Day Poets

จะ ‘แจกเงิน' สักที หลักการควรเป็นอย่างไร ต้อง ‘วิกฤต' แค่ไหน ประชาชนเดือดร้อนเพียงใดจึงต้องใช้วิธีนี้ ย้อนกลับไปยังต้นทางของนโยบายประชานิยม นโยบาย ‘เงินผัน' เมื่อปี 2518 ในรัฐบาล หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช ที่เปลี่ยนระบบงบประมาณใหม่ ให้โอนตรงไปยัง ‘สภาตำบล' จ้างงานคนในท้องถิ่น เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจและนโยบาย ‘กองทุนหมู่บ้าน' หมู่บ้านละ 1 ล้านบาท ในรัฐบาล ทักษิณ ชินวัตร เมื่อปี 2544 ที่พยายามพลิกหัว-กลับหาง ระบบงบประมาณอีกครั้งด้วยการ ‘จ่ายตรง' และกลายเป็นหนึ่งในตราสินค้าของทักษิณและ ‘พรรคทักษิณ' มาตลอด 2 ทศวรรษ ก่อนที่ ‘ดิจิทัลวอลเล็ต' จะเริ่มจ่ายสัปดาห์หน้า b-holder ชวนศึกษาประวัติศาสตร์ของการแจกเงิน จ่ายเงิน และความพยายามปรับระบบงบประมาณที่กลายเป็น ‘ตำนาน' อันลือลั่น

วิธีคิดและวิธีพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ ในระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ามีที่มาอย่างไร กว่าจะเป็นชุดสิทธิประโยชน์ ต้องผ่านขั้นตอนอะไรบ้าง และอนาคตของระบบสิทธิประโยชน์ในระบบ 30 บาทรักษาทุกโรค มีอะไรที่น่าสนใจบ้าง Care Theory EP นี้ ขอนำเสนอทฤษฎีว่าด้วย ‘ชุดสิทธิประโยชน์‘ สนทนากับ รศ.ดร.วรรณฤดี อิสรานุวัฒน์ชัย หัวหน้าโครงการและนักวิจัยอาวุโสของโครงการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (HITAP) หน่วยงานวิจัยที่มีส่วนช่วยเติมเต็มให้ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าสมบูรณ์แบบ เป็นประโยชน์กับประชาชนชาวไทยได้มากที่สุด

เคยคิดไหมว่า ช่วงชีวิตในห้วงเวลาที่ต้อง ‘พึ่งพิง' ผู้อื่น เราจะอยู่กันที่ไหน ผู้ป่วยระยะประคับประคองในบ้านเรา มี ‘ทางเลือก' อะไรบ้าง Care Theory พาไปรู้จัก ‘สถานชีวาภิบาล' ในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ กับ รศ.ภญ.ดร.ยุพดี ศิริสินสุข รองเลขาธิการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ว่ามีบทบาทดูแลผู้ป่วยระยะประคับประคองอย่างไร และระบบบัตรทองมีส่วนสำคัญอย่างไรกับการสร้าง-ขยายเครือข่ายสถานชีวาภิบาล

คุยกับ ผศ.ดร.นพ.สัมฤทธิ์ ศรีธํารงสวัสดิ์ อาจารย์ภาคเวชศาสตร์ชุมชน คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ในฐานะหัวหน้าโครงการวิจัยการกำกับ ติดตาม และประเมินนโยบายบัตรประชาชนใบเดียวรักษาได้ทุกที่ของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.)

จะดีเพียงใด หากระบบ Artificial Intelligence (AI) สามารถช่วย ‘คัดกรอง‘ อาการป่วยเบื้องต้นได้? จะดีแค่ไหน หาก 'ตำราตรวจรักษาโรคทั่วไป‘ ถูกใช้ทำงานพร้อมกับระบบ AU Machine Learning ที่พัฒนาโดย Microsoft Care Theory สนทนากับ ทันตแพทย์ อรรถพร ลิ้มปัญญาเลิศ รองเลขาธิการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ถึงภารกิจพลิกโลกร่วมกับ Microsoft และระบบ Open AI พัฒนาระบบ ‘ป้องกัน-ดูแลสุขภาพ' เบื้องต้นกับ ChatGPT ที่อาจพลิกโฉมระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าไปอีกขั้นหนึ่ง

เคยรู้กันหรือไม่ว่าบรรดา ‘เหล่าทัพ' ไม่ว่าจะกองทัพบก กองทัพเรือ กองทัพอากาศ ต่างก็มี ‘ธุรกิจ' เป็นของตัวเอง กองทัพบกมีธุรกิจทีวี มีบ่อน้ำมัน กองทัพเรือจัดการไฟฟ้าในพื้นที่อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรีได้ ขณะที่กองทัพอากาศก็มี ‘สนามกอล์ฟ' อยู่หลายแห่ง โดยที่ไม่มีใครล่วงรู้ว่า รายได้ ดอกผลจากธุรกิจเหล่านี้มีเท่าไรและอยู่ในกระเป๋าใคร นั่นหมายความว่า ในนามของความรักชาติมี ‘หลุมดำ' อีกมาก ที่อยู่ภายใต้การบริหารงานของกองทัพบก กองทัพเรือ และกองทัพอากาศ b-holder สัปดาห์นี้ ชวน เบญจา แสงจันทร์ ส.ส.แบบบัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล ในฐานะคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาแนวทางการถ่ายโอนธุรกิจของกองทัพไปอยู่ในความดูแลของหน่วยงานอื่น ชำแหละธุรกิจที่อยู่ภายใต้อาณัติของเหล่าทัพต่างๆ และหาคำตอบว่า ในที่สุดจะสามารถโอนย้ายธุรกิจเหล่านี้ไปอยู่ในมือของ ‘ผู้เชี่ยวชาญ' ได้จริงหรือไม่ หรือจะต้องอยู่กับกองทัพตลอดไป

'30 บาทรักษาทุกที่ ด้วยบัตรประชาชนใบเดียว' ถือเป็นหนึ่งในนโยบาย ‘เรือธง' ของรัฐบาล ในการเปลี่ยนระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ต่อไปนี้ด้วยบัตรประชาชนเพียงใบเดียว ก็สามารถเดินเข้าสู่ ‘หน่วยบริการนวัตกรรมในระบบบัตรทอง' เพื่อเข้ารับบริการตามสิทธิประโยชน์บัตรทองได้ทันที ไม่จำเป็นต้องเดินไปยังโรงพยาบาล ไม่จำเป็นต้องรอคิวรักษายาวนาน เป็นการเปลี่ยนระบบไปสู่การรักษาทุกที่ ตั้งแต่ร้านขายยาใกล้บ้าน คลินิก โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล และหากต้องรักษาโรคซับซ้อน ก็สามารถเข้ารับการรักษาพยาบาลในโรงพยาบาลตามระบบได้ เป็นความก้าวหน้าในขวบปีที่ 22 ของระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า และหากลากเส้นต่อจุดสำเร็จ ระบบบัตรทองจะกลายเป็นระบบที่พร้อมโอบรับคนไทย ภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าทุกคนให้ได้รับบริการอย่างไร้รอยต่อ ไม่ต้องรอนาน เริ่มได้ตั้งแต่การคัดกรองอาการป่วยเบื้องต้น ไปจนถึงสามารถเข้าถึงระบบการรักษาได้ตั้งแต่เนิ่นๆ Care Theory ทฤษฎีบัตรทอง EP1 ชวน นายแพทย์จเด็จ ธรรมธัชอารี เลขาธิการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) พูดถึงทฤษฎีว่าด้วย '30 บาทรักษาทุกที่ ด้วยบัตรประชาชนใบเดียว' และหน่วยบริการนวัตกรรมในระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าว่า หากลากเส้นต่อทุกจุดเข้าด้วยกันสำเร็จ ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า จะมีรูปร่างอย่างไรในอนาคต

ประวัติศาสตร์ของ ‘ถังแดง' ในพื้นที่ภาคใต้เป็นประวัติศาสตร์อันเจ็บปวด ประชาชนจำนวนมากที่เห็นต่างกับรัฐ ถูก ‘ทหาร' จัดการด้วยการ ‘ถีบลงเขา เผาลงถังแดง' จนเป็นเรื่องปกติ และจนถึงวันนี้ แม้จะรู้ว่ามีผู้เสียชีวิต-ผู้สูญหายหลายร้อยคน แต่ก็ไม่มีใครต้องรับผิดแม้แต่คนเดียว b-holder ชวนย้อนเวลากลับไปฟังประวัติศาสตร์ยุคสงครามเย็น ที่จนถึงวันนี้ก็ยังคงไม่ได้รับการสะสาง คงเหลือเพียงประวัติศาสตร์บาดแผลที่อยํ่ในใจญาติพี่น้องผู้ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ ไม่มีวันลบเลือน

เส้นทางของ วิษณุ เครืองาม เป็นเส้นทางอันโลดโผน 33 ปี กับนายกฯ 10 คน สร้างปรากฏการณ์ ความสำเร็จ และความล้มเหลวไว้มาก คำถามก็คือสิ่งที่ ‘วิษณุ' ฝากไว้กับการเมืองไทยในวันนี้คืออะไร และเพราะเหตุใด วิษณุถึงยัง ‘จำเป็น' กับการเมืองไทย b-holder ชวนย้อนฟังเส้นทางของ ‘เนติบริกร' นับตั้งแต่ยังเป็นดอกเตอร์หนุ่มช่วยงาน ธานินทร์ กรัยวิเชียร วันที่ตัดสินใจลาออกจากเลขาธิการคณะรัฐมนตรี เป็นรองนายกรัฐมนตรีในรัฐบาล ทักษิณ ชินวัตร ยุค ‘ลงเรือแป๊ะ' กับพลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา จนถึงวันที่ต้องกลับมาร่วมงานกับ เศรษฐา ทวีสิน ว่านัยและความหมายของนักกฎหมายมือหนึ่งคนนี้คืออะไร

