MENS

Patricia de Vries is filosofe en richt zich op het fenomeen van angst. Ze deed onderzoek naar wat ze algorithmic anxiety noemt, waarvoor ze zich liet inspireren door de filosofie van Kierkegaard. Die maakte namelijk het onderscheid tussen angst en vrees, of toch niet? Alle afleveringen van MENS vind je op vn.nl/mens

We kunnen veel leren van de wijze waarop fungi zich met elkaar verbinden, vertelt kunstenaar-onderzoeker Yasmine Ostendorf in deze aflevering van de podcast MENS. Op een biodynamische boerderij in Brazilië doet ze onderzoek naar natuurlijke netwerken en de solidariteit van schimmels.

Wie willen we worden? Belangrijke vraag, maar ook belangrijk is: wat gaan we daarbij drinken? Sander Pleij bespreekt in deze aflevering van MENS de ontwikkeling en toekomst van wijn met Florien Kleine-Snuverink. Kleine-Snuverink maakt natuurwijnen in de Jura en heeft daar een hoop over te vertellen.

Marjan van Aubel is solar designer. Ze won al veel prijzen waaronder de publieksprijs van de Dutch Design Awards. Volgens academie, musea en designwereld is ze de nieuwe top. Toch werkt Van Aubel niet bij een groot, gevestigd bedrijf maar neemt ze de hele keten in eerste instantie zelf in handen. Daar wil Sander Pleij meer over weten.

Hoe er gedebatteerd wordt in de Tweede Kamer is heel anders dan hoe het eraan toe gaat in het Engelse Lagerhuis. Dat ligt mede aan de opstelling en inrichting van de zaal, vertelt architect David Mulder van der Vegt. Hij legt uit waarom de architectuur en inrichting van politieke gebouwen belangrijker is dan je op het eerste gezicht zou denken.

Het ogenschijnlijk minimalistische autootje dat Barend Koolhaas bedacht, lijkt het tegenovergestelde van een Tesla, maar is zeker niet minder vooruitstrevend. Waarom zijn 'minimal car' perfect past in onze veranderende wereld, vertelt de architect en planoloog in deze aflevering van MENS. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Clemens Driessen denkt en doet. Hij is als filosoof verbonden aan de landbouwafdeling van Wageningen University. Peinzend loopt Driessen mee met zowel de boeren die melken als met de wetenschappers die een melkrobot in elkaar zetten. In deze aflevering van MENS vertelt hij over het futuristische onderzoek waar hij aan meedoet.

Het werk van visual artist Esther Hovers (1991) wint allerlei prijzen en stond meteen groot afgedrukt in Le Monde, de New York Times en elders. Ze doet iets wat Sander Pleij niet begrijpt, hem toch erg trof en helemaal in zijn straatje is: haar kunst is humanistisch onderzoek tegenover de algoritmen. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Developer Samuel Beek is jong, maar allesbehalve onbezonnen. Na een paar jaar bij WeTransfer te hebben gewerkt, ontwikkelt hij nu zelfstandig apps. Zoals laatst een voor online EDMR-therapie. Voor Sander Pleij de ideale gast om eens het balletje over de toekomst van de techindustrie bij op te gooien. 'Eerst waren techjongens rocksterren, nu zijn ze bankiers.' Een overzicht van alle afleveringen vind je op vn.nl/mens

Hoogleraar psychologie Susan Bögels onderzoekt wat de snel veranderende wereld met ons brein doet. Het aantal gevallen van ADD, ADHD, angst, autisme en depressie stijgt enorm. In deze aflevering van de podcast MENS vertelt ze aan Sander Pleij hoe dat zo gekomen is en wat we daartegen kunnen doen. ‘Er moet ruimte komen tussen de prikkel en de impuls.’ Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

In 2050 moet de economie circulair zijn. Maar die is juist helemaal ingericht op een lineair systeem, vertelt circulair designer en docent aan de TU Delft Marieke van den Heuvel. Met name ons belastingsysteem: op het moment belasten we grondstoffen heel laag en arbeid hoog. Daardoor is het niet aantrekkelijk om iets te repareren. Het is dan goedkoper om wat je niet meer hoeft weg te gooien. En dat moet dus snel veranderen. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Edwin Dertien houdt zich bezig met robots. Daar is hij wel even zoet mee: Dertien is assistent-professor op de Universiteit van Twente, doet onderzoek, werkt zowel aan robots voor de industrie als ‘leuke’ robots, ontwerpt daarnaast robots voor kunstenaars en als hij een vrij uurtje heeft, maakt hij elektronische muziek. Oh, en hij is ook nog eens mede-oprichter en directeur van een high-tech zorgboerderij voor mensen met autisme. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Als wetenschapper moet je enorm veel artikelen lezen voor je werk. Wat nou als een computer dit voor je doet? Dat zou een hoop tijd schelen (ook voor niet-wetenschappers!). Het is een van de vele mogelijkheden van augmented reality, vertelt hoogleraar en wiskundige Lynda Hardman in deze aflevering van MENS. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens.

