SBS Karen - tJ;pfbHtJ;pf unD

စးထီၣ်လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢပာ်ပနီၣ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ကွဲးကျိးထံကျိာ်အမုၢ်နံၤ—International Translation Day န့ၣ် ခဲကနံၣ်အံၤပှဲၤထီၣ်ဝဲ ၈နံၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလၤကပီၤ မုၢ်နံၤအံၤ လီၤဘၣ်ဝဲဒၣ် ဖဲလါစဲးပထဲဘၢၣ်အသီ ၃ဝအနံၤ ဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်လၢကျိာ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢအလုၢ်ဖိမၤန့ၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤ, တၢ်ဘျးစဲဒီး တဝၢတၢ်ဖိးတံၢ်စဲဘူးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤကွဲးကျိးထံကျိာ်ဒီး ပှၤကတိၤကျိးထံကျိာ် ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ် နာ်ဝဲဒၣ် အလီၢ်အိၣ်လၢတၢ်ကဘၣ်မၤအါထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢတၢ်ကဒီသဒၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤတကွီၣ်ဒီး ပာ်လီၤတိာ်ခီလၢကျိာ်တၢ်တြီတံာ်တာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်လၢပှၤသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်အဂီၢ်သကုၤဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လဲၤပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဖဲ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်ကျၢၢ် လၢအအိၣ်ဖဲ နယူယီၣ်ဝ့ၢ် ဒ်သိးလၢအမ့ၢ် တၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်ပတီၢ်ထီ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပာ်ပနီၣ် ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ တၢ်ဂဲၤလိာ်တၢ်လၢသးစၢ်အဂီၢ် — World Programme of Action for Youth ပှဲၤထီၣ်အနံၣ် ၃ဝန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအသီတခါ စံးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤအီစထြ့လယါဖိလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒီးတၢ်တၤကျိၣ်တၤစ့အနီၣ်ဂံၢ်န့ၣ်ဟဲအါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအံၤ ဒုးနဲၣ်ဖျါဝဲ တၢ်တၤကျိၣ်တၤစ့ဒီး ဟံၣ်ပူၤဃီပူၤတၢ်မၤဆူၣ်မၤဆီး, တၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး, ဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်နးတၢ်ကီတၢ်ခဲ အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ဘျးစဲသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီး ပှၤအီစထြ့လယါအါန့ၢ်အဂၤ ၃ကကွဲၢ်စံးဝဲလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

Cervical cancer is preventable, but only if you catch it early. Cultural and personal barriers have often meant that women avoid cervical cancer testing. But now with the help of a world-leading test, Australia is aiming to eliminate cervical cancer by 2035. The test is a safe and culturally sensitive option for women from all backgrounds. Best of all it could save your life—or that of someone close to you. - ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢတၢ်ဒီသဒၢဆိအီၤန့ၢ်တခါ, နာ်သက့ ထဲဒၣ်လၢနမ့ၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါချုးန့ၢ်အီၤလၢအဆိအချ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤဒီး နီၣ်ကစၢ်တဂၤအဂ့ၢ် တၢ်အိၣ်သး အတၢ်တြီတံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အဃိ အါစုအါဘျီန့ၣ် ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ထုးယံၤအသးလၢ တၢ်မၤကွၢ် ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်, မ့ၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်မၤကွၢ်ကျိၤကျဲလၢအဂ့ၤကတၢၢ် အတၢ်မၤစၢၤအဃိ, မ့ၢ်တုၤလီၤဖဲ ၂ဝ၃၅နံၣ်န့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်လၢ အကဒုးဟးဂီၤကွံာ် ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါတုၤအန့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်အထူအထံးဟဲန့ၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်တြီတံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် တၢ်မၤကွၢ်အံၤအိၣ်ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခဲလၢာ်အဖီခိၣ် တၢ်အဂ့ၤအကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအမၤပူၤဖျဲးနသးသမူ မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢအအိၣ်ဘူးအိၣ်တံၢ်ဒီးနၤတဂၤဂၤ အသးသမူသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်အီစထြ့လယါ နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်သကိးဒီး ကီၢ်ခဲနဒၣ်, ပီးတူးကၢး ဒီး ကီၢ်ယူခ့ၤ လၢတၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤပးလဲးစတဲကီၢ် ဖဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါလီၤအီၤလၢ ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် Anthony Albanese ဒီး ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ် Penny Wong ဖဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် အချၢ လၢအအိၣ်ဖဲနယူယီၣ်ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပဒိၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆီၣ်ဖျိးလၢတၢ်ကဒုးကဲထီၣ်ထံကီၢ်ခံဘ့ၣ်အဂီၢ် လၢအမ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအံးစရ့ ဒီး ပှၤပးလဲးစတဲ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ် အဘှါရှဲအကျဲတခါန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ဖျါလၢခံကတၢၢ်တခါ အတၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါအပူၤန့ၣ် အပူၤကွံာ်အနံၣ်တဆံဘျဲၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ တၢ်ဆါလၢအကဲထီၣ်ခီဖျိ တၢ်အိၣ်ဃုာ်မံဃုာ်လိာ်သးသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲအါထီၣ်တုၤလၢ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်အတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ University of New South Wales ဝဲၤကျိၤလၢအမ့ၢ်, Kirby Institute တၢ်ပာ်ဖျါအပူၤန့ၣ် စံးဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိဒီး တၢ်ကူစါယါဘျါ အတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် အဃိ ဒုးအါထီၣ်ဝဲ ပှၤဘၣ်တၢ်ဆါလၢအကဲထီၣ်ခီဖျိတၢ်အိၣ်ဃုာ်မံဃုာ်—လၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ (sexually transmitted infections, STIs) န့ၣ်လီၤ.

