Đài Hà Nội | Đọc truyện đêm khuya

Hai vợ chồng Thường Ái tranh luận về việc con người có xu hướng tìm người quen "chào việc" cho người thân, bạn bè, đồng hương. Đây là hiện tượng phổ biến không chỉ ở Việt Nam mà từng tồn tại trong lịch sử các nền văn minh. Tuy nhiên, theo đà tiến hóa xã hội, công việc thường lựa chọn người có năng lực thay vì dựa vào quan hệ hay huyết thống.

Nhà văn đã phản ánh giữa lý tưởng và thực tế, giữa tư duy công bằng và thói quen xã hội dựa dẫm, xin xỏ qua hai nhân vật Đức và Thuận cho thấy những khát vọng vị kỷ, tâm lý thụ hưởng và sự thất vọng trước hiện thực khắc nghiệt của tuổi trẻ không được cài sẵn đường đi. Đồng thời nó cũng phê phán hệ thống giá trị lệch lạc về công danh, thành đạt trong một xã hội nặng tư tưởng con ông cháu cha.

Hai anh em Thuận và Đức dù được dì An khuyến khích học tiếng Anh và chuẩn bị đi du học để có tương lai tốt đẹp, cả hai đều không theo đuổi con đường đó. Họ thấy tiếng Anh khó, việc đi học nước ngoài vừa viển vông, vừa không thiết thực, trong khi việc học đại học trong nước lại quá nhẹ nhàng, thoải mái. Cả hai anh em đều dần vỡ mộng khi bước vào đời. Thuận dù thất nghiệp, đã đổi việc nhiều lần mà vẫn phải khổ sở, còn Đức chật vật từ năm nhất.

Hội lên kế hoạch thành lập một phòng dự án cho loại thuốc mới riêng. Trước mắt trực thuộc tập đoàn, sau đó có thể tách ra thành công ty độc lập, nhân sự chủ chốt sẽ là người trong dòng họ như Thao, Chuẩn, Quỳ con cháu nhà Nguyễn Hữu. Việc này nhằm bảo mật và kiểm soát quyền lực kinh doanh trong nội bộ gia đình.

Hội triệu tập cuộc họp nhỏ với Thao và Đồng để bàn kế hoạch đưa một loại thuốc mới vào thị trường Việt Nam. Đây là một chất mới tốt nhất thế giới nhưng chưa được cấp phép, vì vậy muốn đưa vào Việt Nam, cần nhiều thủ tục và giấy tờ pháp lý. Hội giao cho Thao nhiệm vụ chuẩn bị hồ sơ và hướng dẫn cho đối tác nước ngoài cách làm việc với các bộ ngành. Việc này có thể khiến tổng công ty của Hội trở thành thương nhân duy nhất có quyền nhập khẩu loại thuốc này, tạo ra doanh thu hàng ngàn tỷ.

Buổi gặp mặt lớp cũ của cô giáo Thương diễn ra sôi nổi, các học trò reo hò, hào hứng quyết định hẹn nhau đi nghỉ ở Phú Quốc đầu tháng 6. Trước khi ra về, Lâm ngựa thay mặt lớp tặng mỗi thầy cô một bộ ấm chén sứ cao cấp Ninh Long kèm phong bì tri ân. Cô Thương cảm động lên xe sang, được học trò đưa về tận nhà. Trên đường, cô phát hiện xe của hàng xóm tên Được đang đỗ trước cửa nhà nên vội xuống. Hai người trò chuyện, Được tỏ vẻ mỉa mai khi thấy Thương được học trò tặng quà và đưa đón chu đáo. Thương cố giữ thái độ bình thản nhưng trong lòng bực tức, đố kỵ và tự ti.

Trường cũ tổ chức kỷ niệm 50 năm với đông đảo người về dự. Cô giáo Thương gặp lại nhiều học trò cũ, có người nay đã thành đạt, lập gia đình ổn định, công việc vững chắc. Những câu chuyện xưa cũ được ôn lại. Những ký ức học trò trỗi dậy qua tiếng cười nói, cái bắt tay, sự náo nức và cả sự so đo ngấm ngầm giữa thành đạt và kém may. Thương giữa đám học trò ríu rít vừa xúc động, vừa lặng lẽ so sánh thân phận mình với họ.

