Đài Hà Nội | Đọc truyện đêm khuya

Cựu quân nhân tên Lương Hải Hựu, cũng là một cán bộ lãnh đạo sở, có năng lực chuyên môn, và có khả năng thăng tiến, nhưng ba lần đều trượt cấp trưởng vì tệ nạn kéo bè cánh, sắp xếp người nhà vào những "cái ghế béo bở”. Rồi tệ nạn dối trên lừa dưới, mọi người sống với nhau bằng cái mặt nạ người, giả dối thành thói quen,… đã khiến nhân vật chán nản, xin về hưu non dù đang đương chức.

Tiểu thuyết "Hạc hồng" của nhà văn Lê Hoài Nam dày gần bốn trăm trang là tâm huyết của ông chuyển hóa từng trang viết, thấm đẫm buồn vui, cay đắng và hy vọng, nỗ lực của con người trong thời đất nước mở cửa.

Con gái của Núi ban đầu được giao cho một phạm nhân nữ chăm sóc nhưng bị đối xử tệ, nói năng thô tục khiến giám thị phải đổi người khác. Minh Vũ, một nữ phạm nhân trí thức giỏi giang, từng có vị trí cao trong xã hội nhưng sa ngã vì tin người được chọn trông cháu thay thế. Trong thời gian ấy, Núi nhiều lần chứng kiến con khỏe mạnh hơn nhờ tình thương của mọi người và tự hứa với lòng sẽ hoàn lương.

Con gái nhỏ của Núi ở nhà nhớ bố đến mức đêm giao thừa đứng ngoài ngõ khóc gọi rồi bị cảm sốt li bì. Bà ngoại phải đưa bé đi hơn nửa ngày đường vào trại tìm bố. Sự việc khiến ban giám thị biết chuyện và quyết định tạm nuôi dưỡng đứa trẻ trong trại bằng cách mỗi cán bộ bớt gạo để lo cho cháu.

Người cha của Núi - một người lúc nào cũng cho mình là đúng, luôn tìm được cái lý để bao biện cho mọi hành vi, kể cả việc bỏ bê con cái đã viết lá đơn gửi Viện kiểm sát đề nghị kết án chính con ruột của mình tù chung thân. Núi bị tuyên án 42 tháng tù và 22 tháng án treo. Sau phiên tòa, Núi đau đớn khi nhớ đến tiếng tuyệt vọng của con gái mình lúc hắn bị bắt.

Núi tình cờ gặp lại Hồng, bạn thân của Hiền trong một phiên chợ và được cô tiết lộ bí mật mà cả gia đình Hiền đã giấu nhiều năm, đó là Hiền từng mang thai với Núi, sinh được một cậu con trai, nhưng vì danh dự, cô để bố đứa trẻ đứng tên khai sinh rồi ly hôn ngay sau đó. Đứa con ấy nay đã lớn, học giỏi và đang học đại học ở Hà Nội. Sự thật bất ngờ khiến Núi bàng hoàng và day dứt.

Sau khi mãn hạn tù, cuộc sống vẫn bế tắc khiến Núi tái phạm và trộm 500.000 đồng của một chị kế toán rồi bỏ trốn lên Hà Nội. Tại đây, anh quyết tâm làm ăn, buôn quần áo cũ và hàng hóa nhỏ lẻ, nhanh chóng có đồng ra đồng vào và lo được Tết cho con nhưng lòng vẫn nặng ưu tư.

Núi bế con đi giữa trời mưa, lang thang khắp ga Bắc Giang, ăn uống tạm bợ. Anh đi tìm Mai khắp bến sông Thương, gọi tên vợ trong vô vọng. Núi không biết nên đi đâu, chỉ mang theo một hy vọng vô cùng mong manh rằng tìm được Mai để cứu con.

Núi cùng em gái vay tiền bố nhưng bị từ chối, chỉ chị dâu âm thầm giúp. Tuy nhiên, Núi phát hiện chị dâu ngoại tình, khiến tình thế trong gia đình trở nên trớ trêu và đầy mâu thuẫn.

