De circulair bouwen podcast

☀️ Jarenlang waren zonnepanelen het knuffelproduct van de energietransitie. Maar nu steeds duidelijker wordt hoeveel grondstoffen, energie en sociale impact er schuilgaan achter de productie ervan, komt de keerzijde in beeld. ❓Hoe zorgen we ervoor dat zonnepanelen niet alleen bijdragen aan de energietransitie, maar ook passen binnen een circulaire economie? In deze aflevering bespreken we met experts de kritische vragen rondom zonnepanelen.

Installatieadviseurs hebben betere data nodig om de milieu-impact van installaties en de mate van circulariteit goed te kunnen berekenen en de circulaire doelen te halen. Dat zegt Olaf Oosting van Valstar Simonis en lid van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie in deze aflevering. Dat minister Mona Keijzer op de woontop aankondigde de MPG niet aan te zullen passen, ziet hij als een gemiste kans. Harald Tepper van Philips gaat met hem in gesprek, als voorzitter van het Transitieteam Circulaire Maakindustrie. Ook in die maakindustrie is veel te winnen op weg naar volledig circulair bouwen, door bijvoorbeeld per keten de milieu-impact beter in kaart te brengen. Of door klimaat ‘as a service’ aan te bieden, waar ook columnist Jan Willem van de Groep voor pleit. Dat dwingt goed na te denken over beheer en onderhoud én je kunt met minder installaties toe. Hoogleraar Building Services Innovation Atze Boerstra van de TU Delft schuift aan en pleit voor een multidisciplinaire samenwerking op zoek naar de beste oplossing. Hergebruik is mooi, maar als nieuwe apparaten veel energiezuiniger zijn, kan dat toch de doorslag geven. Energiebesparing en circulariteit kunnen elkaar nog wel eens bijten, weet ook adviseur werktuigbouw Mathieu Rietman van het Rijksvastgoedbedrijf. De verbouwing van een Marinekantoor tot het Kantoor Vol Afval stelde hem voor moeilijke keuzes. Toch ziet hij het als een goed voorbeeld, want hergebruik van installaties: het kán. Meer informatie vind je op de website van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de steeds warmere zomers en toenemende koudevraag is de neiging groot steeds meer airco's te installeren. Lekker koel in huis, maar ook: meer hittestress in de stad. En ook het stijgende stroomverbruik heeft een negatieve impact op het klimaat. Dat moet anders, vindt Jeske Zonneveld van Squarewise. In plaats van meer airco's plaatsen, moeten we bomen planten! Met de ‘Huis als Tuin' campagne wil zij zorgen dat huizenbezitters op zoek naar koelte een gecombineerd aanbod krijgen van installateur én hovenier. Maar kan een boom echt een airco vervangen? Daarover gaan transitieteamvoorzitter Vincent Gruis, trendwatcher Marjet Rutten en vaste presentatoren Maarten Hagg en Ewout de Bruijn met haar in gesprek. Verslaggever Hajo Magré gaat naar Pijnacker, waar stedenbouwkundige Nanda Sluijsmans heeft meegedacht over de klimaatbestendige inrichting van een woonwijk. Inclusief wadi's om meer vocht vast te houden en – uiteraard! – bomen voor de nodige schaduw. In een groene omgeving zijn minder installaties nodig voor een comfortabel huis in winter én zomer. Jan Willem van de Groep doet in zijn column een oproep aan opdrachtgevers in de bouw om de markt meer uit te dagen: hoe kun je een comfortabel binnenklimaat zo hoog mogelijk op de R-ladder tot stand brengen? Links: Boszoom en Park van Buijesen: klimaatbestendig wonen in Pijnacker De winnende pitch van Jeske Zonneveld voor de ‘Huis als Tuin campagne' See omnystudio.com/listener for privacy information.

