SBS Karen - tJ;pfbHtJ;pf unD

ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ် မၤန့ၢ်ဝဲ တၢ်သးလီၤပလိာ် ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်ဒီး နီးရူ (Nauru) လၢအလီၤလၢဝဲဒၣ် ဒီလၣ်အကကွဲၢ် ၄ဝဝ ဒီးစံးဝဲဒၣ် တၢ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဒါလီၤန့ၢ်ကျဲလၢ တၢ်ဆှၢဖျိးကွံာ် ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ NZYQ ကရူၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်ပီၢ်ရီသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ် Greens အတၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးန့ၣ်လီၤ. ပှၤပဲၤဖးနီၤဖးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤမၤကၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးဝဲဒၣ် ဂံၢ်ခီၣ်ထံး သဲးစး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ် အကျိၤအကျဲ လၢအတကွီၣ်လဲၢ်မးန့ၣ်လီၤ.

လၢယူၤကရ့ဒီး ရှၢရှါအဘၢၣ်စၢၤတၢ်တဲသကိး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် Donbas ဟီၣ်ကဝီၤ ဟဲကဲထီၣ်ဝဲတၢ်တဲၤဖးအကျိၤတဘိန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ပၢတခါလၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်သိး ယူၤကရ့ ဂံၢ်သဟီၣ် လီမ့ၣ်သန့, ဒီး မ့ၢ်တၢ်တခါလၢ ရှၢရှါကီၢ်ခိၣ် Vladimir Putinသးလီအီၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်လီၢ်အံၤန့ၣ် အိၣ်ဆီလီၤအသးဒ်သိး တၢ်မၤတၢ်အၢတၢ်သီအလီၢ် လၢရှၢရှါတၢ်ရၤလီၤသနူအဂီၢ်အဃိ ဖူတ့ၣ် တအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ရှူအီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ခးသံပၢၤကီၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါခံဂၤဖဲဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ် ခိခိၣ်ဝ့ၢ်ဖိ Porepunkah အပူၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်သံကွၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးတၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်စိာ်ကျိလံာ်ပျဲဒီး တၢ်ကဲကျိကစၢ်အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ Port Arthur တၢ်ခးသံတၢ်ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤကဲထီၣ်ဖဲထဲးစမ့နံယါ ဘူးထီၣ်အနံၣ်သၢဆံဝံၤအလီၢ်ခံ, ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢ ခဲကနံၣ်အံၤ ကျိတၢ်စိာ်အီၤလၢအဖိးသဲစးတၢ်ဘျၢဒီးသြီနုာ်စရီနီၣ်ဂံၢ်မူးမူးနီၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ် ဟဲအိၣ်အါထီၣ်ဝဲဒၣ် ၂၅မျးကယၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဘၣ်ဃး တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးတၢ်ဖီၣ်ကျိအတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ် မ့ၢ်လၢ ပသဲစးတၢ်ဘျၢလၢကျိအဂ့ၢ်အံၤ လီၤစၢ်ကွံာ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ အီစထြ့လယါကီၢ် ကျိအသဲစးတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကကွၢ်သကိးအီၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤဂဲၤလိာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးသ့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်ကလုာ်ဒွဲသနူဒီး တၢ်ပာ်တၢ်အဒူၣ်အဆၢ တၢ်ကွၢ်တလီၤတၢ် လၢတၢ်ပာ်ဖျါအီၤဖဲ နွံကတၢၢ် တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ထီဒါ တၢ်ဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးဖဲထံကီၢ်ပူၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်တခီတၢၤပှၤကလုာ်ဂၤ—neo-Nazi ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤပာ်ဖျါထီၣ်အသးဝံၤအလီၢ်ခံ, Greens ပၣ်တံၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲပဒိၣ်လၢ အကဟံးဂ့ၢ်ဝီ တၢ်ထံၣ်တခီတၢၤ စုထွဲသနူအတၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

