Vranckx & Byloo

Terwijl IS zijn tweede adem zoekt, is de antivluchtelingendoctrine in Italië in volle opmars. De universiteit van Bagdad stormt een prestigieuze academische hitparade binnen. En goddank koestert Rudi Vranckx geen zangambities.

Rudi en Vincent hebben het over de moord op Khashoggi en de Russische spionnen die overal opduiken: we lijken wel middenin een eighties Bond-film te zitten. Ook collega Jan Balliauw komt even langs. Daarna richten ze de spots op Jemen, tegelijk de grootste humanitaire crisis van het moment én de meest vergeten oorlog. Een schande. Pierre Kompany, de vader van onze nationale voetbalkapitein, wordt de eerste Afrikaanse burgemeester in ons land. Nomade Emma komt vertellen over Suriname, waar ze iets mee heeft (maar wat?). En wist je dat Rudi er ooit zelf van verdacht is voor de Russen te spioneren? (Echt waar.)

Klimaat is een brandversneller: waar het al fout gaat, zorgt de klimaatverandering dat de boel sneller ontvlamt. De burgeroorlog in Syrië, de Irakese gele hesjes én een Poirot-moord aan een Ethiopische megadam: ze hebben allemaal te maken met de opwarming van de aarde. Die zou tegen 2050 maar liefst 200 miljoen mensen op de vlucht kunnen jagen, 200 keer meer dan die vreselijke oorlog in Syrië. Waarom blijft onze regering dan met de voeten slepen? Toont zich wél ambitieus: het vernieuwde AfricaMuseum. Rudi en Vincent krijgen bezoek van Primrose Ntumba, die komt vertellen over de moeizame dekolonisatie in België, over woorden die weigeren te wijken (Tamtam! Sorry, spleettrommel!) en de Congolese diaspora in België. En ze legt in één adem uit waarom die luipaardman waar Rudi zo gek van is, écht niet oké is. Van het hart van Afrika gaat het naar Mechelen, waar Vincent de expo over de holocaust en strips bezoekt. Een verrassende kijk op een verleden dat we niet mogen vergeten – hem bovendien getoond door zijn eigenste schoonvader. (Jammer dat hij alweer te laat op de afspraak was.) Uit Mosul komt dan weer het hoopgevende nieuws dat de iconische Nuri-moskee heropgebouwd wordt, een jaar nadat ze opgeblazen was door IS. Wie weet knalt er ooit Gorki uit de speakers van de miranetten – excuus: minaretten, want één Vlaamse klassieker leren ze er dezer dagen alvast kennen: “Mia” van Gorki. En wat Rudi Vranckx' meest James Bond-achtige move is die hij ooit heeft uitgehaald? Dat laten we hem gewoon zelf vertellen. Een hint: het heeft te maken met clandestiene zaakjes in het Syrische schemerduister.

Wat drijft mensen tot oorlog en volkerenmoord? Of het nu gaat om het Jemen van vandaag of het Rwanda van 25 jaar geleden: ijzingwekkend gemakkelijk keren buren zich tegen elkaar. In de nieuwe aflevering van hun podcast proberen Rudi Vranckx en Vincent Byloo te begrijpen hoe dat kan. Rudi is teruggekeerd uit Jemen en heeft de verhalen getoetst aan de realiteit. Dat hebben ook Layla El-Dekmak en Job Van Nieuwenhove gedaan, maar dan in Rwanda: elk hebben ze een documentaire gemaakt over de genocide van 25 jaar geleden... zij het soms via een omweg. Annelies Beck komt uitleggen hoe een Braziliaanse vader met een homoseksuele zoon tóch voor Bolsonaro kon stemmen. En in Pakistan plannen ze een tsunami van 10 miljard bomen.

Dan is een mens net terug uit Irak, mag hij al meteen de podcaststudio weer in. En dàt Rudi Vranckx en Vincent Byloo veel te bespreken hebben. Zo veel zelfs dat ze er twee gasten bij halen. UA-rector Herman Van Goethem ziet het antisemitisme de kop opsteken, zoals het dat al meer dan een eeuw telkens opnieuw doet. Nerdland-nerd Lieven Scheire legt uit waarom de zadenbank van Aleppo zo belangrijk is voor de regio. En Rudi zelf mag ook nog iets vertellen: over Trumps eis aan de Westerse landen om hun Syriëstrijders terug te nemen. Een steen in de kikkerpoel.

Leoluca Orlando, de burgemeester van Palermo die in de jaren negentig de maffia uit zijn stad joeg, strijdt tegenwoordig voor de rechten van de nieuwkomers in zijn stad. Hij lijkt wel een politicus uit vervlogen tijden. Italië doet tegenwoordig immers niet alleen dromen, het inspireert ook tot horror aan de andere kant van de wereld, in Nieuw-Zeeland. Vranckx en Byloo zijn dan wel geen tovenaars, soms slagen ze er toch in dromen een beetje waar te maken. Die van Chris Obehi bijvoorbeeld, die vier jaar geleden met zijn bootje aankwam in Italië en niets liever wilde dan dat Rudi zijn muziek liet horen. Welaan dan. En arriveert de Arabische Lente nu toch in Algerije, met acht jaar vertraging? Rudi en Vincent vragen het aan Marouan Senouci, een jonge zelfstandige ondernemer uit Lokeren die perfect begrijpt waarom zijn Algerijnse vriendenkring op straat komt. En o ja, Rudi geeft ook nog een gouden tip mee. De mooiste vrouwen ter wereld vind je... tja, daarvoor zal je naar de Message to Rudi moeten luisteren.

Het lijkt wel de tijd van het jaar: in de Arabische wereld vallen de revoluties uit de bomen. Na Algerije is het de beurt aan Soedan. De Koerden blijven dan weer wachten op hun grote omwenteling, een eigen staat. Ondertussen blijven ze voor het Westen de kastanjes uit het Midden-Oosterse vuur halen.