Wat de toekomst ons zal brengen, weten we niet. Maar we kunnen er wel over nadenken hoe we wíllen dat ze eruit ziet. Dat doet Sander Pleij in deze aflevering van de podcast MENS met de man achter het Brave New World-festival, Alexander Mouret. 'Artificial intelligence is helemaal niet zo spannend.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens MENS wordt gemaakt door Sander Pleij en Hans Poel.

Te gast in MENS is Mark Kramer, internist en bestuurslid van Amsterdam UMC. Hij bespreekt met Sander Pleij het verloop van de tweede golf. Kramer is verbijsterd over dat er nu zo laat wordt ingegrepen in Nederland. Een korte, hevige lockdown was volgens hem beter geweest. Kijk voor een overzicht van alle aflevering op vn.nl/mens.

De digitale revolutie is ook een vaarwel aan de fysieke wereld, vertelt Inger Leermans in de nieuwe aflevering van de podcast MENS. Als hoogleraar Cultuurgeschiedenis onderzoekt ze de (vergaande) gevolgen van die onthechting. Wat betekent het dat sociaal contact vooral uit binaire code bestaat, en we ons geld niet meer in onze handen hebben? 'Je vergeet dat het bestaat. En dan kan het misgaan.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

In de nieuwe MENS spreekt Sander Pleij met taalkundige en hoogleraar Computationele Technologie Piek Vossen. Hij is een soort relatietherapeut tussen ons en onze kunstmatige tegenhangers, vertelt hij. En in dat huwelijk zijn wij misschien wel de meest valse partij. ‘Kan een robot ons wel vertrouwen? Mensen willen nog wel eens liegen.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Het enige dat wij van robots wensen, is intelligentie. Maar hoe zit het met emotionele robots? En creatieve? Of boze en nutteloze robots? Onderzoeker Peter van de Putten breekt een lans voor een vrije, open blik op onze kunstmatige tegenhanger - en dus ook op onszelf, de mens. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Het televisieprogramma First Dates biedt een uitgelezen mogelijkheid om de mens te bestuderen. Op zoek naar de liefde vallen de maskers af. Sander Pleij vraagt zich samen met uitvoerend producent van de show Jasper Geel hoe het vinden van de liefde door technologie verandert. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens.

Gentrificatie voltrekt zich vaak geleidelijk en geruisloos. Niet als het aan kunstenaar (en wetenschapper en ontwerper) Sjoerd ter Borg ligt. Met behulp van nieuwe technieken maakt hij uitsluiting door gentrificatie zichtbaar, vertelt hij aan Sander Pleij in deze aflevering van MENS. 'Je ziet de cultuur verdwijnen.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens.

Archieven, artificial intelligence en appeltaart klinken misschien als een bijeengeraapt zooitje aan onderwerpen, als je Marieke van Erp erover hoort vertellen, klinkt het plots allemaal heel logisch. Ze houdt zich bezig met 'digital humanities' voor de KNAW en vertelt hoe je met nieuwe technieken bestaande archieven anders kunt ontsluiten, en zo nog meer kennis kunt vergaren. Over appeltaart, onder andere. Kijk voor een overzicht van alle aflevering op vn.nl/mens.

