Kavoshi Dar Taasob | پادکست کاوشی در تعصب

بهزاد: از نظر حضرت بهاء الله، موسس آیین بهائی، اون چه که اهمیت داره، نژاد بشریه که در برگیرند ه همه نژاد ها و اقوام مختلفه. هر نوع ادعایی مبنی براین که گروه خاصی از مردم بر سایرین برتری خاصی داره، ادعای بی اساس و نادرستیه که براساس تعصب شکل گرفته.

ندا: از نظر دیانت بهایی ریشه ی بسیاری از مشکلات فردی و اجتماعی جهان امروز رو باید در تعصب جستجو کرد، یعنی همون حب و بغض های کورکورانه و بی دلیل که باعث پیش داوری می شن و ما رو از حقیقت و همچنین از هم دیگه دور می کنن.

ندا: به نظر من اولین گام و مستقیم ترین گام در آموزش بردباری اینه که درباره بردباری با بچه ها صحبت کنیم و به تفاوت های فرهنگی و درک و فهم اون ها علاقه نشون بدیم. بهزاد: بله، بچه ها باید بدونن هیچ چیزی غیرقابل گفتگو نیست و هر فردی در روی کره زمین یه نعمت به حساب می یاد.

بهزاد: باید به بچه هامون فرصت هایی برای بازی و همکاری و سایر تعاملات اجتماعی با دیگران بدیم و عملا بهشون نشون بدیم که هرکسی چیزی برای ارایه کردن داره که به جای خودش ارزشمند و برای کل جامعه مفیده.

بهزاد: قبل از هر آموزشی باید خودمون به اون چه که می گیم معتقد باشیم و عمل بکنیم. چون بچه ها بیشتر از رفتارهایی که می بینن درس می گیرن تا از نصیحت هایی که می شنون.

ندا: بازی های گروهی کمک می کنن که بچه ها با ضوابط و مقررات گروهی آشنا بشن. بهزاد: و همین طوربا ضوابط و مقررات زندگی اجتماعی. این بازی ها باعث می شن که بچه ها با عقاید دیگران هم آشنا بشن و تعامل سالم اجتماعی رو تمرین کنن.

بهزاد: نادیده گرفتن نیازهای کودک و عدم تایید والدین باعث میشه که بچه‌ها دچار تعصب بشن.شیما: بله بی‌مهری والدین و حتی دیگران به کودک، عامل خیلی مهمی در ایجاد تعصبه.

شیما: مهمترین نکته به نظر من اینه که حذف دیگری، یعنی کسانی که ما اونا رو دیگران و غیر خودی تصور می کنیم و نپذیرفتن و نفهمیدن و ندیدن اونا در واقع ندیدن و نشاختن خوده

تهمینه: این همون چیزیه که توی مدارس ما در ایران هم باید تعلیم داده بشه و معمولا نمی شه. می بینیم که چقدر حیاتیه که بچه های ما تفکر انتقادی رو یاد بگیرن و تمرین کنن. این در واقع یک واکسنه در مقابل همون ویروس خشونت و افراط گرایی. بهزاد: البته یه پایه دیگه این تروریسم و خشونت وحشیانه، تحریک خارجیه

بهزاد: این گروه ها گروههایی هستن که به بهانه های به ظاهر مذهبی دست به خشونت های سیستماتیک و منظم می زنن و از این خشونت و زور برعلیه حکومت ها و مردم استفاده می کنن.

تهمینه: در برنامه گذشته مروری داشتیم روی اعلامیه رفع تمامی اشکال تعصب و تبعیض مبتنی بر مذهب یا عقیده. بهزاد: درباره حقوق افراد و این که می تونن عقیده دینی خودشون رو داشته باشن، طبق شعایر اون عمل کنن و اون رو به طرق مسالمت آمیز ترویج کنن .

این قسمت اعلامیه سازمان ملل درمورد رفع تمامی اشکال تعصب و تبعیض مبتنی بر مذهب و یا عقیده را بررسی می کند. این اعلامیه را مجمع عمومی سازمان ملل در بیست و پنجم نوامبر۱۹۸۱ تصویب کرده است.

- پیشنهاد یک کار عملى، مثل دعوت به چاى دگراندیشان در روز بیست و پنج آبان، روز جهانى بردبارى.

لزوم توافق بردباری با حقوق بشر

- آموزش بردبارى - توجه به گروه هاى آسیب پذیر در اجتماع - آشنایى با مواد اولیه اعلامیه حقوق بشر

ندا: بردباری چیزیه که باید در توافق با حقوق بشر باشه اینه که تحمل و مدارا با بی عدالتی اجتماعی، بردباری به حساب نمی یاد. بهزاد: یعنی تحمل گروه‌های نژاد پرست و متعصب چون خلاف مبانی حقوق بشر و برخلاف عدالت اجتماعی عمل می کنن، بردباری به حساب نمی یاد؟

بهزاد: بردباری آبی است بر آتش تعصب. در بیانیه یونسکو در مورد اصول بردباری این طور تعریف شده که: بردباری یعنی احترام، پذیرش و گرامی داشتن تنوع گوناگون فرهنگ ها و نحوه های متفاوت انسان بودن و بیان.

