Yerden Yüksek

Yerden Yüksek'in iki oyuncusu, programın son bölümünde canlı yayında. Onları oyuna ara vermeye iten kentlilik hallerini dinleyecek ve geride bıraktıkları dört yılı değerlendireceğiz. 

Dört Ayaklı Şehir Kolektifi'nden Onur Akgül ile kolektifin depremden sonra yaptığı çalışmaları, hayvan arama kurtarma faaliyetlerini ve afete dirençli şehirlerin canlı türlerini nasıl kapsayabileceğini konuştuk. 

Pera Müzesi'nde devam eden Zamane İstanbulları sergisini, küratörlerinden Serdar Darendeliler ve proje yöneticisi Begüm Akkoyunlu Ersöz'le konuşuyoruz.  

Yedikule Bostanlarını Koruma Girişimi'nden araştırmacı ve yazar Suna Kafadar'la İstanbul tarihinde bostanların yerine bakıyoruz.

Tellekt Yayınları'ından çıkan, Ekoloji: Bir Arada Yaşamın Geleceği kitabını derleyen Didem Bayındır ve Mine Yıldırım'la konuşuyoruz.

Gizem Kıygı ve Mehmet Kentel, İstanbul çalışmaları üzerine tek akademik dergi olan ve İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nün yayınladığı YILLIK: Annual of Istanbul Studies'in dördüncü sayısı üzerine konuşuyor.

2022'de öne çıkan yayınları, etkinlikleri ve kentsel gelişmeleri değerlendiriyoruz.

Toplumsal belgesel fotoğrafçısı Ci Demi ve Onagöre'den Ali Taptık'la fırında taze pişen Tefrika İstanbul 003: Şehir Fikri yayını üzerine sohbet ediyoruz.

Yüzlerce yıl İstanbul'un su kaynağı ve ekosisteminin en önemli parçalarından olmuş Belgrad Ormanı'nı, peyzaj mimarı ve Belgrad Ormanı: Bir Doğa ve Kültür Mirası kitabının yazarlarından Simay Kırca'yla konuşuyoruz.

Çocuklar ve Gıda Güvenliği çalışmasının yazarı akademisyen Bülent Şık'ı konuk ediyoruz. Gıda güvenliğinin çevre sağlığı ve mekânsal adaletle ilişkisini çocuklar özelinde değerlendiriyoruz.

Türkiye ve Osmanlı çevre tarihi alanının öncü isimlerinden Onur İnal'ı ağırlıyor ve 19. yüzyıl İzmir'i ve Cumhuriyet Dönemi çevre tarihi üzerine yaptığı çalışmaları konuşuyoruz.

17. İstanbul Bienali kapsamında çocukları ve kuşları buluşturan program Kuşlar Ne Düşünüyor? devam ediyor. İKSV Alt Kat'tan Eda Göknar ve Roots and Shoots Türkiye'den Aslıhan Niksarlı konuğumuz.

Bu bölümde süregiden bir araştırmadan saha notları paylaşıyoruz. Önce çevre tarihçisi Marco Armiero'nun, Antroposen kavramına eleştirel bir müdahale olarak öne sürdüğü Wasteocene kavramından bahsediyoruz. Bunu yaparken takip ettiğimiz atık güzergahları bizi Kasımpaşa'nın artık olmayan derelerine götürüyor, antik kaynaklardan Osmanlı belgelerine, yirminci yüzyılın asfalta sığmayan taşkınlarına, Kasımpaşa'nın kayıp su peyzajının izini sürüyoruz.

Restorasyonu devam eden Notre Dame Katedrali hakkında konuşuyoruz.

Yerden Yüksek'te sanat ve mimarlık tarihçisi Deniz Türker'i ağırlıyor ve Penn State University Press'ten çıkacak kitabı "Accidental Palace: The Making of Yıldız in Nineteenth-Century Istanbul"u konuşuyoruz.

Artan kentsel altyapı faaliyetlerinin bize hatırlattığı temiz hava hakkını ve inşaat faaliyetlerinin nefese maliyetini değerlendiriyoruz. Kentsel dönüşüm hareketinin içine doğan çocukların deneyimlerini aktarıyor ve asbest etrafında örülen kentsel mücadelelere kısa bir giriş yapıyoruz.

