UNGUARDED PASSAGE

Η Θεσσαλονίκη ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο μέρος υποδοχής προσφύγων την περίοδο 1922-1923. Οι Πόντιοι πρόσφυγες θα δημιουργήσουν τον μεγαλύτερο προσφυγικό συνοικισμό στην Καλαμαριά. Η οργάνωση της κοινωνικής ζωής τους, μετά από το ισχυρό σοκ του ξεριζωμού, θα είναι περίπλοκη και θα έχει πολλαπλές εκφάνσεις. Το σωματείο «Απόλλωνας», στη βάση και πολλών άλλων σωματείων στην Ιωνία και στον Πόντο, είχε καταρχάς πολιτιστικό χαρακτήρα. Ήταν μουσικό σωματείο και συγκεκριμένα μαντολινάτα που περιοδεύει με επιτυχία σε διάφορες πόλεις της Βόρειας Ελλάδας. Το ποδοσφαιρικό τμήμα θα ιδρυθεί το 1928 και τις επόμενες δεκαετίες θα λειτουργήσουν και άλλα αθλητικά τμήματα. Το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ, που θα μεταδοθεί σε δύο μέρη, εξετάζει την ιστορία του Απόλλωνα Καλαμαριάς, που αποτελεί τη φυσική συνέχεια του Απόλλωνα Πόντου, στον Μεσοπόλεμο, στα μεταπολεμικά χρόνια αλλά και τη σύγχρονη ιστορία του σωματείου μέσα από την πολυποίκιλη δράση των τμημάτων του. Παράλληλα, εξετάζει την εγκατάσταση των προσφύγων στην Καλαμαριά και το ιστορικό πλαίσιο δημιουργίας του σωματείου, μέσα από συγκλονιστικές μαρτυρίες προσφύγων πρώτης γενιάς.

Η Θεσσαλονίκη ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο μέρος υποδοχής προσφύγων την περίοδο 1922-1923. Οι Πόντιοι πρόσφυγες θα δημιουργήσουν τον μεγαλύτερο προσφυγικό συνοικισμό στην Καλαμαριά. Η οργάνωση της κοινωνικής ζωής τους, μετά από το ισχυρό σοκ του ξεριζωμού, θα είναι περίπλοκη και θα έχει πολλαπλές εκφάνσεις. Το σωματείο «Απόλλωνας», στη βάση και πολλών άλλων σωματείων στην Ιωνία και στον Πόντο, είχε καταρχάς πολιτιστικό χαρακτήρα. Ήταν μουσικό σωματείο και συγκεκριμένα μαντολινάτα που περιοδεύει με επιτυχία σε διάφορες πόλεις της Βόρειας Ελλάδας. Το ποδοσφαιρικό τμήμα θα ιδρυθεί το 1928 και τις επόμενες δεκαετίες θα λειτουργήσουν και άλλα αθλητικά τμήματα. Το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ, που θα μεταδοθεί σε δύο μέρη, εξετάζει την ιστορία του Απόλλωνα Καλαμαριάς, που αποτελεί τη φυσική συνέχεια του Απόλλωνα Πόντου, στον Μεσοπόλεμο, στα μεταπολεμικά χρόνια αλλά και τη σύγχρονη ιστορία του σωματείου μέσα από την πολυποίκιλη δράση των τμημάτων του. Παράλληλα, εξετάζει την εγκατάσταση των προσφύγων στην Καλαμαριά και το ιστορικό πλαίσιο δημιουργίας του σωματείου, μέσα από συγκλονιστικές μαρτυρίες προσφύγων πρώτης γενιάς.

Η «Αφύλαχτη Διάβαση» ταξίδεψε στη Σιλεσία και παρουσιάζει ένα ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ – οδοιπορικό στο Κατοβίτσε, την πόλη του άνθρακα. Παράλληλα, μέσα από προφορικές μαρτυρίες, παρουσιάζει  τη μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων στο ορυχείο Βόιεκ, το 1982, που κατέπνιξε το δικτατορικό καθεστώς Γιαρουζέλσκι. To ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ μεταδόθηκε από τη “Φωνή της Ελλάδας” την Παρασκευή 28 Ιουλίου 2023.Η Πολωνία ήταν μία χώρα που πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι άνθρωποι μετά τον πόλεμο προσπάθησαν να οικοδομήσουν ξανά τις πόλεις τους και τη ζωή τους μέσα στα θραύσματα, σε έναν περιχαρακωμένο ορίζοντα. Στο Κατοβίτσε κατέφθασαν εργάτες από κάθε γωνιά της Πολωνίας αλλά και από γειτονικές χώρες προκειμένου να εργαστούν ως εργάτες στα ορυχεία. Οι λεγόμενες «συμφωνίες του άνθρακα» σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα στιγμάτιζαν μια και για πάντα τις ζωές των εργατών στις σκονισμένες πόλεις τους. Αλλά η ιστορία είχε ξεκινήσει να γράφεται σχεδόν δύο αιώνες πριν.Το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ υλοποιήθηκε με τη συνεργασία της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οργάνωση παραγωγής: Ντέιβιντ ΧάγκλινγκΈρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Ο εικαστικός Γιώργος Κόφτης, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, αποτύπωσε σε έναν τοίχο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ένα πορτρέτο του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Πτυχιούχος ο ίδιος της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, έλαβε και το μεταπτυχιακό του δίπλωμα εκεί και με σπουδές ζωγραφικής στη Φλωρεντία. Ο Γιώργος Κόφτης πραγματοποίησε μία δημόσια καλλιτεχνική παρέμβαση στην πόλη που ζει και δημιουργεί, στο πανεπιστήμιο που φοίτησε συνολικά επτά χρόνια, για τον σκηνοθέτη που έστησε εικαστικά κάδρα στην ομίχλη της πόλης. Το πανεπιστήμιο ωστόσο εξαφάνισε το έργο του καλλιτέχνη από το δημόσιο βλέμμα και κατέστρεψε το έργο του. Ο Γιώργος Κόφτης έρχεται στην Αθήνα, ειδικά για την εκπομπή, και συνομιλεί με τον Θωμά Σίδερη στον ραδιοθάλαμο της Φωνής της Ελλάδας για την πολιτική και κοινωνική διάσταση της τέχνης, για τη Θεσσαλονίκη, για το Τοπίο στην Ομίχλη, και φυσικά για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Με παιδικές μνήμες από τα ελληνικά 80s και εφηβικές επιρροές από τα 90s, ιδίως την street art και τα graffiti, ο Γιώργος Κόφτης ασχολήθηκε με ζωγραφική κτηρίων, σκηνογραφία στο Κρατικό Θέατρο, εικονογράφηση βιβλίων, ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, διδασκαλία σε σχολεία και τελευταία στο δικό του εργαστήρι ζωγραφικής. Σήμερα ζει στο περιβάλλον της Ελλάδας που πέρασε δύο απανωτές κρίσεις. Επηρεάζεται αναπόφευκτα από την πολιτική και τις κοινωνικές εξελίξεις, και όπως λέει τον έχει στιγματίσει ιδιαίτερα το δράμα των προσφύγων.

Γιατί η επιτραπέζια ήταν τόσο δημοφιλής στην Κωνσταντινούπολη; Γιατί στα ιστορικά σχολεία της Πόλης, όπως για παράδειγμα στο Ζωγράφειο και στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, οι μαθητές έπαιζαν πινγκ πονγκ στον ελέυθερο χρόνο τους; Τι ρόλο έπαιξαν οι αθλητικοί σύλλογοι της Πόλης στη διάδοση της επιτραπέζιας αντισφαίρισης; Βασικοί αφηγητές αυτού του ραδιοφωνικού ντοκιμαντέρ είναι ο Βασίλης και Θεοφάνης Αλεξανδρίδης, πρωταθλητές Τουρκίας τη δεκαετία του 1970.

