Komt een Leek bij de Doctor

Na de podcast met Krijn Soeteman kreeg ik de opmerking dat ik helemaal niet had uitgelegd wat het LHC nou precies was. Verder liet Krijn mij tijdens de opname allemaal foto’s zien die hij had gemaakt tijdens zijn rondleiding bij LHC. In deze bonusaflevering nemen Krijn en ik je mee voor een fototour door het LHC, maar niet voordat ik uitleg wat het LHC nou precies doet. Fotogalerij: https://komteenleekbijdedoctor.nl/2020/03/19/s01e06b-bonus-fototour/ Slow mo guys CRT video link: https://www.youtube.com/watch?v=3BJU2drrtCM Krijns artikel over LHC op tweakers: https://tweakers.net/reviews/7522/cern-grotere-ring-of-lineair-grootste-natuurkundeproef-heeft-ambitie.html Video over LHC op tweakers: https://www.youtube.com/watch?v=0KEzJlHHGyM NCR antimateriefabriek: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/11/29/de-antimateriefabriek-a3982140 Heb je naar aanleiding van deze aflevering nog vragen, opmerkingen of toevoegingen, stuur die dan naar reacties@komteenleekbijdedoctor.nl, tweet naar @leekbijdedoctor, of bezoek onze slack op leekbijdedoctor.slack.com, en wellicht beantwoord ik jouw vraag in de volgende aflevering. Tijdschema: 00:00:52 Begin 00:02:46 Krijn vertelt: wat is het LHC? 00:14:10 Hoe bouw je een deeltjesversneller? 00:33:58 Foto’s 00:34:34 Foto 1: Plein van Gallileo Galilei 00:36:21 Foto 2: Bellenvat 00:39:07 Foto 3: Synchrocyclotron 00:41:17 Foto 4: De buis bij LHCb 00:46:03 Foto 5: Accelerators? 00:48:31 Foto 6: Stroominjectiepunt 00:48:58 Foto 7: Zwitserse stopcontacten 00:49:16 Foto 8: Accelerator 00:52:19 Foto 9: Kale buis 00:53:40 Foto 10: CMS 00:55:47 Foto 11: ATLAS 00:56:52 Foto 12: ATLAS achterkant 00:57:26 Foto 13: De buis boven ATLAS 00:58:52 Foto 14: De antimateriefabriek 01:00:41 Foto 15: De opslagring van de antimateriefabriek 01:02:25 Afsluiting

De wereld om je heen kan je zien als een ui. De wetenschap probeert die ui te pellen, om tot de kern van de waarheid te komen. Newton pelde de eerste laag van de ui en kwam erachter dat de beweging van objecten te vatten was in vergelijkingen. De mensheid pelde nog een laag met de vergelijkingen van Maxwell in de 19e eeuw. In het begin van de 20e eeuw werd er nog een laag afgepeld door het opstellen van de kwantumfysica. En onder die laag van kwantumfysica zit een theorie die bijna alles verklaart. Dit model is het beste model ter wereld, en we noemen het: Het Standaardmodel der Deeltjesfysica. De leek van vandaag is Krijn Soeteman. Krijn is wetenschapsjournalist en schrijver van het boek Cryptovaluta voor Dummies. Maar als belangrijkste: Krijn schreef eind 2019 een artikel op tweakers.net over CERN en de LHC. Heb je naar aanleiding van deze aflevering nog vragen, opmerkingen of toevoegingen, stuur die dan naar reacties@komteenleekbijdedoctor.nl, tweet naar @leekbijdedoctor, of bezoek onze slack op leekbijdedoctor.slack.com, en wellicht beantwoord ik jouw vraag in de volgende aflevering. The Particle at the end of the Universe door Sean Carroll Richard Feynman The Feynman Lectures on Physics 00:00:00 Start 00:00:51 Intro 00:01:30 LHC 00:18:51 Het Standaardmodel der Deeltjesfysica 00:24:12 De vier krachten 00:45:25 De Deeltjesdierentuin 00:59:35 De krachtdragers en het massa-intermezzo 01:26:13 Krachtige Symmetrie 01:34:54 Kwantumveldentheorie 01:47:12 Higgs 01:59:59 Samenvatting 02:04:05 Vragen van de luisteraars 02:11:08 De vraag van de leek 02:19:11 De Doctorale Kudo 02:20:08 Afkondiging

