TU THÂN - NỖ LỰC ĐỂ BẢN THÂN TỐT HƠN MỖI NGÀY!

Đối với một người mà nói, địa vị cao hay thấp, sự nghiệp lớn hay nhỏ, thân phận quý tiện ra sao mấu chốt đều ở chỗ người ấy thực sự có tài đức hay không. Một người là bậc hiền tài thường có những đức tính đáng quý sau.

Khổng Tử luận bàn về người quân tử trên rất nhiều khía cạnh khác nhau, từ khái niệm cho đến các tấm gương thực tế. Thông qua những lời bình luận của ông, hậu thế có thể hình dung ra được người quân tử mà Nho giáo nói đến là người có phẩm hạnh như thế nào.

Cũng giống như câu thành ngữ “nước chảy đá mòn”, Lão Tử khuyên chúng ta không nên coi thường những hành động nhỏ, bởi chúng có thể gây ra tác động to lớn về lâu về dài.

Trên đời này, bất kể là danh tiếng, địa vị hay vinh quang, cũng không gì sánh bằng được ở bên cạnh mẹ. Nhưng thực tế, có biết bao tình mẫu tử, đi một đoạn rồi nhạt dần, sống cùng nhau rồi lại xa cách.

Lời nói xuất ra từ tâm nên người thiện tâm không dễ dàng nói lời cay nghiệt làm tổn thương người khác. Lời nói còn xuất ra từ phẩm cách và tri thức nên một người nói lời gì, nói như thế nào, nói hay không nói cũng là thể hiện ra phẩm cách, tri thức và trí tuệ của người ấy.

Những người già thường hay nói: “Tích đức, tích đức”, mà tích đức gồm có tích âm đức và tích dương đức. Nói một cách đơn giản, làm việc thiện giúp người mà được mọi người biết đến được gọi là “dương đức” hay “dương thiện”. Còn làm việc thiện việc tốt một cách bí mật, mọi người không biết thì được gọi là “âm đức”, dân gian gọi là “âm chất”. Người tích âm đức tuy rằng không được mọi người biết đến nhưng trời cao là có mắt, người ấy vẫn được hưởng phúc báo tương xứng.

Đói bụng thì ăn và buồn ngủ thì ngủ, nghe hai việc ấy thì tưởng như đơn giản nhưng kỳ thực, cả đời của một người có thể “ăn được một cách ngon lành” và “ngủ một giấc yên bình” là việc không hề dễ dàng gì.

Trong việc trị quốc hay thực hiện một sách lược, để đạt được thành tựu, bậc cao nhân hay minh quân thời xưa đều tuân thủ nguyên tắc “tu nội mà an ngoại”, khiến lòng dân cùng hướng về. Một đất nước mà từ quan tướng đến thứ dân đều tôn sùng đạo đức, học theo quân chủ, thì tự nhiên thiên hạ sẽ thái bình an ổn, kẻ địch cũng không dám dòm ngó.

Danh là thứ có thể khiến người ta mê đắm đến mức quên mất cả bản thân mình. Bởi vậy nên trong cuộc sống, chúng ta cần học cách từ bỏ, đừng bắt bản thân “chịu đựng phú quý”.

Trong cuộc sống hàng ngày, rất nhiều việc xảy ra khiến chúng ta phiền não, không vui. Kỳ thực, để có một cuộc sống vui vẻ hoàn toàn không khó như những gì bạn vẫn nghĩ. Chỉ cần thay đổi một chút quan niệm, thay đổi một vài thói quen, cuộc sống của bạn dần sẽ trở thành vui vẻ, hạnh phúc hơn rất nhiều. Dưới đây là 7 thói quen tốt có thể giúp cuộc sống của một người trở nên vui vẻ, an lành và hạnh phúc hơn.

Chuyện bắt đầu vào cuối thời nhà Thanh, ở Thiên Tân Vệ có một quán trà lâu đời nổi tiếng gần xa, rất nhiều quan lại quyền quý đều đến đây nếm thử. Một lần nọ, khi một đại thần Lý Hồng Chương một viên quan thuộc hàng nhất phẩm trong triều đình ghé đến Thiên Tân, các quan địa phương đã mời ông đến thưởng thức trà ở quán này. Kết quả, trà vừa được đem lên mọi người đã thấy Lý Hồng Chương tỏ vẻ không hài lòng. Vậy, vấn đề nằm ở đâu?