สถานการณ์ในพม่าพลิกกลับอีกตลบ เมื่อ หม่อง ชิต ตู่ หรือ ซอว์ ชิต ตู่ (Saw-Chit-Thu) ผู้นำกองกำลังแห่งชาติกะเหรี่ยง (Karen National Army: KNA) เกิด ‘เปลี่ยนข้าง' แปรพักตร์ ย้ายข้ามไปอยู่กับกองทัพพม่า ทั้งที่สู้กับ KNA มายาวนาน และทำให้สถานการณ์ในเมืองเมียวดี ตรงข้ามชายแดนแม่สอด ที่ตอนแรกดูเหมือนฝั่งกะเหรี่ยงจะ ‘มีชัย' กลับกลายเป็นเพลี่ยงพล้ำ ต้องล่าถอยกลับไปในประเทศอีกครั้ง b-holder ชวน สุณัย ผาสุข ที่ปรึกษา Human Rights Watch ประจำประเทศไทย ประเมิน ‘ราคา' ของดีลข้ามขั้วของ หม่อง ชิต ตู่ ก่อนมองอนาคตของสงครามกลางเมืองในพม่า และหาคำตอบว่าทำไมสุณัยถึงได้มองว่า ไม่มี ‘ฉากทัศน์' ที่ดีที่สุด สำหรับสถานการณ์ในพม่า

ว่ากันตามจริง ‘คณะราษฎร' ไม่ใช่ ‘ฮีโร่' ทั้งขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง และการรักษาอำนาจหลังจากนั้น พวกเขามีข้อผิดพลาดมากมาย ทำให้ฝ่ายตรงข้ามใช้คำว่า ‘ชิงสุกก่อนห่าม' ได้เต็มรูปแบบ และด้วยข้อผิดพลาดจึงทำให้พวกเขาเสียอำนาจอย่างสิ้นเชิง หลัง ‘ฝ่ายเจ้า' โต้กลับในการรัฐประหารปี 2490 b-holder ชวนดูความขัดแย้งภายในของคณะราษฎร ทั้งปฐมเหตุที่ทำให้บรรดา ‘ผู้ก่อการ' แตกคอ และการข้ามขั้วไปอีกฝ่าย เพื่อพิเคราะห์ว่าเหตุใดการปฏิวัติสยามถึงไม่สัมฤทธิ์ผลอย่างที่ใจของผู้ก่อการวาดไว้

การกลับมาของ จักรภพ เพ็ญแข สั่นสะเทือนการเมืองไทย หลายปีที่ผ่านมาหลายคนไม่นึกว่า เขาจะกลับมาได้ และหากกลับมาได้ ก็คงเป็นชื่อสุดท้ายในภาวะบ้านเมืองปกติ การกลับมาของจักรภพ ท่ามกลางจังหวะก้าวของ ทักษิณ ชินวัตร ที่คืบคลานออกมาเรื่อยๆ ยิ่งทำให้หลายคนตั้งคำถามถึง ‘ดีลพิเศษ' บางอย่าง ว่าด้วยฝ่ายอนุรักษนิยมและพรรคเพื่อไทย จับมือกันเพื่อคว่ำ ‘พรรคก้าวไกล' โดยมีจักรภพเป็นหนึ่งในวงจรนั้น b-holder สัปดาห์นี้ นั่งคุยกับ จักรภพ เพ็ญแข ย้อนอดีตไปตั้งแต่การเคลื่อนไหวของคนเสื้อแดง ถามเขาว่าการกลับมาถือเป็น ‘ความล้มเหลว' หรือไม่ ขณะเดียวกัน เขาคิดอย่างไรที่หลายคนตั้งสถานะเขาว่า เป็น ‘นายแบก' พรรคเพื่อไทยคนใหม่ แล้วสภาพการเมืองแบบนี้ คนที่ต่อสู้มายาวนานแบบจักรภพ มี ‘ความหวัง' อะไรเหลืออยู่บ้างไห

b-holder Podcast สนทนากับ อังคณา นีละไพจิตร ภรรยาของทนายสมชาย ย้อนอดีตกลับไปถึงวันที่ทนายสมชายหายตัว สำรวจ ‘ความไม่ปกติ' ของกระบวนการยุติธรรมไทย เมื่อเจ้าหน้าที่รัฐเข้าไปพัวพันกับการอุ้มหาย มองไปถึงอนาคตของการ ‘ซ้อมทรมาน' และอุ้มหาย รวมถึงการคืน ‘สมชาย' ให้กับครอบครัว

b-holder ร่วมย้อนอดีตไปหาคำตอบว่า ที่จริงแล้วดีกรีความเป็น ‘นักประชาธิปไตย' ของ ทักษิณ ชินวัตร นั้นเข้มข้นขนาดไหน อะไรที่ประกอบสร้างให้ภาพ ‘ประชาธิปไตย' ติดกับแบรนด์ของเขา แล้วจนถึงวันนี้ยังคงเหลือความเป็น ‘นักประชาธิปไตย' อยู่หรือไม่

3 ปีผ่านไป หลังรัฐประหารที่มีข้ออ้างว่าด้วยเรื่อง ‘รักษาความสงบ' และขจัด ‘คอร์รัปชัน' สถานการณ์ในเมียนมายังคุกรุ่น . กองกำลังของกลุ่มชาติพันธุ์รวมตัวกันสู้รัฐบาลทหารของ พลเอกอาวุโส มิน อ่อง หล่าย (Min aung hlaing) จนยิบตา หลายพื้นที่กองกำลังเหล่านี้เอาชนะกองทัพของรัฐบาลได้ และแม้รัฐส่วนกลางจะใช้อาวุธหนักจัดการเพียงใด ก็ไม่สู้การต่อสู้แบบ ‘กองโจร' ที่มีเบื้องหลังอันสลับซับซ้อน และมีทั้งยุทธวิธี-ยุทโธปกรณ์ไม่แพ้กองทัพ คำถามก็คือ 3 ปีที่ผ่านมา รัฐบาลทหารพม่าผิดพลาดตรงไหน คำถามก็คือทำไมสมรภูมิสำคัญหลายแห่ง ฝั่งกองกำลังชาติพันธุ์กลับมียุทธวิธีที่เหนือกว่า แล้วเพราะเหตุใด อดีตเมืองหลวงอย่าง ‘มัณฑะเลย์' ถึงเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญที่ต่างฝ่ายต่างก็จะชิงชัย ยึดเป็นชัยภูมิสำคัญให้จงได้ พร้อมคำถามที่สำคัญที่สุด ผลลัพธ์สุดท้ายของการห้ำหั่นกันระหว่างทั้งสองฝ่ายจะนำไปสู่อะไร b-holder EP43 สนทนากับ ดุลยภาค ปรีชารัชช จากสถาบันเอเชียตะวันออกศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เพื่อร่วมกันหาเบื้องหลัง ถอดสมการอันซับซ้อนเหล่านี้ และวิเคราะห์ความเป็นไปได้ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต

ในความเป็นจริง พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงดำรงสถานะอย่างยากลำบาก ช่วงเวลาแห่งการครองราชย์ 7 ปี เต็มไปด้วยสถานการณ์แห่งความท้าทาย ไม่ว่าจะเป็นช่วงเวลาเศรษฐกิจตกต่ำ หรือปัญหาภายในพระบรมวงศานุวงศ์อันยุ่งเหยิง แน่นอนว่า ปัญหาทั้งหมดเป็นปฐมเหตุแห่งการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 24 มิถุนายน 2475 ทำให้ในหลวงรัชกาลที่ 7 เป็นพระมหากษัตริย์ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์พระองค์สุดท้าย คำถามก็คือในห้วงเวลาอันปั่นป่วน มีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นบ้าง สถานการณ์ ‘ระหว่างบรรทัด' ส่งผลอย่างไรต่อสถานะของในหลวงรัชกาลที่ 7 และในสถานการณ์อันยากลำบาก ‘กษัตริย์นักประชาธิปไตย' จัดการเรื่องเหล่านี้อย่างไร หากมองย้อนกลับไป ในหลวงรัชกาลที่ 7 อาจเป็นพระมหากษัตริย์ที่ ‘น่าสงสาร' ที่สุดในราชวงศ์จักรี

พาย้อนกลับไปดูพัฒนาการทุนไทยยุคจอมพลสฤษดิ์ ว่าพวกเขาเริ่มร่ำรวยขึ้นได้อย่างไร และบรรยากาศการเมืองแบบใดที่ทำให้คนเหล่านี้สามารถร่ำรวย สร้างทรัพย์ศฤงคารได้ในห้วงเวลาการ ‘พัฒนา' ประเทศ

ถึงวันนี้ ‘Soft Power' วลีสั้นๆ ที่โจเซฟ ไนลส์ (Joseph Nyles) คิดขึ้นเมื่อหลายทศวรรษก่อน กลายเป็นวลีที่ถูกใช้อย่างแพร่หลาย หลายคนวิจารณ์ว่าไม่ตรงกับความหมายดั้งเดิม ขณะที่หลายคนวิจารณ์ว่า วลีนี้ถูกใช้เกลื่อนกลาดเกินไป และยุคนี้ อะไรก็ดูจะเข้าทาง Soft Power หมด เพราะหัวหน้าพรรคเพื่อไทยคนใหม่อย่าง แพทองธาร ชินวัตร เกิดสนใจเรื่องนี้! แต่เอาเข้าจริงแล้ว Soft Power ในมุมมองของรัฐบาลนี้คืออะไร พรรคเพื่อไทยมีแผนจะทำอะไรบ้างกับ Soft Power แล้วบรรดาคำครหาต่างๆ เป็นต้นว่า “นโยบายนี้ ยากจะทำได้จริง” “เป็นแค่ราคาคุย แต่คนคิดกลับไม่เข้าใจความหมาย” จะถูกอธิบายอย่างไร? b-holder EP นี้ พูดคุยกับ นายแพทย์ สุรพงษ์ สืบวงศ์ลี กรรมการและเลขานุการคณะกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ ถึงสารพัดข้อสงสัย และร่วมกันหาคำตอบว่าทำไม Soft Power ถึงเป็นนโยบายที่ต้องทำให้สำเร็จให้เร็วที่สุด

ปฏิเสธไม่ได้ว่าเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 ถือเป็น ‘จุดเปลี่ยน' สำคัญของประวัติศาสตร์ไทย เมื่อประชาชนจำนวนมากรวมใจกันล้ม จอมพล ถนอม กิตติขจร และเครือข่าย เป็นชัยชนะของประชาชนในแบบที่ไม่มีใครคาดคิดว่า ‘เผด็จการ' ที่ดำรงตำแหน่งยืนยาวขนาดนั้น จะถูกล้มได้ง่ายเพียงนี้ ก่อนจะถึงวันที่ 14 ตุลาฯ คำถามสำคัญก็คือ อะไรคือสิ่งที่ทำให้จอมพลถนอมแข็งแกร่งได้เพียงนั้น สิ่งที่ประกอบสร้าง ‘ระบอบถนอม' คืออะไร แล้วเพราะเหตุผลใด 14 ตุลาฯ ถึงสามารถจัดการกับจอมพลถนอมได้ราบคาบ b-holder Podcast ชวน ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต ผู้เขียนหนังสือ ‘เนื้อในระบอบถนอม' วิเคราะห์ ‘ไส้ใน' ของระบอบเผด็จการเมื่อ 50 ปีก่อน ว่ามีลักษณะพิเศษอะไร แล้วเพราะอะไร ระบอบทหารที่ฝังรากลึกถึงได้พ่ายต่อพลังของปวงประชาได้