Voordat ik doctor was, deed ik onderzoek aan de universiteit van Leiden naar hoe elektronen vloeien door netwerken van nanodeeltjes. Hieruit resulteerde het proefschrift getiteld: 'Flow: a study of electron transport through networks of interconnected nanoparticles', waarop ik in juli 2018 promoveerde. Maar wat is promoveren, en waar gaat mijn proefschrift over? Dat hoor je in deze aflevering van Komt een Leek bij de Doctor. De leek van vandaag is Thijs van Bruxvoort, die je kan kennen van de podcast Koffiethijs of als Geldvriend. Verder is hij product owner bij Philips en is hij sinds halverwege vorig jaar mijn accountabillity buddy. Heb je naar aanleiding van deze aflevering nog vragen, opmerkingen of toevoegingen, stuur die dan naar reacties@komteenleekbijdedoctor.nl, tweet naar @leekbijdedoctor, en wellicht beantwoord ik jouw vraag in de volgende aflevering. Proefschrift: https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/63527 What if: https://whatif.xkcd.com/book/#thebook How to: https://xkcd.com/how-to/

Vragen, vragen en nog eens vragen. Ik vraag mij nogal eens wat af, zowel professioneel als persoonlijk. Waarom doet mijn thermostaat het niet? Hoe komt het dat deze lithografiemachine niet werkt? Wat gebeurt er nou echt als je in een zwart gat valt? Maar over mijn vragen gaat het niet in deze aflevering. Nee, deze aflevering gaat over vragen van jullie, de luisteraar! In deze kerstspecial vraagt vaste leek Floris Diemel mij over spintronica, kwantumsimulaties en zwarte gaten. Verder hebben we ook veel luisteraarsvragen die ik allemaal probeer te beantwoorden. Heb je naar aanleiding van deze aflevering nog vragen, opmerkingen of toevoegingen, stuur die dan naar reacties@komteenleekbijdedoctor.nl, tweet naar @komteenleekbijdedoctor, en wellicht beantwoord ik jouw vraag in de volgende aflevering. Computing with magnetic waves: https://science.sciencemag.org/content/366/6469/1121 How black holes shine bright: https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/ab4c33 Ultrafast quantum simulations: https://advances.sciencemag.org/content/5/11/eaaw1634 Snaartheorie: https://xkcd.com/171/

Wij mensen zijn gewend aan grote dingen. De fiets waar we op fietsen, de beker die we vasthouden, en de bal die we naar onze hond gooien. Allemaal grote dingen. Wij weten prima hoe die werken. Kleine dingen daarentegen werken niet zo makkelijk. Kleine dingen worden beschreven door de kwantummechanica. Kleine deeltjes zijn op meerdere plekken tegelijk, bewegen meerdere kanten op, en veranderen fundamenteel als we ze meten. Hoe gaat dat nou eigenlijk? In deel twee van deze special over kwantumfysica vertel ik Ruurd over de subtiliteiten van de kwantumfysica en leg ik uiteindelijk uit hoe het resultaat van het Stern-Gerlach-experiment nou precies komt Heb je naar aanleiding van deze aflevering nog vragen, opmerkingen of toevoegingen, stuur die dan naar reacties@komteenleekbijdedoctor.nl of tweet ze naar @leekbijdedoctor, en wellicht beantwoord ik jouw vraag in de volgende aflevering. 00:00:00 Begin 00:00:23 Aankondiging 00:01:53 Recap 00:05:10 Meten en Heisenberg 00:25:01 Verstrengeling 00:33:58 Superpositie 00:46:09 Stern - Gerlach verklaard 00:53:54 Vragen van de luisteraar 01:02:41 De vraag van de Leek 01:12:41 De doctorale kudo 01:16:14 Samenvatting 01:16:33 Einde

