ADOLF

 Om dit 'seizoen' in stijl af te sluiten bespreken we de nazi's aan de donkere kant van de maan - aan de hand van de film Iron Sky uit 2012. En we geven wat tips voor een hopelijk mooie zomer. Omdat ook wij de symbolische kracht van cijfers erkennen, vinden we 56 een mooi nummer voor de (voorlopig) laatste aflevering voor ons 'zomerreces'. 

 Met Hitler aan de macht wordt ook de onofficiële militaire tak van de nazipartij, de SA, steeds machtiger. Hun leider, Ernst Röhm, ziet zichzelf als de toekomstige leider van het Duitse leger. Maar de positie van SA wordt in de ogen van de partijtop steeds meer als een probleem gezien. In deze aflevering bespreken we hoe dat afliep, in de Nacht van de Lange Messen. 

 Bart geeft een inkijkje in zijn verzameling ietwat dubieuze T-shirts, met de afbeeldingen van dictators. Wat kan wel en wanneer gaat het te ver? We staan weer even stil bij diverse Hitler-gerelateerde en andere nieuwtjes die ons bezig houden. Met onder meer aandacht voor de campagneposters voor de voorbije verkiezingen. 

 In de eerste maanden van zijn bewind begint Hitler meteen door middel van geweld en intimidatie met het uitschakelen van al zijn politieke tegenstanders. In iets meer dan een jaar tijd groeit hij uit tot een dictator. In deze aflevering van Adolf bespreken we de weg daarnaartoe: de gebeurtenissen die leidden tot de alleenheerschappij. 

Nadat Hitler in 1933 aan de macht is gekomen, zien we al snel de vroege voorlopers van de latere vernietigingskampen ontstaan. Als onderdeel van de grote repressiecampagne van politieke en ideologische tegenstanders worden op verschillende plekken in Duitsland de eerste concentratiekampen geopend. Geen gezellig onderwerp, maar in deze aflevering van Adolf doen we de eerste voorzichtige stapjes naar de holocaust. Ook die begon klein. 

Naar aanleiding van een vondst op een rommelmarkt, gaan we op zoek naar het verhaal achter ‘De Smurführer’ en onderzoeken we of het Smurfendorp een fascistische – of andere totalitaire – samenleving is.En in het kielzog van de Smurfen zijn er nog veel meer stripboeken en films uit onze jeugd verdacht.

'Waar ligt Duitsland?' lijkt misschien een simpele vraag, maar historici, staatslieden en militairen buigen zich er al eeuwen over. De grenzen van wat we Duitsland noemen zijn in de geschiedenis nogal eens verschoven. En elke keer dat die grenzen iemand niet bevielen, brak er oorlog uit. Hitler wilde - natuurlijk - ook de grenzen van Duitsland herzien en fouten uit het verleden herstellen. In deze aflevering bespreken we de geopolitieke ambities van Hitler, die bepaald werden door zijn visie op de geschiedenis. Op de blogpagina zijn een paar kaarten te vinden die het verhaal illustreren.

Op 27 februari 1933 werd de Rijksdag grotendeels verwoest door een brand. De Nederlander Marinus van der Lubbe werd gearresteerd omdat hij de brand zou hebben aangestoken en in de nasleep werden de Duitse communisten uitgeschakeld en kreeg de regering van Hitler veel bevoegdheden. In deze aflevering bespreken we de vele geruchten en complottheorieën rond de Rijksdagbrand en de gevolgen ervan, die niet te onderschatten zijn. Weer zien we veel overeenkomsten met recente gebeurtenissen.

Hitler was weer vaak in het nieuws de afgelopen tijd. Zo reed hij rond in Sittard om de avondklok aan te kondigen. Grappig of juist niet? Gepast of ongepast? In deze aflevering hebben we het over het fenomeen van de vergelijkingen met Hitler en de oorlog in onze huidige tijd, van Nederland tot Rusland.

