Re-story

In het theaterstuk Dissident onderwijzen vijf jongeren die op school bekendstaan als ‘probleemgeval' het publiek. Vandaag interviewt Mischa theatermaker Lara Staal: “Het fenomeen van jongeren die 's avonds op schoolpleintjes hangen heeft me altijd gefascineerd. Ik heb altijd gedacht: als je hen toch eens een keer spreektijd zou geven, wat zeggen ze dan en wat kunnen we daarvan leren?” Credits foto: Michel Devijver

In zijn boek Het is aan ons zet componist en oprichter van The Turn Club Merlijn Twaalfhoven heel bevlogen en inspirerend uiteen waarom we de kunstenaar in onszelf nodig hebben om de wereld te redden. De kunstenaarsmindset is volgens hem een open houding die ons helpt de wereld onbevangen, speels, onderzoekend én scheppend tegemoet te treden. Als een kind dus eigenlijk, dacht ik toen ik dat las. Maar is dat nu niet net wat we afleren op school? De kunstenaarsmindset is volgens Merlijn dan ook een daad van opstand tegen de vaste patronen en gewoonten van ons denken en voelen. “Ik denk dat de mindset van een cruciale groep mensen in de samenleving heel besmettelijk kan worden. En dat, als die groep groot genoeg is, het systeem echt kan omslaan.”

Het was een Facebookpost van David Van Reybrouck die mijn aandacht vestigde op Linli Pan-Van de Meulebroeke. De 28-jarige Belgische met roots in China is een van de advocaten van vzw Klimaatzaak die samen met meer dan 58.000 burgers, waaronder Elke en ik, een rechtszaak heeft aangespannen tegen de drie gewesten en de federale overheid, die bevoegd zijn voor het klimaatbeleid in ons land. Voor de vzw Klimaatzaak is het uiteindelijke doel dat ons land in lijn met het klimaatakkoord van Parijs in 2050 een netto nuluitstoot heeft. Een gesprek, te lezen of te beluisteren, met een jonge bevlogen advocate die met recht de wereld wil veranderen. Eerst dacht ze dat rechtspraak saai en conservatief was. Toen ze rechten ging studeren, ontdekte ze publiekrecht: “Er is wel een soort van wit blad. Er is ruimte voor creatie, voor reflectie over het bestuur, de democratie, de mensenrechten en al die onderwerpen die me echt interesseren. Maar ik wist niet dat je het recht kon gebruiken om deze onderwerpen ter discussie te stellen en ze te verbeteren.”

Wat doe je wanneer niet alleen de mensen opbranden, maar wanneer ook de planeet in brand staat? Alles begint met een droom. En al is de weg nog lang: door samen te durven dromen, wordt het beeld van een nieuwe toekomst steeds helderder. En worden acties en handelingen concreter. Dat schrijft Eric Boydens in de inleiding van Welkom in mijn boomgaard,Welkom in mijn droomgaard. Hij ontvangt ons in  zijn boomgaard in Broechem. Die boomgaard was een lang gekoesterde droom van hem om meer in de natuur te zijn, maar toen hij vijftig was en een vriend van hem overleed aan een hersentumor schoot hij in actie om zijn droom te verwezenlijken. Hier wil de huisarts die net voor de uitbraak van de coronapandemie met pensioen is gegaan een plek maken om terug te durven dromen.

Onze economie is op zoek naar betekenis, stelt Jochanan en er ligt volgens hem een opportuniteit voor organisaties om daar een rol in te spelen, Niet door de nieuwe kerken te zijn, wel door de spirituele honger van mensen in te vullen. “Bedrijven moeten hun spiritueel kapitaal ontdekken door te kijken waar in de organisatie nu echt het vermogen ligt tot bezielen.”

Ze maakten een weergaloze indruk op ons: Sarah Vanhee en Camila Lakhloufi in de Toots Sessie van 16 november 2020. Camila bracht een Lecture For Every One. Een onwaarschijnlijk krachtige guerilla-speech, waarmee tien Brusselse jongeren meetings wilden onderbroken. Ze schreven die speech met kunstenaar Sarah Vanhee die de grondlegger is van de Lecture For Every One. Nieuwsgierig naar wie zij is trokken we naar Brussel voor een gesprek met kunstenaar Sarah Vanhee. Wat snel duidelijk wordt, is dat Sarah een heel veelzijdig kunstenaar is die niet in één hokje te plaatsen is. “Wat voor mij het mooiste was, is dat als ik wegging de vergaderingen heel vaak niet zijn verder gegaan zoals ze gepland waren.”