Hùng, Thuận cùng nhiều khách mời đang tham dự một bữa tiệc xa hoa và linh đình. Cảnh các khách mời chen nhau nhét phong bì mừng cưới vào túi áo chú rể Quỳ, một số người còn cố tình đưa trực tiếp để có mặt có lòng. Qua lời kể và đối thoại, mở ra mối quan hệ quyền lực của gia đình nhà cô dâu, đặc biệt là bác của Thảo - Chủ tịch tổng công ty lớn Vitala.

Mô hình phản ánh lối vận hành xã hội thân hữu vốn đã trở thành quy tắc trong suy nghĩ của nhiều người, trong đó có Thương. Dù An hiểu rằng gốc rễ vấn đề là tâm lý ám ảnh quyền lực, vật chất và muốn đưa chị đi điều trị, cô cũng đành bất lực vì sợ bị hiểu lầm là xúc phạm. Trong khi đó, hai con của Thương lại thể hiện rõ sự thụ động, ỷ lại vào thân quen trong hệ thống để leo lên.

Thương - người chị cả trong gia đình thường sống trong trạng thái luôn dằn vặt, so sánh, ghen tức, mọi điều với cô đều quy ra tiền bạc. Cô cho rằng việc con cái không có chỗ làm ngon là lỗi của anh chị em trong nhà, những người không giúp đỡ cô đúng như trách nhiệm họ hàng. Với Thương, trong xã hội Việt Nam, việc bố trí công ăn việc làm cho người thân là một nguyên tắc đạo đức. Việc hai con trai Hùng và Thuận vẫn phải làm công việc thường không được lộc lá là nỗi đau lớn của cô.

Người chồng là Thân, sống trong sự ngột ngạt và chán chường vì vợ mình lúc nào cũng cau có, tính toán, oán trách, tiếc từng đồng, từng bữa ăn. Cuộc sống của anh là một chuỗi những bữa cơm nhạt nhẽo, không có niềm vui hay sự chia sẻ, đến mức chuyện quên một chai nước mắm cũng có thể thành một cuộc cãi vã lớn.

Ken tò mò và hơi bối rối với việc nhiều người cùng dòng họ làm việc tại một cơ quan Nhà nước, điều vốn bị coi là xung đột lợi ích trong văn hóa phương Tây. An và các nhân viên giải thích rằng trong văn hóa Việt, việc người cùng dòng họ hỗ trợ nhau, cùng làm việc không bị xem là tiêu cực mà đôi khi còn là sự minh chứng cho phúc lớn, sự tiếp nối và phát triển từ một dòng họ ưu tú.

An có cuộc tiếp đón Ken - Tổng Giám đốc châu Á của Tập đoàn Ken 36 đến từ Singapore. Ken không mang dáng vẻ điển hình của một lãnh đạo cao cấp mà giản dị, năng động và thân thiện. Trong buổi gặp, Ken đã chứng kiến một phần những nét đặc trưng của hành chính Nhà nước tại Việt Nam, từ bảo vệ lười biếng, xe công chức sang trọng đến phong cách tiếp khách, hình thức đông người.

Cuộc trò chuyện đầy châm biếm và thực tế cay đắng về thực trạng chạy chọt, con ông cháu cha và cơ chế tuyển dụng công chức trong bộ máy Nhà nước. Các nhân vật thẳng thắn thừa nhận thực trạng, dù biết sai nhưng vẫn phải làm vì không nhét con mình thì người khác nhét con họ và dù vứt một vài đứa điểm thấp vào hệ thống thì cũng chẳng khiến nó tệ hơn được nữa. Tác giả đã khéo léo ví von thực trạng này bằng hình ảnh sông Tô Lịch đổ thêm nước sạch cũng không hết bẩn.

Bối cảnh diễn ra tại một quán nhậu ồn ã nơi Hùng Thuận, Đức và nhóm bạn thoải mái cười nói, nâng ly xoay quanh những câu chuyện về tiền bạc, cơ hội thăng tiến và cách hưởng thụ cuộc sống, có tiền là phải tiêu cho sướng. Trong men rượu và tiếng cười, họ hả hê buông những lời giễu cợt, thậm chí xúc phạm đến chính người thân ruột thịt. Đối với họ, khoản tiền bố mẹ gửi từ quê lên được xem là một điều hiển nhiên, không phải là sự hy sinh mà chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ của bậc cha mẹ đối với con cái.