Πράξεις ρατσιστικής βίας και ρατσιστικές συμπεριφορές αποτυπώνονταν για πολλά χρόνια στα ευρωπαϊκά γήπεδα. Ωστόσο, σε έναν ιστορικό αγώνα πριν από 28 χρόνια, ο Έρικ Καντονά, θρυλική φιγούρα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, χάραξε το όνομά του στην ποδοσφαιρική ιστορία με μια πράξη περιφρόνησης εναντίον του. Καθώς οι Κόκκινοι Διάβολοι αντιμετώπιζαν την Κρίσταλ Πάλας στο Σέλχερστ Παρκ, οι ηρωισμοί του Καντονά επισκίασαν την ισοπαλία 1-1 και πυροδότησε ένα κίνημα που είχε στόχο να εξαλείψει κάθε μορφή ρατσισμού από το ποδόσφαιρο. Στο ντοκιμαντέρ ακούγονται ηχητικά τεκμήρια από τον επίμαχο ποδοσφαιρικό αγώνα, μουσικές από ταινίες και σειρές που πρωταγωνιστεί ο Καντονά αλλά και τραγούδια που ερμηνεύει ο ίδιος.

Εκκινώντας από τον στίχο του ΛΕΞ «μίσος σαν τα γαλλικά προάστια», η εκπομπή «Αφύλαχτη Διάβαση» παρουσιάζει ένα ανθρωπογεωγραφικό ντοκιμαντέρ για τα γαλλικά προάστια, με αφορμή τη δολοφονία του 17χρονου Ναέλ. Η φτώχεια, η περιθωριοποίηση σε γκέτο και αόρατες αστικές νησίδες, η αστυνομική βία, η παραβατικότητα συνθέτουν έναν εκρηκτικό καμβά πίσω από τη βιτρίνα των μεγάλων αστικών κέντρων. Παιδιά μεταναστών δεύτερης και τρίτης γενιάς μεγαλώνουν και πεθαίνουν αποκλεισμένοι στα γκέτο, ενώ η αύξηση των ποσοστών της ακροδεξιάς καταδεικνύει ότι αυτή η ανατροφοδοτούμενη κατάσταση γεννά φόβο και συντηρητισμό. Κατά τη διάρκεια του ραδιοφωνικού ντοκιμαντέρ ακούγονται αποσπάσματα από επτά γαλλικές ταινίες που μιλούν ακριβώς για τη βία στα γαλλικά προάστια. Ελάτε να ακούσουμε την ιστορία του Ναέλ και των άλλων παιδιών στα γαλλικά γκέτο. Επιμέλεια-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Ο Θωμάς Σίδερης συνάντησε τη Χάντε Καντέρ τον Ιούνιο του 2016 στην Κωνσταντινούπολη, με αφορμή το ντοκιμαντέρ «Η θηλιά», (πρεμιέρα στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και προβολή από την ΕΡΤ-3 την περίοδο 2018-2020), μία ταινία για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία. Δύο μήνες μετά, η Χάντε Καντέρ βρέθηκε δολοφονημένη σε ένα αλσύλλιο της Κωνσταντινούπολης. Ο δολοφόνος της προσπάθησε να κάψει το άψυχο σώμα της. Η Χάντε Καντέρ ήταν μία μαχητική ακτιβίστρια της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας στην Τουρκία, ενώ ο κινηματογραφικός φακός την κατέγραψε να δίνει μάχες σώμα με σώμα με τις αστυνομικές δυνάμεις στην Κωνσταντινούπολη, με αφορμή τη διοργάνωση του “pride” στην τουρκική μεγαλούπολη. Με αφορμή την άγρια δολοφονία της Άννας Ιβάνκοβα, η «Αφύλαχτη Διάβαση» ανοίγει τον φάκελο των δολοφονιών των τρανς γυναικών, εστιάζοντας στην περίπτωση της Χάντε Καντέρ. Στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ συμμετέχει και η Αφροδίτη Φράγκου, συγγραφέας του βιβλίου «Η πάλη για την ΤΡΑΝΣ απελευθέρωση».

Στην ιστορική ομάδα της Δόξας Δράμας που μετράει περισσότερο από έναν αιώνα ζωής είναι αφιερωμένο το 31ο επεισόδιο της σειράς αθλητικών ραδιοφωνικών ντοκιμαντέρ «Στα γήπεδα της ιστορίας». Η ομάδα των “μαύρων αετών” ιδρύθηκε το 1918 και αποτελεί έναν ποδοσφαιρικό σύλλογο ορόσημο για τη Μακεδονία. Έχει πλούσια αθλητική ιστορία και, κυρίως, βαθιές ρίζες, στην τοπική κοινωνία. Αποτελούσε συνδετικό παράγοντα και σημείο αναφοράς για όλα τα νέα αγόρια και τα κορίτσια από το πρώτο κιόλας έτος ίδρυσής του. Όλα τα αγόρια της Δράμας μεγάλωναν στη σκιά της Δόξας και ονειρεύονταν ότι κάποτε θα φορέσουν τη φανέλα τους. Δεν έχαναν αγώνα τις Κυριακές και όταν ακόμα έφευγαν μακριά για να πάνε στον στρατό ή να σπουδάσουν, κουβαλούσαν πάντοτε μέσα τους την ομάδα της καρδιάς τους. Κεντρικός αφηγητής του ραδιοφωνικού ντοκιμαντέρ είναι ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Νικόλαος Γρηγορίου, ο οποίος παράλληλα εργάστηκε και ως προπονητής σε πολλές ομάδες της Μακεδονίας. Μιλούν ακόμα ο σημερινός πρόεδρος της ομάδας Δημήτρης Περσίδης και ακούγονται ηχητικά τεκμήρια με αφηγήσεις παλαίμαχων της ομάδας από το αρχείο της ΕΡΤ. Ατομική φωτογραφία: Ο ποδοσφαιριστής της Δόξας Δράμας και, μετέπειτα, προπονητής Νικόλαος Γρηγορίου. Ομαδική φωτογραφία: Η ομάδα της Δόξας Δράμας τη δεκαετία του 1960. Έρευνα-τεκμηρίωση: Θωμάς Σίδερης

Το μακρύ προσφυγικό ταξίδι ενός εφήβου από το Κονγκό μέχρι την Ελλάδα. Η φυγή από την Κινσάσα, η άφιξη στη Σμύρνη, οι δύο πρώτες προσπάθειες της μητέρας του Μπένζαμιν και του ίδιου να διασχίσουν με μία βάρκα το Αιγαίο, η σύλληψη από τις τουρκικές αρχές, η φυλακή, η τρίτη προσπάθεια που στέφθηκε από επιτυχία, το καμπ της Μόριας και του Ελαιώνα.  Ο Μπένζαμιν θυμάται το ποδόσφαιρο που έπαιζε στην Κινσάσα, μιλά για τη ζωή τους στις προσφυγικές δομές αλλά και πώς γνώρισε και αγάπησε το μπάσκετ στην προσφυγική δομή του Ελαιώνα. Η ένταξή του στην ακαδημία μπάσκετ του Αντετοκούνμπο στα Σεπόλια αλλά και σε άλλες ομάδες της Αθήνας. Ένας παράλληλος αφηγηματικός διάλογος με το μεγάλο ίνδαλμά του, ένα παιδί που κατάφερε να επιβιώσει κάτω από απίστευτες δυσκολίες και με απίστευτες στερήσεις, χωρίς να χάσει ποτέ το πείσμα του, με μία αστείρευτη δίψα για μάθηση.  Έρευνα-τεκμηρίωση: Θωμάς Σίδερης 