De installaties in een gebouw hebben een grote impact op het klimaat. Niet alleen vanwege hun energieverbruik, maar vooral ook door de grondstoffen en materialen die in de warmtepompen, omvormers en ventilatiesystemen gebruikt worden. Hoe krijgen we de installaties sneller circulair? Daarover praten we in deze aflevering met onze vaste gasten, hoogleraar Housing Management Vincent Gruis en trendwatcher Marjet Rutten, én met Ruben Zonnevijlle. Zijn Dutch Geen Building Council gaf – samen met Techniek Nederland en TVVL – de sector onlangs een duwtje met de publicatie van 8 transitieversnellers, om daarmee de omschakeling aan te jagen.   We gaan langs bij InExeon in Wijchen, waar Raimondo Otten circulariteit al jaren in de praktijk brengt door defecte onderdelen van klimaatinstallaties te refurbishen. Aan Laurens de Vrijer van brancheorganisatie Techniek Nederland leggen we de vraag voor waarom het breder in de installatiesector nog niet zo hard gaat met die circulariteit. Columnist Jan Willem van de Groep is juist kritisch op alle energie die wordt gestopt in het circulair maken van installaties.   LINKS:  De 8 transitieversnellers van DGBC Techniek Nederland en TVVL  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een nieuwe fase, een nieuw Transitieteam Circulaire Bouweconomie. Maar kapitein Vincent Gruis blijft aan boord. Met het Manifest Circulair Bouwen 2050 in de hand gaat het nieuwe Transitieteam de strijd aan met ‘het systeem'. Want de vele prachtige initiatieven van de koplopers van nu, zijn circulaire stukjes in een lineair systeem. Dat past simpelweg niet op elkaar. Wat is nodig om écht circulair te gaan denken en werken? Hoe zorgen we dat circulair de norm wordt?  We bezoeken de Nationale Conferentie Circulaire Economie, waar koningin Maxima koplopers in circulaire bouw een stevig hart onder de riem steekt. Op dezelfde conferentie overhandigt Vincent Gruis het Manifest aan voormalig staatssecretaris Vivianne Heijnen. Medy van der Laan doet namens de Nederlandse Vereniging van Banken een belangrijke stap naar voren.  We spreken uitgebreid met Cécile van Oppen van Copper8 over hoe we met lastenverschuivingen zoals het Ex'Tax Project van circulair bouwen de best business case kunnen maken. En: hoe kunnen CO2 budgetten bijdragen aan eerlijke concurrentie en een gelijk speelveld? Columnist Jan Willem van de Groep gooit het over een andere boeg, en stelt een Circulariteitswet voor, die stuurt op verplichte percentages secundaire grondstoffen en bio-grondstoffen. Trendwatcher Marjet Rutten ziet dat biobased bouwen nu al booming is, en vraagt zich hardop af of zo'n wet wel helpt.  LINKS: Nieuwe fase, nieuw transitieteam Resultaten van het Transitieteam TTCBE 2017-2023 Manifest Circulaire Bouweconomie 2050 Handleiding Biobased verduurzamen bestaande bouw The Ex'Tax project: werk moet lonen See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland moet een flinke tand bijzetten om in 2050 volledig circulair te zijn. In 2030 moeten we zelfs al 50 procent onderweg zijn. Hoe ziet die toekomst eruit? Welke ambitieuze scenario's zijn er en wat betekenen deze ambities voor de infrastructuur? Hoe komen we daar en welke maatregelen moeten we hiervoor nemen?