Núi bị kẹt giữa hai người đàn bà là vợ cũ Mai, người đàn bà giang hồ bỏ theo trai ba tháng nhưng nay quay về và Hồng, người phụ nữ hiền lành, tử tế đã chăm sóc và sống cùng hắn suốt thời gian dài. Khi Mai trở về, cô chửi bới, lấn lướt và vu cho Hồng là kẻ cướp chồng. Núi sợ hãi, nhu nhược, không dám nói ra sự thật rằng chính Mai đã bỏ đi theo người khác.

Sau khi ra tù, Núi trở về tìm gia đình nhưng bị mọi người trong nhà hắt hủi, gây mâu thuẫn dữ dội nhưng cuối cùng họ buộc phải chia lại chỗ ở cho anh theo cam kết với chính quyền. Lúc này, Núi quyết tâm làm giàu, thử đi buôn cam nhưng thất bại rồi bị cuốn vào mối quan hệ tình cảm nhập nhằng với một phụ nữ ở Bắc Giang rồi lún sâu vào con đường tội lỗi.

Trong một đêm mưa bão, người cậu kiên quyết đuổi Núi ra khỏi nhà bất chấp sự van xin của các em. Cậu cho rằng Núi đã cắt hộ tịch, không còn trách nhiệm phải nuôi và lo sợ anh có thể trộm cắp, gây chuyện. Bị xua đuổi, Núi bỏ đi trong tuyệt vọng mang theo nỗi tủi nhục và sự oán trách.

Núi sống kham khổ, gửi tiền và gạo về cho các em. Một lần Núi bị bắt vì ở cùng hai kẻ đảo ngũ ăn cắp hàng trên tàu. Dù anh vô tội nhưng khi công an mời cha lên xác nhận, người cha lại lạnh lùng chối bỏ con. Ông viết đơn từ con ngay tại đồn, coi Núi là kẻ lừa lọc, bất hiếu.

Bi kịch đến với gia đình Núi khi mẹ cậu qua đời. Là một người anh cả, Núi hứa sẽ nuôi các em ăn học đầy đủ dù bản thân cũng kiệt sức. Anh lên thành phố tìm cha để xin sổ gạo rồi trở lại học. Nhưng vì bệnh tật và lo toan, anh sa sút, bị lưu ban. Cha không cho học tiếp, Núi đành nói dối là được học bổng để yên lòng mọi người rồi bí mật đi làm khuân vác hàng đêm ở ga tàu.

Tình yêu sôi nổi và nồng nhiệt giữa Núi và Hiền nhanh chóng sinh ra hệ lụy khi cô có dấu hiệu mang thai. Thế nhưng cả hai không thể lấy nhau do có quan hệ họ hàng gần. Hiền xấu hổ đến mức tuyệt vọng, định tự vẫn và gia đình phải đưa cô đi xa để tránh hậu quả xã hội. Lúc này Núi trở nên điên dại, đi tìm cô nhưng không thể biết cô đi đâu.

Trong những ngày sơ tán về vùng quê Kinh Môn, Núi gặp và phải lòng Hiền - cô hàng xóm dịu dàng, hiền lành. Lần đầu yêu trong đời, Núi bắt đầu cảm nhận được những rung động bồi hồi. Tình cảm ban đầu trong sáng nhưng dần dần trở nên sâu sắc hơn. Tuy nhiên, tình yêu ấy sớm gặp phải rào cản của dư luận và tập tục làng xã khi Núi và Hiền có họ hàng xa nên bị ngăn cấm khắt khe.

Khi có lệnh sơ tán do chiến tranh, các gia đình phải tản cư về quê. Tại đây mẹ Núi vẫn tần tảo nuôi con, còn Núi dù còn nhỏ đã sớm trở thành chỗ dựa của cả mẹ và các em. Cậu chăm lo mọi việc trong nhà, dạy các em học, làm ruộng, phụ mẹ giặt giũ, nấu nướng. Trong mắt hàng xóm, Núi là một đứa con ngoan, sống tình cảm và biết nghĩ cho người khác.

