MadBoys

سرکوب خاموش مخالفان در ساختارهای بسته (۳) - هدف: حذف دشمن عینی در اپیزود ۷۲ پادکست مدبویز، ما به عمق تاریک رژیم‌های توتالیتر و نوتوتالیتر سفر می‌کنیم و پرده از روش‌های پنهان سرکوب در توتالیتاریسم کمونیستی برمی‌داریم. اگه اپیزود ۷۱، شما رو با شست‌وشوی مغزی و تسخیر ذهن‌ها در نظام‌های بسته شگفت‌زده کرد، این بار می‌بینیم که «رفلکس شرطی» چگونه در یک جامعه علیه مردم به کار گرفته میشه و به قول هانا آرنت سبب مسخ‌شدگی جامعه میشه. آرنت، این فیلسوف شهیر آزادی تو این اپیزود مدبویز حضور پررنگی داره و به بررسی دیدگاه‌هاش درباره‌ی ویژگی‌های حکومت‌های توتالیتر و نوتوتالیتر پرداختیم تا ببینیم رژیم‌های کمونیستی در شوروی، آلمان شرقی، رومانی، چکسلواکی، و چین چگونه نه‌تنها مخالفان واقعی، بلکه حتی مردم عادی رو تبدیل به «مخالفان عینی» کردند و سپس با روش‌های خاموش، دست به سر به نیست کردن اونا زدند.«مخالف عینی» به این معنی‌ست که در رژیم‌های توتالیتر حتی لازم نیست علیه سیستم حرفی بزنی یا کاری کنی؛ کافی است رژیم تو را به‌عنوان یک تهدید بالقوه ببینه. یک نگاه، یک سکوت، یا حتی یک سبک زندگی متفاوت می‌تونه تو را به دشمن سیستم تبدیل کند. این اپیزود نشان می‌دهد که چگونه نهادهای امنیتی توتالیتر و نوتوتالیتر با استفاده از تکنیک‌هایی مثل سزتسون یا «تجزیه روانی»، زندگی افراد را به‌گونه‌ای تخریب می‌کردند که هیچ اثری از دخالت مستقیم رژیم باقی نماند. این اپیزود مدبویز، روی‌کردهایی بی‌رحمانه علیه انسان رو برای شما بازنمایی می‌کنه که شنیدنش دشوار خواهد بود. هم‌چنین ما به نمونه‌های واقعی و تکان‌دهنده‌ای از قربانیان این سرکوب‌های پنهان می‌پردازیم. از یورگن فوکس، نویسنده‌ای که اشتازی با شایعات و نظارت، روح و روانش را متلاشی کرد، تا شهروندان عادی‌ای که به‌خاطر یک انتخاب ساده مثل پوشیدن شلوار جین، هدف دستگاه امنیتی قرار گرفتند. این داستان‌ها فقط تاریخ نیستند؛ هشداری‌اند برای امروز. رژیم‌های نوتوتالیتر مدرن، مثل چین با سیستم امتیازدهی اجتماعی یا روسیه با سرکوب رسانه‌ای، هنوز از این الگوها استفاده می‌کنند، منتها با تکنولوژی پیشرفته‌تر.چرا باید این اپیزود را گوش کنید؟ چون این فقط داستان گذشته نیست؛ این لنزی است برای دیدن جهانی که هنوز درگیر سایه‌های توتالیتاریسم یا به بیان دقیق نوتوتالیتریسمه. با روایت‌های نفس‌گیر، تحلیل‌های عمیق، و ارجاع به منابع معتبری مثل آرنت و اسناد آرشیوی بلوک شرق، اپیزود ۷۲ مدبویز مخاطب رو به سفری می‌بره که هم ترسناکه، هم روشنگر. در این سفر می‌فهمیم که کا‌گ‌ب، سرویس اطلاعات خارجی روسیه، اشتازی آلمان شرقی، STB چکسلواکی و سازمان‌های امنیتی دیگر ساختارهای توتالیتری و نوتوتالیتری چگونه ذهن و اراده انسان‌ها خرد می‌کنند و می‌کوشند اون‌هایی که تسلیم نمیشن رو به سمت سقوط و پایان سوق بدن و خب، این یه موضوع حیاتی برای ماست، ما که مدام با خبر مرگ خاموش افراد روبه‌رو میشیم.۲۴ اردیبهشت ۲۵۸۴ / ۱۴۰۴گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: تاسیس «فرهنگستان ایران» با فرمان رضاشاهتقدیم شماره ۷۲ به: قربانیان انفجار بندرعباس منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1) کتاب «توتالیتاریسم» / هانا آرنت2) کتاب «انقلاب مجارستان؛ مقاومت مردمی علیه توتالیتاریسم» / هانا آرنت3) کتاب « قحطی سرخ؛ جنگ استالین در اوکراین / ان اپلبوم4) کتاب «پرده آهنین؛ مقهور کردن اروپای شرقی ۱۹۴۴-۱۹۵۶» / ان اپلبوم5) کتاب «تاریخ سری جنایت‌های استالین / الکساندر آرلوف6) کتاب «استالین و استالینیسم / آلن وود7) کتاب دوجلدی «استالین جوان» / سایمن سیبیگ مانتیفوری8) کتاب «روح پراگ» / ایوان کلیما9) کتاب «اسرار کا.گ.ب» / الکس میاکوف10) کتاب «کا.گ.ب امروز» / جان بارن11) کتاب « کا گ ب دولتی در دولت» / یوگنیا آلباتس12) کتاب «مرد بی‌چهره» / مارکوس وولف13) کتاب «روانشناسی و سازمان‌های اطلاعاتی» / عمر هارون خلیفه14) کتاب «نبرد برای ذهن» / ويليام سارگنت15) کتاب «پرونده: یک تاریخچه شخصی» / تیموتی گارتن اَش16) کتاب «اشتازی: داستان ناگفته پلیس مخفی آلمان شرقی» / جان اُ. کولر17) مجموعه پژوهش‌های ایوان پاولف18) مقاله‌ی پژوهشی «نظارت فرهنگی در رومانی کمونیستی در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰: سرکوب، بازآموزی و بازپروری - مورد کنستانتین نویکا» / آندری دالالوآهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند 1) قطعه‌ای به نام «Shady Guise»2) سرود کمونیستی « «Moscow–Beijing3) قطعه Hopeless از Jimena Contreras4) سرود حماسی «German tank song» برای آلمان شرقی5) قطعه‌ی Crystaline از Quincas Moreira6) قطعه‌ی Hine Ma Tov از E's Jammy Jams7) گزارش تاریخی سی‌ان‌ان از پای دیوار در حال فرو ریختن برلین در شامگاه ۱۰ نوامبر ۱۹۸۹8) آهنگ دشتی با صدای ابراهیم خلج

سرکوب مخالفان در ساختارهای بسته -۲ - روش: حذف فردیترژیم‌های توتالیتر قرن بیستم، از شوروی استالین تا چین مائو، نه‌تنها با سرکوب فیزیکی مخالفان که با شست‌وشوی مغزی و بازسازی ذهن انسان‌ها، الگویی ماندگار برای خودکامگی خلق کردند. این الگوها، که ریشه در آزمایش‌های علمی مثل کارهای ایوان پاولف و ایدئولوژی‌های افراطی لنین، استالین، و مائو دارن، هنوز تو ساختارهای نوتوتالیتر امروزی مثل روسیه پوتین و چین کمونیست زنده‌ان.ما در ادامه‌ی اپیزود ۷۰‌مدبویز که به شیوه‌های سرکوب خاموش مخالفان در ساختارهای بسته می‌پردازه، می‌ریم، سراغ مکانیزم‌های سرکوب و شست‌وشوی مغزی و نشون می‌دیم که چطور این روش‌ها، اراده آزاد رو رام و انسان‌ها رو به ابزار حزب و انقلاب تبدیل کردن.توتالیتاریسم فقط با زندان و اعدام پیش نمی‌ره؛ اون ذهن رو هدف می‌گیره. وقتی پاولف تو آزمایشگاهش با سگ‌ها، به یک انقلاب در علم روان‌شناسی رسید و فهمید که میشه ذهن رو هدف گرفت و تغییر داد، استالین، بعد اون هیتلر و موسولینی و بعدش مائو از کشف این روان‌شناس برجسته استفاده کردند. در حقیقت، ریشه‌ی مشترک کمونیسم و فاشیسم از یک جا میومد. نمونه‌اش همین که لنین، با حذف فردیت به نفع حزب، و هیملر، با ذوب کردن هویت تو اس‌اس، هر دو از این منطق پیروی کردن که هیچ‌کس حق نداره برای خودش باشه، همه باید برای سیستم باشن. در ادامه‌ هم تو چین، مائو با انقلاب فرهنگی، میلیون‌ها نفر رو با پروپاگاندا و فشار روانی به تسلیم کشوند. این‌ها مصداق‌های واقعی شست‌وشوی مغزی‌ان که تو قرن بیستم، صدها میلیون نفر رو تو سکوت مرگ‌بار به زانو درآوردن.اما این فقط تاریخ نیست. امروز، نوتوتالیترها این الگوها رو مدرن کردن. روسیه پوتین، با سرکوب خاموش مخالفان و کنترل رسانه‌ها، و چین، با سیستم امتیازدهی اجتماعی و بازداشت‌های پنهان، همون روش‌های قدیمی رو با تکنولوژی روز به کار می‌برن. شست‌وشوی مغزی حالا با الگوریتم‌ها و نظارت دیجیتال پیش می‌ره، ولی هدف همونه: نابودی اراده آزاد و تسخیر ذهن‌ها برای حفظ قدرت.مدبویز امروز به ریشه‌های روان‌شناختی و تاریخی سرکوب می‌پردازه. از آزمایش‌های پاولف تو سیل لنینگراد، که تغییر رفتار تحت استرس رو ثابت کرد، تا محاکمات مسکو که اعترافات اجباری رو به نمایش گذاشت، ما الگوهای مشترکی رو می‌بینیم: استرس، تکرار، و بازسازی ذهن. این اپیزود، دومین بخش از چندگانه‌ی سرکوب در نظام‌های بسته و توتالیتر و نوتوتالیتره و به «شست‌وشوی مغزی» به‌عنوان ابزار اصلی سرکوب نگاه می‌کنه. امروز می‌بینیم که سرکوب تو ساختارهای توتالیتر فقط کشتن جسم نیست، بلکه کشتن ذهنه.۱۷ فروردین ۲۵۸۴ / ۱۴۰۴گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: زادروز اشو زرتشت، ‌پیامبر ایرانیتقدیم شماره ۷۱ به: مردمی که لحظه‌ی تحویل سال را در کنار بناهای تاریخی ایران سپری کردند منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1- کتاب «توتالیتاریسم» / هانا آرنت2- کتاب «انقلاب مجارستان؛ مقاومت مردمی علیه توتالیتاریسم» / هانا آرنت3- کتاب « قحطی سرخ؛ جنگ استالین در اوکراین / ان اپلبوم4- کتاب «پرده آهنین؛ مقهور کردن اروپای شرقی ۱۹۴۴-۱۹۵۶» / ان اپلبوم5- کتاب «تاریخ سری جنایت‌های استالین / الکساندر آرلوف6- کتاب «استالین و استالینیسم / آلن وود7- کتاب دوجلدی «استالین جوان» / سایمن سیبیگ مانتیفوری8- کتاب «روح پراگ» / ایوان کلیما9- کتاب «اسرار کا.گ.ب» / الکس میاکوف10- کتاب «کا.گ.ب امروز» / جان بارن11- کتاب « کا گ ب دولتی در دولت» / یوگنیا آلباتس12- کتاب «مرد بی‌چهره» / مارکوس وولف13- کتاب «روانشناسی و سازمان‌های اطلاعاتی» / عمر هارون خلیفه14- کتاب «نبرد برای ذهن» / ويليام سارگنت15- مجموعه پژوهش‌های ایوان پاولفآهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند１- آهنگ «Killer In The Mirror» از Empire Of Excellence２- سرودی رسمی اتحاد جماهیر شوروی３- سمفونی کلاسیک «Arcadian» از Thomas Adès４- ارکستر سمفونیک روسی５- سرود «انترناسیونال» روسی６- قطعه «Marta Theme» از گروه Horror Trailer Music７- قطعه‌‌ی ای ایران از کنسرت معین

زایش نوروز باستانی و چیستی و چرایی آیین نیاکانی ما به آخرین اپیزود مدبویز در سال ۲۵۸۳ خوش اومدید. این عیدی کوچکی از ما به مخاطبان ارجمند مدبویزه، درسته که امسال در شرایط دشواری سال رو تحویل می‌کنیم اما جشن بزرگ نوروز، هیچ‌گاه متوقف نشده و چه به گاه شکست، چه در پیروزی، چه در کام‌یابی و چه در ناکامی همواره، سال به سال و بدون تعطیلی این دیرپاترین سنت ایرانی، برگزار شده. چرا نوروز؟ و چرا آیینی چنین کهن زنده مونده؟ در این اپیزود نوروزانه، تلاش کردیم تا با بررسی چیستی نوروز و قدمت اون، به همین پرسش پاسخ بدیم. نوروز از روزگاری بسیار کهن به ما رسیده و جاودانه شده. بی‌مرگی نوروز نمادی از نامیرایی ایرانه و جوهره‌ی هویتی ماست و هر بار اون رو جشن می‌گیریم، به بلندترین و رساترین صداها، فریاد می‌زنیم که ایران زنده است چه به گاه جنگ، چه در صلح. نوروز این پیام رو در دل خودش نهفته و وجهه تمایز ایران و انیرانه، نمادی درباره‌ی یک مفهوم مشترک، یک‌پارچه، تاریخی، کهن و گران‌سنگه و به هر دشمنی یادآوری می‌کنه: ملتی که نوروز دارد، شکست نمی‌خورد. ۲۹ اسفند ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقاییتقدیم شماره ۷۰.۵ به: ژاله آموزگار * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1- کتاب «مقالاتی درباره‌ی نوروز» / بنیاد دکتر محمود افشار یزدی2- آرشیو مجله‌ی «دنیای سخن»3- آرشیو مجله‌های «فردوسی» و «نگین» * آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند۱- قطعه‌ی »سرنای نوروز« از گروه رستاک۲- قطعه‌ای از یاسمنا۳- تصنیف «نوروز» با صدای همایون شجریان۴- قطعه‌ی »نوروز« از علیرضا قربانی

سرکوب مخالفان در ساختارهای بسته (۱) - الگو: استالین رژیم‌های توتالیتر قرن بیستم هم‌چنان سرمشق رژیم‌های «نوتوتالیتر» امروزی هستند؛ شوروی فرو پاشیده، استالین و مائو، سال‌هاست مردند اما روش‌های اونا در سرکوب مخالفان‌شون و نابودسازی جمعی ملت‌ها، هنوز تو باشگاه توتالیتاریسم آموزش داده میشه و علیه ملت‌ها به کار میره. سردمدار این باشگاه روسیه و چین هستند که به عنوان دو ستون اصلی جهان غیرآزاد، اقمارشون رو به عضویت باشگاه خودکامگان کره زمین درآوردند و در حال توسعه‌ی توتالیتاریسم و درست‌تر «نوتوتالیتاریسم» در جهان‌اند. تو این شماره‌ی مدبویز ما می‌ریم سراغ روش‌ها و متدهای سرکوب مخالفان تو کشورهای بسته. می‌بییم که توتالیتاریسم سرخ چگونه انسان‌ها رو به زنجیر کشیده و چه بر سر صدها میلیون نفر آورده تا تو یه سکوت قبرستانی، تنها از رهبر پیروی کنند و تمامی حقوق اقتصادی و سیاسی و اجتماعی‌شون از سوی حکومت غصب میشه. برای بررسی و درک این روش‌ها، نخستین گام، شناخت معماران توتالیتاریسمه و بی‌شک مهم‌ترین اون‌ها لنین و استالین هستند که با یاری گرفتن از جنایت‌های بی‌مرز، قادر به تاسیس کشور ساختگی شوروی شدند، بعد هم این روش‌ها رو توی اقمار این شوروی و کشورهای گرفتار تو پشت پرده‌ی آهنین به کار بستند. شاید فکر کنید این ماجراها مال خیلی قدیمه اما وقتی این اپیزود رو می‌شنوید، می‌فهمید که پر بیراه هم نیست که همه چیز ریشه در گذشته‌اش داره. کمونیسم و فاشیسم قرن بیستمی، از دو زاویه‌ی متفاوت، کارنامه‌ای در منکوب کردن ملت‌ها بر جا گذاشتند که بعد از فروپاشی‌شون هم، بهترین الگو و قدرتمندترین آموزگار برای هر کسی هستند که چنین هدفی رو دنبال می‌کنه، بی‌جهت نیست که یکی از رهبران جهان جدید نوتوتالیترها اتفاقن از بستر بازمانده‌های توتالیتاریسم قرن بیستمی برخاسته: روسیه‌ی ولادمیر پوتین. در مدبویز این پرونده رو گشودیم تا به ره‌یافت‌های دقیقی درباره‌ی فهم توتالیتاریسم و روش‌هایی که اون رو بر بستر یک جامعه سوار می‌کنه، برسیم. این شماره البته درباره‌ی مفهومی‌ست که هانا آرنت، فیلسوق شهیر آلمانی اون رو «چیرگی» بر ملت‌های توصیف کرده. در شماره‌های آتی این چندگانه‌ی پادکست مدبویز خواهیم دید که پس از این مرحله، سرکوب به مرور تغییر شکل پیدا می‌کنه و به سمت «سرکوب خاموش» مخالفان و روش‌هایی پنهانی‌تر و روان‌شناسانه‌تر پیش میره. توتالیترها و نوتوتالیترها، هرگز از کوبیدن آزادی، خسته نمیشن. هفتم بهمن ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: ترور حسنعلی منصور به دست فداییان اسلامتقدیم شماره ۷۰ به: زنده‌یاد کیانوش سنجری * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1) کتاب «توتالیتاریسم» / هانا آرنت2) کتاب «انقلاب مجارستان؛ مقاومت مردمی علیه توتالیتاریسم» / هانا آرنت3) کتاب « قحطی سرخ؛ جنگ استالین در اوکراین / ان اپلبوم4) کتاب «پرده آهنین؛ مقهور کردن اروپای شرقی ۱۹۴۴-۱۹۵۶» / ان اپلبوم5) کتاب «تاریخ سری جنایت‌های استالین / الکساندر آرلوف6) کتاب «استالین و استالینیسم / آلن وود7) کتاب دوجلدی «استالین جوان» / سایمن سیبیگ مانتیفوری8) کتاب «روح پراگ» / ایوان کلیما9) کتاب «اسرار کا.گ.ب» / الکس میاکوف10) کتاب «کا.گ.ب امروز» / جان بارن11) کتاب « کا گ ب دولتی در دولت» / یوگنیا آلباتس12) کتاب «مرد بی‌چهره» / مارکوس وولف13) کتاب «روانشناسی و سازمان‌های اطلاعاتی» / عمر هارون خلیفه * آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند۱) آهنگ «Killer In The Mirror» از Empire Of Excellence۲) سرودی رسمی اتحاد جماهیر شوروی۳) سمفونی کلاسیک «Arcadian» از Thomas Adès۴) ارکستر سمفونیک روسی۵) سرود «انترناسیونال» روسی۶) قطعه «Marta Theme» از گروه Horror Trailer Music۷) قطعه‌ای از حسین علیزاده