Hùng Thuận - con trai Thương, một thanh niên sống buông thả làm việc thiếu nghiêm túc, lười biếng và bất mãn với cuộc sống. Anh sống cùng em trai là Hùng Đức trong căn hộ cũ của gia đình An nay đã xuống cấp và bừa bộn. Hai anh em sa vào cờ bạc online hy vọng làm giàu nhanh chóng mà không cần nỗ lực. Qua đối thoại của hai nhân vật đã bộc lộ một lớp trẻ thiếu lý tưởng, chạy theo vật chất, xem nhẹ giá trị lao động chân chính.

An trở về căn phòng của mình lúc thành phố đã lên đèn. Không gian quen thuộc mở ra một nếp sống luôn gọn gàng, ngăn nắp đến mức gần như lạnh lẽo. Ở đây, cô được là chính mình, không phải vào vai người con dâu gương mẫu, cũng chẳng phải là người giám đốc điềm tĩnh thường ngày. Trong căn phòng nhỏ, An tự cho phép mình yên lặng nghe một bản nhạc không lời và thở theo nhịp thở của chính mình.

Ở phần này, tác giả đã nêu bật quan điểm của An dù truyền thống kính trên nhường dưới có phần đẹp nhưng nó cũng tạo ra tâm lý thụ động, bóp nghẹt cá tính, tư duy phản biện và quyền được lựa chọn của giới trẻ. Cô nhấn mạnh việc nhiều người Việt nhầm lẫn giữa lễ phép và sự phục tùng mù quáng.

Về nhà lúc đêm khuya, Thương lại trở về đúng với con người cẩn trọng, tiết kiệm và ngăn nắp của mình. Dù trong lòng vừa có chút hả hê sau khi dạy dỗ được vợ chồng người chị họ vô tâm với đứa cháu mà cô hết mực yêu thương thì cảm giác ấy cũng nhanh chóng bị xua đi bởi một nỗi lo thường trực. Cô lại quay về với vai trò người chèo chống, không cho phép bản thân lơi tay.

Tác giả tiếp tục khắc họa sâu sắc tâm lý của nhân vật Hiền Thương - người phụ nữ thuộc tầng lớp trung lưu cũ, tằn tiện, luôn mang mặc cảm nghèo khó, sống trong nỗi ám ảnh về tiền bạc và khao khát vươn lên nhưng không bao giờ thấy đủ đầy.

Hiền Thương luôn cảm thấy cuộc đời mình quá đỗi thiệt thòi và bất công. Suốt đời tằn tiện, chăm chỉ học hành nghiêm túc, sống lương thiện nhưng vẫn nghèo khổ. Trái lại, những người cô cho là học tủ, lười nhác như em gái Thuận Ái lại giàu sang, sung túc, có chồng làm quan to, sống ở biệt thự cao tầng, sở hữu ô tô cao cấp. Cô cho rằng chính sự hưởng hết lộc của Ái đã khiến phần đời cô trở nên bất hạnh.

Hiền Thương - người con gái trong gia đình ông bà Bình Bằng là người sống nguyên tắc, kỹ tính đến mức khắc khổ, luôn tằn tiện trong từng sinh hoạt nhỏ. Cô căm ghét sự hào nhoáng, phô trương của những biệt thự cao tầng, xe sang bóng loáng, những thứ mà cô xem là biểu tượng của sự tham nhũng và bất công.

Ông Bình chính thức đọc di thư trước mặt con cháu. Đây là tâm nguyện sâu xa của ông và người vợ quá cố gửi gắm tới thế hệ sau bằng tất cả tình yêu thương và đạo lý gia đình. Ông Bình nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học tập suốt đời, xem tri thức và lòng nhân ái là tài sản quý báu nhất mà con người có thể mang theo suốt cuộc đời.

Câu chuyện tiếp tục diễn ra trong ngày giỗ của bà Bằng. Trong bữa cơm gia đình, mọi người quây quần, trò chuyện vui vẻ, không ngớt lời khen ngợi tài nấu ăn của An, cùng câu chuyện xoay quanh việc học hành và bằng cấp tiến sĩ. Với những lời chia sẻ hài hước, những sự so sánh dí dỏm, cùng niềm tự hào về thành tích học tập của các con cháu trong nhà, nhiều câu chuyện vui về những luận án tiến sĩ khó hiểu cũng được nhắc lại tạo nên một bầu không khí gần gũi thân mật và đầy tiếng cười.