Có thể nhiều người đã biết rằng từ “Phật” mà chúng ta quen dùng trong Phật giáo và từ “Bụt” mà dân gian Việt Nam quen thuộc là một. Cũng có thể nhiều người mơ hồ cảm thấy các danh xưng “Phật”, “Đạo”, “Thần” hay “Chúa” đều chỉ những cá nhân đặc biệt mang rất nhiều điểm tương đồng – nhưng cũng lại có những đặc thù riêng. Vậy thì hàm nghĩa của chữ “Phật” trong văn hóa tu luyện của nhân loại là gì? Những người như thế nào thì được xưng là “Phật”?

Trung Hoa cổ xưa có rất nhiều nhân vật thần bí, nhưng kể đến nhân vật thần bí nhất thì dân gian thường kể đến Quỷ Cốc Tử. Quỷ Cốc Tử là bậc thần bí kỳ tài, tiếng tăm lừng lẫy thời Chiến Quốc của Trung Hoa cổ đại.

Trong cuộc sống, giao tiếp là một phần không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, nhiều người không có năng khiếu giao tiếp với người khác. Để đạt được mục đích này, chúng ta có thể dựa vào năm "công thức bất bại" do nhà hiền triết cổ đại Quỷ Cốc Tử để lại. Thông qua những câu tục ngữ thông thái này, chúng ta có thể xử lý giao tiếp giữa các cá nhân một cách dễ dàng.

Quỷ Cốc Tử là một nhân vật bí ẩn trong lịch sử Trung Quốc. Quỷ Cốc Tử tên là Vương Thiền, người thế gian gọi ông là "Quỷ Cốc Tử" và "Vương Thiền Tổ Sư". Tên của Quỷ Cốc Tử có nguồn gốc từ nơi sinh của ông là ở núi Quy Cốc, tỉnh Hà Nam.

Có lẽ cuộc đời của bất kỳ ai trong thế gian này cũng đều khó tránh khỏi lúc lên lúc xuống. Nhưng cho dù là gặp phải lúc khó khăn nhất, cũng không nên oán trách, tức giận. Một người nếu có thể tu dưỡng thành được “tam đức” dưới đây thì gặp phải cảnh ngộ gì cũng sẽ có thể từ từ vực dậy mà đi lên.

Trong sách “Tuân Tử. Tu thân” viết: “Đường dù ngắn không đi không đến, việc tuy nhỏ không làm không thành”.

Tin vào phong thủy không bằng tích đức hành thiện. Tính toán trăm phương ngàn kế cũng không bằng có được một trái tim thiện lương…

Có một người nọ ghé thăm một công viên tươi đẹp vào mùa xuân, nhưng sau khi đến nơi, anh ta buông lời giận dữ: "Nơi này vừa bẩn vừa hôi thối, không bao giờ mình quay lại nữa!"

Trong cuộc sống, có rất nhiều người và việc mà chúng ta cho dù có muốn chạy thoát cũng không chạy thoát khỏi, không muốn nghĩ cũng vẫn phải nghĩ. Những điều này được gọi là “duyên”, thứ mà con người sờ không thấy, cầu không được, chỉ có thể lựa chọn thuận theo là tốt nhất.

Nước tuy mềm mại nhưng “nước chảy đá mòn”. Nước khi là băng thì cứng rắn như sắt thép, càng lạnh giá lại càng cứng rắn. Nước khi là khí lại có lực đẩy lớn vô cùng. Cho nên, một người muốn làm thành được việc đại sự thì cần phải hàm dưỡng đức tính giống như nước.

Liêm chính, cần kiệm, giản dị là những đạo đức tốt đẹp của “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Một thi nhân nổi tiếng triều Đường từng viết trong “Vịnh Sử” một câu: “Nhìn lịch sử một cách tổng quát, lớn đến như quốc gia, nhỏ đến như gia đình đều hưng thịnh bởi cần kiệm, diệt vong bởi xa hoa lãng phí”.

Một người phụ nữ trẻ mang thai bỗng nhiên cảm thấy rất mệt mỏi, bất tri bất giác ngủ thiếp đi. Trong mơ, cô nhìn thấy thiên thượng giáng hạ những vầng mây tím tuyệt đẹp, quấn quanh thân mình. Rất nhanh chóng, đứa bé được sinh ra.

Trong “Đạo Đức Kinh”, Lão Tử viết: “Tri nhân giả trí, tự tri giả minh”, ý tứ là người có thể hiểu biết người khác là người có trí tuệ, còn người có thể hiểu rõ chính mình mới là bậc cao minh.