پیشگامان ایران‌خواهی (۳): مرور بر قانون‌های اساسی اولیه که برای ایران نوشته شد وقتی حرف از نخستین قانون اساسی ایران می‌زنیم، جنبش مشروطه مهم‌ترین مبدا ماست. رایجه که میگن مشروطه در پی تلاش برای برپایی عدالت‌خانه و به وجود اومدن قانون اساسی شکل گرفت اما اگه نقطه‌ی مبدا خواست، آرزو و جنبش نوسازی ایران رو مشروطه در نظر بگیریم، به بخش زیادی از تاریخ و پیش‌زمینه‌های شکل‌گیری مشروطه جفا شده. سال گذشته تو نخستین قسمت‌ها از سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» تلاش کردیم تا شما رو با گنجینه‌ای از متفکران نام‌آور و دیدگاه‌هاشون آشنا کنیم که روشن‌فکران واقعی و میهن‌پرستانی نمونه و الگو برای ما بودند. روشن‌فکر برازنده‌ی نام اون‌هاست نه گجستک‌های توده‌ای و کمونیستی که در دهه‌های ۳۰ تا ۵۰ در عصر طلایی ایران، بر کشیده شدند و سال‌ها با اتیکت جعلی روشن‌فکر به خورد نسل ما داده شدند. در قسمت جدید از سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» مدبویزبه بررسی تلاش روشن‌فکران ملی برای برای به چارچوب درآوردن نهاد قدرت و ایجاد نظم و نسقی در امور مملکت‌داری پرداختیم. قانون‌های اساسی اولیه ایران که عمومن برگرفته از ذوق و قریحه و میهن‌دوستی فردی بوده رو مرور کردیم و می‌بینیم که که ۱۵۰ سال پس از تلاش گسترده و مجدانه‌ی روشن‌فکران ایران‌خواه، هنوز هم موضوع اصلی ایران، وجود حکومت قانونه. ۲۴ امرداد ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: قهرمانان ۲۸ امرداد ۱۳۳۲تقدیم شماره ۶۹ به: قربانیان آتش‌سوزی سینما رکس آبادان * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1) رساله‌ی «یک کلمه» / یوسف‌خان مستشارالدوله2) رساله‌ی «کتابچه‌ی غیبی (دفتر تنظیمات)» / میرزا ملکم‌خان3) کتاب «منهاج الاعلی؛ رساله‌ای در باب قانون» / ابوطالب بهبهانی4) کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» / ناظم‌السلام کرمانی5) کتاب «اندیشه‌ی ترقی و حکومت قانون در عصر سپهسالار» / فریدون آدمیت6) کتاب «فکر آزادی و مقدمه‌ی مشروطیت» / فریدون آدمیت7) کتاب «مقالات تاریخی» / فریدون آدمیت8) کتاب «افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشرنشده دوران قاجار / فریدون آدمیت، هما ناظق9) کتاب «مجموعه آثار ملکم‌خان» / محمد محیط طباطبایی10) کتاب «گزیده‌ی نامه‌هاي رسمی میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله» / به اهتمام علی‌اصغر حقدار11) کتاب «تاملی در ایران: جلد دوم» / جواد طباطبایی12) کتاب « مشروطه ایرانی» / ماشاالله آجودانی13) کتاب «خاطرات حاج سیاح؛ دوره‌ی خوف و وحشت» / به کوشش حمید سیاح14) مقاله‌ی «قانون حکومت ایران (سومین قانون اساسی عصر ناصری)» / غلامحسین زرگری‌نژاد15) مقاله‌ی «مشروطیت و خیر عمومی (بازتاب منازعات سیاسی در قانون اساسی مشروطه)» / رضا تاران * دیگر منابعی که در نوشتن سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» مورد استفاده بوده است1) کتاب «اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده» / فریدون آدمیت2) کتاب «اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی» / فریدون آدمیت3) کتاب «تاریخ مشروطه ایران» / احمد کسروی4) کتاب «تاریخ ایران مدرن» / عباس امانت5) کتاب «میرزا ملکم‌خان» / اسماعیل رائین6) کتاب «تجدد و تجددستیزی در ایران» / عباس میلانی7) کتاب «پیشتازان آزادی و تجدد و اصلاحات ایران» / حسین جودت8) کتاب «ایرانیان و اندیشه‌ی تجدد» / جمشید بهنام9) کتاب «اندیشه تجدید و ترقی در عصر بحران» / نصرالله صالحی10) کتاب «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» / علی رضاقلی11) جزوه «احوالات و دستخط‌های عباس میرزا قاجار، نایب‌السلطنه» / ابوالقاسم لاچینی12) جزوه «عباس میرزا قاجار» / مثطفی موسی طبری13) جزوه «قائم‌مقام‌نامه» / محمد رسول دریاگشت14) رساله «سرنوشت ایران: زندگانی سیاسی و ادبی قائم‌مقام فراهانی / میرحسین یکرنگیان15) کتاب «از ماست که برماست» / هما ناطق16) کتاب «مقالات فلسفی میرزا فتحعلی آخوندزاده / به ویراست ح - صدیق17) رساله «مکتوبات» / فتحعلی آخوندزاده18) رساله «مقالات» / فتحعلی آخوندزاده19) دوره مجلد روزنامه‌ی «قانون» / نشریه ملکم‌خان20) دوره کامل نشریه‌ی «صور اسرافیل» / نشر تاریخ ایران21) نامه‌های تبعید از میرزا آقاخان کرمانی / به کوشش هما ناطق و محمد فیروز22) مقاله «پورخاقان و اندیشه بازیابی تاریخ ملی ایران/جلال الدین میرزا و نامه خسروان» / عباس امانت23) مقاله «روایت و فراروایت تاریخی در اندیشه ی جلال‌الدین‌میرزا قاجار» / حسین آبادیان24) مقاله «نخبگان عصر مشروطه و صورتبندی گفتمان ناسیونالیسم در ایران» / علیرضا ازغندی و آرش صادقی‌زیدی25) مقاله «شالوده‌شکنی گفتمان موج اول روشنفکري در ایران: میرزا ملکم‌خان، آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی» / علیرضا آقاحسینی و آسیه مهدی‌پور * آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند ۱) تصنیف «بیات اصفهان» با صدای زری خانم و تار آرشاک‌خان۲) قطعه‌ی فولکور ترکی با نام «در راه اوسکودارا»۳) آوازخوانی دشتی به همراه نی از کوروش اسدپور۴) سرود سلطنتی پادشاهی فرانسه با نام «زنده‌باد هانری چهارم»۵) تصنیف «رشته مهر» با صدای ایرج بسطامی۶) دیالوگی از فیلم «ناصرالدین‌شاه، آکتور سینما»۷) قطعه‌ای به نوازندگی همایون خرم

سنت تاریخ‌نویسی ایرانیان (۲): چند هزار سال تاریخ چگونه در دستان فردوسی بزرگ آرام گرفت؟* بخش زیادی از آن‌چه می‌شنوید، روز هفتم امرداد در جشن امردادگان مدبویز، در حضور مخاطبان اجرای زنده شده است که با حال و هوای اجرای زنده، تقدیم شما می‌شودتو عصر ما، هرچند شاهنامه ، کم‌تر به عنوان یک اثر «تاریخی» شناخته میشه و از اون بیش‌تر به عنوان «حماسه» یاد می‌کنند اما ارزش‌های شاهنامه، در بازنمایی دورانی گمشده از تاریخ ایران، موضوعی‌ست که کم‌تر بهش توجه میشه.تو اپیزود پیشین پادکست مدبویز بررسی کردیم که ایرانیان چگونه تاریخ خودشون رو حفظ کردند. اون‌ها سنتی دیرینه در حفظ روایت‌های تاریخی و انتقالش به نسل بعدی داشتند و به عنوان یک نمونه داستان «یادگار زریران» رو بررسی کردیم که چگونه در عصرهای مختلف تاریخ ایران دست به دست و در نهایت در شاهنامه ضبط و حفظ شده.در این اپیزود، با نیای شاهنامه آشنا میشیم؛ «خدای‌نامه» که سنتی دور و دراز از پیشینه‌ی تاریخ‌نویسی ایرانیان رو در خودش داره. از دودمان‌های اسطوره‌ای ایران تا هخامنشیان، سپس اشکانیان و در نهایت ساسانیان، ردپای خدای‌نامه‌‌ها رو مرور کردیم تا ببینیم نیاکان ما به چه رنج و مرارتی، تاریخ رو بر دوش کشیده‌اند و تا داستان ایرانشهر هرگز فراموش نشه و به ما برسه.بررسی خدای‌نامه‌ها، در حقیقت، آشنایی با نخستین شاهنامه‌های ایرانی‌ست که نسل به نسل، پادشاه به پادشاه و سلسله به سلسله، دست به دست شدند تا پس از حمله تازی و فرو ریختن ایرانشهر به دست فردوسی برسند تا بزرگ‌ترین کتاب پارسی تاریخ رو برای ما بسازه؛ سندی برای تداوم تاریخی ایران و نامیرا شدنش.۱۰ امرداد ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقاییموسیقی: گروه سان‌اسپاتیادبود این شماره: مرگ صدیقه دولت‌آبادیتقدیم شماره ۶۸ به: زنده‌یاد محمدتقی برخوردار* منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده۱) کتاب «یادگار زریران» / یا ترجمه‌ی ژاله آموزگار۲) شاهنامه‌ی فردوسی / با تصحیح جلال خالقی‌مطلق۳) کتاب پهلوی «دین‌کرد» / به کوشش فریدون فضیلت۴) کتاب پهلوی «بندهش» / به تصحیح مهرداد بهار۵) نسخه‌هایی از اوستا / پژوهشی از جلیل دوستخواه۶) کتاب پهلوی « زند و هومن یسن» / صادق هدایت۷) کتاب پهلوی «کارنامگ اردشیر بابکان» / قاسم هاشمی‌نژاد۸) کتاب «حماسه‌ی ملی ایرانیان» / تئودور نولدکه با ترجمه بزرگ علوی۹) کتاب «تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام / احمد تفضلی۱۰) کتاب «دانشنامه‌ی کاشان: آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان۱۱) کتاب « فردوسی و شاهنامه او» / مجموعه مقالات تفی‌زاده۱۲) کتاب «تاریخ ادبیات در ایران / ذبیح‌الله صفا۱۳) پژوهش«از شاهنامه تا خداینامه» / جلال‌ خالقی‌مطلق۱۴) مقاله‌ی «سنت قصه‌پردازی و موقعیت گوسان‌ها در نقل روایات پهلوانی» / محمدرضا راشد محصل۱۵) مقاله‌ی «درآمدی بر اندیشه دینی ایرانیان باستان» / پروین رنجبر، زهرا حامدي، علی رسولی۱۶) مقاله‌ی «بررسی تطبیقی آموزه‌ها و کارکردهای اجتماعی و سیاسی دو آیین مهر و زرتشت» / محمدرضا باوندپور، محمدکریم یوسف‌جمالی، ناصر جدیدی، شکوه‌السادات اعرابی هاشمی۱۷) مقاله‌ی «بازشناسی خدای‌نامه به روایت ابن‌مقَفع» / رقیه شیبانی‌فر* آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۷) اجرای زنده گروه «سان‌اسپات» در جشن امردادگان مدبویز۵) قطعه‌ی «مقدمه‌ی ستایش» از گروه هفت‌خان۶) آهنگی با صدای «مرتضی کبیریان» برای بزرگداشت فردوسی

سنت تاریخ‌نویسی ایرانیان (۱): سیری در منابع پهلوی با نگاهی به حماسه‌ی «زریر» در «یادگار زریران» هر وقت به شاهنامه نگاه می‌کنیم، می‌خونیم و می‌شنویمش، به تلاش ۳۰ ساله‌ی حکیم ابوالقاسم فردوسی درود می‌فرستیم که با رنج زیاد تونست، بزرگ‌ترین و ماندگارترین منظومه به زبان فارسی رو پدید بیاره و تاریخ و هویت و زبان ایران رو زنده نگه داره. کار سترگ حکیم توس اما نخستین تلاش برای حفظ و تداوم تاریخ ایران نبود.شاهنامه‌ی در حقیقت، نه آغاز و نه پایان سنتیه که ایرانیا برای هزاران سال تداومش دادند تا در درازنای گذر قرن‌ها، ایران و تمدن ایرانشهر از بین نره و رنگ انحطاط به خودش نبینه. هزاران تن، پیش از فردوسی عمر، زندگی و سرمایه‌ی خودشون رو وقف این کردند تا بنویسند و به یادگار بگذارند که ایران از کجا آغاز شده، چه روی‌دادهایی رو به چشم دیده و چگونه از فراز روی‌دادها، شکست‌ها و ناکامی‌ها، دوباره برخاسته و خودش رو از نو ساخته.در این قسمت از پادکست مدبویز، نگاهی انداختیم به این تلاش پیوسته و بزرگ برای ثبت و ضبط تاریخ ایران، که در درازنای هزاران سال، جاری و ساری بوده و احتمالن مهم‌ترین چسب هویتی ما ایرانی‌هاست. به این پرسش پاسخ دادیم که تاریخ ایران از کجا و چگونه آغاز شده و نخستین تلاش‌ها برای نوشتن تاریخ ایران چه زمانی، به دست چه کسانی رقم خورده.در کنکاش امروزمون به منابع نادر و گران‌بهای حفظ شده از دوره‌ی ساسانی پرداختیم و داستان دلاوری بزرگ رو بازخونی کردیم: «زریر دلاور»، او که بر ترگ اسپ نشست و به هر شمشی،ر ۲۰ تن از دشمن را چون برگ بر زمین ‌ریخت. ۱۳ تیر ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: مرگ کیخسرو شاهرخ، ریاست انجمن زرتشتیان تهرانتقدیم شماره ۶۷ به: زنده‌یاد جهانشاه درخشانی * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده۱) کتاب «یادگار زریران» / یا ترجمه‌ی ژاله آموزگار۲) شاهنامه‌ی فردوسی / با تصحیح جلال خالقی‌مطلق۳) کتاب پهلوی «دین‌کرد» / به کوشش فریدون فضیلت۴) کتاب پهلوی «بندهش» / به تصحیح مهرداد بهار۵) نسخه‌هایی از اوستا / پژوهشی از جلیل دوستخواه۶) کتاب پهلوی « زند و هومن یسن» / صادق هدایت۷) کتاب پهلوی «کارنامگ اردشیر بابکان» / قاسم هاشمی‌نژاد۸) کتاب «حماسه‌ی ملی ایرانیان» / تئودور نولدکه با ترجمه بزرگ علوی۹) کتاب «تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام / احمد تفضلی۱۰) کتاب «دانشنامه‌ی کاشان: آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان۱۱) کتاب « فردوسی و شاهنامه او» / مجموعه مقالات تفی‌زاده۱۲) کتاب «تاریخ ادبیات در ایران / ذبیح‌الله صفا۱۳)پژوهش«از شاهنامه تا خداینامه» / جلال‌ خالقی‌مطلق * آهنگ‌هایی که در این اپیزود داستفاده شدند۱) موسیقی تیتراژ سریال «سربداران»، ساخته‌ی فرهاد فخرالدینی۲) دوتارنوازی خراسانی با نوازندگی محسن کریمی و سهیل معصومی اجرا شده‌است.۳) تک‌نوازی به سبک دسشتانی با هنرمندی محمد موسوی۴) تصنیف «ایران زمین» با صدای علیرضا قربانی۵) تکنوازی کمانچه به هنرمندی خلیل علی‌نژاد، مخموری و صبوحی6) کله گی (ساربانی)-محمدرضا درویشی