Οι ποδοσφαιρικοί και άλλοι αθλητικοί σύλλογοι σε χωριά και κωμοπόλεις στηρίζονται κατά βάση στα κοινωνικά δίκτυα αλληλεγγύης, όπως εμφανίζονται και συγκροτούνται στις μικρές τοπικές κοινωνίες. Τα αγόρια και τα κορίτσια του χωριού κοινωνικοποιούνται συχνά μέσα από τις ολιγάριθμες αθλητικές ομάδες του τόπου καταγωγής τους. Ειδικά για το ποδόσφαιρο, η ομάδα του χωριού ή της συνοικίας αποτελούσε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, αλλά και τις επόμενες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα. Βασικό σημείο αναφοράς ήταν ο πρώτος στόχος του έφηβου, η πρώτη ισχυρή κοινωνική ομάδα μακριά από την οικογένεια και μετά το σχολείο και την ομάδα των συμμαθητών. Τα αγόρια βίωναν στον υπέρτατο βαθμό τη διαδικασία της ένταξης στην ομάδα και την προσήλωση στον συλλογικό στόχο. Ακόμα και όταν έφευγαν μακριά από το χωριό για να πάνε να σπουδάσουν στις μεγάλες πόλεις ή να υπηρετήσουν σε διάφορες στρατιωτικές ομάδες στην ελληνική μεθόριο ή ακόμα για να εργαστούν μακριά από τον τόπο τους, η τοπική ομάδα παρέμενε ζωντανή μέσα τους και πάντα υπήρχε η λαχτάρα της επιστροφής στο χωριό προκειμένου να φορέσουν ξανά το σορτσάκι και τη φανέλα των εφηβικών χρόνων τους. Για την ομάδα του χωριού μιλούσαν ξανά και ξανά στους νέους φίλους που συναντούσαν και μοιράζονταν αναμνήσεις εμπειρίες μαζί τους.

Πάνω από 26.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους ή έχουν κηρυχθεί αγνοούμενοι κατά τη μετανάστευση στη Μεσόγειο Θάλασσα από το 2014. Το έργο The Deaths at the Border του πανεπιστημίου του Άμστερνταμ υπολογίζει ότι 3.188 άνθρωποι πέθαναν στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη μεταξύ 1990 και 2013. Συγκριτικά, συνολικά 609 άτομα έχασαν τη ζωή τους σε θαλάσσια ατυχήματα μεταξύ 2011 και 2021, τα οποία αφορούσαν πλοία νηολογημένα από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή άλλα νηολογημένα πλοία στα ύδατα της ΕΕ. Κάθε μετανάστης έχει δικαίωμα στη ζωή που διασφαλίζεται μέσω της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) έχει προσδιορίσει τρεις βασικές διαδρομές στις οποίες οι μετανάστες στην περιοχή ταξιδεύουν στην Ευρώπη δια θαλάσσης ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακολουθούν παράκτιες διαδρομές:• τη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου από τη Βόρεια Αφρική (κυρίως Λιβύη και Τυνησία) προς την Ιταλία και, σε μικρότερο βαθμό, τη Μάλτα• τη Δυτική Μεσόγειο από το Μαρόκο και την Αλγερία έως και την Ισπανία (συμπεριλαμβανομένης της Θέουτα και της Μελίλα)• τη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου από την Τουρκία προς την Ελλάδα και, σε μικρότερο βαθμό, την Κύπρο και τη ΒουλγαρίΤα προσφυγικά ταξίδια πριν από αυτές τις θαλάσσιες διελεύσεις ενέχουν επίσης υψηλό κίνδυνο για τους μετακινούμενους πληθυσμούς, καθώς περιλαμβάνουν τη διέλευση απομακρυσμένων εδαφών, όπως η έρημος Σαχάρα, και διαμονή σε χώρες που βρίσκονται σε σύγκρουση, όπως η Λιβύη και η Συρία.

Στα βόρεια παράλια της Μαύρης Θάλασσας η Οδησσός παρέμεινε το μεγαλύτερο λιμάνι και οικονομικό κέντρο όλης της περιοχής. Η άφιξη των ελλήνων μεταναστών στην Οδησσό συμπίπτει με την ίδρυση της πόλης το 1792. Η έναρξη εμπορικών δραστηριοτήτων εκ μέρους των Ελλήνων ήταν σχεδόν επιβεβλημένη, στο μέτρο που η διαφαινόμενη οικονομική ευημερία του τόπου συνδεόταν απόλυτα με το εμπόριο των σιτηρών.  Το εμπόριο σιτηρών, αποικιακών, οινοπνευματωδών και διατροφικών προϊόντων, σε συνδυασμό με τις τραπεζικές εργασίες, αποτελούσαν τις κυριότερες εμπορικές ενασχολήσεις των πρώτων ελλήνων εμπόρων.  Το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ επιχειρεί ένα ταξίδι στον ΄χωρο και στη μνήμη, με παράλληλους αφηγηματικούς άξονες, τις προφορικές μαρτυρίες, τη μουσική και την ποίηση.  Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Η εκπομπή “Αφύλαχτη Διάβαση” παρουσιάζει ένα συγκλονιστικό ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για τα κέντρα κράτησης μεταναστών στη Λιβύη, ιχνηλατώντας τις μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη. Ο δημιουργός της εκπομπής συνομίλησε με συγγενείς αγνοουμένων μεταναστών του ναυαγίου στην Πύλο και κατέγραψε τις μαρτυρίες τους. Είναι και οι ίδιοι μετανάστες που κατάφεραν όμως να επιβιώσουν στο μακρύ και επικίνδυνο προσφυγικό ταξίδι τους, ακολουθώντας χερσαίες και θαλάσσιες οδούς, με εφιαλτικές εικόνες από τα κέντρα κράτησης της Λιβύης. Στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ μιλά ακόμα ο Πρόεδρος της Πακιστανικής Κοινότητας Ελλάδας, Τζαβέντ Ασλάμ. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Ο Θωμάς Σίδερης διερευνά την αθλητική πλευρά του Βασίλη Τσιτσάνη στην εφηβική ηλικία και πρώτη νιότη του, δηλαδή κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου στους στίβους και στα ποδοσφαιρικά γήπεδα. Ο Τσιτσάνης  στο άλμα τριπλούν, ο Τσιτσάνης στο βάθρο του νικητή αλλά και ο Τσιτσάνης σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα τον Δεκέμβριο του 1930. Παράλληλα, ο δημιουργός της εκπομπής θυμάται, ως μαθητής γυμνασίου τότε,  στιγμιότυπα από τη συναυλία-αφιέρωμα στον Τσιτσάνη στο Κατράκειο θέατρο, μία συναυλία την οποία προλόγισε ο Μίκης Θεοδωράκης αλλά και τραγούδησε μαζί του. Θα ακουστεί απόσπασμα από τη συγκεκριμένη συναυλία όπως τη μαγνητοσκόπησε τότε η ΕΡΤ.  Το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ ταξιδεύει μέχρι τη Θεσσαλονίκη, στο Τάγμα Τηλεγραφητών, ακούει τον απόηχο του μπουζουκιού του Τσιτσάνη και φέρνει στο φως τις συνομιλίες του Χαρίλαου Φλωράκη, που υπηρετούσε στο ίδιο Τάγμα, με τον μεγάλο λαϊκό συνθέτη.

