TU THÂN - NỖ LỰC ĐỂ BẢN THÂN TỐT HƠN MỖI NGÀY!

Khi nhắc đến nữ nhân thời cổ đại, người ta thường hình dung họ là những người “chân không bước ra khỏi cổng”, ít học. Nhưng trong các lĩnh vực văn học, sử học… vẫn xuất hiện không ít các tài nữ như Trác Văn Quân, Ban Chiêu, Thái Văn Cơ, Thượng Quan Uyển Nhi, Lý Thanh Chiếu… Vậy đức hạnh và tài năng xuất chúng của họ được bồi dưỡng ra như thế nào?

Người ta thường cho rằng người có nhiều tiền bạc của cải là người giàu có, còn người không có tài sản gì trong tay là người nghèo. Dưới đây là câu chuyện Hoàng đế Càn Long cùng Kỷ Hiểu Lam và Hòa Thân bàn luận về giàu nghèo được ghi chép lại trong sử sách triều Thanh.

Người ta thường cho rằng người có nhiều tiền bạc của cải là người giàu có, còn người không có tài sản gì trong tay là người nghèo. Dưới đây là câu chuyện Hoàng đế Càn Long cùng Kỷ Hiểu Lam và Hòa Thân bàn luận về giàu nghèo được ghi chép lại trong sử sách triều Thanh.

Trí tuệ là một loại tài phú, nhưng xưa nay, người thường xuyên khoe khoang tài phú của mình thì dễ gặp họa. Có những người thích tâm kế, luôn thể hiện chút thông minh nhỏ, khôn vặt, không quản điều đó là có cần thiết hay không. Điều này không chỉ đối với thành công là vô ích mà còn thường thường dẫn đến những chuyện không mong muốn.

Trong cuộc sống, đôi khi người ta chỉ vì chút ưu thế nhất thời mà đắc ý, cho rằng bản thân có thể chiến thắng, có thể vui cười mà dương dương tự đắc. Tuy nhiên, kết quả sau cùng thì phải đi hết con đường mới thực sự có thể chiêm nghiệm được. Và nếu như cứ ngay thẳng, lạc quan, lương thiện mà sống thì chắc chắn sẽ có được sự vui vẻ, hệt như câu nói “Cuối cùng ai có thể cười, ai mới là người cười vui vẻ nhất”.

Xưa nay rất nhiều người khi nhắc đến Kinh Dịch đều cho rằng đó chỉ đơn thuần là cuốn sách về bói toán, đoán mệnh. Nhưng kỳ thực, Kinh Dịch còn là cuốn sách hàm chứa đạo lý làm người sâu sắc.

Cổ ngữ nói: “Bờ kè ngàn dặm cũng sập vì hang kiến nhỏ”, hay “việc lớn trong thiên hạ đều từ việc nhỏ mà nên”, bởi vậy việc nhỏ mà khinh suất, hành vi nhỏ mà không để tâm, lỗi lầm nhỏ mà không kịp thời sửa đổi đều sẽ có thể dẫn đến tai họa lớn.

Có một câu nói kinh điển như thế này: “Khi bạn khép chặt hai bàn tay lại, trong tay bạn sẽ không có gì. Nhưng khi bạn mở hai bàn tay ra thì cả thế giới đều ở trong tay bạn”. Người nào có thể hiểu được “buông bỏ” thì trong cuộc đời hữu hạn này, người ấy mới có thể sống được thản nhiên, sung túc và tự tại.

Cổ ngữ nói: “Người thiện lương cho dù chưa nhận được phúc nhưng họa thì đã rời xa”. Bởi vậy, thế gian có thể hỗn loạn nhưng nội tâm không thể dơ bẩn. Trong thời điểm nhiễu nhương, thiện lương thường hay bị chê cười, nhưng rốt cuộc nó lại là thứ duy nhất có thể bảo tồn lương tri, ban cho con người hy vọng, đưa con người vượt thoát tuyệt cảnh.

Ở vào thời kỳ yên ổn bình hòa thì rất khó để phân biệt ra một người là gian trá hay chân thật, nhân phẩm là cao hay thấp. Nhưng trong một xã hội hỗn loạn, người ta thường vì cám dỗ mà vứt bỏ đạo đức của bản thân mình. Cho nên, càng ở vào hoàn cảnh khó khăn, càng dễ nhìn ra nhân phẩm của một người là tốt hay xấu.