بازشناسی «فرانک»، زنی که «نگهدار ایران» را پرورانید شاهنامه، بزرگ‌ترین و قدرتمندترین اثر تاریخ به زبان فارسیه؛ مجموعه‌ای بی‌بدیل که حکیم ابوالقاسم فردوسی، ۳۰ سال از زندگیش رو وقف سراییدن و خلق این اثر بی‌همانند کرد تا برای هزار سال آتی پس از فردوسی و هزاران سال آینده، شاهنامه بخونند، بشنوند و تاریخ شکوهمندشون رو هرگز فراموش نکنند. شاهنامه پر از اسطوره‌اس و داستان‌های حماسی بسیار زیادی داره؛ «رستم دستان» خودش یه حماسه است، «اسفندیار» حماسه‌ی دیگری‌ست اما در همون آغاز شاهنامه، به یکی از مشهورترین اسطوره‌های ایرانی می‌رسیم که به زبان شیوای فردوسی، سراییده شده و شاید شورانگیزترین اسطوره‌ی ایرانی تاریخ باشد؛ نبرد کاوه و آهنگر علیه ضحاک تازی، هر بار که گفته یا شنیده میشه، دوباره از نو، ما رو به وجد میاره که بی‌دلیل نیست؛ این یکی از بزرگ‌ترین داستان‌های تاریخ درباره نبرد خیر و شره و اوج اون رو میشه در تجلی این بیت خارق‌العاده‌ی فردوسی دید:کسی کاو هوای فریدون کندسر از بند ضحاک بیرون کند این داستان رو بارها شنیدیم و در هر بار شنیدنش، ارزش‌هایی نو رو دریافتیم اما تو این اسطوره‌ی نامیرای فارسی، چیزی غایبه، در حقیقت غایب نیست، از چشم‌ها دورافتاده، وگرنه حاضرترین عنصر در متن فردوسیه، اون هم نقش زن، نقش مادر و نقش فرانک، به عنوان مهندس سازه‌ی پیروزی ایران علیه ضحاکه. پادکست مدبویز در آغاز فصل ششم خودش به بازخوانی تازه‌ای از اسطوره نبرد کاوه آهنگر و فریدون فرخ علیه ضحاک مار به دوش پرداخته که در این نگاه نو، فرانک، به عنوان نماد زن ایرانی در سپهر سیاست و اجتماع ایران باستان و نوع نگردش فردوسی به مساله‌ی «زن» مورد بحث قرار می‌گیره. فرانک؛ زنی همه جا حاضر در بزرگ‌ترین نبرد تاریخ ایرانی علیه شر ضحاکه، با این وجود این زن نادیده و نامریی‌ست اما بدون فرانک، بدون داشتن زنانی چون او، پیروزی دور از دسترسه. ۱۹ اردیبهشت ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: گشایش بنای جدید آرامگاه ابوالقاسم فردوسی در توستقدیم شماره ۶۶ به: نسرین شاکرمی * منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) شاهنامه فردوسی / به تصحیح جلال خالقی‌مطلق۲) کتاب «ضحاک ماردوش» / علی‌اکبر سعیدی‌سیرجانی۳) کتاب «داستان‌های شاهنامه» / احسان یارشاطر۴) کتاب «مازهای راز» / میرجلال‌الدین کزازی۵) کتاب «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه» / محمدعلی اسلامی‌ندوشن۶) کتاب «جایگاه سیاسی، اجتماعی زنان شاهنامه» / فریده یوسفی۷) کتاب «سیری در شاهنامه» / محسن فرزانه۸) مقاله‌ی پژوهشی «ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻧﻘﺶ زﻧﺎن در داﺳﺘﺎن‌ﻫﺎی ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ» / ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﻧﻘﯽ۹) مقاله‌ی پژوهشی «فرانک، مام فریدون» / اکبر شامیان ساروکلائی۱۰) مقاله‌ی پژوهشی «مهن الگویان زنان شاهنامه» / فاطمه نسا صابری۱۱) مقاله‌ی «حماسه فرانک (زن در آیینه حکمت شاهنامه)» / احمد بیگدلی۱۲) مقاله‌ی «آنیما و راز اسارت خواهران همراه در شاهنامه» / کاظم موسوی و اشرف خسروی۱۳) مقاله‌ی «فرانک، نخستین زن کنشگر اجتماعی در شاهنامه» / علیرضا قراباغی * آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود: ۱) ترانه‌ی «شاهنامه (۲)» از شایان جلیلیان۲) قطعه‌ی «قیام کاوه آهنگر» از شهرام ناظری۳) قطعه‌ی «روزی روزگاری در ایران» با ساز کیهان کلهر۴) قطعه‌ی «بشارت» با صدای محمدرضا شجریان و ساز گروه «همنوازان» به سرپرستی محمدرضا لطفی۵) قطعه‌ی «لنلیست» ساخته‌ی امیدرضا رحمانی

سفرنامه‌ای به سیستان و بلوچستان، تاریخش، روزگارش و مردمشدرباره‌ی عقب‌نگاه‌داشته شدن سیستان و بلوچستان، شنیدید اما تا به چشم نبینید، تا در گوشه گوشه‌ی این استان نگردید و محرومیت مردمش رو نبینید، متوجه عمق عقب نگاه داشتگی استان زرخیر سیستان و بلوچستان نمیشید.در آخرین اپیزود فصل پنجم مدبویز، سفری داشتیم به سیستان و بلوچستان با تمرکز بر منطقه‌ی بلوچستان. تاریخش رو بررسی کردیم و توی این مرور می‌بینیم که ایرانی‌ها برای نگه داشتن این تیکه از خاک کشور چه مرارت‌ها که نکشیدند. دست پلید بریتانیا برای این منطقه چه نقشه‌ها که نداشت اما همیت ایرانی مردم بلوچستان در کنار عزم راسخ چندین سلسله‌ی پادشاهی، اجازه نداد تا یکی از استراتژیک‌ترین منطقه‌های کشور از مملکت جدا بشه.سیستان و بلوچستان، در عین محرومیت و عقب‌ماندگی اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، چرا بسیار استراتژیک و تعیین‌کننده است؟ پاسخش رو تو این اپیزود از پادکست مدبویز می‌گیرید، این‌جا، جاییه که می‌توانست قلب تپنده‌ی جهان شرق باشه و رگ حیاتی تجارت جهانی. ما براش نقشه‌های بسیار بزرگی داشتیم اما انگار اون نقشه‌های بخشی از یک خواب شیرین بوده که وقتی بیدار شدیم، چیزی جز غبار ویرانی و کابوس، ازش نمونده.22 فروردین 2583 / 1403گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: جشن فروردینگانتقدیم شماره ۶۵ به: زنده‌یاد حسین سرشار * منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) یادداشت‌های شخصی / ساسان آقایی۲) کتاب «سفرنامه بلوچستان» / علاالملک۳) کتاب «عملیات قشون در بلوچستان» / امان‌الله جهانبانی۴) کتاب «نگاهی به سیستان و بلوچستان» / ایرج افشار۵) کتاب «از ماهان تا چابهار؛ سفرنامه سیستان و بلوچستان» / منسوب به میرزا ناصرالدوله فرمانفرما۶) کتاب «فرهنگ و هنر سیستان و بلوچستان» / فتحعلی فراهانی۷) کتاب «آخرین ماموریت» / معزالدین مهدوی۸) کتاب «بلوچستان؛ یادگار مطرود قرون» / کمال‌الدین غراب۹) کتاب «جغرافیای نظامی مکران» / علی رزم‌آرا* آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود: ۱) ترانه‌ی «بلوچستان منی مات» از عیسی همراز بلوچ۲) سرود ملی ایران در زمان احمدشاه قاجار با نام «سلامتی دولت علیه ایران»۳) قطعه‌ی «دل پا مدوکا بندت» با قیچک‌نوازی کیمیا نیک‌پور فرخ۴) قطعه‌ای از ساخته‌های محسن بلوچی‌نیا۵) قطعه‌ی «ای ایران» ساخته‌ی حسین سرشار

تله چینی (۲)؛ ایران چگونه به دام چین افتاده است؟پروژه‌های چینی، یکی یکی در حال رونمایی هستند. یه روز چین قراره فرودگاه بزنه، یک روز می‌خواد ورزشگاه بسازه، یه روز درباره‌ی راه‌اندازی قطار سریع‌السیرش میگن و این قصه سر دراز داره.البته حضور چین در ایران جدید نیست، تقریبن سه دهه‌اس که جای پای چین تو اقتصاد ایران تثبیت شده و این اصلن اتفاقی نیست. براش برنامه داشتند. چیزی که جدیده، شکل پروژه‌هایی‌ست که چینی‌ها در حال چاله کندنش هستند. پس از قرارداد شوم ۲۵ ساله‌ی جمهوری اسلامی و چین، اون‌ها امکان بلندپروازی‌های بیش‌تری تو ایران پیدا کردند و در عمل قصد دارند روی زیرساخت‌های کشور سوار بشند. برای همینه که پروژه‌های اخیری که بحث دادنش به چینی‌ها مطرحه، هم از نظر ارزش قرارداد هم از نظر ماهیتش با پروژه‌های قبلی چین تو ایران تفاوت‌هایی داره. یکی از این تفاوت‌ها، تلاش چین برای نفوذ تو زیرساخت‌هایی مثل زیرساخت حمل و نقل و زیرساخت و ارتباطاته.این تلاش چینی‌ها هدف‌های خیلی بزرگی رو دنبال می‌کنه. برای چین، ایران شکار بزرگیه و برای از پا انداختن این صید بزرگ و به اسارت بردنش، باید تار عنکبوتی از پروژه‌هایی چینی به وجود بیاد که هر کدومش، یه بخش از اقتصاد ایران رو کنترل می‌کنه. پادکست مدبویز تو این اپیزود، به بررسی دقیق‌تر تله چینی، سه سال پس از امضای قرارداد ۲۵ ساله پرداخته و زوایای مختلف حضور چین تو ایران رو بررسی کرده. تله‌های چینی تو ایران، در حال کار کردنه و این تله‌ها به زودی می‌تونن ایران رو تبدیل به یکی دیگه از قربانیان تله چینی کنند.۲۳ اسفند ۱۴۰۲ / ۲۵۸۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: انعقاد قرارداد مجملتقدیم شماره ۶۴ به: زن درمانگاه قم* منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) مقاله‌ی «این پایان ایران است» / ساسان آقایی۲) یادداشت «دپپلماسی بدهی-تله چین» / برهما چلانی۳) گزارش‌های تحقیقی نیویورک‌تایمز* آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود: ۱) آهنگ « Second Adam» از استفان یانگ۲) سه تار نوازی جلال ذوالفنون در آلبوم «کرد بیات»۳) قطعه‌ی «One day November» از بمجموعه‌ی «اویژ ۱۶» به انتخاب سانگ‌سرا۴) آهنگ «Mirror Lotus» از استفان یانگ۵) ساز نی استاد حسن کسایی در مجموعه‌ی ردیف موسیقی ایران۶) تصنیف «نوروز» از همایون شجریان

تله چینی (۱)؛ نپال چگونه آینده‌اش را باخت؟چین تو کشورهای زیادی سرمایه‌گذاری کرده، تقریبن ۱۲۰ کشور جهان هستند که کمابیش با پروژه‌هایی درگیرند که چین اونا رو تامین مالی کرده و شرکتای چینی اونا رو انجام دادند. ظاهر این پروژه‌های خیلی دهن پرکن هستند؛ از فرودگاه تا بندر، از مسکن تا ورزشگاه اما زیر پوست پروژه‌های چینی چه خبره؟پادکست مدبویز پیش‌تر تو اپیزودهای یک و دو خودش به موضوع «تله چینیٱ و بررسی ابعاد اون پرداخته بود. اون اپیزودهای برای حدود ۳ سال پیشه و اکنون وقتش رسیده تا دوباره به این موضوع برگردیم و ببینیم که تله چینی در این سه سال دیگه تو کجاها فعال شده و نتیجه‌اش چی بوده؟این برای ما مهمه، چون ایران تبدیل شده به یکی از مهم‌ترین هدف‌های چین و تله‌های چینی مختلفی در حال تنیده شدن تو اقتصاد ایرانه. جدیدترین موردی از تله چینی که هدف تحقیقات و پژوهش قرار گرفته، تو کشور نپاله. نپال از نظر ژئوپلیتیک کشور بسیار مهمی بین چین و هنده و تسلط بر اون برای هر دو تا قدرت شرقی حیاتی. وقتی چینی‌ها به نپالی‌ها گفتند که ما براتون فرودگاه می‌زنیم، خیلی‌های تو نپال خوشحال بودند اما حالا کم‌کم داره معلوم میشه که پشت‌پرده‌ی تاسیس فرودگاه نپال چیزی جز به کار انداختن یه تله چینی نیست تا این کشور که بر فراز رشته‌کوه هیمالیا قرار گرفته، بیش‌تر و بیش‌تر در ید قدرت چین قرار بگیره.مدبویز تو این شماره، به ایده‌ی تاسیس فوردگاه بین‌المللی شهر پخارا تو نپال می‌پردازه و مرور می‌کنیم که چه جوری این کشور خیلی ساده به دام چین افتاد. در این اپیزود هم‌چنین تاریخ نپال رو هم بررسی می‌کنیم؛ تاریخ یه پادشاهی ۲۴۰ ساله که نپال رو بنا نهاد و کمونیستای چینی برای نابود کردنش، هر کاری از دست‌شون برمیومد، انجام دادند؛ انگار داستان نپال، برای ما خیلی درس‌ها و پندها داره.۲۵ بهمن ۱۴۰۲ / ۲۵۸۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: ترور نافرجام شاهتقدیم شماره ۶۳ به: هایده طاهری بیدزرد، مادر جاویدنام سپهر مقصودی* منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) گزارش تحقیقی نیویورک‌تایمز درباره‌ی فرودگتاه پخارا۲) کتاب « تخریب ویشنو: آیین، سیاست و گشودن سلطنت هندو نپال» / آن تی موکو۳) مجموعه مطالعات هند* آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:1) ترانه فولکلور چینی «Deep Night» ازLiu Mingyuan ۲) ترانه فولکلور نپالی به نام « Sim Sime Panima»۳) از ترانه‌های جنبش‌های تروریستی مائوییستی شرق آسیا۴) ترانه‌ی «Winter Forest» از Tim Janis۵) آهنگ «Emperium» از گروه Dos Brains۶) قطعه‌ی «Freedom» از انوشیروان روحانی

پایان چهارگانه‌ی دیوار برلین(۴): در سال سرنوشت‌ساز ۱۹۸۹ در شرق اروپا و آلمان شرقی چه گذشت؟ پس از دهه‌ها وحشت و تباهی کمونیسم، پس از سال‌ها چیرگی امپراتوری شر بر بلوک شرق، وقتی دهه‌ی ۸۰ میلادی تو اروپا آغاز می‌شد، احتضار و فلاکت چپ، از درون مرزهای شوروی تا تمام شرق اروپا آشکار و هویدا بود. حکومت‌های کمونیستی کاملن از کار افتاده بودند، مردمشون گرسنه بودند، پولی در بساط دولت‌ها وجود نداشت و حتا توان‌شون تو اداره‌ی دستگاه‌ی امنیتی عریض و طویل و جنایت‌کار حکومتای کمونیستی هر سال کم‌تر می‌شد. توی اپیزودهای ۵۹، ۶۰ و ۶۱م مدبویز مسیر استیلای شوروی و کمونیسم بر شرق اروپا و آلمان شرقی رو پس از جنگ‌جهانی دوم بررسی کردیم. بعد هم رسیدیم به وضعیت برلین و آلمان شرقی در خلال دهه‌های ۵۰ تا آغاز دهه‌ی ۸۰. این آخرین اپیزود مدبویز از چهارگانه‌ی «دیوار برلین»، بالاخره می‌رسه به جاهای خوب داستان، داستانی که پایانش، برخلاف عموم تراژدی‌های شیرینه. ما تا این‌جا، چیرگی ویران‌گر سوسیالیسم، شورش، سرکوب خونین، فقر و تباهی، ساختن دیوار و حکومت پلیسی رو تجربه کردیم اما قرار نیست جهان همیشه به این مدار بمونه.وقتی ۱۹۸۹ آغاز شد، دومینوی سقوط کمونیسم به حرکت دراومد و یکی، یکی، کشورهای شرق اروپا رو در بر گرفت. چند نام مهم مثل گورباچف و ریگان، نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای تو بهار اروپای شرقی داشتند اما همون‌جوری که تو این اپیزود پادکست مدبویز می‌شنوید، کار اصلی رو خودِ خودِ مردم انجام دادند. برای مردم شوروی پس از ۷۰ سال و برای مردم اروپای شرقی پس از ۴۰ سال، لحظه‌ی آزادی فرا رسیده بود؛ سال ۱۹۸۹، سالی بود که زمستون نداشت، همش بهار بود ... ۳۰ آذر ۱۴۰۲ / ۲۵۸۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: جنبش ملی دی ۱۳۹۶تقدیم شماره ۶۲ به: جاویدنام آرمین صادقی* منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) کتاب «مرد بی‌چهره» / مارکوس ولف۲) کتاب «بازسازی یک خانه تقسیم‌شده» / هانس دیتریش گشنر۳) کتاب «تاریخ روابط آمریکا و شوروی» / پیتر جی بویل۴) کتاب «تاریخ اتحاد شوروی؛ از آغاز تا پایان» / پیتر کنز۵) کتاب «استالین» / ادوارد راژیسنکی۶) کتاب «خاطرات نیکتا خروشچف» / نیکتا خروشچف۷) کتاب «آخرین روزهای امپراتوری شوروی» / دیوید رمنیک۸) مقاله‌ی «مقاومت مدنی در انقلاب‌های شرق اروپا و شوروی» / آدام رابرتز * آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:۱) ترانه‌ی «یلدا» از محمد فتحی۲) بخشی از سخنرانی تاریخی جان اف کندی به نام «من برلینی هستم»۳) سرود ملی مجارستان پس از انقلاب ۱۹۸۹۴) قطعه‌ای از کنسرت فلارمونیک مجاری۵) بخشی از گزارش تلویزیون برلین غربی درباره‌ی ورود گورباچف به برلین شرقی۶) گزارش تلویزیون دویچه‌وله از روی‌دادهای منتهی به ۴ نوامبر ۱۹۸۹ در آلمان شرقی۷) قطعه‌ی «Prophecy of the Dungeon King» از ارکسترال فلوروز۸) قطعه‌ی «برخاستن از خرابه‌ها» آهنگ ملی آلمان‌ها۹) آهنگ «یلدا» از عزیز قاسم‌نژاد