Theatermaakster Yinka Kuitenbrouwer volgde de opleiding Drama aan het KASK in Gent en is daarna in Gent blijven plakken. Aan de liefde. Yinka maakt documentairetheater en haar voorstelling HonderdHuizen, waarmee ze op het wereldvermaarde theaterfestival in het Schotse Edinburgh de Fringe First Award en een Total Theatre Award won, speelde ze een aantal jaar geleden in mijn living. Daana ben ik Yinka blijven volgen en alleen al door de intrigerende titel Morgen Werd Alles Anders drong een gesprek met haar zich op. Liefst had ik die voorstelling in het theater gezien, maar corona besliste anders. Daardoor beleefde ik haar theaterstuk vanuit het kleine maar o zo fijne boekje dat ze erover maakte. Morgen Werd Alles Anders is een voorstelling over onze verantwoordelijkheid voor de toekomst. Over de prijs van vooruitgang. Over het al dan niet krijgen van kinderen in deze wereld. Credits voor Andrew Langdon met zijn pianostuk Waiting.

András László was nauw betrokken bij het opstellen van de verklaring van 30 november 2019 die ook wij met Re-story ondertekenden. Na een professionele carrière in het bedrijfsleven, de media en de cultuur- en evenementensector is hij momenteel onder meer bezig met de voorbereiding van een groot event over de nodige vernieuwingen in de zorgsector en met het schrijven van een boek rond de grote denkers van de vorige eeuw. Tijdens het gesprek dat we met hem hadden genoten we met volle teugen van zijn wijsheid en zijn pleidooi voor eenvoud, harmonie en geborgenheid. Waarden die we volgens hem kunnen terugvinden door diep genoeg in onszelf te kijken. “The only way out is in”, vat hij het kernachtig samen. Credits voor de muziek: Jeremy Denk - Debussy Preludes Neal and Nancy O'Doan - Lutoslawski Variations on a Theme by Paganini Borromeo String Quartet - BEETHOVEN - String Quartet No. 16 in F Major, Op. 135, No. 16 Kevin MacLeod - Ghost Dance

Hans Stolp (1942) is pastor en auteur van meer dan zestig boeken, waarvan velen over spirituele thema's. Zijn stem werd een bekend geluid in de jaren dat hij als radiopastor bij de Nederlandse omroep Ikon werkte. Later verdiepte hij zich in de psychologie van Carl Jung en in het esoterische christendom. Ik spreek met Hans over zijn recent verschenen boek over Rudolf Steiner. Net als Tinneke Beeckman hier op Re-story vertelde dat we vandaag veel kunnen leren van Machiavelli's lef geeft Hans Stolp aan dat Rudolf Steiner als stichter van een nieuwe cultuur ons de weg kan wijzen naar een grootse toekomst. “Het is heel belangrijk om juist in deze crisistijd te zorgen dat de inzichten van Rudolf Steiner levend blijven en niet verloren gaan, omdat ze de kiem voor de toekomst zijn.”

Het woord journativist dat we bij Re-story gebruiken spreekt schrijver, journalist, opiniemaker en activist Nick Meynen tot de verbeelding. Hij denkt ook tot die categorie te behoren. En dat denken wij ook. Naast het schrijven is Nick dan ook deeltijds actief in de Europese milieubeweging. Hij gooide hoge ogen met zijn ook in het Engels vertaalde en onder andere door Naomi Klein geprezen boek Frontlijnen. Een reis langs de achterkant van de wereldeconomie. In zijn nieuwe boek met de tot de verbeelding sprekende titel De Val van Icarus betoogt hij dat het virus een kantelpunt kan zijn en doet hij vijf #BeterNaCorona-voorstellen. Ik stelde Nick vier korte kernachtige vragen over de kern van zijn boek. Een deel van het #BeterNaCorona-voorstel uit het boek leest Nick zelf voor.

In deze aflevering van onze podcast breng ik je een wrap-up van 2020 met fragmenten uit interviews die we deden. Aan het woord komen Jan Rotmans, Tinneke Beeckman, Rudy Aernoudt, Bleri Lleshi, Dirk De Wachter, Chantal Acda en Leo van de Voort. Moed en verbinding zijn twee waarden die in de interviews met hen steeds opnieuw naar boven komen. Moed en verbinding is volgens ons wat we ook in 2021 zeker nodig hebben.

Econoom en filosoof Rudy Aernoudt is van vele markten thuis. Hij doceert Economie en ondernemingsbeleid aan de Universiteiten van Gent en Nancy. Als kabinetschef was hij actief op Vlaams, Waals, Belgisch en Europees niveau. Hij is directeur bij het Europees Economisch en Sociaal Comité en schreef tal van boeken over economie. In zijn laatste boek Coronavirus, elektroshock voor België? analyseert hij de coronacrisis, schetst zijn visie op de toekomstige socio-economische maatschappij en tekent daarbij de krijtlijnen voor het noodzakelijk beleid uit. In een vrijwel geheel verlaten universiteitsgebouw van de faculteit bedrijfskunde in Gent gingen we er met hem over in gesprek. “Nu zien we dat een klein bijna onzichtbaar ding maakt dat heel het kapitalistisch systeem in duigen valt.”