30 januari 1933 wordt gezien als het 'geboorte-uur van het Derde Rijk'. Op die dag werd Hitler met instemming van de Rijksdag benoemd tot Rijkskanselier. Hoewel hij nog 'geketend door de democratie' was, kwam hij die dag daadwerkelijk aan de macht. Omdat we nog wat toe te voegen hebben, gaan we in deze aflevering wat dieper in op de gebeurtenissen van die maand.

Hitler zou diverse kwalen onder de leden hebben gehad. Wat klopt daarvan? We praten erover met onze gast, uroloog Paul Veenboer.En omdat Paul uroloog is, is er speciale aandacht voor Hitlers 'zaakje'.

Op 20 juli 1944 vond een van de meest beroemde moordaanslagen op Hitler plaats. Een aantal militaire officieren wilde graag van hem af. Aan de hand van de film 'Valkyrie' uit 2008 bespreken we de toedracht van dit complot - en niet voor het eerst de vraag 'wat als...?'

In het jaar 1932 zijn er twee keer verkiezingen voor de Rijksdag, met Hitler als figuur van politieke betekenis. De gevestigde partijen kunnen eigenlijk niet om hem heen, maar willen hem geen machtsfunctie geven. In deze aflevering bespreken we de gebeurtenissen in het laatste democratische jaar van de Weimarrepubliek en proberen we antwoord te geven op de ongemakkelijke vraag: is Hitler democratisch aan de macht gekomen?

'Pokeren om de macht' is de titel van het hoofdstuk in de Hitlerbiografie van Ullrich over het jaar 1932. Dat jaar van politieke chaos, waarin maar liefst vier verkiezingen plaatsvonden, culmineerde in een spel van intriges en bluf, waarin Hitler nog steeds werd onderschat maar wel eindelijk de macht naar zich toe trok, of in de schoenen geschoven kreeg. Doordat Hitlers politieke tegenstanders nog steeds niet wisten wat ze met hem aan moesten, tekenden ze in feite het doodvonnis van de Weimarrepubliek. Ging een en ander nou eigenlijk democratisch in z'n werk? Deze week deel 1 van een poging tot een antwoord op die vraag.

Gelukkig nieuwjaar! Op de eerste dag van 2021 een kleine ‘oudejaarsconference’ met een compilatie van cabaretfragmenten over Hitler.Als je erover nadenkt zijn Hitler en de nazi’s eigenlijk inderdaad het makkelijkste en meest dankbare doelwit om belachelijk te maken. Oordeel zelf.

In deze donkere coronadagen ziet kerst er anders uit dan we gewend zijn. Weet je wanneer dat ook zo was?In deze kerstaflevering van Adolf bespreken we hoe de nazi’s kerst vierden, wat Hitler met kerst deed en wat hij er zelf van vond (spoiler: een feestbeest was hij niet). Frohe Weihnachten!

Meerdere malen hebben we al de vraag van luisteraars gehad of Hitler ooit wel eens in Nederland is geweest. Voor zover we weten niet, maar ook in Nederland waren er voor de Duitse inval (behalve de NSB) diverse fascistische en nationaal-socialistische bewegingen actief. De meeste ervan zijn we vergeten. Wat deden en wilden deze bewegingen (meestal kleine beweginkjes)? Hoe was de band met Hitler? En hoe keek de Führer zelf tegen het Nederlandse fascisme aan? We vragen het in deze aflevering aan Luuk Bouwman, maker van de documentaire 'Allen tegen allen'.

Neonazi's in Duitsland en de VS, 'omvolking' in India, een politicus die met een borrel op Hitler nadoet... en ja, Forum voor Democratie. In deze aflevering van Adolf wilden we het eigenlijk over iets anders hebben, maar er was zoveel Hitler in de actualiteit te bespreken, dat we daar niet aan toe komen. Waar ligt eigenlijk de grens? Wat mag je wel zeggen en wat niet? We proberen een rangschikking aan te brengen in de vele Hitler-nieuwtjes.