چهارگانه‌ی دیوار برلین )۳(: بررسی سقوط اقتصادی آلمان شرقی و دستگاه امنیتی مخوف آنسوسیالیسم چه بلایی بر سر ملت‌ها میاره؟یک سال قبل، تو سه‌گانه‌ی مدبویز برای فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، بهتون نشون دادیم که کمونیسم و سوسیالیسم چطوری کار می‌کنه و چه بلایی سر ملت‌ها میاره. آلمان‌شرقی، یه نمونه‌ی بارز دیگه از یه «سوسیالیسم واقعن موجود» به شمار میره. این نام رو خود چپ‌ها روی آلمان شرقی گذاشته بودند که در واقع یه حکومت دست‌نشونده و ساخته‌ی دست شوروی تو شرق آلمان بود.تو اپیزودهای ۵۹ و ۶۰ توضیح دادیم که این کشور و حکومت سوسیالیستی چرا و چه جوری به وجود اومد. تو این اپیزودها، گوشه‌هایی از احتضار اقتصادی آلمان شرقی تحت رهبری چپ‌ها و فضای استبدادی و استالینستی این کشور رو بررسی کردیم. تو اپیزود ۶۱م، دقیق‌تر به حلاجی اقتصاد سوسیالیستی می‌پردازیم که به فرار بزرگ مردم آلمان شرقی از دست کمونیسم انجامید. تو این اپیزود به خوبی می‌فهمید که سوسیالیسم چه جوری کار می‌کنه و چرا هیچ وقت، هیچ جا نشده که جواب بده.خب وقتی اقتصاد کار نکنه، مردم چیکار می‌کنند؟ اعتراض! چپ‌ها البته راه‌حل این مشکل رو خوب بلدند؛ دستگاه‌های امنیتی مخوف و وحشتناکی که درست مثل چیزی که جرج اورول تو کتاب ۱۹۸۴ تعریف کرده، مردم رو نفر به نفر کنترل کنه و حتا مردم از چیزی که تو دل‌شون می‌گذره و به زبونش نمیارن هم بترسند.آلمان شرقی، این «سوسیالیسم واقعن موجود» هم صاحب یکی از مخوف‌ترین این دستگاه‌ها بود. بهش می‌گفتند اشتازی که وقتی تو این اپیزود پادکست مدبویز، نگاهی به درون این دستگاه مخوف و روش‌هایی که استفاده می‌کرده، می‌ندازیم، شاید باور نکنید که بسیاری از ماجراهایی که براتون تعریف می‌کنیم، واقعی بوده!چپ‌ها همیشه تو دو تا چیز بهترینند؛ این‌که چطوری اقتصاد رو نابود کنند و این‌که چطوری سیستمی بسازند که هر صدایی رو خفه کنه ...پانزدهم آذر ۱۴۰۲ / ۲۵۸۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: هفته‌ی نجات ایرانتقدیم شماره ۶۱ به: آرمیتا گراوند* منابع استفاده‌شده در این اپیزود:مرد بی‌چهره / مارکوس ولفبازسازی یک خانه تقسیم‌شده / هانس دیتریش گشنرتاریخ روابط آمریکا و شوروی / پیتر جی بویلتاریخ اتحاد شوروی؛ از آغاز تا پایان / پیتر کنزآخرین روزهای امپراتوری شوروی / دیوید رمنیک* آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:۱- سرود ملی آلمان شرقی در زمان اعلام موجودیت آن۲- قطعه‌ی «HGW XX» از مجموعه‌ی موسیقی متن فیلم «زندگی دیگران»، اثر گابریل یارد۳- قطعه‌ی «IM Martha» از مجموعه‌ی موسیقی متن فیلم «زندگی دیگران»، اثر گابریل یارد۴- قطعه‌ی «Out There» از Frank Steiner. Jr.۵- قطعه‌ی «صحرای دل» با صدای محمدرضا شجریان

سه‌گانه‌ی دیوار برلین )۲(: دیوار چگونه برپا شد؟مردم برلین، شب خوابیدند و وقتی صبح روز ۱۳ آوگوست ۱۹۶۱ بیدار شدند، دیدند دیواری بلند و طولانی، شهر اون‌ها رو تقسیم به دو کرد، نیمی شرقی و نیمی غربی. دیوار برلین اما تنها، شهر برلین رو تقسیم به دو نکرده بود؛ این دیوار به شکلی نمادین، جهان پس از جنگ جهانی دوم رو به دو بلوک تقسیم می‌کرد؛ بلوک شرق به رهبری شوروی کمونیستی و بلوک غرب به رهبری آمریکای کاپیتالیست.چرا دیوار برلین ساخته شد، دستور چه کسی بود و چه هدفی رو تعقیب می‌کرد؟پادکست مدبویز تو دومین قسمت از سه‌گانه‌ی خودش رازهای برپایی مشهورترین دیوار قرن بییستم رو توضیح میده. ما تو قسمت نخست این سه‌گانه، روی‌دادهای پایانی جنگ جهانی دوم که منتهی به بروز جنگ سرد و دو شقه شدن آلمان شد رو مرور کردیم.حالا تو اپیزود ۶۰م مدبویز می‌رسیم به دورانی که آلمان و شهر برلین دو پاره و تبدیل به دو کشور مجزا شده و در حقیقت آزمایشگاهی به وسعت یک ملت شکل گرفته که مردم قسمت غربیش، با بهره‌گیری از مزیت‌های اقتصاد آزاد و سرمایه‌داری به سمت استانداردهای سطح بالای زندگی حرکت می‌کنند و مردم تو سمت شرقی همین کشور، تو بهشت سوسیالیستی وعده داده‌شده، هر روز گرسنه‌تر از دیروزند.نبرد اندیشه‌ها در آلمان، البته اون جوری که کمونیست‌ها انتظار داشتند پیش نرفت و در نهایت رسوایی زیادی به بار آورد. مردم گروه گروه، از بهشت سوسیالیستی می‌گریختند تا وارد قلمروی «دشمنی» بشنوند که نظام کمونیستی می‌گفت بی‌رحمه، برای بهره‌کشی ثروتمندا از طبقه ی ضعیف ساخته شده و خون کارگرا رو می‌کنه تو شیشه. شکم گرسنه اما، شعار سرش نمیشه ...۸ آذر ۱۴۰۲ / ۲۵۸۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: آیین باستانی آذرجشنتقدیم شماره ۶۰ به: زنده‌یاد حسن پیرنیا* منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱( کتاب «مرد بی‌چهره» / مارکوس ولف۲( کتاب «بازسازی یک خانه تقسیم‌شده» / هانس دیتریش گشنر۳( کتاب «تاریخ روابط آمریکا و شوروی» / پیتر جی بویل۴( کتاب «تاریخ اتحاد شوروی؛ از آغاز تا پایان» / پیتر کنز۵( کتاب «استالین» / ادوارد راژیسنکی۶( کتاب «خاطرات نیکتا خروشچف» / نیکتا خروشچف۷( کتاب «آخرین روزهای امپراتوری شوروی» / دیوید رمنیک* آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:1- قطعه‌ی «روسیه‌ی زیبا» از Steve Oxen۲- قطعه‌ی «توکاتا و فوگ» از یوهان سباستین باخ۳- قطعه‌ی «Ancient Runes» از بند Twelve Titans ۴- قطعه‌ی «Minefield» از Ghostwriter۵- قطعه‌ی «On The Nature Of Daylight» از گروهی از نوازندگان۶- قطعه‌ی کلاسیک «ساراباند» از فردریش هندل۷- بداهه‌نوازی جلیل شهناز، همایون خرم، و امیر ناصح افتتاح از مچموعه‌ی "گنجینه موسیقی ایران"

سه‌گانه‌ی دیوار برلین (۱): آلمان چگونه تقسیم شد؟روز نهم نوامبر ۱۹۸۹، دیواری فرو ریخت که برپاییش نماد جنگ سرد بود و سقوطش سمبل جهان آینده‌ای که کمونیسم روسی در اون جایی نداره.مردم آلمان شرقی در روی‌دادی ناگهانی و پیش چشم بهت‌زده‌ی دوربین‌های تلویزیون و عکاسی، با هر چی به دست‌شون می‌رسید، به جون دیوار برلین افتادند و از نظر برخی مورخا، بزرگ‌ترین حادثه‌ی قرن بیستم، پس از پایان جنگ جهانی رو خلق کردند.مدبویز به بهونه‌ی سالگرد فرو ریختن دیوار برلین، سراغ این موضوع تاریخی مهم رفته و تو ۳ تا اپیزود، آغاز و پایان دیوار برلین و آلمان شرقی رو براتون روایت می‌کنه. تو نخستین اپیزود از سه‌گانه‌ی فروپاشی دیوار برلین، سری می‌زنیم به اوضاع و احوال جهان تو پایان جنگ جهانی دوم. مرور می‌کنیم که چگونه اتحاد شوروی پنجه بر شرق اروپا کشید و یکی یکی کشورهای این منطقه رو به زندان سرخ کمونیسم سنجاق کرد.موفقیت تو برپایی کمونیسم و شوروی‌سازی کشورایی چون لهستان، مجارستان، رومانی، چکسلواکی و ... بود که دندون استالین رو برای آلمان تیز کرد و در نهایت با توافق شرق و غرب، آلمان دوتیکه شد. تو اپیزود ۵۹م مدبویز، این فرآیند رو با هم دنبال می‌کنیم و می‌رسیم به آغاز جنگ سرد که شهر برلین، در کانونش قرار می‌گیره و اصلن خود جنگ سرد از برلین آغاز میشه؛ شهری که قرار بود برای ۵۰ سال آینده، تبدیل به نقطه‌ای روی زمین بشه که در اون کمونیسم و سرمایه‌داری مستقیم و چشم در چشم هم، پنجه در پنجه‌ی هم می‌ندازند.یک آذر ۱۴۰۲ / ۲۵۸۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: تضمین استقلال ایران در جریان کنفرانس تهرانتقدیم شماره ۵۹ به: جاویدنامان آبان ۹۸ و ۱۴۰۱* منابع استفاده‌شده در این اپیزود:مرد بی‌چهره / مارکوس ولفبازسازی یک خانه تقسیم‌شده / هانس دیتریش گشنرتاریخ روابط آمریکا و شوروی / پیتر جی بویلتاریخ اتحاد شوروی؛ از آغاز تا پایان / پیتر کنزآخرین روزهای امپراتوری شوروی / دیوید رمنیک* آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:۱) مارش نظامی ارتش آلمان نازی۲) قطعه‌ای از دیوید گرت، ویلونیست آلمانی۳) آهنگ «God Bless America» از کیت اسمیت۴) قطعه‌ی «Night Rages On» از Humans Win۵) سونات ۱۴ از بتهوون۶) قطعه‌ای دشتی به نواختن پرویز یاحقی

نسل‌کشی روسیه در چچن، مسمومیت دختران دانش‌آموز و داستان مرگ راوی آن: آنا پولیتکوفسکایا – بخش دوم و پایانی جنگ روسیه با چچنی‌ها حتا پس از پیروزی هم ادامه یافت.تو اپیزود پیشین پادکست مدبویز، تاریخچه‌ی این جنگ و درگیری‌های روسیه تو قفقاز شمالی رو مرور کردیم تا رسیدیم به جنگ‌های اول و دوم چچن. جنگ‌هایی که اولیش رو یلتسین آغاز کرد اما شکست خورد و پس از اون، دومی رو ولادمیر پوتین، به عنوان نخستین آزمون تجاوزش به سرزمین‌های دیگه تجربه‌اش کرد. با انبوهی از جنایت‌ها، جنایت‌های جنگی و جنایت علیه بشریت، پس از دو سال، پوتین تونست که بالاخره چچن رو به زانو دربیاره اما جنگ روسیه با چچنی‌ها حتا پس از پیروزی هم ادامه یافت. اونا تلاش داشتند به هر شکلی، جمعیت چچنی‌ها رو مرعوب و سرکوب کنند، با استفاده از بنیادگراهای اسلامی، کشتار، سم و حمله‌های شیمیایی به مدرسه‌های دخترونه. این آخری براتون عجیب و آشناست، نه؟بله، حمله‌ی شیمیایی به مدرسه‌های دخترانه هم یه تاکتیک روسی هست، اونا بودن که نخستین بار تو دسامبر ۲۰۰۵، این روش رو علیه مدرسه‌های دخترونه تو چچن استفاده کردند. از کجا می‌دونیم؟ چون یه نفر اون‌جا بود که گزارش کنه، یه نفر اون‌جا بود که نذاره پروپاگاندای روسی درباره‌ی «هیستری جمعی» و «روان‌پریشی دختران دانش‌آموز» پیروز بشه. اون آنا پولیتکوفسکایا بود، روزنامه‌نگار مشهور روسی که درباره‌ی جنایت‌های جنگی روسیه تو چچن تحقیق می‌کرد و کتاب مفصلش در این باره، چشم خیلی‌ها رو به روی واقعیت‌های پلید و شرارت‌بار روسیه‌ی پوتین باز کرد. آنا رفت چچن و روی دروغ «هیستری جمعی» دخترای دانش‌آموز خط کشید، گفت که این مسمومیت‌ها، حمله‌ی شیمیایی به مدرسه‌هاست. اون می‌دونست کی پشت این جریانه؛ دستگاه امنیتی روسیه! تو این اپیزود مدبویز، ماجرای مسومیت دانش‌آموزای دختر با حمله‌ی شیمیایی رو بررسی کردیم، هم تو ایران و هم تو چچن و البته داستان زندگی آنا پولیتکوفسکایا رو ادامه دادیم؛ کسی که تا دم مرگ، یه لحظه هم پوتین رو راحت نذاشت، و خب ولادمیر پوتین، کسی نبود که انتقام نگیره ... بیست‌وششم مهرماه ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: زادروز ستارخان، سردار ملیتقدیم شماره ۵۸ به: زنده‌یاد علیرضا شجاع‌پور* منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) کتاب «جنگ کثیف» / آنا پولیتکوفسکایا۲) کتاب «روسیه پوتین» / آنا پولیتکوفسکایا۳) مجموعه مقالات و یادداشت‌های آنا پولیتکوفسکایا در روزنامه‌ها۴) مجموعه مقالاتی از روزنامه‌ی «نووایا گازتا»۵) کتاب «میراث‌خواران اتحاد شوروی» / بوریس کاگارلیتسکی۶) گزارش مفصل «دیده‌بان حقوق بشر» درباره‌ی انجام جنایت‌های جنگی در چچن۷) یادداشت‌های روزنامه‌ی «گاردین» و «نیویورک‌تایمز» به مناسبت قتل آنا پولیتکوفسکایا * موزیک‌های استفاده‌شده در این اپیزود:۱) قطعه‌ی «برای ...» از شروین حاجی‌پور۲) قطعه‌ی «Ripple and Flare» از بند Collin Brefka & Amadea۳) اجرایی از مارش مشهور «این است جنگ»۴) قطعه‌ای از Frozen Skies۵) قطعه‌ای به نام «روسیه شکست‌خورده»۶) شعرخوانی استاد علیرضا شجاع‌پور