နီၣ်မီၤန့သွဲၤ လၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ နီၣ်မိန့သွဲၤကဲထီၣ်ဝဲ ကညီဘၣ်ကီဘၣ်ခဲလၢအဟဲသုးအိၣ်ဆိးဖဲအီစထြ့လယါ အဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်ခိၣ်ဖးတၢ်လၤကပီၤ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤ ပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါကီၢ် eSafety ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤဝဲ တၢ်ဘျၢတၢ်နဲၣ်ကျဲလၢ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ (social media) ပျဲၢ်စီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, လၢအကမ့ၢ်ပဒိၣ် တၢ်တြီ ပှၤသးနံၣ် ၁၆နံၣ်ဆူအဖီလာ် တၢ်သူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တုၤလီၤဖဲလါဒံၤစဲဘၢၣ် အသီ ၁ဝ မး တၢ်တြီတံာ်အတၢ်ဘျၢအံၤအသးသမူ ကစးထီၣ်အသးနာ်သက့, eSafety မူဒါခိၣ်စံးလၢ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ တၢ်ဘျၢအံၤကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ဖဲတၢ်ဘျၢသီအံၤအဖီလာ်န့ၣ် ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢပျဲၢ်စီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တလိၣ်မၤလီၤတံၢ် ပှၤသူအဝဲသ့ၣ်ပျဲၢ်စီၣ် အသးနံၣ်ကိးဂၤဒဲးဘၣ်.

A forced marriage occurs when one or both individuals do not consent freely, often due to threats, coercion, deception, or if they are under 16 or those with mental incapacities. No matter how long you've been living here, it's vital to know: You have the right to choose who you marry.  In this episode, we'll explore the difference between arranged and forced marriage and where you can turn for help if you or someone you know is affected.  - တၢ်ဖျီန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအပၣ်ဃုာ်တဂၤ မ့တမ့ၢ် ခံဂၤဒဲးန့ၣ် အတအိၣ်ဒီးတၢ်သဘျ့ လၢတၢ်သးလီၤပလိာ်ဃုာ်အဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. — တၢ်ဖျီန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး, တၢ်မၤန့ၢ်ဆူၣ်, တၢ်လီန့ၢ်, မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အသးနံၣ်အိၣ် ၁၆နံၣ် ဆူအဖီလာ် လၢအသးတၢ်ဆိကမိၣ်တထီၣ်ဘးဒ်ဘၣ်, ဒ်သိးအံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နအိၣ်ဖဲအံၤယံၤထဲလဲၣ်လံလဲၣ်န့ၣ်အတွးတအိၣ်ဘၣ်, တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်လၢကဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤ: လၢနအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢနကဃုထၢ ပှၤလၢနအဲၣ်ဒိးဖျီသးဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. တနံၤအံၤန့ၣ် ပကဃုသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃး တၢ်ဒိးတ့ဒိးဖျီလၢ တၢ်သုးကျဲၤပာ်အီၤဒီး တၢ်ဒိးတ့ဒိးဖျီလၢ တၢ်မၤန့ၢ်ဆူၣ်အီၤ အဘၢၣ်စၢၤ လီၤဆီလိာ်အသးဒ်လဲၣ်ဒီး နၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢနသ့ၣ်ညါအီၤ လၢအဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် နကဃုမၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤဖဲလဲၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤကရူၢ် (Australian Institute of Health and Welfare) ထုးထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဂီၤဒိပာ်ဖျါလၢ အဘၣ်ဃးပှၤပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဖဲအတၢ်အိၣ်မူဒီတစိၤညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံာ် ၂၅နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ပှၤပိာ်မုၣ်လၢအဘၣ်တၢ်ဆါခဲစၢၣ်အနီၣ်ဂံၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤစှၤကွံာ် နာ်သက့, သးစၢ်ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်အါလၢ အဆဲးတူၢ်ဘၣ် လဲၤခီဖျိဘၣ် တၢ်သးသဟီၣ်လီၤထုးဒီး နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်အိၣ်သးအဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါလၢ ကီၢ်အမဲရကၤတခါ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်သူလီတဲစိ ဖဲတၢ်လုၢ်ထံလီၢ်, တၢ်ဟးလီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်အ့ၣ်ဆါလီၢ် အပူၤန့ၣ် အတၢ်ဘၣ်ဘျးအိၣ်ဒီး တၢ်ဒုးအါထီၣ် တၢ်အိၣ်သးလၢ ကကဲထီၣ်တၢ်အ့ၣ်ကီၢ်လီၤ န့ၣ်လီၤ. အဃိန့ၣ်မ့မ့ၢ်ပှၤလၢအကွၢ်ကီလီတဲစိစိာ်စုဒီယုၢ်, အိၣ်ဖဲတၢ်ဟးလီၢ်အပူၤယံၤန့ၢ်ဒ်လၢနကြၢးဆ့ၣ်နီၤအိၣ်အီၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ဒိၣ်န့ၢ်လၢ တၢ်ကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Access to safe drinking water is essential, and Australia's often harsh environment means that our drinking water supplies are especially precious. With differences in the availability and quality of drinking water across the country, how do we know if it's safe to drink? In this episode we get water experts to answer this question and more.   - တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထံအိလၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်လိၣ်ဘၣ်နီၣ်နီၣ်တခါ, ဒီး အီစထြ့လယါကီၢ် ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်လၢအဆူၣ်အကိၤအံၤ အါစုအါဘျီ ဒုးကဲထီၣ်ဝဲပထံအိသ့ၣ်တဖၣ် အလုၢ်အပှ့ၤဒိၣ်လီၤဆီန့ၣ်လီၤ. ပထံအိန့ၣ် ဘၣ်တၢ်အိၣ်ခိးကွၢ်ကတဲာ်ကတိၤအီၤမူးမူးနီၣ်နီၣ် လၢအမ့ၢ်တၢ်မၤလီၤတံၢ် လၢအကထီၣ်ဘးဒ်သိးဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးအပတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, သကုၤအီစထြ့လယါကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထံအိဒီး ထံအိအကံၢ်အစီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်သးအါမး, ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ ထံအံၤဟဲန့ၢ်အဂံၢ်ထံးတၢ်လီၢ်, ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ထံကျိၤပီၤဘိသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်အိၣ်သးဒီး တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲကတဲၤကတီၤ တၢ်ပာ်ထံအတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲသ့ၣ်တဖၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ် မၤန့ၢ်ဝဲ တၢ်သးလီၤပလိာ် ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်ဒီး နီးရူ (Nauru) လၢအလီၤလၢဝဲဒၣ် ဒီလၣ်အကကွဲၢ် ၄ဝဝ ဒီးစံးဝဲဒၣ် တၢ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဒါလီၤန့ၢ်ကျဲလၢ တၢ်ဆှၢဖျိးကွံာ် ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ NZYQ ကရူၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်ပီၢ်ရီသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ် Greens အတၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးန့ၣ်လီၤ. ပှၤပဲၤဖးနီၤဖးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤမၤကၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးဝဲဒၣ် ဂံၢ်ခီၣ်ထံး သဲးစး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ် အကျိၤအကျဲ လၢအတကွီၣ်လဲၢ်မးန့ၣ်လီၤ.

