Eik & Ik

Het ziet eruit als struikgewas, maar het is een bos met een bijzonder verhaal. Op de Agnietenberg bij Zwolle is een van de oudste bossen van Overijssel te vinden. Het is een eikenhakhoutbos dat al bestond in de Middeleeuwen. Piet Bremer – ecoloog en boskenner bij provincie Overijssel – maakt met Wim Eikelboom een wandeling door dit cultuurhistorisch waardevol erfgoed. Bremer legt uit waarom eikenhakhout zo bijzonder is.

Als jochie liep Willem van Delft in Ruurlo naar school langs de Kroezeboom. Toen hij had niet kunnen vermoeden dat hij vijftig jaar later verantwoordelijk zou worden voor het onderhoud van deze monumentale eik in zijn geboorteplaats.  Praktijk Centrum Bomen heeft Kroezeboom van Ruurlo onder de hoede. Wim Eikelboom is erbij als een team van boomverzorgers de boom contoleert, ontdoet van dood hout en voorziet van nieuwe kabels en boomankers om de 350 jaar oude boom veilig te houden. 

Waar staat de oudste eik van Nederland? Is dat in Twente, Doornenburg of in Brabant? Voor zijn boek 'De wortels van ons land' duikt Joris Hellevoort in de geschiedenis van 21 beroemde bomen. Bijna de helft daarvan zijn eiken. Uit zijn cultuurhistorisch onderzoek komen interessante wetenswaardigheden naar boven over de wodanseiken en de Dikke Boom van Verwolde (over deze dikste eik van ons land gaat aflevering 2 van Eik & Ik). Wim Eikelboom voert een gesprek met Joris Hellevoort over de eiken in zijn boek en zijn passie voor oude bomen.  Muziek: Blikwinkel 

Oude eikenbomen zijn een thuis voor honderden soorten dieren en planten. Als je alleen al de insecten neemt, vind je op monumentale eiken ruim 450 verschillende soorten insecten. Het gaat om vlinders, kevers, torren, vliegen en wespen die voedsel vinden in de boom. Ze schuilen, overwinteren en planten zich voort in bast of holtes. Ook zijn er paddestoelen en schimmels met voorliefde voor oude eiken. Een zomereik van een paar honderd jaar is een bruisend ecosysteem.  Sander Turnhout van Soorten.nl vertelt waarom de eik een biodiversiteitskampioen is.  Melchior van Tweel doet een bijzondere ontdekking van een zeer zeldzame cantharel die hoort bij eikenbomen.  Wim Eikelboom is de maker van deze podcast.  Muziek: Blikwinkel Audiobewerking: Hens Zimmerman  Meer verhalen vind je hier. (https://www.eo.nl/podcasts/eik-en-ik)

Eiken kunnen honderden jaren oud worden. Maar - net zoals bij mensen - komt ook de ouderdom met gebreken. Wat mag het kosten om een oude eik vitaal te houden?  Wim Eikelboom bezoekt de eeuwenoude Kroezenboom in Twente, waar de gemeente ruim 10.000 euro investeert om de eik vitaal te houden. Een inspirerend voorbeeld van bejaardenzorg voor bomen.

Dit is het verhaal over Iona, een veelbelovende en talentvolle jongedame uit Wageningen die het liefst in eikenhout beelden maakt. Marco Mout - jongerenwerker in Zutphen (https://www.walhallab.nl/) - vertelt hoe hij het talent van Iona ontdekte en tot bloei liet komen.  Iona had een duistere kant in het haar leven. Ze droeg een last met zich mee die haar te groot werd. Uiteindelijk vond ze haar tragische waterloo bij de wodanseiken in Wolfheze. Deze aflevering van Eik & Ik is een eerbetoon en monument voor Iona Adrichem (1992-2013).  Opname en montage: Wim Eikelboom Audio-nabewerking: Hens Zimmerman  Audiodesign: Blikwinkel / Hens Zimmerman 

'Je bent zeker een bomenknuffelaar.'  Als ik vertel dat ik liefhebber ben van oude bomen, krijg ik dit al snel te horen. Het overkomt bijna iedereen die iets met bomen heeft.  Je kunt wel degelijks iets van (eiken)bomen leren, zonder boomknuffelaar te worden. In deze aflevering ga ik op pad met Jeroen Heindijk om contact te maken met wintereiken. En kunstenaar Bert Barten vertelt hoe hij sapstromen van bomen tot muziek verwerkt onder de titel Talking Trees.  De muziek in deze aflevering is van Blikwinkel en van Bert Barten, op basis van een eik uit de tuin van iceman Wim Hof.

Nergens in Nederland is er een hogere dichtheid aan oude eikenbomen te vinden dan in het Twentse Delden, een stadje ten westen van Hengelo. Per fiets ga ik - Wim Eikelboom - op eiken-expeditie in Delden met twee monumentale bomenkenners van de Bomenstichting: Jeroen Philippona en Maarten Windemuller. Wat is het geheim van eiken-kampioen Delden? Welke rol speelt landgoed Twickel daarin?

De eikenboom inspireert dichters en verhalenvertellers. In deze bonus-aflevering van Eik & Ik vier gedichten en een sprookje van Hans Christian Andersen. De gedichten zijn:  * Een zwijn onder de eik van Ivan Krylov * De oude eik van Willem Wilmink * De eik van Hedwig Selles * De eikel spreekt van Theo Sontrop Het sprookje is De laatste droom van de oude eik van de Deense meesterverteller Hans Christian Andersen (1805-1875). De vertellers zijn Klaas Vos en Jantien van Wageningen. 