مروری بر نسل‌کشی روسیه در چچن و داستان زندگی و مرگ راوی آن: آنا پولیتکوفسکایا – بخش نخست وقتی ولادمیر پوتین به اوکراین حمله کرد، بسیاری تو غرب شگفت‌زده شدند که چطوری ممکنه روسیه‌ی «دموکراتیک» به مرزهای یه کشور دیگه حمله کنه؟ انگار غافل‌گیر شده باشند، مدام می‌پرسیدند، این واقعیه؟ امکان نداره که تو قرن بیست‌ویکم، قدرتی مثل روسیه مثل قرون وسطا به فکر ضمیمه کردن خاک کشورهای دیگه به قلمروش باشه. اونا غافل‌گیر شدن، چون خوب تاریخ رو نخونده بودن و ازش درس نگرفته بودن! غافل‌گیر شدن، چون وقتی یک دهه پیش، پوتین تو سوریه دخالت نظامی کرد، چشماشون رو بسته بودن. غافل‌گیر شدند تا نسل‌کشی چچن و نابودی شهر گروزنی رو فراموش کرده بودند.داستان جنایت‌های جنگی روسیه تو چچن، دقیقن هم‌سن زمام‌داری پوتین تو این کشوره. وقتی داشت پایه‌های قدرتش رو می‌چید، چچن، نخستین هدفش بود! روسیه و پوتین تو تموم این ۲۲ سال تلاش کردند که روی حقیقت خاک بریزند اما اون‌چه در چچن گذشت، یه شاهد عینی داشت که نذاشت همه‌ی چیز از بین بره و به فراموشی سپرده بشه. او شاهد، آنا پولیتکوفسکایا، روزنامه‌نگار مشهور روسی بود که منتقد درجه یک پوتین به شمار می‌ر فت.مدبویز توی این اپیزود، ابتدا براتون داستان هولناک چچن رو تعریف می‌کنه تا ببینید که چه‌قدر شبیه ماجراهایی‌ست که پوتین توی سوریه و اوکراین به وجود آورد و بعد به راوی جنایت چچن می‌پردازیم، به روزنامه‌نگاری که تا بود، نذاشت مشعل حقیقت تو مرزهای روسیه خاموش بشه و از وقتی هم نیست، تبدیل شده به نماد سرکوب آزادی بیان و حقیقت‌گویی تو حکومت پوتین. از آنا پولیتکوفسکایا، ۱۶ سال پس از قتلش، هنوز خیلی چیزا برای گفتن باقیه ... دوازدهم مهرماه ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: جشن مهرگانتقدیم شماره ۵۷ به: جواد روحی* منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) کتاب «جنگ کثیف» / آنا پولیتکوفسکایا۲) کتاب «روسیه پوتین» / آنا پولیتکوفسکایا۳) مجموعه مقالات و یادداشت‌های آنا پولیتکوفسکایا در روزنامه‌ها۴) مجموعه مقالاتی از روزنامه‌ی «نووایا گازتا»۵) کتاب «میراث‌خواران اتحاد شوروی» / بوریس کاگارلیتسکی۶) گزارش مفصل «دیده‌بان حقوق بشر» درباره‌ی انجام جنایت‌های جنگی در چچن۷) یادداشت‌های روزنامه‌ی «گاردین» و «نیویورک‌تایمز» به مناسبت قتل آنا پولیتکوفسکایا * موزیک‌های استفاده‌شده در این اپیزود:01) آهنگ سنتی روسی با نام «کالینکا»۰۲) بخشی از یک قطعه‌ی فولکلور قفقازی۰۳) موزیک «جیا» از مایکل ورنر ماس۰۴) قطعه‌ی «شب در روسیه»۰۵) قطعه‌ای به نام «پادشاه و ملکه»۰۶) قطعه‌ی « legends of war»۰۷) نی‌نوازی حسن کسمایی در قطعه‌ی «آواز ابوعطا»

خط ارتجاع و تروریسم در سینمای پیش از ۵۷ - بخش دوم و پایانیبرای سینمای شبه‌روشنفکری پیش از ۵۷ یه عنوان پرطمطراق استفاده می‌کنند؛ «موج نو». جریانی که با فیلم «گاو» ساخته‌ی داریوش مهرجویی و «قیصر» از مسعود کیمیایی، رونق گرفت، پرده‌ی سینما را اشغال کرد و به سرعت با پیوستن سینماگرهایی مثل فریدون گله، امیر نادری، پرویز کمیاوی، سهراب شهیدثالث، زکریا هاشمی و خیلی‌های دیگه‌شون تبدیل به جریان غالب سینما شدند.تو اپیزود قبلی مدبویز، اپیزوم ۵۵م، ما سرنخ‌های حضور شوروی تو سینمای ایران را بررسی کردیم و رسیدیم به خط و ربط سیاسی کارگردان‌های که اسم خودشون رو گذاشته بودند جریان «موج نو». با بررسی ۵ فیلم گاو، قیصر، پستچی، مغول‌ها و اسرار گنج دره‌ی جنی، دیدیم که این فیلم‌ها از یه الگوی ثابت استفاده می‌کردن؛ سیاه‌نمایی مفرط، حمله به سیاست‌های توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی شاه و تحقیر و تخفیف جامعه‌ی ایران. انگار هیچ هدفی جز ویران‌گری نداشتند.در ادامه‌ی اپیزود قبلی، امروز به بررسی ۵ فیلم دیگه از جریان به اصطلاح «موج نو» پرداختیم؛ «تنگنا» و «تنگسیر» از امیر نادری، «زیر پوست شهر» و «کندو» از فریدون گله و در نهایت «گوزن‌ها» به کارگردانی مسعود کیمیایی. تو این اپیزود مدبویز، با بررسی این فیلم‌ها به شکل روشن می‌بینید که چگونه خط ترور و جنایت تو جامعه‌ی ایران رو ترویج می‌کردند و در حقیقت این فیلم‌ها، نسخه‌های سینمایی همون جزوه‌هایی بودند که از سوی سازمان‌هایی تروریستی مثل «چریک‌های فدایی» و «مجاهدین خلق» نوشته می‌شدند.خب البته بسیار زود، ۵۷ی که سینماگرای کمونیست و سوسیالیست ایرانی منتظرش بودند از راه رسید و خیلی خوب، مزد تلاش‌شون برای «شلیک کردن به آینده‌ی ایران» رو گرفتند. فیلمای اونا، هیچ «موج نویی» رو همراه خودش نداشت و ماهیتش چیزی جز واپس‌گرایی نبود. حالا وقتش رسیده که اتیکت جریان سینمای شبه‌روشنفکری سینمای پیشا ۵۷ رو اصلاح و به ماهیت این مدل سینما نزدیک‌تر کنیم؛ «موج نو»، نه! «جریان ارتجاع» در سینما!بیست‌ونهم شهریور ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: انتخاب نصرالله انتظام، سفیر ایران در سازمان ملل برای ریاست مجمع عمومی این سازمانتقدیم شماره ۵۶ به: مردم ایرانمنابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) کتاب «نقش سینما در انقلاب ایران» / امیر شفقتی۲) کتاب «ویژه سینما و تئاتر»، شماره‌های ۱ تا ۶۳) دوره مجله «فیلم»، پیش از سال ۵۷۴) مجموعه سه جلدی «اسنادی از موسیقی، تئاتر و سینما در ایران»۵) مقاله‌ی «بازتاب اعتراض‌های اجتماعي در فیلم‌های دهه ۵۰» / شهاب شهیداني و پروین رستمی۶) کتاب «اسرار گنج دره‌ی جنی» / ابراهیم گلستان۷) گفت‌وگوی «بی‌بی‌سی فارسی» با علی امینی نجفی۸) گفت‌وگوی سایت «تاریخ ایران» با هارون یشایاییآهنگ‌های استفاده شده در این اپیزود:۱) ترانه‌ی «تنگنا» با صدای فریدون فروغی۲) ترانه‌ی «جمعه‌ی خونین» با صدای فرهاد مهراد۳) ترانه‌ی «گنجشکک اشی‌مشی» با صدای فرهاد مهراد۴) ترانه‌ی «برادر جان» با صدای داریوش اقبالی۵) موسیقی متن فیلم «گوزن‌ها»، ساخته‌ی اسنفدیار منفردزاده۶) تصنیف «ساز و آواز» با صدای محمدرضا شجریان۷) ترانه‌ی «نمانده در دلم دگر توان دوری» با صدای علیرضا قربانی

خط ارتجاع و تروریسم در سینمای پیش از ۵۷ - بخش نخست صدا، دوربین، حرکت؛"تصویری سیاه‌، بچه‌ای لاغر که از فرط سوتغذیه رو به موت است، مادری که تن‌فروشی می‌کند، پدری که یا الکلی‌ست یا گرفتار مواد مخدر، تصویرهای درهم و برهم و ناگهان یک قهرمان با هفت‌تیر که می‌آید و آدم می‌کشد ..."این با کمی پی‌رنگ داستانی می‌تونست به سادگی دست‌مایه‌ی فیلمی پیش از ۵۷ بشه و به سرعت هم در ردیف شاهکارهای سینمایی اون دوره قرار بگیره. تقریبن ماهیت درونی داستان‌های فیلم‌هایی که اون دوره مشهور شد به "موج نو سینمای ایران"، یه چیزی شبیه همینه. این موج به اصطلاح نو، یا جریان روشنفکرنمای سینما، تقریبن از اواخر دهه‌ی ۳۰، با تک و توک فیلم‌هایی مثل "جنوب شهر" یا "خشت و آینه" آغاز میشه و در نهایت سال ۱۳۴۸، نقطه عطف این سینماست، با روی پرده اومدن "گاو" از داریوش مهرجویی و "قیصر" از مسعود کیمیایی.جدای بحث فنی و ارزش هنری این فیلم‌ها، مدبویز این بار، از موضعی متفاوت به بررسی اثر اجتماعی سینمای پیش از ۵۷ پرداخته و می‌خوایم ببینیم که این فیلم‌ها چه اثری بر جامعه داشتند؛ آیا برای مملکت و مردم مفید بودند یا زیان‌بخش؟هم‌چنین برگشتیم به ریشه‌ی این دست فیلم‌ها، بخشی که کم‌تر ازش حرف زده شده؛ این‌که چه جوری جریان سینما تو ایران با دست‌های نامریی شوروی گره خورده.توصیه‌ی ما اینه که برای درک بهتر فضای دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ ایران، پیش از شنیدن این اپیزود، اپیزودهای ۵۳م و ۵۴م پادکست مدبویز رو بشنوید تا بدونید که جامعه‌ی ایران چه شکل و شمایلی داشت و فیلم‌های سیاه "موج نو سینما" چه جامعه‌ای رو به تصویر می‌کشید!

دشمنان جهش اقتصادی ایران در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ با مرور زندگی و مرگ محمدصادق فاتح (بخش دوم و پایانی)اقتصاد ایران تو دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ به سرعت پیش‌رفت می‌کرد. مدبویز توی اپیزود قبلی خودش این پیش‌رفت سریع رو مرور کرد اما این رو هم شنیدیم که هم‌زمان با رشد اقتصادی کشور، در بین مخالفان شاه، خط تروریسم پی‌ریزی شد تا شریان حرکت اقتصادی کشور در دهه‌ی ۵۰ رو هدف قرار بده.تو اپیزود امروز بازخوانی دگرگونی‌های این دو دهه‌ی مهم از تاریخ ایران رو ادامه می‌دیم و می‌رسیم به یه نام: محمدصادق فاتح یزدی! نامی که هم یادآور پیش‌رفت‌های غرورانگیز ایران بین دهه‌های ۴۰ تا ۵۰س و هم توحشی رو که نفیر گلوله‌ی تروریستا در کشور آفرید، یادآوری می‌کنه.. این تنها داستان یه زندگی نیست، داستان ورق خوردن تاریخ یه ملته.یک شهریور ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: گشایش استادیوم امجدیه تهرانتقدیم شماره ۵۴ به؛ عباس میرزامنابع این اپیزود:۱) کتاب «سرگذشت پنجاه کنشگر اقتصادی ایران» / فریدون شیرین‌کام و ایمان فرجام‌نیا ۲) کتاب «در دامگه حادثه» / گفت‌وگو با پرویز ثابتی۳) کتاب «نگاهی به شاه» / عباس میلانی۴) کتاب «اتحادیه‌های کارگری و خودکامگی در ایران» / حبیب لاجوردی ۵) کتاب « اقتصاد سیاسی ایران» / محمدعلی همایون کاتوزیان۵) مجموعه‌ی تاریخ شفاهی هاروارد / به کوشش حبیب لاجوردی۶) جزوه تروریستی «ضروریت مبارزه مسلحانه و رد تئوری بقا» / امیر پرویز پویان۷) جزوه تروریستی «مبارزه مسلحانه؛ هم استراتژی، هم تاکتیک» / مسعود احمدزادهآهنگ‌های استفاده‌شده در این اپیزود:۱) تصنیف «غوغای ستارگان» با صدای پروین۲) قطعه «فدایی» از سرودهای گروه تروریستی فداییان خلق۳) ترانه‌ی «غریب آشنا» با صدای گوگوش۴ و ۵) قطعه‌ی دشتی «صبوری» از حسین کشتکار۶) تکنوازی از استاد ابوالحسن صبا

دشمنان جهش اقتصادی ایران در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ (بخش نخست)دهه‌های ۴۰ و ۵۰، رشد اقتصادی ایران، شتاب خیلی زیادی گرفت، وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم تغییر کرد، ایران در حال پوست انداختن بود و شاه به فکر دگرگونی‌های بسیار بزرگ‌تر.این توسعه‌گرایی سریع اما دشمنان خارجی قدرتمندی داشت. اونا پس از شکست تجربه‌های اشغال، تجزیه و انواع کودتا برای زمین‌گیر کردن ایران تو دهه‌ی ۲۰ و ۳۰، به روش تازه‌ای رو می‌آوردند؛ تروریسم.توی این مدل که اسمش رو گذاشته بودند؛ «هم تاکتیک، هم استراتژی» اصلن اهمیت نداشت که مردم ایران چی می‌خوان، وضعیت اقتصادی و اجتماعی و آزادی تو کشور چه جوریه و اصلن چرا باید آدم بکوشیم، هدف انحلال و نابود کردن بود. توی این قسمت و اپیزود آینده‌ی مدبویز می‌بینیم که چطور اسلحه‌ی تروریست‌ها، قلب سازندگی ایران رو هدف می‌گیره؛ اونا سربازان جهنم بودند!هیجدهم امرداد ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: امضای فرمان مشروطهتقدیم شماره ۵۳ به؛ زنده‌یاد تیمسار پرویز خسروانیمنابع این اپیزود:۱) کتاب «سرگذشت پنجاه کنشگر اقتصادی ایران» / فریدون شیرین‌کام و ایمان فرجام‌نیا ۲) کتاب «در دامگه حادثه» / گفت‌وگو با پرویز ثابتی۳) کتاب «نگاهی به شاه» / عباس میلانی۴) کتاب «اتحادیه‌های کارگری و خودکامگی در ایران» / حبیب لاجوردی ۵) کتاب « اقتصاد سیاسی ایران» / محمدعلی همایون کاتوزیان۵) مجموعه‌ی تاریخ شفاهی هاروارد / به کوشش حبیب لاجوردی۶) جزوه تروریستی «ضروریت مبارزه مسلحانه و رد تئوری بقا» / امیر پرویز پویان۷) جزوه تروریستی «مبارزه مسلحانه؛ هم استراتژی، هم تاکتیک» / مسعود احمدزاده۱) تصنیف «طاقتم ده» با صدای مرضیه۲) تصنیف «آتش کاروان» با صدای جلال همتی۳) «چهار مضراب همایون» از همایون خرم۴) قطعه‌ای از سرودهای تروریست‌های فدایی با صدای حمید اشرف۵) تکنوازی «چهارگاه» از کیوان ساکت

روایتی از فرجام مقاومت طبرستان در برابر حمله‌ی تازیان (بخش دوم)سرنوشت سلسله‌ی دابویگان تو شمال ایران چی شد و دودمان ساسانیان تو تبرستان چه فرجامی داشتند؟اگه اپیزود پیشین «مدبویز» رو شنیده باشید، احتمالن، این رو از خودتون پرسیدید. تو اپیزود ۵۱م، براتون از آخرین تکه از سرزمین ایران گفتیم که در برابر حمله‌ی اعراب ایستادگی کرد و تا یک قرن بعدش هم هرگز اشغال نشد. حالا وقتشه که ببینیم فرجام این مقاومت تاریخی چی شد و داستان سلسله‌ی دابویگان به کجا می‌رسه؟شاید به یک کوه در سوادکوه، به دهانه‌ی اسرارآمیز یه غار؛ نقطه‌ای که یادگار یکی از بزرگ‌ترین مقاومت تاریخ ایران در برابر تازیه.چهارم امرداد ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: جشن امردادگانتقدیم شماره ۵۲ به؛ زنده‌یاد اصغر قندچیمنابع این اپیزود:۱) کتاب «دو قرن سکوت» / عبدالحسین زرین‌کوب۲) کتاب «تاریخ طبرستان» / ابن‌اسفندیار۳) کتاب «تاریخ تبرستان» / اردشیر برزگر۴) کتاب «شاهنامه نوبخت» / حبیب‌الله نوبخت شیرازی۵) کتاب «تاریخ قومس» / عبدالرفیع حقیقت۶) کتاب «اسپهبد خورشید؛ از افسانه تا واقعیت» / احمد باوند سوادکوهی۱) بخشی از قطعه‌ی «یقین دارم» از محمدرضا شجریان و پرویز مشکاتیان۲) قطعه «طلوع» از اردشیر کامکار۳) قطعه‌ی «جوونای قلعه‌ی پیر» از سیما بینا۴) قطعه‌ی «شاهنشاه» از فریا فرجی۵ و ۶) قطعه‌ی «فرود با شور» از محمدرضا لطفی۷) قطعه‌ی «تنهایی» از علی نعمتی

مروری بر مقاومت آخرین جرگه از حکومت ایرانیان پس از حمله‌ی اعراب (بخش نخست)آیا ایرانیا آسون تسلیم شدند؟ تاج و تخت ساسانیان رو به چکاوک شمشیری از سوی تازی واگذار کردند و زبان و دین و رسم نو برگزیدند؟ چه قدر چنین تصوری واقعیه؟ درباره‌ی مجموعه مقاومت‌های ایرانیان پس از فروپاشی سلسله‌ی ساسانی چی می‌دونید؟ تا الان می‌دونستید که ۱۰۰ سال پس از مرگ یزگرد سوم، هنوز جرگه‌ای از حکومت‌های ایرانی تو سرزمین‌های ایرانی برپا بودند که بارها با تازی‌ها سرشاخ شدند اما از پا نیفتادند؟اپیزودن ۵۱م مدبویز، سری زده به روزها، ماه‌های و سال‌های پس از شکست ایرانیان تو قادسیه و نهاوند. به بخشی گمشده از تاریخ‌مون، به اون جایی که هنوز پای تازیا بهش نرسیده بود!بیست‌ویکم تیر ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: امضای پیمان سعدآبادتقدیم شماره ۵۱ به؛ فرشته علیزادهمنابع این اپیزود:۱) کتاب «دو قرن سکوت» / عبدالحسین زرین‌کوب۲) کتاب «تاریخ طبرستان» / ابن‌اسفندیار۳) کتاب «تاریخ تبرستان» / اردشیر برزگر۴) کتاب «شاهنامه نوبخت» / حبیب‌الله نوبخت شیرازی۵) کتاب «تاریخ قومس» / عبدالرفیع حقیقت۶) کتاب «اسپهبد خورشید؛ از افسانه تا واقعیت» / احمد باوند سوادکوهیدر این اپیزود، از صداهای زیر استفاده شده:1: قطعه‌ی «وداع» از حسین علیزاده۲: پیانو، قطعه ناشناس۳: قطعه «چکاد» از پرویز مشکاتیان۴: تک نوازی سه‌تار از رهام سبحانی

