Anlatıdaki Hakikat

Prof.Dr.Cem Kaptanoğlu ile “Travma, Hakikat ve Üniversiteler” başlıklı programda travma ve hakikatın aranışında üniversitelerin rolü üzerine konuştuk. 

“Tımarhaneye İnen Bir Dergi: Şizofrengi” başlıklı programımızın ikincisinde konuğumuz yine derginin kurucularından Fatih Altınöz idi.  Akademisyen ve program hazırlayıcıları Çimen Günay-Erkol ile Fatih Artvinli  dergi üzerinde yaptıkları incelemelerle Şizofrengi dergisinin birçok açıdan ele alınmasını sağladılar.

Bu haftaki konuğumuz akademisyen Prof.Dr. Cem Kaptanoğlu idi. "Travma ve Hakikat" adlı bu ilk sohbette: Öznel ve toplumsal travmalarla baş etmede hakikat ve hakikat arayışı, özellikle de travmatik olanın başka bir deyişle "yaralayıcı" olanın hakikatini arama sürecindeki kavramların önemi üzerinde durduk. 

"Delilik ve Edebiyat" serisine devam ediyoruz. Bu serinin üçüncüsünde: Doksanların efsane dergisi Şizofrengi'nin  kurucusu psikiyatrist Fatih Altınöz ile derginin serüveni ve düşündürdükleri üzerine konuştuk. "Tımarhaneye İnen Bir Dergi: Şizofrengi" başlıklı programda, özgün bir dergicilik deneyimi olan Şizofrengi'yi doksanların siyasal, toplumsal ve kültürel bağlamı içinde ele aldık; dergide yer alan yazı ve şiirlerden örnekler okuduk.

"Kadınların Dili ve Şiddet" konusunu anlatmak üzere Neslihan Cangöz, Senem Timuroğlu ve Melike Koçak programımıza konuk oldular. Türkiye kadın hareketi tarihi, edebiyatı ve bir gün önce gerçekleşen güncel İstanbul feminist etkinliğini hakkında görüşlerini ifade ettiler.

  Akademisyen Fatih Artvinli ile “Delilik ve Edebiyata Retrospektif Bakışlar” adlı programda akıl hastenelerine yolu düşmüş edebiyatçıları ve deliliği konu edinmiş yazarları konuştuk.

Prof. Dr. Serpil Çakır ve Dr. Senem Timuroğlu ile Osmanlı kadın hareketi ve edebiyatını konuştuk.  

Shakeaspare eserleri incelemesi serisinde "Hırçın Kızın Evcilleştirilmesi" konusunu Çimen Günay-Erkol ile birlikte ele aldık.

Bu programımızda konuğumuz eleştirmen ve yazar Semih Gümüş ile "İnsanın Direnme Gücü" üzerine konuştuk.

"Siyasetin Lanetlenmesi" başlıklı programda akademisyen, yazar Zeki Coşkun ile 12 Eylül edebiyatı üzerine konuştuk.

"Delilik ve Tımarhane Anlatıları" konulu bu programda konuğumuz akademisyen Fatih Artvinli ile deliliğin ve tımarhanelerin edebiyatta temsili üzerine söyleştik.

  Yazar Feride Çiçekoğlu ile "Anlatı ve Özgürlük" başlığı altında travma/edebiyat ilişkisi ve gülmenin özgürleştirici etkisi bahisleri üzerine sohbet ettik.

Milli atlet, akademisyen Nurullah Candan ve Ömer Madra ile "Sporla Yaşam" konusunda beden-politika, sağlık-endüstri ilişkileri üzerine konuştuk.

Anlatıdaki Hakikat 2018 yılının ilk programında Zeki Coşkun ile birlikte "Yaşantı ve Anlatı Biçimi Olarak Darbeler" konusunda düşünmeye ve konuşmaya devam ettik. Travma ve biçim/dil/anlatı ilişkisi üzerinde durduk. 

"Yaşantı ve Anlatı Biçimi Olarak Darbeler" konulu program ile bu yılın son programını yapmış olduk.12 Mart deneyimine odaklanarak sırasıyla travmanın edebiyata dönüştürülmesi, dönemin eleştirmenlerinin  etik ve estetik açılardan nasıl eleştirdiği, romanların kahramanlık kurgularına yaslanma çabası ve bu kahramanlığın altında yatan erkekliğin eleştirel incelemesi de konuştuklarımız arasındaydı.