Het verder ontwikkelen van de bestaande meetinstrumenten MKI en MPG is cruciaal voor het behalen van de circulariteitsdoelen voor 2030 en 2050. Hoe effectief zijn deze instrumenten op dit moment? De minimumeis van de MPG wordt in de woningbouw met twee vingers in de neus gehaald. En hoe zit het met de niet verplichte MKI in de grond- weg- en waterbouw? We gaan met Rob Valk langs bij InnovA58, het innovatielab van Rijkswaterstaat. Bij de aanbesteding wordt gebruik gemaakt van de MKI. Expert Esther Heijink – ook van Rijkswaterstaat – vertelt over haar ervaringen met de MKI als gunningscriterium. Marjet Rutten doet een pleidooi om bij de ontwerpfase van een traject al zo duurzaam mogelijk te zijn. Vincent Gruis legt uit dat een MPG van 0,3 absoluut niet hetzelfde is als een MKI van 0,3. En columnist Jan Willem van de Groep heeft nog wel een paar ideeën om scherper te kunnen sturen. Lees de brochure die Marjet Rutten in de podcast noemt over de prestaties van diverse woningconcepten. Daaruit blijkt onder meer dat een goede prestatie op gebied van non-virgin of biobased materialen zich niet laat doorvertalen naar een goede MPG-score. De presentatie is in handen van Maarten Hagg en Ewout de Bruijn.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een kwaliteitsgarantie van hergebruikte materialen - zoals beton, staal en glas - is nodig om een bouwvergunning te krijgen. Maar de regelgeving en de praktijk is nu nog ingericht op gebruik van nieuwe materialen. Dat terwijl bepaalde bouwmaterialen naarmate de jaren verstrijken steeds beter van kwaliteit worden, zoals bij een goede wijn. Wie kiest voor hergebruik, moet nu rekening houden met een tijdrovend beoordelingstraject. Wat is nodig om de drempels weg te halen? En hoe kan hergebruik het nieuwe normaal worden? We gaan naar Scheveningen, waar het Zuiderstrandtheater door demontagebedrijf Lagemaat uit elkaar wordt gehaald en in zijn geheel weer opgebouwd in Oss als onderdeel van het vernieuwde theatercomplex De Lievekamp. Verder spreken we projectontwikkelaar en directeur Menno Rubbens van cepezedprojects over zijn ervaringen met hergebruik. Marjet Rutten, ondernemer, trendwatcher en aanjager van vernieuwing in de bouwsector, doet een pleidooi voor strengere landelijke normering vanuit de overheid. Hoogleraar Housing Management (TU Delft) en voorzitter van het Transitieteam Vincent Gruis neemt ons mee in de wereld van de standaardisering. En ondernemer, innovator en columnist Jan Willem van de Groep hoopt dat de nieuwe wet kwaliteitsborging er alsnog komt, en bouwers zelf verantwoordelijk maakt. De presentatie is in handen van Maarten Hagg en Ewout de Bruijn.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In aflevering 12 van de Circulair Bouwen Podcast: Asfalt van de toekomst. Nederland heeft bijna 700 km2 asfalt. Al die asfaltwegen, inclusief gemeentelijke niet-asfaltwegen, waren in 2019 verantwoordelijk voor circa 68% van de CO2-uitstoot van de grond- weg- en waterbouwsector. Wat zijn innovaties op het gebied van de wegenbouw en wat is de verwachting voor 2030? Vincent Gruis en Karlijn Mol bespreken de mogelijkheden, uitdagingen en ontwikkelingen. Ook Miriam Frosi, innovatiemanager bij Rijkswaterstaat, schuift aan. Verder gaan we op bezoek bij het lab op de campus van de Universiteit Wageningen. In het lab wordt onderzocht of lignine de innovatie is om asfalt circulair te maken. Arjen van kampen van de Universiteit Wageningen vertelt ons hier meer over. Jan Willem van de Groep serveert zijn dwarse mening in de column. Presentatie: Ewout de Bruijn.