Học cần phải có thầy, cần phải có sách, cái đó là nhẽ thường, ai đi học cũng khó vượt được hai điều ấy. Song khi học đã quá cao lên, nhất về mặt văn chương, triết lý, bảo muốn tìm cho thực có thầy giỏi để thụ nghiệp, không phải là dễ vậy. Trong “Ngụy Thư” có chép chuyện Từ Tuân Minh theo đuổi đạo học, không bằng lòng với lời giảng của thầy, mà hiểu ra “tâm học”.

Cùng với sự phát triển của khoa học và kỹ thuật, nhịp sống của con người trong xã hội hiện đại càng lúc càng nhanh, áp lực tinh thần cũng càng ngày càng lớn. Trong thời đại chuyển động nhanh như vậy, làm sao chúng ta khiến cho nội tâm vốn mệt mỏi, nôn nóng và nhiều lo toan có thể an tĩnh lại và tìm được một chốn nghỉ ngơi an ổn tường hòa? Có người sẽ lựa chọn ngủ nghỉ, có người lựa chọn đọc sách thưởng trà vào những lúc rảnh rỗi, cũng có người lại đi về một nơi xa xôi yên tĩnh để thư giãn.

Cổ ngữ có câu: “Tử sinh hữu mệnh, phú quý tại Thiên”, sống chết có số, phú quý do Trời. Người xưa cho rằng con người là có mệnh, số mệnh này được định là có thì nó sẽ đến, còn không được định sẵn, thì đừng cưỡng cầu, bởi cưỡng cầu mà làm điều xấu thì sẽ bị báo ứng. Tuy nhiên cũng lại giảng: “Thiên đạo vô thân, thường dữ thiện nhân”, ý nói đạo trời không phân biệt người thân thích, đối xử công bằng với chúng sinh, nhưng làm việc thiện là phù hợp với đạo trời, cho nên người thiện lương hiền đức cứ như là được Trời giúp vậy, có những việc có thể hóa hung thành cát, vô cùng kỳ lạ.

Chúng ta đôi lúc sẽ nằm mơ, khi tỉnh giấc thì cho rằng mình đã trở về với hiện thực. Nhưng liệu chúng ta có từng nghĩ rằng ngay cả khi đang tỉnh rồi cũng vẫn là đang ở trong mơ?

Trong thành ngữ cổ có câu nổi tiếng: “Không bay thì thôi, đã bay là xuyên thấu trời cao; không hót thì thôi, đã hót là làm mọi người kinh sợ” (Bất phi tắc dĩ, nhất phi trùng thiên; bất minh tắc dĩ, nhất minh kinh nhân). Câu thành ngữ này là để nói về người tài hoa nhưng ẩn mình, bình thường không có chút tiếng tăm gì nhưng một khi đã thi triển tài năng thì có thể làm ra công trạng khiến mọi người kinh ngạc. Bá chủ chư hầu Sở Trang Vương thời Xuân Thu là một ví dụ sinh động cho điều này.

Trong sách Luận Ngữ của Nho gia có ghi lại rằng một người hỏi Khổng Tử: “Nếu như có người nói với người có lòng nhân rằng có ai đó bị ngã xuống giếng, khi nghe vậy thì người đó có nhảy xuống theo để cứu người không?” Đức Khổng Tử trả lời rằng: “Sao lại phải làm như vậy? Người quân tử tìm cách cứu người, nhưng không để người khác hãm hại, có thể sẽ bị lừa dối bởi điều có lý, nhưng không thể bị hại bởi lời xằng bậy được”.

Lão Tử nói: “Họa mạc đại ư bất tri túc, Cữu mạc đại ư dục đắc”, không có cái họa nào lớn bằng không biết đủ, không có cái hại nào lớn bằng lòng tham muốn có được. Một vài người khi đã có được cuộc sống ổn định, tiếp đó lại truy cầu sự an nhàn. Khi đã có một cuộc sống an nhàn, họ lại muốn truy cầu hưởng thụ vật chất xa hoa.

Từ cổ chí kim, phàm là bậc hiền nhân làm thành được việc lớn, hay nông phu gánh vác được gia đình thì đều là người dụng tâm, kiên nhẫn, không ngại khó khăn, không ngại gian khổ, cũng không ham an dật hưởng lạc.

Chuyện đã xảy ra rất lâu. Khi đó có lẽ do sức khỏe tôi hơi bị suy sụp nên tinh thần cảm thấy mệt mỏi, không thể nào sống vui vẻ từ ngày này sang ngày khác.