การเติบโตของเกาหลีใต้ในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมาเป็นเรื่องอันอัศจรรย์ เพราะหากเทียบเคียงประวัติศาสตร์ว่าด้วย ‘การเมือง' แล้ว เกาหลีใต้แทบจะ ‘ล้ม ลุก คลุก คลาน' ไปพร้อมกับไทย หากไทยมีการรัฐประหาร เกาหลีใต้ก็มีอยู่หลายครั้ง และเหตุการณ์ประวัติศาสตร์บาดแผลในกวางจู ก็สร้างรอยช้ำไม่แพ้เหตุการณ์เดือนตุลาฯ ในประวัติศาสตร์ไทย คำถามสำคัญก็คือ แล้วเกาหลีใต้เข้าไปสู่จุดที่การเมือง ‘สงบนิ่ง' เศรษฐกิจเริ่มเจริญเติบโตได้อย่างไร คำถามสำคัญก็คือ ด้วยเหตุและปัจจัยอะไรที่ทำให้เกาหลีใต้ กลายเป็นประเทศชั้นนำทางอุตสาหกรรม แม้จะเกิดเหตุวุ่นวายหลายครั้งหลายคราก็ตาม

“ตั้งแต่อภิวัฒน์สยาม 2475 จนถึงวันนี้ เราไม่มีพรรคการเมืองที่เป็นพรรคการเมืองจริงๆ ส่วนใหญ่เป็นที่รวมตัวกันของคนไปลง ส.ส. เก็บจำนวน ส.ส.ให้เยอะๆ แล้วก็ไปแลกตำแหน่งรัฐมนตรีเท่านั้น” จากพรรคอนาคตใหม่มาถึงพรรคก้าวไกล วันนี้เป็นการเดินทางยาวนาน 6 ปี ของพรรคการเมืองน้องใหม่ที่มีเป้าหมายชัดเจนว่า เกิดขึ้นเพื่อ ‘เปลี่ยน' ภูมิทัศน์การเมืองไทยให้หลุดพ้นจากสิ่งเก่าๆ บางคนบอกว่า พวกเขาเป็นพวกอ่อนหัด ไม่เข้าใจโลกของความเป็นจริง ขณะที่อีกหลายคนเห็นว่า พวกเขา ‘อันตราย' เกินไป จนกลายเป็นสาเหตุที่พวกเขาไม่อาจเป็นรัฐบาลได้ แม้จะได้รับคะแนนนิยมสูงสุดในการเลือกตั้งที่ผ่านมา เรื่องพวกนี้เป็นเรื่องที่ ปิยบุตร แสงกนกกุล หนึ่งในผู้ร่วมก่อตั้งพรรคอนาคตใหม่บอกว่าเขา ‘เตรียมพร้อม' ไว้ทั้งหมดแล้ว และหากพูดถึงแผนที่เขาวางไว้ เรื่องทั้งหมดมาเร็วกว่าที่คิด และการเปลี่ยนแปลงที่เขาหวังไว้ วันนี้มาได้ถึง ‘ครึ่งทาง' แล้ว b-holder Podcast ชวนปิยบุตรคุยยาวๆ ย้อนอดีตไปถึงวันก่อตั้งพรรคอนาคตใหม่ ปัจจุบันของพรรคก้าวไกล และอนาคตการเมืองที่เขาวาดหวังไว้

เมื่อ 18 ปีก่อน รถยนต์แดวู เอสเปอโร จอดอยู่ใต้สะพานบางพลัดพร้อม ‘ระเบิด' เต็มคันรถ หมายมุ่งสังหาร ทักษิณ ชินวัตร ผู้นำประเทศ หากระเบิดนั้นทำงานจริง รัศมีของระเบิดจะกินพื้นที่กว่า 1 กิโลเมตร วัตถุที่อยู่รอบๆ 40-50 เมตร จะถูกแรงระเบิดจนพังพาบทั้งหมด และอาจมีผู้เสียชีวิตหลักร้อยคน รวมถึงทักษิณในฐานะนายกรัฐมนตรีและเป้าสังหารสำคัญ แต่เมื่อระเบิดไม่ทำงาน กระบวนการสาวหาผู้กระทำความผิดและ ‘พล็อต' ทั้งหมดก็ตามมา แน่นอนว่าผู้ก่อเหตุเป็นทหาร พร้อมให้ปากคำที่หลายคนหัวเราะเยาะว่า หากระเบิดไม่สำเร็จ จะมีการทำรัฐประหารตามมา ทว่าหลังจากนั้นไม่ถึง 1 เดือนการรัฐประหารก็เกิดขึ้นจริง

จนถึงวันนี้ ไม่มีใครปฏิเสธว่าระบอบ 3 ป. ที่นำโดย พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา, พลเอก ประวิตร วงษ์สุวรรณ และ พลเอก อนุพงษ์ เผ่าจินดา ที่ครองอำนาจยาวนานเกือบหนึ่งทศวรรษ ได้ใกล้จุดอวสานเข้าไปทุกที จากผลการเลือกตั้งที่ย่ำแย่ และไม่ว่าจะรวมเสียงอย่างไร ก็ยากที่จะดึง 3 ป. กลับมาให้เป็นปึกแผ่นเหมือนเดิมได้ ก่อนจะไปถึงจุดนั้น เราพาย้อนกลับไปเพ่งพินิจการกำเนิดของระบอบนี้ จุดพีคของทั้งสาม และความขัดแย้งที่นำไปสู่ความพ่ายแพ้ และชวนคิดถึงหน้าตาของ ‘อนุรักษนิยม' แบบใหม่ ที่กำลังก่อตัวขึ้น ว่าจะมีหน้าตาเป็นแบบไหน

ย้อนกลับไปในประวัติศาสตร์ ปี 2551 เป็นปีที่น่าตื่นเต้นที่สุดในประวัติศาสตร์ไทย 1 ปี เรามีนายกฯ ถึง 4 คน มีการพลิกขั้วทางการเมือง มีโอกาสที่จะเกิดการรัฐประหาร มีการต่อสู้กันของ ‘การเมืองมวลชน' เหลือง-แดง ที่เปลี่ยนภูมิทัศน์ทางการเมืองไปใหม่ และจบท้ายปีด้วยเหตุการณ์ ‘ยึดสนามบิน' และยุบพรรคการเมือง ใช้ตุลาการภิวัฒน์เพื่อแก้วิกฤต ที่สุดท้ายก็วิกฤตอยู่ดี b-holder พาย้อนเวลากลับไปยังห้วงเวลาที่ลุ้นระทึกและพิสดารที่สุดครั้งหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์การเมืองไทย พร้อมกับหาเบื้องหลังเบื้องหน้า ไม่ให้ประวัติศาสตร์กลับไปซ้ำรอยอีก

หาก ‘ถือหุ้นสื่อ' ไม่เป็นเงื่อนไขต้องห้ามของ ส.ส. และเกี่ยวพันกับตำแหน่ง นายกฯ ของ พิธา ลิ้มเจริญรัตน์ ตามรัฐธรรมนูญ ณ วันนี้ ก็คงไม่มีใครเชื่อว่า ‘ไอทีวี' ยังคงเป็น ‘สื่อ' อยู่ เพราะจุดสิ้นสุดของไอทีวีนั้นจบลงอย่างสมบูรณ์แบบเมื่อ 16 ปีก่อน และเป็นจุดเริ่มต้นของ ‘ไทยพีบีเอส' เอาเข้าจริงเรื่อง ‘ไอทีวี' ถือเป็นตัวบ่งบอกฉากต่างๆ ในประวัติศาสตร์การเมืองไทยได้ดี… ไอทีวี เกิดจากเสียงเรียกร้องของประชาชนจากเหตุการณ์ ‘พฤษภาฯ 2535' เรียกร้องหาช่องโทรทัศน์ที่ ‘รัฐ' ไม่ได้ครอบงำ เริ่มประมูลสัมปทานในช่วงเศรษฐกิจบูม ก่อนจะประสบปัญหาช่วงวิกฤตเศรษฐกิจ กลายเป็นโทรทัศน์ของ ‘กลุ่มทุน' ที่เกี่ยวโยงกับการเมืองโดยตรงหลังจากนั้น และถูกยึด ถูกทุบโดยฝ่ายตรงข้ามจนไม่เหลือสภาพ เป็นการปิดฉากทีวีเสรี B-holder ชวนย้อนฟังตำนานอันอาภัพของช่องโทรทัศน์ช่องนี้ เพื่อทำความเข้าใจสถานภาพสื่อของไอทีวี ตั้งแต่วันเริ่มต้นจนถึงจุดจบ… ในวันที่สังคมตั้งคำถามว่า ไอทีวียังเป็นสื่ออยู่หรือไม่?

