Planeet Frank

De aarde is 4,6 miljard jaar oud. En toch is het inwendige van de aarde nog niet afgekoeld. Hoe kan dat? Luisteraar Sheila wil weten of we door veggie te eten de wereld kunnen redden. Frank praat met klimatoloog Wim Thiery over de toestand van de gletsjers in Europa en in de wereld.

Heeft de maan invloed op het weer. En duwt de volle maan de wolken weg? De tweede vraag handelt over droogte. In de zomer van 2022 wou het maar niet regenen. Waar is al dat water dan gebleven? Valt het elders? Zorgt meer koolstofdioxide voor een groenere wereld? Of is het niet zo eenvoudig? Frank praat er over met professor Barbara De Coninck van de KULeuven.

Hoe zit dat weer met de klimaatverandering? Aiden wil weten of lockdowns een oplossing kunnen zijn. En waarom regent het altijd hier, en nooit ginder? Kunnen regenwolken ons achtervolgen? En een vraag over het broeikaseffect, meer bepaald over tomaten en groenten die we kweken in serres. Wat doet dat met milieu en klimaat? Frank praat er over met expert Tessa Avermaete van de KULeuven.

Luisteraar Koen maakt zich zorgen over de seizoenen. Komt er ooit nog een vrieswinter? Of mogen we de Siberische kou uit het oosten helemaal vergeten? Luc houdt van helder en zonnig weer. Maar hoe komt het dat de onbewolkte lucht blauw is? In deze podcast ook deel 2 van het gesprek met VUB-demograaf Patrick Deboosere over overbevolking en de link met klimaatverandering.

Iedereen praat over het weer, maar niemand doet er iets aan… en dus is er planeet Frank die verder en hoger kijkt. Dirk ziet Frank tijdens het weerbericht goochelen met hoge- en lagedrukgebieden maar wat wil dat eigenlijk zeggen? Lorenz zag op Rock Werchter wolken van links naar rechts bewegen, en tegelijk waren er wolken die de andere kant opgingen. Kan dat wel? De mailbox van planeet Frank bevat elke maand vragen over de bevolkingsexplosie. Wat betekent dat voor het klimaat?

Nu onze energierekening astronomisch hoog is, zou een zachte winter welkom zijn. Hebben we daar nu al zicht op? De droogte van de voorbije lente en zomer was een zoveelste bewijs dat de klimaatverandering snel gaat. Bert wil weten waar al het water de voorbije maanden dan wél is gevallen. Als je probeert om niet te vliegen, word je door je omgeving soms meewarig bekeken. Hoe komt dat? Professor sociologie Ilse Loots van de UA geeft duiding.

Frank gaat op zoek naar antwoorden op jullie vragen over weer en klimaat. Aan het begin van de zomervakantie willen we weten hoe warm het zal worden. Meestal zijn die temperatuurprognoses erg juist. Hoe komt dat? Een andere vraag gaat over temperatuurschalen. Die van Celsius kennen we allemaal. Maar hoe is Fahrenheit aan die vreemde getallen gekomen? En Frank praat met professor Valerie Trouet. Vanuit Florida vertelt zij welke weer- en klimaatgeheimen er allemaal schuilen in boomringen.

In een stad is die warmte dikwijls nog veel meer aanwezig dan op het platteland. Hoe komt dat? Wat kunnen we er aan doen? Een andere vraag gaat over de maan. We weten dat de maan verantwoordelijk is voor de getijden, voor eb en vloed. Maar zijn er dan ook getijden in de atmosfeer? De zon is de bron van alle leven. Grote uitbarstingen op de zon kunnen het leven hier op aarde beïnvloeden. Ruimteweer-deskundige Petra Vanlommel van het STCE legt uit wat er allemaal kan gebeuren.

Veel mensen gaan mee in het verhaal van de klimaatveranderingen. Maar soms zijn er ook heel kritische vragen. Zo is er de opmerking dat een graadje meer echt niet veel uitmaakt. Als we naar het zonnige zuiden gaan, ligt de temperatuur daar veel hoger en we overleven probleemloos. Een andere luisteraar vraagt zich bij de lancering van een ruimteraket af, wat de impact is op het milieu en klimaat. En hebben de maatregelen om klimaatneutraal te worden wel zin als niet heel de wereld meedoet?

Waar komen felle windstoten vandaan? En de oceaanstroming zou door de klimaatverstoring wel eens kunnen stilvallen. Wat gebeurt er dan? En hoe moet het nu verder met de groene energie? Zijn er geen nieuwe, veelbelovende technieken om ons te laten genieten van de energie zoals die door de sterren wordt geproduceerd? Deze vraag leggen we voor aan duurzaamheidsspecialisten Griet Ceulemans en Nathal Severijns.