Đầu hè năm 2013, gia đình An trở về ngôi nhà quen thuộc để chuẩn bị cho buổi giỗ mẹ. Không gian yên ắng chỉ thoáng tiếng chim hót và mùi hương trầm nhẹ nhàng lan tỏa khắp sân nhà. Bốn chị em An và ông Bình - người cha già ngồi bên mâm cơm dọn sẵn, tâm sự về những ngày đã qua. Giỗ mẹ không chỉ là dịp để tưởng nhớ bà mà còn là lúc để gia đình quây quần gắn bó và sẻ chia những nỗi niềm, kỷ niệm cũ. Trong khoảnh khắc ấy, từng câu chuyện, từng tiếng cười và cả những giọt nước mắt nhẹ nhàng nối kết các thành viên, giữ cho tình thân luôn vẹn nguyên.

Phần hai của câu chuyện mở ra bằng một mùa Tết đặc biệt: lần đầu tiên cả nhà quây quần bên nhau gói bánh chưng như một cột mốc giản dị mà thiêng liêng, đánh dấu sự sum họp. Nhưng cũng từ đây, những biến cố bắt đầu kéo đến làm xáo trộn cuộc sống gia đình tưởng chừng như đã bình yên ấy.

Cuốn tiểu thuyết kể về gia đình ông bà Bình Bằng có bốn cô con gái: Hiền Thương, Thuận Ái, Khánh An và Bảo Yên. Mỗi cái tên đặt cho con đều được gửi gắm những mong ước đẹp đẽ, nhưng mỗi người trong vũ trụ tứ nữ đó lại có một số phận không yên ả, khi tính cách họ được đẩy lên đến tận cùng thậm chí đến mức cực đoan. Trong cuốn tiểu thuyết dày hơn 600 trang của mình, tác giả muốn gửi gắm một thông điệp chính là sự bất bình khẳng định cơ hội vì văn hóa thân tộc, một người làm quan cả họ được nhờ.

Ở phần này diễn ra cuộc hội ngộ bất ngờ giữa Thành và người bạn cũ Diệp Vân Kỳ, con trai một thông ngôn từng phục vụ vua Thành Thái. Sau một hồi hỏi han tâm sự, cuộc gặp kết thúc trong cái bắt tay đầy lưu luyến, nhưng cũng thắp lên trong lòng cả hai một niềm vui khó gọi thành tên. Trước khi chia tay, Thành và Kỳ hẹn nhau sáng hôm sau tại chợ Bến Thành.

Sự việc thầy giáo Thành đột ngột rời khỏi trường Dục Thanh khiến học trò bàng hoàng, không ai biết lý do cụ thể mà chỉ nhận được một bức thư chia tay. Thực chất, Thành ra đi bí mật vì lo ngại bị đàn áp. Phong trào Dục Thanh bắt đầu bị theo dõi và đe dọa xóa sổ. Trên chuyến tàu từ Phan Thiết vào Sài Gòn, Thành mang theo giấy thông hành giả cùng thư giới thiệu, quyết tâm bước vào một hành trình mới.

Rời Quy Nhơn, Côn quyết định vào Nam đến Phan Thiết, nơi anh bắt đầu cuộc sống mới với vai trò thầy giáo tại trường Dục Thanh. Trường này do các chí sĩ yêu nước thành lập nhằm giáo dục thanh niên theo tư tưởng mới. Tại đây, Côn dạy học, dạy thể dục, truyền cảm hứng yêu nước cho học trò, đồng thời ấp ủ khát vọng lớn lao góp phần thay đổi xã hội. Dù còn trẻ, anh nhanh chóng gây ấn tượng bởi tài năng và tinh thần nhiệt huyết được học trò yêu mến và các thầy cô kính trọng. Đây là bước ngoặt quan trọng đưa Côn tức Nguyễn Tất Thành ngày ấy bước vào con đường hoạt động cách mạng sau này.

Chỉ hơn một tháng sau khi ông Sắc bị bắt, Côn và vợ chồng thầy Thọ nhận được tin ông đã được tại ngoại nhưng bị giám sát, sống ẩn dật ở một ngôi chùa nhỏ phía Tây thành phố và tự chữa bệnh bằng nghề y mà ông từng học. Dân Bình Khê vẫn tiếp tục gửi đơn xin minh oan cho ông.