Bu hafta Yerden Yüksek'te tatildeymiş gibi yapıyoruz ve şezlongda kent-aşırı düşünmenin bir aracı olarak Asterix külliyatına bakıyoruz. René Goscinny ve Albert Uderzo'nun efsanevi çizgi roman serisinde Roma emperyalizmine direnen Galyalıların renkli dünyasındaki kent ve doğa temsillerini inceliyoruz. Konuklarımız Armorica kıyılarında hepimizin bildiği küçük Galya köyünün etrafına yapılacak gayrimenkul projesinin yıldız mimarı Anglaigus, Galyalıların yenilmezlik iksirinin hammaddelerinden petrole ulaşmalarını engellemeye çalışan ajan Dubbelosix ve isimsiz yaban domuzları.

Fatih Artvinli ile yeni baskısı Telemak Kitap'tan çıkan "Toptaşı Bimarhanesi" kitabı eşliğinde İstanbul'da akıl sağlığı hafızasının izini sürüyoruz.

19. yüzyıl Osmanlı ekonomisi, liman kentleri, imparatorluğun konar göçer toplulukları, milliyetçilik ve modernite gibi alanlarda yaptığı çalışmalarla bilinen Reşat Kasaba ile 1980'lerde Immanuel Wallerstein'la başlayan akademik yolculuğunu, Akdeniz kent tarihçiliğindeki son gelişmeleri, modern Türkiye'de kır-kent ayrımı üzerine olan yeni çalışmasını ve Faruk Tabak'ı konuşuyoruz.

Dijital haritaların izinde veri görselleştirmenin mekân çalışmalarında yarattığı değişimi konuşuyoruz. Konuğumuz Koç Üniversitesi KUAR Design Lab ve Karma Gerçeklik Laboratuvarı bünyesinde araştırmalarına devam eden görsel iletişim tasarımcısı Damla Çay. Büyük veri, zengin veri, derin veri nedir? Bu veriler mekânsal süreçlerin nasıl işine yarar? Katılımcı veri üretimi mümkün mü? Damla Çay'la birlikte bu soruları İstanbul'un surlarından, Türkiye eylem haritalarına uzanan örnekler çerçevesinde değerlendiriyoruz.

Tematik kutu oyunlarının sömürgecilik ve coğrafi bilginin popülerleşmesiyle olan ilişkisi nedir? Bu oyunlar çocukların evlere kapatılmasında nasıl bir rol oynadı? Yerden Yüksek'te mikrofonu Mehmet Kentel devralıyor ve oyunlar tarihine dair tefrikalar başlıyor!

"Hafıza-i Beşer: Osmanlı Yazmalarından Hikâyeler" sergisi, araya pandemiyi sığdıran iki buçuk yıllık macerasının ardından 28 Mayıs'ta sona eriyor. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nün elyazmalarından oluşturulan sergi, Osmanlı'nın okuma kültürünü, okuma mekânlarını, çokdilli ve çok katmanlı bir bakışla okumayı öneriyor. Hafıza-i Beşer'in küratörü Mehmet Kentel, Hafıza-i Beşer'i anlatıyor.

Yerden Yüksek yeni yayın dönemine yeni bir programcıyla merhaba diyor. Kent tarihçisi Mehmet Kentel, Gizem Kıygı'yla birlikte bundan sonra kentin kent aşırı gündemini bizimle tutacak. Yeni yayın döneminin ilk bölümünde Mehmet Kentel'in kent ve çevre tarihi kesişimindeki üretimlerini, akademik çalışmalarından sergi projelerine uzanan örneklerle dinliyoruz.

"Global Designing Cities Initiative" tarafından hazırlanan "Çocuklar İçin Sokaklar Tasarlamak" kılavuzu Türkçeye kazandırıldı. Türkçe yayını hazırlayan Superpool ekibinden Ege Sevinçli ve Beyza Gürdoğan ile kılavuzun içeriğini, dünya örneklerinden çocuk dostu sokak dönüşümlerini, İstanbul'da Yalı Mahallesi'nde gerçekleştirilen sokak dönüşümünün etkilerini konuşuyoruz.