Ο Θωμάς Σίδερης διερευνά την αθλητική πλευρά του Βασίλη Τσιτσάνη στην εφηβική ηλικία και πρώτη νιότη του, δηλαδή κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου στους στίβους και στα ποδοσφαιρικά γήπεδα. Ο Τσιτσάνης  στο άλμα τριπλούν, ο Τσιτσάνης στο βάθρο του νικητή αλλά και ο Τσιτσάνης σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα τον Δεκέμβριο του 1930. Παράλληλα, ο δημιουργός της εκπομπής θυμάται, ως μαθητής γυμνασίου τότε,  στιγμιότυπα από τη συναυλία-αφιέρωμα στον Τσιτσάνη στο Κατράκειο θέατρο, μία συναυλία την οποία προλόγισε ο Μίκης Θεοδωράκης αλλά και τραγούδησε μαζί του. Θα ακουστεί απόσπασμα από τη συγκεκριμένη συναυλία όπως τη μαγνητοσκόπησε τότε η ΕΡΤ.  Το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ ταξιδεύει μέχρι τη Θεσσαλονίκη, στο Τάγμα Τηλεγραφητών, ακούει τον απόηχο του μπουζουκιού του Τσιτσάνη και φέρνει στο φως τις συνομιλίες του Χαρίλαου Φλωράκη, που υπηρετούσε στο ίδιο Τάγμα, με τον μεγάλο λαϊκό συνθέτη.

Τι είναι η φολκ μουσική; Πού και πότε γεννήθηκε; Ποιοι είναι οι βασικοί εκπρόσωποί της;Η εκπομπή Historias Minimas, που μεταδίδεται από το RADIO PANIK, τον σταθμό των κοινοτήτων στις Βρυξέλλες, ετοίμασε ένα χορταστικό αφιέρωμα στη φολκ μουσική, ταξιδεύοντας στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, αναζητώντας το ίχνος αυτής της υβριδικής μουσικής, πριν ακόμη την αναγέννησή της τη δεκαετία του 1950, με πιο χαρακτηριστικό εκπρόσωπο τον Woody Guthrie, που έφερε στο προσκήνιο το τραγούδι διαμαρτυρίας αλλά με φολκ ηχόχρωμα.  Το Historias Minimas επιμελούνται και παρουσιάζουν οι Jonathan Parker, Francesco de Rose και Βασίλης Λιόγκας από τις Βρυξέλλες και ο Θωμάς Σίδερης από την Αθήνα. 

Τι είναι η φολκ μουσική; Πού και πότε γεννήθηκε; Ποιοι είναι οι βασικοί εκπρόσωποί της;Η εκπομπή Historias Minimas, που μεταδίδεται από το RADIO PANIK, τον σταθμό των κοινοτήτων στις Βρυξέλλες, ετοίμασε ένα χορταστικό αφιέρωμα στη φολκ μουσική, ταξιδεύοντας στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, αναζητώντας το ίχνος αυτής της υβριδικής μουσικής, πριν ακόμη την αναγέννησή της τη δεκαετία του 1950, με πιο χαρακτηριστικό εκπρόσωπο τον Woody Guthrie, που έφερε στο προσκήνιο το τραγούδι διαμαρτυρίας αλλά με φολκ ηχόχρωμα.  Το Historias Minimas επιμελούνται και παρουσιάζουν οι Jonathan Parker, Francesco de Rose και Βασίλης Λιόγκας από τις Βρυξέλλες και ο Θωμάς Σίδερης από την Αθήνα. 

Οι ποδοσφαιρικοί και άλλοι αθλητικοί σύλλογοι σε χωριά και κωμοπόλεις στηρίζονται κατά βάση στα κοινωνικά δίκτυα αλληλεγγύης, όπως εμφανίζονται και συγκροτούνται στις μικρές τοπικές κοινωνίες. Τα αγόρια και τα κορίτσια του χωριού κοινωνικοποιούνται συχνά μέσα από τις ολιγάριθμες αθλητικές ομάδες του τόπου καταγωγής τους. Ειδικά για το ποδόσφαιρο, η ομάδα του χωριού ή της συνοικίας αποτελούσε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, αλλά και τις επόμενες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα βασικό σημείο αναφοράς. Ήταν ο πρώτος στόχος του έφηβου, η πρώτη ισχυρή κοινωνική ομάδα μακριά από την οικογένεια και μετά το σχολείο και την ομάδα των συμμαθητών. Τα αγόρια βίωναν στον υπέρτατο βαθμό τη διαδικασία της ένταξης στην ομάδα και την προσήλωση στον συλλογικό στόχο. Ακόμα και όταν έφευγαν μακριά από το χωριό για να πάνε να σπουδάσουν στις μεγάλες πόλεις ή να υπηρετήσουν σε διάφορες στρατιωτικές ομάδες στην ελληνική μεθόριο ή ακόμα για να εργαστούν μακριά από τον τόπο τους, η τοπική ομάδα παρέμενε ζωντανή μέσα τους και πάντα υπήρχε η λαχτάρα της επιστροφής στο χωριό προκειμένου να φορέσουν ξανά το σορτσάκι και τη φανέλα των εφηβικών χρόνων τους. Για την ομάδα του χωριού μιλούσαν ξανά και ξανά στους νέους φίλους που συναντούσαν και μοιράζονταν αναμνήσεις εμπειρίες μαζί τους. Στο 29ο επεισόδιο της σειράς των αθλητικών ραδιοφωνικών ντοκιμαντέρ «ΣΤΑ ΓΗΠΕΔΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ», η ΕΡΑ ΣΠΟΡ ταξιδεύει σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και συναντά ομάδες που το όνομά τους είναι εμπνευσμένο από έναν ήρωα του 1821, που όμως συνδέεται κατά κάποιον τρόπο και με την τοπική ιστορία. Με όνομα βαρύ σαν ιστορία, Αθανάσιος Διάκος, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Νικόλαος Σκουφάς, Ρήγας Φερραίος. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Το 1821 έδωσε δεκάδες ήρωες και ενέπνευσε τις επόμενες γενιές με τα οράματα και τα ιδανικά της ελευθερίας. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Θωμάς Σίδερης συνάντησε την Ελένη ή Νίτσα Σφουντούρη στο πατρικό σπίτι της στο Δίστομο και εκείνη του αφηγήθηκε το χρονικό της σφαγής. Λίγες εβδομάδες μετά τη συνέντευξη, η Ελένη Σφουντούρη έφυγε από τη ζωή.  