လၢယူၤကရ့ဒီး ရှၢရှါအဘၢၣ်စၢၤတၢ်တဲသကိး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် Donbas ဟီၣ်ကဝီၤ ဟဲကဲထီၣ်ဝဲတၢ်တဲၤဖးအကျိၤတဘိန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ပၢတခါလၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်သိး ယူၤကရ့ ဂံၢ်သဟီၣ် လီမ့ၣ်သန့, ဒီး မ့ၢ်တၢ်တခါလၢ ရှၢရှါကီၢ်ခိၣ် Vladimir Putinသးလီအီၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်လီၢ်အံၤန့ၣ် အိၣ်ဆီလီၤအသးဒ်သိး တၢ်မၤတၢ်အၢတၢ်သီအလီၢ် လၢရှၢရှါတၢ်ရၤလီၤသနူအဂီၢ်အဃိ ဖူတ့ၣ် တအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ရှူအီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ခးသံပၢၤကီၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါခံဂၤဖဲဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ် ခိခိၣ်ဝ့ၢ်ဖိ Porepunkah အပူၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်သံကွၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးတၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်စိာ်ကျိလံာ်ပျဲဒီး တၢ်ကဲကျိကစၢ်အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ Port Arthur တၢ်ခးသံတၢ်ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤကဲထီၣ်ဖဲထဲးစမ့နံယါ ဘူးထီၣ်အနံၣ်သၢဆံဝံၤအလီၢ်ခံ, ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢ ခဲကနံၣ်အံၤ ကျိတၢ်စိာ်အီၤလၢအဖိးသဲစးတၢ်ဘျၢဒီးသြီနုာ်စရီနီၣ်ဂံၢ်မူးမူးနီၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ် ဟဲအိၣ်အါထီၣ်ဝဲဒၣ် ၂၅မျးကယၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဘၣ်ဃး တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးတၢ်ဖီၣ်ကျိအတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ် မ့ၢ်လၢ ပသဲစးတၢ်ဘျၢလၢကျိအဂ့ၢ်အံၤ လီၤစၢ်ကွံာ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ အီစထြ့လယါကီၢ် ကျိအသဲစးတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကကွၢ်သကိးအီၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤဂဲၤလိာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးသ့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်ကလုာ်ဒွဲသနူဒီး တၢ်ပာ်တၢ်အဒူၣ်အဆၢ တၢ်ကွၢ်တလီၤတၢ် လၢတၢ်ပာ်ဖျါအီၤဖဲ နွံကတၢၢ် တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ထီဒါ တၢ်ဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးဖဲထံကီၢ်ပူၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်တခီတၢၤပှၤကလုာ်ဂၤ—neo-Nazi ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤပာ်ဖျါထီၣ်အသးဝံၤအလီၢ်ခံ, Greens ပၣ်တံၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲပဒိၣ်လၢ အကဟံးဂ့ၢ်ဝီ တၢ်ထံၣ်တခီတၢၤ စုထွဲသနူအတၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

Education is a pathway to opportunity, but for too long, Indigenous students in Australia have faced barriers to success. While challenges remain, positive change is happening. In this episode we'll hear from Indigenous education experts and students about what's working, why cultural education matters and how Indigenous and Western knowledge can come together to benefit all students. - တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကျဲခီတဘိဆူ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အဂီၢ်, နာ်သက့ အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ ပှၤထူလံၤဖိ ကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဒီးတၢ်တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးအဂီၢ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်တြီတံာ်တာ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲယံၤတ့ၢ်မးလံန့ၣ်လီၤ. ကတီၢ်ဖဲလၢတၢ်တာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒံးဝဲဒၣ်အခါ, တၢ်ဆီတလဲလၢတၢ်အဂ့ၤ တကပၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤထူလံၤဖိကၠိဖိ လၢအိၣ်ကၠိတုၤအဝံၤ ဖျိထီၣ်တစုသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲအါထီၣ်, ဖၠၣ်စိမိၤသ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်စူးကါဝဲပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်သ့ၣ်ညါ, ဒီး ပှၤတဝၢတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဆီတလဲ သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲတၢ်ပာ်ဖျါအံၤ ပကနၣ်ဟူဘၣ် ပှၤထူလံၤဖိ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်ဒီး ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအဘၣ်ဃး တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအမၤတၢ်မၤ, ဘၣ်မနုၤလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်အကါဒိၣ်လဲၣ်ဒီး ပှၤကၠိဖိခဲလၢာ် တၢ်န့ၢ်ဘျုးန့ၢ်ဖှိၣ်အဂီၢ် ပှၤထူလံၤဖိဒီး ပှၤကီၢ်မုၢ်နုာ်တၢ်သ့ၣ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ဃုာ်အီၤတပူၤဃီသ့ဒ်လဲၣ် အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပဒိၣ် တၢ်မၤစၢၤ ပှၤပှ့ၤဟံၣ်အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤ—First Home Buyer Guarantee တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ် ကပျဲဝဲပှၤအိၣ်လဲဟံၣ်လၢအကထိကလးအါမး, လၢအမ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ တၢ်ပာ်ဖှိၣ်စ့ အမျးကယၤ ၂ဝ လၢတၢ်ပှ့ၤဟံၣ်အဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကနုာ်လီၤဘၣ်ဆူ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤဟံၣ်ဃီအဖၠါပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ဖျါအသီတခါအပူၤစံးဝဲဒၣ် ပှၤအီစထြ့လယါအနီၣ်ဂံၢ်လၢအအိၣ်ဆိးဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအတဖိးဒီးသွံၣ်ထံဘၣ် (allergy) န့ၣ် ဟဲအါထီၣ်ခံဆး အိၣ်လၢအနံၣ်ခံဆံဃၣ်ဃၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါအသီအံၤ ကွၢ်ဃုသ့ၣ်ညါသမံသမိးဝဲ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် အကျိၣ်စ့တၢ်အိၣ်သးဒီး ပှၤနီၣ်တဂၤ အတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ဒီး တၢ်ဆါယံၤထၢ တၢ်ဆါထီရီၤအတၢ်အိၣ်သးန့ၣ်လီၤ. တၢ်လိၣ်ဘၣ်အါထီၣ်တၢ်မၤစၢၤဝဲၤကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အါထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒီး ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်တဖိးလိာ်သးဒီးသွံၣ်ထံ—အလၢကၠံး န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ် — မၤနးမၤဖှီၣ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအသီတခါ ပာ်ဖျါဝဲလၢ တၢ်သူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ (social media) န့ၣ် လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်စှၤကိးမံးနံးအတီၢ်ပူၤဒၣ်လဲာ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိခိၣ်နူာ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ အပတီၢ်လီၤသထြုး လီၤဘျၢၣ်ကွံာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢသုးထီၣ်သုးလီၤကွၢ်ကီ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် တၢ်ဃုထံၣ်ဘၣ်လၢ အမၤစၢ်လီၤကွံာ် မၤလီၤတဲာ်ကွံာ် သးတၢ်သ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်သးစၢၢ်ဆၢတၢ်ညိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်သးဂဲၤသးတၢ်တူၢ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲလၢ ဘၣ်ဃးတၢ်ကွၢ်ကီတၢ်ဒ်အံၤ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လိၣ်ဘၣ်မၤအါထီၣ်ဒ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