Wat deed de SS in de jaren '30 in Tibet? En waarom zitten de nazi's in 'Raiders of the Lost Ark' eigenlijk achter de Ark aan? Het verhaal van Indiana Jones (en vele andere films en computergames) is minder vergezocht dan gedacht. Naar aanleiding van suggesties van meerdere luisteraars bespreken we in deze aflevering van Adolf het bizarre en fascinerende verhaal van het SS-onderzoeksinstituut Das Ahnenerbe en hun pogingen om wetenschap en mythologie te verenigen.

In de rijkdsagverkiezingen van 1930 werd Hitlers NSDAP de tweede partij van Duitsland, de grootste oppostiepartij. Wat voor mensen voelden zich tot die partij aangetrokken? In deze aflevering van Adolf bespreken we - naast het laatste nieuws over Hitler - het begin van de woelige jaren '30.

'Wij zijn geen psychologen' hebben we in deze serie al een keer gezegd. Maar onze gast is wél psycholoog!In deze bijzondere aflevering is psycholoog Judith te gast, die Adolf Hitler op de spreekwoordelijke divan legt en haar licht laat schijnen over zijn persoonlijkheidsstoornis(sen).

Bart verrast Jaap met een speciale aflevering ter gelegenheid van zijn verjaardag. En dat bracht ons op het onderwerp: hoe vierde Hitler eigenlijk z'n verjaardag?Hitler was zoals we weten geen feestbeest, maar zijn verjaardag was wel een officiële feestdag.

Een van de beste en bekendste films over Hitler bestaat 80 jaar: The Great Dictator. In deze serieus bedoelde komedie zet de beroemde komiek Charlie Chaplin een sterk persiflage van Hitler neer en laat bovendien zien dat hij de tijdgeest bijzonder goed aanvoelde.Naar aanleiding van het jubileum van ‘The Great Dictator’ bespreken we in deze aflevering de humor en serieuze kant van deze tijdloze film en de invloed die hij heeft gehad.

Nog vóór de dood van zijn nichtje Geli, leerde Hitler de vrouw kennen wier naam (bijna) iedereen wel kent, die de rest van zijn leven aan zijn zijde zou blijven: Eva Braun Maar zijn relatie met haar moest geheim blijven voor het Duitse volk. Dat maakte de relatie en haar leven er niet makkelijker op. In deze aflevering bespreken we het leven van de bekendste vrouw in Hitlers leven.

Hoe zat het nu precies met Hitler en de vrouwen? Er doen veel geruchten de ronde over zijn liefdes- en seksleven. In deze aflevering bespreken we wat daarvan waar is en wat niet. En we pikken er één interessant geval uit: Geli Raubal.

In deze aflevering van Adolf bespreken we aan de hand van een bericht uit het nieuws van de afgelopen week de Duitse worsteling met het verleden. Hoe lang zal Duitsland zijn verleden nog aangerekend worden? Zal dat ooit veranderen? En waarom word je überhaupt - omdat je toevallig in een bepaald land woont - geacht trots te zijn of spijt te hebben over het nationale verleden? Welke rol spelen politiek en educatie hierin?In het Duits heet dit Vergangheitsbewältigung

Een comedyserie met Hitler in de hoofdrol?? Jazeker!Bart duikelde weer een pareltje uit het televisiearchief op. Aan de hand van de eerste - en enige - aflevering van 'Heil honey I'm home' bespreken we het fenomeen comedy over Hitler. Kan dat überhaupt en hoe bepaal je wanneer iets te ver gaat?En we ontkomen er weer niet aan om over de actualiteit te praten.

In 1929 ging het beter met de economie en leek het gevaar van het nationaalsocialisme geweken. Maar een jaar later stonden Duitsland en Hitler er heel anders voor. 'Het volk staat op en de storm breekt los', zei Hitler. In deze aflevering van Adolf bespreken we een belangrijk keerpunt in de politieke carrière van Hitler en een belangrijk jaar in zijn leven, zowel als politcus als privé.