Οι δολοφονίες του βασιλιά Γεωργίου Α', του ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ Γιάννη Ζεβγού, του δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ και του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη τοποθετούνται στην τοπογραφία και ιστορική μνήμη της πόλης, στον χώρο και στο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο των ταραγμένων περιόδων του προηγούμενου αιώνα. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Η «Αφύλαχτη Διάβαση» παρουσιάζει ένα ιστορικό ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για τη Μάχη των Οχυρών που δόθηκε τον Απρίλιο του 1941 καθώς και για τον κομβικό ρόλο του φυλακίου Π8. Το ξημέρωμα της 6ης Απριλίου 1941, γερμανικές, ιταλικές και ουγγρικές στρατιωτικές δυνάμεις επιτίθενται κατά της Γιουγκοσλαβίας, ενώ τρία λεπτά αργότερα αρχίζει η γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδας στο μέτωπο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, μετά την επίδοση τελεσιγράφου από τους Γερμανούς. Η οχυρωματική γραμμή, μήκους 170 χιλιομέτρων, εκτεινόταν από τον ποταμό Νέστο ως το όρος Κερκίνη (Μπέλες) κοντά στα σύνορα με τη Γιουγκοσλαβία και την υπερασπιζόταν το Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας, το οποίο συγκροτούσαν οι 7η, 14η και 17η Μεραρχίες Πεζικού υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Μπακόπουλου. Ιδιαίτερη αναφορά στο ντοκιμαντέρ γίνεται στον ήρωα των Οχυρών και του Φυλακίου Π18 Δημήτρη Ίτσιο, ο οποίος στάθηκε αγέρωχος απέναντι στη ναζιστική μηχανή της Βέρμαχτ και πολέμησε γενναία μέχρι τον θάνατό του. Έρευνα: Λεωνίδας Κασάπης-Θωμάς Σίδερης Τεκμηρίωση-Παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Ένας αιώνας μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, υπάρχουν ακόμα διάχυτα στον χώρο τα ίχνη των τότε παραγκουπόλεων που στέγασαν τις ελπίδες των προσφυγικών οικογενειών που ήρθαν τότε στην Ελλάδα.  Στο 13ο επεισόδιο της σειράς των εκπομπών "ΕΛΑ ΑΠΟΨΕ ΣΤΟΥ ΘΩΜΑ" ξετυλίγεται η ιστορία των προσφυγικών παραγκουπόλεων την περίοδο 1922-1923.  Μέσα από τις συγκλονιστικές αφηγήσεις προσφύγων πρώτης γενιάς, που ο δημιουργός της εκπομπής συγκέντρωσε με επιμονή για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, παρουσιάζεται η εγκατάσταση των προσφύγων στον χώρο κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Πάνω στα ασβεστωμένα πεζούλια και ανάμεσα στα ευτελή υλικά των παραγκουπόλεων ρίζωσε μια ολόκληρη χώρα, ζυμωμένη με τους καημούς, τον πόνο αλλά και το τραγούδι των προσφύγων.  Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Ένας αιώνας μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, υπάρχουν ακόμα διάχυτα στον χώρο τα ίχνη των τότε παραγκουπόλεων που στέγασαν τις ελπίδες των προσφυγικών οικογενειών που ήρθαν τότε στην Ελλάδα.  Στο 13ο επεισόδιο της σειράς των εκπομπών "ΕΛΑ ΑΠΟΨΕ ΣΤΟΥ ΘΩΜΑ" ξετυλίγεται η ιστορία των προσφυγικών παραγκουπόλεων την περίοδο 1922-1923.  Μέσα από τις συγκλονιστικές αφηγήσεις προσφύγων πρώτης γενιάς, που ο δημιουργός της εκπομπής συγκέντρωσε με επιμονή για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, παρουσιάζεται η εγκατάσταση των προσφύγων στον χώρο κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Πάνω στα ασβεστωμένα πεζούλια και ανάμεσα στα ευτελή υλικά των παραγκουπόλεων ρίζωσε μια ολόκληρη χώρα, ζυμωμένη με τους καημούς, τον πόνο αλλά και το τραγούδι των προσφύγων.  Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας υπάρχουν εκατοντάδες αθλητικά σωματεία με το πρώτο συνθετικό του ονόματός τους είναι "Μέγας Αλέξανδρος" και το δεύτερο μέρος το τοπωνύμιο της περιοχής. Μόνο στην περιοχή του νομού Σερρών υπήρχαν κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα περισσότερα από πενήντα αθλητικά και πολιτιστικά σωματεία που αναφέρονταν άμεσα στον Μέγα Αλέξανδρο.  Στο 27ο επεισόδιο της σειράς αθλητικών ραδιοφωνικών ντοκιμαντέρ "ΣΤΑ ΓΗΠΕΔΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ" ξετυλίγεται η μακρόχρονη ιστορία του σωματείου "Μέγας Αλέξανδρος Ηράκλειας". Μέσα από τις συναρπαστικές αφηγήσεις παικτών και παραγόντων, αναδύεται μια ολόκληρη εποχή όπου το ποδόσφαιρο ήταν η  μοναδική διέξοδος των αγοριών στην επαρχία και, μάλιστα, στη μεθόριο. Ολόκληρες γενιές μεγάλωσαν και γαλουχήθηκαν με την αθλητική ομάδα της κωμόπολης εκείνα τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια. Στην εκπομπή συμμετέχουν παλαίμαχοι παίκτες αλλά και ο δήμαρχος της Ηράκλειας Γιώργος Κουτσάκης.  Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Στο 27ο επεισόδιο της σειράς εκπομπών της ΕΡΑ ΣΠΟΡ «Στα γήπεδα της Ιστορίας» παρουσιάζονται τα αθλητικά σωματεία του Πόντου, από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα έως και τη Γενοκτονία, το 1919. Αθλητικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι και σωματεία, κυρίως στην Τραπεζούντα αλλά και σε όλες τις εστίες του Ποντιακού Ελληνισμού θα αναπτύξουν έντονη εξωστρεφή δραστηριότητα στην αυγή του προηγούμενου αιώνα. Ο αέρας της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων θα δημιουργήσει προσδοκίες και ανάγκες και τα σωματεία του Πόντου θα στραφούν στην Ελλάδα προκειμένου να αναζητήσουν πόρους και τεχνογνωσία. Κύριος αφηγητής στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ είναι ο ερευνητής και εκπαιδευτικός Ανδρέας Μπαλτάς. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Η εκπομπή της ΦΩΝΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ «ΑΦΎΛΑΧΤΗ ΔΙΑΒΑΣΗ» τιμά όπως κάθε χρόνο την θλιβερή επέτειο μνήμης από τη Γενοκτονία των Ποντίων. Αυτή την Παρασκευή, 19 Μαΐου, στις 13:00, παρουσιάζει ένα ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για το Φροντιστήριο Τραπεζούντας αλλά και για την οικογένεια του Ισαάκ και Γιάννη Αναστασιάδη, που έζησαν τον βίαιο εκτοπισμό από την πατρογονική τους εστία και περιπλανήθηκαν επί χρόνια στην Ανατολή.  Μία ποντιακή οικογένεια που σκορπίστηκε στον άνεμο, που τα μέλη της έζησαν την προσφυγιά και πέρασαν αβάσταχτες κακουχίες, αλλά που κράτησαν άσβεστη την αγάπη τους ο ένας για τον άλλον, όπως και την πίστη τους ότι κάποτε θα σμίξουν ξανά.  Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Εγκλήματα πάθους που συγκλόνισαν τη χώρα μας από τον Μεσοπόλεμο μέχρι και τα τέλη του προηγούμενου αιώνα μέσα από τη συναρπαστική αφήγηση του κορυφαίου αστυνομικού συντάκτη όλων των εποχών Πάνου Σόμπολου.  Ο Πάνος Σόμπολος φέρνει στο φως άγνωστες λεπτομέρειες από ερωτικά εγκλήματα, ενώ ακούγονται ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια που συνδέουν το πάθος με την εκδίκηση. Παράλληλα με τις υποθέσεις που καταγράφηκαν με έντονα γράμματα στα αστυνομικά χρονικά, η καθηγήτρια Τοξικολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Μαρία Λουτσίδου – Στεφανίδου μιλά στον Θωμά Σίδερη για τα δηλητήρια και τα όπλα που χρησιμοποιούνται στα ερωτικά εγκλήματα αλλά και για την σπουδαία μορφή του καθηγητή Ιατροδικαστικής Ιωάννη Γεωργιάδη, ιδρυτή του Νεκροτομείου Αθηνών. Έρευνα- παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Εγκλήματα πάθους που συγκλόνισαν τη χώρα μας από τον Μεσοπόλεμο μέχρι και τα τέλη του προηγούμενου αιώνα μέσα από τη συναρπαστική αφήγηση του κορυφαίου αστυνομικού συντάκτη όλων των εποχών Πάνου Σόμπολου.  Ο Πάνος Σόμπολος φέρνει στο φως άγνωστες λεπτομέρειες από ερωτικά εγκλήματα, ενώ ακούγονται ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια που συνδέουν το πάθος με την εκδίκηση. Παράλληλα με τις υποθέσεις που καταγράφηκαν με έντονα γράμματα στα αστυνομικά χρονικά, η καθηγήτρια Τοξικολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Μαρία Λουτσίδου – Στεφανίδου μιλά στον Θωμά Σίδερη για τα δηλητήρια και τα όπλα που χρησιμοποιούνται στα ερωτικά εγκλήματα αλλά και για την σπουδαία μορφή του καθηγητή Ιατροδικαστικής Ιωάννη Γεωργιάδη, ιδρυτή του Νεκροτομείου Αθηνών. Έρευνα- παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Ήταν μία από τις μεγαλύτερες προσφυγουπόλεις του Μεσοπολέμου. Στους ποδαράδες εγκαταστάθηκαν δεκάδες ταπητουργία και άλλα βιοτεχνικά εργαστήρια. Στα εργοστάσια και τις βιοτεχνίες της περιοχής δούλεψαν μεροκάματο οι πρόσφυγες, άντρες και γυναίκες.  Σε αυτό το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ της ΕΡΑ ΣΠΟΡ κεντρικός αφηγητής είναι ο Λουκάς Χριστοδούλου, ο οποίος μελετά επί δεκαετίες όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ιστορίας της Νέας Ιωνίας. Ο Λουκάς Χριστοδούλου μεταφέρει τους ακροατές σε ένα συγκινητικό οδοιπορικό στους χωμάτινους δρόμους της Νέας Ιωνίας και , παράλληλα, ξετυλίγει την ιστορία των αθλητικών συλλόγων της προσφυγούπολης.  Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