Venetië heeft de vluchtelingencrisis in huis gehaald. En wel met een kunstwerk, afkomstig uit Libië. Terwijl de burgeroorlog daar weer oplaait, vragen Vranckx & Byloo zich deze maand in hun podcast af of Europa eigenlijk zelf nog wel weet in welke zakken zijn euro's belanden. Een eenvoudige boot, opgesteld alsof het een kunstwerk is, en dat op de prestigieuze Biënnale van Venetië. Meer had een Zwitsers-IJslandse artiest niet nodig om de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken, Matteo Salvini, op zijn paard te krijgen. Die noemde de boot “politieke propaganda” en “manipulatief”. Hoe dat komt? Op die boot stierven in 2015 meer dan achthonderd migranten en vluchtelingen, tijdens hun overtocht naar Europa. Is dit dan kunst of een statement? In het Italië van Salvini, waar de havens gesloten worden voor ngo-boten die overstekers uit de Middellandse Zee redden, is het beide. Aan de overkant van diezelfde zee staat Libië weer op de rand van een burgeroorlog, met een internationaal erkende regering die geen voet aan de grond krijgt en een generaal die zijn kans schoon ziet om de macht te grijpen… en alvast de Amerikaanse president aan de lijn kreeg, met felicitaties. Maar laat u niets wijsmaken: Rudi en Vincent raapten ook wat goed nieuws bij elkaar. Neem nu het aantal executies dat wereldwijd wordt uitgevoerd: dat is in 2018 gedaald. Tot spijt van wie het benijdt… en (daar is-ie weer) Trump.

Terwijl Rudi en Vincent aan het zwembad zaten, kwam Salvini aan zwembroekdiplomatie doen. Om maar te zeggen: hoezeer ze ook hun best deden, er viel niet aan de wereldactualiteit te ontsnappen, deze zomer. Drijft John Bolton, de Dr. Strangelove van het Witte Huis, Trump tot een oorlog met Iran? Hoeveel kans maakt de eerste openlijk homoseksuele presidentskandidaat van de Arabische wereld? En is het eigenlijk geen tijd voor een minister van sociale media in ons land? Toegegeven: die laatste bedenking komt van Rudi noch Vincent, maar van Seth Hoebanx, een bijzonder pienter lid van de Generatie 9/11. Net als Emma Verhasselt, ook te gast, heeft hij nooit een wereld vóór 9/11 gekend. Wat doet dat met een wereldbeeld?

Deze maand krijgen Vranckx en Byloo bezoek van aan het front - de frontlinie van de vluchtelingencrisis, welteverstaan. Haidi Sadik van de NGO SeaWatch weet als geen ander hoe het eraan toegaat wanneer je wekenlang ronddobbert op de Middellandse Zee met tientallen vluchtelingen aan boord. Ze heeft het zelf meegemaakt. Haar een mensensmokkelaar noemen, doe je op eigen risico. Rudi is dan weer naar de frontlinie van het vredesoverleg in Afghanistan geweest, waar de taliban zichzelf naar de macht proberen te bombarderen met steeds bloediger aanslagen. Worden er straks weer Afghaanse vrouwen gestenigd voor overspel?

Het kookt weer in de wereld. In Syrië bijvoorbeeld, waar de Koerden tot hun ontzetting zagen hoe de Amerikanen zich terugtrokken, en met Poetin een nieuwe deal-maker is opgestaan. En in Nicaragua, waar een volksprotest suddert waar je in onze media amper iets over hoort. Nomade Lisanne Corijn trok erheen. In Bangladesh koken ze dan weer veel minder: de uien zijn er maar liefst 700% duurder geworden. Een mens zou van minder gaan denken dat de mensheid inherent slecht is, al heeft Rudi daar zo zijn eigen mening over.

Rudi is jarig - hoe oud hij alweer is, dat wilt u echt niet weten, maar u komt het niettemin te weten in deze aflevering - en het is nog eens kerstvakantie ook. Maar voor Byloo zijn driedelige encyclopedie met flauwe woordspelingen opbergt en Vranckx een baard gaat kweken bovenop een of andere Italiaanse berg, blikken ze nog eenmaal terug op 2019. Ze doen dat met de drie beste fragmenten uit de voorbije jaargang, gekozen door de luisteraars zelf. En ze vragen zich af: hoe zit het nu eigenlijk in Syrië, Rwanda en Palermo?

Na een maand aan mediaberichten over de vete tussen Iran en de VS blijven Rudi en Vincent op hun honger zitten. Ze proberen te doorgronden of Iran echt aan een bom werkt, en wat de gewone Iraniër daar nu van denkt. Journalist Robbe Vandegehuchte en student Samira Ataei schuiven mee aan. Daarna brengt K-Popster en Gentenaar Sioen verslag uit van zijn recentste filmbezoek: hij ging naar 'Parasite' kijken, de film die voor een primeur zorgde in Zuid-Korea.

Vranckx en Byloo hebben deze maand niets om over te praten. Tenminste, volgens de Amerikaanse president Trump. Hij heeft naar eigen zeggen met zijn "deal of the century" immers vrede gebracht in het Midden-Oosten. Alle gekheid op een stokje: zover is het natuurlijk nog lang niet. Rudi en Vincent vragen zich af waar het is fout gelopen met het vredesproces, dat in de jaren negentig nog zo veelbelovend leek. Daarna trekken ze naar Italië, waar Matteo Salvini een choco-oorlog is begonnen met het Italiaanse bedrijf Ferrero. Dat gebruikt immers Turkse hazelnoten. Je zou nochtans denken dat Salvini hardere noten te kraken heeft. Afsluiten doen we deze maand in India, waar journalist Jan De Deken van The Polar Project kon vaststellen dat de klimaatverandering jonge meisjes de prostitutie in drijft.

Voor een keer geen Vincent Byloo. Rudi's spitsbroeder managet thuis vrouw, kinderen en Radio 1 en zit, jawel, met een kuchje. Maar er is genoeg om over te praten met collega's Tom Van de Weghe, Stjin Vercruysse en Lara Richir. Want wat het Chinese Tsjernobyl had kunnen worden, heeft het communistische regime handig gerecupereerd tot een soort van Berlijnse Muur-moment. Plots lijkt de hele wereld niet meer naar de VS om hulp, maar naar China... ondanks de onzalige autoritaire trekjes van het regime, die de wereld nota bene kostbare tijd hebben gekost. En dat breekt ons nu zuur op. Het Westen kan zich nog min of meer handhaven, maar wat als het virus voet aan de grond krijgt bij de zwaksten van deze wereld, in vluchtelingenkampen en de dichtbevolkte steden van Afrika?

