De Museumpodcast

Inclusie en diversiteit zijn geen nieuwe onderwerpen waar musea zich mee bezighouden en voor inzetten. Maar de laatste weken wordt het gesprek hierover uitgebreider en voelen veel mensen de noodzaak deel te nemen aan het gesprek.Hoe zorg je als museum dat je instelling inclusief is voor iedereen en dat iedereen zich gerepresenteerd voelt in jouw gebouw en collectie?Op 4 maart 2020 werd het initiatief Musea bekennen kleur gestart, een samenwerking van 12 verschillende musea. Het doel van Musea Bekennen Kleur is om musea duurzaam te verenigen in hun streven om diversiteit en inclusie daadwerkelijk te verankeren in het DNA van de verschillende organisaties. Dit wordt toegespitst op de vier p’s: Programma, Publiek, Personeel, Partners, met ruimte voor kennisuitwisseling en (zelf)reflectie. Het is de ambitie om diversiteit en inclusie een volwaardig en intrinsiek onderdeel te maken van de museumpraktijk.In aflevering 30 van De Museumpodcast spreek ik hierover met Aspha Bijnaar, coordinator en woordvoerder van Musea bekennen kleur

Op 24 maart sprak ik Ricky Fox. Ricky werkt als museumdocent, rondleider en educator voor verschillende opdrachtgevers in Utrecht.Een dag eerder hoorden we dat de musea tot 1 juni gesloten blijven, in verband met het COVID-19 virus en de coronamaatregelen.Ik vroeg Ricky naar haar reguliere werkzaamheden, wat de maatregelen voor haar betekenen en of zij tips heeft voor collega’s in de cultuursetor, om toch met je vak bezig te kunnen blijven.We spraken on der andere over de snelheid waarmee collega Laurens Kruger uit Groningen haar online VTS gesprekken organiseerde en dat je ook virtueel hele leuke, nieuw emensen kunt ontmoeten. Je vindt Laurens via www.kijkjezien.nl Aan het eind van de podcast vraag ik Ricky om een media-tip: een boek, tijdschrift, film of podcast die zij wil adviseren. Zij noemde de podcast Bob, over een oudere dame met dementie, van de VPRO.

Aflevering 28. Kunstkijken met kids: vier tips!Veel volwassenen hebben het idee dat ze niet geschikt zijn om kunst te bekijken en te begrijpen. Ze hebben het gevoel dat mensen die genieten van kunst iets bezitten wat zij zelf niet hebben. Een bepaalde opleiding, ervaring, of een bovenmatige interesse in kunst. Kinderen hebben minder last van deze twijfels en blokkades. Zij accepteren kunst voor wat het is. Een eerste tip in het kijken naar kunst met kinderen, volg hun goede voorbeeld en laat je (voor)oordelen los! Kunst is voor iedereen, ongeacht je voorkennis of ervaring. Met alles wat jij bent en weet, ben je volledig in staat kunst te ervaren en begrijpen. We weten wat de positieve effecten van regelmatig kunstkijken zijn, ik geef je wat tips om samen met je leerlingen naar kunst te kijken.Het gaat in dit geval niet om het ontcijferen of ontleden van een kunstwerk, maar puur om het plezier en het gesprek tussen jou en je leerlingen. Liever lezen? Dat kan hieronderGeef niet meteen al jouw ontdekkingen en informatie prijs. Laat het kind het kunstwerk zelf ontdekken en ervaren. Wanneer je alle informatie op voorhand al geeft zal het kind het kunstwerk minder leuk vinden, het minder goed onthouden en er zelfs minder van leren. Kennis die ontstaat door ervaring blijft veel langer plakken! Dit is voor mijzelf een van de grootste valkuilen: door mijn opleiding weet ik veel over kunst en ik vind het heerlijk om die kennis te delen. Maar als ik wacht op wat een ander zegt, komt er vaak een heel geanimeerd gesprek op gang.Jouw mening (of de mening van het kind) is niet minder waar of waardevol dan de mening van de kunstenaar. Het maakt niet uit wat museumlabels, websites of boeken zeggen. Het kunstwerk wordt van jou als je er naar kijkt. Wat denk jij? Wat voel jij? Wat vind jij? Je hoeft niets over het kunstwerk te weten om ervan te kunnen genieten.Gebruik open vragen of maak gebruik van een kritische analysestrategie. Een optie is Visual Thinking Strategies. Bij VTS maak je gebruik van drie vragen: Wat gebeurt er in deze afbeelding? Waaraan zie je dat…? Wat kunnen we nog meer ontdekken? Je stimuleert de leerling met steeds nieuwe ontdekkingen en ideeën te komen en die informatie verbind je en koppel je terug. Een andere manier is de werkwijze van de Kunstkritiek. Als je niet precies weet waar je moet beginnen is het stappenplan van beschrijven, analyseren, interpreteren en evalueren ideaal. Door je te richten op beschrijven en analyseren krijg je de mogelijkheid elk detail te ontdekken.Probeer nieuwe manieren om kunst te ervaren. Probeer de poses van de personages na te doen, schrijf eens een gedicht over een kunstwerk met je leerlingen/kinderen, of speel ‘ik zie ik zie wat jij niet ziet’. Probeer nieuwe manieren om kunst te benaderen en wees niet bang te experimenteren!