Uğur Ümit Üngör is hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies. Zijn onderzoek naar de oorlog in Syrië zit vol lessen voor Nederland, vertelt hij. 'We hebben de illusie dat we in permanente vrede leven. Zelden denken we na hoe een samenleving kan afglijden naar polarisatie en een beginnende burgeroorlog.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Nieuwe technologieën die worden verkocht met de pretentie dat ze mensen dichter bij elkaar brengen, doen juist het omgekeerde. Dat kan anders, dachten kunstenaars/ondernemers Justus Bruns en Mingus Vogel. Dus bedenken ze ontwerpen waarbij technologie een verbindende rol heeft, zoals gezamenlijke meditatie aan de hand van gezichtsherkenningssoftware of stoelen waarbij je wel naast elkaar móét gaan zitten. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Fernando Rijswijk is jongerenwerker en daardoor komt hij regelmatig in aanraking met jonge kinderen die te maken hebben met racisme. Hij vertelt wat het doet met een kind van zeven als je constant ervaart dat je niet gewenst bent. En wat we daar als samenleving aan kunnen doen. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Volgens filosoof Maarten Boudry is het een mythe dat lokale landbouw beter is voor het milieu. Geen schattige groentjes op de streekmarkt, het moet juist op grotere schaal en intensiever. 'Kleinschalige landbouw kan waardevol zijn als nicheproduct. Maar het is een misvatting om zo de hele wereld te voeden.' Kijk op vn.nl/mens voor een overzicht van alle afleveringen.

Met algoritmen en data probeert de tech-wereld ons leven glad te strijken. Te glad, vindt essayist Miriam Rasch. Haar boek Frictie over de toenemende dataficatie verscheen begin deze maand. We hebben imperfecties nodig, betoogt ze. Die werken de ethiek in de hand. We moeten de frictie juist koesteren. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Hoe gaan CEO's om met de coronasituatie? Manfred Kets de Vries is hoogleraar leiderschap aan de prestigieuze business school INSEAD. Hij wordt regelmatig gebeld door hoge piefen om advies. Sommigen doen het heel goed en tonen nu juist courage, anderen gaan bananas, vertelt Kets de Vries. De managementwetenschapper deelt zijn inzichten in deze aflevering van MENS. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens.

Hoogleraar Filosofie van mens en techniek Peter-Paul Verbeek zat een heel weekend aan bij de ‘appathon’ waarin zeven apps werden getest die de verdere verspreiding van het coronavirus moeten remmen. Sander Pleij dacht hem eens even kritisch te ondervragen om de misstanden rond privacy aan de kaak te stellen. Maar dat pakte tot zijn verbazing heel anders uit. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Schrijver H.M. van den Brink zit in quarantaine in het noorden van Frankrijk. Daar heeft hij zich verschanst met ruim vijfhonderd brieven van zijn ouders en een ambitieus boekenplan. Zo komt hij de tijd wel door. 'Ik zie mezelf hier nog wel vier weken zitten.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

In MENS in quarantaine spreekt Sander Pleij op afstand met denkers en schrijvers over hoe zij omgaan met het thuiszitten. In deze aflevering: Minka Nijhuis. Als oorlogsjournalist heeft ze de nodige ervaring met crises en geen controle over de situatie hebben. Wat zijn haar adviezen voor deze tijd? 'Houd het hoofd koel, en het hart warm' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen op vn.nl/mens

Dit is MENS in quarantaine. Een beetje anders dan je gewend bent. Sander Pleij spreekt (op afstand!) met denkers over hun leven en werk in quarantaine. Deze keer: schrijver Sebastiaan Chabot.