De jonge Heinrich (Heini) Völker staat voor een dilemma: hij wil graag bij een clubje horen, maar kiest hij voor de communistische jeugdbeweging, zoals zijn vader graag wil, of voor de Hitlerjugend? In deze aflevering van Adolf bespreken we de propagandafilm Hitlerjunge Quex uit 1933 die een goed inkijkje geeft in de Hitlerjugend en de propaganda die jongeren in het Derde Rijk voorgeschoteld kregen.

Welkom bij een nieuw seizoen van Adolf, de podcast! Na de zomerstop pakken we de draad weer op een bespreken we wat ons deze zomer zoal bezighield op Hitler-gebied. Bart werd getriggerd door een advertentie op Bol.com en bezocht een 'bijzondere' boekpresentatie. Dit boek zegt aan de hand van cijfers alles wat we weten over Hitler in een nieuw licht te plaatsen.

In de laatste aflevering van het eerste seizoen blikken we terug en vooruit. Daarnaast bespreken we een aantal van Hitlers belangrijkste handlangers, aan de hand van de documentaireserie Hitler's Circle of Evil,die op Netflix te zien is.

In de laatste jaren van de 'roaring twenties' denken veel mensen dat het verhaal Hitler uit is. Het gaat weer beter met de economie. Nu de Duitsers weer vertrouwen krijgen in de toekomst, gaan de boosheid, de doemdenkerij en het zoeken naar een zondebok een beetje hol klinken. De opkomst van Hitler lijkt met een sisser af te lopen.Maar dan komt de beurskrach van 1929... In deze aflevering bespreken we het einde van de jaren '20, waarin de popularteit van Hitler en de NSDAP afneemt, maar tegelijkertijd wel allerlei partij-organisaties die we uit latere jaren kennen, worden geschapen.In deze aflevering bespreken we het einde van de jaren '20, waarin de popularteit van Hitler en de NSDAP afneemt, maar tegelijkertijd wel allerlei partij-organisaties die we uit latere jaren kennen, worden geschapen.

Als Hitler vrij komt uit de gevangenis, krijgt hij een spreekverbod opgelegd. Maar dat wordt niet zo streng gehandhaafd als het in theorie lijkt. In deze aflevering bespreken we Hitlers politieke comeback in de tweede helft van de jaren '20. En we laten ons verleiden weer iets te zeggen over actuele netelige kwesties.

Wat hebben Hitler en het coronavirus met elkaar te maken? We zijn gewend naar de geschiedenis te kijken in heldere, afgebakende termen. Wij-zij, Duitsland-Polen, het Westen tegen de rest. Conflicten tussen aanwijsbare plekken op de kaart en grote mannen worden uitgebreid geanalyseerd en bediscussieerd.Ongrijpbare krachten waar mensen minder invloed op hebben, zoals een pandemie, krijgen over het algemeen minder aandacht. In deze aflevering stellen we de vraag hoe wij in de toekomst terug zullen kijken op de coronatijd van 2020. Daarnaast bespreken we allerlei kleine en grotere randzaken.

Terwijl geen van beiden het ooit gelezen heeft, bespreken we in deze aflevering Hitler's belangrijkste politieke werk: zijn boek Mein Kampf. Waarom is het eigenlijk verboden? Wat staat er eigenlijk in? En is het nu nog relevant? Een boekbespreking van het boek waar iedereen een mening over heeft, maar dat bijna niemand gelezen heeft.

Zijn tijd in de gevangenis in Landsberg am Lech was voor Hitler alles behalve zwaar - al ziet hij dat zelf natuurlijk anders. Hij had er in vergelijking met zijn medegevangenen een luizenleventje en kon vanuit zijn cel gewoon doorgaan met politiek bedrijven. Soms is een tijdje in de bak goed voor je street cred. En hij had er de tijd om zijn belangrijkste politieke werk te schrijven: Mein Kampf. In deze aflevering bespreken we Hitlers gevangenschap en de invloed daarvan op het vervolg van zijn politieke carriére.