You may hear the protest chant, “what do we want? Land rights!” —but what does it really mean? Land is at the heart of Aboriginal and Torres Strait Islander identity, culture, and wellbeing. Known as “Country,” it includes land, waterways, skies, and all living things. In this episode of Australia Explained, we explore Indigenous land rights—what they involve, which land is covered, who can make claims, and the impact on First Nations communities. - ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ် နကနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ ပှၤပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထီဒါလၢအကိးသထြီထီၣ်, “what do we want? တၢ်လၢပသးလီန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်? Land rights! ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ခွဲးယာ် ” — နာ်သက့တၢ်ကိးသထြီအံၤအခီပညီနီၣ်နီၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်? တၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိ အဘီရကၠံၤနၢၤ ဒီး ထီရ့ၣ်စထြ့ၣ်အးလဲးဒၢၤ သူၣ်ကံၣ်သးလဲ အတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်, တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ, ဒီး တၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤန့ၣ်လီၤ. လၢအမ့ၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်သိး “Country,” ကီၢ် လၢအပၣ်ဃုာ် ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်, ထံကျိထံကွာ်, မူကပိာ်လိာ်ဒီး တၢ်မူတၢ်မါခဲလၢာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအီစထြ့လယါထံကီၢ်အဂ့ၢ် Australia Explained တၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤအပူၤန့ၣ်, ပဃုသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်— တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်ပၣ်ဃုာ်လဲၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်တခါလၢအပၣ်ဃုာ်, မတၤတဂၤပာ်ပနီၣ်အီၤသ့, ဒီး အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤထူလံၤဖိအပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ဘၣ်ဃးဒီး လီအ့ၣ်မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ် အတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စံးဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ဖဲ၂ဝ၂၃နံၣ် နံၣ်စးထီၣ် ဃုလါအတီၢ်ပူၤန့ၣ် လီမ့ၣ်လ့ၣ်ယီၣ် (electric bikes), စကူထၢၤ ဒီး စက့းဘီၣ် သ့ၣ်တဖၣ် အလီအ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်အသးအိၣ်အါန့ၢ်အဘျီ ၅ဝဝ ဒီး ခီဖျိလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအဃိ ပှၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်ဝဲ ၁၃၈ဂၤ ဒီး ပှၤသံအိၣ်ဝဲ ၃၆ဂၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါအီကူာ် ၂၃သီ မုၢ်ဘူၣ်အနံၤ မဲလ်ဘၢ ကညီတဝၢ တၢ်မၤလၤကပီၤသကိး တနံၣ်တဘျီ ကညီလုၢ်လၢ်ထူသနူလါခူးကံၢ်စုအမူးအကတီၢ် ကညီဖိလၢအဟဲတုၤအိၣ်ဆိးဆီလီၤအသးဖဲမဲလ်ဘၢဝ့ၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ် ဃုာ်ဒီး လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲထီၣ်မၤလၤကပီၤသကိးဝဲဒၣ်မူးအံၤန့ၣ်လီၤ.

At some stage you will probably need help from a Justice of the Peace. It may be to prove your identity, to make an insurance claim or to certify copies of your legal documents in your language. JPs are trained volunteers who play a crucial role in the community by helping maintain the integrity of our legal system. So what exactly does a JP do and where can we find one when we need their services? - လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်တတီၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကလိၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤအုၣ်သးလၢတၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ် - Justice of the Peace တဂၤဂၤ အတၢ်မၤစၢၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်ကမ့ၢ်လၢ တၢ်ဃ့ထီၣ် တၢ်အုၣ်ကီၤတခါအဂီၢ်, လၢကဒိးတ့ဒိးဖျီသးအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် မၤလီၤဖးကွံာ်သးအဂီၢ်, မ့တမ့ၢ် သဲစးလံာ်တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါလၢအကွဲးဃာ်သးလၢနကျိာ်ဒီး လံာ်တကွီၣ်ဒိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်အမ့ၢ်အတီန့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤအုၣ်သးလၢတၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ် - Justice of the Peace တဂၤ တၢ်အုၣ်သးဆီၣ်ထွဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် တၢ်ကိးစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ JP လၢအမ့ၢ်ပှၤမုာ်သးမၤကလီ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သိၣ်လိပာ်အီၤ လၢအမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ သဲစးသနူတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢ JP တဂၤန့ၣ် မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်ဒီး ဖဲနမ့ၢ်လိၣ်ဘၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်မၤစၢၤဝဲၤကျိၤအခါ နကဘၣ်ဃုထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်.