In deze aflevering van MENS gaat het over de beloftes van de techwereld. Wat is er terecht gekomen van al die innovaties die ons zijn beloofd, zoals een horizontale lift of een slimme koelkast? Op welk punt bevinden we ons in de vooruitgang? Sander Pleij bespreekt het met architect Stephan Petermann. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Wat is een 'goede' dood? Volgens gezondheidswetenschappers Ida Korfage en Judith Rietjens is het goed om tijdig over die vraag na te denken. In deze aflevering van MENS vertellen ze waarom. 'Ik wil dat mijn kinderen weten wat ik straks wil. Daar doe ik hun een plezier mee en mezelf ook.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Ingrid Robeyns is hoogleraar geesteswetenschappen en houdt zich bezig met de ethische kant van de economie. Hogere belastingen voor de superrijken en een andere maatstaf voor het goede leven dan het invloedrijke bruto nationaal product: dat moet er gebeuren, vindt ze. De politiek filosoof legt haarfijn uit waarom in deze aflevering van MENS. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Meestal kijken we in de podcast MENS ver in de toekomst. Deze keer doen we het even anders. Het onderwerp is namelijk ineens ontzettend actueel. Professor virologie Hanneke Schuitemaker, te gast in deze aflevering, werkt op dit moment aan een vaccin tegen het coronavirus. Ze vertelt wat ze nu halsoverkop aan het doen is om het virus onder de duim te krijgen. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Sarah Boers is arts en onderzoeker naar biomedische innovaties. Ze houdt zich bezig met organoids, mini-orgaantjes (buiten je lichaam) die je echte imiteren. Daarop kunnen medicijnen getest worden. Podcast-host Sander Pleij is ontzettend benieuwd wanneer hij hoort dat die organoids ook nog eens onsterfelijk zijn. Wat betekent deze ontwikkeling voor onze gezondheid en bijbehorende zorg? Sarah legt het uit. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Frank Wammes is chief technology and innovation officer bij consultancybedrijf Capgemini. Hij is continu bezig met de nieuwste snufjes op het gebied van informatietechnologie. Sander Pleij voelt hem eens flink aan de tand over wat al die nieuwe ontwikkelingen voor onze privacy betekenen. 'We hebben een relatie en intimiteit opgebouwd met techbedrijven. Daardoor vertrouwen we ze meer dan banken.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Neurowetenschapper Randal Koene is een echte Silicon Valley native. Hij werkte de afgelopen decennia met bedrijven die ‘poeren in ons brein’, zoals Sander Pleij het noemt. In zijn eigen woorden houdt Randal zich bezig met het ontdekken wat het menselijk brein nou precies is en wat we er allemaal mee kunnen. Black Mirror wordt werkelijkheid: ‘Je zou in de toekomst bijvoorbeeld ervoor kunnen kiezen om nooit meer iets te vergeten, tenzij je dat wilt,’ vertelt Randal in deze aflevering van MENS. ‘Ik zou schrikken als dit binnen de volgende tweehonderd jaar niet mogelijk zou zijn.’ Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Wat een bijzondere vrouw is Femke Nijboer, vindt Sander Pleij. Ze houdt zich bezig met creatieve technologie en is breinwetenschapper aan de Universiteit van Twente. En ze weet van alles over de toekomst. Daar is ze vooral realistisch over, en soms een beetje huiverig, vooral als het gaat over Facebook en gedachtenlezen. 'Als wetenschapper is heel vaak mijn antwoord: het loopt zo’n vaart niet. Maar we moeten er wel over nadenken. De regulering loopt nu al achter: er zijn geen wetten om ons te beschermen tegen neurotechnologie.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Samen met ondernemer Jim Stolze trapt Sander Pleij het tweede seizoen van MENS af, waarin hij gasten van het Leidse innovatiefestival Brave New World spreekt. Jim Stolze, gastheer van het festival, legt uit wat er zo bijzonder is aan Brave New World en waarom hij het zo belangrijk vindt om niet alleen wetenschappers of technologen uit te nodigen, maar ook kunstenaars. Later deze week verschijnt de eerste aflevering van een nieuw seizoen MENS, met hersenonderzoeker Femke Nijboer. De overige gasten en de afleveringen uit seizoen één vind je op vn.nl/mens.

Sjeng Scheijen is slavist, Ruslandkenner en auteur van verscheidene boeken over Russische kunst. Zijn laatste boek De Avant-gardisten is genomineerd voor zowel de Libris Geschiedenis Prijs als de Bookspot Literatuurprijs voor non-fictie. In het revolutionaire Rusland van de jaren twintig in de vorige eeuw lukte het een groepje kunstenaars om binnen te dringen in de macht. Ze krijgen hooggeplaatste functies binnen de nieuwe politieke structuur. Hun ideeën waren groots, maar geen lang leven beschoren. Algauw probeerde Lenin ze weer uit de machtsstructuur te krijgen. Wat kunnen we leren van die roerige tijd, waarin niet Apple en Facebook bepaalden hoe onze toekomst eruit ziet, maar denkers en kunstenaars? Sander Pleij bespreekt het in de laatste aflevering van dit seizoen met Sjeng Scheijen. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Marleen Stikker is een pionier op het gebied van experimenteel internet en de oprichter van de Waag Society, een instelling die zich bezighoudt met een meer democratische vorm van technologische vooruitgang. Al jaren waarschuwt ze ons voor de gevaren van technologie, of beter: voor de misvatting dat technologie een neutrale positie inneemt. In elk apparaat zit van tevoren een idee en een set aan voorkeuren verborgen. Neem een zaag: het ligt weliswaar aan de gebruiker of er met dat apparaat een nek of een boom wordt doorgezaagd, maar diezelfde zaag kan nooit of te nimmer gebruikt worden om iemand te aaien. Daar is de zaag te veel zaag voor. Om onze misvatting recht te zetten is het tijd dat we kritisch naar technologie gaan kijken, vertelt ze aan MENS-presentator Sander Pleij. En om dat voor elkaar te boksen moeten we de hele reutemeteut openbreken, net als hackers, van social media tot slimme steden. 'Wat zit er in de zwarte doos, wat gebeurt er achter de schermen, van wie is de technologie.' Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