ย้อนกลับไปช่วงเดือนพฤษภาคม 2549 ช่วงเวลาที่การเมืองไทยร้อนแรงที่สุด พันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยกำลังตะโกน ‘ท้ากษิณออกไป' ข่าวว่าด้วย ‘ปฏิญญาฟินแลนด์' ก็ผุดขึ้นมาแบบไม่มีปี่มีขลุ่ย เรื่องเริ่มจาก ‘พล็อต' ในเวทีพันธมิตรฯ และบทความในหนังสือพิมพ์ว่า ทักษิณพร้อมกับกลุ่ม ‘คนเดือนตุลาฯ' ที่ตั้งพรรคไทยรักไทย ใช้เวลาก่อนตั้งพรรคไปล่องเรือสำราญที่ ‘ฟินแลนด์' และมีข้อตกลงร่วมกันว่าจะ ‘พลิกฟ้าคว่ำแผ่นดิน' เช่น จะทำให้ประเทศไทยอยู่ภายใต้พรรคการเมืองเดียวให้ได้ หรือสถาบันพระมหากษัตริย์จะต้องเป็นสัญลักษณ์ของประเทศเท่านั้น ข่าวนี้ไม่ได้มีที่มาที่ไป ไม่ได้มีหลักฐานอื่น นอกจากมีกลุ่มคน ‘ได้ยิน' เรื่องนี้ขึ้นมา ก่อนลากเส้นต่อจุด จนกลายเป็นหนึ่งในเรื่องที่ชนชั้นนำแอบเชื่อ และนำไปสู่การรัฐประหารในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า ผ่านมา 17 ปี ตัวละครในปฏิญญาฟินแลนด์ทั้งฝ่ายเริ่มเรื่องและฝ่ายถูกกล่าวหา ยังอยู่ครบถ้วนและยังโลดแล่นอยู่ในการเมืองไทยราวกับเรื่องนี้เพิ่งเกิดขึ้นเมื่อวาน b-holder ชวนย้อนฟังที่มา และตำนานของ ‘ปฏิญญาฟินแลนด์' พร้อมกับทำความเข้าใจกระบวนการสร้าง ‘ข่าวลือ' โดยมีจุดมุ่งหมายทางการเมืองเฉพาะ

ว่ากันว่าช่วงสองสัปดาห์สุดท้ายก่อนเลือกตั้ง มักจะมีปรากฏการณ์แปลกๆ เสมอ ส่วนหนึ่งก็เพราะว่าในช่วงนี้ประชาชนจำนวนไม่น้อยตัดสินใจแล้วว่าจะ ‘เลือก' หรือ ‘ไม่เลือก' อะไร ดังนั้นพรรคที่คะแนนต่ำกว่าต้องหาทางจัดการพรรคที่คะแนนสูงกว่า และพรรคที่คะแนนสูงกว่าก็ต้องรักษาระดับเดิมไว้ ไม่ให้ผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งเกิดเปลี่ยนใจในนาทีสุดท้าย ด้วยเหตุนี้แคมเปญในช่วงสองสัปดาห์หลังจึงมีความหมายอย่างมาก แต่ละพรรคต้องงัดกระบวนท่าแปลกๆ เพื่อดึงดูดบรรดาผู้มีสิทธิ์ออกเสียงให้เปลี่ยนใจมาเลือกตัวเองให้ได้ และวิธีที่คลาสสิกที่สุดก็คือการบอกว่า ‘ไม่เลือกเรา เขามาแน่' b-holder สัปดาห์นี้ พาไปสังเกตการณ์อดีตของการหาเสียงด้วยวิธีดังกล่าว พร้อมทั้งพูดถึง ‘ผลลัพธ์' ซึ่งอาจเป็นตัวบอกว่าในช่วงสองสุดท้ายนี้ เราจะต้องเจอกับอะไรบ้าง

คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) กลายเป็นตำบลกระสุนตก เมื่อหลายเรื่องประดังประเดเข้ามา ไม่ว่าจะเป็นกรณี ‘เว็บล่ม' ในคืนสุดท้าย ทำให้ผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งจำนวนมากลงทะเบียนไม่ทัน หรืออยู่ดีๆ ก็เกิดต้องไปดูงานต่างประเทศในช่วงโค้งสุดท้ายก่อนเลือกตั้ง เรียกเสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนัก และทำให้ประชาชนหลายคนไม่มั่นใจว่าการเลือกตั้งจะเป็นไปอย่างบริสุทธิ์ยุติธรรมหรือไม่ แต่นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่ กกต.ถูกวิจารณ์ หากย้อนประวัติศาสตร์กลับไป เรามีทั้ง กกต.ติดคุก กกต.ที่ถูกกล่าวหาว่ารับคำสั่ง กระทั่ง กกต.ที่ไม่อยากจัดการเลือกตั้ง ขอให้รัฐบาลเลื่อนการเลือกตั้งออกไปเรื่อยๆ b-holder สัปดาห์นี้ชวนย้อนประวัติศาสตร์ของ กกต. ตั้งแต่ที่มา เรื่องครหา และความด่างพร้อย เพื่อเตรียมพร้อมจับตามองการเลือกตั้งรอบนี้ว่าจะมีเรื่องอะไรแปลกๆ อีกหรือไม่

การจัดอันดับ ‘ปาร์ตี้ลิสต์' นับเป็นพิธีกรรมหนึ่งนับตั้งแต่มีสิ่งนี้ขึ้นในสารบบการเมืองไทย ปาร์ตี้ลิสต์ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อลบภาพของ ‘เจ้าพ่อ' ‘หัวคะแนน' และ ‘กระสุน' ในการเมืองไทย พาบรรดามืออาชีพเข้าสู่สนามการเมืองมากขึ้น ทว่านวัตกรรมนี้กลับกลายเป็นหนทางใหม่ของเจ้าของมุ้งและนายทุน เพื่อเข้าสู่ระบบการเมืองโดยที่ไม่ต้องออกแรงมากนัก ทุกๆ การเลือกตั้ง การจัดลำดับปาร์ตี้ลิสต์มีทั้งคนสมหวังและคนผิดหวัง เพราะการจัดลำดับย่อมหมายถึงหากพรรคไม่มีกระแสมากพอ ได้เสียงไม่มากพอ ก็หมายถึงการลงทุนนั้นสูญเปล่า b-holder สัปดาห์นี้ชวนดูเกมการเมืองว่าด้วยการใช้ระบบปาร์ตี้ลิสต์ให้เป็นประโยชน์ พร้อมกับวิเคราะห์ว่าลำดับปาร์ตี้ลิสต์ในการเลือกตั้ง 14 พฤษภาคม 2566 นี้ กำลังส่อนัยอะไรในการเมืองไทย

​​ภาพจำที่คุณมีต่อ บรรหาร ศิลปอาชา เป็นอย่างไร เป็นนายกรัฐมนตรีร่างเล็กที่พูดเสียงดัง เป็นนักการเมืองที่ร่วมรัฐบาลได้ตลอด เป็นสัญลักษณ์แห่ง ‘สุพรรณบุรี' หรือเป็นทุกอย่างรวมกัน หากย้อนกลับไป บรรหาร ศิลปอาชา คือหนึ่งชื่อที่เปลี่ยนการเมืองไทย… คนธรรมดาๆ คนหนึ่งจากสุพรรณบุรีที่ประสบความสำเร็จจากธุรกิจก่อสร้าง วันหนึ่งกลับ ‘ยึด' พรรคชาติไทย พรรคของขุนทหาร จนประสบความสำเร็จได้เป็นนายกรัฐมนตรี และในอีกแง่หนึ่ง ชื่อของบรรหารก็มาด้วยความเป็น ‘ท้องถิ่นนิยม' ยากยิ่งนักที่บ้านเกิดนายกรัฐมนตรีสักคนจะเจริญงอกเงย มีถนนหนทางดีแบบสุพรรณบุรี ภูมิลำเนาของบรรหาร แต่ทั้งหมด ‘เติ้ง เสี่ยวผิง' เมืองไทย ก็ถูกวิพากษ์วิจารณ์ในหลายแง่ ทั้งในความแพรวพราวของเกมการเมือง ที่มักจะพาพรรค ‘ร่วมรัฐบาล' ได้ทุกรอบ ไปจนถึงความเป็นต้นตำรับการเมืองแบบเก่าที่ไม่ได้สร้างมรรคผลอะไรให้คนรุ่นหลังมากนัก b-holder พาไปสำรวจเส้นทางของบรรหาร ทาบกับการเมืองไทยในปัจจุบัน ว่าตัวเขา และเส้นทางของตระกูลศิลปอาชา ได้สะท้อนสัจธรรมและสร้างตำนานอะไรให้กับการเมืองไทยบ้าง

​​หากย้อนเรื่องราวกลับไปในประวัติศาสตร์ เหตุการณ์ ‘กบฏ 20 มีนาคม 2520' นำโดย พลเอก ฉลาด หิรัญศิริ อดีตรองผู้บัญชาการทหารบก ยังเป็นความพยายามรัฐประหารที่มี ‘ปริศนา' เกิดขึ้นหลายประการ ไม่ว่าจะด้วยเรื่องของแรงจูงใจ เบื้องหลัง และเรื่องราวต่างมุมที่แวดล้อมเหตุการณ์สำคัญอย่างการสังหาร พลตรี อรุณ ทวาทศิน ผู้บัญชาการกองพลที่ 1 รักษาพระองค์ กลางกองบัญชาการของคณะรัฐประหาร ที่ทำให้การยึดอำนาจแบบลับๆ ครั้งนี้ กลายเป็นการรัฐประหารที่ล้มเหลว เพราะมีนายทหารชั้นผู้ใหญ่เสียชีวิต หลังเหตุกบฏเพียงไม่ถึงเดือน จากคนที่เคยเป็นว่าที่ผู้บัญชาการทหารบก ผู้ลั่นไกสังหารนายพลก็กลายเป็นนักโทษ และในที่สุดกระบวนการยุติธรรมทำหน้าที่อย่างรวดเร็ว จบลงที่ ‘แดนประหาร' โดยไม่มีใครคาดคิดด้วยคำสั่งเบ็ดเสร็จเด็ดขาดของ ธานินทร์ กรัยวิเชียร นายกรัฐมนตรีในเวลานั้น ด้วยคำที่พลเอกฉลาดพูดตลอดเวลาก่อนเสียชีวิตว่าถูก ‘หักหลัง' b-holder พาไปสำรวจช่วงเวลาก่อนที่อดีตรองผู้บัญชาการทหารบกจะกลายเป็นนักโทษประหาร และหาคำตอบของบรรดาปริศนาอันซับซ้อนในเหตุการณ์กบฏ 20 มีนาคม 2520 ว่าแท้จริงแล้วเกิดอะไรขึ้นบ้าง และใครหักหลังใครกันแน่

การเมืองแบบ ‘เจ้าพ่อ' และ ‘บ้านใหญ่' ถือเป็นอีกหนึ่งนวัตกรรมที่อยู่คู่กับประชาธิปไตยแบบไทยๆ มาหลายทศวรรษ การถือกำเนิดของบ้านใหญ่มาจากการ ‘อุปถัมภ์' ทั้งตัวบุคคล ชุมชน และสร้างบารมีจากการสะสมทรัพยากรในจังหวัด สยายปีกไปยังการทำธุรกิจต่างๆ และเมื่อถึงจุดหนึ่ง ก็ลงสนามการเมือง ทำให้หลายนามสกุลอยู่คู่กับสนามการเมืองทั้งในระดับท้องถิ่น และในระดับชาติมาอย่างยาวนาน ตัวอย่างการเมืองแบบบ้านใหญ่คือตระกูล ‘คุณปลื้ม' ของจังหวัดชลบุรี ตระกูล ‘เทียนทอง' ของจังหวัดสระแก้ว และตระกูล ‘สะสมทรัพย์' ของจังหวัดนครปฐม ที่หากย้อนประวัติกลับไป ตระกูลเหล่านี้อยู่คู่กับการเมืองในแต่ละจังหวัดมานานกว่า 3-4 ทศวรรษ และ ณ ปี 2566 ก็ยังคงเวียนว่ายอยู่ในการเมืองไทย มิหนำซ้ำ บรรดาผู้เชี่ยวชาญยังคงวิเคราะห์ว่าคนนามสกุลเหล่านี้ยังมีโอกาสเป็น ส.ส. ต่อไปได้อีกเรื่อยๆ b-holder ชวนฟังต้นกำเนิดของ ‘บ้านใหญ่' ว่าเพราะเหตุใดจึงอยู่คู่กับการเมืองไทยมาแบบฝังแน่น ไปจนถึงวิวัฒนาการการสะสม ‘ทุน' การสร้างระบบอุปถัมภ์ กระทั่งการดำรงอยู่จนถึงปัจจุบัน ว่าเพราะเหตุใด ไม่ว่าระบบการเมืองจะเป็นแบบ ‘เผด็จการ' หรือ ‘ประชาธิปไตย' บ้านใหญ่ ก็ยังมีที่ทางอยู่เสมอ

ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 “ผู้ใดหมิ่นประมาท ดูหมิ่น หรือแสดงความอาฆาตมาดร้ายพระมหากษัตริย์ พระราชินี รัชทายาท หรือผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 3 ปีถึง 15 ปี” เป็นถ้อยความสั้นๆ ที่ ‘ทรงพลัง' และกลายเป็นจุดศูนย์กลางท่ามกลางการต่อสู้ทางการเมืองยุคใหม่ อันที่จริงหากย้อนกลับไปในประวัติศาสตร์ ความผิดฐาน ‘ดูหมิ่น' พระมหากษัตริย์นั้นไม่ได้แน่นอน ทว่าเปลี่ยนไปเปลี่ยนมาตามแต่สถานะของพระมหากษัตริย์ในเวลานั้นๆ ทั้งในห้วงเวลาที่ทรงเป็น ‘สมมติเทพ' ในเวลาที่พาสยามเข้าสู่สมัยใหม่ หรือ ณ เวลาที่คณะราษฎรเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นพระมหากษัตริย์ใต้รัฐธรรมนูญ ความรุนแรงของโทษล้วนมีพลวัตขึ้นลงเสมอ กล่าวสำหรับปัจจุบัน สถานะของมาตรา 112 ดูจะ ‘รุนแรง' ที่สุด เป็นผลพวงโดยตรงจากเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 ซึ่งยังส่งผ่านมาถึงวันนี้ และเป็นจุดสูงสุดในแง่ของการฟ้องร้อง จำนวนคดี และอัตราโทษที่รุนแรง ไปจนถึงการผูกไว้กับเรื่องความมั่นคง ส่งให้คดีที่เกี่ยวข้องกับมาตรานี้พุ่งเกิน 200 คดี และยังไม่มีจุดสิ้นสุด ยังไม่มีตอนจบง่ายๆ b-holder ชวนย้อนกลับไปมองอดีตของมาตรา 112 รวมถึงข้อถกเถียงที่มีต่อประมวลกฎหมายอาญามาตรานี้ และหาคำตอบว่าเพราะเหตุใด มาตรา 112 จึงเป็นศูนย์กลางของความยุ่งเหยิงในการเมืองไทยสมัยใหม่

เมื่อการรัฐประหารกับการเมืองไทยเป็นของคู่กัน สิ่งที่มักเกิดขึ้นในอดีตก็คือเมื่อ ‘ทหาร' ต้องการวางมือจากการเป็นเผด็จการก็ต้องตั้งพรรคทหารมารองรับ วิธีปฏิบัตินั้นไม่ต่างจากเดิม โดยมีจุดมุ่งหมายเดียวคือ ‘ไปต่อ' ฉะนั้นต้องใช้สรรพกำลังทุกวิถีทางเพื่อดึงดูด ส.ส.กลุ่มเดิมๆ เข้า ไม่ว่าจะด้วยกำลังเงิน หรือด้วยโปรโมชันย้ายค่าย-เคลียร์คดี เพื่อให้มี ส.ส.ในมือตุนให้ได้มากที่สุด ส่งผู้นำทหารเป็นนายกรัฐมนตรีสมัยต่อไป แต่ว่ากันตามตรง ในอดีตแทบไม่มีพรรคทหารที่ประสบความสำเร็จ และอยู่ได้เกิน 2 ปี ความล้มเหลวอาจแบ่งได้ 2 ประการคือ ผู้นำทหารนั้นความอดทนต่ำ จุดเดือดต่ำ ไม่สามารถทนการต่อรองของบรรดานักการเมืองได้ และอีกส่วนก็เป็นความล้มเหลวของตัว ‘ระบอบการปกครอง' ใหม่ อันเป็นการผสมพันธุ์ระหว่างเผด็จการและประชาธิปไตยแบบปลอมๆ ที่ถึงที่สุดระบอบการปกครองนั้นก็ไม่ลงตัว กลายเป็นจุดตายของพรรคทหารทุกพรรค เรื่องที่น่าเหลือเชื่อก็คือ หากย้อนกลับไปในประวัติศาสตร์ ‘พลังประชารัฐ' ได้กลายเป็นพรรคทหารที่มีอายุยืนยาวที่สุด แต่จนถึงการเลือกตั้งครั้งหน้า อนาคตของพรรคทหารก็ยังคงเลือนราง ไม่แน่นอน b-holder ชวนย้อนกลับไปดูประวัติศาสตร์ของพรรคทหาร ตั้งแต่จุดเริ่มต้นก่อตั้ง ไปจนถึงการถอดบทเรียนความสำเร็จ และความล้มเหลวของพรรคเหล่านี้ว่าเป็นมาอย่างไร #TheMomentum #StayCuriousBeOpen #bholder #bholderpodcast #TheMomentumPodcast #พรรคทหาร #เสรีมนังคศิลา #พลังประชารัฐ #สามัคคีธรรม #รวมไทยสร้างชาติ #พรรคการเมือง

ในประวัติศาสตร์ไทย การสืบราชสันตติวงศ์เป็นเรื่องวุ่นวาย ในสมัยอยุธยานั้น การไม่กำหนดกฏเกณฑ์ อาศัยเพียงพระราชอำนาจและขุมกำลังว่าฝ่ายใดเหนือกว่า เป็นต้นเหตุของการล้มราชวงศ์อยู่หลายครั้ง และปฏิเสธไม่ได้ว่าเป็นต้นเหตุให้อาณาจักรเกิดความระส่ำระสายทุกครั้งเมื่อเกิดเหตุการณ์ผลัดแผ่นดิน ครั้นถึงสมัยในหลวง รัชกาลที่ 5 เริ่มมีพัฒนาการ คือใช้วิธีการตั้งมกุฎราชกุมาร โดยวัดจาก ‘แม่' เป็นหลัก ขณะที่สมัยรัชกาลที่ 6 มีพัฒนาการไปอีกขั้น คือเริ่มมี ‘กฎมณเฑียรบาล' เพื่อควบคุมการสืบราชสมบัติ แต่ด้วยกฎมณเฑียรบาลอย่างเดียวอาจจะไม่พอที่ทำให้สาย ‘มหิดล' สามารถสืบราชสมบัติได้ หากปราศจากอำนาจทางการเมืองในยุคคณะราษฎร b-holder ตอนนี้ พาไปดูพัฒนาการและประวัติศาสตร์ว่าด้วยการสืบราชสมบัติของพระมหากษัตริย์ไทยในอดีต

หากจำกัดความสถานการณ์การเมืองไทยในปี 2022 คงอยู่ภายใต้ 3 คำ โดดเดี่ยว - ด้วยสถานะของ พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีในรอบปีที่ 8 ที่ไม่ได้มี ‘อำนาจเต็ม' อยู่ในมือ และต้องต่อรองกับบรรดา ส.ส. มองอย่างไรก็หนีไม่พ้นคำนี้ การอภิปรายไม่ไว้วางใจรอบหลัง คะแนนของพลเอกประยุทธ์ยังอยู่ในระดับ ‘รองบ๊วย' น้อยกว่ารัฐมนตรีและรองนายกฯ หลายคน อลเวง - สภาวะสุญญากาศ หลังศาลรัฐธรรมนูญตัดสิน ‘พักงาน' พลเอกประยุทธ์ ได้ทำให้ดุลอำนาจหลายอย่างเปลี่ยนไปในห้วงเวลาสั้นๆ อำนาจของพลเอกประยุทธ์ไม่ได้มีมากเหมือนเดิม และการ ‘ดิ้น' หาบ้านใหม่ของ ส.ส. จนกลายเป็นพรรคภูมิใจไทยที่เก็บตก ส.ส. ได้มากที่สุด ย่อมส่งผลสะท้อนต่ออำนาจทหารที่ไม่ได้แข็งแกร่งเหมือนเดิมอีกต่อไป ช็อตฟีล - ชัยชนะระดับ ‘แลนด์สไลด์' ของฝั่งตรงข้ามรัฐบาล ไม่ว่าจะสนามการเลือกตั้งซ่อมนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด สนามผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร สนามเลือกตั้งสมาชิกสภากรุงเทพ และสนามเลือกตั้งซ่อม ส.ส. ย่อมเป็นเรื่องที่ไม่มีใครคาดถึงมาก่อน ขณะเดียวกัน ความขัดแย้งตลอดปีผ่านมาสั่นคลอน 3 ป. จนอ่อนปวกเปียก และที่สำคัญคือการตัดสินใจ ‘แยกทาง' กันระหว่าง 2 ป. พลเอก ประวิตร วงษ์สุวรรณ และพลเอกประยุทธ์ ทั้งที่เป็นทหารผู้ ‘ร่วมรบ' ‘ร่วมสู้' ข้างกันตลอดเวลา b-holder สรุปความเปลี่ยนแปลงสำคัญของเหตุการณ์ทางการเมืองในปีนี้ และวิเคราะห์ว่าอะไรจะเกิดขึ้นต่อในปีหน้า แล้วประชาชนจะยืนตรงไหนได้บ้าง #TheMomentum #bholder #Podcast #TheMomentumPodcast #bholderpodcast #การเมือง #การเมืองไทย #การเมืองไทย2022