Có câu nói rất hay rằng, người bạn tốt giống như một chiếc áo ấm trong mùa đông giá lạnh. Có được người bạn tốt thực sự là phúc phận của chúng ta trong cuộc đời. Tuy nhiên, có được người bạn tốt hay không lại phụ thuộc phần lớn vào tính cách và cách đối nhân xử thế của chúng ta trong cuộc sống. Theo đạo kết giao của cổ nhân, để duy trì được tình bạn tốt đẹp cần tuân thủ ba điều dưới đây.

Sách “Luận Ngữ” ghi lại câu hỏi của Tử Cống như sau: “Làm thế nào mới có thể phú quý mà không kiêu ngạo?” Khổng Tử đáp: “Vậy thì khi phú quý nên yêu mến lễ nghĩa.” Thánh nhân cho rằng thay vì lo lắng chuyện không kiêu ngạo, chi bằng phú quý mà hiếu lễ. Đặt hiếu lễ ở trên thì hành xử đều có tiêu chuẩn, như vậy giàu có hay không cũng không khiến bản thân đánh mất sự tu dưỡng. Trong cuốn “Tọa hoa chí quả quả báo lục” của Uông Đạo Đỉnh thời nhà Thanh có ghi lại một câu chuyện về một gia tộc họ Hàn, giàu mà hiếu lễ, thấy việc nghĩa ắt làm. Mọi người trong thôn đều tôn xưng vài đời chủ gia tộc là đại thiện nhân. Tương truyền gia tộc này giàu có là nhờ một câu chuyện được người đời truyền tụng.

Đối mặt với những khổ nạn trong cuộc đời có người sẽ không thể vượt qua được nhưng có những người lại có thể vượt qua một cách rất bình thản. Đó chính là những người mà trong tâm của họ đạt đến được cảnh giới “tùy ngộ mà an”, với họ thì nơi tâm an chính là nhà.

Khi nhắc đến nữ nhân thời cổ đại, người ta thường hình dung họ là những người “chân không bước ra khỏi cổng”, ít học. Nhưng trong các lĩnh vực văn học, sử học… vẫn xuất hiện không ít các tài nữ như Trác Văn Quân, Ban Chiêu, Thái Văn Cơ, Thượng Quan Uyển Nhi, Lý Thanh Chiếu… Vậy đức hạnh và tài năng xuất chúng của họ được bồi dưỡng ra như thế nào?

Người ta thường cho rằng người có nhiều tiền bạc của cải là người giàu có, còn người không có tài sản gì trong tay là người nghèo. Dưới đây là câu chuyện Hoàng đế Càn Long cùng Kỷ Hiểu Lam và Hòa Thân bàn luận về giàu nghèo được ghi chép lại trong sử sách triều Thanh.

Người ta thường cho rằng người có nhiều tiền bạc của cải là người giàu có, còn người không có tài sản gì trong tay là người nghèo. Dưới đây là câu chuyện Hoàng đế Càn Long cùng Kỷ Hiểu Lam và Hòa Thân bàn luận về giàu nghèo được ghi chép lại trong sử sách triều Thanh.

Trí tuệ là một loại tài phú, nhưng xưa nay, người thường xuyên khoe khoang tài phú của mình thì dễ gặp họa. Có những người thích tâm kế, luôn thể hiện chút thông minh nhỏ, khôn vặt, không quản điều đó là có cần thiết hay không. Điều này không chỉ đối với thành công là vô ích mà còn thường thường dẫn đến những chuyện không mong muốn.

Trong cuộc sống, đôi khi người ta chỉ vì chút ưu thế nhất thời mà đắc ý, cho rằng bản thân có thể chiến thắng, có thể vui cười mà dương dương tự đắc. Tuy nhiên, kết quả sau cùng thì phải đi hết con đường mới thực sự có thể chiêm nghiệm được. Và nếu như cứ ngay thẳng, lạc quan, lương thiện mà sống thì chắc chắn sẽ có được sự vui vẻ, hệt như câu nói “Cuối cùng ai có thể cười, ai mới là người cười vui vẻ nhất”.

Xưa nay rất nhiều người khi nhắc đến Kinh Dịch đều cho rằng đó chỉ đơn thuần là cuốn sách về bói toán, đoán mệnh. Nhưng kỳ thực, Kinh Dịch còn là cuốn sách hàm chứa đạo lý làm người sâu sắc.