Hoe zou de rest van de planeet het in deze coronatijden stellen? IS perst voor het eerst sinds lang nog eens een professionele propagandavideo de wereld in. Maakt de terreurbeweging nu een comeback? We trekken naar Ecuador, waar het nieuwe coronavirus de gezondheidszorg heeft doen instorten, en naar Gaza, waar nog maar 17 gevallen gemeld zijn (ironisch genoeg dankzij de Israëlische blokkade). En wat gezegd over de silver lining van de coronacrisis: de dalende luchtvervuiling? Vincent ziet zich al rondhuppelen tussen de dodo's in een bucolische weide, maar de ecologische goednieuwsshow zou wel eens op een ontgoocheling kunnen uitdraaien.Waar zijn de visionaire leiders die de broodnodige beslissingen durven nemen die het klimaat nodig heeft, vraagt Rudi zich af.

President Rodrigo Duterte verstevigde deze maand zijn greep op de Filipijnen. Zo overwoog hij de noodtoestand uit te roepen, en haalde hij ABS-CBN (zeg maar de plaatselijke VTM) uit de ether. En hoewel de tv-zender een miljoenenpubliek had, lijkt het de populariteit van Duterte amper aan te tasten. Hoe komt dat toch? Een vraag voor Gie Goris, hoofdredacteur van MO* Magazine en Filipijnen-kenner. Daarna gaat het naar Venezuela, waar deze maand de meest onnozele poging tot staatsgreep van het decennium plaatsvond. Aan het hoofd daarvan: twee Amerikanen. De “stupid Bay of Pigs” was echter zo'n fiasco dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken zich er niet snel genoeg van kon distantiëren. “Als wij er ook maar iets mee te maken hadden gehad, dan was het anders gelopen”, aldus Mike Pompeo. Nee, de VS had deze maand een ander conflictgebied voor ogen, een waar ijsberen heersen en poolwinden gieren: de Noordpool. Voor het eerst sinds dertig jaar heeft Amerika immers opnieuw gepatrouilleerd in de Barentszee. En het klopt, een staatsgreep is dat nog niet, maar de Russen en de Chinezen zullen het toch met argusogen hebben opgevolgd. Je zou voor minder, met die 13 triljard dollar die er ergens verstopt zit, legt Prof. David Criekemans (UA) uit.

“Vooral niet te veel spreken.” Die raad kreeg politicoloog Nadia Nsayi als opgroeiende Congolese Belg van haar moeder, een eerstegeneratiemigrante. Maar laat zwijgen nu net zijn wat Nsayi vandaag niet meer doet, ook niet in deze aflevering van Vranckx & Byloo. Want er is in ons land te veel te lang onbenoemd gebleven over onze koloniale geschiedenis, vindt ze. En veel verandering ziet ze voorlopig nog steeds niet, of toch alleszins niet bij de politiek. “Ik zie dat het voor de politieke klasse heel moeilijk is om te erkennen dat er een structureel probleem is.” Hoe komt het dat de Amerikaanse #BlackLivesMatter-protesten zo sterk resoneerden in ons land? Wat zijn de parallellen, en wat zijn de verschillen? Regisseur Adil El Arbi bracht grote delen van de voorbije jaren door in de VS. Hij zag hoe zijn vrienden, zwarte Amerikanen én native Americans, blijven worstelen met de problemen die de Amerikaanse samenleving én de onze al zolang verdelen. En ook van wat hij zelf “de greatest hits van het racisme in België” noemt, kan hij meespreken. Het is een moeilijk, diepgaand en revelerend gesprek geworden over ons onverwerkte verleden, waarin Rudi zelfs mea culpa slaat: “Als ik Bonjour Congo vandaag zou maken, zou ik het niet meer op dezelfde manier doen.”

Ongezouten, maar flink gepeperd. Het zou zomaar de slogan van Vranckx & Byloo kunnen zijn, maar evengoed die van de Russische buitenlandpolitiek de afgelopen maanden. Met een nieuwe Russisch-Europese gaspijplijn die zijn voltooiing nadert, zou je denken dat het zich wat diplomatieker zou opstellen, maar niets is minder waar gebleken. Emeritus professor Katlijn Malfliet keek er niet echt van op, niet van de gifaanval op Aleksej Navalny en niet van de openlijke Russische inmenging in vazalstaat Wit-Rusland. Ze legt uit hoe president Poetin ermee blijft wegkomen, en meer zelfs: hoe Pjotr met de pet dit soort van leiderschap eigenlijk zelfs verwacht van zijn president. Daarna gaat het naar Afrika, waar wilde polio na een vaccinatiecampagne deze zomer eindelijk uitgeroeid is. Dichter bij huis trok Rudi deze zomer door Europa met een camper, voor zijn nieuwe programma Een zomer als geen andere. En we komen te weten of Rudi ooit in de politiek zou gaan… en bij welke partij dan wel.

Het conflict tussen Armenië en Azerbeidzjan is misschien wel de drukst gevolgde ver-van-ons-bed-oorlog in België. Zo'n dertigduizend landgenoten hebben Armeense roots, en enkele honderdduizenden hebben er Turkse. Reden genoeg voor Rudi Vranckx en Vincent Byloo om MNM-collega Anushka Melkonian de pieren uit de neus te vragen. Vragen genoeg ook over de geopolitieke erfenis van die andere president, Donald Trump. “Bring the boys back home”, zo beloofde hij in 2016. Maar is hem dat gelukt? En in welke toestand laat hij de planeet achter? Rest nog één vraag: stel dat je op de platenkast van wijlen Saddam Hoessein zou stoten, zomaar, tijdens het werk. Zou je er eentje meenemen? Rudi stond zelf ooit voor de keuze. Wat het geworden is, dat hoor je in de nieuwe Vranckx & Byloo.