ΣΤΑ ΓΗΠΕΔΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 25, ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, Α ΜΕΡΟΣ Οι αθλητές που αντιστάθηκαν στους ναζί, που πολέμησαν για τις ιδέες τους, που στάθηκαν δίπλα στους ανυπεράσπιστους, οι αθλητές που φυλακίστηκαν, που βασανίστηκαν, που εξορίστηκαν, που στάθηκαν μπροστά από έναν πέτρινο τοίχο και απέναντι από ένα πολυβόλο, φορώντας τη φανέλα με τα χρώματα της ομάδας τους. Στο ντοκιμαντέρ ξετυλίγεται η αντιστασιακή δράση συλλογικών φορέων και αθλητών την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου. Τα πρόσωπα και τα γεγονότα συνθέτουν έναν καμβά όπου το ποδόσφαιρο συναντά την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη. ΕΡΕΥΝΑ/ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΘΩΜΑΣ ΣΙΔΕΡΗΣ

Το ημερολόγιο έγραφε 3 Μαΐου του 1968 και τα γεγονότα που ακολούθησαν εκείνον τονμήνα -μαζικές διαδηλώσεις, οδομαχίες και πανεθνικές απεργίες— άλλαξαν σίγουρα τηΓαλλία και επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό την υπόλοιπη Ευρώπη. Η «Αφύλαχτη Διάβαση», μέσα από τη «Φωνή της Ελλάδας», παρουσιάζει ένα ιστορικόραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για το αποτύπωμα της εξέγερσης των φοιτητών τον Μάιο του1968. Με βασικό σύνθημα «Γράφουμε Ιστορία», ο Μάης του '68 Δεν ήταν ακριβώς μια πολιτικήεπανάσταση όπως ήταν οι προηγούμενες γαλλικές επαναστάσεις, αλλά μια πολιτιστική καικοινωνική επανάσταση που σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα άλλαξε τη γαλλικήκοινωνία. Στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ συμμετέχουν οι καθηγητές Πάνος Γκαργκάνας και ΜάκηςΚαβουριάρης και η συγγραφέας Μαρία Στύλλου. Ακούγονται αποσπάσματα από ταινίες που αναφέρονται στον Μάη του '68 αλλά καιτραγούδια εκείνης της εποχής. Έρευνα-τεκμηρίωση-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία όπως καταγράφεται τις πρώτες μέρες του πολέμου, τέλη Φεβρουαρίου-αρχές Μαρτίου 2022.

Μέσα από συγκλονιστικές μαρτυρίες των επιζησάντων του στρατοπέδου Χαϊδαρίου ξετυλίγεται το χρονικό της εκτέλεσης: από τη Μεταξική δικτατορία και την Ακροναυπλία, στη ναζιστική κατοχή και στη δολοφονία του ναζί αξιωματικού στους Μολάους. Το τελευταίο βράδυ στο κολαστήριο της Δυτικής Αθήνας, η διαδρομή του θανάτου από το Χαϊδάρι μέχρι την Καισαριανή, τα γράμματα των μελλοθανάτων. Ακούγονται τραγούδια που γράφτηκαν για την αιματοβαμμένη Πρωτομαγιά στην Καισαριανή, μέρα Δευτέρα, όπως και τη μέρα μετάδοσης της εκπομπής. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Μέσα από συγκλονιστικές μαρτυρίες των επιζησάντων του στρατοπέδου Χαϊδαρίου ξετυλίγεται το χρονικό της εκτέλεσης: από τη Μεταξική δικτατορία και την Ακροναυπλία, στη ναζιστική κατοχή και στη δολοφονία του ναζί αξιωματικού στους Μολάους. Το τελευταίο βράδυ στο κολαστήριο της Δυτικής Αθήνας, η διαδρομή του θανάτου από το Χαϊδάρι μέχρι την Καισαριανή, τα γράμματα των μελλοθανάτων. Ακούγονται τραγούδια που γράφτηκαν για την αιματοβαμμένη Πρωτομαγιά στην Καισαριανή, μέρα Δευτέρα, όπως και τη μέρα μετάδοσης της εκπομπής. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Τι ακριβώς έγινε στην Πορτογαλία πριν 49 χρόνια, την άνοιξη του 1974; Ένα κίνημα από τις τάξεις του στρατού κατάφερε να συσπειρώσει τους πολίτες της χώρας, αρχικά ενάντια στην αποικιοκρατία. Όμως, σε ένα ευρύτερο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο εκφράστηκε η δυσαρέσκεια του πορτογαλικού λαού στο μακρόβιο δικτατορικό καθεστώς Σαλαζάρ.Στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ, στο πλαίσιο της εκπομπής «Αφύλαχτη Διάβαση», ξεδιπλώνεται όλο το χρονικό της «επανάστασης των γαρυφάλλων», από το αχνό ξεκίνημά της μέχρι και την κορύφωσή της. Παρουσιάζονται οι πολλαπλές όψεις της διακυβέρνησης Σαλαζάρ, ενώ ακούγεται και ένα σπάνιο ηχητικό τεκμήριο με τον ίδιο τον δικτάτορα από το 1966.Με ηχητικά τεκμήρια από τη δημόσια ραδιοφωνία της Πορτογαλίας αλλά και επαναστατικά τραγούδια της εποχής αποτυπώνεται η εικόνα μίας λαϊκής εξέγερσης, που μπορεί να μην ήταν επανάσταση στην αυστηρή εννοιολογική της διάσταση, αλλά νοηματοδότησε την ιστορία της Πορτογαλίας το τελευταίο τέταρτο του προηγούμενου αιώνα.Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ παρουσιάζεται το ιστορικό πλαίσιο και τα γεγονότα που προηγήθηκαν της γενοκτονίας, η σκοτεινή περίοδος των σφαγών και των βίαιων εκτοπισμών, καθώς και η περιπλάνηση στην Ανατολία των πληθυσμών που βίαια εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Οι αθλητές που αντιστάθηκαν στους ναζί, που πολέμησαν για τις ιδέες τους, που στάθηκαν δίπλα στους ανυπεράσπιστους, οι αθλητές που φυλακίστηκαν, που βασανίστηκαν, που εξορίστηκαν, που στάθηκαν μπροστά από έναν πέτρινο τοίχο και απέναντι από ένα πολυβόλο, φορώντας τη φανέλα με τα χρώματα της ομάδας τους. Στο ντοκιμαντέρ ξετυλίγεται η αντιστασιακή δράση συλλογικών φορέων και αθλητών την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου. Τα πρόσωπα και τα γεγονότα συνθέτουν έναν καμβά όπου το ποδόσφαιρο συναντά την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη. ΕΡΕΥΝΑ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΘΩΜΑΣ ΣΙΔΕΡΗΣ