တၢ်ပာ်ဖျါအသီတခါအပူၤ စံးဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲဒိၣ်ထီၣ် ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ် ဒီးတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအဝဲသ့ၣ်တ့ထုးထီၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ဆှၢအီၤဆူထံကီၢ်အဂုၤအဂၤဟဲအါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

Did you know that people offering taxi services from home need to register for Goods and Services Tax (GST)—regardless of how much they earn? Or that a fitness instructor needs local council approval to see clients at home? In this episode, we unpack the basic rules you need to know when setting up a home-based business in Australia. - ပှၤလၢအမၤတၢ်မၤဒ်သိး ပှၤနီသိလ့ၣ်ထဲစံၣ် လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲဟံၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဟဲနုာ်အိၣ်ထဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ် ကဘၣ်သြီနုာ်အမံၤစရီ ဒီး Goods and Services Tax (GST) န့ၣ်မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါအီၤစ့ၢ်ကီးဧါ? မ့တမ့ၢ်ဘၣ်တခီ ပှၤမၤဟူးနီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤ အပှၤနဲၣ်လိတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ လီၢ်ကဝီၤ ကီၣ်ကးကရၢတၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးန့ၣ် နသ့ၣ်ညါအီၤစ့ၢ်ကီးဧါ? အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ ဖဲနစးထီၣ်ပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲဟံၣ်ပူၤအခါ ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ လၢနလိၣ်ဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ပကဃဲၣ်လီၤကွၢ်အီၤဖဲတၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.

တနံၣ်အံၤ န့ဒီၣ်အနွံ—NAIDOC Week န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်မၤလၤကပီၤ ပှၤထူလံၤဖိ အကလုၢ် အတၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်ဒီးလုၢ်လၤဆဲးလၤ လၢတၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီအီၤ ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်အနံၣ် ၅ဝန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအစးထီၣ်တ့ၢ်အသးဒီး တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢ တၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ်, တၢ်တုၤသိးထဲသိးအဂီၢ်, တၢ်သဘျ့အဂီၢ်ဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဂံၢ်ထံးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်အံၤ ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် လၢအစိကမီၤအိၣ်ဝဲဒၣ်တုၤလၢတၢ်မၤလၤကပီၤအီၤလၢထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပတီၢ်, ဒီး မ့ၢ်ဝဲပျဲၢ်စီၣ်တခါလၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် မုၢ်မဆါတနံၤအံၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

NAIDOC အနွံတနံၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤလၤကပီၤဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိခိၣ်နၢ် စၢၤသွဲၣ်ဆူညါ အဂံၢ်အဘါ, တၢ်ထံၣ်ကွၢ်စိဒီး တၢ်န့ၢ်သါန့ၣ်လီၤ.

ပသိၣ်ခဲစၢၣ်န့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲခဲစၢၣ်တၢ်ဆါလၢတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤအါကတၢၢ်ယဲၢ်ခါတခါ, သနာ်က့ တၢ်သံတၢ်ပှၢ်အနီၣ်ဂံၢ်ကဲထီၣ်အါကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ခီဖျိအသးလၢ တၢ်ဆါအံၤကဲထီၣ်န့ၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤစဲၤခံတလၢကွံာ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်သမံသမိးမၤကွၢ်တၢ်ဆါ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအသီ လၢတၢ်စးထီၣ်အိးထီၣ်အီၤဖဲလါယူၤလံ ၁သီန့ၣ်, တၢ်မုၢ်လၢ်အိၣ်လၢ အကထံၣ်ဒီးဖီၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆါအံၤ လၢအဆိအချ့ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်ထီထီသ့ၣ်တဖၣ်—လၢအပၣ်ဃုာ် အီစထြ့လယါပှၤထူလံၤဖိဒီး ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးအပှၤတဝၢတနီၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်တၢ်လီၢ်လၢအတၢ်ပူၤဖျဲးပတီၢ် တထီၣ်ဘးဒ်သိးတၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤဘၣ်န့ၣ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ်စံးလၢအဝဲသ့ၣ် ကဃုမၤန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအသီလၢကထုးကွံာ်ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤပိာ်ထွဲထီၣ်အသးခီဖျိ ဝံးထိရံယါပၢၤကီၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အဖီၣ်န့ၢ် ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ ဒီးလိာ်ဘၢလိာ်ကွီၣ်အီၤလၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်အခါ ၇ဝ, ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်မၤကမၣ် မုၣ်ခွါသွံၣ်ထံး တၢ်မၤတရီတပါအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ် အနီၣ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီး ဟဲစိာ်မၤအါထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆီတလဲအသီ တဘျုးခါ ဒီး ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ်ပာ်လီၤလံတၢ်ဘျၢလၢတၢ်ကဘၣ်တြီဝဲဒၣ် တၢ်သူလီတဲစိစိာ်စု ဖဲတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်တၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

In Australia, alcohol is often portrayed as part of social life—especially at BBQs, sporting events, and public holidays. Customs like BYO, where you bring your own drinks to gatherings, and 'shouting' rounds at the pub are part of the culture. However, because of the health risks associated with alcohol, there are regulations in place. It's also important to understand the laws around the legal drinking age, where you can buy or consume alcohol, and how these rules vary across states and territories. - ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ သံးန့ၣ် ညီနုၢ်တၢ်ပာ်ဖျါအီၤဒ်သိး တၢ်တခါလၢအပၣ်ဃုာ်ဖဲတၢ်အိၣ်မူအတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်အပူၤ—လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲတၢ်မၤဝဲဒၣ် ဘးဘံးခြူ—တၢ်ကၣ်, တၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲအမူးသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီး ကမျၢၢ်နံၤသဘျ့အဆၢကတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. လုၢ်လၢ်ဒ်သိး BYO, လၢအမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သကိးအပူၤဟဲစိာ်ဃုာ်နနီၣ်ကစၢ်ဒၣ်နဲတၢ်ထံတခါခါလၢနကအိအီၤအဂီၢ်, ဒီး 'shouting'န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပှ့ၤဒုးအိလိာ်သးသံးဖဲတၢ်ဆါလီၤသံးကျးအပူၤအလုၢ်လၢ်တခါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ဆူၣ်ချ့တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဘျးလိာ်အသးဒီးသံးအဃိ, တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢလၢတၢ်ပာ်လီၤအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်စဲၣ်ဒီး ကဝီၤဒိၣ်တၢ်ပၢ တဘ့ၣ်စုာ်စုာ် အတၢ်ပာ်လီၤ သံးတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်, တၢ်ပာ်ပနီၣ်သးနံၣ်လၢတၢ်အိသံးန့ၢ်, ကဘၣ်ပှ့ၤအိသံးဖဲလဲၣ် မ့တမ့ၢ် ကဘၣ်အိအီၤဖဲလဲၣ်, တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ကဘၣ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အီၤန့ၣ်လီၤ.