Een kleine tien jaar geleden had Rudi Vranckx een van de meest aangrijpende gesprekken uit zijn carrière, aan het ziekenbed van Hosni Kalaya. De Tunesiër had zichzelf in brand gestoken en stond zo mee aan de wieg van de Arabische Lente. In deze aflevering vertelt Rudi over zijn reis naar Tunesië vorige maand. Hij vond er Hosni, in levende lijve, en een land dat met veel van dezelfde demonen blijft worstelen als in 2010. Want de democratie mag dan wel zijn ingevoerd, economisch gaat het van kwaad naar erger. Naast het jaar van corona, was dit ook het jaar waarin influencers op Instagram die doorgaans over wellness praten, plots complottheorieën begonnen uit te slaan. Dat vertelt de gast van deze maand, Nathalie Van Raemdonck, onderzoeker aan de VUB. En het stopt niet bij die influencers. Dit jaar hebben een heleboel extreemrechtse splintergroepjes besloten de handen in elkaar te slaan. Het gaat zelfs zover dat de Staatsveiligheid aan de alarmbel heeft getrokken: de volgende terroristische aanslag zou wel eens een rechtsextremistische kunnen zijn. Hoe komt het dat zoveel boomers én jongeren vatbaar zijn voor die ideologie? Verder komen we te weten van welke diersoort de Turkmeense dictator een gouden standbeeld liet maken van zes meter hoog, en waarom je maar beter niet in Rudi's buurt rijdt in de file. Dat en veel meer, in de nieuwe Vranckx & Byloo.

Deze zomer sprak Rudi voor zijn documentaire "Een zomer als geen andere" met Ilja Leonard Pfeijffer, een van Vincents lievelingsauteurs. Werden voor de reeks enkele quotes uit het interview gelicht, dan krijg je in deze extra aflevering het integrale gesprek te horen. Samen maken ze een klein uur lang de balans op van de coronacrisis tot dusver. "Het domste dat we zouden kunnen doen, is terugkeren naar de wereld van voor februari", vond Pfeijffer, die in de crisis ook een grote kans ziet. Hoopgevende woorden die zes maanden later, met 2021 voor de deur, misschien wel relevanter zijn dan ooit.

Tien jaar na Tahrir is Rudi teruggekeerd naar Egypte, om poolshoogte te nemen. En wat hij zag, was niet fraai. De hoop van de studenten die in 2011 op straat kwamen, is ijdel gebleken. Want de dictator Moebarak mag dan wel verdreven zijn, Egypte wordt nog steeds gerund met harde hand. Het zijn nu de generaals die er de plak zwaaien. Hun macht is er zo groot dat ze zelfs meer dan de helft van de economie in handen hebben, als een soort van militaire economische maffia. Koelkasten, luxehotels en spaghetti: het leger maakt het er allemaal. Hoe kan dat? Gesproken over volksrevoluties: ook in Marokko is er eentje aan de gang. In de Rif, het gebergte waar ook veel Marokkaanse Belgen vandaan komen, stierf in 2016 een jonge visverkoper. De video van zijn gruwelijke dood in een vuilniswagen stak de lont in het kruitvat. De Riffijnen, die al generaties lang economisch achtergesteld worden, eisen eindelijk investeringen in hun streek en een gelijke behandeling. Toch hoor je er amper iets over in onze media. Daar proberen Vranckx en Byloo iets aan te doen, samen met de jonge journalist Yassin Akouh.

Zoals ex-president Trump in de VS blijft volhouden dat de overwinning hem ontstolen is, zo vecht het leger in Myanmar nu de verkiezingsresultaten aan. Die waren immers vernietigend voor datzelfde leger. Alleen hadden de generaals geen rekening gehouden met de Facebookgeneratie die nu massaal op straat komt. Waarom komt die coup net nu? Hoe staan de Myanmarezen tegenover Aung San Suu Kyi, die een Nobelprijs won maar ook de genocide tegen de Rohingyabevolking minimaliseerde? En heeft democratie nog een kans in Myanmar? Rudi en Vincent vragen Esther Wintraecken de pieren uit de neus - zij woonde vijf jaar lang in Myanmar. Daarna gaat het naar daar where no man has boldly gone before: Mars. En wanneer het ooit toch zover komt dat mensen voet zetten op de rode planeet, bestaat de kans dat dat niet met een bemande vlucht gebeurt, maar met een bevrouwde, met Arabische astronauten bovendien. Want de VAE hebben alvast een sonde naar Mars gestuurd, en daar hebben vrouwelijke wetenschappers een belangrijke rol bij gespeeld. Al zou Rudi Rudi niet zijn als hij er geen kanttekening bij plaatste. En de eerste pauselijke reis sinds het uitbreken van de coronapandemie gaat naar Irak. Het wordt een dubbele primeur, want het zal ook de eerste keer zijn tout court dat een paus Irak bezoekt. Hij heeft daar een goede reden voor, want de christenen hebben het bijzonder moeilijk in de bakermat van aartsvader Abraham. Sinds de val van Saddam is het aantal christenen er met tweederde teruggelopen. Gevlucht, weggejaagd of gedood.

Vijf jaar na de aanslagen in Zaventem is IS sterk verzwakt. Ook in ons land lijkt de lokroep van de terreurgroepering verzwakt. Maar het OCAD, dat het dreigingsniveau monitort, waarschuwt dat de jongeren die nu nog radicaliseren, steeds jonger worden. Hoe komt dat? En kan de coronacrisis een rol gespeeld hebben? Nog een vraag: zijn Indiase koeien gevoeliger dan hun soortgenoten in de rest van de wereld? Wel volgens een lessenpakket dat in India werd gepromoot. Hindoenationalisten zetten het heilige dier steeds meer in als symbool voor hun strijd. En voor de laatste vraag die Vranckx & Byloo zich stellen, belt Lien Verpoest in. Ze is docent aan het centrum voor Russische studies van de KU Leuven. Wordt het niet tijd dat het Westen anders leert kijken naar de vijanden van zijn vijanden? Zij zijn immers ook niet altijd heilige boontjes. Aung San Suu Kyi kreeg een Nobelprijs, maar verdedigde daarna een genocide in Myanmar. En de Russische oppositieleider Aleksej Navalny heeft een geschiedenis van xenofobe uitspraken. “We projecteren onze westerse verwachtingen te veel op de rest van de wereld”, vindt Verpoest.