Education is a pathway to opportunity, but for too long, Indigenous students in Australia have faced barriers to success. While challenges remain, positive change is happening. In this episode we'll hear from Indigenous education experts and students about what's working, why cultural education matters and how Indigenous and Western knowledge can come together to benefit all students. - တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကျဲခီတဘိဆူ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အဂီၢ်, နာ်သက့ အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ ပှၤထူလံၤဖိ ကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဒီးတၢ်တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးအဂီၢ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်တြီတံာ်တာ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲယံၤတ့ၢ်မးလံန့ၣ်လီၤ. ကတီၢ်ဖဲလၢတၢ်တာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒံးဝဲဒၣ်အခါ, တၢ်ဆီတလဲလၢတၢ်အဂ့ၤ တကပၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤထူလံၤဖိကၠိဖိ လၢအိၣ်ကၠိတုၤအဝံၤ ဖျိထီၣ်တစုသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲအါထီၣ်, ဖၠၣ်စိမိၤသ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်စူးကါဝဲပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်သ့ၣ်ညါ, ဒီး ပှၤတဝၢတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဆီတလဲ သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲတၢ်ပာ်ဖျါအံၤ ပကနၣ်ဟူဘၣ် ပှၤထူလံၤဖိ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်ဒီး ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအဘၣ်ဃး တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအမၤတၢ်မၤ, ဘၣ်မနုၤလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်အကါဒိၣ်လဲၣ်ဒီး ပှၤကၠိဖိခဲလၢာ် တၢ်န့ၢ်ဘျုးန့ၢ်ဖှိၣ်အဂီၢ် ပှၤထူလံၤဖိဒီး ပှၤကီၢ်မုၢ်နုာ်တၢ်သ့ၣ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ဃုာ်အီၤတပူၤဃီသ့ဒ်လဲၣ် အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပဒိၣ် တၢ်မၤစၢၤ ပှၤပှ့ၤဟံၣ်အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤ—First Home Buyer Guarantee တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ် ကပျဲဝဲပှၤအိၣ်လဲဟံၣ်လၢအကထိကလးအါမး, လၢအမ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ တၢ်ပာ်ဖှိၣ်စ့ အမျးကယၤ ၂ဝ လၢတၢ်ပှ့ၤဟံၣ်အဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကနုာ်လီၤဘၣ်ဆူ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤဟံၣ်ဃီအဖၠါပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ဖျါအသီတခါအပူၤစံးဝဲဒၣ် ပှၤအီစထြ့လယါအနီၣ်ဂံၢ်လၢအအိၣ်ဆိးဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအတဖိးဒီးသွံၣ်ထံဘၣ် (allergy) န့ၣ် ဟဲအါထီၣ်ခံဆး အိၣ်လၢအနံၣ်ခံဆံဃၣ်ဃၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါအသီအံၤ ကွၢ်ဃုသ့ၣ်ညါသမံသမိးဝဲ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် အကျိၣ်စ့တၢ်အိၣ်သးဒီး ပှၤနီၣ်တဂၤ အတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ဒီး တၢ်ဆါယံၤထၢ တၢ်ဆါထီရီၤအတၢ်အိၣ်သးန့ၣ်လီၤ. တၢ်လိၣ်ဘၣ်အါထီၣ်တၢ်မၤစၢၤဝဲၤကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အါထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒီး ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်တဖိးလိာ်သးဒီးသွံၣ်ထံ—အလၢကၠံး န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ် — မၤနးမၤဖှီၣ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအသီတခါ ပာ်ဖျါဝဲလၢ တၢ်သူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ (social media) န့ၣ် လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်စှၤကိးမံးနံးအတီၢ်ပူၤဒၣ်လဲာ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိခိၣ်နူာ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ အပတီၢ်လီၤသထြုး လီၤဘျၢၣ်ကွံာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢသုးထီၣ်သုးလီၤကွၢ်ကီ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် တၢ်ဃုထံၣ်ဘၣ်လၢ အမၤစၢ်လီၤကွံာ် မၤလီၤတဲာ်ကွံာ် သးတၢ်သ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်သးစၢၢ်ဆၢတၢ်ညိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်သးဂဲၤသးတၢ်တူၢ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲလၢ ဘၣ်ဃးတၢ်ကွၢ်ကီတၢ်ဒ်အံၤ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လိၣ်ဘၣ်မၤအါထီၣ်ဒ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

You may hear the protest chant, “what do we want? Land rights!” —but what does it really mean? Land is at the heart of Aboriginal and Torres Strait Islander identity, culture, and wellbeing. Known as “Country,” it includes land, waterways, skies, and all living things. In this episode of Australia Explained, we explore Indigenous land rights—what they involve, which land is covered, who can make claims, and the impact on First Nations communities. - ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ် နကနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ ပှၤပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထီဒါလၢအကိးသထြီထီၣ်, “what do we want? တၢ်လၢပသးလီန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်? Land rights! ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ခွဲးယာ် ” — နာ်သက့တၢ်ကိးသထြီအံၤအခီပညီနီၣ်နီၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်? တၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိ အဘီရကၠံၤနၢၤ ဒီး ထီရ့ၣ်စထြ့ၣ်အးလဲးဒၢၤ သူၣ်ကံၣ်သးလဲ အတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်, တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ, ဒီး တၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤန့ၣ်လီၤ. လၢအမ့ၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်သိး “Country,” ကီၢ် လၢအပၣ်ဃုာ် ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်, ထံကျိထံကွာ်, မူကပိာ်လိာ်ဒီး တၢ်မူတၢ်မါခဲလၢာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအီစထြ့လယါထံကီၢ်အဂ့ၢ် Australia Explained တၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤအပူၤန့ၣ်, ပဃုသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်— တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်ပၣ်ဃုာ်လဲၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်တခါလၢအပၣ်ဃုာ်, မတၤတဂၤပာ်ပနီၣ်အီၤသ့, ဒီး အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤထူလံၤဖိအပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ဘၣ်ဃးဒီး လီအ့ၣ်မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ် အတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စံးဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ဖဲ၂ဝ၂၃နံၣ် နံၣ်စးထီၣ် ဃုလါအတီၢ်ပူၤန့ၣ် လီမ့ၣ်လ့ၣ်ယီၣ် (electric bikes), စကူထၢၤ ဒီး စက့းဘီၣ် သ့ၣ်တဖၣ် အလီအ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်အသးအိၣ်အါန့ၢ်အဘျီ ၅ဝဝ ဒီး ခီဖျိလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအဃိ ပှၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်ဝဲ ၁၃၈ဂၤ ဒီး ပှၤသံအိၣ်ဝဲ ၃၆ဂၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါအီကူာ် ၂၃သီ မုၢ်ဘူၣ်အနံၤ မဲလ်ဘၢ ကညီတဝၢ တၢ်မၤလၤကပီၤသကိး တနံၣ်တဘျီ ကညီလုၢ်လၢ်ထူသနူလါခူးကံၢ်စုအမူးအကတီၢ် ကညီဖိလၢအဟဲတုၤအိၣ်ဆိးဆီလီၤအသးဖဲမဲလ်ဘၢဝ့ၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ် ဃုာ်ဒီး လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲထီၣ်မၤလၤကပီၤသကိးဝဲဒၣ်မူးအံၤန့ၣ်လီၤ.