NATO ထံကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်သးလီၤပလိာ်လၢ ကမၤအါထီၣ်တၢ်သူကျိၣ်စ့လၢတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤအဂီၢ်လၢအမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ထုးထီၣ်ပနံာ်ပာ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်အဖီခိၣ် ယဲၢ်မျးကယၤန့ၣ်လီၤ. အီစထြ့လယါကီၢ်ဆှၢစ့ၢ်ကီး တၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆူယူရပၤ လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ယူၤကရ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်သူကျိၣ်စ့လၢတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤအဂီၢ်န့ၣ် ကီၢ်အမဲရကၤမ့ၢ်ဃ့ကညးလၢ ကမၤအါထီၣ်အီၤနာ်သက့ အီစထြ့လယါကီၢ် အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲဒ်အလီၢ်လီၢ်အသိးဒီး အတမၤအါထီၣ်ဝဲတၢ်သူကျိၣ်စ့အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲလၢ န့တိ ထံကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် သးလီၤပလိာ်လၢကမၤအါထီၣ်တၢ်သူကျိၣ်စ့လၢတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤအဂီၢ် ဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်လိာ်အသးဖဲ Netherlands ထံကီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ.

တနံၣ်အံၤနံၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ပှၤဆံဆဲၣ်နံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်သူ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ—social media န့ၣ် တၢ်ကစးထီၣ်တြီဝဲဒၣ်အီၤအဃိ, အီစထြ့လယါကီၢ် ကကဲထီၣ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ထံကီၢ်အဆိကတၢၢ်တဘ့ၣ်လၢ အကျဲးစၢးမၤအါထီၣ်ပှၤသးနံၣ်လၢ အသူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢန့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကစးထီၣ်တၢ်တြီတံာ်အံၤအဂီၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်အိၣ်တ့ၢ်က့ၤစှၤန့ၢ်ဃုလါဒ်သနာ်က့န့ၣ် တၢ်တြီတံာ်အံၤ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအကျိၤအကျဲကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ် အတအိၣ်ဖျါရှဲရှဲဒ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

The representation of Indigenous Australians in media has historically been shaped by stereotypes and exclusion, but this is gradually changing. Indigenous platforms like National Indigenous Television (NITV) and social media are breaking barriers, empowering First Nations voices, and fostering a more inclusive understanding of Australia's diverse cultural identity. Learning about these changes offers valuable insight into the country's true history, its ongoing journey toward equity, and the rich cultures that form the foundation of modern Australia. Understanding Indigenous perspectives is also an important step toward respectful connection and shared belonging. - တၢ်ကစီၣ်တဝၢအပူၤ အီစထြ့လယါပှၤထူလံၤဖိ အတၢ်ကဲခၢၣ်စးန့ၣ် တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အတၢ်ပာ်လီၤအက့ၢ်အဂီၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်သံအီၤဒီး ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤ, သနာ်က့န့ၣ် တၢ်ဆီတလဲဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲကယီယီလံန့ၣ်လီၤ. ပှၤထူလံၤဖိအပျဲၢ်စီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး, National Indigenous Television (NITV) ဒီး ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ကစီၣ်တဝၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘိးကၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ် တၢ်တြီတံာ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဟ့ၣ်စိဟ့ၣ်ကမီၤဝဲ ပှၤထူလံၤဖိကလုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် အီစထြ့လယါကီၢ် လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်လီၤဆီလိာ်အသးအကလုာ်ကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်မၤလိသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃးတၢ်ဆီတလဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအါထီၣ် တၢ်နၢ်ပၢၢ်ထံကီၢ်အံၤအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအမ့ၢ်အတီဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်, အတၢ်လဲၤကျဲဆူတၢ်တုၤသိးပှဲၤသိး, ဒီး လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤလီၤဆီအါမး လၢအမ့ၢ်ခီၣ်တဃာ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်အီစထြ့လယါကီၢ်စိၤခ့ခါခဲအံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ပှၤထူလံၤဖိအတၢ်ထံၣ်တၢ်ပာ်သးန့ၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ခီၣ်ခါအရ့ဒိၣ်တခါ လၢတၢ်လဲၤဆူ တၢ်ဘျးစဲလိာ်သးလၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပာ်ကဲဒီး တၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်ဘၣ်ထွဲန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ဖျါအသီတခါထံၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ကသံၣ်ကသီ အတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့အပှ့ၤဒိၣ်မးန့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ပှၤအီစထြ့လယါ ဘူးထီၣ်အဂၤ ၂ကကွဲၢ်ဃၣ်ဃၣ် ထုးယံၤအသး, မၤယံၤမၤနီၣ်အသး မ့တမ့ၢ် လဲၤကပၤကွံာ် တၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး ကသံၣ်သရၣ်ဖးဒိၣ်လီၤဆီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

According to the United Nations, governments around the world are struggling to counter hate speech. - ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢစံးဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ပဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢတၢ်ခီဆၢတၢ်သးဟ့အတၢ်စံးတၢ်ကတိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