Bắc Sử do Lý Diên Thọ soạn vào triều đại nhà Đường. Đây là bộ sử theo thể loại ký truyền, gồm 100 quyển, bao gồm 12 quyển bản kỷ và 88 quyển liệt truyện. Bộ sử này bắt đầu từ năm thứ nhất Đăng Quốc thời Bắc Ngụy (386) và kết thúc vào năm thứ hai Nghĩa Ninh thời Tùy (618), ghi chép về lịch sử của 6 triều đại Bắc triều: Bắc Ngụy, Tây Ngụy, Đông Ngụy, Bắc Tề, Bắc Chu và Tùy, kéo dài 233 năm.

Nền văn hóa truyền thống của phương Đông xoay quanh tam giáo Nho, Phật, Đạo. Trong đó Phật và Đạo thì giảng về việc giác ngộ, giải thoát khỏi thế gian, còn Nho thì giảng về việc tu dưỡng đạo đức của con người trong nhân thế. Chính vì vậy, đối với kết cấu và sự vận hành của xã hội thì Nho gia đóng vai trò quan trọng. Nho gia coi đức là gốc rễ làm người, đề xướng việc tu thân, từ đó bảo trì nền tảng giá trị phổ quát, giáo hóa dân chúng, trị quốc an bang.

Phật Milarepa (Mật-lặc Nhật-ba) là một trong những Thánh nhân nổi tiếng nhất của Tây Tạng, thuỷ tổ của Bạch giáo Tạng Mật. Lúc lên bảy, cha mất, gia sản bị chiếm đoạt, gia đình ông bị đối xử tàn tệ. Nghe lời mẹ, Milarepa đi học huyền thuật, dùng phép hô phong hoán vũ giết hại nhiều người để trả thù. Ăn năn về hành động đó, ông đã quyết tâm cầu chính pháp tu luyện, nhẫn chịu nhiều gian khổ và thử thách khắc nghiệt mà thượng sư Mã-nhĩ-ba dành cho ông.

Tu dưỡng thân tâm, buông bỏ dục vọng, theo Lão Tử chính là cách để đạt đến cảnh giới cao trong Đại Đạo. Muốn trường sinh bất lão, khỏe mạnh an vui thì phải biết “vô vi”. Vô vi không phải là phó mặc, không hành động mà là thuận theo Đạo, theo tự nhiên. Lão Tử dạy người ta làm người minh trí thì phải biết đến tam thủ sau đây!

Từ cổ chí kim, phàm là bậc hiền nhân làm thành được việc lớn, hay nông phu gánh vác được gia đình thì đều là người dụng tâm, kiên nhẫn, không ngại khó khăn, không ngại gian khổ, cũng không ham an dật hưởng lạc.

Người xưa tin tưởng vào nhân quả báo ứng, cho rằng muốn con cháu đời sau có phúc báo thì cần bắt đầu từ bản thân mình, tu tâm hướng thiện. Họ tâm niệm rằng hành tiểu thiện sẽ tích được tiểu đức, hành đại thiện sẽ tích được đại đức. Tổ tiên chỉ cần có đại đức thì con cháu nhất định sẽ được hưởng phúc báo.

Nhân quả về tương lai của một người giống như một bài toán khó cần tìm ra công thức để giải đáp. Việc tìm công thức giải đáp bài toán là một quá trình đòi hỏi nhiều công sức và trí tuệ. Nếu người tìm ra công thức giải được bài toán khó này trong một thời gian nhanh nhất được xem là người có thể bắt kịp được tương lai.

Cổ nhân giảng: “Trong nhà có người vợ hiền, giống như quốc gia có vị tể tướng tài đức”, hay cũng nói: “Trong nhà có vợ hiền thì người chồng không gặp họa”. Đây đều là cách nói để khẳng định vai trò và đức hạnh của người vợ trong gia đình xưa.

Mối quan hệ giữa mẹ kế và con chồng xưa nay vẫn là mối quan hệ ẩn chứa mâu thuẫn. Trong xã hội cổ đại, mối quan hệ này tồn tại tương đối phổ biến hơn, và do đó người mẹ thời xưa đối xử với các con, bất kể là con đẻ hay con chồng, cũng có tiêu chuẩn riêng để được xem là hiền từ đức hạnh. Sách “Liệt nữ truyện” thời Tây Hán có lưu lại hai câu chuyện về sự bao dung đức hạnh của những người mẹ kế, lấy làm thước đo cho người đời sau.

Người xưa chia đức thành tám loại là hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ, gọi chung là “Bát đức”. “Bát đức” này là tiêu chuẩn để đánh giá con người, hay nói cách khác, người mà không có bất cứ đức nào trong đó thì kỳ thực không thể được tính là người nữa. “Sỉ” là một trong tám đức hạnh cao thượng của con người, bởi vì người mà không có sỉ thì việc gì cũng dám làm.