Η εκπομπή «Έλα απόψε στου Θωμά» παρουσιάζει ένα συναρπαστικό ταξίδι στα λιμάνια και στην ιστορία τους, κάνοντας όμως μια μεγάλη στάση στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, τον Πειραιά, και την ομάδα του, τον Ολυμπιακό. Με «τον Σιδέρη κυνηγό, γιατ' ήσουν Ένωση και εγώ, με χωρισμό σ' είχα φοβίσει», οι ακροατές της ΕΡΑ ΣΠΟΡ θα ταξιδέψουν στον χώρο και στον χρόνο. Για την ιστορία του μεσοπολεμικού Πειραιά και του Πειραιά των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων μιλά στην εκπομπή ο καθηγητής αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας, ενώ για την ομάδα του μεγάλου λιμανιού μιλά ο γενικός γραμματέας των βετεράνων του Ολυμπιακού Αντώνης Γλύκας. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Η εκπομπή «Έλα απόψε στου Θωμά» παρουσιάζει ένα συναρπαστικό ταξίδι στα λιμάνια και στην ιστορία τους, κάνοντας όμως μια μεγάλη στάση στο μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, τον Πειραιά, και την ομάδα του, τον Ολυμπιακό. Με «τον Σιδέρη κυνηγό, γιατ' ήσουν Ένωση και εγώ, με χωρισμό σ' είχα φοβίσει», οι ακροατές της ΕΡΑ ΣΠΟΡ θα ταξιδέψουν στον χώρο και στον χρόνο. Για την ιστορία του μεσοπολεμικού Πειραιά και του Πειραιά των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων μιλά στην εκπομπή ο καθηγητής αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας, ενώ για την ομάδα του μεγάλου λιμανιού μιλά ο γενικός γραμματέας των βετεράνων του Ολυμπιακού Αντώνης Γλύκας. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

ΕΛΑ ΑΠΟΨΕ ΣΤΟΥ ΘΩΜΑ, ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 9, ΤΡΕΙΛΕΡ ΕΚΠΟΜΠΗΣ

Έναν αιώνα μετά την Ανταλλαγή των πληθυσμών, ολοκληρώνεται το μεγαλύτερο μέρος της προσφυγικής εγκατάστασης στον Πειραιά. Οι πρώτοι πρόσφυγες θα φτάσουν με τα πλοία της προσφυγιάς στον Πειραιά πριν τη δεκαετία του 1920. Το μεγαλύτερο μέρος όμως θα έρθει μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.  Ο Πειραιάς θα γίνει τότε, όπως και τώρα, το μεγαλύτερο λιμάνι υποδοχής προσφύγων στην Ελλάδα.  Στο 8ο επεισόδιο της σειράς εκπομπών “Έλα απόψε στου Θωμά”, που μεταδίδεται από την ΕΡΑσπορ, οι ακροατές παρακολουθούν την εγκατάσταση των προσφύγων, αρχικά στα παραπήγματα και στη συνέχεια στις προσφυγικές κατοικίες στην περιφέρεια του Πειραιά. Ένα οδοιπορικό, φόρος τιμής στην προσφυγική μνήμη, μέσα από τα τραγούδια και τις μουσικές που ταξίδεψαν και εκείνα από τους μακρινούς δρόμους της Ανατολής μέχρι τον Πειραιά.  Έρευνα-τεκμηρίωση-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Έναν αιώνα μετά την Ανταλλαγή των πληθυσμών, ολοκληρώνεται το μεγαλύτερο μέρος της προσφυγικής εγκατάστασης στον Πειραιά. Οι πρώτοι πρόσφυγες θα φτάσουν με τα πλοία της προσφυγιάς στον Πειραιά πριν τη δεκαετία του 1920. Το μεγαλύτερο μέρος όμως θα έρθει μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.  Ο Πειραιάς θα γίνει τότε, όπως και τώρα, το μεγαλύτερο λιμάνι υποδοχής προσφύγων στην Ελλάδα.  Στο 8ο επεισόδιο της σειράς εκπομπών “Έλα απόψε στου Θωμά”, που μεταδίδεται από την ΕΡΑσπορ, οι ακροατές παρακολουθούν την εγκατάσταση των προσφύγων, αρχικά στα παραπήγματα και στη συνέχεια στις προσφυγικές κατοικίες στην περιφέρεια του Πειραιά. Ένα οδοιπορικό, φόρος τιμής στην προσφυγική μνήμη, μέσα από τα τραγούδια και τις μουσικές που ταξίδεψαν και εκείνα από τους μακρινούς δρόμους της Ανατολής μέχρι τον Πειραιά.  Έρευνα-τεκμηρίωση-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Τι είναι αμαρτία; Πώς την ορίζει τελικά ο καθένας; Ένας καθηγητής θεολογίας, ένας δημοσιογράφος και μία πρώην τρανς μιλούν ο καθένας από την πλευρά του για το τι είναι αμαρτία.  Ο συγγραφέας και φιλόλογος Γιώργος Ιωάννου διαβάζει τον Επιτάφιο Θρήνο έτσι όπως εκείνος τον αντιλαμβάνεται σε μία κάμαρα της αμαρτίας σε ένα λαϊκό ξενοδοχείο της Ομόνοιας και ο Θωμάς Σίδερης διαβάζει κείμενα για ένα πορνείο στο Χαλκά Μπουνάρ. Ανάμεσα στις αναγνώσεις και στις αφηγήσεις, θραύσματα από την ιστορία της Γαβριέλλας Ουσάκοβα, της διασημότερης πόρνης των Αθηνών.  Έρευνα-τεκμηρίωση-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Τι είναι αμαρτία; Πώς την ορίζει τελικά ο καθένας;Ένας καθηγητής θεολογίας, ένας δημοσιογράφος και μία πρώην τρανς μιλούν ο καθένας από την πλευρά του για το τι είναι αμαρτία. Ο συγγραφέας και φιλόλογος Γιώργος Ιωάννου διαβάζει τον Επιτάφιο Θρήνο έτσι όπως εκείνος τον αντιλαμβάνεται σε μία κάμαρα της αμαρτίας σε ένα λαϊκό ξενοδοχείο της Ομόνοιας και ο Θωμάς Σίδερης διαβάζει κείμενα για ένα πορνείο στο Χαλκά Μπουνάρ. Ανάμεσα στις αναγνώσεις και στις αφηγήσεις, θραύσματα από την ιστορία της Γαβριέλλας Ουσάκοβα, της διασημότερης πόρνης των Αθηνών.  Έρευνα-τεκμηρίωση-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Με αφορμή το συγκλονιστικό ιδιόμελο «Δος μοι τούτον τον ξένον» του Γεώργιου Ακροπολίτου, που ψάλλεται κατά την έξοδο του Επιταφίου, ο Θωμάς Σίδερης παρουσιάζει, στο πλαίσιο της εκπομπής «Αφύλαχτη Διάβαση», ένα λαογραφικό ταξίδι στον Επιτάφιο θρήνο, μέσα από λογοτεχνικά κείμενα, ύμνους και τραγούδια.