Tạ Đức Quang - một điền chủ giàu có, tự mãn quen được ưu ái, hắn đến gặp ông Sắc để nộp đơn kiện dân xã vì lấn chiếm đất. Tuy nhiên, ông Sắc nghiêm khắc giữ đúng phép công đường, yêu cầu tôn trọng quy trình và đối xử công bằng, không thiên vị. Dù vậy, ông vẫn nhận đơn sau khi Tạ Đức Quang rời đi. Ông Sắc cho thử phái kiểm tra và quyết định sẽ đích thân xuống xã điều tra thể hiện thái độ quyết liệt không để thế lực nào bẻ cong sự thật.

Khiêm lên đường trở về quê cùng một đoàn lái buôn. Buổi chia tay diễn ra giản dị bên bờ sông Hương với sự có mặt của Quý, Phượng và một vài người bạn thân. Côn lặng lẽ tiễn người anh trai của mình, chẳng thể ngờ rằng đây chính là lần gặp cuối trong đời và hai anh em vĩnh viễn chia xa.

Bối cảnh đầu năm 1909 khi phong trào Đông Du chính thức tan rã, sau khi Pháp bắt tay với Nhật và yêu cầu trục xuất các chí sĩ yêu nước như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh. Tin dữ khiến ông Sắc vô cùng đau buồn. Ngay sau đó, ông được bộ lễ yêu cầu vào Quy Nhơn chấm thi hương. Trước khi đi, ông cùng hai con Khiêm và Côn có cuộc trò chuyện cảm động.

Cuối năm 1907, tin Vua Thành Thái bị truất ngôi lan rộng. Một cậu bé tám tuổi - vua Duy Tân được lập lên thay. Trong khi đất nước rối ren, anh em Côn và Khiêm vẫn nỗ lực học tập và cùng các bạn trẻ tham gia phong trào Duy Tân, vận động cắt tóc, bỏ hủ tục răng đen, mặc quần áo mới để thức tỉnh tinh thần dân tộc. Cuối cùng, cả hai thi đỗ vào Quốc học Huế, ngôi trường do Pháp lập nên để đào tạo nhân viên hành chính, nhưng họ vào trường không phải để làm tay sai mà để muốn đánh Pháp thì phải hiểu Pháp.

Một buổi sáng sớm năm 1907 đầy biến động, sau một đêm thức khuya trò chuyện với ông Phạm Khắc Doãn về thời cuộc, ông Sắc được gọi đi làm sớm với yêu cầu mặc thẩm phục đầy đủ. Không khí trong kinh thành Huế bỗng chốc trở nên căng thẳng khi quân Pháp và binh lính thuộc địa diễu hành rầm rập khắp nơi. Trong lớp học, thầy trò đều bàng hoàng vì một biến cố lớn đang âm thầm xảy ra. Sau giờ học, Côn về nhà và thấy cha đang ngồi lặng lẽ trước bàn thờ, hai mắt đỏ hoe. Ông Sắc nghẹn ngào báo tin đau lòng với Côn.

Ông Sắc gặp lại ông Đặng Thái Thân - một người bạn cũ cũng là người được cụ Phan Bội Châu cử đến vận động cho Côn sang Nhật du học. Trên một chiếc thuyền nhỏ có đàn hát, hai người trò chuyện, ông Thân truyền đạt tâm ý của cụ Phan và những người đồng chí mong ông Sắc cho Côn đi Nhật để theo đuổi con đường cứu nước. Ông Sắc xúc động nhưng vẫn muốn hỏi ý kiến con trai trước vì tôn trọng sự trưởng thành và quyết định của con.

Tại Làng Sen, Thanh cùng các cô gái trong xóm chăm chỉ học chữ Quốc ngữ như một phong trào tự học. Họ học để biết viết, để có thể viết thư cho người thân và để không bị coi thường trong xã hội. Trong lúc ấy, ông Đội Quyên, một cán bộ cách mạng bất ngờ ghé thăm nhà ông Sắc. Cuộc gặp gỡ giữa ông và Thanh diễn ra bí mật, nhanh chóng nhưng đầy xúc động. Trong khi đó tại Huế, Phượng Quý bị công tử Tôn Thất Bá theo đuổi một cách thô lỗ và ép buộc. May mắn, Côn xuất hiện kịp thời bảo vệ cô khỏi bị kéo lên xe cưỡng ép.