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In aflevering #11 van de Circulair Bouwen Podcast: de waterbouw. Een groot deel van Nederland ligt onder zeeniveau. Door klimaatverandering wordt de taak van de waterschappen om Nederland leefbaar te houden steeds ingewikkelder. Des te belangrijker voor de waterschappen om in 2035 klimaatneutraal zijn. Circulariteit in de waterschappen zit hem onder andere in materiaalgebruik: de waterschappen gebruiken veel primair materiaal en dat heeft een grote impact. Daarnaast heeft de waterbouw de neiging om steeds alles nieuw te bouwen. Hoe doorbreken we dit? Vincent Gruis en Karlijn Mol bespreken de mogelijkheden, uitdagingen en ontwikkelingen. Ook transitieteamlid Henkjan van Meer schuift aan. Hij is bij de Unie van Waterschappen verantwoordelijk voor hoe de waterschappen opdrachten naar de markt brengen. Verder gaan we op bezoek bij een circulaire rioolwaterzuiveringsinstallatie in Terwolde. Deze zuivering wordt op dit moment gerenoveerd volgens nieuwe technieken, waarbij veel aandacht is voor circulariteit en duurzaamheid. Jörgen Verschoor, Adviseur Circulaire Economie bij de Waterschap Vallei en Veluwe, vertelt ons hier meer over. En Jan Willem van de Groep serveert zijn dwarse mening in de column. Presentatie: Ewout de Bruijn.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In aflevering #10 van de Circulair Bouwen Podcast: Circulair wegmeubilair. Rijkswaterstaat heeft de ambitie om in 2030 klimaatneutraal te zijn en grotendeels circulair te gaan werken. Om deze doelen te bereiken moet het hele areaal klimaatneutraal worden en circulair worden beheerd en aangelegd. Dan moet je dus ook de 60.000 verkeersborden, 5.500 portalen en 8.000 km geleiderails verduurzamen. Hoe staat het met deze ambitie? Vincent Gruis en nieuwe stem in de podcast Karlijn Mol bespreken de mogelijkheden, uitdagingen en ontwikkelingen. Ook Anneke van Leeuwen schuift aan. Zij is bij Rijkswaterstaat als innovatieadviseur verantwoordelijk voor het circulaire wegmeubilair. Wat heeft Rijkswaterstaat de afgelopen tijd gedaan, en waar ziet zij nog kansen? Verder gaan we op bezoek bij een fabriek in Culemborg waar Saferoad aan de Renorail werkt. Hier renoveren zij gebruikte geleiderails. Herman Odijk van Saferoad vertelt ons hier meer over. En Jan Willem van de Groep serveert zijn dwarse mening in de column. Presentatie: Ewout de Bruijn.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat is circulair bouwen eigenlijk? Sommige mensen vinden biobased bouwen circulair, anderen vinden recycling al circulair en weer anderen zoeken het in het gebruik van tweedehands bouwmaterialen. Voor Menno Rubbens, lid van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie, Circular Hero 2022, en directeur bij cepezedprojects, is de kern dat een gebouw de toekomst aankan en zijn waarde behoudt. Daarom bouwt Menno al decennialang losmaakbaar. Vaste gasten Marjet Rutten en Vincent Gruis bespreken met hem de voor- en nadelen van deze aanpak. Ook gaan we op bezoek bij een van de projecten die Menno Rubbens ontworpen heeft: De Tijdelijk Rechtbank Amsterdam. Hier bespreekt de verslaggever, samen met circulair sloper Arend van de Beek van Lagemaat, de relatie tussen bouwer en sloper. Ook deelt Jan Willem van de Groep weer zijn dwarse mening in zijn column. Presentatie: Ewout de Bruijn en Maarten Hagg.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