"12 Mart Romanları ve Travma" başlıklı bu programda akademisyen Çimen Günay-Erkol ile 12 Mart 1971 askeri darbesinin ardından yayımlanan ve özelikle de darbe travmasına odaklanan romanlar konu edildi. Dönemin eleştirmenlerinin bu romanlara yaklaşımını etik ve estetik çerçevelerde ele aldık. Travma anlatısının edebiyata nasıl dönüştürülebileceğini tartıştık. Romanlardaki erkeklikleri ve kahramanlık mitosunu akademisyenin Broken Masculinities (Yaralı Erkeklikler) adlı kitabı üzerinden değerlendirdik.

Mimar Sinan Ünv. öğretim üyesi ve gazeteci yazar Zeki Coşkun ile "Darbeli Romanlar" konusunu edebiyat siyaset metinleri üzerinden tartıştık.

Akademisyen Çimen Günay-Erkol ile Shakespeare incelemelerinin sekizincisinde "Toplumsal Cinsiyet: Nasıl Hoşunuza Giderse" başlığı altında, gerçek/gerçeğin ikamesi ikiliğini oyunun işleyişinde yer alan kılık değiştirme/kimlik değiştirme edimleri üzerinden kavramaya calıştık. Ardındaki sebebi kavrayamadığımız bir iyileşme, mutluluk hatta güzellik karşısında sevinç duygusundan daha çok bir "komedi" yaşanacağı üzerinde duruldu.

Akademisyen Senem Timuroğlu Bozkurt ile "Fatma Aliye: Histeriden Kadın Aklın Egemenliğe" konusunda sohbet ettik.

Avukat Erdal Doğan ile Hukuğun Sefaleti başlığı altında güncel hukuk ve yakın geçmişi üzerine sahbet ettik.

Bu haftaki konuğum Türkçe edebiyatın usta yazarı Latife Tekin idi. Sohbette yazma süreci, Sevgili Arsız Ölüm, Gümüşlük Akademisi Vakfı, edebiyatçılarla anıları, İlhan Berk; evet edebiyat üzerine konuştuk.

  "Venedik Taciri'nde Beden ve Bağışlama"  başlığı altında Akdemisyen Çimen Günay -Erkol Shakespeare eseri olan Venedik Taciri adlı yapıtı inceledi.

Fotoğraf sanatçısı Merve Ünsal'ın Amsterdam'da düzenlenen bir festivalde "Harbouring Feelings" adıyla Berlin merkezli kolektif On Off tarafından tasarlanan geri dönüştürülmüş malzemelerle üretilmiş bir salda gerçekleştirdiği "suyun yüzeyinde kalmak" performansı, savaş yüzünden ülkesini terkedenleri ya da "yapay bir alan" yaratma deneyimini performans, dil, psikoloji metinleri eşliğinde"Liman ve Duygular" başlığı altında konuştuk.

  Ömer Madra ile Açık Radyo kuruluş felsefesi ve yeni dönem yayınlarının bu felsefeyle nasıl ilişkilendiği üzerine sohbet edildi.

  Sanatçı Merve Ünsal ile heykeltraş Cengiz Çekil sanatı üzerine konuştuk. "Temizlik Bezi ile" ve "Takıntı"  adlı yerleştirme yapıtları üzerinden kadın temsiliyeti, obsesyon, agresyon ve cinsellik temaları tartışıldı.

W.Shakespeare eserleri incelemelerinde bu hafta İngiliz yazarın Romeo ve Juliet adlı eserini "Romeo ve Juliet'te Yakınlıklar" başlığı altında çalıştık. Akademisyen Çimen Günay-Erkol bu metni hegemonik erkeklik, aşırı erkeklik çabası (horozlanma) kavramlarıyla irdelerken, bir taraftan da hikayenin simetrik yapılanışının izleri takip edilmeye çalışıldı.  

Akademisyen Doç.Dr.Hakan Atalay ile Arthur  Schopenhauer felsefesi ve beyin biyolojisi metinleri arasındaki ilişkiyi "Beden ve Felsefe" başlıklı konu üzerinden inceledik. Konuğumuz bu sohbette okumalarını özelleştirdiği  nöropsikanaliz -özellikle de Sigmund Freud- kuramıyla bağıntılarına işaret ederek tartışmayı zenginleştirdi. Zaman zaman sosyolojik ve iktisadi metinlerle de iç içe geçmiş metinlerarası bu tartışma oldukça dikkat çekiciydi.

İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Doç.Dr.Çiğdem Yalçın ile "Karmaşıklık Bilimi ve Kaos" hakkında sohbet ettik. Sante Fe enstitüsünden bahisle metinlerarası bir tartışma zeminini sizlerle paylaşmış olduk.

Özyeğin Üniversitesi Akdemisyeni Çimen Günay- Erkol ile Shakespeare eserleri incelemelerinin beşincisinde "Macbeth ve Kahraman'ın Cinsiyeti" başlığı altında ünlü yazarın "Macbeth" adlı eserini inceledik.  Programda metnin yapısını oluşturan "benzerlikler" bahsinde; edebi eserlerde bilhassa analojik bağıntılar kurarak ilerlemenin o metinde bir katılaşmaya yol açabileceğine, anlatıyı didaktik -akıl veren- bir üsluba vardırabileceğine dikkat çektik. Yine psikanalitik kuram açısından  "id"; "O" ya da "öteki" nin zaman, mekan ve özne olarak nasıl yapılandığını "cadı" lar üzerinde odaklanarak tartıştık.

Bu programda Merve Ünsal'ın  "Performans Olarak Fotoğraf" başlığı altında hazırladığı çalışması üzerinde sohbet ettik.

Shakespare eserleri incelemelerinin dördüncüsünde Çimen Günay Erkol İngiliz yazarın Hamlet adlı oyununu "Hamlet ve Babanın Yokluğu" başlığı ile ele aldı. 

Bu hafta fotoğraf sanatçısı Merve Ünsal'la "Metin Olarak Fotoğraf" başlığı altında, fotoğraf kuramı ve Francesca Woodman fotoğrafları üzerinden bir sohbet gerçekleştirdik.  Programda belki de bir kaç açıdan yeni bir teknik denendi; görsel malzeme olan fotoğraf, sergilenmek yerine bir "okur" ya da "anlatıcı" aracılığıyla dinleyenlere benzetmek gerekirse "radyo tiyatrosu" şeklinde aktarılmış oldu. Bu teknik üzerine kişisel kısa bir yorum yapılacaksa eğer; fotoğrafı yorumlayanlar arasında geçen konuşmalar programın özelliğine fazladan bir "mahremiyet" ve "gizem" duygusu da eklemiş oldu denebilir.  Metin olarak fotoğraf: Fotoğraf, metin olarak ve metin gibi okunduğunda neler anlatabilir? Metinlerarası okumalarda, fotoğrafları öncelikle program çerçevesinde metinselleştirerek anlattıktan sonra kullanılan kelimeler ve anlatım biçimleri üzerine disiplinlerarası bir tartışma gerçekleştirildi. Giriş metinleri olarak Francesca Woodman ve Sophie Calle'in fotoğraflarını ele alındı.  

William Shakespeare eserleri incelemeleri devam ediyor; bu programda İngiliz yazarın "Bir yaz gecesi rüyası" adlı tiyatro eserini "Oberon ve Titania'nın Güç Savaşı" adlı başlıkta Çimen Günay Erkol ile tartıştık. Bu metni ön-haz, fetişik anlam, lirik anlatı kavramlarıyla ilişkilendirerek anlamaya çalıştık.

Bu haftaki konuğumuz Avustralya'nın Sidney  kentinde yaşayan Muzaffer Oruçoğlu idi, "Resimde İktidar ve Politika" konusunda sohbet gerçekleştirdik.

"Çocuklara Dair Hikâyat ve Psikanaliz" başlığı altında Prof. Dr. Türkay Demir ile edebiyat ve psikanaliz üzerine metinlerarası bir sohbet gerçekleştirdik. Görüşme, dinleme, belirsizlik kavramları üzerinde durduk.  

Shakespeare eserleri incelemeleri serisinde Çimen Günay Erkol ile "Fırtına ve Emperyal Babalık"  başlığı altında usta yazarın bu kez de Fırtına adlı eserini konuştuk. Fırtına ve Emperyal Babalık Bu programda Shakespeare’in Fırtına adlı oyunundaki güç ve iktidar ilişkilerini, aşk, sihir, ötekilik ve kolonyalizm temaları çerçevesinde tartıştık. Fırtına, taht kavgaları ile çerçevelenmiş bir egemenlik tartışması sunar. Prospero ve kızı Miranda taht kavgalarından kaçarak ıssız bir adaya düşmüşlerdir. Adada büyücü Sycorax ve yarı insan yarı hayvan oğlu Caliban yaşamaktadır. İkinci bir gemi kazası, Prospero’yu kaçmak zorunda bırakan kişileri de aynı adaya düşürür. Oyun adada kimin sözünün geçeceği, Prospero’nun intikamını alıp alamayacağı gibi tartışmalarla ilerler. Programda Prospero’nun kızı Miranda, adadaki vahşi Caliban ve onunla aynı adaya sığınmak zorunda kalan rakipleri ile arasındaki ilişkileri, “babalık” metaforunun zengin anlamları ile birlikte ele aladık.