پیشگامان ایران‌خواهی (۲) – موج نخستیندر دومین قسمت از سریال «پیشگامان ایران‌خواهی»، جستارهای فرهنگی پدران فکری ناسیونالیسم ایرانی رو بررسی می‌کنیم. این اپیزود شرحی‌ست درباره‌ی این‌که چهار پدر فکری جریان ایران‌خواهی در میانه‌ی عصر ناصرالدین‌شاه، جامعه‌ی ایرانی اون زمان رو چگونه می‌دیدند، تفسیر می‌کردند و راه‌کارهاشون برای گذر ایران از ورطه‌ی جهل و تاریکی چی بود. جالبه که توی اپیزود ۵۰ مدبویز می‌شنوید که برخی از سویه‌های تحجری که آخوندزاده، ملکم‌خان، جلال‌الدین میرزا و میرزا آقا خان کرمانی تو ایران ۱۵۰ سال پیش به مبارزه باهاش برخاستند، هنوز هم وجود داره و انگار ایران مداوم مجبور به تکرار یه داستانه.۷ تیرماه ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: گشایش نمایشگاه «هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران» در کاخ هنرهای زیبای شهر سان‌فرانسیسکوتقدیم شماره ۵۰ به؛ محمد معین* منابع اپیزودهای سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» از مدبویز:1) کتاب «فکر آزادی و مقدمه‌ی مشروطیت» / فریدون آدمیت2) کتاب «مقالات تاریخی» / فریدون آدمیت3) کتاب «اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده» / فریدون آدمیت4) کتاب «اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی» / فریدون آدمیت5) کتاب «تاریخ مشروطه ایران» / احمد کسروی6) کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» / ناظم‌السلام کرمانی7) کتاب « مشروطه ایرانی» / ماشاالله آجودانی۸) کتاب «تاریخ ایران مدرن» / عباس امانت۹) کتاب «خاطرات حاج سیاح» / به کوشش حمید سیاح۱۰) کتاب «میرزا ملکم‌خان» / اسماعیل رائین1۱) کتاب «تجدد و تجددستیزی در ایران» / عباس میلانی1۲) کتاب «پیشتازان آزادی و تجدد و اصلاحات ایران» / حسین جودت1۳) کتاب «ایرانیان و اندیشه‌ی تجدد» / جمشید بهنام1۴) کتاب «اندیشه تجدید و ترقی در عصر بحران» / نصرالله صالحی1۵) کتاب «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی / علی رضاقلی1۶) جزوه «احوالات و دستخط‌های عباس میرزا قاجار، نایب‌السلطنه» / ابوالقاسم لاچینی1۷) جزوه «عباس میرزا قاجار» / مثطفی موسی طبری1۸) جزوه «قائم‌مقام‌نامه» / محمد رسول دریاگشت1۹) رساله «سرنوشت ایران: زندگانی سیاسی و ادبی قائم‌مقام فراهانی / میرحسین یکرنگیان۲۰) کتاب «از ماست که برماست» / هما ناطق2۱) کتاب «مقالات فلسفی میرزا فتحعلی آخوندزاده / به ویراست ح - صدیق2۲) رساله «مکتوبات» / فتحعلی آخوندزاده2۳) رساله «مقالات» / فتحعلی آخوندزاده2۴) کتاب «مجموعه آثار ملکم‌خان» / محمد محیط طباطبایی2۵) کتاب «گزیده‌ی نامه‌هاي رسمی میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله» / به اهتمام علی‌اصغر حقدار2۶) دوره مجلد روزنامه‌ی «قانون» / نشریه ملکم‌خان2۷) دوره کامل نشریه‌ی «صور اسرافیل» / نشر تاریخ ایران2۸) نامه‌های تبعید از میرزا آقاخان کرمانی / به کوشش هما ناطق و محمد فیروز2۹) مقاله «پورخاقان و اندیشه بازیابی تاریخ ملی ایران/جلال الدین میرزا و نامه خسروان / عباس امانت ۳۰) مقاله «روایت و فراروایت تاریخی در اندیشه ی جلال‌الدین‌میرزا قاجار» / حسین آبادیان۳۱) مقاله «نخبگان عصر مشروطه و صورتبندی گفتمان ناسیونالیسم در ایران» / علیرضا ازغندی و آرش صادقی‌زیدی۳۲) مقاله «شالوده‌شکنی گفتمان موج اول روشنفکري در ایران: میرزا ملکم‌خان، آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی» / علیرضا آقاحسینی و آسیه مهدی‌پور* در این اپیزود از صداها و آهنگ‌های زیر استفاده شده:۱: قطعه‌ی «کوروش» از فریا فرجی۲: تک‌نوازی کیهان کلهر۳: تصنیف «دختران سیروس» از ملوک ضرابی۴: بخشی از مستند «خاک – شکوفه - آتش» دﺭباره‌ی ﺯندگی طاهره قرةالعین۵: تارنوازی محمدرضا لطفی

پیشگامان ایران‌خواهی (۱) – موج نخستینبه فصل پنجم مدبویز خوش اومدید. این اپیزود که بعد وقفه‌ی ناخواسته‌ی ما منتشر میشه، آغاز یه سفر دور و درازه برای بازشناسایی ریشه‌هامون.قراره تو این سفر، ریشه‌های هویتی و معرفتی جریان ایران‌خواهی دنبال کنیم و برخوردی از نزدیک با اون‌ها داشته باشیم. این مجموعه با نام «پیشگامان ایران‌خواهی» به شکل متناوب از مدبویز منتشر میشه و تو هر قسمتش، به بازه‌های مختلفی از عصر قاجار و مشروطه می‌رسه.ما تلاش می‌کنیم به مرور چهره‌ها و اندیشه‌هایی رو معرفی کنیم و به داوری نگرش‌ها و کارنامه‌شون بنشینیم که از نظرمون، جریان ایران‌خواهی و ملی‌گرایی امروزِ ایران، بیش از هر چیزی وام‌دار اوناست.برای این اپیزود از عباس میرزا و قائم‌مقام براتون می‌گیم که درون ساختار سنت‌گرای قاجار برای تجدد قیام کردند و سپس به پدران فکری ناسیونالیسم ایرانی می‌رسیم؛ اونایی که مقدم بر هر کسی، ایران‌خواهی رو تبدیل به نشانی ماندگار برای ایران کردند. بیست‌وچهارم خرداد ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره:مرگ الله‌وردی خان گرجی والی فارس و سپسالار ارتش صفویتقدیم شماره ۴۹ به؛ ساسان نیک‌نفس * منابع این اپیزود:1) کتاب «فکر آزادی و مقدمه‌ی مشروطیت» / فریدون آدمیت2) کتاب «مقالات تاریخی» / فریدون آدمیت3) کتاب «اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده» / فریدون آدمیت4) کتاب «اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی» / فریدون آدمیت5) کتاب «تاریخ مشروطه ایران» / احمد کسروی6) کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» / ناظم‌السلام کرمانی7) کتاب « مشروطه ایرانی» / ماشاالله آجودانی8) کتاب «خاطرات حاج سیاح» / به کوشش حمید سیاح9) کتاب «میرزا ملکم‌خان» / اسماعیل رائین10) کتاب «تجدد و تجددستیزی در ایران» / عباس میلانی11) کتاب «پیشتازان آزادی و تجدد و اصلاحات ایران» / حسین جودت12) کتاب «ایرانیان و اندیشه‌ی تجدد» / جمشید بهنام13) کتاب «اندیشه تجدید و ترقی در عصر بحران» / نصرالله صالحی14) کتاب «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی / علی رضاقلی15) جزوه «احوالات و دستخط‌های عباس میرزا قاجار، نایب‌السلطنه» / ابوالقاسم لاچینی16) جزوه «عباس میرزا قاجار» / مثطفی موسی طبری17) جزوه «قائم‌مقام‌نامه» / محمد رسول دریاگشت18) رساله «سرنوشت ایران: زندگانی سیاسی و ادبی قائم‌مقام فراهانی / میرحسین یکرنگیان19) کتاب «از ماست که برماست» / هما ناطق20) کتاب «مقالات فلسفی میرزا فتحعلی آخوندزاده / به ویراست ح - صدیق21) رساله «مکتوبات» / فتحعلی آخوندزاده22) رساله «مقالات» / فتحعلی آخوندزاده23) کتاب «مجموعه آثار ملکم‌خان» / محمد محیط طباطبایی24) کتاب «گزیده‌ی نامه‌هاي رسمی میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله» / به اهتمام علی‌اصغر حقدار25) دوره مجلد روزنامه‌ی «قانون» / نشریه ملکم‌خان26) دوره کامل نشریه‌ی «صور اسرافیل» / نشر تاریخ ایران27) نامه‌های تبعید از میرزا آقاخان کرمانی / به کوشش هما ناطق و محمد فیروز28) مقاله «شالوده‌شکنی گفتمان موج اول روشنفکري در ایران: میرزا ملکم‌خان، آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی» / علیرضا آقاحسینی و آسیه مهدی‌پور * در این اپیزود از صداها و آهنگ‌های زیر استفاده شده:01) قطعه‌ای دشتی از نی استاد محمد موسوی02) ساز و کمانچه از آلبوم «امیرکبیر» شهرام ناظری03) قطعه‌ای فولکور مشهور به Moscow Night04) آهنگ «سرزمین مادری» از شهرام ناظری05) سه‌تار نوازی از کیارش سنجرانی

اپیزودی ویژه درباره‌ی نامیرایی ایران خانوم به مناسبت دومین سال تولد مدبویزبه دومین سال تولد مدبویز رسیدیم، تو زمانی که برخلاف رویه‌ی این دو سال، صدای پسران دیوانه خاموش شده بود و تنها پیام‌ها و پشتیبانی‌های شما، بهمون انگیزه می‌داد که بدونیم یه زمانی باید دوباره برگردیم. این اپیزود ویژه به پاس وفاداری شما، همراهان ارزشمند و فرهیخته‌ی منتشر میشه، با گذری از برهه‌های حساس تاریخ ایران در درازنای چند هزارساله. کاویدیم که نامیرایی این سرزمین به چه سان و چگونه است.بیست‌وسوم فروردین ۱۴۰۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقاییمنابع مورد استفاده در این اپیزود:پس از شنیدن این شماره، رجوع به اپیزودهای زیر از مدبویز توصیه می‌شود:* ۶ و ۷: زندگی‌نامه‌ی نادرشاه* ۱۵ و ۱۷؛ زندگی‌نامه‌ی کوروش کبیر* ۲۵: درباره‌ی نوروز و چهارشنبه‌سوری و آیین جمشیدشاه* ۳۱ و ۳۲: زندگی‌نامه‌ی یعقوب لیث صفاری* ۴۰: پیدایش جنبش سربداران* ۴۱: مقاله‌ای درباره‌ی میهن‌پرستی* ۴۲: هویت و اهمیت درفش کاویانی* زندگی سلطان جلال‌الدین خوارزمشاهی* در موزیک بین هر قسمت و موزیک پایانی این اپیزود، از ترانه‌ی «روزهای بی‌قرار» از علیرضا قربانی استفاده شده است

این لحظه‌ای‌ست برای توقفاین شاید اندوه‌گین‌ترین لحظه‌های زندگی مدبویز باشه اما امیدی بهمون می‌گه؛ این‌جا آخرش نیست! روزی آفتابی هم پسِ این سکوت می‌رسه.

اتحاد جماهیر شوروی چگونه از بین رفت؟ - بخش پایانیپس از بازگویی دو قسمت از تاریخ شوروی، بالاخره آخرین روزهای اتحاد شوروی از راه رسیدند. دو سال پر از شور برای مردم تو اروپای شرقی و جمهوری‌های به بند کشیده شده زیر پرچم داس و چکش و دورانی تلخ و گزنده برای کمونیست‌ها و سویالیستای جهان. میلیون‌ها اسیر پشت پرده‌ی آهنین در حال آزاد شدن و در آغوش گرفتن لیبرال‌دموکراسی بودند، خیلی ساده‌تر از چیزی که می‌شد فکرش رو کرد.مردم تو اروپای شرقی پیش از این هم بارها انقلاب کرده بودند اما هر بار با شدت تمام، سرکوب شدند. این بار چی عوض شده بود که سرنوشت‌شون تغییر کرد؟بیست‌وهشتم دی ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: زنده‌یاد علینقی عالیخانیتقدیم شماره ۴۷ به؛ سارینا اسماعیل‌زادهمنابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: تاریخ اتحاد شوروی: از آغاز تا پایان / پیتر کنز۲: ظهور و سقوط اتحاد شوروی / جان آر. مایتیوز۳: مقبره‌ لنین: آخرین روزهای امپراتوری شوروی / دیوید رمنیک۴: چرا شوروی فرو پاشید؟ / کاظم علمداری۵: تاریخ روابط شوروی و آمریکا / پیتر جی. بویل۱: بخشی از نطق تاریخی رونالد ریگان در برابر دروازه‌ی براندنبورگ شهر برلین۲: قطعه‌ی «Adagio» از پیوتر توماسو آلبینونی۳: آهنگ ناشناس، دانلودشده از یوتیوب۴: قطعه‌ی «شب‌های مسکو» از ولادمیر تروچین۵: گزارش بی‌بی‌سی از روز فروپاشی اتحاد شوروی۶: قطعه‌ی «آزادی» از هنرمندان ناشناس

اتحاد جماهیر شوروی چگونه از بین رفت؟ (۲)پس از سه تا رهبر بیمار، نیمه‌ی دوم دهه هشتاد میلادی برای اتحاد جماهیر شوروی، همراه بود با به قدرت رسیدن مردی ۵۶ ساله که در قیاس با رهبران پیشین شوروی و دیگر اعضای مهم حزب، جوون به شمار می‌اومد.با آغاز رهبری میخاییل گورباچف عصر مشهور به «فترت» شوروی پایان یافت اما روند سقوط حکومتی که حتا تو تامین نون مردم درمونده بود نه. گورباچف برای نجات حکومتی که بر مسندش قرار گرفته، دست به اصلاحاتی زد که هم دیر بود و هم جامعه‌ی استبدادزده‌ی شوروی درکی ازشون نداشت و اون‌ها رو پس زد.عصر سقوط «برادر بزرگ‌تر» و پدرخوونده‌ی چپ‌ها در سراسر دنیا آغاز شده بود و هیچ کس نمی‌تونست نجاتش بده!چهاردهم دی ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: تشکیل ارتش شاهنشاهی به فرمان رضاشاهتقدیم شماره ۴۶ به؛ مهران سماکمنابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: تاریخ اتحاد شوروی: از آغاز تا پایان / پیتر کنز۲: ظهور و سقوط اتحاد شوروی / جان آر. مایتیوز۳: مقبره‌ لنین: آخرین روزهای امپراتوری شوروی / دیوید رمنیک۴: چرا شوروی فرو پاشید؟ / کاظم علمداری۵: تاریخ روابط شوروی و آمریکا / پیتر جی. بویل۶: خانه‌ی دایی یوسف / اتابک فتح‌الله‌زاده۱: قطعه‌ی «Festive Overture in A major» اثر دیمیتری شوستاکوویچ۲: قطعه‌ی «Liturgy of St John Chrystostom» از پیوتر ایلیچ چایکوفسکی۳: قطعه‌ی «Rhapsody on a Theme of Paganini» از سرگئی راخمانینف۴: قطعه‌ی «پاییز» از گروه سرود

اتحاد جماهیر شوروی چگونه از بین رفت؟ (۱)۲۵ دسامبر 1991، میخاییل گورباچف، با نطقی نه‌چندان بلند، پرونده اتحاد جماهیر شوروی رو به شکل رسمی برای همیشه بست. پیش از نطق آخرین دبیرکل حزب کمونیست شوروی، البته فرآینده سقوط آغاز شده بود و کسی نمی‌تونست جلوش رو بگیره.مدبویز تو اپیرزد ۴۵م و ۴۶م خودش، روند فروپاشی شوروی رو دنبال می‌کنه؛ از نخستین عارضه‌های سیستم کمونیستی تا ضربه‌های آخری که پیکر ۷۰ ساله‌ی این امپراتوری شرور رو پایان داد. توی این اپیزود، روند شکل‌گیری کمونیسم لنینی، دوران استالین، خروشچف و برژنف رو مرور کردیم تا ببینیم چه چیزهایی گورباچف رو وادار به اصلاحات گسترده‌ی تو رژیمی کرد که حتا پیش از روی کار اومدن گورباچف، شیشه‌ی عمرش شکسته بود. این کارنامه‌ی یه فروپاشی پیش‌بینی‌نشده اما ناگزیره!سی آذر ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: اشغال شهر تبریز به دست قوای روسیهتقدیم شماره ۴۵ به؛ یلدا آقافضلیمنابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: تاریخ اتحاد شوروی: از آغاز تا پایان / پیتر کنز۲: ظهور و سقوط اتحاد شوروی / جان آر. مایتیوز۳: مقبره‌ لنین: آخرین روزهای امپراتوری شوروی / دیوید رمنیک۴: چرا شوروی فرو پاشید؟ / کاظم علمداری۵: تاریخ روابط شوروی و آمریکا / پیتر جی. بویل۶: خانه‌ی دایی یوسف / اتابک فتح‌الله‌زادهصداها و آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:(شعر نخستین از قطران تبریزی / شعر پایانی از حافظ) ۱: آهنگ روسی «ملت بزرگ به پا خیز» (Вставай страна огромная) با اجرای گروهی۲: صدای ریچارد نیکسیون درباره‌ی دیدارش با خروشچف۳: آهنگ روسی «کاتیوشا»۴: موسیقی متن فیلم «مرثیه‌ای برای یک رویا» اثر کلینت منسل۵: قطعه‌ی «شام آزادی» از مازیار فلاحی