Thành phố Huế dường như bừng tỉnh sau một mùa hè dài với không khí tươi mới và nhộn nhịp. Cổng trường chào đón học sinh, phụ huynh và thầy cô, mỗi người đều mang trong mình một câu chuyện riêng, một dáng vẻ khác biệt phản ánh những lớp xã hội đa dạng. Côn tuy háo hức nhưng cũng đầy trăn trở khi đối diện khẩu hiệu Tự do - Bình đẳng - Bác ái.

Trong một buổi sáng sớm, bên dòng Hương Giang, những người bạn trẻ: Hùng, Côn, Khiêm, Cần, Phượng, Quý và Diệp Văn Kỳ lại hẹn nhau rong chơi nhưng không chỉ để ngắm cảnh hay vui đùa. Mỗi bước chân, mỗi lời nói của họ đều mang theo những khát vọng thầm kín, những hoài bão đang lớn dần trong một giai đoạn đầy biến động của đất nước. Những câu chuyện tưởng như chỉ để giải khuây dần hé mở tâm thế của cả một thế hệ thanh niên đang thao thức trước vận mệnh dân tộc. Trong tiếng cười trong trẻo, trong giọng hát ngọt ngào của thiếu nữ xứ Huế và cả trong ánh mắt rực sáng của người bạn tên Côn thấp thoáng hình hài một tương lai mà họ đều đang chờ đợi, đang muốn góp phần đổi thay.

Ông Nguyễn Sinh Sắc cùng hai con trai là Khiêm và Côn chuẩn bị vào Huế nhận chức quan do triều đình bổ nhiệm. Cô Thanh được giao ở lại quê nhà để trông coi nhà cửa, ruộng vườn và hương hoả. Ông Sắc xúc động, day dứt vì những thiệt thòi mà đứa con gái của ông phải chịu đựng. Giữa lúc chuẩn bị lên đường, một tin dữ lan truyền khi vua Thành Thái bị thực dân Pháp bắt, kinh thành Huế có biến. Cả nhà ông Sắc hoang mang chưa rõ nên đi tiếp hay dừng lại nhưng rồi họ vẫn quyết định tiếp tục hành trình.

Khoảng thời gian tháng 9 năm 1905, Côn và Khiêm được gửi lên Thành Vinh theo học Trường Tiểu học Pháp Việt. Trong buổi khai giảng đầu tiên, cả hai choáng ngợp trước không khí trang trọng và bài diễn văn ca ngợi nước Pháp với ba khẩu hiệu "Tự do - Bình đẳng - Bác ái". Những lời lẽ ấy khiến Côn băn khoăn khi so với thực tế, đất nước vẫn đang bị đô hộ. Vào lớp, cậu nhanh chóng bộc lộ khả năng vượt trội khiến cô giáo không khỏi bất ngờ và tính đến việc chuyển cậu lên lớp trên.

Đầu thế kỷ XX, giữa thời cuộc đảo điên khi lòng người phân tán và kẻ sĩ chia đôi ngả vẫn có những bước chân lặng lẽ chọn đi ngược dòng xu thế để giữ lấy chí khí. Ở một căn nhà nhỏ nơi đất khách, ông Sắc bộc lộ mong muốn rời nơi trú ngụ tạm thời tiếp tục cuộc hành trình học hỏi, kết giao, tìm đến những sĩ phu cùng chí hướng trải dài khắp ba kỳ đất nước. Côn nay đã lớn, không giấu nổi sự háo hức trong ánh mắt cậu bé. Những chuyến đi không chỉ là cơ hội mở mang tri thức mà còn là con đường nối dài lý tưởng mà cha và các bậc tiền bối như cụ Phan Bội Châu đã từng theo đuổi.

Sau một hành trình dài, Khiêm và Côn đặt chân đến nhà ông bà Tưởng. Tại đây, họ được đón tiếp bằng tất cả sự nồng hậu và chân thành. Ông Tưởng quý Côn bởi sự lễ phép, điềm đạm và tài chơi cờ khiến bao người nể phục. Dân làng cũng dành cho cậu bé một ánh mắt thiện cảm vì cách cư xử luôn đúng mực và chừng mực hơn tuổi. Những tưởng có thể ở lại lâu hơn để cùng cha yên ổn sống những ngày tháng thanh bình nhưng một linh cảm chẳng lành khiến ông Sắc luôn bồn chồn nóng ruột. Hiểu được nỗi lo của cha, Côn đã rủ anh trai quay về thăm nhà, nơi dường như đang có điều gì đó bất ổn chờ họ ở phía trước.