Ways of Being Wilds EP.14 ขอชวนคุณผู้ฟังมาร่วมส่งท้ายปี 2565 กับวรรณคดีไทยเนื้อหาสุดพิลึก ที่บางเรื่องแทบไม่น่าเชื่อว่าจะมีผู้ประพันธ์ขึ้นมาได้ เหตุใดวรรณกรรมเหล่านี้แทบไม่หลงเหลืออยู่ในหน้าประวัติศาสตร์ไทย และวรรณกรรมเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงบริบทสังคมไทยในช่วงเวลานั้นอย่างไรบ้าง ขอเชิญมาหาคำตอบไปพร้อมกัน

หากพูดถึงบรรดาบุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์เชียงใหม่ ‘เจ้าดารารัศมี' คือหนึ่งในนั้น ผ่านมาร้อยกว่าปี เรื่องที่ในหลวงรัชกาลที่ 5 ทรง ‘ขอตัว' เจ้าดารารัศมี ธิดาของเจ้าเมืองเชียงใหม่มาแต่งงานในกรุงเทพฯ ยังเป็นประวัติศาสตร์อันลือลั่น เรื่องราวที่เล่าต่อกันภายหลัง มีทั้งในหลวงรัชกาลที่ 5 ทรงรับเลี้ยงเจ้าดารารัศมี เพื่อไม่ให้ควีนวิกตอเรียขออังกฤษขอเป็นลูกบุญธรรม มีทั้งการบังคับแต่งงานเพื่อรวบรวมสยามให้เป็นปึกแผ่น ไม่ให้ล้านนาแข็งข้อ และอีกนัยหนึ่งก็เป็นความต้องการของเจ้าเมืองเชียงใหม่ ในการผูกมิตรกับสยามที่มีอำนาจเหนือกว่า เป็นการเมืองภายในที่ต้องการจัดการกับ ‘ญาติ' ของตัวเอง ที่กำลังแย่งอำนาจกับวุ่นวาย และอีกนัยหนึ่ง ประวัติศาสตร์ว่าด้วยเจ้าดารารัศมีก็เป็นประวัติศาสตร์ที่เพิ่งรื้อฟื้น การทรงไปเป็น ‘ตัวประกัน' ตั้งแต่อายุ 13 ไม่ได้สวยหรูขนาดนั้น และต้องเผชิญหน้ากับคำนินทาดูถูกมากมาย หลังจากสิ้นพระชนม์ไปแล้วหลายสิบปี เรื่องของ ‘เจ้าดาราฯ' เพิ่งถูกกลับมาเล่าใหม่ ตีความใหม่อีกครั่ง เพื่อเชื่อมความเป็นท้องถิ่นนิยมในเชียงใหม่ และความภักดีในราชวงศ์จักรีเข้าไว้ด้วยกัน b-holder EP นี้ยังอยู่ที่เชียงใหม่ เพื่อค้นหาความหมายในประวัติศาสตร์ว่าด้วยเจ้าดารารัศมี ผู้เป็นทั้งตัวประกันของเชียงใหม่ในสยาม และเป็น ‘เจ้าหญิง' ที่เชื่อมสยามและล้านนาเข้าด้วยกัน เมื่อ 136 ปีที่แล้ว

สถานการณ์การเมืองล่าสุดของประเทศจีนหลังจาก ‘สี จิ้นผิง' (Xi Jinping) ได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งเลขาธิการใหญ่ของพรรคคอมมิวนิสต์จีนติดต่อกันเป็นสมัยที่ 3 ภายในการประชุมคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีน ชุดที่ 20 แบบเต็มคณะครั้งแรก ที่จัดขึ้นเมื่อวันที่ 16-22 ตุลาคม 2022 ณ หอประชุมประชาชน กรุงปักกิ่ง หมายความว่าประธานาธิบดีสีจะยังคงรักษาตำแหน่งผู้มีอำนาจสูงสุดบนแผนดินมังกรต่อไปเป็นวาระที่ 3 อีกอย่างน้อย 5 ปี แม้จะมีวัยแตะหลักเกษียณราชการแล้วก็ตาม นอกจากนี้ การประชุมดังกล่าวทางคณะกรรมการกลางของพรรคคอมมิวนิสต์จีน (Communist Party of China: CCP) ยังมีมติเห็นชอบแต่งตั้งให้ สี จิ้นผิง ดำรงตำแหน่งเป็นประธานคณะกรรมาธิการการทหารส่วนกลาง (Central Military Commission) รวมถึงมีการแต่งตั้ง 7 คณะกรรมการถาวรประจำกรมการเมืองชุดใหม่ (Politburo) ที่มีสี จิ้นผิง เป็นหนึ่งในนั้น อีกหนึ่งประเด็นที่น่าสนใจคือ สุนทรพจน์ความยาว 104 นาที ที่เกี่ยวโยงถึงนโยบายการปกครองสาธารณรัฐประชาชนจีนในอนาคต โดยมีใจความสำคัญทั้งหมด 5 ข้อ คือ 1. จุดยืนต่อไต้หวันและฮ่องกงที่เน้นเป็นไปอย่าง ‘สันติ' แต่พร้อมใช้ ‘กำลัง' หากจำเป็น ดั่งเช่นการกวาดล้างเหล่านักศึกษา รวมไปถึงผู้เห็นต่างทางการเมือง 2. สัญญาว่าจะปรับเปลี่ยนกฎระเบียบด้านเศรษฐกิจ เพื่อกระจายความมั่งคั่งของประชาชนทุกระดับ ตามนโยบายแก้ไขเศรษฐกิจชะลอตัวและความเหลื่อมล้ำ 3. ประเด็นกำจัดนักการเมืองคอร์รัปชันจะยังคงเข้มงวดต่อไป หลังที่ผ่านมามีนักการเมืองที่ถูกสอบสวนมากถึงหลักล้านราย และส่วนใหญ่มักเป็นฝั่งที่อยู่ตรงข้ามกับประธานาธิบดีสี 4. นโยบายการเมืองต่างประเทศมีท่าทีเป็นไปอย่างแข็งกร้าว พร้อมที่จะขยายอิทธิพลต่อไป และเตือนประชาคมโลกว่าอย่าคิดแทรกแซง เพราะถือเป็นเรื่องการเมืองภายในของจีน พร้อมปฏิเสธข้อกล่าวหาที่จีนกำลังก่ออาชญากรรมมนุษย์ต่อชาวอุยกูร์ ในเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ (Xinjiang Uyghur Autonomous Region) 5. ด้านสิ่งแวดล้อม ตั้งเป้าจะเป็นประเทศที่ปล่อยคาร์บอนเป็นศูนย์ภายในปี 2060 และยินดีสนับสนุนงบประมาณในด้านพลังงานทดแทน อย่างไรก็ดี นัยสำคัญที่นานาชาติจับตามองกลับไม่ใช่นโยบายข้างต้น แต่เป็น ‘การควบรวมอำนาจ' แบบเบ็ดเสร็จในมือ สี จิ้นผิง ตั้งแต่โครงสร้างบริหารภายในพรรค โดยเฉพาะสมาชิกโปลิตบูโร ที่เป็นคนใกล้ชิดของตนแทบทั้งสิ้น ไล่ตั้งแต่ จ้าว เล่อจี้ (Zhao Leji) หัวหน้าคณะกรรมการกลางเพื่อการสอบวินัย, ไช่ ฉี (Cai Qi) เลขาธิการพรรคประจำกรุงปักกิ่ง, หวัง ฮู่หนิง (Wang Huning) เลขาธิการคนที่ 1 ประจำสำนักเลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์, ติง เซวียเสียง (Ding Xuexiang) ผู้อำนวยการสำนักงานทั่วไปพรรคคอมมิวนิสต์, หลี่ ซี (Li Xi) เสนาธิการพรรคประจำมณฑลกวางตุ้ง และหลี่ เฉียง ( (Li Qiang) เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์ประจำนครเซี่ยงไฮ้ มือขวาคนสนิทที่ถูกวางตัวให้ขึ้นดำรงตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรีคนต่อไป แม้ที่ผ่านมาจะถูกโจมตีว่าล้มเหลวในการจัดการปัญหาโควิด-19 ช่วงล็อกดาวน์ ปี 2021 ขณะที่ด้านกองกำลังทหารก็สามารถกุมไว้ได้เรียบร้อยเช่นกัน และเมื่อปรากฏภาพอดีตประธานาธิบดีฯ หู จิ่นเทา (Hu Jintao) ถูกหิ้วปีกเชิญตัวออกจากที่ประชุม หลังต้องการดูเอกสารฉบับหนึ่งที่อยู่ในมือของ สี จิ้นผิง ที่คาดการณ์ว่าเป็นรายละเอียดรายชื่อตำแหน่งโปลิตบูโรชุดใหม่ ที่ไร้วี่แววพรรคพวกจากฝั่งหู จิ่นเทา ยิ่งแสดงออกชัดเจนถึงความอหังการ หวังมุ่งเป้าล้างขั้วอำนาจเก่าอย่างแท้จริง และส่งผลให้สี จิ้นผิง กลายเป็นผู้นำประเทศที่มีบารมีทัดเทียมยุคท่านผู้นำเหมา เจ๋อตุง (Mao Tse-tung)

หากย้อนกลับไปในประวัติศาสตร์ สมัย ‘ล้านนา' ยังไม่อยู่ภายใต้สยาม ครูบาศรีวิชัยน่าจะเป็นบุคคลที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในเวลานั้น ด้วยชื่อเสียงของการเป็นพระสงฆ์นักพัฒนา ผู้ซ่อมแซมวัดวาอารามหลักหลายร้อยวัด และด้วยแรงศรัทธา ซึ่งสามารถรวมทั้งพระสงฆ์และฆราวาส จนสามารถดูแลวัด สร้างวัด กระทั่งสร้างถนนหนทางในจำนวนมหาศาลขนาดนั้นได้ทั่วภาคเหนือ แรงศรัทธาของผู้คนมหาศาลได้ผลักให้ครูบาศรีวิชัยกลายเป็นศัตรูของผู้มีอำนาจหลายครั้งหลายครา ไม่ว่าจะยุคที่สยามยังเป็นสมบูรณาญาสิทธิราช สยามต้องการผนวกรวมอาณาจักรล้านนาให้กลายเป็นสยามหนึ่งเดียวภายใต้พระมหากษัตริย์ที่อยู่ในกรุงเทพฯ หรือสยามในยุค ‘ประชาธิปไตย' ที่ต้องการคำตอบแน่ชัดว่า ‘พระสงฆ์' รูปนี้อยู่ข้างไหนกันแน่ อยู่ข้าง ‘เจ้า' ที่เพิ่งถูกยึดอำนาจ หรืออยู่ข้างคณะราษฎร ผู้มีอำนาจกลุ่มใหม่ เรื่องราวของครูบาศรีวิชัยเป็นทั้งเรื่องการ ‘ต่อสู้' ภายในอาณาจักรล้านนา เป็นทั้งเรื่องการต่อต้านอำนาจรัฐ และอาจเป็นเหตุผลหนึ่งว่าทำไมรัฐไทยถึงได้กลัวการ ‘กระจายอำนาจ' มากนัก จนเป็นเหตุให้ในที่สุดการกระจายจึงไปไม่ถึงฝั่งฝันเสียที