"Sóng ở đáy sông" là cuốn tiểu thuyết cô đọng toàn bộ cuộc đời của một lớp người sinh trưởng trong suốt thời kỳ từ khi đất nước còn thuộc Pháp, chiến tranh bảo vệ thống nhất đất nước và thời kỳ giải phóng bao cấp, đổi mới. Tác phẩm đã lột tả một thời kỳ đầy biến động của lịch sử Việt Nam và sự trớ trêu của số phận con người, đặc biệt là nhân vật chính - một người tù ở Hải Phòng tên là Núi.

Năm Binh và Phi Long, hai người bạn cũ từng chung một thế giới giang hồ nay gặp lại khi cả hai bước vào tuổi xế chiều, thân tàn và lòng cũ đầy vết sẹo. Năm Binh đến tìm Phi Long với mong muốn khuyên bạn buông bỏ quá khứ. Nhưng người đàn ông ấy chỉ còn có cái bóng của chính mình, vừa điên dại, vừa cô độc, vừa cay nghiệt với đời.

Minh Tàn, Phi Long, Huấn Tài, những tay giang hồ đã rửa tay giờ phải đối mặt với những trận chiến khốc liệt hơn, đó là nghèo đói, nghiện ngập, tha hóa và sự cô độc của tuổi già.

Sau năm 1975, Minh Tàn mất hết chỗ dựa, không còn hộ khẩu, không nghề nghiệp. Nhờ bạn bè giúp làm giấy tờ giả, ông mới được công nhận là công dân ấp Suối Đục, xã Hòa Thái. Từ đó ông cùng vợ con quay lại Sài Gòn mưu sinh. Ban đầu ông đi phụ hồ, sau được người quen giới thiệu, cho biết đến nghề đi cống. Nghề này cực khổ, hôi hám, nguy hiểm lại đầy ám ảnh.

Minh Tàn từ một gã giang hồ và võ nghệ cao cường nay làm phụ hồ ở Sài Gòn. Cùng nhóm bạn lao động nhập cư, Hiếu và Minh Tàn cùng nhau thông cống thuê, làm việc cực nhọc nhưng gian dối, cố tình bịt cống thoát để khách hàng phải thuê lại sau vài tháng. Sau hai ngày họ kiếm được vài triệu rồi rủ nhau nhậu, trò chuyện về cuộc sống tha hương, tình tiền, nợ nần và cả chuyện gái gú.

Xuân Lan, một người phụ nữ từng có thời sinh viên rực rỡ, được nhiều người theo đuổi, trong đó có Lâm một con nhà giàu của nghị viên chế độ cũ. Tuy nhiên, Lâm lại mắc chứng rối loạn tâm thần. Sau biến cố năm 1975 gia đình Lâm tan nát, tài sản bị tịch thu, mẹ chết, anh bị đưa đi trị bệnh tâm thần rồi trục xuất về nước. Sau khi trở về, Lâm kết hôn với Xuân Lan nhờ bẫy bụng cô giăng ra.

Minh Tàn cùng bạn bè như Lu, Hiếu, Công Pháo sống đời lang bạt, đốt rừng, phát nương, uống rượu và đàn hát giữa núi rừng. Trong những đêm cô quạnh, tiếng đàn của Minh vọng khắp thôn xóm khiến cô gái trẻ Thúy - em gái của Công Pháo, say mê tìm đến. Từ những buổi đàn hát chung, Thúy và Minh Tàn nảy sinh tình cảm, nhưng mối tình đó vấp phải sự phản đối dữ dội của gia đình Thúy.

Linh Khmer bị truy nã đặc biệt vì tội cướp bóc và trốn trại. Lúc này Minh Tàn và Chí Mỹ được giao nhiệm vụ truy bắt hắn. Họ tìm đến nơi Linh đang sống cùng vợ con trong vùng kinh tế mới và bắt được Linh khi hắn đang sát phạt trên chiếu bạc. Tuy nhiên, Linh tìm cách mua chuộc, hối lộ năm cây vàng để được tha, thậm chí gợi ý cho họ một vụ làm ăn lớn hơn.