Trong “Lễ Ký. Lễ Vận” viết: “Ẩm thực nam nữ, nhân chi đại dục tồn yên” , nghĩa là việc ăn uống, việc nam nữ là ham muốn dục vọng lớn trong quá trình sinh tồn của loài người. Do vậy, tiết chế dục vọng ăn uống và ức chế ham muốn sắc dục là điều được cổ nhân coi trọng. Người xưa coi việc xem nhẹ nữ sắc là điều cần thiết để bắt đầu việc tu dưỡng, và cũng là điều cần coi trọng trong suốt quá trình hoàn thiện bản thân.

Trong kiếp nhân sinh, một người hiểu thận trọng không nhất định có thể trở thành người hoàn mỹ, nhưng một người không hiểu thận trọng thì nhất định sẽ trở thành người có nhiều thiếu sót. Vì vậy, học tập cổ nhân thận trọng trong việc tu tâm dưỡng đức là điều nên làm đối với bất kỳ ai.

Cổ ngữ nói: “Hiền nhân tranh tội, ngu nhân tranh lý”. Vì sao người hiền tài lại muốn nhận phần thiệt về mình? Trong cuộc sống, chúng ta thường cho rằng bất kể gặp chuyện gì thì đều phải cố gắng nói cho rõ ràng minh bạch, nhưng kỳ thực cuộc đời này có những việc không thể phân rõ tuyệt đối đúng và sai. Gặp chuyện mà không tranh hơn thua rất nhiều khi là một loại cảnh giới cao thượng.

Con người ai cũng có ý chí riêng, qua việc ngôn chí, minh chí và lập chí có thể rõ được chân tâm, nhìn rõ được bản tính, càng có thể kiên định vào con đường phản bổn quy chân của chính mình. Hơn nữa một người cũng có thể nhìn vào ý chí của người khác và của mình để tìm ra khoảng cách giữa mình với người khác, để có thể tiến bộ hơn.

Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta tùy thời có thể gặp những sự tình không hay khiến tâm tình trở nên buồn khổ bi ai. Nếu lúc ấy chúng ta có thể nhớ đến những sự tình mà chúng ta yêu thích thì sẽ có thể cải biến được tâm trạng của mình. Xuyên suốt cuốn sách Luận Ngữ của Nho gia, có 6 sự tình có thể làm cho tâm tình con người trở nên vui sướng, khoái hoạt.

Trong các tín ngưỡng cổ xưa đều mô tả hình tượng Thần, Phật, Chúa với quyền năng lớn lao, có thể thực hiện rất nhiều phép lạ. Bởi vậy các tín đồ ngày nay thường đến nơi chùa chiền, thánh điện để cúng bái, cầu xin. Nhưng vì sao có rất nhiều người cầu mà không được? Thậm chí trong đại nạn hay dịch bệnh, cả những người xin được ban ơn, xin không mắc phải bệnh tật, cũng không toại nguyện, như ý? Có người còn sinh tâm oán trách các bậc giác giả. Vì sao lại như vậy?

Trong cuộc sống hàng ngày, khi nói một vấn đề nào đó cho người khác nhiều lần mà họ không thể tiếp thu thì người ta thường hay than rằng: “Đúng là đàn gảy tai trâu!” Chúng ta thường cho rằng câu thành ngữ chỉ nhắm đến khả năng tiếp thu của người nghe, nhưng kỳ thực nó cũng nhắm đến trí tuệ của người nói.

Trong cuộc sống, khi gặp lúc thất bại, thoái chí nản lòng, người ta thường than thân trách phận rằng: Vì sao số phận của mình lại hẩm hiu như vậy? Tại sao mình lại không được may mắn bằng người khác? Nhưng trong đại đa số trường hợp, vận khí tốt xấu không phải chỉ là do số phận mà còn là do tự bản thân mình.

Tửu, Vị, Sắc, Đài – Trong bốn thứ này chỉ mắc phải một thứ cũng đủ khiến quốc gia diệt vong. Lời cảnh tỉnh đó của cổ nhân vẫn còn nguyên giá trị.

Trong “Chiến Quốc Sách” có ghi lại việc Trần Chẩn dùng câu chuyện “Vẽ rắn thêm chân” để khuyên Chiêu Dương đạo lý trung dung, thừa thiếu đều không tốt, từ đó mà cứu nguy cho nước Tề.