Deze week niet één gast in de studio van Rudi en Vincent, maar twee. Ze hebben Peter Vandenbempt erbij gehaald, collega en voetbalman van de radio. En hij krijgt veel vragen op zijn bord. Waarom gooien de Golfstaten met zoveel geld naar het Europese topvoetbal? Waarom moet dat WK in Qatar koste wat het kost doorgaan, ondanks alle mensenrechtenschendingen? Waarom pleegden de Emiraten een coup tegen de UEFA met die nieuwe Super League? En wat kunnen onze Rode Duivels doen om de wantoestanden aan te klagen? De tweede gast is Rien Emmery, al ken je hem misschien beter onder zijn nickname ArbiterOfTweets. Hij stootte op Twitter op een Rwandees propagandanetwerkje dat tot in België valse factchecks probeert te promoten, ter meerdere eer en glorie van de Rwandese president. Maar waarom doen ze dat, en waarom is uitgerekend ons land het doelwit van die propaganda?

De Spaanse enclaves Ceuta en Melilla beheersten deze maand het nieuws. Maar wie zijn die Marokkaanse jongens die Europa binnen probeerden te zwemmen, met enkel een drijfvest van plastic flessen? Of die kerels die ervan dromen om in een kajak de Straat van Gibraltar over te peddelen? En wat heeft de Westelijke Sahara te maken met hun lot? Rudi en Vincent vragen het aan VRT NWS-journalist Yassine Atari en Vranckx-Nomade Arno Van Rensbergen. Een Deense documentairemaker ging het dan weer zoeken in Noord-Korea. Voor “The Mole” infiltreerde hij maar liefst tien jaar lang in het Noord-Koreaanse regime, op gevaar van eigen leven. Vincent Byloo interviewde de man die dat huzarenstukje voor zijn rekening nam en vroeg hem: waarom in godsnaam? In de Balkan, aan de Bosnisch-Kroatische grens, ontdekten VRT NWS-journalisten Majd Khalifeh en Mieke Strynckx dan weer dat vluchtelingen en migranten er met geweld teruggedreven worden. Illegale praktijken, en dat aan de Europese buitengrenzen. Ze maakten er samen met Bjorn Van Keer een beklijvende podcast over, en vertellen bij Rudi en Vincent over hun reis.

Twintig jaar geleden joegen de aanslagen van 11 september een schokgolf door de wereld. Voor veel Belgische jongeren, zeker die met een moslimachtergrond, veranderde ook hun dagelijkse leven. Plots bekeek hun omgeving hen met andere ogen. Antwerpenaar Mohamed Ouaamari, auteur van "Groetjes uit Vlaanderen", houdt een pleidooi voor toenadering, en (hoe cliché het ook klinkt): thee drinken met de buren. De Verenigde Staten antwoordden op die aanslagen met een oorlog tegen terreur die hen naar Irak en Afghanistan bracht. Twintig jaar later vragen Rudi en Vincent zich samen met professor Rik Coolsaet af wat die oorlogen ons nu eigenlijk hebben opgebracht, en wat er is overgebleven van het imago van de VS.

Het woke-debat blijft opflakkeren in de media. Maar waar staat woke echt voor? Rudi Vranckx en Vincent Byloo nodigen jeugdwerker Don Pandzou en VUB-rector Caroline Pauwels uit naar de studio. Ze vragen hen waar de term vandaan komt, of ze als oude, witte heteroman ook woke kunnen zijn, en waarom het vooral de tegenstanders zijn die de term lijken te gebruiken.

Een half miljoen jezidi's sloeg op de vlucht in 2014, toen IS het noorden van Irak binnenviel. Sommige jezidi's die de moordpartij toen overleefden, duiken nu op aan de grens tussen Wit-Rusland en Polen, een schaakstuk in een geopolitieke strijd. Maar hoe is het de andere jezidi's intussen vergaan? Zijn ze kunnen terugkeren? En zijn de daders van de genocide eigenlijk ooit veroordeeld? De Nederlandse journaliste Brenda Stoter Boscolo kent de gemeenschap als haar broekzak en is te gast.

Eén jaar nadat een lading kunstmest de lucht in vloog in de haven van Beiroet, zijn de Libanezen zijn het moe. Het wanbestuur van hun land, de corruptie, de oude politici die de macht weigeren op te geven. Nomade Céline Jalil trok voor haar Vranckx-reportage "Mijn land in verval" naar Libanon, en wist niet wat ze er zag.

Rudi Vranckx is teruggekeerd naar Afghanistan, vier maanden na de val van Kaboel. Niet iedereen blijkt er zo rouwig om dat de taliban opnieuw aan de macht zijn. Op het platteland halen ze opgelucht adem nu de Amerikanen weg zijn. Maar voor vrouwen dreigt een toekomst zonder uitzicht, en door een internationale boycott van het nieuwe regime dreigt er ook voor de gewone Afghaan in de straat een humanitaire ramp.

Dit najaar laaide het geweld in Oost-Congo alweer op. De regio zit in een wurggreep. Soldaten en rebellen uit Oeganda wandelen er binnen en buiten alsof het hun eigen achtertuin is. De Congolese overheid slaagt er niet in een vuist te maken. En tot overmaat van ramp steekt er nu ook een jihadistische rebellenbeweging de neus aan het venster. Gast Katrien Vanderschoot, VRT NWS-collega en Congokenner, schreef er het boek "De kinderen van Oost-Congo" over.

De waarde van de Turkse munt is in vrije val. En dan weet een ervaren conflictcournalist als Rudi: kom aan het brood van de mensen, en er is een revolutie op til. Nochtans heeft president Erdogan tot nu toe een eigen Tahrir-moment weten te vermijden. Hoe krijgt hij dat voor elkaar? Rudi en Vincent vragen het aan hun gast van deze week: Saïd Bataray, IT'er, Limburger met Koerdische roots en zelfbenoemd relturk.