Mustafa Cemal'le, "Alman İdealizminin En Eski Programı; Kant, Hegel, Anarşizm" hakkında konuştuk.  

ODTÜ öğretim üyesi akademisyen Prof.Dr.Celal Abdi Güzer ile "Mimarlık ve Eleştiri" konusunda bir sohbet gerçekleştirdik.

Tanol Türkoğlu ile "Dijital Yakın(sama)" konusunda metinlerarası bir sohbet gerçekleştirdik.  

Bu hafta konuğumuz Doç.Dr. Gökhan Yavuz Demir ile "Logos'un Zayıflığı Üzerine" konusunda sohbet ettik.

Özyeğin Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Türk Edebiyatı öğretim görevlisi Çimen Günay-Erkol ile "Othello'da Erkeklik Ve Kıskançlık" konusunda psikanaliz, edebiyat ve erkeklik çalışmaları metinleriyle W. Shakespeare'in Othello'su üzerinde yapılan bir çalışma gerçekleştirdik. Othello’da Kıskançlık ve Erkeklik Bu programda Shakespeare’in Othello adlı oyunundaki erkeklik temsillerini kıskançlık ve iktidar temaları çerçevesinde tartışacağız. Othello, bir savaş dehası olan ve cesaretiyle Venedikli soyluların takdirini toplamış siyah Berberi bir askerin kıskançlığın pençesinde kendisini yok etmesini anlatır. Iago, çıkarları uğruna, aldatıldığı vehmine kapılması için Othello’ya çeşitli oyunlar hazırlar. Iago’nun yalanlarına kanan Othello, giderek düşünemez hale gelir, oyunun sonunda suçsuz karısını boğar ve intihar eder.  Programda Othello’nun Venedik toplumundaki “öteki”liği, genç karısı ile olan ilişkisinin temelindeki arzunun metaforik anlamları, Iago’nun kötücüllüğü gibi unsurlar ele alınarak Shakespeare’in oyunda sunduğu erkeklik temsilleri tartışmaya açılacaktır. Envy and Masculinity in Othello In this episode, we will discuss the representations of masculinity in Othello around themes such as envy and hegemony. Othello is about the self-annihilation of a man with envy. Othello is a brave black general, a Moor military genius who earned the recognition of Venetian elites. Iago, for his advantage, tricks Othello into the suspicion that his wife is cheating on him. Falling for this trap, Othello gradually loses his ability to think, and finally in the end of the play, he kills his innocent wife and commits suicide. In this episode, we will discuss representations of masculinity provided by Shakespeare in the play following certain elements such as Othello’s “otherness” in the Venetian society, the metaphorical meanings of lust in his relation with his young wife and Iago’s demonic manners.

Bu hafta konuğumuz Yeşim Ustaoğlu ile Güneşe Yolculuk ve Tereddüt filmlerinden yola çıkarak Ustaoğlu'nun sineması hakkında, Tereddüt, Belirsizlik, Müphemlik, Mesafe kavramlarıyla metinlerarası bir sohbet gerçekleştirdik.

Anlatıdaki Hakikat programının bu bölümünde oyuncu, yazar Ercan Kesal ile "Oyun ve Oyunculuğun Hakikati" konusunda sohbet ettik.

Konuk: Erdoğan Özmen Konu: "Yas, Depresyon, Melankoli"

Hazırlayan: Ahmet Balad Coşkun "Psikanalizde Mesafe ve Mekân" Konuk: Doç.Dr. Hakan Atalay

Bu hafta stüdyoda konuğumuz Galatasaray Üniversitesi Felsefe Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Türker Armaner'le beraberdik. "Wittgenstein ve Yeryüzü" hakkında konuştuk.

Konuğumuz akademisyen ve gazeteci Abdurrahman Aydın'la "Bilinçdışı, İstisna ve Politika" hakkında konuştuk.