Podcast appearances and mentions of al qasas

28th chapter of the Qur'an

  • 237PODCASTS
  • 591EPISODES
  • 24mAVG DURATION
  • 1EPISODE EVERY OTHER WEEK
  • Mar 29, 2025LATEST
al qasas

POPULARITY

20172018201920202021202220232024


Best podcasts about al qasas

Latest podcast episodes about al qasas

Xam Sa Dine
028-Al Qasas_076 à la Fin - Imam Assane SARR

Xam Sa Dine

Play Episode Listen Later Mar 29, 2025 64:55


028-Al Qasas_076 à la Fin - Imam Assane SARR by XamSaDine

Xam Sa Dine
028-Al Qasas_056 au 075 - Imam Assane SARR

Xam Sa Dine

Play Episode Listen Later Mar 28, 2025 70:35


028-Al Qasas_056 au 075 - Imam Assane SARR by XamSaDine

Xam Sa Dine
028-Al Qasas_022 au 035 - Imam Assane SARR

Xam Sa Dine

Play Episode Listen Later Mar 27, 2025 69:33


028-Al Qasas_022 au 035 - Imam Assane SARR by XamSaDine

Xam Sa Dine
028-Al Qasas_036 au 055 - Imam Assane SARR

Xam Sa Dine

Play Episode Listen Later Mar 27, 2025 68:47


028-Al Qasas_036 au 055 - Imam Assane SARR by XamSaDine

Xam Sa Dine
028-Al Qasas_001 au 021 - Imam Assane SARR

Xam Sa Dine

Play Episode Listen Later Mar 25, 2025 65:25


028-Al Qasas_001 au 021 - Imam Assane SARR by XamSaDine

NOOR INTERNATIONAL
Sure Al-Qasas

NOOR INTERNATIONAL

Play Episode Listen Later Feb 12, 2025 54:39


Sure Al-Qasas by NOOR INTERNATIONAL

NOOR INTERNATIONAL
Surat Al-Qasas

NOOR INTERNATIONAL

Play Episode Listen Later Jan 6, 2025 52:58


Quran Tukufu kwa mujibu wa Sura (Kiarabu + Kiswahili)

Understanding Islam
tfsrOWTP#096 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 44-49 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 66:10


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#091 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 01-09 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 58:08


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#092 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 10-20 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 61:47


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#093 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 21-26 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 56:57


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#094 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 26-37 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 68:28


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#095 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 38-43 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 84:18


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#100 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 60-66 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 67:45


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#097 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 50-51 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 60:41


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#098 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 52-55 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 61:20


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#099 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 56-59 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 60:27


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#101 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 67-73 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 77:39


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#102 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 74-80 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 80:31


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

Understanding Islam
tfsrOWTP#103 - Tafseer As-Sa'di - Soorah Al-Qasas 028 - Aayat 81-88 - Ustadh Abu Mussab

Understanding Islam

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 60:13


These are the Verses of the manifest Book (that makes clear truth from falsehood, good from evil). [Quran 28:2]

NOOR INTERNATIONAL
Surat Al-Qasas

NOOR INTERNATIONAL

Play Episode Listen Later Dec 8, 2024 55:28


Surat Al-Qasas by NOOR INTERNATIONAL

NOOR INTERNATIONAL
Surat Al-Qasas

NOOR INTERNATIONAL

Play Episode Listen Later Nov 3, 2024 52:17


Surat Al-Qasas by NOOR INTERNATIONAL

Jaber Abdul Hameed
028 Al-Qasas

Jaber Abdul Hameed

Play Episode Listen Later Oct 24, 2024 29:36


Jaber Abdul Hameed – 028 Al-Qasas

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 11, 2024 23:03


Ceci est une compilation des versets récités lors de la prière de tarawih; ils ne sont donc pas enregistrés en une fois. C'est la raison pour laquelle différentes lectures y sont psalmodiées. Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas V84-V88(Fin)

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 10, 2024 1:23


Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan 2023 à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas V71-V83

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 9, 2024 3:41


Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan 2023 à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas V64-V70

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 8, 2024 1:16


Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan 2023 à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas V51-V63

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 7, 2024 3:10


Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan 2023 à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas V43-V49

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 6, 2024 2:40


Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan 2023 à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas V29-V42

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 5, 2024 4:36


Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan 2023 à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas V22-V28

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 4, 2024 2:54


Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan 2023 à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas V12-V21

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 3, 2024 2:47


Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan 2023 à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

BELLIGH
Sourate 28 : Al-Qasas V1-V11

BELLIGH

Play Episode Listen Later Aug 2, 2024 2:11


Récitation du Coran lors de la prière du Tarawih pendant le mois de Ramadan 2023 à la mosquée Al Hikma, la sagesse, à Bruxelles

Al Madrasatu Al Umariyyah
Juz 20 || Al-Qasas 15 - 88 || Tafseer with Ustadh Muhammad Tim Humble

Al Madrasatu Al Umariyyah

Play Episode Listen Later Apr 5, 2024 142:41


Ustadh continues the Tafseer of the twentieth Juz' of the Qur'an. To catch up on previous sessions or watch the entire series, please click here: https://youtube.com/playlist?list=PL2dRQaGGWZOBYkqSWcfhzetBvPKOUFkf4&si=0S29Vl6RzCd3kBY5  Sign up now to AMAU Academy: https://www.amauacademy.com/ AMAU Academy: https://www.amauacademy.com/ AMAU Junior: https://amaujunior.com/ Instagram: https://www.instagram.com/amauofficial/ Patreon: https://www.patreon.com/AMAU Telegram: https://t.me/amauofficial YouTube: https://www.youtube.com/c/AMAUofficial Twitter: https://twitter.com/AMAUofficial iTunes: https://podcasts.apple.com/us/podcast/al-madrasatu-al-umariyyah/id1524526782 Spotify: https://open.spotify.com/show/08NJC1pIA0maaF6aKqZL4N Get in Touch: https://amau.org/getintouch BarakAllahu feekum. #AMAU #quran #ramadan #tafseer

Al Madrasatu Al Umariyyah
Juz 19 || An-Naml 1 - Al-Qasas 14 || Tafseer with Ustadh Muhammad Tim Humble

Al Madrasatu Al Umariyyah

Play Episode Listen Later Apr 5, 2024 121:36


Ustadh completes the Tafseer of the nineteenth Juz' of the Qur'an and proceeds to the twentieth Juz'. To catch up on previous sessions or watch the entire series, please click here: https://youtube.com/playlist?list=PL2dRQaGGWZOBYkqSWcfhzetBvPKOUFkf4&si=0S29Vl6RzCd3kBY5  Sign up now to AMAU Academy: https://www.amauacademy.com/ AMAU Academy: https://www.amauacademy.com/ AMAU Junior: https://amaujunior.com/ Instagram: https://www.instagram.com/amauofficial/ Patreon: https://www.patreon.com/AMAU Telegram: https://t.me/amauofficial YouTube: https://www.youtube.com/c/AMAUofficial Twitter: https://twitter.com/AMAUofficial iTunes: https://podcasts.apple.com/us/podcast/al-madrasatu-al-umariyyah/id1524526782 Spotify: https://open.spotify.com/show/08NJC1pIA0maaF6aKqZL4N Get in Touch: https://amau.org/getintouch BarakAllahu feekum. #AMAU #quran #ramadan #tafseer

Ismail Londt
028 Al-Qasas

Ismail Londt

Play Episode Listen Later Dec 14, 2023 34:02


Ismail Londt – 028 Al-Qasas

Digital Islamic Reminder
20 - Al-Qasas: 68 - Thirty Verses of Faith in Thirty Days - Shaykh Ahmed El-Azhary

Digital Islamic Reminder

Play Episode Listen Later Sep 20, 2023 9:52


20 - Al-Qasas: 68 - Thirty Verses of Faith in Thirty Days - Shaykh Ahmed El-Azhary

Mufti Menk
Stories In The Quran - Musas Supplications In Surat Al-Qasas And Taha

Mufti Menk

Play Episode Listen Later Jul 25, 2023


Omar Suleiman
Stories In The Quran - Musas Supplications In Surat Al-Qasas And Taha

Omar Suleiman

Play Episode Listen Later Jul 25, 2023


Abu Huraira Center
Stories in the Quran Conference | Musa's supplications in Surat Al-Qasas and Taha | Sh. Navaid Aziz

Abu Huraira Center

Play Episode Listen Later Jul 24, 2023


Please Donate towards our Wudhu Project Inshallah: https://micharityp2p.com/ahc/product/... __________________________________________________________________________ Servants of the Most Merciful playlist: https://goo.gl/MHrBMx The Beneficial Means to a Happy Life Playlist: https://goo.gl/j6ejeX The Evolution of Fiqh playlist: https://goo.gl/VGeDaH In their stories, there are lessons playlist: https://goo.gl/qdBU9M

Mufti Menk
Musa's Supplications In Surat Al-Qasas And Taha

Mufti Menk

Play Episode Listen Later Jul 23, 2023


Stories In The Quran Conference

Omar Suleiman
Musa's Supplications In Surat Al-Qasas And Taha

Omar Suleiman

Play Episode Listen Later Jul 23, 2023


Stories In The Quran Conference

Abu Huraira Center
Stories in the Quran Conference | Musa's supplications in Surat Al-Qasas and Taha | Sh. Navaid Aziz

Abu Huraira Center

Play Episode Listen Later Jul 23, 2023


Please Donate towards our Wudhu Project Inshallah: https://micharityp2p.com/ahc/product/... __________________________________________________________________________ Servants of the Most Merciful playlist: https://goo.gl/MHrBMx The Beneficial Means to a Happy Life Playlist: https://goo.gl/j6ejeX The Evolution of Fiqh playlist: https://goo.gl/VGeDaH In their stories, there are lessons playlist: https://goo.gl/qdBU9M

Maher Al Mueaqly
028 Al-Qasas

Maher Al Mueaqly

Play Episode Listen Later Jun 13, 2023 25:31


Maher Al Mueaqly – 028 Al-Qasas

al qasas maher al mueaqly
Maher Al Mueaqly
028 Al-Qasas

Maher Al Mueaqly

Play Episode Listen Later Jun 3, 2023 36:12


Maher Al Mueaqly – 028 Al-Qasas

al qasas maher al mueaqly
Muhammad Siddiq al-Minshawi

Muhammad Siddiq al-Minshawi – 028 Al-Qasas

Omar Jabbie
Ramadan 2022 Night 18 - Surah Anamli V56 and Al Qasas and Al Ankaboot V45

Omar Jabbie

Play Episode Listen Later Mar 7, 2023 40:12


Omar Jabbie – Ramadan 2022 Night 18 – Surah Anamli V56 and Al Qasas and Al Ankaboot V45