Na de mislukte Bierkellerputsch kwam Hitler in de gevangenis terecht. Een mooie gelegenheid om na te denken en te reflecteren. Dat doen wij ook, met wat we zoal kwijt wilden over onderwerpen die niet direct in een andere aflevering pasten en wat er de afgelopen weken zoal voorbij kwam aan meer of minder Hitler-gerelateerd nieuws. In deze aflevering bespreken we nieuwsberichten van de afgelopen tijd en andere dingen waar we het gewoon over wilden hebben, zoals Elvis en Johnny Cash.

In de nacht van 8 op 9 april 1923 doet Hitler, met steun van generaal Erich Ludendorff en andere conservatieven en nationalisten, voor het eerst een greep naar de macht. Aan het hoofd van een groep SA-mannen marcheert hij de Bürgerbräukeller in München binnen en verklaarde dat ‘de nationale revolutie uitgebroken’ was. Er was al een provisorische regering gevormd om de macht over te nemen. Maar het liep anders. In deze aflevering bespreken we de aanleiding, het verloop en de nasleep van de Bierkellerputsch, een van de keerpunten in de politieke carrière van Hitler.

In 1923 was Hitler een ster. Zijn populariteit groeide snel en mensen betaalden zelfs geld om hem te horen spreken. Maar geen leider komt uit het niets en elk mens is – in ieder geval deels – een product van zijn omgeving. In deze aflevering schetsen we de politieke, sociale en economische situatie in het München en het Duitsland van 1923, de omstandigheden die Hitler mogelijk hebben helpen maken.

Deze week doen we even een kleine pas op de plaats en kijken we terug op de afgelopen afleveringen. We behandelen kort wat vragen die luisteraars de afgelopen maanden hebben gesteld. Op een aantal vragen gaan we in latere afleveringen uitgebreid in. Heb je ook vragen? Mail ze naar https://adolf.blog/?p=671

In het begin van de Jaren 20 rijst de ster van de politicus Hitler snel. Hij maakt snel naam als redenaar, zijn toespraken trekken steeds meer publiek en de mensen beginnen hem en de NSDAP serieus te nemen.Door zijn stijgende populariteit en groeiende politieke invloed, gaan mensen hem ‘de Koning van München’ noemen. In deze aflevering bespreken we Hitlers toenemende populariteit in de jaren voor de Bierkellerputsch van 1923.

Na het einde van de oorlog blijft Hitler in militaire dienst. Naar eigen zeggen omdat hij zich geen ander leven kon voorstellen dan het soldatenleven. Als hij in het chaotische Duitsland van 1919 als militaire spion in contact komt met een obscuur extreem-rechts splinterpartijtje, de Deutsche Arbeiterpartei (DAP), ontdekt hij zijn roeping: de politiek. Hitler ontdekt al gauw zijn talent als redenaar en weet de DAP in korte tijd om te vormen tot een massabeweging. In deze aflevering van Adolf bespreken we Hitlers eerste stapjes in de politiek, zijn talent als politicus en volksmenner en hoe zijn politieke ideeën in het naoorlogse Duitsland volwassen werden.

Hitlers ervaringen als soldaat in de Wereldoorlog hebben een enorme invloed gehad op zijn denkbeelden en zijn latere politieke carrière. Het feit dat Duitsland de oorlog verloor was voor hem moeilijk, zo niet onmogelijk, te verkroppen. De gedachte dat de Duitse soldaat onoverwinnelijk is en dat Duitsland in 1918 dus wel verraden moet zijn door vijanden binnen de eigen grenzen is hét centrale thema in Mein Kampf, in veel van zijn toespraken en in de latere nazi-ideologie.In deze aflevering van Adolf bespreken we hoe Hitler het einde van de oorlog beleefde, hoe dat de opmaat was naar zijn politieke carrière en hoe het zijn denkbeelden heeft gevormd.