We willen in 2030 55% minder CO2 uitstoten. Om dit te bereiken moet er een verandering plaatsvinden van lineaire naar circulaire bouw. Een mogelijke sleutel daarvoor is misschien wel fiscale vergroening. Het verhogen van milieuheffingen, een verlaging van belasting op arbeid en het invoeren van een heffing op primaire grondstoffen zijn hier een paar voorbeelden van. Is dit het duwtje dat we nodig hebben richting een circulaire economie? Vaste gasten Marjet Rutten en Vincent Gruis gaan hierover in gesprek. Cécile van Oppen, oprichter van consultant Copper8 zou het liefst morgen al fiscale vergroening zien. We vragen haar waarom. Ook gaan we op bezoek bij BlueCity in Rotterdam. Vanuit dit oude zwemparadijs is Jan Jongert van SuperUse een petitie gestart voor invoering van fiscale vergroening. Jan Willem van de Groep gooit zijn column in een groene envelop door de brievenbus. Presentatie: Ewout de Bruijn en Maarten Hagg.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

We moeten fors minder primaire materialen gaan gebruiken voor onze bruggen, wegen en viaducten als we de circulaire doelstellingen van 2030 en 2050 willen halen. Een vijfde van de bouwomzet gaat om in de grond-, weg-, en waterbouw en die verbruikt een enorme hoeveelheid staal, beton en asfalt. Dat verander je niet van de een op de andere dag. Maar wat is er wel mogelijk? Vaste gasten Marjet Rutten en Vincent Gruis bespreken de mogelijkheden, uitdagingen en ontwikkelingen. Ook Maarten Schäffner schuift aan. Hij is werkzaam bij Wittenveen+Bos en lid van het Transitieteam vanuit zijn rol als ambassadeur duurzaamheid bij NLInginieurs. Hij werkte onder andere aan de renovatie van de Croeselaan in Utrecht. Welke circulaire trends ziet hij in de GWW? Verder gaan we op bezoek bij een bouwplaats van het consortium Liggers 2.0 waar betonnen liggers van een viaduct uit Groningen klaar worden gemaakt voor hergebruik. En Jan Willem van de Groep serveert zijn dwarse mening in de column. Presentatie: Ewout de Bruijn en Maarten Hagg.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

We moeten in Nederland minder primaire materialen gaan gebruiken als we de circulaire doelstellingen van 2030 en 2050 willen halen. In combinatie met de enorme bouwopgave waar we als land voor staan, dwingt dat ons te kijken naar secundaire materialen. Hoe kunnen we zo hoogwaardig mogelijk materialen hergebruiken in de woningbouw, de weg- en waterbouw, of de utiliteitsbouw? En hoe zorgen we dat aanbieders van deze materialen in contact komen met potentiële afnemers? Het transitieteam Circulaire Bouweconomie publiceerde hierover onlangs een rapport. Kunnen vaste gasten Marjet Rutten en Vincent Gruis zich een beetje vinden in de aanbevelingen? En welke mogelijkheden ziet Otto Friebel - directeur van BRBS Recycling en Transitieteamlid - om vaker materialen een tweede leven te geven? We bezoeken het lab van NEBEST waar gebruikt beton wordt getest op kracht en levensduur. Is het goed genoeg voor een tweede leven als snelwegviaduct? En Jan Willem van de Groep houdt ons scherp met zijn column. Presentatie: Ewout de Bruijn en Maarten Hagg. See omnystudio.com/listener for privacy information.

We moeten grote stappen maken om de materiaalgebonden emissies in de bouw omlaag te brengen. Doen we dit niet, dan kunnen we over 7 jaar geen CO2 meer uitstoten, als we binnen de doelstelling willen blijven van maximaal 1,5 graad opwarming in 2050. Recent heeft het transitieteam Circulaire Bouweconomie het rapport Carbon-Based Design uitgebracht en aangeboden aan Ed Nijpels. In het rapport wordt uitgezocht welke stappen gemaakt kunnen worden in met name de ontwerpfase. Vaste gasten Marjet Rutten en Vincent Gruis gaan dieper in op milieu-impact van bouwen en de aanbevelingen uit het rapport. Ook gaan we langs bij Fairm in Delft, waar schimmels worden gekweekt om er isolatiemateriaal van te maken. Dirk van den Reek van Ballast Nedam wikt en weegt: gaat hij dit bio-based materiaal toepassen in het prestigieuze project Horizons?  En we spreken Martin Sobota, auteur van het rapport en medeoprichter van CityFörster, een samenwerkingsverband van ingenieurs en architecten. Welke kansen ziet hij bij ontwerp om de klimaatdoelstellingen te halen? Dwarsdenker Jan Willem van de Groep geeft zijn mening in de column. Presentatie: Ewout de Bruijn en Maarten Hagg. See omnystudio.com/listener for privacy information.