At some stage you will probably need help from a Justice of the Peace. It may be to prove your identity, to make an insurance claim or to certify copies of your legal documents in your language. JPs are trained volunteers who play a crucial role in the community by helping maintain the integrity of our legal system. So what exactly does a JP do and where can we find one when we need their services? - လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်တတီၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကလိၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤအုၣ်သးလၢတၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ် - Justice of the Peace တဂၤဂၤ အတၢ်မၤစၢၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်ကမ့ၢ်လၢ တၢ်ဃ့ထီၣ် တၢ်အုၣ်ကီၤတခါအဂီၢ်, လၢကဒိးတ့ဒိးဖျီသးအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် မၤလီၤဖးကွံာ်သးအဂီၢ်, မ့တမ့ၢ် သဲစးလံာ်တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါလၢအကွဲးဃာ်သးလၢနကျိာ်ဒီး လံာ်တကွီၣ်ဒိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်အမ့ၢ်အတီန့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤအုၣ်သးလၢတၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ် - Justice of the Peace တဂၤ တၢ်အုၣ်သးဆီၣ်ထွဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် တၢ်ကိးစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ JP လၢအမ့ၢ်ပှၤမုာ်သးမၤကလီ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သိၣ်လိပာ်အီၤ လၢအမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ သဲစးသနူတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢ JP တဂၤန့ၣ် မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်ဒီး ဖဲနမ့ၢ်လိၣ်ဘၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်မၤစၢၤဝဲၤကျိၤအခါ နကဘၣ်ဃုထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်.

တၢ်ပာ်ဖျါအသီတခါအပူၤ စံးဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲဒိၣ်ထီၣ် ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ် ဒီးတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအဝဲသ့ၣ်တ့ထုးထီၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ဆှၢအီၤဆူထံကီၢ်အဂုၤအဂၤဟဲအါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

Did you know that people offering taxi services from home need to register for Goods and Services Tax (GST)—regardless of how much they earn? Or that a fitness instructor needs local council approval to see clients at home? In this episode, we unpack the basic rules you need to know when setting up a home-based business in Australia. - ပှၤလၢအမၤတၢ်မၤဒ်သိး ပှၤနီသိလ့ၣ်ထဲစံၣ် လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲဟံၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဟဲနုာ်အိၣ်ထဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ် ကဘၣ်သြီနုာ်အမံၤစရီ ဒီး Goods and Services Tax (GST) န့ၣ်မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါအီၤစ့ၢ်ကီးဧါ? မ့တမ့ၢ်ဘၣ်တခီ ပှၤမၤဟူးနီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤ အပှၤနဲၣ်လိတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ လီၢ်ကဝီၤ ကီၣ်ကးကရၢတၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးန့ၣ် နသ့ၣ်ညါအီၤစ့ၢ်ကီးဧါ? အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ ဖဲနစးထီၣ်ပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲဟံၣ်ပူၤအခါ ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ လၢနလိၣ်ဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ပကဃဲၣ်လီၤကွၢ်အီၤဖဲတၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.

တနံၣ်အံၤ န့ဒီၣ်အနွံ—NAIDOC Week န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်မၤလၤကပီၤ ပှၤထူလံၤဖိ အကလုၢ် အတၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်ဒီးလုၢ်လၤဆဲးလၤ လၢတၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီအီၤ ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်အနံၣ် ၅ဝန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအစးထီၣ်တ့ၢ်အသးဒီး တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢ တၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ်, တၢ်တုၤသိးထဲသိးအဂီၢ်, တၢ်သဘျ့အဂီၢ်ဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဂံၢ်ထံးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်အံၤ ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် လၢအစိကမီၤအိၣ်ဝဲဒၣ်တုၤလၢတၢ်မၤလၤကပီၤအီၤလၢထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပတီၢ်, ဒီး မ့ၢ်ဝဲပျဲၢ်စီၣ်တခါလၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် မုၢ်မဆါတနံၤအံၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

NAIDOC အနွံတနံၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤလၤကပီၤဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိခိၣ်နၢ် စၢၤသွဲၣ်ဆူညါ အဂံၢ်အဘါ, တၢ်ထံၣ်ကွၢ်စိဒီး တၢ်န့ၢ်သါန့ၣ်လီၤ.

ပသိၣ်ခဲစၢၣ်န့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲခဲစၢၣ်တၢ်ဆါလၢတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤအါကတၢၢ်ယဲၢ်ခါတခါ, သနာ်က့ တၢ်သံတၢ်ပှၢ်အနီၣ်ဂံၢ်ကဲထီၣ်အါကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ခီဖျိအသးလၢ တၢ်ဆါအံၤကဲထီၣ်န့ၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤစဲၤခံတလၢကွံာ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်သမံသမိးမၤကွၢ်တၢ်ဆါ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအသီ လၢတၢ်စးထီၣ်အိးထီၣ်အီၤဖဲလါယူၤလံ ၁သီန့ၣ်, တၢ်မုၢ်လၢ်အိၣ်လၢ အကထံၣ်ဒီးဖီၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆါအံၤ လၢအဆိအချ့ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်ထီထီသ့ၣ်တဖၣ်—လၢအပၣ်ဃုာ် အီစထြ့လယါပှၤထူလံၤဖိဒီး ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးအပှၤတဝၢတနီၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်တၢ်လီၢ်လၢအတၢ်ပူၤဖျဲးပတီၢ် တထီၣ်ဘးဒ်သိးတၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤဘၣ်န့ၣ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ်စံးလၢအဝဲသ့ၣ် ကဃုမၤန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအသီလၢကထုးကွံာ်ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤပိာ်ထွဲထီၣ်အသးခီဖျိ ဝံးထိရံယါပၢၤကီၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အဖီၣ်န့ၢ် ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ ဒီးလိာ်ဘၢလိာ်ကွီၣ်အီၤလၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်အခါ ၇ဝ, ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်မၤကမၣ် မုၣ်ခွါသွံၣ်ထံး တၢ်မၤတရီတပါအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ် အနီၣ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီး ဟဲစိာ်မၤအါထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆီတလဲအသီ တဘျုးခါ ဒီး ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ်ပာ်လီၤလံတၢ်ဘျၢလၢတၢ်ကဘၣ်တြီဝဲဒၣ် တၢ်သူလီတဲစိစိာ်စု ဖဲတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်တၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