จำลอง ดาวเรือง, ถวิล อุดล, ทองเปลว ชลภูมิ และ ทองอินทร์ ภูริพัฒน์ คือชื่อของ 4 อดีตรัฐมนตรี คนสนิทของ ปรีดี พนมยงค์ ที่ถูกสังหารโหดริมถนนพหลโยธินในช่วงกลางดึกวันที่ 4 มีนาคม 2492 เป็นการสังหารในระหว่างที่ตำรวจกำลังควบคุมตัวคนเหล่านี้ไปไว้ยัง ‘ที่ปลอดภัย' พอดิบพอดี เรื่องเล่าจากทางการระบุว่าในระหว่างการเคลื่อนย้ายทั้ง 4 ราย เกิดมีโจรมลายูบุกชิงตัว และเกิดยิงทั้ง 4 เสียชีวิต โดยที่ตำรวจพยายามยิงต่อสู้แล้วไม่เป็นผล รถตำรวจถูกกระสุนจากโจรมลายู แต่ตำรวจกลับไม่ได้รับบาดเจ็บสักคน และโจรมลายูกลุ่มดังกล่าวก็อันตรธานหายไปในความมืด หากเป็นในสถานการณ์ปกติ ขั้วอำนาจเดิมอยู่ในอำนาจตลอดมา เรื่องดังกล่าวคงค่อยๆ เงียบหายไป เหมือนกับคดีลอบสังหาร หรือเรื่องอัปลักษณ์ดำมืดเรื่องอื่นในสังคมไทย แต่สุดท้าย เมื่อฝ่ายอำนาจเกิด ‘พลิกขั้ว' ขึ้นมา ในที่สุด คดีลอบสังหาร 4 รัฐมนตรีจึงฟื้นขึ้นมาอีกครั้ง และกลายเป็นเรื่องสยดสยองที่สุด เป็นรอยด่างของการเมืองไทยยุคเอากันถึงตาย และถึงที่สุดแล้ว ไม่ว่าจะผ่านมากี่ทศวรรษ ‘ตำรวจไทย' ก็ยังคงไม่เปลี่ยนแปลง

“ถ้าชีวิตนี้มีสิทธิ์เลือกวันตายหรือวิธีตายเป็นของตัวเองจะเป็นไปได้จริงหรือเปล่า” คำตอบคือเป็นไปได้ หลายประเทศในทวีปยุโรปและอเมริกายินดีให้ความสำคัญกับการออกกฏหมาย ‘การุณยฆาต' (Euthanasia) อย่างจริงจังมาตั้งแต่ปี 90s เพื่อรองรับความต้องการของบุคคลที่ต้องเจ็บป่วยและทรมานด้วยโรคร้ายเรื้อรัง ที่ทำได้แค่เพียงใช้ยาระงับอาการไปวันๆ ต้องอยู่ในสภาพช่วยเหลือตนเองลำบาก หรือนอนติดเตียงโคม่าเป็นระยะเวลายาวนาน เมื่อนั้นผู้ป่วยหรือญาติใกล้ชิดจึงจะมีสิทธิ์ยื่นคำร้องให้แพทย์ผู้เชียวชาญทำการการุณยฆาตให้หลุดพ้นจากความทุกข์ทางกายอย่างสมศักศรีดิ์ ยกตัวอย่างประเทศสวิตเซอร์แลนด์ที่ในปี 2020 มีการเปิดสถิติออกมาว่า มีผู้เข้ารับการการุณยฆาตมากถึง 1,300 ราย ทั้งที่เป็นชาวสวิตเซอร์แลนด์เองและเป็นชาวต่างชาติที่ขออนุญาตเดินทางเข้ามา ซึ่งสวิตเซอร์แลนด์เป็นประเทศเดียว ณ เวลานี้ ที่ออกกฏหมายให้ชาวต่างชาติมีสิทธิเข้ารับการจบชีวิตตนเอง เมื่อไม่นานมานี้เอง ฌอง-ลุค โกดาร์ (Jean-Luc Godard) ผู้กำกับและมือเขียนบทระดับปรมาจารย์ชาวฝรั่งเศส ก็เป็นผู้มีชื่อเสียงอีกหนึ่งคนที่ได้ตัดสินใจเข้ารับการการุณยฆาต เพื่อหลีกหนีจากความเจ็บป่วยยามชราภาพในวัย 91 ปี คำถามสำคัญคือ เทรนด์การการุณยฆาตที่ได้รับกระแสตอบรับมากขึ้นเรื่อยๆ กำลังสะท้อนให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงใดของสังคมโลก ถือเป็นวิธีการที่ถูกต้องมากกว่าการรักษาอย่างสุดกำลังความสามารถแล้วจริงหรือ เหตุใดจึงยังมีทั้งคนที่เห็นด้วยและไม่เห็นด้วย การกระทำเช่นนี้ขัดต่อหลักศาสนามากน้อยแค่ไหน และประเทศไทยเรามีมุมมองต่อการการุณยฆาตเป็นแบบใด คำถามทั้งหมดนี้เราจะมาอธิบายพร้อมเปิดพื้นที่ให้คุณผู้ฟังได้คิดตาม

หากนับโศกนาฏกรรมเดือนตุลาคม ก็ควรต้องบรรจุเหตุการณ์ ‘ตากใบ' ที่เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม 2547 เข้าไปด้วย เหตุการณ์วันนั้นเกิดขึ้นในช่วงประชาธิปไตยเต็มใบ หลังสลายการชุมนุมที่หน้าสถานีตำรวจภูธรตากใบ จังหวัดนราธิวาส ท่ามกลางสถานการณ์ความไม่สงบในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เจ้าหน้าที่ทหารได้รับคำสั่งให้จับผู้ชุมนุมขึ้นรถทหารด้วยเสียงสั้นๆ ว่า ‘ขนไปให้หมด' คำสั่งนั้นทำให้ผู้ถูกจับกุมถูกมัดมือมัดเท้าอยู่หลังรถบรรทุกซ้อนกัน 4-5 ชั้น ท่ามกลางอากาศที่ร้อนระอุยาวนานหลายชั่วโมง และจบลงที่การเสียชีวิตด้วยอาการขาดอากาศหายใจของผู้ที่ถูกจับกุมกว่า 78 คน อย่างที่ไม่ควรจะเป็น แต่ในเวลานั้น กระแสสังคมและเจ้าหน้าที่รัฐได้รับ ‘ใบสั่ง' ให้จัดการเรื่องดังกล่าวได้ ภายใต้วิธีการแบบนี้ ในเวลาเดียวกับที่สังคมมองคนกลุ่มนี้ด้วยภาพสะท้อนว่าเป็น ‘โจรใต้' สุดท้าย แม้ทั้งนายกรัฐมนตรีอย่าง ทักษิณ ชินวัตร และผู้บัญชาการทหารบกอย่าง พลเอก ประวิตร วงษ์สุวรรณ จะออกมายอมรับว่ามีความผิดพลาดจนทำให้เกิดการล้มตายที่มากขนาดนั้น จนถึงวันนี้ก็ยังไม่มีผู้ใดที่ต้องรับผิด เป็นการ ‘ลอยนวลพ้นผิด' ครั้งใหญ่อีกครั้งในเดือนตุลาคม b-holder ชวนย้อนเวลากลับไปเมื่อ 18 ปีก่อน เพื่อสำรวจเรื่องเล่าและความเป็นไปได้ที่อยู่เบื้องหลังโศกนาฏกรรมที่ตากใบ และหาคำตอบว่าเพราะเหตุใดเหตุการณ์ตากใบถึงได้จบลงโดยที่ไม่มีใครต้องรับโทษเลยแม้แต่เพียงคนเดียว

ใครที่เลื่อนฟีดโซเชียลมีเดียบ่อยๆ คงเคยผ่านตากับคำว่า ‘Woke' ที่เป็นคำกริยาช่องสองที่ผันมาจาก ‘Wake' ซึ่งมีความหมายว่า ‘ตื่น' แต่คำดังกล่าวกลับถูกนำมาล้อเลียนเสียดสีจนกลายเป็นชนวน คำว่า Woke ถูกนำมาใช้กันอย่างแพร่หลายในโลกโซเชียลเมื่อปี 2020 ในความหมายเปรียบเปรยเสมือนผู้ที่ ‘ตื่นรู้' ทั้งในเรื่องของความเท่าเทียมระหว่างสีผิว ความเท่าเทียมทางเพศ ไปจนถึงเรื่องของประเด็นสิ่งแวดล้อม ยกตัวอย่างในกรณีของ จอร์จ ฟลอยด์ (George Floyd) ชายผิวดำชาวอเมริกันเชื้อสายแอฟริกัน ที่ถูกตำรวจเมืองมินนิแอโพลิส (Minneapolis) ใช้กำลังจับกุมเกินกว่าเหตุจนเสียชีวิต ทำให้ประเด็นการเรียกร้องความเท่าเทียมทางสีผิวถูกปลุกให้เห็นค่าความสำคัญขึ้นอีกครั้ง อย่างไรก็ดี ไม่นานมานี้ วงการบันเทิงต่างประเทศกลับมีกระแสตีกลับถึงวัฒนธรรมตื่นรู้ หลังภาพยนตร์ ‘เงือกน้อยผจญภัย' (The Little Mermaid) ฉบับคนแสดง ปล่อยตัวอย่างที่เนื้อหาได้เปลี่ยนภาพลักษณ์ของ ‘แอเรียล' (Ariel) นางเงือกผู้เป็นตัวเอกของเรื่องจากผิวขาวเป็นผิวสี ผิดไปจากแอนิเมชันปี 1989 และนิยาย กลายเป็นประเด็นถากถางถึงผู้สร้างว่าเอาใจเทรนด์ Woke เกินเหตุ และมองข้ามถึงความสามารถตัวนักแสดงไป Ways of Being Wild EP11 จึงอยากชวนผู้ฟังมาร่วมถกประเด็นความ Woke ว่ามีที่มาอย่างไร เหตุใดจึงกลายเป็นกระแสที่มีทั้งคนเห็นชอบพร้อมกับต่อต้าน และเส้นบรรทัดฐานความพอดีของวัฒนธรรมดังกล่าวควรอยู่ตรงไหน