Mimar ve ressam Sinan Logie'yle bir araya gelerek kent ve bedensel pratikler hakkında konuşuyoruz.

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, İstanbul'un 2036 Olimpiyatları'na aday olacağını açıkladı. İstanbul'un olimpiyat adaylığının kente getireceği ekonomik, toplumsal ve ekolojik yıkımı Cihan Uzunçarşılı Baysal'la değerlendiriyoruz. Baysal hem kendi çalışmaları hem de dünya kentlerinden örneklerle olimpiyatların kentlere getirdiği yükü aktarıyor.

"Şüpheli Şeylerin Keşfi" romanının yazarı Bihter Sabanoğlu'nu ağırlıyoruz. İstanbul'un hikâye anlatıcılığını, romanı besleyen tarihi mekânları ve kentin yazım sürecini besleme hâllerini konuşuyoruz.

13 Mart'a kadar Pera Müzesi'nde görülebilen "İstanbul'da Bu Ne Bizantinizm!" Bizans'tan ilham alan üretimlere odaklanan bir araştırma sergisi. Serginin küratörü Emir Alışık'la bir araya geliyoruz.

2022 yılı kent gündemi Galataport'un yankılarıyla başladı. Galataport tartışmaları, Beyoğlu'nda artan kira fiyatları, İBB'nin yeni projesi Casa Botter Tasarım ve Sanat Merkezi, Süleymaniye Camisi'nin silüetine müdahaleler... Kentin kent aşırı gündemine bakmaya devam ediyor, yılın gündem başlıklarını değerlendiriyoruz.

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nün farklı dönemlerden İstanbul çalışmalarına odaklanan akademik yayını Yıllık, Annual of Istanbul Studies dergisinin üçüncü sayısı çıktı. Basılı yayımlanan dergiye aynı zamanda online platformlar üzerinden erişilebiliyor. Yıllık bu sene, Covid nedeniyle yaşamını kaybeden kütüphane mimarlığı araştırmacısı Yavuz Sezer ve mimarlık tarihçisi Doğan Kuban'ın entelektüel miraslarına adandı. Dergi Bizans'tan günümüze uzanan bir zaman aralığında İstanbul'un farklı dönemleri üzerine farklı perspektiflerle yazılmış makaleleri ve İstanbul araştırmaları bibliografyasını içeriyor. Yıllık'ı ve İstanbul araştırmalarının geleceğini dergi editörlerinden Mehmet Kentel'le değerlendiriyoruz.

Pera Müzesi 2022'ye Bizans çalışmalarına odaklanan iki sergiyle merhaba dedi. "İstanbul'da Bu Ne Bizantinizm!" ve "İstanbul'dan Bizans'a Yeniden Keşfin Yolları: 1800-1955" başlıklı sergiler Mart'a kadar ziyaretçilerini bekliyor. Yerden Yüksek'te bu hafta Bizans'ın popüler kültürdeki eklektik varlığını keşfe çıkan “İstanbul'da Bu Ne Bizantinizm!” sergisini küratörü Emir Alışık'la değerlendiriyoruz.

Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Derneği tarafından yürütülen "Diyarbakır/Sur: Bir Bellek Yolculuğu" projesini Dilan Kaya Taşdelen ve Nevin Soyukaya anlatıyor.

Mekânda Adalet Derneği Kentsel Politikalar Program Koordinatörü Bahar Bayhan'la, 2021 boyunca kentlileri etkileyen konu başlıklarını değerlendiriyoruz.

Mino'nun Şarkısı projesiyle Efsun Sertoğlu, Melda Akbaş ve Nilüfer Atalay'ı ağırlıyoruz. Mino'nun Şarkısı projesi çocukların bedensel haklarını anlatan animasyonlu müzik klibini, kapsayıcı eğitim materyallerini kapsıyor. Mino'nun yaratıcılarından projenin öyküsüyle birlikte kamusal mekânlarda çocukların bedensel söz hakkının kapsamını ve kapsayıcı kamusal bir eğitim materyali hazırlamanın inceliklerini konuşuyoruz.