In Australia, alcohol is often portrayed as part of social life—especially at BBQs, sporting events, and public holidays. Customs like BYO, where you bring your own drinks to gatherings, and 'shouting' rounds at the pub are part of the culture. However, because of the health risks associated with alcohol, there are regulations in place. It's also important to understand the laws around the legal drinking age, where you can buy or consume alcohol, and how these rules vary across states and territories. - ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ သံးန့ၣ် ညီနုၢ်တၢ်ပာ်ဖျါအီၤဒ်သိး တၢ်တခါလၢအပၣ်ဃုာ်ဖဲတၢ်အိၣ်မူအတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်အပူၤ—လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲတၢ်မၤဝဲဒၣ် ဘးဘံးခြူ—တၢ်ကၣ်, တၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲအမူးသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီး ကမျၢၢ်နံၤသဘျ့အဆၢကတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. လုၢ်လၢ်ဒ်သိး BYO, လၢအမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သကိးအပူၤဟဲစိာ်ဃုာ်နနီၣ်ကစၢ်ဒၣ်နဲတၢ်ထံတခါခါလၢနကအိအီၤအဂီၢ်, ဒီး 'shouting'န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပှ့ၤဒုးအိလိာ်သးသံးဖဲတၢ်ဆါလီၤသံးကျးအပူၤအလုၢ်လၢ်တခါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ဆူၣ်ချ့တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဘျးလိာ်အသးဒီးသံးအဃိ, တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢလၢတၢ်ပာ်လီၤအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်စဲၣ်ဒီး ကဝီၤဒိၣ်တၢ်ပၢ တဘ့ၣ်စုာ်စုာ် အတၢ်ပာ်လီၤ သံးတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်, တၢ်ပာ်ပနီၣ်သးနံၣ်လၢတၢ်အိသံးန့ၢ်, ကဘၣ်ပှ့ၤအိသံးဖဲလဲၣ် မ့တမ့ၢ် ကဘၣ်အိအီၤဖဲလဲၣ်, တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ကဘၣ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အီၤန့ၣ်လီၤ.

NATO ထံကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်သးလီၤပလိာ်လၢ ကမၤအါထီၣ်တၢ်သူကျိၣ်စ့လၢတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤအဂီၢ်လၢအမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ထုးထီၣ်ပနံာ်ပာ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်အဖီခိၣ် ယဲၢ်မျးကယၤန့ၣ်လီၤ. အီစထြ့လယါကီၢ်ဆှၢစ့ၢ်ကီး တၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆူယူရပၤ လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ယူၤကရ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်သူကျိၣ်စ့လၢတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤအဂီၢ်န့ၣ် ကီၢ်အမဲရကၤမ့ၢ်ဃ့ကညးလၢ ကမၤအါထီၣ်အီၤနာ်သက့ အီစထြ့လယါကီၢ် အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲဒ်အလီၢ်လီၢ်အသိးဒီး အတမၤအါထီၣ်ဝဲတၢ်သူကျိၣ်စ့အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲလၢ န့တိ ထံကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် သးလီၤပလိာ်လၢကမၤအါထီၣ်တၢ်သူကျိၣ်စ့လၢတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤအဂီၢ် ဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်လိာ်အသးဖဲ Netherlands ထံကီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ.

တနံၣ်အံၤနံၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ပှၤဆံဆဲၣ်နံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်သူ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ—social media န့ၣ် တၢ်ကစးထီၣ်တြီဝဲဒၣ်အီၤအဃိ, အီစထြ့လယါကီၢ် ကကဲထီၣ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ထံကီၢ်အဆိကတၢၢ်တဘ့ၣ်လၢ အကျဲးစၢးမၤအါထီၣ်ပှၤသးနံၣ်လၢ အသူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢန့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကစးထီၣ်တၢ်တြီတံာ်အံၤအဂီၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်အိၣ်တ့ၢ်က့ၤစှၤန့ၢ်ဃုလါဒ်သနာ်က့န့ၣ် တၢ်တြီတံာ်အံၤ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအကျိၤအကျဲကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ် အတအိၣ်ဖျါရှဲရှဲဒ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