Tình hình ở làng Sen vẫn diễn ra phức tạp khi người đi cửa rào trở về với thân thể bầm dập, mắt không còn ánh nhìn, có nhà chẳng thấy con em đâu nữa. Không khí u ám nặng nề bao trùm từng nếp nhà, từng bữa cơm của người dân. Giữa lúc đó, triều đình cử giấy mời ông Sắc nhậm chức quan phó bảng. Trong cảnh khó khăn, vinh dự ấy như ánh sáng le lói giữa đêm tối, không chỉ là niềm tự hào của riêng gia đình ông mà còn là niềm an ủi hiếm hoi cho cả làng Sen.

Côn và bạn Võ Cung sau khi mua một cuốn sách Nam sử yếu lược đã cùng đọc và ghi nhớ những sự kiện lịch sử quan trọng của dân tộc. Tuy nhiên, khi Côn về nhà và nói dối với cha về việc không mua được sách, ông Sắc tỏ ra nghi ngờ và yêu cầu Côn phải tóm tắt những gì học được. Khi con thể hiện trí nhớ và sự biết ơn, ông Sắc đã cảm thấy ngạc nhiên và khen ngợi con trai mình. Câu chuyện về tri thức và lòng hiếu học của Côn, cùng sự nghiêm khắc của cha càng làm nổi bật những giá trị gia đình, sự tôn trọng truyền thống và học vấn.

Sau buổi chia tay thầy Cử Quý, người thầy dạy chữ đầu tiên của ba anh em Côn, một hành trình học hành mới lại mở ra. Dưới mái nhà của ông Sắc, những câu chuyện gia đình, ký ức tuổi thơ và tình yêu thương được đan xen tinh tế trong từng chi tiết đời thường. Từ việc sửa bếp, sang bà ngoại chơi đến những buổi thêu dệt bên khung cửi. Qua những lát cắp ấy người đọc không chỉ cảm nhận được nếp sống giản dị, nề nếp trong một gia đình nhà Nho xưa mà còn thấy rõ tấm lòng hiếu thảo và sự trưởng thành sớm của cậu bé Côn.

Từ thuở còn thơ, những đứa trẻ con ông Nguyễn Sinh Sắc không chỉ lớn lên bằng từng con chữ, mà còn được nuôi dưỡng bởi những câu chuyện, từng lời dạy đầy ẩn ý và nhân nghĩa của cha. Phần hai của tiểu thuyết "Cha và Con" sẽ mở ra một bức tranh ấm cúng của tình thân và cũng đầy khát vọng về con đường cứu nước.

Với tiểu thuyết "Cha và Con", nhà văn Hồ Phương đã đi vào một góc độ hoàn toàn mới về Bác Hồ. Nhà văn đã thể hiện được con người vừa giản dị, vừa vĩ đại của Bác mà lại không bị trùng lặp trong phong cách, lối dẫn dắt với các tác giả khác.

Đơn vị chiến đấu mới thành lập mang tên Chi đoàn Đồi không tên gồm những đoàn viên từ nhiều đơn vị khác nhau dưới sự chỉ huy của các chiến sĩ như Cận, Hoạt. Họ giữ vững tinh thần chiến đấu bất chấp những trận oanh tạc dữ dội và lời kêu gọi hàng ngũ từ phía địch. Trận địa Đồi không tên trở thành một điểm nóng chiến lược, nơi quân ta kiên cường chống trả nhiều đợt tấn công bằng bom pháo và bộ binh của Mỹ Ngụy. Trong những giây phút ác liệt ấy, sự gan dạ phối hợp nhịp nhàng khả năng phản công nhanh chóng của tiểu đội đã khiến địch thiệt hại nặng nề.

Giữa lòng chiến trường Khe Sanh khốc liệt, hai con người, hai người cha - ông Phang và Chính ủy Kinh tình cờ gặp lại nhau. Một người lặng lẽ nhịn đau, một người âm thầm chia sẻ. Trong đêm trăng lạnh, khi chiến hào còn đầy tiếng súng, cuộc trò chuyện giữa họ hé lộ một góc nhìn khác về chiến tranh, không phải chỉ là bom đạn mà còn là những vết thương không máu chảy giữa tình thân nghĩa nước và lòng người.