بررسی مدل‌های حکمرانی با نگاهی به مساله‌ی «جباریت»دولت پدیده‌ای انسان‌ساخته‌اس. انسان‌ها دولت‌ها رو به وجود آوردند تا ازشون محافظت کنه و تضمین‌کننده‌ی حقوق‌شون باشه اما به مرور خیلی از حکومت‌ها، خودشون تبدیل شدن به ناقض حق مردم. این روند چه جوری رخ داد؟ چه زمانی میشه گفت که حکومت به مرحله‌ی «جباریت» رسیده؟اپیزود ۴۴م مدبویز هم‌زمان با خیزش ملی مردم و در ۸۰مین روز این جنبش، بررسی می‌کنه که در برابر جباریت یک حکومت چه باید کرد؟شانزدهم آذر ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: گشایش مجلس موسسان نخستتقدیم شماره ۴۴ به؛ آرمیتا عباسیمنابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: رساله‌ای درباره‌ی حکومت / جان لاک۲: نقد و تحلیل جباریت / مانس اشپربر ۳: حکومت / فردریک باستیاصداها و آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:۱: جمعی از شعارهای مردمی در خیزش ملی۲: آهنگ «به مادرم بگویید دیگر دختر ندارد» از گلنار شهیار۳: آهنگ «راه کوچه» کار گروهی از دانشجویان موسیقی با آهنگ‌سازی ادیب قربانی

نگاهی به زندگی پادشاهی که به رود سند زد تا تسلیم مغول نشود درست ۸۰۱ سال پیش، در کناره‌ی رود سند، جنگِ نابرابری میان سپاهیان ایران و مغول رخ داد که تبدیل به یه حماسه‌ی ایرانی شد. تو روزگاری که مغول‌ها بی‌هیچ مزاحمتی، سرزمین‌های ایرانی رو صحنه‌ی تاخت و تاز خودشون قرار داده بودند، از جرگه‌ی خوارزمشاهیان، مردی برخاست که قصد بزرگی و جان‌فشانی برای مملکت داشت. جلال‌الدین خوارزمشاهی، برخلاف پدرش، نامش رو به نیکی در تاریخ ایران ثبت کرده؛ او بارها، چه با لشگر انبوه و چه بی‌لشگر و تنها در برابر مغول صف کشید و از جنگ با قوم وحشی چنگیز نهراسید. مقاومت جلال‌الدین، اون‌قدر برای ایرانیان اهمیت یافت که به مرور داستان جنگ‌هاش، ره به افسانه‌ها نیز پیمود و این، سبب نامیرایی جلال‌الدین شده. تو اپیزوده ۴۳م مدبویز نگاهی داریم به حمله‌ی مغول به ایران و پیشینه و کوشش‌های جلال‌الدین خوارزمشاهی در برابرش. به ویژه؛ جنگ سند که شاه مجبور شد برای پرهیز از تسلیم به مغول یا آلوده شدن به ننگ، دست به انتخابی بزنه جان‌فرسا! دوم آذر ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنانتقدیم شماره ۴۳ به؛ آیلار یاحقی منابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: تاریخ جهان‌گشای / عطا ملک جوینی به کوشش علامه محمد قزوینی۲: چنگیز خان / واسیلی یان۳: هجوم اردوی مغول به ایران / عبدالعلی دست‌غیب۴: چنگیز، جهان‌گشای مغول / امیر اسماعیلی صداها و آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:۱: بداهه‌نوازی با کمانچه از سعید فرج‌پوری با نام «سوز دل»۲: اهنگ دشتی با نام «بزن نی که دل‌ها غرق خونه» از خواننده‌ی ناشناس۳: آهنگ «ایران زمین» از علیرضا قربانی4: «سرود زندگی» از مهدی یراحی

این داستان سقوط یه آدم و یه تیمه که هیچ کس دوست‌شان ندارداین یک اپیزود ویژه است؛ تصحیحی بر اپیزودی که ۱.۵ سال پیش در پشتیبانی از تیم ملی منتشر کردیم. تیم کنونی تو قطر، هیچ شباهتی به یه تیم ملی نداره، و ما توی این اپیزود ویژه، اون اپیزود قدیمی را به بایگانی می‌سپردیم.براتون داستان سقوط این تیم و آدم‌هاش رو می‌گیم؛ این که چگونه کنار مردم نبودن، شما رو از اوج عزت به حضیص ذلت رسوند.سی آبان ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقاییتقدیم شماره ۴۲.۵ به؛ مردم مهابادصداها و آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:۱: گزارش پیمان یوسفی در بازی ایران و عراق۲: سخنرانی نلسون ماندلا در آزادی پس از ۲۰ سال زندان۳: سرود انقلابی زن، زندگی، آزادی، کار گروهی از جوانان ناشناس

«درفش کاویانی» به چه کار ما می‌آید؟حدود ۱۲۰۰ سال پیش، بیرقی بزرگ، باشکوه و تاریخ‌ساز در زمین قادسیه به زمین افتاد و فصل سقوط ایران آغاز شد. این بیرق، پرچم لشگر ایران، درفش کاویانی بود که سرگذشتی، حماسی و پیروزمند داشت اما به حمله‌ی تازیان به ایران، فرجام غم‌باری پیدا کرد.اپیزود ۴۲م مدبویز، به مرور حماسه‌ی درفش کاویانی و چگونگی ظهور و تداومش تو ایران‌زمین می‌پردازه. در گذر تاریخ، می‌بینیم که چگونه این سِر و راز ملی ما، سینه به سینه نقل شده و داستان سرافرازی‌هاش تا نسل ما به یادگار مونده. این شماره رو به قول فردوسی بزرگ به «کاویانی درفش» پرداختیم چون این روزا، دوباره از دل تاریخ، پیداش شده.هیجده آبان ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: آبان ۹۸تقدیم شماره ۴۲ به؛ خدانور لجه‌ایمنابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: درفش ایران / سعید نفیسی۲: مقاله‌ی کاوه و درفش کاویانی / اسکار مان۳: کاوه آهنگیر و درفش کاویانی / آرتور کریستن‌سن۴: مقاله‌ی درفش شاهنشاهی هخامنشی / یحیی ذکاءآهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:(شعر آغازین از ایرج میرزا)۱: تصنیف «قیام کاوه آهنگر» از شهرام ناظری۲: موزیک «سلام ای خاک خوب» از داریوش اقبالی۳: از آلبوم «رستاخیز» از امید طوطیان۴: ترانه‌ی «دوباره»، کار مشترکی از گوگوش، لیلا فروهر، شهرزاد سپانلو، دریا دادور، سوگند و شهره آغداشلو

جستاری درباره‌ی میهن‌پرستی ایرانیاناین اپیزود مقارن شد با چهلمین روز درگذشت مهسا امینی عزیز و ما برای نخستین بار، کارای مهم‌تری از انتشار اپیزود داشتیم. شما هم کارای مهم‌تری از شنیدن اپیزود داشتید. برای همین با یکمی تاخیر منتشرش کردیم، اپیزودی که درباره‌ی رازی در وجود ایرانیان هست، رازی که سبب پایبندگی ایران شده و موجب همین خیزش بزرگ امروزمون.این راز ما رو از زیر تخت‌جمشید سوزان اسکندر نجات داد، در نبرد چند صد ساله با تازیان، به موفقیت رسوند و با دست یازیدن بهش تونستیم از پس مغول‌ها بربیایم. می‌دونید چیه؟چهارم آبان ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامیگردآوری: ساسان آقایی (برگرفته از متن نصرت‌الله کاسمی)یادبود این شماره: روز جهانی کوروش کبیرتقدیم شماره ۴۱ به؛ نیکا شاکرمیمنابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: بخش دیباچه‌ی کتاب «تاریخ نهضت‌های ملی ایران» به قلم نصرت‌الله کاسمیآهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:(شعر آغازین از شاهنامه / فردوسی)۱: تصنیف «صحرای دل» از محمدرضا شجریان۲: موزیک «سرود زن» از مهدی یراحی۳: موزیک «ایران» از شاهین نجفی۴: ترانه‌ی «به سوی فردای جهان» از داریوش اقبالی

روایتی از جنبش سربداران که علیه بازماندگان مغول شورید نام «سربداران» رو احتمالن خیلی شنیدید؛ جنبشی که پس از ۱۰۰ استیلای مغول و ایلخان بر ایران، از خراسان، مهد دلیران ایرانی برخاست، جرقه‌ای شد برای پایان عصر تاریک مغول‌ها، ایلخانان و تارتارها. تو روزایی که ایران درگیر کوران روی‌دادها، تلخی‌ها و شیرینی‌هاست، فصل چهارم مدبویز با روایت‌هایی از حماسه‌های تاریخ ایران آغاز میشه. تو اپیزود ۴۰م، قصه‌ی تلخ استیلای مغول بر ایران و رنجی که بر ایرانیان تحمیل شده بود، رو باز می‌کنیم. روایتی سراسر تیره و تار، از عصری که ملتی به بند کشیده شده بودند اما «ایرانی بودن» رو فراموش نکردند، منتظر لحظه‌ای بزرگ و سرنوشت‌ساز موندند که نوید رهایی می‌داد؛ اون لحظه، در قریه‌ کوچک به نام باشتین آغاز شد. بیستم مهرماه ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: روز پیروزی کاوه و فریدون بر ضحامتقدیم شماره ۴۰ به؛ مردم سنندح منابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: تاریخ جنبش سربداران / عبدالرفیع حقیقت۲: قیام سربداران / یعقوب آژند۳: هفت اقلیم / امین احمد رازی۴: تاریخ مغول / لیودو هارتوگ ۵: تاریخ کمبریج ایران / گروهی از نویسندگان۶: نهضت سربداران خراسان / پژوهشی از ای. پی پطروشفسکی آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:نوای نی و فلوت دشتیبرشی از فیلم سربدارانترانه "وطن" از داریوش اقبالی

انقلاب ما چگونه آغاز شد؟این یه اپیزود درباره‌ی یه اتفاق در حال وقوعه. یه داستان ادامه‌دار چند دهه پیش تا به امروز که شاید بالاخره به فصل آخرش رسیدیم. تو این روزایی که تمام ایران یه ملته، مردم تو خیابونا به هم پیوستن، ایرانیان خارج از کشور بالاخره تونستند کنار هم جمع بشن و یه «علی آقا کریمی» داریم که نشون داد پهلوون واقعی چه جوریه، مدبویز، اپیزودی با حال و هوای انقلاب درآورده.این آخرین قسمت از فصل سوم ماست که قرار بود مثل همیشه به مرورِ «فصلی که گذشت» بپردازه اما شما ما رو واداشتید تا مسیر مدبویز رو تغییر بدیم و اپیزودی مربوط به اوضاع و احوال الان‌مون دربیاریم. این یادآوری لازمه که تو دو هفته‌ی گذشته، مدبویز یه احترام عزای ملی برای «مهسا امینی»، فعالیت‌هاش رو متوقف کرده بود، و توان و حس و حالی برای تولید این شماره نداشتیم؛ شماره‌ای که انگار خطاب به آیندگان نوشته شده، روایتی از این روزها برای فردا.ششم مهرماه ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: سقوط هواپیمای فرماندهان ارتشتقدیم شماره ۳۹ به؛ مهسا امینیآهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:۱: موزیک «Bella Ciao»، نسخه‌ی فارسی از بهین و ثمین بلوری۲: موزیک «برای تسکین دردهاتون» از شروین حاجی‌پور۳: موزیک «سفر برای وطن» از محمد نوری

واکاوی یک پرونده‌ی تاریخی: پیمان سنتو چگونه بر سرنوشت اعضایش اثر گذاشت؟شاه ایران باید دست به انتخاب خطیری می‌زد؛ پایان جنگ‌جهانی دوم و فروکش کردن غوغای تقسیم کیک پیروزی، به مفهوم آغاز یه جنگ جدید بود: جنگ سرد که جهان رو تقسیم به دو بلوک شرق و غرب می‌کرد. عصر برپایی پیمان‌های نظامی منطقه‌ای و بین‌المللی بود که مهم‌تریناش ناتو و ورشو بودند و ایران هم درست مانند همسایگانش، عراق، ترکیه و پاکستان و تمام خاورمیانه با تهدید قدرتمند کمونیسم روبه‌رو بود.رهبران شوروی هیچ ابایی از به کار بردن تمام روشای مختلف برای برانداختن نظام‌های پادشاهی منطقه و روی کار آوردن مزدوران‌شون نداشتند. در دایره‌ی ذهنی رهبران کمونیسم، خاورمیانه باید مثل اروپای شرقی در پشت پرده‌ی آهنین، زندانی می‌شد. این تهدید بارز، کشورای منطقه رو مجاب کرد که پیمان سعدآباد، این بار با نگرشی تازه احیا کنند و صف محکمی در برابر خرس شمالی بسازند.نام پیمان بغداد، به یه تاریخ از مناقشه‌ای بزرگ و جهانی گره خورده. تو این شماره از مدبویز، یافته‌هایی تاریخی رو با شما در میون می‌ذاریم که احتمالن نشنیدید و این اپیزود شاید در تغییر نگرش شما به تاریخ و درک درست‌تر روی‌دادهای نیمه‌ی دوم قرن موثر باشه.بیست‌وسوم شهریورماه ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: آغاز حمله‌ی مغول به ایرانتقدیم شماره ۳۸ به؛ وحید افکاریمنابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: مجموعه تاریخ شفاهی هاروارد / به کوشش حبیب لاجوردی، ضیا صدیقی و دیگران۲: متن یادداشت تلگرام طولانی / جرج کنان۳: در همسایگی خرس / احمد میرفندرسکی۴: تاریخ نوین عراق / فب مار۵: تاریخ جنگ سرد / آندره فونتن۶: کاخ تنهایی / خاطرات ملکه‌ی سابق، ثریا اسفندیاری۷: سیاست خارجی در دوران پهلوی / هوشنگ مهدوی۸: مقاله‌ی پیمان بغداد / مسعود مرادی، سمیه خانی‌پورآهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:۱: موزیک « Battle Dome» از گروه Songs To Your Eyes۲: موزیک « Military Patriotic» از Florews۳ و ۴: صدای حسن طوفانیان در گفت‌وگو با ضیا صدیقی۵ و ۶: صدای امیرخسرو افشار قاسملو در گفت‌وگو با حبیب لاجوردی۷: «سوت پایان» از کارن همایونفر۸: تصنیف «کیش مهر» با صدای شهرام ناظری

سیاست خارجی عصر رضاشاه، چگونه سنگ‌بنای تغییرات بزرگ آینده شد؟هنگامی شاهین اقبال سردار سپه در آسمان ایران اوج گرفت، از ایران چیز زیادی نمونده بود. جنگ جهانی نخست تازه به پایان رسیده بود که در اون، قحطی بزرگ، جون بسیاری از ایرانیان رو گرفت. دیوان اداری کشور از هم فروپاشیده بود و ارتش‌های متجاوز بر مصدر کاربودند، در هر گوشه‌ای از کشور هم یه شورشی و تجزیه‌طلب، سرکشی می‌کرد. به جز امنیت داخلی و درگیری با قدرت‌های بزرگ، کشور، سرحدات مشخص و روشنی هم نداشت به ویژه که در اطرافش کشورهای جدیدی شکل گرفته بودند.تا آغاز دهه‌ی دوم قرن چهاردهم خورشیدی، شرایط ایران به کلی تغییر کرد و جایی رسید که ایران ضعیف و زبونِ آغاز قرن، معمارِ پیمان نوین نظامی و منطقه‌ای شد.این پیمان، در تاریخ آینده‌ی کشورهای عضو، نقش مهمی بازی کرد.در اپیزود ۳۷م مدبویز، این پرسش‌ها رو پاسخ می‌دیم که چه مسیری تا رسیدن به این‌جا و پیمان سعدآباد سپری شد و چرا این توافق، نقش اثرگذاری در تاریخ داشت؟نهم شهریورماه ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: انعقاد قرارداد ننگین ۱۹۰۷ میان روسیه و انگلیستقدیم شماره ۳۷ به؛ مردم همدانمنابع مورد استفاده در این اپیزود:۱: برآمدن رضاشاه و برافتادن قاجار / سیروس غنی۲: تاریخ سیاست خارجی ایران / روح‌الله رمضانی۳: کارنامه رضاشاه کبیر / اقبال یغمایی۴: خاطرات و سفرنامه ژنرال آیرونساید / سرادموند آیرونساید۵: اسناد وزارت خارجه۶: مقاله جستارهایی پیرامون پیمان سعدآباد و عوامل پیدایش آن / مهدی فرجیآهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود:۱: «مرغ بی‌آشیان» از استاد جواد بدیع‌زاده۲: آهنگ «ای وطن»، با آهنگ‌سازی علینقی وزیری و خوانندگی مهیار شادروان۳: اثری از استاد ابوالحسن صبا۴: صدای سخنرانی‌های هیتلر۵: آهنگ «شایع» از تلو