The representation of Indigenous Australians in media has historically been shaped by stereotypes and exclusion, but this is gradually changing. Indigenous platforms like National Indigenous Television (NITV) and social media are breaking barriers, empowering First Nations voices, and fostering a more inclusive understanding of Australia's diverse cultural identity. Learning about these changes offers valuable insight into the country's true history, its ongoing journey toward equity, and the rich cultures that form the foundation of modern Australia. Understanding Indigenous perspectives is also an important step toward respectful connection and shared belonging. - တၢ်ကစီၣ်တဝၢအပူၤ အီစထြ့လယါပှၤထူလံၤဖိ အတၢ်ကဲခၢၣ်စးန့ၣ် တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အတၢ်ပာ်လီၤအက့ၢ်အဂီၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်သံအီၤဒီး ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အီၤ, သနာ်က့န့ၣ် တၢ်ဆီတလဲဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲကယီယီလံန့ၣ်လီၤ. ပှၤထူလံၤဖိအပျဲၢ်စီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး, National Indigenous Television (NITV) ဒီး ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ကစီၣ်တဝၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘိးကၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ် တၢ်တြီတံာ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဟ့ၣ်စိဟ့ၣ်ကမီၤဝဲ ပှၤထူလံၤဖိကလုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် အီစထြ့လယါကီၢ် လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်လီၤဆီလိာ်အသးအကလုာ်ကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်မၤလိသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃးတၢ်ဆီတလဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအါထီၣ် တၢ်နၢ်ပၢၢ်ထံကီၢ်အံၤအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအမ့ၢ်အတီဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်, အတၢ်လဲၤကျဲဆူတၢ်တုၤသိးပှဲၤသိး, ဒီး လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤလီၤဆီအါမး လၢအမ့ၢ်ခီၣ်တဃာ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်အီစထြ့လယါကီၢ်စိၤခ့ခါခဲအံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ပှၤထူလံၤဖိအတၢ်ထံၣ်တၢ်ပာ်သးန့ၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ခီၣ်ခါအရ့ဒိၣ်တခါ လၢတၢ်လဲၤဆူ တၢ်ဘျးစဲလိာ်သးလၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပာ်ကဲဒီး တၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်ဘၣ်ထွဲန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ဖျါအသီတခါထံၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ကသံၣ်ကသီ အတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့အပှ့ၤဒိၣ်မးန့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ပှၤအီစထြ့လယါ ဘူးထီၣ်အဂၤ ၂ကကွဲၢ်ဃၣ်ဃၣ် ထုးယံၤအသး, မၤယံၤမၤနီၣ်အသး မ့တမ့ၢ် လဲၤကပၤကွံာ် တၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး ကသံၣ်သရၣ်ဖးဒိၣ်လီၤဆီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

According to the United Nations, governments around the world are struggling to counter hate speech. - ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢစံးဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ပဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢတၢ်ခီဆၢတၢ်သးဟ့အတၢ်စံးတၢ်ကတိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

Home and contents insurance is a safety net many households expect to rely on during difficult times. But it's also a financial product that even experts can find challenging to navigate. Whether you own or rent your home, understanding your level of cover, knowing what fine print to look out for, and learning how to manage rising premiums can help you make more informed choices as a consumer. - ဟံၣ်ဒီးဟံၣ်ဃီပီးလီသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်အုၣ်ကီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ပူၤဖျဲးပှာ်လၢဟံၣ်ဒူၣ်အါမး အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢကဒိးသန့ၤသးလၢအလိၤဖဲလၢအဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ် ကျိၣ်စ့တၢ်ဖိတၢ်လံၤတခါလၢ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒၣ်လဲာ် အိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကနဲၣ်ကျဲအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နကဲဟံၣ်ကစၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, အိၣ်လဲဟံၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်န့ၢ်ဘျုးအဂ့ၢ်, တၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်အိၣ်သးဒ်လဲၣ်တကလုာ်လၢနကဘၣ်ဃုမၤန့ၢ်အီၤ, ဒ်သိးတၢ်အုၣ်ကီၤကျိၣ်စ့တၢ်မၤနီၣ်အပတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်သုတဟဲအါထီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်ကဘၣ်ရဲၣ်ကျဲၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်, ဒ်နမ့ၢ်ပှၤသူစွဲတၢ်ဖိတဂၤအသိး နမ့ၢ်မၤလိသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဆိနသးလၢတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် အကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢနဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဝံးထိရံယါပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢကအိးထီၣ် တၢ်သမံသမိးမၤကွၢ်တၢ်အိကသံၣ်မူးဘှီးအလီၢ် အဆိကတၢၢ်တခါဖဲ Fitzroy ကဝီၤဒ့အပူၤ, လၢအမ့ၢ်ဝဲဒၣ်မဲလ်ဘၢမုၢ်နၤခီပှၤဟးလိာ်ကွဲအိၣ်အါကတၢၢ် အဟီၣ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ်အကျါတခါန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါတခါပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒီးပှၤဃ့လီၢ်အိၣ်ကဒုဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး, PTSD ဒီး နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်အါမး လၢအတဘၣ်ဘျိးဘၣ်ဒါလိာ်အသးဒီးနီၣ်ဂံၢ်တၢ်ထိၣ်ဃူဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒီး တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ လၢအဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့လိာ်အသးဒီးလုၢ်လၢ်ဆဲးဘၣ်အဃိ နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်ကီတၢ်ခဲအတၢ်တာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် နးဒိၣ်ထီၣ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

Australia may be known for its beaches, but its snowfields offer unforgettable winter experiences—whether you're skiing, tobogganing, throwing snowballs, or seeing snow for the very first time. In this episode, we'll guide you through everything you need to know for a snow trip, from what to pack and where to go, to how to stay safe, warm, and ready for fun. - အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ အပီၣ်လဲၣ်ကၢၣ်နံၤသ့ၣ်တဖၣ်, သနာ်က့န့ၣ်အဘှ့ၣ်မုၢ်ပစီၤအပျီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤစ့ၢ်ကီး တၢ်ဂိၢ်ခါအဆၢကတီၢ် တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ တၢ်သးပ့ၤနီၣ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်နီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကမ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်လဲၤထံၣ်ဘၣ် ဘှ့ၣ်ပစီၤအပျီမုၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီ, တၢ်ဒိး စကံး, တၢ်ထိၣ်လီၤထြုးသးဖဲဘှ့ၣ်လီၤသကၤအဖီခိၣ်, တၢ်ကွံးလိာ်ကွဲ ဘှ့ၣ်ပစီၤကိၣ်လိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါတဘျီအံၤန့ၣ် ပကနဲၣ်ကျဲနၤ လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လဲၤဟးဆူ ဘှ့ၣ်ပစီၤအပျီအဂီၢ် တၢ်ကိးမံၤဒဲးလၢ နကဘၣ်သ့ၣ်ညါပာ်စၢၤအီၤအဂ့ၢ်အကျိၤ, စးထီၣ်လၢ နကဘၣ်လဲၤဘိၣ်ဃုာ်တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ် ဒီး တုၤလီၤဝဲဒၣ်ဆူ နကဘၣ်လဲၤတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်, တၢ်ပူၤဖျဲးကအိၣ်အဂီၢ် နကဘၣ်အိၣ်ဆိးဒ်လဲၣ်ဒီး နကဘၣ်မုာ်လၤသးခုဖဲတၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