In tijden van corona en nu het weer steeds mooi wordt bespreken de presentatoren van Adolf een paar boeken die je van hen moet lezen. Non-fictie, over Adolf zelf en fictie, romans waarin Adolf een grote of kleinere rol speelt. Er zijn er genoeg, maar welke vinden we zelf goed of mooi?Heb je zelf tips? Laat het ons weten via contact@adolf.blog

Het was eigenlijk de bedoeling om nog even verder te praten over Hitlers ervaringen in de Eerste Wereldoorlog en wat die voor invloed hebben gehad op zijn latere leven. Maar nu een groot deel van Nederland vanwege het coronavirus gedwongen thuis zit, presenteren we deze week een aantal kijktips. Hoewel Hitler meestal niet bepaald een vrolijk gespreksonderwerp is, zijn er toch heel wat komische films met en over hem gemaakt. We bespreken een aantal comedyfilms over Adolf Hitler die je zéker moet kijken – en eentje die je níet moet kijken, tenzij je je echt verveelt.

Als we Adolf Hitler moeten geloven, is de Eerste Wereldoorlog (of zoals ze toen zeiden, de Wereldoorlog of de Grote Oorlog) dé vormende gebeurtenis geweest in zijn leven. Hoewel hij Oostenrijker van geboorte was, meldde Hitler zich in augustus 1914 vrijwillig bij het Duitse leger. Hij geloofde in de groot-Duitse gedachte en voelde zich Duitser en geen Oostenrijker. Hij was als soldaat actief aan het Westfront in Frankrijk en België en werd later benoemd tot koerier. Hij werd bevorderd tot de rang van Gefreiter (korporaal) en is twee keer onderscheiden.De meningen van ooggetuigen zijn verdeeld, maar volgens Hitler zelf was zijn tijd als soldaat er een van glorie, roem en kameraadschap. Over de – op zijn zachtst gezegd – mindere kanten van de loopgravenoorlog hoor je hem niet. In deze aflevering van Adolf, de podcast bespreken we Hitlers ervaringen als frontsoldaat en de beeldvorming hierover. Volgende week in deel 2 bespreken we wat voor invloed de oorlog heeft gehad op Hitlers latere leven en zijn politieke denkbeelden.

Iedereen heeft wel iemand in de familie die tijdens een discussie de vraag stelt ‘maar Hitler heeft toch ook goede dingen gedaan?’ Aan hem hebben we immers de Autobahn te danken.Inderdaad zijn er vele foto’s waarop Hitler zich laat afbeelden als ‘Macher’, degene die het Duitse volk onder andere het snelwegennet heeft geschonken.In deze aflevering bespreken we, naar de suggestie van een luisteraar, in hoeverre dit inderdaad een voorbeeld is van de goede dingen die Hitler zou hebben gedaan.

13 minuten. Zoveel had het gescheeld of Adolf Hitler was morsdood geweest. 13 Minutes is ook de Engelse titel van de film Elser, over de man die een zelfgemaakte bom plaatste in de Bürgerbräukeller in München, waar Hitler elk jaar op 8 november een toespraak hield. Georg Elser werkte in z'n eentje een jaar lang aan de bom die tijdens Hitlers toespraak moest afgaan. Maar uitgerekend die avond verliet Hitler 13 minuten eerder dan gepland het gebouw. In deze aflevering bespreken we de film Elser (13 Minutes), het leven van de aspirant-moordenaar Georg Elser en de consequenties van de aanslag voor Hitlers geloof in zijn eigen onkwetsbaarheid. En Bart introduceert een nieuwe rubriek.

Wie anno 2020 in de toelatingscommissie van een kunstacademie zit en er meldt zich een jongeman aan die wel aardig kan tekenen, maar niet uitblinkt in creativiteit en originaliteit, krabt zich misschien wel even achter de oren: kan ik deze jongen wel afwijzen? Of heb ik dan misschien de volgende Adolf Hitler op mijn geweten?In aflevering 6 van Adolf, de podcast bespreken we Hitlers werk als kunstenaar, zijn afwijzing op de kunstacademie en ook de rol die zijn liefde voor kunst in zijn latere leven nog zal spelen.