Linh Khmer nổi lên như một tay giang hồ khét tiếng, võ nghệ cao cường, từng là thiếu sinh quân mang đậm nét nghệ sĩ và thần bí. Linh bị đồn có bùa miên, thoắt ẩn thoắt hiện, dính vào nhiều vụ trộm cướp, trong đó có vụ lấy cắp vàng của lão Tuệ - một cựu chuẩn úy tâm lý chiến.

Quách Đình Dũng (Dũng Quách) một người gốc Hoa đã định cư ở Việt Nam hơn 100 năm. Gia đình Dũng từng là nạn nhân của chiến tranh, mẹ bị pháo giết, cha và ba anh trai bị bắt tù vì nghi cộng sản. Chỉ còn cậu bé Dũng 14 tuổi, bơ vơ giữa vùng mã đá tan hoang. Cậu sống lang bạt, lớn lên giữa chợ búa, bạo lực và nghiện ngập. Chiến tranh đã đẩy Dũng trở thành kẻ liều lĩnh, lạnh lùng.

Phần này khắc họa thế giới giang hồ sau ngày đất nước thống nhất, nơi những thân phận từng mang quá khứ khác nhau trượt dài trong bi kịch tình, tiền và quyền lực. Đó là một chuỗi bi kịch khi tình yêu biến thành ghen tuông, hận thù và bạo lực. Những người đàn ông sa vào cơn say quyền lực, còn phụ nữ dù đẹp đẽ vẫn chỉ là nạn nhân trong vòng xoáy dục vọng và nghèo đói.

Vinh Râu và Minh Tàn nhớ về quá khứ, bàn về thời thế và thân phận của mình trong xã hội đổi thay sau năm 1975. Vinh là người từng có học, đọc nhiều sách, hiểu đời nhưng bất mãn với thực tại. Còn Minh thì từng là lính nghĩa quân, sống sót qua chiến tranh và giờ vật lộn kiếm sống nơi rừng núi.

Băng nhóm bộ ngũ gồm Minh Tàn, Dũng Đen, Tí Bờm, Phi Long và Thành Bụi phải tự lo từng bữa ăn, công cụ và cả tính mạng. Họ hợp tác với Ba Dũng, một đại gia phố núi cùng hai lính vàng Bằng và Tuấn. Quá trình khai thác, đãi bồi, rút thủy ngân được miêu tả chi tiết, phơi bày sự khắc nghiệt, nguy hiểm và cả những mánh mung gian dối trong nghề.

Phòng tập Tấn Trung Trực nơi tụ họp thanh niên học võ, trong đó có Hà Trệ - con trai một người lính già từng định cư tại đây. Hà Trệ là tay võ khỏe, tính nóng, kiêu ngạo, trái lại Minh Tàn, một tay giang hồ từng đi cải tạo thì mưu mô lọc lõi. Câu chuyện bắt đầu nảy sinh khi giữa Minh Tàn và Hà Trệ xảy ra mâu thuẫn vì một cô gái tên Xuân Lan.

Trên chuyến tàu Thống Nhất, Minh Tàn gặp Sơn Kim - một kẻ từng bỏ đơn vị thanh niên xung phong, sống lang bạt và am hiểu về các vùng khai thác trắng, nơi dân trốn trại, dân tội phạm và dân nghèo đủ về làm củi, than để mưu sinh. Hai người nhanh chóng kết nghĩa huynh đệ và cùng xuống Long Khánh rồi theo Sơn Kim vào miền Đông, đến vùng rừng khai thác trắng.

Sau ngày thị xã đổi chủ, trật tự xã hội đảo lộn, những kẻ từng ở tù hoặc giang hồ lại tiếp tục bị cuốn vào vòng xoáy đời mới đầy hỗn loạn. Đây là hành trình đẫm máu và nước mắt của Minh Tàn và Hải Chột, hai kẻ muốn rửa tay gác kiếm nhưng bị thời thế ép phải sống như thú trong chuồng vẫn khao khát tìm lại một chút ánh sáng của tự do và nhân tính.