De gast van deze week is Zouheir Al-Najjar. Elf jaar lang was hij Rudi's vaste fixer in Gaza, tot hij naar België vluchtte. Hij gooide zijn leven om en werkt nu als verzorger in een woonzorgcentrum. Samen halen ze herinneringen op en hebben ze het over het leven van de fixer. Wat doet een fixer precies, en hoe word je dat? Hoe ga je om met een wantrouwige overheid die je overal schaduwt? En wat met de onvermijdelijke trauma's die je oploopt tijdens je werk?

Nog voor de tanks door de straten rolden, voerde Rusland al oorlog tegen Oekraïne in cyberspace. Door fake news en vervalste video's te verspreiden op de sociale media, probeert Poetin zijn eigen volk ervan te overtuigen dat oorlog nodig is. Niet dat dat nieuw is. Wist je dat ook de Tweede Wereldoorlog, de Vietnamoorlog én de twee Golfoorlogen gestart zijn onder valse voorwendselen? De gasten van deze week zijn twee (al dan niet oud-)collega's van VRT NWS: Johan De Ryck en Bram Vandeputte.

Mohamed Amin Chaib schreef een boek over de radicalisering van zijn broer Hicham, die het hoofd werd van de religieuze politie van Raqqa toen de terreurgroep er de plak zwaaide. Nochtans was Chaib een doodgewone kerel die opgroeide met Samson en Gert en kookte met Dagelijkse kost. Mohamed waarschuwt dat de kiemen voor een nieuwe golf van radicalisering nog steeds aanwezig zijn, en pleit (onder andere) voor beter islamonderwijs.

Rudi Vranckx is terug uit Oekraïne, dat hij van west naar oost doorkruiste, goed voor 4.000 kilometer op de teller. Hij had er een déjà-vu van Syrië. Middeleeuwse belegeringen van steden, burgerdoelwitten viseren, ziekenhuizen bombarderen en misschien zelfs chemische wapens inzetten… het is vreselijk, maar het zou ons niet mogen verbazen dat het gebeurt. Want de Russische president Poetin deed in Syrië exact hetzelfde. Het Westen zaait nu wat het daar geoogst heeft, door toen weg te kijken.

Terwijl de wereld met ingehouden adem Rusland in de gaten houdt, onderhandelt het Westen in Wenen met een andere kernmacht, Iran. Op de agenda: een nieuwe nucleaire deal. Maar hoe dicht staat Iran eigenlijk bij een kernbom? Waarom zou het zo'n bom ontwikkelen als het eigenlijk liever een nieuwe deal wil? En wat zouden de gevolgen voor de regio zijn als Iran toch doorzet? Veel vragen, die Rudi en Vincent deze week voorleggen aan Tom Sauer, politicoloog en kernkenner aan de Universiteit Antwerpen.

In maart stemde de wereld overweldigend voor een VN-resolutie die Rusland opriep om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. De hele wereld? Nee. Onder andere 17 Afrikaanse landen en vier uit het Midden-Oosten onthielden zich. Het was een wake-upcall: blijkbaar doet de rest van de wereld niet (meer) zomaar wat het Westen wil. Hoe komt dat? En hoe kijken die landen dan naar het conflict? Vragen voor de gast van deze aflevering, Jago Kosolosky, hoofdredacteur van MO* Magazine.

Zelf zal hij beweren dat het nooit is gebeurd, of dat de rebellen de schuldigen waren. Maar het is nu voor eens en voor altijd duidelijk: tijdens de oorlog in Syrië vergiftigde president Assad systematisch zijn eigen bevolking met chemische wapens. In hun nieuwe documentaire "Syrië, de giftige oorlog" onderzoeken Rudi Vranckx en Inge Vrancken een van de grootste oorlogsmisdaden van de afgelopen decennia. In Vranckx & Byloo vertellen ze over hun onderzoek.

Toen ze in augustus Kaboel overnamen, verzekerden de taliban de wereld dat ze veranderd waren. Maar daar blijkt steeds minder van aan. Ondanks herhaaldelijke beloften blijven meisjesscholen gesloten, vrouwen mogen niet meer alleen het huis uit en nieuwslezeressen moeten hun gelaat bedekken. Gast Mariyam Safi schrikt er niet van. Zij ondervond het bewind van de taliban aan de lijve, toen ze opgroeide in het Afghanistan van de jaren negentig.

Het Westen stuurt massaal wapens naar Oekraïne. Maar wat na de oorlog? Wapens uit de oorlogen in de Balkan, Afghanistan en Libië zijn nadien op de zwarte markt beland, of in handen van terroristen. Ze zijn zelfs opgedoken bij de aanslagen in Parijs. Hoe voorkomen we dat dat opnieuw gebeurt? Rudi Vranckx en Vincent Byloo vragen het aan hun gast Diederik Cops van het Vlaams Vredesinstituut. (En o ja, wat de concerttip op het einde van de aflevering betreft: alle info op www.kalliopegent.be!)

Sykes-Picot: voor velen in het Midden-Oosten klinkt het als een vloek. Logisch ook, want in dat verdrag werd na de Eerste Wereldoorlog de hele regio met één pennenhaal hertekend volgens de koloniale wensen van het Westen. Heel wat conflicten die de streek tot vandaag teisteren, zijn toen ontstaan. De gast van deze week, historicus Pieter Trogh, weet er alles van. Hij maakte er voor het In Flanders Fields-museum een tentoontstelling over.

Op 25 september gaan de Italianen naar de stembus. De kans bestaat dat Fratelli d'Italia die verkiezingen wint, en een rechtse as aan de macht brengt. Opmerkelijk, want partijleider Giorgia Meloni stak in het verleden haar bewondering voor Mussolini niet onder stoelen of banken. Wat is er aan de hand in Italië? En wat heeft Poetin ermee te maken? Rudi en Vincent vragen het aan Ine Roox, Italië-correspondent voor De Standaard.

De Iraanse vrouwen komen op straat voor hun keuze om al of niet de hoofddoek te dragen. Maar net zoals de vorige keren antwoordt het regime met bruut geweld. Waarom zou nu wel lukken wat in 2021, 2019 en 2009 niet lukte? Omdat er deze keer ook een culturele shift plaatsvindt, zegt de gast van deze week, de Iraans-Belgische politicologe Elly Mansoury. Deze keer staan de mannen toe dat de vrouwen op de voorgrond treden.