Wind wordt in de toekomst een belangrijke energiebron. Maar kunnen windturbines op termijn het weer en het klimaat veranderen? Frank spreekt hierover met Lore Wouters van de Vlaamse Windenergie Associatie. We hebben altijd geleerd dat warme lucht stijgt. Waarom is het dan op de Ardense hoogten meestal kouder dan in Vlaanderen? En waarom blijft onze dampkring aan de aarde blijft kleven. Draaien we niet met een duizelingwekkende snelheid rond de zon?

De klimaatverandering laat ons niet los. Het zorgt voor een heleboel vragen. Ook kritische vragen. Een luisteraar wil weten of we de lokale voordelen van de klimaatverandering niet meer in de verf moeten zetten. Anderen kijken in verwondering naar boven en zien dat de lucht 's avonds soms opklaart. Toeval, of zit er meer achter? De laatste tijd hoor je veel over warmtepompen om onze huizen te verwarmen. Is dat milieuvriendelijk? Frank praat met professor Tine Baelmans (KU Leuven).

De klimaatconferentie in Glasgow leverde interessante beloftes en nieuwe inzichten op. En dus kropen jullie in de pen voor bijkomende uitleg. Er ging in COP26 heel wat aandacht naar methaan. Danny wil weten hoe belangrijk dat broeikasgas is. Dirk heeft opgemerkt dat ons weer soms dagenlang min of meer hetzelfde blijft. Is dat toeval of zit er meer achter? We kijken ook naar waterstof als mogelijke oplossing voor onze klimaat- en energieproblemen. Professor Annick Hubin (VUB) is mijn gast.

Tegenwoordig staan het weer en het klimaat hoog op de agenda van alle wereldleiders. Frank praat je bij over het weer van morgen, van volgend jaar en van volgende eeuw. Zo wil Carina weten of de wind de laatste jaren niet vaker waait uit het noorden en het oosten. Marc vraagt zich af of er geen grote machines bestaan om koolstofdioxide uit de lucht te halen. Beluister ook het tweede deel van het gesprek over duurzaamheid met professor Verolien Cauberghe van de UGent.

Heleen vraagt zich af of we tijdens de coronacrisis veel CO2 hebben uitgespaard. Is een lockdown een goed antwoord op onze klimaatproblemen? Mathias denkt dat hij op het droogste plekje van België woont. Waar woont Mathias? Heeft hij gelijk? Nicole maakt zich zorgen over de ecologische voetafdruk van allerlei producten die van over de hele wereld komen. Hoe duurzaam is een product? Professor Verolien Cauberghe van de UGent wikt en weegt.

Op veel weersites wordt een regenpercentage gegeven, bijvoorbeeld 32% regenkans. Maar wat wil dat zeggen? Waarom waait het soms zo fel? Kan je aan de hand van weerkaarten zelf bepalen vanwaar de wind komt en hoe hard het zal waaien? Hoe schadelijk is de landbouw voor het klimaat? Wat kan er nog beter? De weerman gaat in gesprek met Els Lemaire, coördinator van het ILVO-Expertisecentrum Landbouw & Klimaat.

Ann vroeg zich op Twitter af (met #planeetfrank) of de voorbije lente niet uitzonderlijk koud was. Is de klimaatopwarming dan voorbij? Frederick wil meer info over ozon. Enerzijds is er dat ozongat boven de Zuidpool. Maar op hete zomerdagen hoort hij ook berichten over ozonsmog. Is ozon goed of slecht? Kristof maakt zich zorgen over het internationale transport. Is de scheepvaart geen grote vervuiler?

We belefden in 2021 een koele, atypische lente. Maar het klimaat, dat warmt op. Sinds het begin van de industriële revolutie is de temperatuur op aarde al meer dan 1°C gestegen. Maar is het allemaal wel zo erg? En daarnaast: bestaat er zoiets als afkoeling van het klimaat en is er een verband tussen weer, klimaat en COVID-19?

Isabelle wil weten wat het belang is van luchtvochtigheid in de meteorologie. Bestaat er zoiets als een ideale luchtvochtigheid. En wat hebben luchtvochtigheid en beslagen brilglazen met mekaar te maken? De weerprognoses zijn niet altijd correct, weet Adriaan. Gebruiken weercomputers gegevens van vroeger? Zullen we in de toekomst betere weerberichten hebben? Jos vraagt zich af of al de gassen van vulkanen ons klimaat kunnen beïnvloeden. Met Marilyn Roland van de Universiteit Antwerpen.

De klas van juf Seynaeve wil weten wat wij zelf kunnen doen om het klimaat te redden. Moeten de industrie en de politiek alles oplossen, of is er ook voor ons een rol weggelegd? Dit jaar zijn we overgeschakeld op de nieuwe klimaatnormalen. Die normalen of gemiddelden worden altijd berekend over een periode van 30 jaar. Kan de techniek ons helpen om het probleem van de CO2-uitstoot grondig aan te pakken? Klimaatdeskundige Sara Vicca geeft het antwoord.