Xam Sa Dine
Al-Qasas - Imam Assane SARR

Xam Sa Dine

Play Episode Listen Later Feb 25, 2023 56:33


Al-Qasas - Imam Assane SARR by XamSaDine

Ganj e Hozour Programs
Ganje Hozour audio Program #951

Ganj e Hozour Programs

Play Episode Listen Later Feb 22, 2023


برنامه شماره ۹۵۱ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۴۰۱ تاریخ اجرا: ۲۱ فوريه ۲۰۲۳ -۳ اسفندبرای دستیابی به فایل پادکست برنامه ۹۵۱ بر روی این لینک کلیک کنید.برای دانلود فایل صوتی برنامه ۹۵۱ با فرمت mp3 بر روی این لینک کلیک کنید.PDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF متن نوشته شده پیامهای تلفنی برنامه با فرمتتمام اشعار این برنامه با فرمت PDF نسخه ریز مناسب پرینت تمام اشعار این برنامه با فرمت PDF نسخه درشت خوانش تمام ابیات این برنامه - فایل صوتیخوانش تمام ابیات این برنامه - فایل تصویریفلوچارت مطرح شده در برنامه ۹۵۱ (نسخه‌ی مناسب پرینت رنگی)فلوچارت مطرح شده در برنامه ۹۵۱ (نسخه‌ی مناسب پرینت سیاه و سفید)برای دستیابی به اطلاعات مربوط به جبران مالی‌ بر روی این لینک کلیک کنید.مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsباز این دلِ سرمستم دیوانهٔ آن بند استدیوانه کسی باشد، کو بی‌دل و پیوند استسرمست کسی باشد، کو خود خبرش نَبْوَدعارف دلِ ما باشد، کو بی‌عدد و چند استدر حلقهٔ آن سلطان، در حلقه نگینم منای کور، به من بنگر، من وَردم(۱) و شه قند استنه از خاکم و نه از بادم، نه از آتش و نه از آبمآن چیز شدم کلّی، کو بر همه سوگند استمن عیسیِ آن ماهم، کز چرخ گذر کردممن موسیِ سرمستم، کالله درین ژنده‌ست(۲)دیوانه و سرمستم، هم جامِ تن اشکستممن پند بنپذیرم، چه جایِ مرا پند است؟من صوفی چرا باشم؟ چون رندِ خراباتممن جام چرا نوشم؟ با جام که خرسند است؟من قطره چرا باشم؟ چون غرق در آن بحرممن مرده چرا باشم؟ چون جان و دلم زنده‌ستتن خفت درین گُلخَن، جان رفت در آن گُلشَنمن بودم و بی‌جایی، وین نای که نالنده‌ستاز خویش حذر کردم، وز دورِ قمر جَستمبر عرش سفر کردم، شکلی عجبی بستم(۱) وَرد: گُل، گُلِ سرخ. گُل و قند که باهم گُلقند پدید می‌آورند.(۲) ژنده: کهنه، مندرس، از کار افتاده----------مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsباز این دلِ سرمستم دیوانهٔ آن بند استدیوانه کسی باشد، کو بی‌دل و پیوند استسرمست کسی باشد، کو خود خبرش نَبْوَدعارف دلِ ما باشد، کو بی‌عدد و چند استدر حلقهٔ آن سلطان، در حلقه نگینم منای کور، به من بنگر، من وَردم و شه قند استمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۱۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3214علّتی بتّر ز پندارِ کمالنیست اندر جانِ تو ای ذُودَلال(۳)(۳) ذُودَلال: صاحبِ ناز و کرشمه----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۱۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3219در تگِ جو هست سِرگین ای فَتیٰ(۴)گرچه جو صافی نماید مر تو را(۴) فَتیٰ: جوان، جوانمرد----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۴۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3240کرده حق ناموس را صد من حَدید(۵)ای بسی بسته به بندِ ناپدید(۵) حَدید: آهن----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۶۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #1067که درونِ سینه شرحت داده‌ایمشرح اَندر سینه‌ات بِنهاده‌ایممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۳۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1130 چون ملایک، گوی: لا عِلْمَ لَناتا بگیرد دستِ تو عَلَّمْتَنامانند فرشتگان بگو: «ما را دانشی نیست.» تا «جز آنچه به ما آموختی.» دستِ تو را بگیرد.قرآن کریم، سورهٔ بقره (۲)، آیهٔ ۳۲Quran, Al-Baqarah(#2), Line #32«قَالُوا سُبْحَانَکَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ.»«گفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.»مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #1344, Divan e Shams دمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۶) بپذیرکارِ او کُنْ فَیَکُون‌ست، نه موقوفِ علل(۶) نَفَخْتُ: دمیدم----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۲۴۶۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #2466پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکانمی‌دویم اندر مکان و لامَکانقرآن کریم، سورهٔ یس (۳۶)، آیهٔ ۸۲Quran, Yaseen(#36), Line #82«إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ.»«چون بخواهد چيزى را بيافريند، فرمانش اين است كه مى‌گويد: موجود شو، پس موجود مى‌شود.»مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۴۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #2842, Divan e Shamsچه چگونه بُد عدم را؟ چه نشان نهی قِدَم(۷) را؟نگر اوّلین قَدَم را که تو بس نکو نهادی(۷) قِدَم: دیرینگی، قدیم (مقابل حدوث)----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۲۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #1829, Divan e Shamsگفتم دوش عشق را: ای تو قرین و یارِ منهیچ مباش یک نَفَس غایب از این کنارِ منمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۳۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #2636از قَرین بی‌قول و گفت‌وگویِ اوخو بدزدد دل نهان از خویِ اومولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۲۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1421می‌رود از سینه‌ها در سینه‌هااز رهِ پنهان، صلاح و کینه‌هامولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۸۵۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #4856گرگِ درّنده‌ست نفسِ بَد، یقینچه بهانه می‌نهی بر هر قرین؟مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۵۱۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #3514بر قرینِ خویش مَفزا در صِفتکآن فراق آرد یقین در عاقبتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3196تا کنی مر غیر را حَبْر(۸) و سَنی(۹)خویش را بدخُو و خالی می‌کنی(۸) حَبر: دانشمند، دانا(۹) سَنی: رفیع، بلند مرتبه----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #151مردهٔ خود را رها کرده‌ست اومردهٔ بیگانه را جوید رَفومولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۴۷۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #479دیده آ، بر دیگران، نوحه‌گریمدّتی بنشین و، بر خود می‌گِریمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۳۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2235در گویّ(۱۰) و در چَهی ای قَلتَبان(۱۱)دست وادار از سِبالِ(۱۲) دیگرانچون به بُستانی رسی زیبا و خَوشبعد از آن دامانِ خَلقان گیر و کَشای مُقیمِ حبسِ چار و پنج و شَشنغزجایی، دیگران را هم بکَش(۱۰) گَو: گودال(۱۱) قَلتَبان: بی‌حمیّت، بی‌غیرت(۱۲) سِبال: سبیل----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۲۳۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #4230آشنایی گیر شب‌ها تا به روزبا چنین اِستارهای دیوْسوزهر یکی در دفعِ دیوِ بَدگُمانهست نفت‌اندازِ(۱۳) قلعهٔ آسمان(۱۳) نفت‌اندازَنده: کسی که آتش می‌بارد.----------مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsباز این دلِ سرمستم دیوانهٔ آن بند استدیوانه کسی باشد، کو بی‌دل و پیوند استمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۸۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1381باز دیوانه شدم من ای طبیبباز سودایی شدم من ای حبیب‏مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsدرآمد آتشِ عشق و بسوخت هرچه جز اوستچو جمله سوخته شد، شاد شین و خوش می‌خندو خاصه عشقِ کسی کز الست تا به کنوننبوده است چُنو خود به حُرمتِ پیوندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۷۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #174ما در این دِهلیزِ قاضیِّ قضابهرِ دعویِّ الستیم و بَلیٰمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۰۵۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3052کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ جز وَجهِ اوچون نه‌ای در وَجهِ او، هستی مجوهر که اندر وَجهِ ما باشد فناکُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ نَبوَد جَزاقرآن کریم، سورهٔ قصص (۲۸)، آیهٔ ۸۸Quran, Al-Qasas(#28), Line #88«وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۘ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ ۚ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ»«با خداى يكتا خداى ديگرى را مخوان. هيچ خدايى جز او نيست. هر چيزى نابودشدنى است مگر ذات او. فرمان، فرمان اوست و همه به او بازگردانيده شويد.»حافظ، دیوان غزلیات، غزل شمارۀ ٣١۶Poem (Qazal) #316, Divan e Hafezحافظ از جورِ تو حاشا که بگرداند رویمن از آن روز که در بند توام آزادممولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #537, Divan e Shamsسرمست کاری کی کند؟ مست آن کند که مِی‌ کندبادهٔ خدایی طی کند، هر دو جهان را تا صَمَد(۱۴)(۱۴) صَمَد: بی‌نیاز، از اسماءِ خداوند----------مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۹۱۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #915گر زنی در شاخ دستی، کَی هِلَد(۱۵)؟ هر کجا پیوند سازی، بِسْکُلَد(۱۶)(۱۵) هِلَد: رها کند(۱۶) بِسْکُلَد: بشکافد، پاره کند----------مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsسرمست کسی باشد، کو خود خبرش نَبْوَدعارف دلِ ما باشد، کو بی‌عدد و چند استمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۹۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #393خفته از احوالِ دنیا روز و شبچون قلم در پنجه تقلیبِ(۱۷) رب(۱۷) تقلیب: برگردانیدن، واژگونه کردن----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۳۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #638, Divan e Shams چنان گشت و چنین گشت، چنان راست نیایدمدانید که چونید، مدانید که چندیدمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۴۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #2146بر کنارِ بامی ای مستِ مُدام(۱۸)پست بنشین یا فرود آ، وَالسَّلامهر زمانی که شدی تو کامرانآن دَمِ خوش را کنارِ بام دان(۱۸) مُدام: شراب----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۸۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #1487, Divan e Shamsچون چنگم از زمزمهٔ خود خبرم نیستاسرار همی‌گویم و اسرار ندانممولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsدر حلقهٔ آن سلطان، در حلقه نگینم منای کور، به من بنگر، من وَردم و شه قند استمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #13, Divan e Shamsاکنون که گشتی گُلشِکَر، قوتِ دلی، نورِ نظراز گِل برآ بر دل گذر، آن از کجا؟ این از کجا؟از گلشکر مقصودِ ما لطفِ حق است و بودِ ماای بودِ ما آهن‌صفت وی لطفِ حق آهن‌ربامولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۲۳۷۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #2376صد هزاران جانِ تلخی‌کِش نگرهمچو گُل، آغشته اندر گُلشِکر(۱۹) ای دریغا مر تو را گُنجا بُدیتا ز جانم شرحِ دل پیدا شُدی‌‌این سخن شیرست در پستانِ جانبی‌‌کَشنده خوش نمی‌‌گردد روان‌‌(۱۹) گُلْشِکر: شربتی مرکّب از گلِ سرخ و مواد قندی----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۴۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #43, Divan e Shamsکاهل و ناداشت(۲۰) بُدَم کار درآورد(۲۱) مراطوطیِ اندیشهٔ او همچو شِکَر خَورد مراتابشِ خورشیدِ ازل، پرورشِ جان و جهانبر صفتِ گل به شِکَر(۲۲) پخت و بپرورد مرا(۲۰) ناداشت: بی ‌همه‌ چیز، آنکه هیچ صفت خوب ندارد، بی‌شرم، بی‌اعتقاد(۲۱) کار درآوردن: به کار گماشتن، صاحب کار و بار کردن.(۲۲) گل به شِکَر: گلشکر، گلقند----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۸۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1083قوتِ(۲۳) اصلیِّ بشر، نورِ خداستقوتِ حیوانی مر او را ناسزاست(۲۳) قوت: غذا----------مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsنه از خاکم و نه از بادم، نه از آتش و نه از آبمآن چیز شدم کلّی، کو بر همه سوگند استمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۶۳۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1630مُبْدِع(۲۴) است او، تابعِ اُستاد، نی مَسْنَدِ(۲۵) جمله، ورا اِسناد، نی‌‌(۲۴) مُبْدِع: پدیدآورنده(۲۵) مَسْنَد: تکیه‌گاه----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsفراغتی دَهَدَم عشقِ تو ز خویشاونداز آنکه عشقِ تو بنیادِ عافیت برکَنداز آنکه عشق نخواهد به جز خرابیِ کاراز آنکه عشق نگیرد ز هیچ آفت پندمولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsدیوانه و سرمستم، هم جامِ تن اشکستممن پند بنپذیرم، چه جایِ مرا پند است؟مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۱۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #2814, Divan e Shamsشود اجزایِ تَنِ ما، خوش از آن بادۀ باقیبِرَهَد این تَنِ طامِع(۲۶) ز غمِ مایده‌خواری(۲۶) طامِع: طمع‌کار، حریص----------مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsمن صوفی چرا باشم؟ چون رندِ خراباتممن جام چرا نوشم؟ با جام که خرسند است؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۵۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #4059هر که را فتح و ظَفَر(۲۷) پیغام دادپیشِ او یک شد مُراد و بی‌مُراد(۲۷) ظَفَر: پیروزی، کامروایی----------مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۶۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #1860شاد آن صوفی که رزقش کم شودآن شَبَه‌ش(۲۸) دُر گردد و او یَم(۲۹) شودزآن جِرایِ(۳۰) خاص هر که آگاه شداو سزای قرب و اِجْری‌گاه(۳۱) شدزآن جِرایِ روح چون نُقصان(۳۲) شودجانَش از نُقصانِ آن لرزان شودپس بداند که خطایی رفته استکه سَمَن‌زارِ(۳۳) رضا آشفته است(۲۸) شَبَه: شَبَه یا شَبَق، نوعی سنگ سیاه و برّاق(۲۹) یَم: دریا(۳۰) جِرا: نفقه، مواجب، مستمری(۳۱) اِجری‌گاه: در اینجا پیشگاه الهی(۳۲) نُقصان: کمی، کاستی، زیان(۳۳) سَمَن‌زار: باغِ یاسمن و جای انبوه از درختِ یاسمن، آنجا که سَمَن رویَد.----------مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsتن خفت درین گُلخَن، جان رفت در آن گُلشَنمن بودم و بی‌جایی، وین نای که نالنده‌ستمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۹۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #898, Divan e Shamsدل مَثَلِ روزن است، خانه بدو روشن استتن به فنا می‌رود، دل به بقا می‌رودمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۴۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #242ترکِ این تُون(۳۴) گوی و، در گرمابه رانترکِ تُون را عینِ آن گرمابه دان(۳۴) تُون: آتش‌خانهٔ حمام----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #407در زمانه صاحبِ دامی بُوَد؟همچو ما احمق که صیدِ خود کند؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۶۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #562عُقده‌ای(۳۵) کآن بر گلویِ ماست سختکه بدانی که خَسی(۳۶) یا نیک‌بخت(۳۵) عقده: گِرِه(۳۶) خَس: خار، خاشاک، پست و فرومایه----------مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، ترجیع نهمRumi (Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)#9, Divan e Shamsاز خویش حذر کردم، وز دورِ قمر جَستمبر عرش سفر کردم، شکلی عجبی بستممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۹۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #496چونکه مکرت شد فنایِ مکرِ رَبّبرگشایی یک کَمینی بُوالعَجَب(۳۷)که کمینهٔ(۳۸) آن کمین باشد بقاتا ابد اندر عُروج و اِرتِقا(۳۹)(۳۷) بُوالعَجَب: هر چیز عجیب ‌و غریب(۳۸) کمینه: کمترین(۳۹) اِرتِقا: ترقی، به پایۀ بالاتر رسیدن----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۰۰۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3002ای برادر، صبر کُن بر دردِ نیش(۴۰)تا رهی از نیشِ نفسِ گَبرِ خویشکآن گروهی که رهیدند از وجودچرخِ مِهر و ماهِشان، آرد سجودهر که مُرد اندر تنِ او نفسِ گَبر(۴۱)مر وَرا فرمان بَرَد خورشید و ابرقرآن کریم، سورهٔ نساء (۴)، آیهٔ ۱۳۵Quran, An-Nisaa(#4), Line #135«… فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَىٰ أَنْ تَعْدِلُوا… .»«…. پس، از هوای نفس پيروى مكنيد مبادا از شهادت حق عدول كنيد… .»چون دلش آموخت شمع‌افروختنآفتاب او را نیارد سوختنگفت حق در آفتابِ مُنْتَجِم(۴۲)ذکرِ تَزّاور، کَذی، عَنْ کَهْفِهِمْقرآن کریم، سورهٔ کهف (۱۸)، آیهٔ ۱۷Quran, Al-Kahf(#18), Line #17«وَتَرَى الشَّمْسَ إِذَا طَلَعَتْ تَزَاوَرُ عَنْ كَهْفِهِمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَإِذَا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذَاتَ الشِّمَالِ وَهُمْ فِي فَجْوَةٍ مِنْهُ… .»«و خورشيد را مى‌بينى كه چون برمى‌آيد، از غارشان به جانب راست ميل مى‌كند و چون غروب كند ايشان را واگذارد و به چپ گردد. و آنان در صحنهٔ غارند… .»خار، جمله لطف، چون گُل می‌شودپیشِ جزوی، کو سویِ کُلّ می‌رود(۴۰) دردِ نیش: كنايه از مجاهده با نفس و رياضت است.(۴۱) گَبر: کافر(۴۲) مُنْتَجِم: دارای طلوع و غروبِ منظّم، تابان، آنچه با نظمِ خاصی کار می‌کند.----------مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۶۷۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #4678چون به من زنده شود این مُرده‌تنجانِ من باشد که رُو آرَد به منمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۴۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #47حِسِّ خُفّاشت، سویِ مغرب دَوانحِسِّ دُرپاشت(۴۳)، سویِ مشرق روان(۴۳) دُرْپاش: نثار کنندهٔ مروارید، پاشندهٔ مروارید، کنایه از حِسِّ روحانیِ انسان.----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۰۰۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3008چیست تعظیمِ(۴۴) خدا افراشتن؟خویشتن را خوار و خاکی داشتنچیست توحیدِ خدا آموختن؟خویشتن را پیشِ واحد سوختنقرآن کریم، سورهٔ توحید (اخلاص) (۱۱۲)، آیهٔ ۱Quran, Al-Ikhlas(#112), Line #1«قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.»«بگو: «اوست خداى يكتا.»»گر همی‌خواهی که بفْروزی چو روزهستیِ همچون شبِ خود را بسوزهستی‌ات در هستِ آن هستی‌نواز(۴۵)همچو مِس در کیمیا(۴۶) اَندر گُدازدر من و ما، سخت کردستی دو دَستهست این جملهٔ خرابی از دو هست(۴۴) تعظیم: بزرگداشت، به عظمتِ خداوند پی بردن(۴۵) هستی‌نواز: منظور حق‌تعالی است.(۴۶) کیمیا: اکسیر، شربتِ حیات‌بخش، دانشی که بدان وسیله مس را به طلا تبدیل می‌کنند.----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3136تو روا داری؟ روا باشد که حقهمچو معزول(۴۷) آید از حکمِ سَبَق؟که ز دستِ من برون رفته‌ست کارپیشِ من چندین مَیا، چندین مزار بلکه معنی آن بُوَد جَفَّ الْقَلَمنیست یکسان پیشِ من عدل و ستمحدیث«جَفَّ الْقَلَمُ بِما أنْتَ لاقٍ.»«خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.»مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3131«و همچنین قَدْ جَفَّ الْقَلَمُ یعنی جَفَّ الْقَلَمُ وَ کَتَبَ: لا یَسْتَوِی الطّاعَةُ وَالْمَعْصِیَةُ و لا یَسْتَوِی الْاَمانَةٌ وَ السَّرِقَةُ. جَفَّ الْقَلَمُ اَنْ لٰا یَسْتَوِی الشُّکْرُ وَ الکُفْرانُ، جَفَّ الْقَلَمُ اَنَّ‌اللهَ لٰایُضیعُ اَجْرَ الْمُحْسِنینَ.»«به تحقیق خشک شد قلم که طاعت و عصیان و درستکاری و دزدی برابر نیست. خشک شد قلم که سپاسگزاری و ناسپاسی برابر نیست. خشک شد قلم که همانا خداوند پاداشِ نکوکاران را تباه نسازد.»همچنین تأویلِ(۴۸) قَدْ جَفَّ الْقَلَمُبهرِ تحریض‌ست(۴۹) بر شغلِ اَهَم(۵۰) پس قلم بنوشت که هر کار رالایقِ آن هست تأثیر و جزاکژ روی، جَفَّ الْقَلَم کژ آیدتراستی آری، سعادت زایدت(۴۷) مَعزول: عزل‌شده(۴۸) تأویل: تفسیر(۴۹) تحریض‌: برانگیختن، تشویق کردن(۵۰) اَهَم: مهم‌تر----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۴۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3644هست مهمانخانه این تَن ای جوانهر صباحی ضَیفِ(۵۱) نو آید دوانهین مگو کین مانْد اندر گردنمکه هم‌ اکنون باز پَرَّد در عَدمهر چه آید از جهان غَیب‌وَشدر دلت ضَیف‌ست، او را دار خَوش(۵۱) ضَیف: مهمان----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3134ظلم آری، مُدبِری(۵۲)، جَفَّ الْقَلَمعدل آری، بَر خوری، جَفَّ الْقَلَم چون بدزدد، دست شد، جَفَّ الْقَلَمخورد باده، مست شد، جَفَّ الْقَلَم تو روا داری؟ روا باشد که حقهمچو معزول(۵۳) آید از حکمِ سَبَق؟که ز دستِ من برون رفته‌ست کارپیشِ من چندین مَیا، چندین مزار بلکه معنی آن بُوَد جَفَّ الْقَلَمنیست یکسان پیشِ من عدل و ستم فرق بنهادم میانِ خیر و شرفرق بنهادم ز بَد هم از بتر (۵۲) مُدبِر: بخت‌برگشته، بدبخت(۵۳) معزول: عزل شده----------مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۳۲۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1323جز خضوع و بندگیّ و، اضطرار(۵۴)اندرین حضرت ندارد اعتبار(۵۴) اضطرار: درمانده شدن، بی‌چارگی----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3140ذرّه‌یی گر در تو افزونی ادبباشد از یارت، بداند فضلِ رب قدرِ آن ذرّه تو را افزون دهدذرّه، چون کوهی، قدم بیرون نهد پادشاهی که به پیشِ تختِ اوفرق نبود از امین و ظلم‌جُو آنکه می‌لرزد ز بیمِ ردِّ اووآنکه طعنه می‌زند در جَدِّ(۵۵) او فرق نبود، هر دو یک باشد بَرَششاه نبود، خاکِ تیره بر سَرَشذرّه‌یی گر جهدِ تو افزون بوددر ترازویِ خدا موزون بود(۵۵) جَدّ: عظمت، توانگری، بهره و نصیب----------مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۰۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #306«عذر خواستنِ آن عاشق از گناهِ خویش به تلبیس و روی‌پوش و فهم کردنِ معشوق، آن را نیز» گفت عاشق: امتحان کردم مگیرتا ببینم تو حریفی یا سَتیر(۵۶) من همی‎دانستمت بی‌امتحانلیک کَی باشد خبر همچون عِیان؟ آفتابی نامِ تو مشهور و فاشچه زیان است ار بکردم ابتلاش(۵۷)؟تو مَنی، من خویشتن را امتحانمی‌کنم هرروز در سود و زیان انبیا را امتحان کرده عُدات(۵۸)تا شده ظاهر از ایشان مُعجزاتامتحانِ چشمِ خود کردم به نورای که چشمِ بد ز چشمانِ تو دُوراین جهان همچون خراب است و تو گنجگر تفحُّص کردم از گنجت، مَرَنج زآن چنین بی‌خُردِگی(۵۹) کردم گِزافتا زنم با دشمنان هر بار لاف تا زبانم چون تو را نامی نهدچشم ازین دیده گواهی‌ها دهدگر شدم در راهِ حُرمت، راهزنآمدم ای مَه به شمشیر و کفن جز به دستِ خود مَبُرَّم پا و سرکه ازین دستم، نه از دستِ دگر از جدایی باز می‌رانی سُخُنهر چه خواهی کن، ولیکن این مکن(۵۶) سَتیر: مستور، پوشیده، پاکدامن(۵۷) ابتلا: امتحان(۵۸) عُدات: عُداة، جمعِ «عادی» به معنی دشمن، متجاوز.(۵۹) بی‌خُردِگی: در اینجا به معنی گستاخی است.----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۶۳۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #635 در هر آن کاری که میل استَت بدآن قدرت خود را همی ‌‌بینی عِیان‌‌ در هر آن کاری که میلت نیست و خواست اندر آن جبری شدی، کین از خداست‌‌انبیا در کارِ دنیا جبری‌‌اند کافران در کارِ عُقْبیٰ جبری‌‌اندمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۱۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #318در سخن‌آباد این دَم، راه شدگفت امکان نیست، چون بیگاه شدپوست‎ها گفتیم و، مغز آمد دَفینگر بمانیم، این نمانَد همچنینمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #320«رد کردنِ معشوقه، عذرِ عاشق را، و تلبیسِ(۶۰) او را در رویِ او مالیدن(۶۱)»در جوابش بر گُشاد آن یار، لبکز سویِ ما روز، سویِ توست شب حیله‌هایِ تیره اندر داوریپیشِ بینایان چرا می‌آوری؟ هر چه در دل داری از مکر و رُموزپیشِ ما رسواست و، پیدا همچو روزگر بپوشیمش ز بَنده‌پَروَریتو چرا بی‌رُویی از حد می‌بَری؟ از پدر آموز، کآدم در گناهخوش فرود آمد به سویِ پایگاه(۶۲)چون بدید آن عالِمُ‎الْاَسرار رابَر دو پا اِستاد استغفار راهمینکه آدم، حضرت حق را که دانای به اسرار غیب است مشاهده کرد، روی دو پا ایستاد و طلب آمرزش کرد.بر سرِ خاکسترِ اَندُه نشستاز بهانه شاخ تا شاخی نَجَست رَبَّنٰا اِنّا ظَلَمْنٰا گفت و بسچونکه جانداران(۶۳) بدید او پیش و پسحضرت آدم(ع) فقط گفت: «پروردگارا همانا ما بر خود ستم کردیم.» زیرا او در پیش و پسِ خود فرشتگان مراقب را مشاهده کرد.قرآن کریم، سورهٔ اعراف (۷)، آیهٔ ۲۳Quran, Al-A'raaf(#7), Line #23«قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ.»«گفتند: اى پروردگار ما، به خود ستم كرديم و اگر ما را نيامرزى و بر ما رحمت نياورى از زيان‌ديدگان خواهيم بود.»(۶۰) تلبیس: روی‌پوش(۶۱) در روی مالیدن: به رخ کشیدن، به رو آوردن(۶۲) پایگاه: درگاه، کفش‌کَن، جای ستوران(۶۳) جاندار: سلاح‌دار، محافظ، نگهبان----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۶۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #368, Divan e Shamsاز هر جهتی تو را بلا دادتا بازکَشَد به بی‌جَهاتَت(۶۴)(۶۴) بی‌جَهات: موجودی که برتر از جا و جهت است، عالَم الهی----------مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #328دید، جاندارانِ پنهان همچو جاندُورباشِ(۶۵) هر یکی تا آسمان که هِلا پیشِ سلیمان، مور باشتا بنشْکافَد تو را این دورباشجز مقامِ راستی یک دَم مَایستهیچ لالا(۶۶) مَرد را چون چشم نیستحتی برای لحظه‌ای هم که شده در جایی غیر از مقام صدق و راستی توقف مکن، زیرا هیچ محافظ و نگهدارنده‌ای برای انسان مانند چشم نیست.کور اگر از پند، پالوده شودهر دَمی او باز آلوده شود آدما، تو نیستی کور از نظرلیک اِذٰا جٰاءَ الْقَضٰا عَمِیَ‎الْبَصَرای آدم، چشمِ دلِ تو کور نیست، امّا همینکه قضای الهی اقتضا کند، چشم بینای انسان کور می‌شود.حدیث«اِنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ إِنْفَاذَ اَمْرٍ سَلَبَ کُلَّ ذی لُبٍّ لُبَّهُ»«هرگاه خداوند اراده فرماید به انجام و اجرای امری، خردِ خردمندان را از آنان می‌ستاند.»حدیث«اِذٰا جٰاءَ الْقَدَرُ عَمِیَ‎الْبَصَرُ»«هرگاه تقدیر غالب آید، چشم کور شود.»حدیث«اِذٰا جٰاءَ الْمقَادیرُ سَلَبَ التَّدابیر»«هرگاه تقدیر آید، تدبیر را برباید.»(۶۵) دُورباش: نیزهٔ دو شاخه داری دارای چوبی مرصّع که در قدیم پیشاپیش شاهان می‌برده‌اند تا مردم بدانند که پادشاه می‌آید و خود را به کنار کشند.(۶۶) لالا: خدمتکار، مربیِّ بزرگ‌زادگان----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۲۵۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1258گر قضا پوشد سیه، همچون شَبَتهم قضا دستت بگیرد عاقبتگر قضا صد بار، قصدِ جان کندهم قضا جانت دهد، درمان کنداین قضا صد بار اگر راهت زندبر فراز چرخ، خَرگاهت(۶۷) زند(۶۷) خرگاه: خیمهٔ بزرگ، سراپرده----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۵۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #652, Divan e Shamsتَدبیر کند بنده و تَقدیر نداندتَدبیر به تَقدیرِ خداوند نماندبنده چو بیندیشد، پیداست چه بیندحیلَت بکند، لیک خدایی نتواندگامی دو چنان آید کاو راست نهادستوانگاه که داند که کجاهاش کشاند؟مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۳۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #333عمرها باید به نادر گاه‌‌گاهتا که بینا از قضا افتد به چاهکور را خود این قضا، همراهِ اوستکه مَر او را، اوفتادن، طبع و خوست در حَدَث(۶۸) افتد، نداند بُویِ چیست؟از من است این بُوی یا ز آلودگی‌ست؟ور کسی بر وی کند مُشکی(۶۹) نثارهم ز خود دانَد نه از احسانِ یارپس دو چشمِ روشن ای صاحب‌نظرمر تو را صد مادرست و صد پدر خاصه چشمِ دل که آن هفتادْتُوستوین دو چشمِ حسّ، خوشه‌چینِ اوستای دریغا رهزنان بنْشسته‌اندصد گِرِه زیرِ زبانم بسته‌اند پای ‌بسته چون رَوَد خوش راهوار؟بس گران بندی‌ست این، معذور دار این سخن، اِشکسته می‌آید دلاکین سخن دُرّست، غیرت آسیادُرّ اگرچه خُرد و اِشکسته شودتُوتیایِ دیدۀ‌ خسته شود ای دُر از اشکستِ خود بر سر مزنکز شکستن روشنی خواهی شدن همچنین اِشکسته بسته گفتنی‌ستحق کند آخر دُرُستش، کو غنی‌ستگندم ار بشْکست و، از هم در سُکُست(۷۰)بر دُکان آمد که نَک نانِ دُرُست تو هم ای عاشق چو جُرمت گشت فاشآب و روغن ترک کن، اِشکسته باشآنکه فرزندانِ خاصِ آدمندنَفْخۀ‌ اِنّاٰ ظَلَمْنٰا می‌دمندزیرا آنان که فرزندان خاص آدم‌اند می‌گویند که «ما بر خود ستم کردیم.»حاجتِ خود عرضه کن، حجّت مگوهمچو ابلیسِ لعینِ سخت‌رُو(۷۱) سخت‌رُویی، گر ورا شد عیب‌پوشدر ستیز و سخت‌رُویی رَوْ بکوش آن ابوجهل از پیمبر مُعجِزی(۷۲)خواست، همچون کینه‌ور تُرکی غُزی(۷۳)لیک آن صِدّیقِ(۷۴) حق، معجز نخواستگفت: این رُو خود نگوید جز که راست کی رسد همچون تویی را کز مَنیامتحانِ همچو من یاری کُنی؟(۶۸) حَدَث: نجاست، مدفوع(۶۹) مُشک: مادّه‌ای معطّر که از نافهٔ آهوی خُتَن می‌گیرند.(۷۰) سُکُستن: گسستن(۷۱) سخت‌رُو: بی‌شرم، گستاخ، پُررو(۷۲) مُعجِز: معجزه(۷۳) غُز: صنفی از ترکانِ غارتگر بوده‌اند که در زمانِ سلطان سنجر قوت گرفتند.(۷۴) صِدّیق: بسیار راستین، لقبِ ابوبکر-------------------------مجموع لغات:(۱) وَرد: گُل، گُلِ سرخ. گُل و قند که باهم گُلقند پدید می‌آورند.(۲) ژنده: کهنه، مندرس، از کار افتاده(۳) ذُودَلال: صاحبِ ناز و کرشمه(۴) فَتیٰ: جوان، جوانمرد(۵) حَدید: آهن(۶) نَفَخْتُ: دمیدم(۷) قِدَم: دیرینگی، قدیم (مقابل حدوث)(۸) حَبر: دانشمند، دانا(۹) سَنی: رفیع، بلند مرتبه(۱۰) گَو: گودال(۱۱) قَلتَبان: بی‌حمیّت، بی‌غیرت(۱۲) سِبال: سبیل(۱۳) نفت‌اندازَنده: کسی که آتش می‌بارد.(۱۴) صَمَد: بی‌نیاز، از اسماءِ خداوند(۱۵) هِلَد: رها کند(۱۶) بِسْکُلَد: بشکافد، پاره کند(۱۷) تقلیب: برگردانیدن، واژگونه کردن(۱۸) مُدام: شراب(۱۹) گُلْشِکر: شربتی مرکّب از گلِ سرخ و مواد قندی(۲۰) ناداشت: بی ‌همه‌ چیز، آنکه هیچ صفت خوب ندارد، بی‌شرم، بی‌اعتقاد(۲۱) کار درآوردن: به کار گماشتن، صاحب کار و بار کردن.(۲۲) گل به شِکَر: گلشکر، گلقند(۲۳) قوت: غذا(۲۴) مُبْدِع: پدیدآورنده(۲۵) مَسْنَد: تکیه‌گاه(۲۶) طامِع: طمع‌کار، حریص(۲۷) ظَفَر: پیروزی، کامروایی(۲۸) شَبَه: شَبَه یا شَبَق، نوعی سنگ سیاه و برّاق(۲۹) یَم: دریا(۳۰) جِرا: نفقه، مواجب، مستمری(۳۱) اِجری‌گاه: در اینجا پیشگاه الهی(۳۲) نُقصان: کمی، کاستی، زیان(۳۳) سَمَن‌زار: باغِ یاسمن و جای انبوه از درختِ یاسمن، آنجا که سَمَن رویَد.(۳۴) تُون: آتش‌خانهٔ حمام(۳۵) عقده: گِرِه(۳۶) خَس: خار، خاشاک، پست و فرومایه(۳۷) بُوالعَجَب: هر چیز عجیب ‌و غریب(۳۸) کمینه: کمترین(۳۹) اِرتِقا: ترقی، به پایۀ بالاتر رسیدن(۴۰) دردِ نیش: كنايه از مجاهده با نفس و رياضت است.(۴۱) گَبر: کافر(۴۲) مُنْتَجِم: دارای طلوع و غروبِ منظّم، تابان، آنچه با نظمِ خاصی کار می‌کند.(۴۳) دُرْپاش: نثار کنندهٔ مروارید، پاشندهٔ مروارید، کنایه از حِسِّ روحانیِ انسان.(۴۴) تعظیم: بزرگداشت، به عظمتِ خداوند پی بردن(۴۵) هستی‌نواز: منظور حق‌تعالی است.(۴۶) کیمیا: اکسیر، شربتِ حیات‌بخش، دانشی که بدان وسیله مس را به طلا تبدیل می‌کنند.(۴۷) مَعزول: عزل‌شده(۴۸) تأویل: تفسیر(۴۹) تحریض‌: برانگیختن، تشویق کردن(۵۰) اَهَم: مهم‌تر(۵۱) ضَیف: مهمان(۵۲) مُدبِر: بخت‌برگشته، بدبخت(۵۳) معزول: عزل شده(۵۴) اضطرار: درمانده شدن، بی‌چارگی(۵۵) جَدّ: عظمت، توانگری، بهره و نصیب(۵۶) سَتیر: مستور، پوشیده، پاکدامن(۵۷) ابتلا: امتحان(۵۸) عُدات: عُداة، جمعِ «عادی» به معنی دشمن، متجاوز.(۵۹) بی‌خُردِگی: در اینجا به معنی گستاخی است.(۶۰) تلبیس: روی‌پوش(۶۱) در روی مالیدن: به رخ کشیدن، به رو آوردن(۶۲) پایگاه: درگاه، کفش‌کَن، جای ستوران(۶۳) جاندار: سلاح‌دار، محافظ، نگهبان(۶۴) بی‌جَهات: موجودی که برتر از جا و جهت است، عالَم الهی(۶۵) دُورباش: نیزهٔ دو شاخه داری دارای چوبی مرصّع که در قدیم پیشاپیش شاهان می‌برده‌اند تا مردم بدانند که پادشاه می‌آید و خود را به کنار کشند.(۶۶) لالا: خدمتکار، مربیِّ بزرگ‌زادگان(۶۷) خرگاه: خیمهٔ بزرگ، سراپرده(۶۸) حَدَث: نجاست، مدفوع(۶۹) مُشک: مادّه‌ای معطّر که از نافهٔ آهوی خُتَن می‌گیرند.(۷۰) سُکُستن: گسستن(۷۱) سخت‌رُو: بی‌شرم، گستاخ، پُررو(۷۲) مُعجِز: معجزه(۷۳) غُز: صنفی از ترکانِ غارتگر بوده‌اند که در زمانِ سلطان سنجر قوت گرفتند.(۷۴) صِدّیق: بسیار راستین، لقبِ ابوبکر