ندا: چند سال پیش مدیر کل یونسکو خانوم ایرینا بوکووا در پیامی که روز ۱۶ نوامبر ۲۰۱۲ منتشر کرد به مفهوم بردباری پرداخت که بد نیست روی اون یه مروری داشته باشیم.بهزاد: خانم بوکووا در این اعلامیه میگه که به علت سرعت تغییراتی که در جهان شاهد اون هستیم و به علت این که جوامع ما روز به روز متنوع تر شدن ضرورت وجود بردباری چند برابر شده.

بهزاد: درباره کنوانسیون های بین المللی که برای رفع تبعیض در زمینه های مختلف ایجاد شدن، صحبت شد و به میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و اصل ۲۶ اون رسید

بهزاد: اقلیت به گروهی از اتباع یه کشور گفته می شه از نظر مذهبی یا ملی یا نژادی یا زبانی با سایر مردم اون کشور تفاوت داشته باشن و تعدادشون از گروهی که حکومت رو دردست دارن، کمتر باشه. شیما: از قرن گذشته تلاش های زیادی برای حفظ حقوق اقلیت ها صورت گرفته و در اسناد مختلف بین المللی ایران هم خیلی از اون ها رو پذیرفته

بهزاد: این که حقوق اقلیت ها باید رعایت بشه و تعصب و تبعیضی برعلیه اون ها وجود نداشته باشه یکی از اهداف سازمان های بین المللی مدافع حقوق بشره. شیما: این سازمان ها سعی می کنن راههایی برای همزیستی مسالمت آمیز گروه های مختلف و برای حفظ حقوق اقلیت ها پیدا کنن

شیما: سوالی که ذهن من رو به خودش مشغول کرده اینه که تعصب و تبعیضی که درمطالب کتاب های درسی القا می شه نسبت به چه گروهی شدیدتره، زنان یا اقلیت های مذهبی یا اقلیت های قومی؟ کدوم گروه بیشتراز این تبعیض صدمه می بینه؟ نظر شما چیه؟

بهزاد: البته مطالب درسی به اقلیت های قومی اشاره دارن و وجود بعضی از اقلیت های دینی مثل مسیحیان، زرتشتیان و یهودی ها رو به رسمیت می شناسن و بهشون اجازه استفاده از آموزش دینی خاص خودشون رو می دن اما این پذیرش به معنای وجود یک نگرش کثرت گرا در رابطه با هویت های گوناگون مذهبی و فرهنگی و قومی و اجتماعی نیست

بهزاد: اما همین کتاب های درسی دنیا رو از منظر یک پروژه سیاسی – مذهبی نگاه می کنن و اون رو از این منظر تفسیر می کنن باعث شده که هم در برخورد با تاریخ، شهروندان و جامعه ایران و هم در رابطه با سایر کشورهای جهان دچار نوعی خود محوربینی و یک جانبه نگری بشن

بهزاد: درمتون کتاب های درسی از دیانت بهائی به عنوان یه دیانت ساختگی نام برده شده و بهائی ها متهم شدن که آلت دست قدرت های بزرگ خارجی هستن. شیما: در کتاب تاریخ سوم راهنمائی تحت عنوان فرقه دروغینی که برای به هم زدن وحدت مسلمان ها مورد حمایت دولت های روس و انگلیس واقع شده به این دیانت و پیروان اون حمله شده

بهزاد: در کتابهای درسی حرف از ضرورت اتحاد شیعه و سنی و نبودن اختلافات این دو تاست اما این حرف ها در حد تعارف باقی می مونن و عملا همه مسائل تاریخی و اجتماعی و دینی از دیدگاه سنت ها و اعتقادات شیعه مطرح می شن

شیما: در جمع بندی تحلیل خودمون می تونیم بگیم زن درکتاب‌های درسی ما حضوری خجولانه و کمرنگ داره و برتری و فرادستی مرد و نظام مرد سالارانه رو به خوبی پذیرفته و حتی ترویج می کنه. بهزاد: از طرف دیگه کتاب‌های درسی از به رسمیت شناختن فردیت مستقل زن در جامعه امتناع می کنن

بهزاد: یکی از چیزهایی که موضع کتاب‌های درسی رو نسبت به زنان نشون می ده نحوه و میزان حضور اونها در تصاویر کتاب‌های درسیه. شیما: دیدیم که زنان فقط در ۳۷ درصد کتاب‌های درسی حضور دارن و فقط در ۱۸ درصد تصاویر هر دوجنس دیده می شن

شیما: متأسفانه نظام آموزشی ما سعی می کنه بچه ها رو هم با تفکرات تبعیض آمیز موجود تربیت کنه و حتی این تعصبات و تبعیضات تفرقه افکن و ظالمانه رو توجیه کنه و در ذهنشون جا بندازه. بهزاد: به همین دلیل فکر می کنم لازمه که با دقت و توجه بیشتری محتوای کتاب های درسی رو از نظر تعصب و تبعیض بررسی بکنیم.