Quỳnh Hương, nữ sinh Đại học Văn khoa Sài Gòn đẹp và quyến rũ, có nhiều mối tình vắt qua thời chiến và thời hậu chiến. Sau khi mối tình với sĩ quan Lê Nho Đối tan vỡ, đẩy Hương vào kiếp trôi nổi giữa những kẻ đàn ông quyền lực hoặc rũ đãng. Sau năm 1975, cô mở "Quỳnh Hương quán", nơi tụ họp đủ loại người như bụi đời, cán bộ thị trấn và những kẻ mang quá khứ chiến tranh, bao gồm cả Minh Tàn.

Nhà văn Nguyễn Trí đã tái hiện bức tranh hiện thực cuộc sống ở miền Nam sau năm giải phóng. Câu chuyện xoay quanh nhân vật Minh Tàn (tên và biệt danh của Năm Lựu Đạn hồi trẻ).

Diệp Vân rơi vào khủng hoảng sau mối tình tan vỡ với Hùng. Cô thấy mình vô dụng, không xứng đáng với sứ mệnh hòa giải cùng bầy chim và cam kết chính đôi cánh khiến mình khác người. Cô từng muốn chặt bỏ đuôi cánh, xem nó như thứ tội lỗi đã giết chết tình yêu.

Diệp Vân gặp lại Hùng, chàng trai từng sa ngã nay hối lỗi và đồng hành cùng cô trong việc trồng một khu vườn mới, nơi chim chóc tìm về nương náu. Cô nhìn thấy trong Hùng sự thay đổi và lòng thiện được hồi sinh.

Sau khi bị truy đuổi, Diệp Vân may mắn thoát thân và tìm được về nhà cậu An, mợ Hằng rồi được mẹ Diệp Chi đón trở lại. Gia đình xúc động, thương xót cho số phận của cô - người con gái chỉ mong được sống như một người bình thường nhưng luôn bị xã hội xa lánh, hiểu lầm.

Diệp Vân hiện lên với nỗi day dứt giữa con người và thiên nhiên, giữa cái đẹp thuần khiết và sự ô nhiễm, tàn phá của con người. Cô gội đầu bên cầu ao, nhận ra mái tóc rụng nhiều khi gội cho chim. Cô tưởng tượng được nói chuyện với một con cá, nghe nó than thở về nguồn nước ô nhiễm và sự hủy hoại môi trường.

Khi hay tin cả khu vườn sẽ bị giải tỏa để xây đường và khu công nghiệp, ông An đau đớn nhưng vẫn cố giữ hy vọng. Ông cùng cháu gái Diệp Vân chạy đôn đáo khắp nơi gửi đơn kêu cứu để bảo vệ vườn cò, mong giữ lại mảnh đất di sản của gia đình và quê hương. Thế nhưng mọi nỗ lực đều vô vọng, họ chỉ nhận lại những cái lắc đầu và những lời cay nghiệt.

Diệp Vân rơi vào tuyệt vọng đau đớn và bị cô lập hoàn toàn. Cô không thể ở lại quê vì nỗi sợ hãi và căm ghét của người dân, cũng không thể tự vệ. Những người thân như ông An và Diệp Chi bàn bạc tìm cách bảo vệ cô, nhưng sự tổn thương tinh thần và nỗi đau mất mẹ khiến cô suy sụp, khó có thể vực dậy.

Diệp Vân bắt đầu luyện tập để bay với khát vọng được sống đúng với điều mà cô tin là điều diệu kỳ của thiên nhiên ban tặng. Tuy nhiên, người dân hoảng sợ và gọi cô là quái vật, mụ phù thủy và cho rằng mẹ con cô bị ma ám. Đỉnh điểm khi nhóm thanh niên do Hùng cầm đầu bịa đặt, dàn dựng cảnh ma quỷ xuất hiện kích động dân làng. Họ cho rằng chính mẹ con Diệp Vân là nguyên nhân của mọi điều xui rủi.

Diệp Vân dần tìm lại sự bình yên, học cách sống giản dị và chan hòa. Cô nhận ra sự mộc mạc, tốt bụng của cậu mợ và người dân quê đã bù đắp phần nào nỗi trống trải trong lòng. Tuy nhiên, ẩn sau sự yên bình là những mối lo về nhóm thanh niên do Hùng - kẻ từng tàn ác với loài vật, đốt rơm, săn chim cầm đầu. Những ký ức ấy trở thành nỗi ám ảnh trong giấc mơ của Vân.