Tijdens de vrieskou werden er ijspegels in allerlei vormen waargenomen; zoals bijvoorbeeld een opwaartse ijspegel. Hoe komt zo'n ijs-stalagmiet tot stand? De maan toont nooit haar ware aard. Hoe komt het dat de maan aan de horizon groter lijkt dan wanneer ze aan de volle hemel staat? Frank Deboosere werd overspoeld met vragen over de vele regen en de stand van het grondwater. Antwoorden van professor grondwaterhydrologie Marijke Huysmans.

Er zijn mensen die de opwarming van ons klimaat toeschrijven aan schommelingen van de aardas en de positie van de zon aan de hemel. Een jonge luisteraar wil weten of de aarde geen hulp kan krijgen van andere wezens in het heelal. En bestaan er milieuvriendelijke alternatieven voor melk? Die laatste vraag stellen we aan Charlotte Janssens. Zij doet onderzoek aan de KU Leuven naar de klimaatimpact op voedselproductie.

Wat is de Europese Green Deal eigenlijk? En wat betekent dat voor de wereld? Een andere luisteraar wil weten hoe het zit met de mist in ons land. Zijn er nu meer of minder grijstinten? En tenslotte trekken we met glacioloog Frank Pattyn naar de Zuidpool: een gigantisch continent dat de volgende decennia veel ijs kan verliezen.

Kris wil weten of zijn kinderen nog sneeuw zullen zien. Paul vraagt zich af of de klimaatopwarming wel wordt veroorzaakt door de mens. En Boon is geïnteresseerd in de rol van waterdamp in onze atmosfeer.

De aarde draait door en wordt stilaan warmer. In Planeet Frank bekijken we de stand van het weer en het klimaat aan de hand van vragen van kijkers en luisteraars. Een omgekeerde regenboog hoog aan de hemel, kan dat? Wat voor winter krijgen we en hoe juist is zo'n seizoensvoorspelling? En wat zijn de gevolgen van een smeltende Noordpool en Zuidpool?

We kijken in verwondering naar een regenboog en proberen we de kleuren te ontrafelen. We proeven groenten, zuivel en vlees. Hoe zit dat met de koolstofvoetafdruk? Kunnen vegetariërs de aarde redden? En tot slot beginnen we te tellen. Met hoeveel zijn we? Moeten we nog altijd spreken over de bevolkingsexplosie of krijgen we minder kinderen dan vroeger?

Regent het nu veel of weinig, in Vlaanderen? Er zijn toch heel veel regendagen in ons land? Waar is al die regen naar toe? Wat met ons drinkwater? Kunnen we niet beter het zeewater ontzilten? En hoe zit dat met het zoete smeltwater van de poolkappen? Zal dat de Warme Golfstroom niet doen stilvallen? Zijn we misschien toch op weg naar een nieuwe ijstijd?

Er zijn nog altijd mensen die niet geloven in de opwarming van ons klimaat. Hebben ze een punt? En gaan wij wel iets merken van die opwarming? De maan komt soms op de meest bizarre momenten van de dag op en gaat ook op vreemde uren slapen. Hoe zit dat? Wat zijn voor ons de grootste gevolgen van de klimaatwijzigingen? Kunnen we ons wapenen tegen de snelle veranderingen? Met wetenschapper Marjolein Vanoppen.

Zorgt COVID-19 voor minder nauwkeurige weerprognoses? Is de lucht door het terugvallen van weg- en vliegverkeer nu zuiverder dan vroeger? Houdt het Coronavirus van warmte of is het een koele minnaar? Kan een overvloed aan zonneschijn het virus afremmen? Samen met Lut Lynen van het Tropisch Instituut en Frans Fierens van de Intergewestelijke cel voor het leefmilieu, ging Frank op zoek naar antwoorden.

Is onze zon, die gigantische energiebron wel betrouwbaar? Hoe zit dat met de zonnevlekken? Is het misschien de zon die ons klimaat doet opwarmen? We reizen ook naar het verleden en de toekomst van de ijstijden. En dan was er nog de vraag hoe dramatisch de zeespiegel zal stijgen tegen het jaar 2100. Zijn we beschermd tegen een duizendjarige storm? Frank ging te rade bij expert Jan Seys.

Als het klimaat opwarmt, krijgen we hier dan hetzelfde weer als in het Zuiden van Frankrijk? En waarom zou dat erg zijn? Warmt het overal ter wereld even veel op of is het op de ene plek erger dan op de andere? En weten we eigenlijk of het nu meer of minder regent dan vroeger?