หากว่ากันตามประวัติศาสตร์ เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 จบลงด้วยชัยชนะของประชาชนในการขับไล่รัฐบาลจอมพล ถนอม กิตติขจร ออกไปได้ ผ่านการต่อสู้ของขบวนการนักศึกษา เป็นการปิดฉากระบอบเผด็จการอันยืนยาว แต่ในอีกด้านหนึ่ง เหตุการณ์ 14 ตุลาฯ ก็ยังมีเรื่อง ‘ลึกลับ' อีกมาก เพราะการที่ประชาชนจะล้ม ‘อำนาจรัฐ' ได้นั้น ย่อมมี ‘มือที่มองไม่เห็น' อื่นๆ เข้ามาช่วยในการล้ม แน่นอนว่ามือที่มองไม่เห็นนี้ เป็นตัวแสดงผ่านนายทหารในกองทัพอีกขั้วที่ต้องการล้มระบอบ 3 ทรราช จอมพลถนอม จอมพล ประภาส จารุเสถียร และพันเอก ณรงค์ กิตติขจร แล้วถ้าลองฟังประวัติศาสตร์จาก ‘ผู้แพ้' อย่างฝั่งจอมพลถนอม เรื่องของ 14 ตุลาฯ จะเป็นอย่างไร? เพราะเหตุใดบรรดานายทหารที่หยั่งรากลึก สืบทอดอำนาจกันมาต่อเนื่อง จึงได้แพ้ง่ายๆ แล้วภายใต้เหตุการณ์ชุลมุน ตั้งแต่หน้าสวนจิตรลดาช่วงเช้าวันที่ 14 ตุลาฯ จนถึงพระราชดำรัส ‘วันมหาวิปโยค' ของในหลวงรัชกาลที่ 9 ช่วงค่ำ ในมุมมองของ ‘ผู้แพ้' นั้นเกิดเรื่องอะไรขึ้น แล้วมี ‘ตัวละคร' ใดอยู่หลังฉากบ้าง

28 กันยายน 2549 สนามบินสุวรรณภูมิเปิดตัวอย่างยิ่งใหญ่ในฐานะ ‘หน้าตา' ของประเทศ ด้วยความคาดหวังว่าจะเป็นศูนย์กลางการบินของภูมิภาค ทัดเทียมกับสนามบินชางงีของสิงคโปร์ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะคนไทยต้องรอนานเกิน 40 ปีกว่าสนามบิน ‘หนองงูเห่า' แห่งนี้จะสร้างเสร็จ และอีกส่วนหนึ่งมาจากการวาดฝันของ ทักษิณ ชินวัตร ผู้ออกแรงอย่างหนักเพื่อให้สนามบินแห่งนี้เสร็จทันสมัยที่เขาเป็นนายกรัฐมนตรี และจะดันคะแนนเสียงของพรรคไทยรักไทยให้พุ่งทะยาน แต่สุดท้าย เมื่อเกิดการรัฐประหาร ผู้นำทหารประกาศว่าสนามบินสุวรรณภูมิไม่ได้เป็นอะไรมากไปกว่า ‘หลุมฝังศพ' ของระบอบทักษิณ และประกาศจะรื้อทุกการคอร์รัปชันที่เกิดขึ้นในสนามบินสุวรรณภูมิ กระนั้นเอง ผ่านมา 16 ปี ก็ยังคงตรวจไม่พบการทุจริต และในอีกแง่หนึ่ง การพัฒนาสนามบินสุวรรณภูมิก็เป็นไปอย่างเชื่องช้า อันดับสนามบินที่ดีที่สุดในโลกตกจากท็อป 20 ณ ปี 2552 ลงมาอยู่ที่อันดับ 77 ในปีนี้ บางทีสนามบินสุวรรณภูมิอาจเป็นภาพจำลองของประเทศไทย ที่ครั้งหนึ่งเคยมีความฝันอันใหญ่โต แต่สุดท้ายก็หยุดชะงักหลังการรัฐประหาร และยังจมอยู่ใน ‘หลุม' แห่งนั้น จวบจบวันนี้ b-holder Podcast ชวนย้อนกลับไปฟังตำนานการก่อสร้างสนามบินหนองงูเห่า ตั้งแต่เรื่องราวชุลมุนที่ทำให้การก่อสร้างเป็นไปอย่างล่าช้า สารพัดข่าวลบๆ ที่เกิดขึ้น ไปจนถึงสาเหตุที่ทำให้สนามบินแห่งนี้ยังคงชะงักงัน ติดหล่ม จนเสียโอกาส และอาจตามหลังสนามบินชางงีอยู่นานเกิน 10 ปี

เพื่อคลายความสงสัยว่าปัจจัยใดทำให้หลายประเทศต้องตกอยู่ในสถานการณ์วิกฤตเศรษฐกิจตกต่ำ และประเทศไทยจะมีสิทธิ์เกิดสถานการณ์รูปแบบคล้ายกันเหมือนวิกฤตต้มยํากุ้ง ปี 2540 หรือไม่ Way of Being Wilds EP นี้ ชวนมาร่วมไขคำตอบ

ร่วมกันหาคำตอบว่าเพราะเหตุใดประเทศคอมมิวนิสต์แห่งนี้ ถึงได้มีศักยภาพมากพอที่จะเป็น ‘คู่เทียบ' กับบ้านเรา ขณะเดียวกัน มีเหตุและปัจจัยอะไรบ้างที่ทำให้ไทยยังคงย่ำอยู่กับที่

ย้อนกลับไปวันที่ 13 สิงหาคม 2565 เกิดเหตุการณ์ระทึกขวัญ หลังนักเขียนชื่อดังชาวอังกฤษเชื้อสายอินเดีย ‘ซัลมัน รัชดี' (Salman Rushdie) ถูกชายนิรนามคนหนึ่งจู่โจมทำร้ายอย่างอุกอาจด้วยการชกต่อย พร้อมใช้มีดปลายแหลมแทงบริเวณท้องและลำคอ ขณะกำลังขึ้นเวทีบรรยายในงานวิชาการของสถาบันเชาทากัว รัฐนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐฯ ต่อหน้าผู้เข้าร่วมงานกว่า 2,500 ราย ก่อนที่เจ้าหน้าที่ตำรวจรัฐนิวยอร์กจะเข้าจับกุมผู้ก่อเหตุทันควัน นับเป็นโชคดีของซัลมันที่รอดพ้นจากความตาย แต่จากการถูกทำร้ายก็อาจส่งผลให้เขากลายสถานะเป็นผู้พิการ หลังแพทย์วินิจฉัยว่าดวงตาของเขาเสียหายอย่างหนัก เส้นประสาทที่แขนข้างหนึ่งถูกตัดขาด ตับถูกแทงจนเสียหายอย่างหนัก ยังไม่นับรวมบาดแผลทางจิตใจหลังหายเป็นปกติ เวลาต่อมา เจ้าหน้าที่ตำรวจรัฐนิวยอร์กเปิดเผยว่าผู้ที่ทำร้ายซัลมันคือ ฮาดี มาร์ทา อายุ 24 ปี จากเมืองแฟร์วิลล์ รัฐนิวเจอร์ซีย์ ที่แม้จะยังไม่มีการเปิดเผยถึงแรงจูงใจ แต่ก็มีการคาดการณ์ว่าชนวนเหตุแห่งความอาฆาตคงหนีไม่พ้นงานเขียนของซัลมันที่มีชื่อว่า ‘โองการปีศาจ' (The Satanic Verses) นวนิยายเรื่องดังในปี 1988 ที่ถูกมองว่ามีเจตนาดูหมิ่นศาสนาและศาสดาของชาวมุสลิม ซึ่งรุนแรงถึงขั้นที่ อยาตอลเลาะห์ โคไมนี (Ayatollah Khomeini) อดีตผู้นำทางจิตวิญญาณของการปฏิวัติอิสลามเคยตั้งค่าหัวซัลมัน จนต้องหลบหนีและกลายเป็นผู้ลี้ภัยนานกว่า 5 ทศวรรษ ไม่ใช่แค่กรณีของซัลมันเท่านั้น ที่กลุ่มคนในวิชาชีพสื่อสารมวลชนถูกกลุ่มผู้ศรัทธาศาสนาหัวรุนแรงทำร้าย เพราะหากย้อนกลับไปเมื่อปี 2015 สำนักพิมพ์ชาร์ลี เอบโด ก็ถูกกลุ่มผู้ก่อการร้ายกราดยิงด้วยอาวุธสงครามจนมีผู้เสียชีวิต 12 ราย สาเหตุเพราะที่ตีพิมพ์การ์ตูนล้อเลียนศาสดามูฮัมหมัด Ways of Being Wild EP นี้ มิได้มีเจตนาชี้นำให้เกิดความเกลียดชังต่อพี่น้องเพื่อนร่วมโลกชาวอิสลาม แต่อยากชวนคุณผู้ฟังมาร่วมวิเคราะห์หาสาเหตุจากกรณีของการทำร้ายซัลมัน รัชดี ว่าเหตุใดศาสนาจึงกลายเป็นเครื่องมือให้กลุ่มคนกลุ่มหนึ่งใช้เป็นข้ออ้างกระทำความรุนแรง รวมถึงมองมุมคนทำอาชีพสื่อฯ ว่าสมควรยกนิยามคำว่า ‘เสรีภาพ' มาใช้วิพากษ์วิจารณ์หรือล้อเลียนความเชื่อของผู้อื่นได้โดยปราศจากบรรทัดฐานจริงหรือ?

b-holder พาย้อนกลับไปฟังเรื่องราวของกบฏ 9 กันยาฯ 2528 เพื่อฟังความพิเศษของการก่อการรัฐประหารครั้งนี้ว่าเกิดความผิดพลาดในจุดใด ทำไมจึงคว้าน้ำเหลว และร่วมกันหาคำตอบว่ามีตัวละครใดที่นัดไว้ แต่กลับเปลี่ยนใจในนาทีสุดท้าย จนทำให้ผู้ก่อการทั้งหมดต้องหนีออกนอกประเทศอีกครั้ง

ชวนฟังเรื่องราวที่ถูกเรียกขานว่า ‘วิกฤตช็อกโกพาย' ระหว่างเกาหลีเหนือและเกาหลีใต้ พร้อมไขสาเหตุที่ทำให้ขนมสุดแสนจะธรรมดา กลายเป็นชนวนเหตุแห่งความบาดหมางระหว่างสองประเทศได้ถึงเพียงนี้