SALT, ressam Eleonora Arhelaou'nun beş binden fazla fotoğrafı içeren arşivini araştırmacıların ve İstanbul meraklılarının ilgisine açtı. İstanbul'un Fener semtinde doğan Ressam Eleonora Arhelaou (1937-2021) çocukluğunu Talimhane'de geçirir. Lise ve lisans eğitimini Atina'da, yüksek lisans eğitimini Münih'te tamamlar ve Londra'da fotoğrafçılık okuluna gider. Bu süreçte İstanbul ile bağını koparmayan Arhelaou, şehrin zamanla geçirdiği değişim ve dönüşümü belgeleyen fotoğraflar çeker. Arşiv, 1970'li yıllardan 1998'e kadar Beyoğlu, Tarlabaşı, Tepebaşı, Karaköy, Balat, Edirnekapı, Gedikpaşa, Heybeliada, Kurtuluş ve Talimhane semtlerindeki Rum mirasının izini sürüyor. Arhelaou'nun arşivini ve fotoğraflarıyla kayıt altına aldığı İstanbul'u SALT Araştırma ve Programlar Yardımcı Direktörü Lorans Tanatar Baruh, Arşiv Uzmanı Masum Yıldız ve Arşiv Asistanı Görkem İmrek'le değerlendiriyoruz.

Sakıp Sabancı Müzesindeki "Dün Bugün İstanbul" sergisi vesilesiyle konuğumuz Murat Germen. Megakentin dönüşümünü, dönüşümün farklı anlamlarını ve coğrafyalarını kayıt altına almayı konuşuyoruz.

Dijital mekânlar mekân mıdır? Pandemi deneyimi mekânla ilişkimizi kökten değiştirdi. Dijital ortamlar artık hayatımızın doğal bir parçası. Çocuklar için önerilen ekran süreleri uzadı. Her gün yeni dijital deneyimlerle karşılaşıyoruz. Oyun bu deneyimler için de anahtar kelime. Peki dijital mekânlarla gerçek mekânlar arasında nasıl yeni ilişkiler kuruluyor? Öğrenme bu hibrit mekânsallıklardan nasıl etkileniyor? Dijital entegrasyonlu öğrenme alanları üzerine çalışmalar yürüten tasarımcı Dr. İpek Kay, geliştirdiği Play Monnom projesiyle dijital ve gerçek mekânlar arasında bedenle kurduğu performatif oyun deneyimlerini anlatıyor.

İstanbul Açık Şehir: Kentsel Modernitenin Endişelerini Sergilemek, Metis'ten taze çıktı. Yazılı basına, fotoğraflara, filmlere, mimari miras sergilerine ve tema parklara odaklanan kitap ortak temsil pratikleri aracılığıyla bu tasvirler arasındaki bağı araştırıyor. Farklı geçmiş anlatıları üzerinden gelecek tahayyülünün nasıl oluşturulduğunu ortaya koyuyor. İstanbul Açık Şehir'in hikâyesini yazarı İpek Türeli'den dinliyoruz.

Şehir Dedektifi, çocukların mekânsal haklarına odaklanan ve çocuk dostu şehirlerin oluşması için hak izleme çalışmaları yürüten, tasarım araçları geliştiren, ortaklıklar ve ağlar oluşturan ve çocuk katılımını mümkün kılacak yöntemler üreten bir kolektif. Programda Şehir Dedektifi ekibinden İrem Duygu Tiryaki, Hakan Ilıkoba ve Dilara Karaman kolektifin üretimlerini ve son dönemde gerçekleşen Flora İstanbul projesini aktarıyor.

Kültürhane, Mersin'de KHK dolayısıyla ihraç edilen akademisyenlerin kurduğu bir ortak üretim alanı; onların ifadesiyle "umut bostanı". Kent çalışmaları alanında uzun yıllardır yerel yönetimler ve müşterekler siyaseti üzerine çalışmalar yapan Ulaş Bayraktar, araştırmalarına ve araştırmalarına kaynaklık eden müşterek pratikleri örmeye kurucusu olduğu Kültürhane'de devam ediyor. Ulaş Bayraktar'la Kültürhane'yi, yerel yönetimlerdeki değişimi ve katılımcılığın geleceğini konuştuk.