Deze keer geen normale aflevering, de volgende komt pas over twee weken. Ruurd vroeg mij waarom ik eigenlijk deze podcast ben begonnen. Daar ga ik in deze tussenaflevering op in. Verder kan je vanaf nu je vragen ook tweeten naar @komteenleekbijdedoctor, maar natuurlijk ook nog steeds naar reacties@komteenleekbijdedoctor.nl. Verder luister je deze podcast via de soundcloud feed. Deze gaat verdwijnen. Abonneer op de nieuwe feed in Anchor. Deze kan je vinden op https://anchor.fm/komteenleekbijdedoctor.

Wij mensen zijn gewend aan grote dingen. De fiets waar we op fietsen, de beker die we vasthouden, en de bal die we naar onze hond gooien. Allemaal grote dingen. Wij weten prima hoe die werken. Kleine dingen daarentegen werken niet zo makkelijk. Kleine dingen worden beschreven door de kwantummechanica. Kleine deeltjes zijn op meerdere plekken tegelijk, bewegen meerdere kanten op, en veranderen fundamenteel als we ze meten. Hoe gaat dat nou eigenlijk? In deze aflevering transformeer ik semi-amateurartiest Ruurd Sanders om tot semigediplomeerd kwantumfysicus, want vandaag gaan we het hebben over kleine dingetjes! Heb je naar aanleiding van deze aflevering nog vragen, opmerkingen of toevoegingen, stuur die dan naar reacties@komteenleekbijdedoctor.nl, en wellicht beantwoord ik jouw vraag in de volgende aflevering. 00:00:00 Intro 00:00:49 Begin 00:03:43 Stern - Gerlach 00:11:58 Wat is kwantumfysica? 00:20:27 Metingen 00:27:38 Elektronen op schommels 00:39:28 Superpositie 00:46:05 Verval van de golffunctie 00:49:55 Schrödingers kat 01:05:13 Samenvatting 01:06:43 De Vraag van de Leek 01:16:55 Cliffhanger van vraag 2 01:18:39 De Doctorale Kudo 01:20:31 Outro

Raketten lanceren is zo makkelijk niet. Ze noemen het niet voor niets 'Rocket Science'! In deze aflevering transformeer ik leek Floris Diemel tot een volleerd raketwetenschapper door hem te vertellen over raketstabiliteit, de raketvergelijking en zelfs over nucleaire raketmotoren. 3, 2, 1, liftoff! Plasmavideo van farings van SpaceX waarin je het plasma ziet: youtu.be/MRvO8D9TR08?t=45 Video van expanderend uitlaatgas bij grotere hoogte: youtu.be/wbSwFU6tY1c?t=1299 Contactemailadres voor prijsvraag: prijsvraag@komteenleekbijdedoctor.nl Biggest Booms in Rocket History: www.youtube.com/watch?v=WlQH3MHhm0Y Space Shuttle SRB gimbal - www.youtube.com/watch?v=bJHTNkSb4Bg SpaceX how not to land an orbital booster - www.youtube.com/watch?v=bvim4rsNHkQ Scott Manley - Nuclear Rocket Engines: www.youtube.com/watch?v=nm24PtuhEg4 De doctorale kudo: youtu.be/Vp-bX61xID4?t=2905 Vragen mogen naar: vragen@komteenleekbijdedoctor.nl Correcties mogen naar: correcties@komteenleekbijdedoctor.nl Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door Saber (You know who you are! Bedankt voor het lenen van je gear!). Correcties: 32:46 - Ik zeg 28 ton, moet 26 ton zijn 43:06 - Het moet wel m/s zijn. Specifieke impuls is in s 55:51 - Het nettogewicht van de Falcon 9 is 20 ton, niet 90 ton. 90 ton is de bruto massa van de tweede stage