Ganj e Hozour Programs
Ganje Hozour audio Program #950

Ganj e Hozour Programs

Play Episode Listen Later Feb 16, 2023


برنامه شماره ۹۵۰ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۴۰۱ تاریخ اجرا: ۱۴ فوريه ۲۰۲۳ -۲۶ بهمنبرای دستیابی به فایل پادکست برنامه ۹۵۰ بر روی این لینک کلیک کنید.برای دانلود فایل صوتی برنامه ۹۵۰ با فرمت mp3 بر روی این لینک کلیک کنید.PDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF متن نوشته شده پیامهای تلفنی برنامه با فرمتتمام اشعار این برنامه با فرمت PDF نسخه ریز مناسب پرینت تمام اشعار این برنامه با فرمت PDF نسخه درشت PDF متن نوشته شده بخش تلفنی برنامه با فرمتخوانش تمام ابیات این برنامه - فایل صوتیخوانش تمام ابیات این برنامه - فایل تصویریفلوچارت مطرح شده در برنامه ۹۵۰ (نسخه‌ی مناسب پرینت رنگی)فلوچارت مطرح شده در برنامه ۹۵۰ (نسخه‌ی مناسب پرینت سیاه و سفید)برای دستیابی به اطلاعات مربوط به جبران مالی‌ بر روی این لینک کلیک کنید.مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsفراغتی دَهَدَم عشقِ تو ز خویشاونداز آنکه عشقِ تو بنیادِ عافیت(۱) برکَنداز آنکه عشق نخواهد به جز خرابیِ کاراز آنکه عشق نگیرد ز هیچ آفت(۲) پندچه جایِ مال و چه نامِ نِکو و حُرمت و بوش(۳)؟چه خان و مان و سلامت چه اهل و یا فرزند؟که جانِ عاشق چون تیغِ عشق بربایدهزار جانِ مقدّس به شُکرِ آن بِنَهَندهوایِ عشقِ تو و آنگاه خوفِ ویرانی؟تو کیسه بسته و آنگاه عشقِ آن لبِ قند؟سَرَک فروکَش و کُنجِ سلامتی بنشینز دستِ کوته ناید هوایِ سروِ بلندبرو، ز عشق نبردی تو بوی در همه عمرنه عشق داری، عقلی‌ست این به خود خرسندچه صبر کردن و دامن ز فتنه بربودننشسته تا که چه آید ز چرخ روزی چنددرآمد آتشِ عشق و بسوخت هرچه جز اوستچو جمله سوخته شد، شاد شین و خوش می‌خندو خاصه عشقِ کسی کز الست تا به کنوننبوده است چُنو خود به حُرمتِ پیونداگر تو گویی دیدم ورا، برایِ خداگشای دیدهٔ دیگر و این دو را بربندکزین نظر دو هزاران هزار چون من و توبه هر دو عالم دایم هلاک و کور شدنداگر به دیدهٔ من غیرِ آن جمال آیدبکنده باد مرا هر دو دیده‌ها به کُلَند(۴)بصیرتِ همه مَردانِ مَرد عاجز شدکجا رسد به جمال و جلالِ شاهِ لَوَند(۵)؟دریغ پردهٔ هستی خدای برکندیچنانکه آن درِ خیبر علیِّ حیدر کَنْدکه تا بدیدی دیده که پنج نوبتِ(۶) اوهزار ساله از آن سو که گفته شد بِزَنَند(۱) عافیت: سلامت، زُهد، پرهیزکاری، مجازاً محافظه کاری(۲) آفت: بلا، زیان(۳) بوش: جماعت مردم، مجازاً کرّ و فرّ و خودنمایی(۴) کُلَند: کُلَنگ(۵) لَوَند: طنّاز، خوش حرکات(۶) نوبت زدن: نقاره زدن، نوبت زدن برای کسی، شاهی و حکومت او را اعلام کردن، معمول بود که در نقاره خانهٔ شاهان در شبانه روز چندبار نقاره می‌زدند، گاه سه بار، گاه پنج بار، و گاه هفت بار.----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsفراغتی دَهَدَم عشقِ تو ز خویشاونداز آنکه عشقِ تو بنیادِ عافیت برکَنداز آنکه عشق نخواهد به جز خرابیِ کاراز آنکه عشق نگیرد ز هیچ آفت پندچه جایِ مال و چه نامِ نِکو و حُرمت و بوش؟چه خان و مان و سلامت چه اهل و یا فرزند؟مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #806, Divan e Shamsهر کسی در عجبی و عجبِ من اینستکاو نگنجد به میان، چون به میان می‌آید؟مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۵۰۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #3501اوّل و آخِر تویی ما در میانهیچ هیچی که نیاید در بیانهمانطور که عظمت بی‌نهایت الهی قابل بیان نیست و باید به آن زنده شویم، ناچیزی ما هم به عنوان من ذهنی قابل بیان نیست و ارزش بیان ندارد. باید هر چه زودتر آن را انکار کنیم و به او زنده شویم.مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ٢٣٢٩Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #2329چون الف چیزی ندارم، ای کریمجز دلی دلتنگ‌تر از چشمِ میممولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ٢٣٣۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #2334خود ندارم هیچ، بِه سازد مراکه ز وَهمِ دارم است این صد عَنا(۷)(۷) عَنا: رنج----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۵۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1057گر بروید، ور بریزد صد گیاهعاقبت بر روید آن کِشتهٔ الهکِشتِ نو کارید بر کِشتِ نخستاین دوم فانی است و آن اوّل درستکِشتِ اول کامل و بُگزیده استتخمِ ثانی فاسد و پوسیده استمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۶۳۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1630مُبْدِع(۸) است او، تابعِ اُستاد، نی مَسْنَدِ(۹) جمله، ورا اِسناد، نی‌‌(۸) مُبْدِع: پدید آورنده(۹) مَسْنَد: تکیه‌گاه----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۴۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3245شاهدِ تو، سدِّ رویِ شاهد استمُرشدِ تو، سدِّ گفتِ مرشد استمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۱۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #710ای که تو هم عاشقی بر عقلِ خویشخویش بر صورت‌پرستان دیده بیشپرتوِ عقل است آن بر حسِّ توعاریت می‌دان ذَهَب(۱۰) بر مِسِّ توچون زَراَندود است خوبی در بشرورنه چون شد شاهدِ تو پیره خرچون فرشته بود، همچون دیو شدکآن ملاحت اَندرو عاریّه(۱۱) بُداندک اندک می‌ستاند آن جمالاندک اندک خشک می‌گردد نهالرو نُعَمِّرْهُ نُنَکِّسْهُ بخواندل طلب کن، دل منه بر استخوان طالب دل باش، ای که اهل صورتی، بر استخوان دل مبند. در طلب زیبایی و جمال ظاهری مباش و طالب حُسن و لطافت روح باش.قرآن کریم، سورهٔ یس (۳۶)، آیهٔ ۶۸Quran, Yaseen(#36), Line #68«وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ ۖ أَفَلَا يَعْقِلُونَ.»«هر كه را عمر دراز دهيم، در آفرينش دگرگونش كنيم. چرا تعقل نمى‌كنند؟»(۱۰) ذَهَب: طلا، زَر(۱۱) عاریه: قرضی----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۶۲۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1622چون تو گوشی، او زبان، نی جنس توگوشها را حق بفرمود: اَنْصِتُوا کودک اوّل چون بزاید شیرْنوش(۱۲) مدّتی خاموش باشد، جمله گوش‌‌ مدّتی می‌‌بایدش لب‌ دوختن از سخن، تا او سخن آموختن‌‌قرآن کریم، سورهٔ اعراف (۷)، آیهٔ ۲۰۴Quran, Al-A'raaf(#7), Line #204«وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ.»«هر گاه قرآن خوانده شود، گوش فرادهید و خموشی گزینید، باشد که از لطف و رحمت پروردگار برخوردار شوید.»(۱۲) شیرنوش: نوشندهٔ شیر، شیرخوار----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۶۲۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1629نطق، کان موقوفِ(۱۳) راهِ سمع نیست جُز که نطقِ خالقِ بی‌‌طَمْع نیست‌‌ مُبْدِع(۱۴) است او، تابعِ اُستاد، نی مَسْنَدِ(۱۵) جمله، ورا اِسناد، نی‌‌ باقیان هم در حِرَف(۱۶)، هم در مَقال تابعِ استاد و محتاجِ مثال‌‌زین سخن، گر نیستی بیگانه‌‌یی دَلْق(۱۷) و اشکی گیر در ویرانه‌‌یی‌‌ زآنکه آدم، زآن عتاب(۱۸)، از اشک رَست اشکِ‌ تر باشد دمِ توبه‌پرست‌‌ بهرِ گریه آمد آدم بر زمین تا بُوَد گریان و نالان و حَزین‌‌(۱۹)آدم از فردوس و از بالایِ هفت پای‌ماچان(۲۰) از برایِ عُذْر رفت‌‌(۱۳) موقوف: منوط، متوقّف(۱۴) مُبْدِع: پدید آورنده(۱۵) مَسْنَد: تکیه گاه(۱۶) حِرَف: پیشه‌ها، صنعت‌ها، جمعِ حرفه(۱۷) دَلق: پوستین، جامهٔ درویشی(۱۸) عِتاب: ملامت، سرزنش(۱۹) حَزین‌‌: اندوهگین(۲۰) پای‌ماچان: پایینِ مجلس، کفش‌کَنی----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۶۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #368, Divan e Shamsاز هر جهتی تو را بلا دادتا بازکَشَد به بی‌جَهاتَت(۲۱)(۲۱) بی‌جَهات: موجودی که برتر از جا و جهت است، عالَم الهی----------مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۶۰۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #4608کار آن کار است ای مُشتاقِ مَستکاندر آن کار، ار رسد مرگت خوش استمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۷۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #577جز که تسلیم و رضا کو چاره‌ای؟در کفِ شیرِ نرِ خون‌خواره‌ایمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۴۶۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #468جُز توکّل جز که تسلیمِ تمامدر غم و راحت همه مکرست و داممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۵۰۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #507شاد از وی شو، مشو از غیرِ ویاو بهارست و دگرها، ماهِ دیهر چه غیرِ اوست، اِستدراجِ توستگرچه تخت و ملک توست و تاجِ توستقرآن کریم، سورهٔ اعراف (۷)، آیات ۱۸۱ و ۱۸۲Quran, Al-A'raaf(#7), Line #181-182«وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ.» (١٨١)«از آفريدگان ما گروهى هستند كه به حق راه مى‌نمايند و به عدالت رفتار مى‌كنند.»«وَالَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُونَ.» (١٨٢)«و آنان را كه آيات ما را دروغ انگاشتند، از راهى كه خود نمى‌دانند به تدريج خوارشان مى‌سازيم (به تدريج به لب پرتگاه می‌کشانیم)، (به تدريج به افسانه من ذهنی می‌کشانیم).»مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۲۲۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #2225هر ولی را نوح و کشتیبان شناسصحبتِ این خلق را طوفان شناسکم گُریز از شیر و اژدرهایِ نرز آشنایان و ز خویشان کن حَذَردر تلاقی روزگارت می‌برندیادهاشان غایبی‌ات می‌چرندمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۹۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #3099, Divan e Shamsبداد پندم استادِ عشق ز استادیکه هین، بترس ز هرکس که دل بدو دادیحافظ، دیوان غزلیّات، غزل شمارهٔ ۳۶۵Poem (Qazal) #365, Divan e Hafezما مُلکِ(۲۲) عافیت(۲۳) نه به لشکر گرفته‌ایمما تختِ سلطنت نه به بازو نهاده‌ایم(۲۲) مُلک‌: پادشاهی(۲۳) عافیت: سلامتی، تندرستی----------حافظ، دیوان غزلیّات، غزل شمارهٔ ۴۵Poem (Qazal) #45, Divan e Hafezجریده(۲۴) رو، که گذرگاهِ عافیت تنگ استپیاله گیر، که عُمرِ عزیز بی‌بدل(۲۵) استنه من ز بی‌عملی در جهان ملولم(۲۶) و بسملالتِ(۲۷) عُلما هم ز علمِ بی‌عمل استبه چشمِ عقل در این رهگذارِ پرآشوبجهان و کارِ جهان بی‌ثبات و بی‌محل استدلم امیدِ فراوان به وصلِ رویِ تو داشتولی اَجَل(۲۸) به رَهِ عُمر رهزنِ اَمَل(۲۹) استبه هیچ دور(۳۰) نخواهند یافت هشیارشچنین که حافظِ ما مستِ بادهٔ ازل(۳۱) است(۲۴) جَریده‌: تنها، در اینجا یعنی رها از بندِ تعلّقات(۲۵) بی‌بدل: بدون جایگزین(۲۶) ملول: اندوهگین(۲۷) ملالت: غمگینی(۲۸) اَجَل: مرگ(۲۹) اَمَل: آرزو(۳۰) دور: زمانه(۳۱) ازل: همیشگی، ابدی، مجازاً خدایی----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۶۸۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #688بازگَرد از هست، سویِ نیستیطالبِ رَبّی و ربّانیستی(۳۲)(۳۲) ربّانی: خداپرست، عارف----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۶۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #762پس در آ در کارگه، یعنی عدمتا ببینی صُنع(۳۳) و صانع(۳۴) را به همکارگه چون جایِ روشن‌دیدگی(۳۵) استپس برونِ کارگه، پوشیدگی استرو به هستی داشت فرعونِ عَنودلاجرم از کارگاهش کور بود(۳۳) صُنع: آفرینش(۳۴) صانع: آفریدگار(۳۵) روشن‌دیدگی: روشن‌‌بینی----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۷۲۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #2724حُبُّکَ الْاَشْیاء یُعْمیکَ یُصِمّنَفْسُکَ السَّودا جَنَتْ لا تَخْتَصِمعشق تو به اشياء تو را كور و كر می‌کند. با من ستیزه مکن، زیرا نفس سیاهکار تو چنین گناهی مرتکب شده است.حدیث«حُبُّکَ الْاَشَّیءَ یُعْمی و یُصِمّ.»«عشق تو به اشياء تو را كور و كر می کند.»مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۳۶۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2362کوری عشق‌ست این کوریِّ منحُبِّ یُعْمی وَ یُصِمّ است ای حَسَنآری اگر من، دچار کوری باشم، آن کوری قطعاً کوری عشق است نه کوری معمولی. ای حَسَن بدان که عشق، موجب کوری و کری عاشق می‌شود.مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۵۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #2956, Divan e Shamsدل را تمام بَرکَن ای جان، ز نیک‌نامیتا یک به یک بدانی اسرار را تمامیای عاشقِ الهی ناموسِ خلق خواهی؟ناموس و پادشاهی در عشق هست خامیعاشق چو قند باید، بی‌چون و چند بایدجانی بلند باید، کان حضرتی است سامی(۳۶)(۳۶) سامی: بلندمرتبه----------مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۷۴۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #2743تو بدآن فخر آوری کز ترس و بندچاپلوست گشت مردم روزِ چندهر که را مردم سُجودی می‌کنندزهر اَندر جانِ او می‌آکَنَندچونکه برگردد از او آن ساجدشدانَد او کان زَهر بود و مُوبِدشمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۳۵۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1359ننگرم کس را و گر هم بنگرماو بهانه باشد و، تو مَنْظَرم عاشقِ صُنعِ(۳۷) تواَم در شکر و صبر(۳۸)عاشقِ مصنوع کِی باشم چو گَبر(۳۹)؟عاشقِ صُنعِ خدا با فَر بودعاشقِ مصنوعِ او کافر بود(۳۷) صُنع: آفرینش، آفریدن(۳۸) شُکر و صبر: در اینجا کنایه از نعمت و بلاست.(۳۹) گَبر: کافر----------مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۳۶۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2363کورم از غیر خدا، بینا بدومقتضایِ(۴۰) عشق این باشد بگو(۴۰) مقتضا: لازمه، اقتضا شده----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۴۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3644هست مهمانخانه این تَن ای جوانهر صباحی ضَیفِ(۴۱) نو آید دوانهین مگو کین مانْد اندر گردنمکه هم‌ اکنون باز پَرَّد در عَدمهر چه آید از جهان غَیب‌وَشدر دلت ضَیف‌ست، او را دار خَوش(۴۱) ضَیف: مهمان----------مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۶۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #4466عاشقان از بی‌مرادی‌هایِ خویشبا‌خبر گشتند از مولایِ خویشبی‌مرادی شد قَلاووزِ(۴۲) بهشتحُفَّتِ الْجَنَّة شنو ای خوشْ‌سرشتحدیث«حُفَّتِ الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ وَحُفَّتِ النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ.»«بهشت در چیزهای ناخوشایند پوشیده شده و دوزخ در شهوات.»(۴۲) قَلاووز: پیش‌آهنگ، پیشروِ لشکر----------مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۷۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #4470عاقلان، اشکسته‌اش از اضطرارعاشقان، اشکسته با صد اختیارمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۲۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3621سرنگون زآن شد، که از سَر دور ماندخویش را سَر ساخت و تنها پیش راندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۰۶۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #2063تا به دیوارِ بلا نآید سَرش نشنود پندِ دل آن گوشِ کرشمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۴۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3245شاهدِ تو، سدِّ رویِ شاهد استمُرشدِ تو، سدِّ گفتِ مرشد استمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۴۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1546بر کفِ دریا فَرَس(۴۳)، را راندننامه‌یی در نورِ برقی خواندناز حریصی عاقبت نادیدن استبر دل و بر عقلِ خود خندیدن استعاقبت‌بین است عقل از خاصیتنفس باشد کو نبیند عاقبتعقل کو مغلوبِ نفس، او نفس شدمُشتری(۴۴)، ماتِ زُحَل(۴۵) شد، نحس شد(۴۳) فَرَس: اسب(۴۴) مُشتری:‌ بزرگترین سیّارهٔ منظومه شمسی که بین مریخ و زُحل قرار دارد. سعدِ اکبر، سعدِ آسمان(۴۵) زُحَل: کیوان، نحس اکبر----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۶۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #269بر زبان، نامِ حق و، در جانِ اوگَندها از فکرِ بی‌ایمانِ اومولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۷۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #3670تو به صورت رفته‌یی، گم گشته‌ییزآن نمی‌یابی که معنی هِشته‌ییمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۸۲۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #2824قسمتِ خود، خود بریدی تو ز جهلقسمتِ خود را فزاید مردِ اَهلمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۶۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #2264پند گفتن با جَهولِ(۴۶) خوابناکتخم افگندن بُوَد در شوره‌خاک(۴۶) جَهول: نادان----------مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1145عقلِ جُزوی، گاه چیره، گَه نگونعقلِ کلّی، ایمن از رَیْبُ الْـمَنون(۴۷)(۴۷) رَیْبُ الْـمَنون: حوادثِ ناگوار----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #550چون ز زنده مُرده بیرون می‌کندنفسِ زنده سویِ مرگی می‌تندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۲۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3621سرنگون زآن شد، که از سَر دور ماندخویش را سَر ساخت و تنها پیش راندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #407در زمانه صاحبِ دامی بُوَد؟همچو ما احمق که صیدِ خود کند؟مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۵۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #3056, Divan e Shamsقضا که تیرِ حوادث به تو همی‌انداختتو را کُند به عنایت از آن سپس سِپَریمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۸۰۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #2804خانه را من رُوفتم از نیک و بدخانه‌ام پُرَّست از عشقِ احدهرچه بینم اندر او غیرِ خداآنِ من نَبْوَد، بُوَد عکسِ گدامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۶۹۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #690کارگاهِ صنعِ حق، چون نیستی استپس بُرونِ کارگه بی‌قیمتی استمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۶۷۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #4678چون به من زنده شود این مُرده‌تنجانِ من باشد که رُو آرَد به منمن کنم او را ازین جان محتشم(۴۸)جان که من بخشم، ببیند بخششمجانِ نامحرم نبیند رویِ دوستجز همآن جان کاَصلِ او از کویِ اوست(۴۸) محتشم: دارای حشمت، شکوهمند----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۴۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #3745حَیْثُ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُمنَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُمدر هر وضعيّت و هر جا که باشید، رو به سوی او (خدا) کنید. خدا شما را فقط از این کار منع نکرده است.قرآن کریم، سورهٔ بقره (۲)، آیهٔ ۱۴۴Quran, Al-Baqarah(#2), Line #144«قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ ۖ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا ۚ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ ۗ وَإِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ.»«نگريستنت را به اطراف آسمان مى‌بينيم. تو را به سوى قبله‌اى كه مى‌پسندى مى‌گردانيم. پس روى به جانب مسجدالحرام كن. و هر جا كه باشيد روى بدان جانب كنيد. اهل كتاب مى‌دانند كه اين دگرگونى به حق و از جانب پروردگارشان بوده است. و خدا از آنچه مى‌كنيد غافل نيست.»مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۰۹۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #3097پس هماره رویِ معشوقه نگر این به دستِ توست، بشنو ای پدرمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۵۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #4059هر که را فتح و ظَفَر(۴۹) پیغام دادپیشِ او یک شد مُراد و بی‌مُراد(۴۹) ظَفَر: پیروزی، کامروایی----------مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #413بر قضا کم نِه بهانه، ای جوانجُرمِ خود را چون نهی بر دیگران؟مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #415گِردِ خود برگَرد و جُرم خود ببینجنبش از خود بین و، از سایه مَبینمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۲۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #426جرمِ خود را بر کسی دیگر منههوش و گوش خود بدین پاداش دِهجُرم بر خود نِه، که تو خود کاشتیبا جزا و عدلِ حق کن آشتیرنج را باشد سبب بد کردنیبد ز فعلِ خود شناس از بخت نیمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۳۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #430مُتّهم کن نفس خود را ای فتیٰمُتّهم کم کن جزای عدل راتوبه کن، مردانه سر آور به رهکه فَمَنْ یَعْمَل بِمِثقالٍ یَرَهقرآن کریم، سورهٔ الزلزال (٩٩)، آیات ٧ و ٨Quran, Az-Zalzala(#99), Line #7-8«فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ» (٧)«پس هر كس به وزن ذره‌اى نيكى كرده باشد آن را مى‌بيند.»«وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ» (٨)«و هر كس به وزن ذره‌اى بدى كرده باشد آن را مى‌بيند.»مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3145ذرّه‌یی گر جهدِ تو افزون بوددر ترازویِ خدا موزون بودمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۰۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #4105همچو مستی، کو جنایت‌ها کندگوید او: مَعذور بودم من ز خَودگویدش لیکن سبب ای زشتکاراز تو بُد در رفتنِ آن اختیاربیخودی نآمد به خود، توش خواندیاختیارت خود نشد، توش راندیمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۷۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #172شاد باش و فارِغ(۵۰) و ایمن(۵۱) که منآن کنم با تو که باران، با چمنمن غمِ تو می‌خورم تو غم مَخَوربر تو من مشفق‌ترم از صد پدر(۵۰) فارِغ: راحت و آسوده(۵۱) ایمن: رستگار، محفوظ و در امان، سالم----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۶۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #1665, Divan e Shamsعاشقی بر من، پریشانت کنمکم عمارت کن، که ویرانت کنمگر دو صد خانه کنی زنبوروارچون مگس بی‌خان و بی‌مانت کنمتو بر آنکه خلق را حیران کنیمن بر آنکه مست و حیرانت کنمگر کُهِ قافی، تو را چون آسیاآرم اندر چرخ و گردانت کنمور تو افلاطون و لقمانی(۵۲) به علممن به یک دیدار نادانت کنمتو به دستِ من چو مرغی مرده‌ایمن صیادم دامِ مرغانت کنمبر سرِ گنجی چو ماری خفته‌ایمن چو مارِ خسته(۵۳) پیچانت کنمخواه دلیلی گو و خواهی خود مگودر دلالت عینِ برهانت کنمخواه گو لاحول، خواهی خود مگوچون شُهُب(۵۴) لاحولِ شیطانت کنمقرآن کریم، سورهٔ حجر (۱۵)، آیهٔ ۱۸Quran, Al-Hijr(#15), Line #18«إِلَّا مَنِ اسْتَرَقَ السَّمْعَ فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ مُبِينٌ»«مگر آنكه دزدانه گوش مى‌داد و شهابى روشن تعقيبش كرد.»چند می‌باشی اسیرِ این و آن؟گر برون آیی ازین، آنَت کنمای صدف، چون آمدی در بحرِ ماچون صدفها گوهرافشانت کنمبر گلویت تیغها را دست نیستگر چو اسماعیل(۵۵) قربانت کنمچون خلیلی(۵۶)، هیچ از آتش مترسمن ز آتش صد گلستانت کنمقرآن کریم، سورهٔ انبیاء (۲۱)، آیهٔ ۶۹Quran, Al-Anbiyaa(#21), Line #69«قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ»«گفتيم: اى آتش، بر ابراهيم خنک و سلامت باش.»دامنِ ما گیر اگر تَردامنی(۵۷)تا چو مه از نور دامانت کنممن هُمایَم(۵۸)، سایه کردم بر سرتتا که اَفریدون(۵۹) و سلطانت کنمهین قَرائت کم کن و خاموش باشتا بخوانم عینِ قُرآنت کنم(۵۲) افلاطون و لقمان: هردو در دانایی و حکمت شهرت داشته‌اند.(۵۳) خسته: زخمی(۵۴) شُهُب: جمعِ شهاب(۵۵) اسماعیل: اشاره به قربانی شدنِ اسماعیل به دست پدرش ابراهیم(ع) دارد.(۵۶) خلیل: اشاره به گلستان شدنِ آتش بر ابراهیم(ع) است.(۵۷) تَردامن: مجازاً مُجرم و گناهکار(۵۸) هُما: قُدَما معتقد بودند که اگر پرندهٔ هُمای بر سر کسی سایه اندازد، به پادشاهی می‌رسد.(۵۹) اَفریدون: فریدون، پادشاهِ داستانی ایران، در اینجا به معنی سلطان و مقتدر.----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۲۰۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #2204, Divan e Shamsعاشقی بر من؟ پریشانت کنم، نیکو شنوکم عمارت کن که ویرانت کنم، نیکو شنوگر دو صد خانه کنی زنبوروار و مورواربی‌کس و بی‌خان و بی‌مانت کنم، نیکو شنوتو بر آنکه خلق مستِ تو شوند از مرد و زنمن بر آنکه مست و حیرانت کنم، نیکو شنوچون خلیلی(۶۰)، هیچ از آتش مترس، ایمن برومن ز آتش صد گلستانت کنم، نیکو شنوگر کُهِ قافی تو را چون آسیایِ تیزگردآورم در چرخ و گردانت کنم، نیکو شنوور تو افلاطون و لقمانی(۶۱) به علم و کرّ و فرّ(۶۲)من به یک دیدار نادانت کنم، نیکو شنوتو به دستِ من چو مرغی مرده‌ای وقتِ شکارمن صیادم، دامِ مرغانت کنم، نیکو شنوبر سرِ گنجی چو ماری خفته‌ای ای پاسبانهمچو مارِ خسته(۶۳) پیچانت کنم، نیکو شنوای صدف چون آمدی در بحرِ ما غمگین مباشچون صدفها گوهرافشانت کنم، نیکو شنو(۶۰) خلیل: اشاره به گلستان شدنِ آتش بر ابراهیم(ع) است.(۶۱) افلاطون و لقمان: هردو در دانایی و حکمت شهرت داشته‌اند.(۶۲) کرّ و فرّ: شکوه و جلال(۶۳) خسته: زخمی----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۸۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #582, Divan e Shamsخُنُک جانی که بر بامَش همی چوبَک زَنَد(۶۴) امشبشود همچون سَحَر خندان، عَطایِ بی ‌عدد بیند(۶۴) چوبَک زدن: پاسبانی کردن، نگهبانی کردن----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۲۰۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #2204, Divan e Shamsبر گلویت تیغها را دست نی و زخم نیگر چو اسماعیل(۶۵) قربانت کنم، نیکو شنودامنِ ما گیر اگر تَردامنی(۶۶)، تَردامنیتا چو مه از نور دامانت کنم، نیکو شنومن همایم(۶۷)، سایه کردم بر سرت از فضلِ خودتا که اَفریدون(۶۸) و سلطانت کنم، نیکو شنو(۶۵) اسماعیل: اشاره به قربانی شدنِ اسماعیل به دست پدرش ابراهیم(ع) دارد.(۶۶) تَردامن: مجازاً مُجرم و گناهکار(۶۷) هُما: قُدَما معتقد بودند که اگر پرندهٔ هُمای بر سر کسی سایه اندازد، به پادشاهی می‌رسد.(۶۸) اَفریدون: فریدون، پادشاهِ داستانی ایران، در اینجا به معنی سلطان و مقتدر.----------مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۰۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #1408عقل، قربان کُن به پیشِ مصطفیحَسبِیَ الله گُو که الله‌ام کَفیقرآن کریم، سورهٔ زمر (۳۹)، آیات ۳۶ و ۳۸Quran, Az-Zumar(#39), Line #36, 38«… أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ ۖ …»«… آيا خدا براى نگهدارى بنده‌اش كافى نيست … ؟»«… قُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ ۖ…»«… بگو: خدا براى من بس است …»مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۳۲۳Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1323جز خضوع و بندگیّ و، اضطرار(۶۹)اندرین حضرت ندارد اعتبار(۶۹) اضطرار: درمانده شدن، بی‌چارگی----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۲۰۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #2204, Divan e Shamsهین قَرائت کم کن و خاموش باش و صبر کنتا بخوانم، عینِ قُرآنت کنم، نیکو شنومولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2725صبر و خاموشی جذوبِ(۷۰) رحمت استوین نشان جُستن نشان علّت استاَنصِتُوا بپذیر تا بر جانِ توآید از جانان جزای اَنصِتُوا(۷۱)(۷۰) جَذوب: بسیار جذب کننده(۷۱) اَنصِتُوا: خاموش باشید----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #3456اَنْصِتُوا را گوش کن، خاموش باشچون زبانِ حق نگشتی، گوش باش‏مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۳۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #636, Divan e Shamsبمیرید، بمیرید، در این عشق بمیریددر این عشق چو مُردید، همه روح پذیریدبمیرید، بمیرید و زین مرگ مترسیدکزین خاک برآیید، سماوات بگیریدبمیرید، بمیرید و زین نَفْس ببرّیدکه این نَفْس چو بند است، و شما همچو اسیریدمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۴۸۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #1480مرغِ جذبه ناگهان پَرَّد ز عُش(۷۲)چون بدیدی صبح، شمع آنگه بکُشچشم‌ها چون شد گذاره(۷۳)، نورِ اوستمغزها می‌بیند او در عینِ پوستبیند اندر ذَرّه خورشیدِ بقابیند اندر قطره، کُلِّ بحر(۷۴) را(۷۲) عُش: آشیانهٔ پرندگان(۷۳) گذاره: آنچه از حدّ در گذرد، گذرنده.(۷۴) بحر: دریا----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۷۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #771, Divan e Shamsرهِ آسمان درونَست، پَرِ عشق را بجنبانپَرِ عشق چون قوی شد، غمِ نردبان نمانَدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۳۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #636, Divan e Shamsیکی تیشه بگیرید پیِ حفرهٔ زندانچو زندان بشکستید، همه شاه و امیریدبمیرید، بمیرید به پیشِ شهِ زیبابرِ شاه چو مُردید، همه شاه و شهیرید(۷۵)بمیرید، بمیرید و زین ابر برآییدچو زین ابر برآیید، همه بدرِ مُنیرید(۷۶)(۷۵) شهیر: نامی، بلندآوازه(۷۶) مُنیر: روشن، درخشان----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۹۸۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #982این جهان زندان و ما زندانیانحُفره‌ کن زندان و خود را وارهانحدیث«اَلدُّنیا سِجْنُ الْمؤْمِنِ وَ جَنَّةُ الْکافِرِ.»«دنيا، زندان مومن و بهشت كافر است.»مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۵۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #2551هست این دکّان کِرایی، زود باشتیشه بستان و تَکَش(۷۷) را می‌تراش(۷۷) تَک: ته، قعر، عمق----------مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۴۰۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2404دوزخ‌ست آن خانه کآن بی‌روزن استاصلِ دین، ای بنده رَوزَن کردن استتیشهٔ هر بیشه‌ای کم زَن، بیاتیشه زَن در کندنِ روزن، هلامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۳۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #636, Divan e Shamsخموشید، خموشید، خموشی دمِ مرگ استهم از زندگیَ‌ست این که ز خاموش نَفیرید(۷۸)(۷۸) نَفیر: روی‌گردان----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۱۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3214علّتی بتّر ز پندارِ کمالنیست اندر جانِ تو ای ذُودَلال(۷۹)(۷۹) ذُودَلال: صاحبِ ناز و کرشمه----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۱۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3219در تگِ جو هست سِرگین ای فَتیٰ(۸۰)گرچه جو صافی نماید مر تو را(۸۰) فَتیٰ: جوان، جوانمرد----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۴۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3240کرده حق ناموس را صد من حَدید(۸۱)ای بسی بسته به بندِ ناپدید(۸۱) حَدید: آهن----------مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۶۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #1067که درونِ سینه شرحت داده‌ایمشرح اَندر سینه‌ات بِنهاده‌ایممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۳۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #1130 چون ملایک، گوی: لا عِلْمَ لَناتا بگیرد دستِ تو عَلَّمْتَنامانند فرشتگان بگو: «ما را دانشی نیست.» تا «جز آنچه به ما آموختی.» دستِ تو را بگیرد.قرآن کریم، سورهٔ بقره (۲)، آیهٔ ۳۲Quran, Al-Baqarah(#2), Line #32«قَالُوا سُبْحَانَکَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ.»«گفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.»مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #1344, Divan e Shams دمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۸۲) بپذیرکارِ او کُنْ فَیَکُون‌ست، نه موقوفِ علل(۸۲) نَفَخْتُ: دمیدم----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۲۴۶۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #2466پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکانمی‌دویم اندر مکان و لامَکانقرآن کریم، سورهٔ یس (۳۶)، آیهٔ ۸۲Quran, Yaseen(#36), Line #82«إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ.»«چون بخواهد چيزى را بيافريند، فرمانش اين است كه مى‌گويد: موجود شو، پس موجود مى‌شود.»مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۴۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #2842, Divan e Shamsچه چگونه بُد عدم را؟ چه نشان نهی قِدَم(۸۳) را؟نگر اوّلین قَدَم را که تو بس نکو نهادی(۸۳) قِدَم: دیرینگی، قدیم (مقابل حدوث)----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۲۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #1829, Divan e Shamsگفتم دوش عشق را: ای تو قرین و یارِ منهیچ مباش یک نَفَس غایب از این کنارِ منمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۳۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #2636از قَرین بی‌قول و گفت‌وگویِ اوخو بدزدد دل نهان از خویِ اومولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۲۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1421می‌رود از سینه‌ها در سینه‌هااز رهِ پنهان، صلاح و کینه‌هامولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۸۵۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #4856گرگِ درّنده‌ست نفسِ بَد، یقینچه بهانه می‌نهی بر هر قرین؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۲۳۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #4230آشنایی گیر شب‌ها تا به روزبا چنین اِستاره‌های دیوْسوزهر یکی در دفعِ دیوِ بَدگُمانهست نفت‌اندازِ(۸۴) قلعهٔ آسمان(۸۴) نفت‌اندازَنده: کسی که آتش می‌بارد.----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۵۱۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #3514بر قرینِ خویش مَفزا در صِفتکآن فراق آرد یقین در عاقبتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #3196تا کنی مر غیر را حَبْر(۸۵) و سَنی(۸۶)خویش را بدخُو و خالی می‌کنی(۸۵) حَبر: دانشمند، دانا(۸۶) سَنی: رفیع، بلند مرتبه----------مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #151مردهٔ خود را رها کرده‌ست اومردهٔ بیگانه را جوید رَفومولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۴۷۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #479دیده آ، بر دیگران، نوحه‌گریمدّتی بنشین و، بر خود می‌گِریمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۳۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #2235در گویّ(۸۷) و در چَهی ای قَلتَبان(۸۸)دست وادار از سِبالِ(۸۹) دیگرانچون به بُستانی رسی زیبا و خَوشبعد از آن دامانِ خَلقان گیر و کَشای مُقیمِ حبسِ چار و پنج و شَشنغزجایی، دیگران را هم بکَش(۸۷) گَو: گودال(۸۸) قَلتَبان: بی‌حمیّت، بی‌غیرت(۸۹) سِبال: سبیل----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsکه جانِ عاشق چون تیغِ عشق بربایدهزار جانِ مقدّس به شُکرِ آن بِنَهَندمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۶۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #2965, Divan e Shamsگفتم: ز هر خیالی، دردِ سَرَست ما راگفتا: بِبُر سَرش را، تو ذوالفقارِ ماییمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsهوایِ عشقِ تو و آنگاه خوفِ ویرانی؟تو کیسه بسته و آنگاه عشقِ آن لبِ قند؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۹Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #5, Line #559تا گشاید عُقدهٔ(۹۰) اِشکال رادر حَدَث(۹۱) کرده‌ست زرّین بیل راعُقده را بگشاده گیر ای مُنتهیعقده‌یی سخت‌ست بر کیسهٔ تهیدر گشادِ عُقده‌ها گشتی تو پیرعقدهٔ چندی دگر بگشاده گیرعقده‌یی کآن بر گلویِ ماست سختکه بدانی که خسی(۹۲) یا نیک‌بخت؟(۹۰) عُقده: گِره(۹۱) حَدَث: مدفوع(۹۲) خَس: خار، خاشاک، پست و فرومایه.