လ့ၢ်ဘၢၢ် ဆီတလဲကျိၤကျဲဒီးတၢ်ကဟံးခိသွဲလၢဆူဖၢၣ်စ့ပာ်ဖှိၣ်အအိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဒုးကဲထီၣ်တၢ်တၢ်သီၣ်တၢ်သဲဖဲပှၤတဝၢအပူၤန့ၣ်လီၤ. သနူအံၤအတမ့ၢ်တၢ်အသီတခါဘၣ်, အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်ကီဖးဒိၣ်အခဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်?

ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်ကိတိာ်အသီ Anne Aly စံးဝဲဒၣ် ပှၤတဝၢတၢ်ဖိးတံၢ်စဲဘူးန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢအဘၣ်ဃးဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်အပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်. အဝဲတဲတၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲလၢ ပဒိၣ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢကအိးထီၣ် ကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်ဂ့ၢ်ဝီဝဲၤဒၢး လၢအကအိၣ်ထီၣ်ဖဲ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဂ့ၢ်ဝီဝဲၤကျိၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.

SBS မၤလၤကပီၤဝဲဒၣ် အတၢ်ပှဲၤထီၣ်အနံၣ် ၅ဝ န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၇၅နံၣ် လါယူၤ ၉သီအနံၤန့ၣ် တၢ်စးထီၣ်ဝဲဒၣ် 'Radio Ethnic Australia' န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဖဲန့ၣ်အခါ Al Grassby လၢအမ့ၢ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလီၤဆီလၢပှၤတဝၢတၢ်ရ့လိာ်အဂီၢ်အဆိကတၢၢ်တဂၤ အတၢ်မၤကွၢ်ဒူဒူတခါန့ၣ်လီၤ.

In the central west of New South Wales, Dubbo is home to some of the largest Nepali and Indian communities in the state. - သဝီဖိ လၢအအိၣ်ဖဲ ဝံးရၣ်ကၠူးရံၤကီၢ် ဖဲနယူဆီၣ်သ်ဝံ မုၢ်နုာ်ခၢၣ်သးအံၤ ဟဲကဲထီၣ်ဝဲကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်အိၣ်ဖှိၣ်အါထီၣ်အလီၢ်တတီၤ, လၢပှၤအ့ဒံယါဒီး ပှၤနံးပီလ် အပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဆိးအီၤ ဒီး ဖဲသဝီအံၤအပူၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ်အါကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.

A free, independent and diverse press is a fundamental pillar of democracy. Australia has two taxpayer-funded networks that serve the public interest (ABC and SBS), plus a variety of commercial and community media outlets. Although publicly funded media receives money from the government, it is unlike the state-sponsored outlets found overseas. - တၢ်လၢဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်အခီၣ်ထံးအထူၣ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်စဲးကျံးထုးထီၣ်ရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်လၢ အကလုာ်လီၤဆီအါမး ဒီး တဒိးသန့ၤသးလၢပှၤနီတဂၤ လၢအပှဲၤဒီးတၢ်သဘျ့န့ၣ်လီၤ. အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ ပှာ်ယဲၤအိၣ်ခံခါ လၢပှၤဟ့ၣ်လီၤခိသွဲကျိၣ်စ့ ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအီၤ လၢအမၤဝဲတၢ်မၤလၢထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်တၢ်န့ၢ်ဘျုးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ် ဒီး ကမျၢၢ်တၢ်ကစီၣ်တဝၢသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲအါမးစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ကမျၢၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤ တၢ်ကစီၣ်တဝၢန့ၣ် အမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် ကျိၣ်စ့လၢပဒိၣ်အအိၣ်နာ်သက့, အတလီၤဂာ်ဒ်သိး ပဒိၣ်တၢ်ကစီၣ်သန့ လၢတၢ်ထံၣ်ဘၣ်အီၤဖဲထံချၢကီၢ်ချၢတနီၤနီၤသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါကီၢ် ဆူၣ်ချ့ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်ဟ့ၣ်ခွဲးဝဲဒၣ် ကသံၣ်အသီတကလုာ် လၢအကမၤကဘဲးလီၤ အးလ်ဆဲမၢ (Alzheimer) တၢ်ဆါအတၢ်နးထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤ တၢ်တြီဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်လံာ်ဃံးဃာ်, Mine Ban Treaty အံၤ, အိၣ်ဘူးထီၣ်လံလၢအနံၣ်သၢဆံ နာ်သက့ ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိလၢထံကီၢ်အဘ့ၣ် ၇ဝအပူၤသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်အိၣ်မူဒံးဝဲဒၣ်ဖဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်အတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢမ့ၣ်ပိၢ်လၢအအိၣ်တ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ တနံၣ်န့ၣ်ပှၤသံအိၣ်ဝဲအဂၤ ၆,ဝဝဝ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်ဖဲလါယူၤလံ ၁သီန့ၣ် ပှၤအီစထြ့လယါ ဖဲကီၢ်စဲၣ်တနီၤနီၤအပူၤ တၢ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ကဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး လီမ့ၣ်အူအပှ့ၤထီၣ်န့ၣ်လီၤ. ခွံစလဲ, နယူဆီၣ်သ်ဝံဒီး ဆီၣ်သ်အီစထြ့လယါ ကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်အိၣ်သးအိၣ်အါလၢ ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲ အဝဲသ့ၣ်လီမ့ၣ်အူဂံၢ်အပှ့ၤထီၣ် အမျးကယၤ ၁ဝ — ဒီးတၢ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်အသးဖဲတၢ်ဂိၢ်ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Do you know someone who makes an extraordinary impact in the community? It could be a person from any background or field of endeavour. You can help celebrate their achievements by nominating them for an Order of Australia. The more we recognise extraordinary members within our communities, the more Australia's true diversity is reflected in the Australian honours list. - မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါပှၤလၢ အဟ့ၣ်လီၤသးမၤတၢ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤဆီ တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် ဖဲနပှၤတဝၢအပူၤတဂၤဂၤစ့ၢ်ကီးဧါ?ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အကမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အကျဲးစၢးမၤတၢ်မၤဆူၣ်ဆူၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤအဝဲန့ၢ် အထူအထံးဟဲန့ၢ်ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤဖဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ် အတွးတအိၣ်ဘၣ်.တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤအီၤ လၢပှဲၤထီၣ်ဘးဂ့ၤဂ့ၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် နမၤစၢၤအီၤသ့လၢ တၢ်မၤလၤကပီၤအီၤ ခီဖျိတၢ်ဆှၢနုာ်အမံၤလၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ် Order of Australia ခိၣ်ဖးတၢ်လၤကပီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ပသ့ၣ်ညါမၤနီၣ်ဒီး ပာ်ပနီၣ် ပကရၢဖိလၢအတၢ်မၤဂ့ၤလီၤဆီသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်အါထီၣ်န့ၣ်, ဖဲပှၤဟ့ၣ်လၤကပီၤပှၤအီစထြ့လယါထံဖိကီၢ်ဖိစရီအပူၤန့ၣ် အကဆဲးကလၤပာ်ဖျါဝဲ အီစထြ့လယါကီၢ် လၢအမ့ၢ် ပှၤကလုာ်လီၤဆီလိာ်အသးအါမး အိၣ်ဆိးအီၤန့ၣ်လီၤ.