Cổ ngữ nói: “Bờ kè ngàn dặm cũng sập vì hang kiến nhỏ”, hay “việc lớn trong thiên hạ đều từ việc nhỏ mà nên”, bởi vậy việc nhỏ mà khinh suất, hành vi nhỏ mà không để tâm, lỗi lầm nhỏ mà không kịp thời sửa đổi đều sẽ có thể dẫn đến tai họa lớn.

Có một câu nói kinh điển như thế này: “Khi bạn khép chặt hai bàn tay lại, trong tay bạn sẽ không có gì. Nhưng khi bạn mở hai bàn tay ra thì cả thế giới đều ở trong tay bạn”. Người nào có thể hiểu được “buông bỏ” thì trong cuộc đời hữu hạn này, người ấy mới có thể sống được thản nhiên, sung túc và tự tại.

Cổ ngữ nói: “Người thiện lương cho dù chưa nhận được phúc nhưng họa thì đã rời xa”. Bởi vậy, thế gian có thể hỗn loạn nhưng nội tâm không thể dơ bẩn. Trong thời điểm nhiễu nhương, thiện lương thường hay bị chê cười, nhưng rốt cuộc nó lại là thứ duy nhất có thể bảo tồn lương tri, ban cho con người hy vọng, đưa con người vượt thoát tuyệt cảnh.

Ở vào thời kỳ yên ổn bình hòa thì rất khó để phân biệt ra một người là gian trá hay chân thật, nhân phẩm là cao hay thấp. Nhưng trong một xã hội hỗn loạn, người ta thường vì cám dỗ mà vứt bỏ đạo đức của bản thân mình. Cho nên, càng ở vào hoàn cảnh khó khăn, càng dễ nhìn ra nhân phẩm của một người là tốt hay xấu.

Bắc Sử do Lý Diên Thọ soạn vào triều đại nhà Đường. Đây là bộ sử theo thể loại ký truyền, gồm 100 quyển, bao gồm 12 quyển bản kỷ và 88 quyển liệt truyện. Bộ sử này bắt đầu từ năm thứ nhất Đăng Quốc thời Bắc Ngụy (386) và kết thúc vào năm thứ hai Nghĩa Ninh thời Tùy (618), ghi chép về lịch sử của 6 triều đại Bắc triều: Bắc Ngụy, Tây Ngụy, Đông Ngụy, Bắc Tề, Bắc Chu và Tùy, kéo dài 233 năm.

Nền văn hóa truyền thống của phương Đông xoay quanh tam giáo Nho, Phật, Đạo. Trong đó Phật và Đạo thì giảng về việc giác ngộ, giải thoát khỏi thế gian, còn Nho thì giảng về việc tu dưỡng đạo đức của con người trong nhân thế. Chính vì vậy, đối với kết cấu và sự vận hành của xã hội thì Nho gia đóng vai trò quan trọng. Nho gia coi đức là gốc rễ làm người, đề xướng việc tu thân, từ đó bảo trì nền tảng giá trị phổ quát, giáo hóa dân chúng, trị quốc an bang.

Phật Milarepa (Mật-lặc Nhật-ba) là một trong những Thánh nhân nổi tiếng nhất của Tây Tạng, thuỷ tổ của Bạch giáo Tạng Mật. Lúc lên bảy, cha mất, gia sản bị chiếm đoạt, gia đình ông bị đối xử tàn tệ. Nghe lời mẹ, Milarepa đi học huyền thuật, dùng phép hô phong hoán vũ giết hại nhiều người để trả thù. Ăn năn về hành động đó, ông đã quyết tâm cầu chính pháp tu luyện, nhẫn chịu nhiều gian khổ và thử thách khắc nghiệt mà thượng sư Mã-nhĩ-ba dành cho ông.

Tu dưỡng thân tâm, buông bỏ dục vọng, theo Lão Tử chính là cách để đạt đến cảnh giới cao trong Đại Đạo. Muốn trường sinh bất lão, khỏe mạnh an vui thì phải biết “vô vi”. Vô vi không phải là phó mặc, không hành động mà là thuận theo Đạo, theo tự nhiên. Lão Tử dạy người ta làm người minh trí thì phải biết đến tam thủ sau đây!

Từ cổ chí kim, phàm là bậc hiền nhân làm thành được việc lớn, hay nông phu gánh vác được gia đình thì đều là người dụng tâm, kiên nhẫn, không ngại khó khăn, không ngại gian khổ, cũng không ham an dật hưởng lạc.