Thành ngữ phương Đông cổ xưa có câu: “Thiên luân chi lạc”, tức là niềm vui “Thiên luân”. “Thiên luân” có hai nghĩa, một là để chỉ đạo lý tự nhiên, hai là để chỉ mối quan hệ thân thiết trong gia đình, nhất là khi đoàn tụ. Nói cách khác mối quan hệ gia đình cũng là một phần của Thiên lý vậy. Người phương Đông coi gia đình đoàn tụ là hạnh phúc lớn. Hơn nữa, người phương Đông cũng có truyền thống sinh sống theo gia đình lớn, sinh sống gần nhau trong gia tộc lớn.

Thái Bình Quảng Ký là một tuyển tập các câu chuyện do vị Hoàng đế thứ hai của nhà Tống là Tống Thái Tông ra lệnh cho Lý Phương cùng 11 vị quan khác biên soạn. Bộ sách này gồm 500 quyển, ghi lại trên 6.000 truyện trải từ đời Lưỡng Hán, tới đời Ngũ Đại, Tống sơ. Trong bộ sách này ghi lại khá nhiều chuyện khó tin, dưới đây là một chuyện chữa bệnh kỳ lạ như vậy.

Bậc thầy mưu trí Trang Tử chỉ dạy 9 chữ "Mắt không nhìn - Tai không nghe - Tâm không nghĩ": Hiểu thấu trước năm 35 tuổi, ai ai cũng làm nên nghiệp lớn.

Sách “Đạo Đức Kinh” viết: “Ngũ sắc lệnh nhân mục manh, ngũ âm lệnh nhân nhĩ lung, ngũ vị lệnh nhân khẩu sảng”, ngũ sắc làm người ta mờ mắt, ngũ âm làm người ta điếc tai, ngũ vị làm người ta tê miệng lưỡi. Nói cách khác, quá độ say mê một điều gì đó không chỉ riêng âm nhạc, thanh sắc hay ẩm thực đều sẽ khiến người ta mất đi hòa khí, thanh tỉnh và không thể cảm nhận được vị chân thực trong đó nữa.

Người ta nói rằng học làm người là việc của cả đời, không có cách nào tốt nghiệp được. Câu nói này quả thực rất có đạo lý. Đời người, bất kể là ai đều cần phải học tập, chỉ cần có học tập thì nhất định sẽ có tiến bộ. Học làm người là một môn học vô cùng quan trọng và thâm sâu. Vậy, một người cần học những gì?

Xưa nay khi nhắc đến một người có tài có đức, người ta không thể quên đằng sau chính là công lao dạy dỗ của thầy cô, cha mẹ. Nhưng trong lịch sử cũng có không ít người mà đằng sau tài năng và đức hạnh của họ chính là công lao dạy dỗ của ông bà. Dưới đây là cách dạy dỗ cháu thành người tài đức của một vị quan thời nhà Minh. 

Con người sinh sống ở hoàn cảnh nào thì trong tư tưởng sẽ hình thành nên những tiêu chuẩn đo lường sự việc và phương thức ứng biến với cuộc sống như thế ấy. Nhìn lại sự đứt gãy về văn hóa xảy ra trong vài thế kỷ ngắn ngủi này, nguyên nhân chủ yếu đến từ sự đối nghịch vô cùng lớn giữa văn hóa truyền thống và ý thức hiện đại.

Con người hiện đại thường nóng vội, tham cái lợi trước mắt, khi gây dựng đại nghiệp, họ chỉ muốn một bước là thành tựu, một đêm là thành danh, một ngày là thành tài. Họ luôn xem “việc nhỏ” là tầm thường, nhưng lại quên mất rằng việc lớn là từ việc nhỏ tích lũy mà thành. Văn hóa truyền thống đã để lại rất nhiều câu chuyện lịch sử minh chứng cho đạo lý “nước chảy đá mòn”.

Trong cuộc sống, có một số sự việc chúng ta cố gắng và đạt được kết quả tốt, nhưng cũng có những sự việc cho dù có cố gắng đến đâu đi nữa cũng không thể đạt được kết quả mong đợi. Ngay cả Gia Cát Lượng, người nổi tiếng về tài trí mưu lược cũng nói: “Vô lực hồi thiên, cúc cung tận tụy”, không sức xoay chuyển trời, còng mình gắng sức. Có thể thấy, có một số sự tình, thực sự sức người không làm được. Nếu như sức người đã không thể xoay chuyển được, không thể vãn hồi được thì nên thản nhiên đối mặt, cũng chính là “tùy duyên”.