Alfred is an Indonesian migrant, and Clinton is an Aboriginal man from Western Australia. Their friendship changed the way Alfred understood his identity as a migrant Australian. - အဲလ်ဖြဲၣ် န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် အ့ဒိနံရှါပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးတဂၤဒီး ချ့ထၢၣ် န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပှၤအဘီရကၠံၤနၢၤ ပိာ်ခွါတဂၤ လၢအဟဲန့ၢ်လၢ အီစထြ့လယါမုၢ်နုာ် — Western Australia န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တၢ်ရ့လိာ်အံၤ ဆီတလဲဝဲ ကျိၤကျဲလၢ အဲလ်ဖြဲၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်လီၤ အနီၣ်ကစၢ်တၢ်က့ၣ်ပနီၣ် ဒ်သိးအီစထြ့လယါပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ.

အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤအပူၤဒီး အိၣ်ဆိးဒိၣ်ထီၣ်ဖဲဒဲကဝီၤအပူၤအနံၣ် ၂ဝဘျဲၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, ဖဲတယံၤဒ်ဘၣ်န့ၣ် နီၣ်ဖီဖိဝါဒီး အပုၢ်ဒ့ခွါဟဲသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးဘၣ်ဝဲဖဲ မဲလ်ဘၢဝ့ၢ်, ဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ်, အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

ကိးနံၣ်ဒဲး မ့ၢ်တုၤလီၤဖဲ National Reconciliation Week—ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်မၤဃူမၤဖိးက့ၤတၢ်အနွံ, စးထီၣ်ဖဲလါမ့ၤ ၂၇သီ တုၤလါယူၤ ၃သီန့ၣ်, ပှၤအီစထြ့လယါဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤလိအါထီၣ်ဘၣ်ဃး ထံကီၢ်အံၤအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ, လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤဒီး တၢ်မၤကဲထီၣ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် အတၢ်အိၣ်နီၤလီၤအသးအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

Many people from CALD communities, especially women, are avoiding or delaying preventative cancer care. - ပှၤအါဒံအါဂၤလၢကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်အပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဟးဆှဲး မ့တမ့ၢ် မၤယံာ်မၤနီၣ်သးလၢ တၢ်ဒီသဒၢဆိခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲန့ၣ်လီၤ.

Australia has a dark chapter of history that many are still learning about. Following European settlement, Aboriginal and Torres Strait Islander children were removed from their families and forced into non-Indigenous society. The trauma and abuse they experienced left deep scars, and the pain still echoes through the generations. But communities are creating positive change. Today these people are recognised as survivors of the Stolen Generations. - အီစထြ့လယါကီၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ ခံးသူတတီၤလၢပှၤအါဒံအါဂၤ မၤလိသ့ၣ်ညါဒံးဝဲဒၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤယူရယပၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲသုးဆီလီၤအသးအဘျီ, ပှၤထူလံၤဖိ အဘီရကၠံၤနၢၤဒီး ထီရ့ၣ်စထြ့ၣ်အးလဲးဒၢၤ ဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ထုးကွံာ်အဝဲသ့ၣ်လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိအပူၤ ဒီး မၢဆူၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဖဲ ပှၤအဲကလံးဖိ လၢအတမ့ၢ်ပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ် အပှၤကရၢကရိအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဆူၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်လီၤ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ခိၣ်သ့ၣ်တခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပျံၤတ့ၢ်တၢ်ဒီး တၢ်မၤဆါပယွဲ လၢအဝဲသ့ၣ်တူၢ်ဘၣ်လဲၤခီဖျိဘၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအိၣ်တ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဒ်သိး တၢ်ပူၤလီၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်လီၤသးဆါတခါလၢတၢ်တူၢ်ဘၣ်အီၤတုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ, လၢအသီၣ်သထြီပိာ်ထွဲဝဲစၢၤသွဲၣ်တစိၤဘၣ်တစိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သနာ်က့ ပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဆီတလဲဆူတၢ်ဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤဒ်အမ့ၢ် Stolen Generations—စၢၤသွဲၣ်လၢတၢ်ဟုၣ်ကွံာ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤလါမ့ၤ ၁၉သီတုၤ ၂၅သီန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် National Volunteers Week, ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်ပှၤမုာ်သးမၤကလီတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အနွံန့ၣ်လီၤ.