Home and contents insurance is a safety net many households expect to rely on during difficult times. But it's also a financial product that even experts can find challenging to navigate. Whether you own or rent your home, understanding your level of cover, knowing what fine print to look out for, and learning how to manage rising premiums can help you make more informed choices as a consumer. - ဟံၣ်ဒီးဟံၣ်ဃီပီးလီသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ပူၤဖျဲးပှာ်လၢဟံၣ်ဒူၣ်အါမး အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢကဒိးသန့ၤသးလၢအလိၤဖဲလၢအဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ် ကျိၣ်စ့တၢ်ဖိတၢ်လံၤတခါလၢ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒၣ်လဲာ် အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကနဲၣ်ကျဲအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နကဲဟံၣ်ကစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, အိၣ်လဲဟံၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်န့ၢ်ဘျုးအဂ့ၢ်, တၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်အိၣ်သးဒ်လဲၣ်တကလုာ်လၢနကဘၣ်ဃုမၤန့ၢ်အီၤ, ဒ်သိးတၢ်အုၣ်ကီၤကျိၣ်စ့တၢ်မၤနီၣ်အပတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်သုတဟဲအါထီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်ကဘၣ်ရဲၣ်ကျဲၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်, ဒ်နမ့ၢ်ပှၤသူစွဲတၢ်ဖိတဂၤအသိး နမ့ၢ်မၤလိသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဆိနသးလၢတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် အကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢနဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဝံးထိရံယါပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢကအိးထီၣ် တၢ်သမံသမိးမၤကွၢ်တၢ်အိကသံၣ်မူးဘှီးအလီၢ် အဆိကတၢၢ်တခါဖဲ Fitzroy ကဝီၤဒ့အပူၤ, လၢအမ့ၢ်ဝဲဒၣ်မဲလ်ဘၢမုၢ်နၤခီပှၤဟးလိာ်ကွဲအိၣ်အါကတၢၢ် အဟီၣ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ်အကျါတခါန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါတခါပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒီးပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒုဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး, PTSD ဒီး နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်အါမး လၢအတဘၣ်ဘျိးဘၣ်ဒါလိာ်အသးဒီးနီၣ်ဂံၢ်တၢ်ထိၣ်ဃူဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီး တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ လၢအဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့လိာ်အသးဒီးလုၢ်လၢ်ဆဲးဘၣ်အဃိ နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်ကီတၢ်ခဲအတၢ်တာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် နးဒိၣ်ထီၣ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

Australia may be known for its beaches, but its snowfields offer unforgettable winter experiences—whether you're skiing, tobogganing, throwing snowballs, or seeing snow for the very first time. In this episode, we'll guide you through everything you need to know for a snow trip, from what to pack and where to go, to how to stay safe, warm, and ready for fun. - အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ အပီၣ်လဲၣ်ကၢၣ်နံၤသ့ၣ်တဖၣ်, သနာ်က့န့ၣ်အဘှ့ၣ်မုၢ်ပစီၤအပျီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤစ့ၢ်ကီး တၢ်ဂိၢ်ခါအဆၢကတီၢ် တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ တၢ်သးပ့ၤနီၣ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်နီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကမ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်လဲၤထံၣ်ဘၣ် ဘှ့ၣ်ပစီၤအပျီမုၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီ, တၢ်ဒိး စကံး, တၢ်ထိၣ်လီၤထြုးသးဖဲဘှ့ၣ်လီၤသကၤအဖီခိၣ်, တၢ်ကွံးလိာ်ကွဲ ဘှ့ၣ်ပစီၤကိၣ်လိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါတဘျီအံၤန့ၣ် ပကနဲၣ်ကျဲနၤ လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လဲၤဟးဆူ ဘှ့ၣ်ပစီၤအပျီအဂီၢ် တၢ်ကိးမံၤဒဲးလၢ နကဘၣ်သ့ၣ်ညါပာ်စၢၤအီၤအဂ့ၢ်အကျိၤ, စးထီၣ်လၢ နကဘၣ်လဲၤဘိၣ်ဃုာ်တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ် ဒီး တုၤလီၤဝဲဒၣ်ဆူ နကဘၣ်လဲၤတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်, တၢ်ပူၤဖျဲးကအိၣ်အဂီၢ် နကဘၣ်အိၣ်ဆိးဒ်လဲၣ်ဒီး နကဘၣ်မုာ်လၤသးခုဖဲတၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

လ့ၢ်ဘၢၢ် ဆီတလဲကျိၤကျဲဒီးတၢ်ကဟံးခိသွဲလၢဆူဖၢၣ်စ့ပာ်ဖှိၣ်အအိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဒုးကဲထီၣ်တၢ်တၢ်သီၣ်တၢ်သဲဖဲပှၤတဝၢအပူၤန့ၣ်လီၤ. သနူအံၤအတမ့ၢ်တၢ်အသီတခါဘၣ်, အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်ကီဖးဒိၣ်အခဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်?

ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်ကိတိာ်အသီ Anne Aly စံးဝဲဒၣ် ပှၤတဝၢတၢ်ဖိးတံၢ်စဲဘူးန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢအဘၣ်ဃးဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်အပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်. အဝဲတဲတၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲလၢ ပဒိၣ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢကအိးထီၣ် ကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်ဂ့ၢ်ဝီဝဲၤဒၢး လၢအကအိၣ်ထီၣ်ဖဲ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဂ့ၢ်ဝီဝဲၤကျိၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.

SBS မၤလၤကပီၤဝဲဒၣ် အတၢ်ပှဲၤထီၣ်အနံၣ် ၅ဝ န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၇၅နံၣ် လါယူၤ ၉သီအနံၤန့ၣ် တၢ်စးထီၣ်ဝဲဒၣ် 'Radio Ethnic Australia' န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဖဲန့ၣ်အခါ Al Grassby လၢအမ့ၢ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလီၤဆီလၢပှၤတဝၢတၢ်ရ့လိာ်အဂီၢ်အဆိကတၢၢ်တဂၤ အတၢ်မၤကွၢ်ဒူဒူတခါန့ၣ်လီၤ.