Er woedt een echte energieoorlog, die wordt uitgevocht met tankers en olievaten. We voelen het allemaal aan onze energiefactuur, maar toch is deze crisis ook een kans, vindt de gast van deze maand, energiespecialist Thijs Van de Graaf. Eindelijk kan Europa zich losmaken van autoritaire olie- en gasregimes overal ter wereld, van Rusland tot het Midden-Oosten, die door Europees geld in het zadel worden gehouden.

Eén maand na de overstromingen in Pakistan trok reporter Yassine Atari door het land. Hij zag er hoe grote delen nog altijd blank staan en dat mensen er nog steeds op daken leven. Is dit nu het gevolg van de klimaatverandering? Wat is de verantwoordelijkheid van het Westen? En zullen ze erover praten op de volgende VN-klimaattop, die volgende maand in Egypte van start gaat? VRT NWS-klimaatredacteur Vincent Merckx schuift mee aan.

Deze week nog kwam er een nieuw rapport uit over misstanden bij de bouw van de WK-stadions in Qatar. De arbeidsomstandigheden voor migranten blijken er nauwelijks verbeterd. Toch pleit de gast van deze week, VRT-journalist Majd Khalifeh, ervoor om ook eens met een andere bril naar het wereldkampioenschap te kijken. Want dat WK, zo vertelt hij, doet een golf van trots door de Arabische wereld rollen. Eindelijk kan die zich ook eens op een positieve manier laten opvallen.

De oorlog in Oekraïne, is dat eigenlijk geen Derde Wereldoorlog? De parallellen met de vorige twee wereldoorlogen zijn alleszins opvallend. En reken maar dat de wereld ook na dit conflict nooit meer hetzelfde zal zijn.

Op 1 januari treedt in Brazilië de nieuwe president Lula aan. Hij wil van Brazilië opnieuw een land maken dat de leiding neemt in de wereld, bijvoorbeeld in de strijd tegen armoede en de klimaatopwarming. Maar hij won de verkiezingen slechts nipt van zijn voorganger Jair Bolsonaro. En hij erft een diep verdeeld land. Zal Lula erin slagen Brazilië opnieuw te verdelen? Rudi en Vincent vragen het deze week aan collega en Brazilië-kenner Annelies Beck.

Aan welke landen denk je als je het woord drugsstaat hoort? Colombia of Mexico, waarschijnlijk. Maar wist je dat Syrië ook een echte narcostaat is geworden? Meer zelfs: de drug captagon is tegenwoordig de belangrijkste bron van inkomsten van het regime-Assad. En tonnen van die drugs passeren zelfs in onze haven van Antwerpen. De Nederlandse journalist Fernande van Tets weet er alles over.

In Israël groeien de interne spanningen na nieuwe verkiezingen. In de kersverse regering konden verschillende extreemrechtse politici zitjes veroveren. Zij dreigen daarnaast ook de tegenstellingen met de Palestijnen opnieuw op scherp te stellen. Midden-Oosten-expert en onderzoeker aan de UGent Brigitte Hermans schuift mee aan tafel.

Oekraïne treedt op als één front, nadat er in het land jarenlang spanningen waren tussen de burgers: sommigen voelden zich meer aangesloten bij het Westen, anderen meer bij Rusland. De Vlaams-Oekraïense Anastacia Galouchka vertelt hoe Poetin zichzelf met de invasie in de voet schoot: “Veel Russisch sprekende vrienden geloven niet meer in de propaganda over Rusland als grote broer.”

Het is deze week twintig jaar geleden dat de Verenigde Staten Irak binnenvielen. Jarenlang beheerste het land de hoofdpunten, maar vandaag horen we er eigenlijk niet meer zoveel over. Brussels ondernemer Hassan Al Hilou heeft Irakese roots en vertelt over de mogelijkheden én uitdagingen van het land: “Mijn generatie groeide op met oorlog, maar is vandaag klaar om aan de toekomst van Irak te bouwen.”

Klopt het dat oorlogen en conflicten almaar langer duren? Wat zegt dat over de internationale machtsverhoudingen in de wereld? En naar welke wereldorde zijn we op weg? Dat zijn enkele vragen die Rudi Vranckx en Vincent Byloo deze week willen beantwoorden. “De Amerikanen ondervonden in Afghanistan en Irak dat invasies doorgaans mislukken en Poetin zal dat ongetwijfeld ondervinden in Oekraïne.”

De temperaturen in het Midden-Oosten stijgen twee keer zo snel als het wereldwijde gemiddelde en vooral in het Noorden van Syrië neemt de droogte jaar na jaar toe. Daar vrezen de Syrische Koerden een klimaatcatastrofe die wordt versterkt door de moedwillige acties van hun buren. Journaliste Eugenie D'Hooghe kon ter plekke vaststellen hoe Turkije en Syrië water meer en meer als politiek wapen gebruiken.

Is ons land meer bezig met de verwerking van de collaboratie en repressie dan met de moedige mannen en vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog actief verzet pleegden tegen de Duitse bezetter? Wordt het geen tijd om de vergeten verhalen van het verzet wat meer in de verf te zetten?

Chinees President Xi Jinping wil zijn land almaar nadrukkelijker positioneren op het wereldtoneel. Sommigen vrezen de groeiende macht van China en een botsing met de Verenigde Staten. Van een land dat zo geïsoleerd is als China, valt het heel erg moeilijk te peilen wat daar nu allemaal achter zit. Moeten we echt bang zijn voor een groot conflict met China? En wat willen de Chinezen nu eigenlijk bereiken? Correspondent Eva Rammeloo woonde negen jaar in het land.

Wereldwijd zijn meer dan 100 miljoen mensen op de vlucht als gevolg van vervolging, conflict, geweld of mensenrechtenschendingen. Velen van hen hebben intussen opvang gevonden en zijn in veiligheid. Dan begint vaak pas de verwerking van wat ze hebben meegemaakt. Welke impact heeft oorlog op een mens? En hoe verwerk je zoiets als een oorlogstrauma?