Κεντρικός άξονας αναφοράς είναι το εργοστάσιο της ΒΙΟΜΕ και το πρώτο εγχείρημα συνεργατικής αλληλεγγύης και αυτοδιαχείρισης που εφαρμόστηκε εκεί στην καρδιά της οικονομικής κρίσης που έπληξε την Ελλάδα, στις απαρχές της δεκαετίας του 2010. Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα, ο Μάκης Αναγνώστου από τη ΒΙΟΜΕ αποτιμά τον αγώνα των εργαζομένων και απαντά στο ερώτημα αν το εγχείρημα της ΒΙΟΜΕ ήταν ουτοπία ή όχι. Παράλληλα παρουσιάζονται ανάλογα εγχειρήματα συνεργατικής αλληλεγγύης από την Ισπανία. Κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην ίδρυση των πρώτων εργοστασίων στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και στην απασχόληση του εργατικού δυναμικού, ιδιαίτερα με την έλευση των προσφύγων μετά το 1922, που χρησιμοποιήθηκαν ως φθηνά εργατικά χέρια. Επίσης, επειδή το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ μεταδίδεται στη θλιβερή επέτειο της χούντας των συνταγματαρχών, υπάρχει μία ειδική ενότητα για τη διαπλοκή των κεφαλαιούχων της περιόδου με τους δικτάτορες, Καταγράφεται, τέλος, η ιστορία του εργοστασίου της ΕΤΜΑ στο Βοτανικό, όπου κατά τη διάρκεια μίας μεγάλης εργατικής κινητοποίησης τη δεκαετία του 1980, δολοφονήθηκε η φοιτήτρια και μέλος της ΚΝΕ Σωτηρία Βασιλακοπούλου. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Συλλογικότητες προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κρίσης στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, που επλήγησαν περισσότερο από κάθε άλλη πληθυσμιακή ομάδα. Μέλη της λεγόμενης κοινωνίας των πολιτών ανέλαβαν δράσεις και πρωτοβουλίες, πρότειναν ένα διαφορετικό μοντέλο οικονομικής διαχείρισης και έκαναν πράξη την κοινωνική αλληλεγγύη και την ουσιαστική στήριξη των συνανθρώπων τους. Παράλληλα, ανέδειξαν τα τοπικά ζητήματα, δημιούργησαν ομάδες πολιτισμού και αγωνίστηκαν για θέματα περιβάλλοντος και τοπικής οικονομίας. Σχεδόν δεκαπέντε χρόνια μετά τι έχει αλλάξει; Ποια είναι η συνεισφορά των ομάδων κοινωνικής αλληλεγγύης σε τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο; Μπορούν κάποια από τα σημαντικότερα προβλήματα των πολιτών να επιλυθούν πέρα και έξω από τους φορείς της κεντρικής εξουσίας; Η «Αφύλαχτη Διάβαση» προσπαθεί να απαντήσει στα ερωτήματα αυτά και παρουσιάζει ένα ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ για τη δράση των ομάδων κοινωνικής αλληλεγγύης μέσα από τη βιωματική εμπειρία τεσσάρων διαφορετικών ανθρώπων από διαφορετικά σημεία της Ελλάδας. Μιλούν ο Γιώργος Καλιαμπέτσος από το Κάστρο Αλληλεγγύης Λαμίας, ο Γιάννης Μπίλλας, εκπαιδευτικός και βιοκαλλιεργητής, ο Ηλίας Τσολακίδης, εθελοντικής Ομάδας Δράσης νομού Πιερίας «Ο τόπος μου» που μιλά για την ιστορία και τις δράσεις του Κέντρου Διαχείρισης Ανθρωπιστικής Βοήθειας του Καπνικού Σταθμού Κατερίνης και ο Μάκης Αναγνώστου, που μας εισάγει στο συνεργατικό πείραμα της ΒΙΟΜΕ. Η εκπομπή είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Γιάννη Αλμπάνη, ενός ανθρώπου που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή και αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη στήριξη των συμπολιτών του. Έρευνα-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης

Ο Εθνικός Σιδηροκάστρου δημιουργήθηκε το 1928 και αποτελεί μία από τις παλαιότερες ομάδες της Βόρειας Ελλάδας. Ωστόσο, ο βασικός πυρήνας της ομάδας υπήρχε από την πρώτη προσφυγική εγκατάσταση και η πρώτη ομάδα είχε την ονομασία «Άρης». Στο στούντιο της ΕΡΤ Σερρών θα βρίσκονται ο Τάκης Σοφιάδης, πρόεδρος του Συλλόγου Βετεράνων του Εθνικού Σιδηροκάστρου και ο Στέργιος Λεβέντης από τη γενιά του '90, ο οποίος ασχολείται επιπροσθέτως με τη διαφύλαξη της ιστορίας της ομάδας. Συμμετέχουν ακόμη με τηλεφωνικές παρεμβάσεις τους ο Γιάννης Αραμπατζίδης, παίκτης της περιόδου 1958-1973, και Γιώργος Φουρτούνας, επίσης παίκτης της ίδιας περιόδου. Στο μικρόφωνο της ΕΡΑ ΣΠΟΡ ο Θωμάς Σίδερης. Συμμετέχει ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Σερρών, Λεωνίδας Κασάπης.

Η εκπομπή της ΕΡΑ ΣΠΟΡ «Στα γήπεδα της ιστορίας» παρουσιάζει ένα σημαντικό ιστορικό αφιέρωμα σε τέσσερα μέρη για τα παραδοσιακά αθλήματα που επιβίωσαν μέσα στον χρόνο, κυρίως από την οθωμανική κυριαρχία και μέχρι το πρώτο μισό του 19 ου αιώνα. Τα αθλήματα αυτά ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τις θρησκευτικές παραδόσεις, τον κύκλο των εποχών, τη λαογραφία και την κοινωνική ιστορία του κάθε τόπου. Άλλα από τα αθλήματα αυτά μεταφέρθηκαν αυτούσια στο Βυζάντιο και επιβίωσαν αργότερα σε όλο το εύρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, άλλα εξελίχθηκαν μέσα στον χρόνο και συνδέθηκαν με τη μετακίνηση των πληθυσμών αλλά και με τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Στα τέσσερα μέρη του αφιερώματος παρουσιάζονται οι πολλαπλές όψεις των αθλημάτων και της διοργάνωσης των αγώνων: λαογραφική, ιστορική, κοινωνική κλπ. Στο αφιέρωμα μιλούν και συμμετέχουν καθηγητές πανεπιστημίου, λαογράφοι, διδάκτορες αθλητικής ιστορίες, γιατροί.

Η εκπομπή της ΕΡΑ ΣΠΟΡ «Στα γήπεδα της ιστορίας» παρουσιάζει ένα σημαντικό ιστορικό αφιέρωμα σε τέσσερα μέρη για τα παραδοσιακά αθλήματα που επιβίωσαν μέσα στον χρόνο, κυρίως από την οθωμανική κυριαρχία και μέχρι το πρώτο μισό του 19 ου αιώνα. Τα αθλήματα αυτά ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τις θρησκευτικές παραδόσεις, τον κύκλο των εποχών, τη λαογραφία και την κοινωνική ιστορία του κάθε τόπου. Άλλα από τα αθλήματα αυτά μεταφέρθηκαν αυτούσια στο Βυζάντιο και επιβίωσαν αργότερα σε όλο το εύρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, άλλα εξελίχθηκαν μέσα στον χρόνο και συνδέθηκαν με τη μετακίνηση των πληθυσμών αλλά και με τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Στα τέσσερα μέρη του αφιερώματος παρουσιάζονται οι πολλαπλές όψεις των αθλημάτων και της διοργάνωσης των αγώνων: λαογραφική, ιστορική, κοινωνική κλπ. Στο αφιέρωμα μιλούν και συμμετέχουν καθηγητές πανεπιστημίου, λαογράφοι, διδάκτορες αθλητικής ιστορίες, γιατροί.