In the central west of New South Wales, Dubbo is home to some of the largest Nepali and Indian communities in the state. - သဝီဖိ လၢအအိၣ်ဖဲ ဝံးရၣ်ကၠူးရံၤကီၢ် ဖဲနယူဆီၣ်သ်ဝံ မုၢ်နုာ်ခၢၣ်သးအံၤ ဟဲကဲထီၣ်ဝဲကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်အိၣ်ဖှိၣ်အါထီၣ်အလီၢ်တတီၤ, လၢပှၤအ့ဒံယါဒီး ပှၤနံးပီလ် အပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဆိးအီၤ ဒီး ဖဲသဝီအံၤအပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ်အါကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.

A free, independent and diverse press is a fundamental pillar of democracy. Australia has two taxpayer-funded networks that serve the public interest (ABC and SBS), plus a variety of commercial and community media outlets. Although publicly funded media receives money from the government, it is unlike the state-sponsored outlets found overseas. - တၢ်လၢဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်အခီၣ်ထံးအထူၣ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်စဲးကျံးထုးထီၣ်ရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်လၢ အကလုာ်လီၤဆီအါမး ဒီး တဒိးသန့ၤသးလၢပှၤနီတဂၤ လၢအပှဲၤဒီးတၢ်သဘျ့န့ၣ်လီၤ. အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ ပှာ်ယဲၤအိၣ်ခံခါ လၢပှၤဟ့ၣ်လီၤခိသွဲကျိၣ်စ့ ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအီၤ လၢအမၤဝဲတၢ်မၤလၢထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်တၢ်န့ၢ်ဘျုးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ် ဒီး ကမျၢၢ်တၢ်ကစီၣ်တဝၢသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲအါမးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ကမျၢၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤ တၢ်ကစီၣ်တဝၢန့ၣ် အမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် ကျိၣ်စ့လၢပဒိၣ်အအိၣ်နာ်သက့, အတလီၤဂာ်ဒ်သိး ပဒိၣ်တၢ်ကစီၣ်သန့ လၢတၢ်ထံၣ်ဘၣ်အီၤဖဲထံချၢကီၢ်ချၢတနီၤနီၤသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါကီၢ် ဆူၣ်ချ့ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်ဟ့ၣ်ခွဲးဝဲဒၣ် ကသံၣ်အသီတကလုာ် လၢအကမၤကဘဲးလီၤ အးလ်ဆဲမၢ (Alzheimer) တၢ်ဆါအတၢ်နးထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤ တၢ်တြီဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်လံာ်ဃံးဃာ်, Mine Ban Treaty အံၤ, အိၣ်ဘူးထီၣ်လံလၢအနံၣ်သၢဆံ နာ်သက့ ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိလၢထံကီၢ်အဘ့ၣ် ၇ဝအပူၤသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်အိၣ်မူဒံးဝဲဒၣ်ဖဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢမ့ၣ်ပိၢ်လၢအအိၣ်တ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ တနံၣ်န့ၣ်ပှၤသံအိၣ်ဝဲအဂၤ ၆,ဝဝဝ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်ဖဲလါယူၤလံ ၁သီန့ၣ် ပှၤအီစထြ့လယါ ဖဲကီၢ်စဲၣ်တနီၤနီၤအပူၤ တၢ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ကဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး လီမ့ၣ်အူအပှ့ၤထီၣ်န့ၣ်လီၤ. ခွံစလဲ, နယူဆီၣ်သ်ဝံဒီး ဆီၣ်သ်အီစထြ့လယါ ကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်အိၣ်သးအိၣ်အါလၢ ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်လီမ့ၣ်အူဂံၢ်အပှ့ၤထီၣ် အမျးကယၤ ၁ဝ — ဒီးတၢ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်အသးဖဲတၢ်ဂိၢ်ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Do you know someone who makes an extraordinary impact in the community? It could be a person from any background or field of endeavour. You can help celebrate their achievements by nominating them for an Order of Australia. The more we recognise extraordinary members within our communities, the more Australia's true diversity is reflected in the Australian honours list. - မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါပှၤလၢ အဟ့ၣ်လီၤသးမၤတၢ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤဆီ တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် ဖဲနပှၤတဝၢအပူၤတဂၤဂၤစ့ၢ်ကီးဧါ?ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အကမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အကျဲးစၢးမၤတၢ်မၤဆူၣ်ဆူၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤအဝဲန့ၢ် အထူအထံးဟဲန့ၢ်ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤဖဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ် အတွးတအိၣ်ဘၣ်.တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤအီၤ လၢပှဲၤထီၣ်ဘးဂ့ၤဂ့ၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် နမၤစၢၤအီၤသ့လၢ တၢ်မၤလၤကပီၤအီၤ ခီဖျိတၢ်ဆှၢနုာ်အမံၤလၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ် Order of Australia ခိၣ်ဖးတၢ်လၤကပီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ပသ့ၣ်ညါမၤနီၣ်ဒီး ပာ်ပနီၣ် ပကရၢဖိလၢအတၢ်မၤဂ့ၤလီၤဆီသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်အါထီၣ်န့ၣ်, ဖဲပှၤဟ့ၣ်လၤကပီၤပှၤအီစထြ့လယါထံဖိကီၢ်ဖိစရီအပူၤန့ၣ် အကဆဲးကလၤပာ်ဖျါဝဲ အီစထြ့လယါကီၢ် လၢအမ့ၢ် ပှၤကလုာ်လီၤဆီလိာ်အသးအါမး အိၣ်ဆိးအီၤန့ၣ်လီၤ.

Alfred is an Indonesian migrant, and Clinton is an Aboriginal man from Western Australia. Their friendship changed the way Alfred understood his identity as a migrant Australian. - အဲလ်ဖြဲၣ် န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် အ့ဒိနံရှါပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးတဂၤဒီး ချ့ထၢၣ် န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပှၤအဘီရကၠံၤနၢၤ ပိာ်ခွါတဂၤ လၢအဟဲန့ၢ်လၢ အီစထြ့လယါမုၢ်နုာ် — Western Australia န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တၢ်ရ့လိာ်အံၤ ဆီတလဲဝဲ ကျိၤကျဲလၢ အဲလ်ဖြဲၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်လီၤ အနီၣ်ကစၢ်တၢ်က့ၣ်ပနီၣ် ဒ်သိးအီစထြ့လယါပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.