Giữa nghịch cảnh của cuộc đời, chìa khóa để một người thoát khỏi bóng tối chính là thái độ sống và niềm tin của người ấy. Rất nhiều thi nhân xưa đều đúc kết lại một kinh nghiệm như vậy sau khi đã trải qua những khúc chiết trên đường đời như Lục Du thời Nam Tống, Tô Đông Pha thời Bắc Tống… và cả thi nhân Phương Nhạc thời Nam Tống. 

Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận là Hoàng đế khai quốc của triều Tống nên ông hiểu được rất rõ rằng nắm giữ giang sơn là việc không hề dễ dàng, lại càng thấm thía những gian khổ của việc gây dựng sự nghiệp. Vì vậy, thân là Hoàng đế có thể hưởng thụ cuộc sống giàu sang nhưng Tống Thái Tổ lại vô cùng tiết kiệm, đồng thời cũng luôn chú ý đến cách lập thân xử thế của mình. Không chỉ vậy, ông còn rất nghiêm khắc giáo dục con cái trong việc tiết kiệm, tránh xa hoa.

Cổ ngữ giảng: “Thủy đáo cử thành”, nước chảy đến đủ thì tự nhiên sẽ tạo thành sông. Đối với bất kỳ ai cũng vậy, thành công sẽ tự nhiên đến khi đã có đầy đủ các điều kiện cần thiết mà không cần phải nhất mực truy cầu, hao tâm tổn sức theo đuổi.

Đây không phải là một cuốn sách dạy làm giàu dù tiêu đề của cuốn sách có thể làm cho bạn đọc ít nhiều liên tưởng tới điều đó. Tôi không đủ tư cách để viết về chuyện “làm giàu như thế nào”, việc ấy xin để các tỉ phú, các doanh nhân đã khởi nghiệp thành công, các nhà đầu tư có tài sản lớn lo.

Con người sống nơi thế gian, hầu như ai ai cũng có tâm tham, muốn được cho nhiều hơn là xả bỏ. Nhưng nếu một người không biết khắc chế lòng tham của mình mà lại còn phóng đại nó lên thì chính lòng tham sẽ khiến cho người ấy rơi vào vũng bùn mà không có cách nào thoát ra được. Phúc đức của người ấy cũng liền mất và tai họa cũng liền giáng xuống.

Từ thuở xa xưa, những nhà hiền triết nổi tiếng của phương Đông đã để lại cho chúng ta rất nhiều câu nói tưởng chừng giản đơn, nhưng trải qua nghìn năm, giá trị bài học quý giá trong đó vẫn còn nguyên vẹn.

Có lẽ không ít người thắc mắc rằng cớ sao con người ta sinh ra đã có người giàu sang phú quý, có người nghèo khổ đến mức không đủ ăn, đủ mặc. Cũng có người lúc trẻ giàu sang, sung túc nhưng khi về già lại khốn khó, cùng cực và ngược lại. Vậy sự khác biệt ấy là có nguyên nhân do đâu? Rất nhiều câu chuyện xưa được ghi chép lại có thể trả lời cho câu hỏi ấy.

Tục ngữ nói rất đúng, "người đi lưu danh, nhạn bay để lại tiếng". Là con người, chúng ta đến với thế gian này tung hoành một chuyến, ít nhất cũng phải để lại cho đời những lời hay ý đẹp, chứ đừng bao giờ để cho nó trở thành một phần ký ức đau thương.

Được mệnh danh là nhân tài kiệt xuất đệ nhất Trung Hoa, Quỷ Cốc Tử luôn truyền dạy rất nhiều bài học quý giá để tạo dựng bản lĩnh thành công cho rất nhiều đồ đệ của mình.

Lời Dạy Cổ Nhân: Không Ham Hưởng Lạc Mới Thành Được Việc Lớn | TU THÂN

Trong cuộc sống, người ta thường bỏ qua những điều rất đỗi “bình thường”, không coi trọng những điều bình thường, họ thường cho rằng “cao lương mỹ vị” phải là những của ngon vật lạ; nhà cao cửa rộng mới là điều đáng mơ ước; cũng cho rằng người tài trí xuất chúng, hành vi khác lạ mới là bậc chí nhân. Nhưng cổ nhân lại không cho là như vậy.

Tại Thành Xá-vệ có người con của ông trưởng giả nọ, sinh ra hình thù cực kỳ xấu xí: miệng thì rộng toang hoác, mũi thì lõm trũng xuống, mắt thì bên to bên nhỏ, người thì thấp, toàn thân thì đen như mực, giọng nói thì thô lỗ như tiếng heo kêu, càng lớn càng giống như quỷ, bị đặt tên là Xú nhân (người xấu xí).