Alle ogen zijn de laatste tijd gericht op het Oekraïense tegenoffensief. Welke partij uiteindelijk de bovenhand zal krijgen, hangt af van de oorlogsdoctrine of de manier waarop er gevochten wordt. En die doctrine verschilt erg tussen Rusland en Oekraïne. Hoe verhouden de Russische en Oekraïense legers zich met elkaar en heeft het Oekraïense offensief kans op slagen?

De staatsgreep in Niger vorige maand was niet de eerste in de regio. Ook in heel wat andere Afrikaanse landen kwam er een militaire junta aan de macht. Maken de militairen echt een einde aan de corruptie en de buitenlandse invloed of vult een andere grootmacht het vacuüm gewoon op?

Hoe zou het nog zijn met de revolutie van de Iraanse vrouwen een jaar nadat meisjes en vrouwen spontaan en massaal zonder hoofddoek op straat kwamen om hun vrijheid op te eisen in Iran? Hoe zit het nu met die hoofddoekplicht en met de macht van het streng religieuze regime?

Beelden vanuit het Italiaanse eiland Lampedusa gingen deze maand de wereld rond, toen er meer dan 11.000 migranten en vluchtelingen aankwamen in een kleine week. Zit er een nieuwe migratiecrisis aan te komen of is die al volop aan de gang? Kasper Goethals volgt als journalist bij De Standaard het dossier migratie op de voet en kwam langs bij Vranckx & Byloo.

De ogen van de wereld zijn al weken op Gaza gericht na de terreuraanval van Hamas op 7 oktober en de bloederige lucht-en grondoorlog van Israël. Rudi bespreekt hoe het verder moet met Gaza en bij uitbreiding met het Israëlisch-Palestijns conflict. Is vrede echt verder weg dan ooit?

Het gebruik van artificiële intelligentie laat het Israëlische leger toe Gaza te bombarderen aan een verschroeiend tempo. Met behulp van het AI-systeem ‘Gospel' kan het IDF steeds meer en sneller doelen genereren. Robin Vanderborght, doctoraatsonderzoeker aan Universiteit Antwerpen, waarschuwt voor inbreuken op het internationale humanitair recht.

Als gevolg van de aanvallen op Gaza sleepte Zuid-Afrika op 29 december Israël voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Hoewel het nog jaren duurt vooraleer er een definitieve uitspraak komt, kan het ICJ binnenkort wel al voorlopige maatregelen opleggen. “Dit is een gamechanger en zal ook repercussies hebben op de bondgenoten van Israël”, zegt strafrecht- en mensenrechtenadvocaat Johan Heymans.

De Amerikanen bombarderen weer in Irak en Syrië en verschillende Westerse landen, waaronder België, sturen schepen naar de Rode Zee. Door de oorlog in Gaza mengt het Westen zich opnieuw in het Midden-Oosten, ondanks eerdere beloftes de ‘eeuwige oorlogen' in de regio te beëindigen. Waarom kan het Westen het Midden-Oosten zo moeilijk loslaten?

Het Russische leger lijkt momenteel de overhand te hebben in Oekraïne en ook in andere buurlanden van Rusland groeit de spanning. Moeten we ons zorgen maken over een nieuwe grote oorlog in Europa? En kan Europa rekenen op Amerikaanse bescherming als Trump opnieuw president wordt?

De Israëlische droneaanval op Iran is de nieuwste stap in de escalatie tussen beide landen. Zal hun decennialange schaduwoorlog uitmonden in een directe oorlog? Wie heeft daar baat bij? En welke rol kan de VS spelen in de de-escalatie?

In India is de grootste stembusgang ter wereld volop aan de gang. Bijna 1 miljard mensen gaan er stemmen. Dat maakt India meteen de grootste democratie ter wereld, al staat die democratie volgens India-expert Gie Goris op bepaalde vlakken onder druk door de groeiende Hindoe-nationalistische ideologie van premier Modhi.

“Ik denk dat ik in de hel geweest ben.” Dat is hoe Thomas Opgenhaffen, verpleegkundige bij Artsen Zonder Grenzen, zijn tijd in Gaza samenvat. Drie maanden lang werkte hij op de spoedafdeling van het Al Aqsa-ziekenhuis in Deir-al-Balah, midden in de Gazastrook. “Er komen vaak twintig à dertig slachtoffers tegelijk binnen. Hun ledematen zijn volledig afgerukt of verbrijzeld door granaatscherven.”

Exact tien jaar geleden stichtte Abu Bakr al-Baghdadi, leider van terreurgroep Islamitische Staat, een kalifaat in Syrië en Noord-Irak. Bijna vijf jaar later werd het laatste bolwerk van het kalifaat veroverd, maar betekende dat ook het einde van de terreur? Wat blijft er vandaag van de terreurgroep over en waarvoor moeten we opletten?

Hamasleider Yahya Sinwar werd gedood door het Israëlische leger in het zuiden van Gaza. Israël voltooide zo een belangrijk oorlogsdoel. Premier Netanyahu had zich ten doel gesteld om Sinwar, die gezien wordt als het meesterbrein achter de aanval van 7 oktober, uit te schakelen. Kort na het nieuws drong de Amerikaanse president Biden er bij Netanyahu op aan om de oorlog snel te beëindigen. Toch twijfelt Rudi Vranckx of Netanyahu daar al klaar voor is.

Naar aanleiding van 11 november, Wapenstilstand, gaan Rudi en Vincent op vredesmissie. Ze gaan, samen met enkele gasten, op zoek naar oplossingen voor de grote conflicten van onze tijd.

Zowel Starbucks als McDonald's zien hun inkomsten dalen, nadat hun banden met Israël onder de aandacht kwamen. Maar ook banken als Axa braken al met Israëlische partners. Volgens Els Hertogen, algemeen directeur van 11.11.11, hebben boycots tegen Israël zo steeds meer impact.

Aan alle mooie liedjes komt een eind. Ook aan deze podcast. Het pensioenprotocol van VRT is onverbiddelijk en Rudi wordt van bovenhand rust opgelegd. Toch moeten we nog even terugblikken én naar de toekomst kijken want de wereld stopt niet met draaien.