De kledingindustrie is niet bepaald duurzaam. Zelfs design of couture gaat maar één seizoen mee en dan moet er weer plaats worden gemaakt voor een volgende trend. Het blijft vooral draaien om verkopen, verkopen, verkopen, merkte Pauline van Dongen toen ze net afstudeerde van de modeacademie. We worden al overstelpt met kleding, kledingontwerpers en mode. Wat heb ik daar nog aan bij te dragen, vroeg ze zich af. Dus besloot ze wearable technology te maken, zoals een t-shirt met zonnecellen die energie opwekken om je telefoon mee op te laden. Aan mijn lijf geen polonaise, denkt MENS-presentator Sander Pleij. Samen gaan ze in gesprek over hoe kleding zich ontwikkelt en in hoeverre we daar ook daadwerkelijk iets aan hebben. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Sennay Ghebreab is neuro-informaticus en geeft les aan de Universiteit van Amsterdam. Jaren geleden wilde hij bij z'n werk naar binnen maar werd hij geweigerd door de automatische draaideur. Was het mogelijk dat die hem niet herkende als mens, vroeg Sennay zich af. De draaideur bleek gebaseerd op een algoritme dat was afgesteld op plaatjes van witte mensen. Het voorval blijkt tekenend voor zijn visie op Artificial Intelligence: het zijn niet de algoritmes die gevaarlijk of eng zijn, maar wat mensen ermee doen. In de derde aflevering van MENS vertelt Sennay aan Sander Pleij waarom hij daarom banger is voor mensen dan voor algoritmes en wat we eraan kunnen doen om te voorkomen dat algoritmes racistische machines worden. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Christine Boshuijzen is reservist bij het Nederlandse leger en technologie-filosoof. Aan de Technische Universiteit Eindhoven houdt ze zich bezig met de ethiek rondom de logistiek voor vluchtelingen, op de Nederlandse Defensie Academie doceert ze militaire ethiek en leiderschap. Een bezig bijtje dus. Met Sander Pleij spreekt ze over de luchtaanval in Kunduz in Afghanistan, de neutraliteit van technologie én de waarde van godsdienst. Sander wil niet zeggen dat ze hem heeft bekeerd, maar 't scheelde niet veel. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Als we het over technologie hebben, gaat het vaak om zoiets als een stofzuiger met wifi, of een opvouwbare telefoon. Kunnen we het alsjeblieft over wezenlijkere zaken hebben? Hoe zijn we aan het veranderen? En wat willen we eigenlijk? Hoe moet de mens worden? Daarover voert VN-redacteur Sander Pleij gesprekken met schrijvers, kunstenaars, denkers, wetenschappers en de mensen die onze toekomst vormgeven. Deze week: Koert van Mensvoort. Voor Koert van Mensvoort is het onderscheid tussen natuur en techniek simpel: dat is er niet. Álles is natuur: aarde, planten, dieren, mensen en wat die knoeien en knutselen. Techniek is een voortzetting van de natuur: 'Next Nature'. Met een bende gelijkgestemde techneuten, designers, filosofen, kunstenaars en wetenschappers het Next Nature Network op. Met hen ontwikkelt de filosoof, technoloog en kunstenaar vergezichten zoals Het Kweekvlees Kookboek (kweekvleesijs: mjum), een uitzendbureau voor robots, een Nano-supermarkt en een kunstmatige baarmoeder. Kijk voor een overzicht van alle afleveringen van MENS op vn.nl/mens.

Waarover wij praten als wij over technologie praten? In ieder geval níet over opvouwbare telefoons of barbecues met een wifi-verbinding, als het aan Sander Pleij ligt, maar over iets wezenlijks. Dus dat gaat hij doen. Met schrijvers, kunstenaars, wetenschappers, met alle soorten mensen die onze toekomst vormgeven gaat Sander in gesprek over hoe we willen worden. MENS is een podcast van Vrij Nederland en wordt gemaakt door Sander Pleij en Misha Melita. Vanaf 3 juli verschijnt er elke twee weken een nieuwe MENS. Een overzicht van de gesprekken vind je vanaf 3 juli op vn.nl/mens.