We willen in 2030 50% minder primaire grondstoffen gebruiken in de bouw. Maar voor we ze een nieuw leven kunnen geven, moeten we eerst weten welke bruikbare materialen er nog in een gebouw zitten. Bijvoorbeeld met het materialenpaspoort. Wat is nodig om dat concept in de praktijk te laten werken? Op zo'n manier dat het echt bijdraagt aan de circulaire doelen? Het transitieteam Circulaire Bouweconomie publiceerde er een rapport over. Vaste gasten Marjet Rutten en Vincent Gruis bespreken de conclusies. Ook Niels Ruijter schuift aan, hij is directeur van de Nederlandse Vereniging Toeleverende Bouwmaterialenindustrie en lid van het Transitieteam circulaire bouweconomie. Hij vraagt zich af: moeten we wel alle kaarten zetten op zo'n materialenpaspoort, of zijn er betere alternatieven? Verder gaan we op bezoek bij Bavodorp in Haarlem waar woningcorporatie Ymere het materialenpaspoort al toepast. En Jan Willem van de Groep serveert zijn dwarse mening in de column. Presentatie: Ewout de Bruijn en Maarten Hagg Redactie en productie: Leene Communicatie b.v. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe zorgen we voor een lagere CO2-uitstoot in de woningbouw? Ja natuurlijk, we bouwen BENG - oftewel bijna energieneutraal, zodat de woning in de gebruiksfase nauwelijks nog uitstoot kent. Maar veel emissie wordt veroorzaakt tijdens de bouw. Hoe dringen we die terug? Kunnen we CO2 vastleggen in materialen? En hoe kunnen we hier al in het ontwerp rekening mee houden? Op de Dag van het Klimaatakkoord komt het transitieteam Circulaire Bouweconomie met aanbevelingen in het rapport Carbon-Based Design. Voorzitter Ed Nijpels van het Voortgangsoverleg Klimaatakkoord (SER) nam het rapport in ontvangst, en wij waren erbij.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

We duiken dieper in de rol van woningcorporaties in een circulaire transitie. Dertig procent van de Nederlandse woningen wordt gebouwd door woningcorporaties. Zij kunnen daardoor invloed uitoefenen en aannemers stimuleren om circulair te bouwen. Vaste gasten Marjet Rutten en Vincent Gruis en columnist Jan Willem van de Groep geven hun visie op de mogelijke invloed van woningcorporaties. Ook gaan ze op bezoek bij Woningcorporatie Woonwaard en in gesprek met Biense Dijkstra van Bouwgroep Dijkstra Draisma. See omnystudio.com/listener for privacy information.

We onderzoeken de mogelijkheden voor houtskeletbouw in Nederland. Want terwijl in Nederland veel woningen van beton zijn wordt er in Amerika en Scandinavië vooral hout gebruikt. Met vaste gasten Marjet Rutten en Vincent Gruis gaan we ook dieper in op de mogelijkheden van bouwen met biobased-materialen. Jan Willem van de Groep geeft zijn mening in de column. Ook gaan we langs bij De Groot Vroomshoop, waar ze al meer dan 100 jaar ervaring hebben met modulaire houtskeletbouw. En we spreken Maarten Hajer, hoogleraar Urban Futures aan de universiteit Utrecht. Biedt houtskeletbouw de oplossing voor de woningnood in Nederland? Presentatie: Ewout de Bruijn en Maarten Hagg.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Nederland worden verschillende fabrieken uit de grond gestampt, waar complete huizen in modules gebouwd worden door robots. Eenmaal op de bouwplaats staat zo'n woning er binnen een dag. Volgens de aannemers die ze bouwen, zijn de woningen goedkoper en duurzamer dan traditionele bouw. Vaste gasten Marjet Rutten en Vincent Gruis bespreken de voor- en nadelen van deze snelle woningen. We gaan op bezoek bij de prefab pop-up wijk van Van Wijnen Fabrieksbouw en we spreken met David Anink, senior consultant duurzaam bouwen van W/E adviseurs. See omnystudio.com/listener for privacy information.