----------مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsسَرَک فروکَش و کُنجِ سلامتی بنشینز دستِ کوته ناید هوایِ سروِ بلندمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۳۳۹۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #3, Line #3396پس ریاضت را به جان شو مُشتریچون سپردی تن به خدمت، جان بَریور ریاضت آیدت بی‌اختیارسر بنه، شکرانه دِه، ای کامیارچون حقت داد آن ریاضت، شکر کنتو نکردی، او کشیدت زامر ِکُنمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۰۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #106ور نمی‌تانی رضا دِه ای عَیار گر خدا رنجت دهد بی‌اختیارکه بلایِ دوست تطهیرِ شماستعلمِ او بالایِ تدبیرِ شماستمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsچه صبر کردن و دامن ز فتنه بربودننشسته تا که چه آید ز چرخ روزی چندمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۸۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #3784تشنه را دردِ سر آرد بانگِ رعدچون نداند کو کشاند ابرِ سعدچشمِ او مانده‌ست در جُویِ روانبی‌خبر از ذوقِ آبِ آسمانمَرْکبِ همّت سویِ اسباب رانداز مُسبِّب لاجَرَم محروم ماندآنکه بیند او مُسَبِّب را عیانکی نهد دل بر سبب‌های جهان؟مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۳۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #638, Divan e Shams چنان گشت و چنین گشت، چنان راست نیایدمدانید که چونید، مدانید که چندیدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsدرآمد آتشِ عشق و بسوخت هرچه جز اوستچو جمله سوخته شد، شاد شین و خوش می‌خندمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۰۵۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3050گفت: چون دیدِ مَنَت از خود نَبُرداین چنین جان را بباید زار مُردچون نبودی فانی اندر پیشِ منفضل آمد مر تو را گردن زدنکُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ جز وَجهِ اوچون نه‌ای در وَجهِ او، هستی مجوهر که اندر وَجهِ ما باشد فناکُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ نَبوَد جَزاقرآن کریم، سوره قصص (۲۸)، آیه ۸۸Quran, Al-Qasas(#28), Line #88«وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۘ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ ۚ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ»«با خداى يكتا خداى ديگرى را مخوان. هيچ خدايىجز او نيست. هر چيزى نابود شدنى است مگر ذات او. فرمان، فرمان اوست و همه به او بازگردانيده شويد.»مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsاگر به دیدهٔ من غیرِ آن جمال آیدبکنده باد مرا هر دو دیده‌ها به کُلَندمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۱۸Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #818چشمِ حس اَفْسُرد بر نقشِ مَمَرّ(۹۳)تُش مَمَر می‌بینی و او مُسْتَقَرّ(۹۴)این دویی اوصافِ دیدِ اَحْوَل(۹۵) استوَرنه اوّل آخِر، آخِر اوّل استهی زِ چِه معلوم گردد این؟ ز بَعثبعث را جُو، کم کن اندر بعث بَحث(۹۳) مَمَرّ: گذرگاه، مجری، محلّ عبور(۹۴) مُسْتَقَرّ: محلّ قرار گرفتن، استوار، برقرار(۹۵) اَحْوَل: لوچ، دوبین----------مولوى، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #822جمله عالَم زین غلط کردند راهکز عَدَم ترسند و، آن آمد پناهمولوى، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #825هم تو تانی کرد یا نِعمَ‌المُعین(۹۶)دیدهٔ معدوم‌بین(۹۷) را هست‌‌بیندیده‌یی کو از عدم آمد پدیدذاتِ هستی را همه معدوم دیداین جهانِ منتظم محشر شودگر دو دیده مُبْدَل(۹۸) و انور شود(۹۶) نِعمَ المُعین: یاوَر نیکو(۹۷) مَعدوم: نیست‌شده، نیست‌ و‌ نابود(۹۸) مُبْدَل: تبدیل‌شده----------مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۹۲۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #921دیدهٔ ما چون بسی علّت(۹۹) دَروسترو فنا کُن دیدِ خود در دیدِ دوستدید ما را دید او نِعْمَ الْعِوَض(۱۰۰)یابی اندر دید او کل غَرَض(۹۹) علّت: بیماری(۱۰۰) نِعْمَ الْعِوَض: بهترین عوض-------------------------مجموع لغات:(۱) عافیت: سلامت، زُهد، پرهیزکاری، مجازاً محافظه کاری(۲) آفت: بلا، زیان(۳) بوش: جماعت مردم، مجازاً کرّ و فرّ و خودنمایی(۴) کُلَند: کُلَنگ(۵) لَوَند: طنّاز، خوش حرکات(۶) نوبت زدن: نقاره زدن، نوبت زدن برای کسی، شاهی و حکومت او را اعلام کردن، معمول بود که در نقاره خانهٔ شاهان در شبانه روز چندبار نقاره می‌زدند، گاه سه بار، گاه پنج بار، و گاه هفت بار.(۷) عَنا: رنج(۸) مُبْدِع: پدید آورنده(۹) مَسْنَد: تکیه‌گاه(۱۰) ذَهَب: طلا، زَر(۱۱) عاریه: قرضی(۱۲) شیرنوش: نوشندهٔ شیر، شیرخوار(۱۳) موقوف: منوط، متوقّف(۱۴) مُبْدِع: پدید آورنده(۱۵) مَسْنَد: تکیه گاه(۱۶) حِرَف: پیشه‌ها، صنعت‌ها، جمعِ حرفه(۱۷) دَلق: پوستین، جامهٔ درویشی(۱۸) عِتاب: ملامت، سرزنش(۱۹) حَزین‌‌: اندوهگین(۲۰) پای‌ماچان: پایینِ مجلس، کفش‌کَنی(۲۱) بی‌جَهات: موجودی که برتر از جا و جهت است، عالَم الهی(۲۲) مُلک‌: پادشاهی(۲۳) عافیت: سلامتی، تندرستی(۲۴) جَریده‌: تنها، در اینجا یعنی رها از بندِ تعلّقات(۲۵) بی‌بدل: بدون جایگزین(۲۶) ملول: اندوهگین(۲۷) ملالت: غمگینی(۲۸) اَجَل: مرگ(۲۹) اَمَل: آرزو(۳۰) دور: زمانه(۳۱) ازل: همیشگی، ابدی، مجازاً خدایی(۳۲) ربّانی: خداپرست، عارف(۳۳) صُنع: آفرینش(۳۴) صانع: آفریدگار(۳۵) روشن‌دیدگی: روشن‌‌بینی(۳۶) سامی: بلندمرتبه(۳۷) صُنع: آفرینش، آفریدن(۳۸) شُکر و صبر: در اینجا کنایه از نعمت و بلاست.(۳۹) گَبر: کافر(۴۰) مقتضا: لازمه، اقتضا شده(۴۱) ضَیف: مهمان(۴۲) قَلاووز: پیش‌آهنگ، پیشروِ لشکر(۴۳) فَرَس: اسب(۴۴) مُشتری:‌ بزرگترین سیّارهٔ منظومه شمسی که بین مریخ و زُحل قرار دارد. سعدِ اکبر، سعدِ آسمان(۴۵) زُحَل: کیوان، نحس اکبر(۴۶) جَهول: نادان(۴۷) رَیْبُ الْـمَنون: حوادثِ ناگوار(۴۸) محتشم: دارای حشمت، شکوهمند(۴۹) ظَفَر: پیروزی، کامروایی(۵۰) فارِغ: راحت و آسوده(۵۱) ایمن: رستگار، محفوظ و در امان، سالم(۵۲) افلاطون و لقمان: هردو در دانایی و حکمت شهرت داشته‌اند.(۵۳) خسته: زخمی(۵۴) شُهُب: جمعِ شهاب(۵۵) اسماعیل: اشاره به قربانی شدنِ اسماعیل به دست پدرش ابراهیم(ع) دارد.(۵۶) خلیل: اشاره به گلستان شدنِ آتش بر ابراهیم(ع) است.(۵۷) تَردامن: مجازاً مُجرم و گناهکار(۵۸) هُما: قُدَما معتقد بودند که اگر پرندهٔ هُمای بر سر کسی سایه اندازد، به پادشاهی می‌رسد.(۵۹) اَفریدون: فریدون، پادشاهِ داستانی ایران، در اینجا به معنی سلطان و مقتدر.(۶۰) خلیل: اشاره به گلستان شدنِ آتش بر ابراهیم(ع) است.(۶۱) افلاطون و لقمان: هردو در دانایی و حکمت شهرت داشته‌اند.(۶۲) کرّ و فرّ: شکوه و جلال(۶۳) خسته: زخمی(۶۴) چوبَک زدن: پاسبانی کردن، نگهبانی کردن(۶۵) اسماعیل: اشاره به قربانی شدنِ اسماعیل به دست پدرش ابراهیم(ع) دارد.(۶۶) تَردامن: مجازاً مُجرم و گناهکار(۶۷) هُما: قُدَما معتقد بودند که اگر پرندهٔ هُمای بر سر کسی سایه اندازد، به پادشاهی می‌رسد.(۶۸) اَفریدون: فریدون، پادشاهِ داستانی ایران، در اینجا به معنی سلطان و مقتدر.(۶۹) اضطرار: درمانده شدن، بی‌چارگی(۷۰) جَذوب: بسیار جذب کننده(۷۱) اَنصِتُوا: خاموش باشید(۷۲) عُش: آشیانهٔ پرندگان(۷۳) گذاره: آنچه از حدّ در گذرد، گذرنده.(۷۴) بحر: دریا(۷۵) شهیر: نامی، بلندآوازه(۷۶) مُنیر: روشن، درخشان(۷۷) تَک: ته، قعر، عمق(۷۸) نَفیر: روی‌گردان(۷۹) ذُودَلال: صاحبِ ناز و کرشمه(۸۰) فَتیٰ: جوان، جوانمرد(۸۱) حَدید: آهن(۸۲) نَفَخْتُ: دمیدم(۸۳) قِدَم: دیرینگی، قدیم (مقابل حدوث)(۸۴) نفت‌اندازَنده: کسی که آتش می‌بارد.(۸۵) حَبر: دانشمند، دانا(۸۶) سَنی: رفیع، بلند مرتبه(۸۷) گَو: گودال(۸۸) قَلتَبان: بی‌حمیّت، بی‌غیرت(۸۹) سِبال: سبیل(۹۰) عُقده: گِره(۹۱) حَدَث: مدفوع(۹۲) خَس: خار، خاشاک، پست و فرومایه.(۹۳) مَمَرّ: گذرگاه، مجری، محلّ عبور(۹۴) مُسْتَقَرّ: محلّ قرار گرفتن، استوار، برقرار(۹۵) اَحْوَل: لوچ، دوبین(۹۶) نِعمَ المُعین: یاوَر نیکو(۹۷) مَعدوم: نیست‌شده، نیست‌ و‌ نابود(۹۸) مُبْدَل: تبدیل‌شده(۹۹) علّت: بیماری(۱۰۰) نِعْمَ الْعِوَض: بهترین عوض----------------------------************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsفراغتی دهدم عشق تو ز خویشاونداز آنکه عشق تو بنیاد عافیت برکنداز آنکه عشق نخواهد به جز خرابی کاراز آنکه عشق نگیرد ز هیچ آفت پندچه جای مال و چه نام نکو و حرمت و بوشچه خان و مان و سلامت چه اهل و یا فرزندکه جان عاشق چون تیغ عشق بربایدهزار جان مقدس به شکر آن بنهندهوای عشق تو و آنگاه خوف ویرانیتو کیسه بسته و آنگاه عشق آن لب قندسرک فروکش و کنج سلامتی بنشینز دست کوته ناید هوای سرو بلندبرو ز عشق نبردی تو بوی در همه عمرنه عشق داری عقلی‌ست این به خود خرسندچه صبر کردن و دامن ز فتنه بربودننشسته تا که چه آید ز چرخ روزی چنددرآمد آتش عشق و بسوخت هرچه جز اوستچو جمله سوخته شد شاد شین و خوش می‌خندو خاصه عشق کسی کز الست تا به کنوننبوده است چنو خود به حرمت پیونداگر تو گویی دیدم ورا برای خداگشای دیده دیگر و این دو را بربندکزین نظر دو هزاران هزار چون من و توبه هر دو عالم دایم هلاک و کور شدنداگر به دیده من غیر آن جمال آیدبکنده باد مرا هر دو دیده‌ها به کلندبصیرت همه مردان مرد عاجز شدکجا رسد به جمال و جلال شاه لونددریغ پرده هستی خدای برکندیچنانکه آن در خیبر علی حیدر کندکه تا بدیدی دیده که پنج نوبت اوهزار ساله از آن سو که گفته شد بزنندمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۳۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #937, Divan e Shamsفراغتی دهدم عشق تو ز خویشاونداز آنکه عشق تو بنیاد عافیت برکنداز آنکه عشق نخواهد به جز خرابی کاراز آنکه عشق نگیرد ز هیچ آفت پندچه جای مال و چه نام نکو و حرمت و بوشچه خان و مان و سلامت چه اهل و یا فرزندمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰۶Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Qazal) #806, Divan e Shamsهر کسی در عجبی و عجب من اینستکاو نگنجد به میان چون به میان می‌آیدمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۵۰۱Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #4, Line #3501اول و آخر تویی ما در میانهیچ هیچی که نیاید در بیانهمانطور که عظمت بی‌نهایت الهی قابل بیان نیست و باید به آن زنده شویم ناچیزی ما هم به عنوان من ذهنی قابل بیان نیست و ارزش بیان ندارد باید هر چه زودتر آن را انکار کنیم و به او زنده شویممولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ٢٣٢٩Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #2329چون الف چیزی ندارم ای کریمجز دلی دلتنگ‌تر از چشم میممولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ٢٣٣۴Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #6, Line #2334خود ندارم هیچ به سازد مراکه ز وهم دارم است این صد عنامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۵۷Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #1057گر بروید ور بریزد صد گیاهعاقبت بر روید آن کشته الهکشت نو کارید بر کشت نخستاین دوم فانی است و آن اول درستکشت اول کامل و بگزیده استتخم ثانی فاسد و پوسیده استمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۶۳۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1630مبدع است او تابع استاد نیمسند جمله ورا اسناد نی‌‌مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۲۴۵Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #3245شاهد تو سد روی شاهد استمرشد تو سد گفت مرشد استمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۱۰Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #2, Line #710ای که تو هم عاشقی بر عقل خویشخویش بر صورت‌پرستان دیده بیشپرتو عقل است آن بر حس توعاریت می‌دان ذهب بر مس توچون زراندود است خوبی در بشرورنه چون شد شاهد تو پیره خرچون فرشته بود همچون دیو شدکان ملاحت اندرو عاریه بداندک اندک می‌ستاند آن جمالاندک اندک خشک می‌گردد نهالرو نعمره ننکسه بخواندل طلب کن دل منه بر استخوان طالب دل باش ای که اهل صورتی بر استخوان دل مبند در طلب زیبایی و جمال ظاهری مباش و طالب حسن و لطافت روح باشقرآن کریم، سورهٔ یس (۳۶)، آیهٔ ۶۸Quran, Yaseen(#36), Line #68«وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ ۖ أَفَلَا يَعْقِلُونَ.»«هر كه را عمر دراز دهيم، در آفرينش دگرگونش كنيم. چرا تعقل نمى‌كنند؟»مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۱۶۲۲Rumi (Molana Jalaleddin) Poem (Mathnavi), Book #1, Line #1622چون تو گوشی او زبان نی جنس توگوشها را حق بفرمود انصتوا کودک اول چون بزاید شیرنوشمدتی خاموش باشد جمله گوش‌‌