Bà Hằng nhìn thấy quanh cháu một bầy chim vô hình và tin rằng Vân là một linh thể nửa người nửa chim, còn Diệp Vân thì không quá kinh ngạc vì cô đã quen với những hiện tượng kỳ lạ quanh mình. Giữa hai cô cháu bắt đầu hình thành một mối dây liên kết đặc biệt, vừa huyền ảo vừa nhân hậu khiến Diệp Vân dần nguôi ngoai những hằn học cũ.

Đan Tâm và Diệp Vân thường gặp nhau ở quán cà phê nơi những bản nhạc không lời khiến tâm hồn được an ủi. Đan Tâm sống trong ám ảnh vì tuổi thơ bị cha bạo hành, luôn tìm sự đồng cảm nơi bạn bè và cả trong bóng đêm. Trong khi đó, Diệp Vân mang nặng nỗi buồn về gia đình tan vỡ, về người mẹ sống lặng lẽ, cô đơn, ngày càng tiều tụy và có dấu hiệu tâm thần.

Trong đời sống thường ngày, Diệp Vân dần chấp nhận đôi cánh ấy. Cô tâm sự với mẹ rồi kể cho cô bạn thân Đan Tâm - người duy nhất biết bí mật. Đan Tâm không hề sợ hãi mà cảm thông và bảo vệ bạn. Cảnh Diệp Vân cởi áo để bạn nhìn thấy đôi cánh trắng vừa thiêng liêng, vừa buồn bã, thể hiện khát vọng tự do nhưng cũng là mặc cảm sâu kín.

Cô bé Diệp Vân bất ngờ mọc đôi cánh trắng từ hai vết sẹo sau lưng. Ban đầu người mẹ kinh hãi, tưởng con biến dạng như một quái vật, nhưng khi nhìn kỹ bà nhận ra đôi cánh ấy lại rất đẹp, mềm mại, tinh khôi như cánh thiên thần. Dù cố tỏ ra bình tĩnh, trong lòng Diệp Chi vẫn đầy lo sợ.

Tình yêu thiên nhiên và lòng nhân ái của Diệp Vân càng sâu sắc bao nhiêu thì những vết sẹo trên lưng cô càng lớn lên, trở thành một ẩn dụ rùng rợn nhưng đầy thi vị cho đôi cánh trong tiềm thức của mối liên hệ tâm linh giữa cô gái và thế giới loài chim. Diệp Vân bắt đầu lo sợ, đi khám nhưng bác sĩ cũng không thể giải thích.

Cuộc gặp đầy xúc động giữa Ngải và cô giáo Diệp Chi, người đã cưu mang, nuôi dưỡng bé Diệp Vân. Trong giây phút nhận lại con, Ngải nghẹn ngào ân hận, nhận lỗi lầm và biết ơn sâu sắc vợ chồng Diệp Chi vì lòng vị tha, bao dung. Cô giáo Diệp Chi nhẹ nhàng khuyên Ngải hãy coi con là sợi dây gắn kết giữa hai gia đình, mở lòng mà vun đắp lại tình mẫu tử.

Ông An tỉnh dậy thấy vườn cò bị tàn phá tan hoang, tổ cò vạc bị đập nát, chim bị bắt gần hết. Ông đau đớn nhận ra mình đã bị chuốc say để kẻ xấu lợi dụng, phá hủy công sức bao năm gây dựng. Sự thật như nhát dao cứa, ông An tự dằn vặt mình là kẻ hèn vì đã để mất đàn chim - biểu tượng của thiên nhiên, của lòng nhân nghĩa mà ông suốt đời gìn giữ.

Sau cơn bão dữ, hai chị em Diệp Vân và Diệp Sương trở về quê, lặng người trước khu vườn tan hoang – nơi hơn 300 con cò chết, thiên đường xưa giờ chỉ còn máu, lông vũ và nỗi đau lặng câm.