တၢ်သူယီၣ်ကူၣ်ဆး—AI လၢတၢ်ဃုထၢမၤအါထီၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိသီန့ၣ် ဟဲအါထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအီစထြ့လယါ တၢ်ကရၢကရိ သၢပူ ခံပူန့ၣ် တၢ်နာ်လၢအသူဝဲဒၣ် စဲးဖီကဟၣ်အံၤဖဲအဝဲသ့ၣ်မၤအါထီၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိအသီ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤရဲၣ်ကျဲၤတဆီဘၣ်တဆီအပူၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်အံၤအဃိ တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်ပဲၤဖးနီၤဖးတၢ်အဒူၣ်အဆၢ တၢ်ကွၢ်တလီၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကအိၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤ.

Last year alone, over 3,200 romance scams were reported by Australians, resulting in losses of more than 23 million dollars. Three experts explain how scammers operate, the red flags to watch for, and what to do if you're the victim of a romance scam. - ဖဲအပူၤကွံာ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ တၢ်ကူၣ်တရံး တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ လၢအဘၣ် တၢ်တီၣ်ဖျါထီၣ်အီၤ လၢပှၤအီစထြ့လယါန့ၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ် အါန့ၢ် ၃,၂ဝဝ ဒီး ခီဖျိလၢတၢ်ကူၣ်တရံး အတၢ်လံၣ်တၢ်လီအံၤအဃိန့ၣ် ကျိၣ်စ့လၢဘၣ်ရှူကွံာ် အိၣ်အါန့ၢ်ဒီလၣ် ၂၃ကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သၢဂၤ ဟ့ၣ်နီၤလီၤ တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃး ပှၤကူၣ်တရံးလီန့ၢ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟူးဂဲၤမၤတၢ်မၤဒ်လဲၣ်, တၢ်ပနီၣ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်လဲၣ် ဒီး နမ့ၢ်ကဲထီၣ် ပှၤတူၢ်ဘၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ တၢ်ကူၣ်တရံးန့ၣ် နကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

The migration system is complex and confusing. Experts say a lack of accessible support and credible information is leading to visa abuse. - တၢ်သုးလီၢ်သုးကျဲသနူန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအဘံဘူဒီး နၢ်ပၢၢ်ဘၣ်အီၤကီတခါန့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်တအိၣ်လၢပှဲၤဘၣ်အဃိ ဒုးကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်ကမၤကမၣ်တၢ်ဒီး လံာ်ခီကီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Anthony Albanese ပာ်ဖျါထီၣ် အဝဲတၢ်ဟံးမူဒါခံဘျီတဘျီ ပဒိၣ်ဝဲၤကျိၤဒီး Tanya Plibersek ဘၣ်တၢ်ထုးဖုၣ်လီၤကွံာ်အလီၢ်အလၤ လၢအကဲထီၣ်က့ၤ ပှၤဂ့ၢ်ဝီဝဲၤကျိၤကိတိာ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.

ပိာ်မုၣ်လွံၢ်ပူတပူန့ၣ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲ လုၢ်လၢ်သွံၣ်ဟဲအါတလၢနာ်သက့ ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အီၤဖဲ ပိာ်မုၣ်ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်ဝီ တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါကီၢ် လၢအမ့ၢ် ကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါကလုာ်အိၣ်ဆိးအီၤတဘ့ၣ်အပူၤအံၤ, ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်အိၣ်မူလၢခံကတၢၢ်အတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲအနွံ — National Palliative Care Week န့ၣ် တနံၣ်အံၤ နုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဆူ အနံၣ် ၃ဝ အပူၤလံန့ၣ်လီၤ. တနံၣ်အံၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်မုၢ်နံၤအံၤ အခိၣ်တီန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ်: 'What's your plan? နတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်? န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီအံၤအတၢ်ပညိၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး ကဟံၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိး ဘၣ်ဃး တၢ်အိၣ်မူအပူၤ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ် အတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲအဂ့ၢ်အကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် ကပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးဒီး မၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်အီၤ လၢအဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါလိာ်အသး ဒီးလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤ အတၢ်မၤညီနုၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီး ပှၤလီၢ်ကဝီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်မၤထွဲ လုၢ်လၢ်ထူသနူ လၢအဘၣ်ဃး တၢ်သံ ဒီး ဘူးထီၣ်ကသံ အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဘၣ်တၢ်တၢၣ်ပီၣ်မၤအီၤဖဲ အီးလဲအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအတၢ်ကရၢကရိ, Leukaemia Foundation စံးဝဲဒၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ ပှၤကညီ ၁၂ဂၤအကျါ တဂၤန့ၣ် အတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်လၢ ကန့ၢ်ဘၣ်သွံၣ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ နာ်သက့ တၢ်ဆါအံၤအတၢ်ပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်တသ့ၣ်ညါပာ်သးဘၣ်အဃိ ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအိၣ်ဝဲအါမး လၢအအိၣ်ထီၣ်ပာ်ဖးယံၤ ဒီးတၢ်တသ့ၣ်ညါအီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကရၢကရိအံၤစံးဝဲဒၣ် သွံၣ်ခွဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် မ့ၢ်တုၤလီၤဖဲ ၂ဝ၃၅နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် အကအါတလၢကွံာ်ဝဲဒၣ် ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအကလုာ် အဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.