Wat leren kinderen van het kijken naar kunst?Er zijn boeken en websites volgeschreven over de gunstige effecten van kunstbeschouwing, zowel voor volwassenen als kinderen. Maar wat leren kinderen nou echt van het kijken naar kunst?Omdat de effecten van kunstbeschouwing niet direct meetbaar zijn deel ik een aantal dingen die mij opvallen tijdens het geven van (museum)lessen en rondleidingen.VerbindingDoor in een groep naar kunst te kijken maak je verbinding met elkaar. Daarnaast zorgt het samen kijken naar kunst ook voor een connectie tussen de leerlingen en het verleden, de kunstenaar, de afgebeelde cultuur en iedereen die eerder voor het kunstwerk stond en ernaar keek.EmpathieDoor het kijken naar kunst en het bespreken en beargumenteren van wat ze zien, leren kinderen de gevoelens van anderen beter herkennen en begrijpen.RespectDoor leerlingen via kunst kennis te laten maken met andere culturen en ideeën worden zij uit hun comfortzone gehaald. Dit kan ze helpen om mensen en gebruiken die ‘anders’ zijn te begrijpen en respecteren.FocusDoor kinderen lang(er) te laten kijken en steeds nieuwe dingen te laten ontdekken en benoemen, leren ze zich te concentreren op wat ze zien. In onze maatschappij van snelle media en korte concentratiebogen is dit een zeer nuttige oefening.Het begrijpen van media en afbeeldingenOnze leefwereld staat bol van de afbeeldingen, overal om ons heen zijn plaatjes, foto’s en reclame-uitingen. Kinderen moeten leren de boodschappen in deze afbeeldingen te interpreteren.Complexe denkwijzeHet interpreteren van kunst geeft leerlingen de mogelijkheid hun brein op een complexe manier te gebruiken. Wanneer kinderen naar kunst kijken evalueren, analyseren, vergelijken, bekritiseren en vormen ze een mening.Observatie en BewustzijnGedisciplineerd kijken geeft leerlingen de kans om details te ontdekken in een kunstwerk die ze door vluchtig te kijken nooit zouden opvallen. Het traint kinderen om zich meer bewust te zijn van de wereld om hen heen.ZelfreflectieKunst helpt ons onze gevoelens en gedachten op een andere manier te bekijken. Het laat ons de wereld zien op een manier zoals geen enkel ander middel kan.Nieuwsgierigheid en VerwonderingKunst helpt bij het ontstaan en behouden van een gevoel van verwondering en opwinding over de wereld.Er zijn verschillende manieren om het kijken naar kunst te stimuleren, begeleiden en verdiepen. In de volgende aflevering geef ik je tips!Meer weten:- Over Het belang van kunst voor kinderen, een interview met Erik Scherder op Kunstfanaatjes.nlLiever luisteren?

In januari spraken Sophie en ik elkaar: Sophie voor de laatste keer als interviewer en podcastmaker, Maartje voor het eerst. Sophie droeg hes tokje over en deze aflevering is het resultaat van dat gesprek.Sophie vertelde over de tentoonstelling die 15 februari opent in Centraal Museum Utrecht, De tranen van Eros, over Nederlandse gebarentaal en het belang van een meerstemmig museum en haar wensen en plannen voor de toekomst.

Kom jij wel eens in een kerk bij jou in de buurt? Ook als je niet gelooft zijn er allerlei interessante verhalen en erfgoed te vinden in Nederlandse kerken en synagogen. Museum Catharijneconvent ontsluit deze verhalen via Het grootste museum van Nederland. Kris van Veen werkt als educatiemedewerker aan het project en vertelt erover in deze aflevering.

Maartje Vos-Swinkels is De Museumdocent. Ze geeft als freelancer cursussen, workshops en rondleidingen over kunst. Haar doel is om mensen te prikkelen om op een andere manier naar kunst te kijken en drempels voor museumbezoek te verlagen.

Een mysterieuze kist met een archeologisch raadsel, dat is MuseumEscape. Ik speelde het spel en sprak met de makers over waarom de museumwereld een Escaperoom nodig had.