شیما : بحث تعصب و تبعیض بحث شیرینی نیست، اما اگه بخوایم به شیرینی مدارا و همزیستی و یک پارچگی برسیم، چاره ای نداریم جز این که با واقعیات تلخی مثل تعصب و تبعیض رو به رو بشیم. بهزاد : تعصب و تبعیض و آزار به انگیزه های ظاهرا مذهبی یکی از تلخ ترین و سیاه‌ترین فصل‌های تاریخ بشر رو تشکیل می ده.

شیما : یهودی های ایران هم با این که از اقلیت‌های رسمی و مورد شناسایی دولت به حساب میان از تبعیض بی نصیب نموندن. بهزاد: درسته. این در حالیه که مرز بین صهیونیسم، یهودیت و کشور اسرائیل رو روز به روز کمتر می کنه و به کینه و دشمنی برعلیه همه اونا دامن می زنه.

بهزاد : دولت املاک بهائی مثل گورستانها، اماکن مقدس، اماکن تاریخی و مراکز اداری و سایر دارائی های اونا رو تصرف و خیلی از اونها رو تخریب کرده..

بهزاد: گزارش های مربوط به حبس، آزار و تعقیب و ارعاب و تبعیض برعلیه اقلیت‌های مذهبی دائماً در حال انتشار است و جامعه بهائی خبر از دستگیری خودسرانه، اخراج از دانشگاه و مصادره اموال درسراسر ایران می ده.

شیما : حقیقت هم همینه که هردینی که درکشوری دین اکثریت مردمه در یه نقطه ی دیگه از زمین ممکنه دین اقلیت باشه. اگه می خوایم که با ما منصفانه رفتار بشه، خوبه که با دیگران منصفانه رفتار کنیم.

بهزاد : در قانون اساسی برای مسلمانهای سنّی تا اندازه ای آزادی مذهبی پیش بینی شده اما روی هم رفته دولت آزادی مذهبی سایر مذاهب رو به شدّت محدود کرده. شیما : قانون اساسی در مورد زرتشتیان، کلیمیان و مسیحیان که این ادیان رو از اقلیّت های رسمی به حساب آورده می گه که در « محدوده ی قانون» در انجام مراسم دینی خودشون آزاد هستن.

شیما : آیا صرف این که تعداد افراد گروهی بیشتر ازیه گروه دیگه ست، حقی برای اون گروه ایجاد می کنه؟ و حق ظلم کردن به اقلیت ها رو می ده؟ بهزاد : آیا ایران فقط متعلق به پیروان یک دین و از پیروان اون دین، فقط متعلق به یک مذهب و یک گروه خاصه و پیروان سایر ادیان و مذاهب ایرانی محسوب نمی شن؟

شیما : در بحث خودمون پیرامون تعصب مذهبی به این واقعیت اشاره کردیم که تعصب و تبعیض مذهبی درایران تبعیضیه ساختاری یعنی جزئی از قوانین و روالهای متداول جامعه شده.

شیما : به یکی از موانع مهم محبت و اتحاد می پردازیم، به چیزی که ما ها رو از هم دیگه دور و اسیر پیشداوری ها و قضاوت های از پیش ساخته و غلط می کنه، یعنی تعصب. بهزاد : و یکی از مخرب ترین انواع تعصب، تعصب مذهبی یه.

بهزاد : کسانی که دچار تعصب دینی هستن، معمولا” تنگ نظری ها و برداشت های محدود خودشون رو به پای دین می زارن و هرکسی رو که با نظرات اونها مخالف باشه فاسد و خارج از دین می دونن.

شیما : بحث این هفته ی ما بحث تعصّبات مذهبیه. تعصّباتی که می تونه تبعات ویرانگر و مخرّب گسترده ای داشته باشه. بهزاد : متأسفانه بیشتر مردم در مسائل مربوط به درست و نادرست و قضاوت نسبت به اشخاص مسائل رو به صورت سفید و سیاه می بینن. درحالی که افراد از نظر عقاید و اعمال در طیف گسترده ای قرار دارن.

شیما : همه ی انواع تعصب می تونن خیلی خطرناک و ویرانگر بشن اما شاید از همه خطرناکتر و خانمان برانداز تر تعصب مذهبی یه چون از همه ی انواع تعصب قوی تره و می تونه افراد رو به نام دین و اخلاق به غیر دینی ترین و غیر اخلاقی ترین کارها وادار کنه.

تهمینه : در پایان قرن نوزدهم اندیشه ی برتری نژاد آریائی در اروپا مطرح شد و گسترش پیدا کرد، باوری که هرچند برای نژاد های دیگه مثل عربها و ترکها موهن بود، اما برای ایرانی‌ها که از همون نژاد بودن، دستاویزی برای ناسیونالیسم و ملی گرائی شد.