مروری بر چگونگی تسلط ساختارهای بسته بر مطبوعات، اینترنت و سپهر آگاهی‌رسانی رسانه‌ها تو هر جامعه‌ای یه رکن اساسی و بنیادین هستند. تقریبن دایم تکرار شده که رسانه‌ها، چشم بیدار جامعه‌ی مدنی هستند و نهادهایی که از دموکراسی، آزادی و سلامت ساختارها پاس‌داری می‌کنن. منتها این برای دنیایی‌ست که بر مبنای اصول دموکراتیک بنا شده.تو اپیزود ۳۶م مدبویز، نگاهی انداختیم به چند پژوهش معتبر درباره‌ی «نقش رسانه‌ها در دوران دیکتاتوری». این‌که چگونه رسانه‌ها، حتا اینترنت که به نظر یه شبکه‌ی آزاده، تبدیل میشن به کارکردی برخلاف کارکرد اصلی‌شون و ماهیت‌شون تغییر می‌کنه. چند نمونه‌ی خوب هم از کشورهای فوق‌العاده آزاد! روسیه و چین بیان شده که به خوبی درک کنید، گاهی دور شدن از رسانه‌های اصلی، کارِ درست برای پرهیز از شست‌وشوی مغزیه. بیست‌وششم مردادماه ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: مهدی قدیمییادبود این شماره: آتش زدن سینما رکس آبادانتقدیم شماره ۳۶ به؛ مردم شهرکرد و چهارمحال و بختیاری

پژوهشی درباره‌ی شکل و رفتار ساختارهای دزدسالار دزدی، اختلاس، مافیا و فساد اقتصادی با رومزه‌ی ما درآمیخته. هر هفته، خبر جدیدی از یکی از این اساتید غارت‌گر می‌شنویم، گاهی هم گیر می‌افتند و دادگاه‌های مشهور به «مبارزه با فساد اقتصادی» هم تمومی نداره اما هیچ وقت تموم نمیشن. مقوله‌ی فساد اقتصادی، پدیده‌ایه که توی کشورهای مختلفی تجربه شده و روش‌ها و متدهای متفاوتی داره. از شکل‌گیری انحصار تا به دست گرفتن تمامی بخش‌های اقتصاد یه کشور، تا دزدی تو روز روشن، همش مدل‌هایی از فساد اقتصادیه.تو اپیزود ۳۵م مدبویز، این روش‌های متفاوت رو با آوردن مثال‌هایی عینی از کشورهای مختلف توضیح دادیم، رفتار باندهای اقتصادی رو بررسی کردیم و به این می‌رسیم که ساختارهای مشهور به «دزدسالاری» چه بر سر یه کشور و منابعش میارند؛ اگه به روسیه بهتر نگاه کنید، نتیجه می‌گیریم گاهی این بلا جوری تو تار و پود یه مملکت ریشه میزنه که هرگز نمیشه ازش فرار کرد! دوازده مردادماه ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: مهدی قدیمییادبود این شماره: جان باختن سرتیپ عباس بابایی در پی شلیک اشتباهی پدافند سپاهتقدیم شماره ۳۵ به؛ محمدصادق فاتح‌یزدی، بنیان‌گذار کارخانه‌ی جهان

چگونه دولت با مالیات‌ستانی افراطی از مردم، امورش را اداره می‌کند؟تو سال‌های اخیر، دولت‌های جمهوری‌اسلامی هر روز بزرگ‌تر شدند، خرج‌شون بیش‌تر شده اما درآمدهای پیشین‌شون رو از دست دادند. برای نمونه، درآمدهای نفتی به خاطر تحریم‌ها به شدت کاهش پیدا کرده، یا به دلیل سقوط اقتصادی و سیاست‌های ضدوارداتی، درآمدهای گمرکی سقوط کرده. تو این وضعیت، دولت خودش رو با چه پولی اداره می‌کنه؟ با جیب ما!این اپیزود مدبویز به موضوع مالیات می‌پردازه، این‌که چه کسانی مالیات میدن و چه بخش‌هایی گردن‌شون کلفته و مالیات نمی‌دن. چند نمونه تاریخی هم از وضعِ مالیات‌های خوب و بد آوردیم که به خوبی ملتفت بشید، پرداخت مالیات همیشه خوب نیست، همیشه هم بد نیست!بیست‌ونهم تیرماه ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: اعطای دردناک امتیاز شیلات به روسیهتقدیم شماره ۳۴ به؛ زنان ایران

پژوهشی درباره‌ی جریان مدعی روشن‌فکری و نقش آن در تخریب ایراننقش روشن‌فکر تو یه جامعه چیه؛ ساختن یا خراب کردن؟ این پرسشیه که تلاش می‌کنیم تو اپیزود ۳۳م مدبویز پاسخ بدیم.تو تاریخ ایران، جریان روشن‌فکری چندین مقطع داشته اما از دهه‌ی ۲۰ به بعد، به مرور یه جریان خارجی و وارداتی تلاش کرد تا فضای دانشگاهی و روشن‌فکری ایران رو مصادره کنه و بقیه جریانا رو کنار بزنه. این جریان که گرایش آشکاری به چپ داشت و گوش به فرمان مسکو بود، پیامدها و عوارض سنگینی رو تو تاریخ معاصر بر جا گذاشت که هنوز با خیلی‌هاش گرفتاریم. از دل‌شون، انواع و اقسام تروریست زد بیرون و از چهره‌هایی، قهرمان ساختند که جز کشتن آدما، کار دیگه‌ای بلد نبودند. بد نیست پرده‌ها بره کنار و ببینیم اینا چه دیدگاهی به ایران و توسعه‌اش و مردمش داشتند.پانزدهم تیرماه ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: مهدی قدیمییادبود این شماره: حمله به کوی دانشگاه در ۱۸ تیر ۷۸تقدیم شماره ۳۳ به؛ وریا غفوری

دومین قسمت از زندگی‌نامه‌ی یعقوب لیث صفاری؛ از یک‌پارچه کردن ایران تا قصدِ بغداداز رویگری به عیاری از عیاری به سرهنگی و از سرهنگی به امیری رسیده بود اما عیار سیستانی سودای پادشاهی داشت. تو قسمت نخست از زندگی یعقوب لیث صفاری گفتیم که او چگونه در سیستان برکشید و بالید تا برای ایران قلندری کنه. در قسمت دوم زندگی‌نامه‌ی شهریار ایران، داستان‌ جنگ‌های بی‌پایانش برای به خارج کردن سرزمین‌های ایرانی از دست خلیفه‌ی عباسی رو دنیاب می‌کنیم، به پایان کار طاهریان می‌رسیم و سرانجام نبرد بزرگ؛ نبرد شاه ایرانی و خلیفه‌ی تازی. این اپیزود، یعقوب، کارها و اندیشه‌هاش رو تا در خاک شدن دنبال می‌کنه؛ مردی که زبان پارسی و ایران، مرهون کیاست و شجاعت اوست.۱ تیرماه ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: به توپ بسته شدن مجلس به دست لیاخوفتقدیم شماره ۳۲ به؛ پدر و مادر ندا آقاسلطان، جان‌باخته‌ی خرداد ۸۸

مروری در زندگی یعقوب لیث صفاری که بر تازیان شوریدتوی دو قرن سکوت ایرانیا چی گذشت؟ از زمانی که عمر سلسله‌ی باشکوه ساسانیان به شمشیر تازیان سر اومد، بر ایرانیان چی گذشت و ما دوباره چه‌جوری ایران شدیم؟ خیلی‌ها توی این دوره تلاش کردند که هویت ایرانی رو احیا کنند؛ از ابومسلم خراسانی تا طاهریان که نخستین دودمان ایرانی بعد حمله‌ی اعراب به ایران رو تشکیل دادند اما مستقل نبودند. برای حکومتی که با ایده‌ی احیای ایران سر سر کار بیاد، باید منتظر یلی از سیستان بودیم؛ یعقوب لیث که بنیان‌گذار سلسله‌ی صفاریان شد و احیاگر ایران، زبان فارسی و سنت‌هاش.مدبویز توی این اپیزود و اپیزود آینده‌اش، به مرور زندگی و بالندگی یعقوب لیث می‌پردازه. عیاری که به جوانمردی و فتوت شهرت یافت اما ایده‌هاش بسی بزرگ‌تری از یه قوم و گروه و شهر بودند؛ به تمام ایران می‌اندیشید.۱۸ خرداد ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: درگذشت هدی صابرتقدیم شماره ۳۱ به؛ سعید نفیسی، نویسنده و تاریخ‌نگار ایرانی

سومین قسمت از سه‌گانه‌ی آموزشی مدبویز؛مقایسه‌ی آموزش در عصر پهلوی دوم و بعد از آن با تحلیلی بر مشکلات امروز سیستم آموزشیبا منشور آموزشی در سال ۱۳۴۷، دوران نوینی تو سیستم آموزشی ایران رقم خورد که نوید عصری تاریخی در ایران رو می‌داد. با جهش صنعتی و اقتصادی ایران، این عصر از راه رسید اما فرجام نیکویی نداشت. پس از بهمن ۵۷، تقریبن همه تلاش‌های در جریان متوقف شد و مسیر معکوسیدر پیش گرفته شد. در این اپیزود پادکست‌مون که پایان‌بخش سه‌گانه‌ی آموزشی مدبویزه، مروری می‌کنیم که پیامدهای جنگ و دهه‌ی ۶۰ چه موج بلند ویرون‌کننده‌ای بر سیستم آموزشی تحمیل کرد که هنوز هم پیامدهاش ادامه داره. تو این قسمت اما فراتر از از روایت، به ریشه‌یابی چند مشکل از انبوه مشکلات نظام آموزش و پرورش تو ایران پرداختیم، و مرور کردیم که نتیجه‌ی وضعیت فعلی به کجا می‌رسه؟ تباهی کشورها، همیشه از سقوط نظام آموزشی کشور آغاز میشه.۴ خرداد ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: فوران نفت در مسجدسلیمانتقدیم شماره ۳۰ به؛یاد و خاطره‌ی قربانیان فرو ریختن ساختمان متروپل آبادان

دومین قسمت از سه گانه‌ی آموزش؛ تورقی بر چگونگی برخاستن ایران در آغاز قرن چهاردهم هجری شمسیجنبش تجددخواهی ایرانیان، مطالبه‌های بسیاری رو دنبال می‌کرد؛ از آزادی زنان تا حکومت قانون، اما بی‌تردید، توسعه‌ی کشور، اصل و اساسش بود. ترقیات ایران باید بر سیستم آموزشی تکیه می‌کرد و تو اپیزود پیشین مدبویز توضیح دادیم که تاریخ آموزشی ایران تا آغاز عصر پهلوی به چه شکلی گذشت. ظهور رضاشاه، مولود خواست ایرانیان برای تجددخواهی و شکستن چرخ سنت بود. این بدون برقراری یه سیستم آموزشی مدرن و همگانی، و رهایی زنان از اندرونی‌ها ممکن نمی‌شد. تو اپیزود ۲۹م مدبویز، به دوران قرار گرفتن کشور روی ریل سریع‌السیر توسعه می‌پردازیم؛ انقلاب آموزشی، پایه‌ی این جهش بود.۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره:روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسیتقدیم شماره ۲۹ به؛زنده‌یاد غلام‌حسین صدیقی

داستان تلاش ایرانیان برای ترقیاتاین روزا، بزرگ‌ترین نگرانی پدرومادرها، آموزش فرزنداشونه. مدرسه‌های بی‌کیفت، محتوای آموزشی نازل و فقدان ترتیب اجتماعی درست در مدرسه‌ها، در عمل سبب فقر فرهنگی و علمی بچه‌های ایرانی شده. فرآیند آموزشی تو ایران همیشه این جوری نبوده، ما یه سنت طولانی آموزشی داریم که از زرتشت آغاز میشه و تو مسیر پرپیچ و خم تاریخ‌مون، بارها تغییر شکل داده اما برخی از اصول و اساسش زنده مونده. اصول و اساسی که امروز کم‌تر نشانی ازش تو مدرسه‌های ما پیدا نمیشه.تو اپیزود امروز، نگاهی می‌کنیم به این تاریخ پرافتخار، می‌کاویم که چگونه از زرتشت تا کوروش و از هخامنشیان تا ساسانیان به پیش اومدیم، چگونه خودمون رو پس از حمله‌ی اعراب احیا کردیم و تا صدر مشروطیت در تقلای نوآوری بودیم. تاریخ تمدنی که بر پایه‌ی آموزش بالید هرچند بارها به زمین خورد.۷ اردیبهشت ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره:شکست پرتغالی‌ها به دست ارتش شاه عباس و اخراج از جنوب ایرانتقدیم شماره ۲۸ به؛محمدعلی اسلامی ندوشن

واکاوی پرونده‌ی تجاوز به زنان در دو جنگ دیروز و امروز⛔ (شنیدن این اپیزود ممکن است برای برخی‌ها آزاردهنده باشد)جنگ همیشه با تلفات، مرگ، نیستی و قحطی همراهه. درباره‌ی این‌ها همیشه حرف زده میشه اما جنایت‌های دیگری هم تو یه جنگ وجود واره که معمولن تو پستو باقی می‌مونه و کسی ازش حرفی نمی‌زنه؛ تجاوز سربازان لشگر فاتح به زنان سرزمین‌های مغرور از این دست جنایت‌هاست.نخستین اپیزود فصل سوم مدبویز، این پرونده رو بازگشایی کرده به یاد قربانیان تجاوزهای وحشیانه‌ی روس‌ها به زنان و دختران اکراینی. اما این فقط یه شروعه، سابقه‌ی روس‌ها پره از این دست جنایت‌ها.۲۴ فروردین ۱۴۰۱گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقاییموسیقی: شهره عبدالرحیمییادبود این شماره: هوارد باسکرویلتقدیم شماره‌ی ۲۷ به؛ ملک‌الشعرا، محمد تقی بهار

در فصل دوم مدبویز چه گذشت؟ سال نو دوباره وچندباره مبارک. فصل دوم مدبویز، با این اپیزود به پایان می‌رسه و ما هم‌زمان با نو شدن طبیعت و سال، فصل تازه‌ای از مدبویز رو آغاز می‌کنیم. در آخرین شماره‌ی فصل دوم، مروری داریم بر این‌که قصه‌ی مدبویز اصلن از کجا آغاز شد و توی پاییز و زمستون ۱۴۰۰، چی گفتیم و چی شنیدید؛ از داستان تحقیقی درباره‌ی منشا بلای چینی‌ساخت کرونا تا روایت‌های تاریخی چند نهاد مهم ایرانی، مثل تاسیس دانشگاه و جمعیت شیر و خورشید سرخ. توی فصل دوم، براتون از درد بی‌پایان تورم هم گفتیم، سه‌گانه‌ای تلخ و اندوه‌بار که با پوست و گوشت‌مون احساسش کردیم و در وسط یک جنگ هم داشتیم؛ تجاوز روس‌ها به اکراین و دو اپیزود درباره‌ی تاریخ این جنگ. همه‌اش اینا نبود، «نوامبر خونین» اپیزودی که وسط داستان زندگی‌نامه‌ی کوروش توی آبان‌ماه منتشر شد و در نهایت هم آخرین اپیزود سال ۱۴۰۰ که زمینه‌های تاریخی نوروز و چهارشنبه‌سوری رو بررسی می‌کرد. از این که یه فصل دیگه کنار ما بودید، ممنونیم. توی این شش ماه، آدم‌های جدیدی به مجموعه‌ی مخاطبان مدبویز اضافه شدند که به ما انرژی داد تا این پویش ایران‌خواهانه رو ادامه بدیم. جشن تولد مدبویز نزدیکه و شما، مهم‌ترین سرمایه‌های این پویش هستید. ۱۰ فرودین ۱۴۰۰گوینده: مجتبی حصامینویسنده: مدبویزیادبود این شماره:سیروس غنی تقدیم شماره ۲۶ به؛تمام مخاطبان فصل دوم مدبویز

جستاری درباره‌ی شکل‌گیری چهارشنبه‌سوری در سنت و فرهنگ ایرانییکی از مهم‌ترین جشن‌های سنتی ایرانی‌ها، چهارشنبه‌سوریه. جشنی پر از رنگ و لعاب و موسیقی و شادی که ایرانی‌ها از خیلی خیلی زمانی دور برگزارش می‌کردند. شاید باورتون نشه اما آیین برگزاری چهارشنبه‌سوری تو ایران، برمی‌گرده به عصر پیشدادیان که در حقیقت دوران تاریخ اسطوره‌ای ایرانه. در این چند هزار سال، ایرانی‌ها، آتش فروزان «جشن سوری» تا سنت خوش‌رنگ «چهارشنبه‌سوری» تداوم بخشیدند و هر سال شاهد برگزاری با شکوه‌تر جشنی هستیم که در بسیاری از دوره‌ها مورد خصم حکومت‌ها بوده. مدبویز تو آخرین شماره‌ی سال ۱۴۰۰ خودش، ریشه‌های یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های ایرانی رو دنبال کرده؛ داستان ما از دل تاریخ آغاز میشه. ۲۵ اسفند ۱۴۰۰گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: اخراج مورگان شوستر از ایرانتقدیم شماره ۲۵ به؛ عبدالحسین زرین‌کوب