De coronacrisis is nog maar het begin van de chaos en turbulentie die ons de komende jaren te wachten staat. Met Uranus tot 2025 in Stier gaan we een tijd in die Tom ‘Kaypacha' Lescher sprekend visualiseert als een haardroger in een badkuip. Niet zo gek als je weet dat Uranus over elektriciteit gaat. Natuurlijk kun je het naar de planeten kijken afdoen als zweverig gedoe, maar dat is te makkelijk. Ook trendwatcher Adjiedj Bakas vertelde hier op Re-story dat hij zich op de planeten baseert als hij stelt dat er de komende jaren nog heel wat turbulentie komt. Niet dat we volgens Kaypacha een vooraf bepaalde toekomst hebben, hij gebruikt astrologie vooral als een tool om onze vrije wil meer kracht te geven. Zo geeft het ons rust te weten dat het nog lang onrustig blijft. Wij zeggen: lees of luister (aan te raden, Kaypacha lacht veel en aanstekelijk) en voel voor jezelf of het waar is wat hij te vertellen heeft over cycli, astrologie en de natuurwetenschappen, het Watermantijdperk en zijn hoopvolle boodschap over de toekomst: “Er zullen grote verschuivingen zijn en grote veranderingen, en zoals ik het zie grote verbeteringen vanaf 2026.”

Door zich te verdiepen in het werk van Spinoza besefte Tinneke Beeckman dat er door zijn zogenaamde cynisme eigenlijk een verkeerde perceptie bestaat over Machiavelli en dat hij eigenlijk een geniale politieke denker uit de renaissance is en een passionele liefhebber van vrijheid. Machiavelli zette zich met veel lef af tegen het bestaande systeem van die tijd om nieuwe ideeën te lanceren en te handelen. Daarom is hij volgens haar bij uitstek een denker voor een wereld in crisis. Stof genoeg voor een goed gesprek met de filosofe over Machiavelli, zelfgenoegzaamheid, ongeduld, succes en verdienste, de rol van media en jongeren als hoop voor de toekomst: “We moeten ook onze hoop op die jongeren blijven vestigen en hen vooral aanmoedigen om kritisch te blijven denken en het lef te hebben paden in te slaan waarvan ze niet weten naar waar ze hen zullen leiden. Machiavelli heeft het hen alvast voor gedaan.”

Allemaal hebben we een verhaal. Het maakt wie we zijn en waarom we doen wat we doen. Vaak zitten die verhalen achter een muur. Het verhaal achter die muur ontdekken, dat is waar acteur en artistiek leider Stefan Perceval zich mee bezighoudt: “Elke dag kom ik mensen tegen die in onze maatschappij gekwalificeerd zijn met dit of dat label of als ‘te moeilijk' worden bestempeld, maar bij wie we dus niet achter de muur kijken.”

Mischa Verheijden vertelt het verhaal dat hij schreef voor Re-story na het lezen van het boek Een leven op onze planeet van Sir David Attenborough: “We zijn gekomen waar we nu zijn omdat we de slimste wezens zijn die ooit op aarde hebben geleefd. Maar om ons bestaan te kunnen voortzetten, is meer nodig dan intelligentie. We hebben wijsheid nodig”, schrijft David Attenborough op de voorlaatste pagina van zijn boek Een leven op onze planeet. Ook in de gelijknamige Netflix-documentaire zegt hij dat aan het slot van de film. Wat hij duidelijk maakt, is hoe wij mensen het wilde door het tamme hebben vervangen. Hoe wij de aarde als onze planeet beschouwen. Bestuurd door de mens voor de mens. En hij presenteert zijn toekomstvisie om de wereld weer wild te maken: “We moeten een nieuwe duurzame leefwijze ontdekken, die ons weer in balans brengt met de natuur.”

We dalen neer in de krochten van de ziel. Het zijn de uitnodigende woorden waarmee psychiater en psychotherapeut Dirk De Wachter ons de weg wijst naar zijn consultatieruimte in het souterrain van zijn thuispraktijk. Buiten is er het Antwerpse stadsverkeer, binnen is er rust. Het is een vrij donkere kamer met fauteuils en een bureau vol boeken. Aan de muur hangt zoals op meerdere plaatsen in zijn huis een werk van de schilder Bruneau. We hebben afgesproken voor een gesprek over onderwijs en al voordat we zitten, verontschuldigt hij zich dat hij geen onderwijsexpert is: “Ik denk dat het onderwijs de kerntaak heeft mensen te leren, maar even belangrijk is het sociale aspect om ergens in de wereld een plek te vinden. Een verbinding te maken.”