Bomen zijn er gewoon. Maar in al hun 'gewoonheid' hebben bomen ons veel te vertellen.  Dit is een wandelpodcast om te beluisteren tijdens een bos- of parkwandeling. Wim Eikelboom wandelt met je me en vertelt welke levenslessen we kunnen leren van bomen. Hij verbindt zijn kennis over bomen met bijbelse noties en persoonlijke inzichten.  Met gedichten van Hans Andreus en Hans Bouma.  Verhaal: Jantien van Wageningen Sounddesign: Hens Zimmerman Deze editie van 'Eik & Ik' is gemaakt in opdracht van GroenGelovig 2021.

Eikenhout heeft de naam robuust, maar ook een tikkeltje oubollig te zijn. Is dat terecht?  In deze aflevering van Eik & Ik onderzoek ik - Wim Eikelboom - de eik als houtleverancier. Ik ga op pad met Pieter Westerhof van de Nederlandse rondhoutveiling en met Gerrit Jan Spek over Veluwse eikenbossen. Edward Otten en Valerie Trouet vertellen over bouwen en ontwerpen met eiken. En Bert Barten haalt een prachtige anekdote op over eikenhouten balken in een Brits kerkje. 

Op verschillende plekken in het land zijn heilige eiken, waar een bovennatuurlijk verhaal aan is of was verbonden. Sterke verhalen over eikenbomen komen met name voor in de katholieke volkscultuur.  Klaas Vos vertelt het verhaal van de wonderboom van Wijhe, een Overijsselse eik-legende uit de 17e eeuw. De eikenboom is verdwenen, maar het verhaal leeft voort.  Bron: Overijselsch Sagenboek (1936) van J.R.W. Sinninghe

Wilde zwijnen, eekhoorns en gaaien houden van eikels. Maar zijn eikels ook voor mensen te eten? Wim Eikelboom onderzoekt hoe smakelijk eikels zijn.  Hij ontmoet in deze aflevering van Eik & Ik wildkenner Gerrit Jan Spek, food designer Katja Gruijters, voedselbos-expert Jesper Feenstra en Gert Fortgens van bomentuin Trompenburg.

In verschillende bossen, maar ook op landgoederen gaan spontaan eiken dood. Soms ook hele dikke. Wat is de reden voor de eikensterfte? Bosecoloog Jan den Ouden geeft zijn kijk op eikenlijken. Maar er zijn ook hoopvolle berichten. In deze aflevering twee eikenredders: Gert Fortgens van bomentuin Trompenburg en kunstenares Birthe Leemeijer.

Heb jij een boom waar je graag komt? Ik wel. Ik neem je mee naar mijn favoriete eiken. Eentje staat op een landgoed op de Veluwe en de anderen in de duinen van Zeeland, op Walcheren. In deze aflevering ben ik op pad met Annemiek van Loon uit Epe en met Anton van Haperen uit Koudekerke.

Welke verhalen gaan er schuil achter een oude eikenhout balk in een boerderij, een eiken schilderijlijst of een stuk eikenhout bij een archeologische opgraving? In deze aflevering maak je kennis met de wondere wereld van dendrochronologen, die precies kunnen vertellen hoe oud een stuk hout is en waar het vandaan komt. Welkom in de wondere wereld van eikenrechercheurs en jaarringen-duiders.

Speciaal voor Eik & Ik componeerde de band Blikwinkel een nummer over de eik: In de toppen daar verblijf ik graag. Blikwinkel bestaat uit Willem Eikelboom (drums, zang), Harmen Thijs de Vries (zang, gitaar, toetsen) en Daniël Toebes (zang, gitaar, mondharmonica, toetsen).

De eik kent een bijzondere geschiedenis als boom waar mensen geloof aan ontleenden. Germanen vereerden de eik als heilig wezen. Voor Romeinen was de eikel het symbool van vruchtbaarheid. Missionaris Bonifatius hakte heilige eiken om. Wim Eikelboom duikt in de heilige historie van de eik en komt tot de conclusie dat hij een beetje baalt van Bonifatius. Muziek: Blikwinkel Eindmix: Hens Zimmerman

De dikste en een van de oudste eiken van Nederland staat op landgoed Verwolde in het Gelderse Laren. De 500 jarige reusachtige eikenboom is al een eeuw lang een bezienswaardigheid. Wim Eikelboom bezoekt de Dikke Boom met de barones van het landgoed. En hij doet een akelige ontdekking.

Eikel is een dankbaar scheldwoord. En de eikenprocessierups bezorgen eikenbomen een slechte reputatie. Eikelboom.... what's in a name? Wat zijn de lasten en lusten als je deze achternaam draagt? Ik ga op zoek naar de herkomst van mijn achternaam en ik peil gevoelens in mijn familie over onze naam. Maker: Wim Eikelboom Muziek: Blikwinkel Eindmontage: Hens Zimmerman

Je zult maar Eikelboom heten en van bomen houden. En dan zien dat de boom wiens naam je draagt, gebukt gaat onder jeukrupsen die het leven van veel mensen zuur maken. De eik staat er slecht op. Maar dat verdient deze boom niet, want de eik is onder de bomen wat de leeuw is in het dierenrijk. In deze podcast gaat Wim Eikelboom op zoek naar eerherstel voor de eik. Hij spiegelt dat aan zichzelf. Wim verzamelt verhalen die je verrassen en die je anders laten kijken naar eiken.