SBS Karen - tJ;pfbHtJ;pf unD

ခဲကနံၣ်အံၤ အၣ်စံၣ်ယၣ်—ASEAN တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် ၄၇ဝီတဝီန့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲ မလ့ရှါကီၢ်အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအပူၤ တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ အကပာ်တၢ်ပညိၣ်လီၤဖဲ တၢ်မၤပနံာ်တၢ်ကၤ ဒီး ဟီၣ်ကဝီၤ ဘံၣ်ဘၢဂ့ၢ်ဝီအပူၤ — ဒီးကီၢ်အမဲရကၤကီၢ်ခိၣ် Donald Trump စ့ၢ်ကီး ထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် Anthony Albanese စ့ၢ်ကီးထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အံၤဒီး စံးဝဲလၢ အဝဲအတၢ်ပညိၣ်လၢတၢ်လဲၤတဘျီညါအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီး တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ ပှၤအီစထြ့လယါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပၢၤကီၢ်လၢအခီဆၢထီဒါ တၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးသနူ သကုၤအီစထြ့လယါကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ စးထီၣ်မၤဝဲ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအသီတခါ လၢအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဒုးသ့ၣ်ညါပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢအဘၣ်ဃး ဖဲတၢ်ဒုးထီဒါတၢ်လၢအအိၣ်ဒီးကျိစုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဒီသဒၢလီၤအနီၣ်ကစၢ်အသးဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဂ့ၢ်ဝီပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ်အံၤစံးဝဲဒၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်ကမၤတၢ်ဒုးထီဒါလၢအပၣ်ဃုာ်ဒီးစုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲတၢ်လီၢ်လၢပှၤအိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်အါသ့ၣ်တဖၣ်ကျါ, ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ထံကီၢ်အံၤ တၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကး အတၢ်ဒုးထီဒါတၢ်န့ၣ် အိၣ်ဒ်ဝဲဖဲမၤအသးသ့အပတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါပှၤဃိထံသ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ် ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဒုးအီၣ်နုၢ်ဖိန့ၣ် ဒီသဒၢ ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢကဒုးထီဒါဝဲ နုၢ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ လၢအမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ် နီၣ်ခိဂံၢ်တြီဆၢ အဂံၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါအသီအပူၤန့ၣ်စံးဝဲဒၣ်, တၢ်ဒၢထီၣ်ဖိမ့တမ့ၢ်အိၣ်ဒီးဟုးသး ဒီး တၢ်ဒုးအီၣ်နုၢ်ဖိန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဒုးထီဒါတၢ်ဆါဃၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ် T-cells လၢအမၤစၢၤအိၣ်ခိးတြီဆၢဝဲ ဆဲလ်လၢအတဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢအကဆီတလဲအသးဆူခဲစၢၣ်သ့သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

Choosing to legally change your name is a significant life decision that reflects your personal circumstances. Each year, tens of thousands of Australians lodge an application through the Registry of Births, Deaths & Marriages. If you're considering a change of name, this episode takes you through the process. - တၢ်ဃုထၢလၢ ကဆီတလဲနမံၤ လၢအဖိးဒီးသဲစးတၢ်ဘျၢန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆၢတဲာ်အရ့ဒိၣ်ဖဲနတၢ်အိၣ်မူအပူၤတခါ လၢအဆဲးကလၤဝဲဒၣ်နနီၣ်ကစၢ်အတၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ လီၤကမၢကမၣ်တခါန့ၣ်, ကိးနံၣ်ဒဲး ပှၤအီစထြ့လယါဖိလၢအဆီတလဲအမံၤခီဖျိ တၢ်သြီနုာ်မံၤစရီ လၢတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်, တၢ်သံဒီး တၢ်ဒိးတ့ဒိးဖျီ—Registry of Births, Deaths & Marriages ဝဲၤကျိၤအပူၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ အကထိကလးအါမးန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆိကမိၣ်လၢ နကဆီတလဲနမံၤ အခီၣ်ထံးတဖျၢၣ် မ့တမ့ၢ် မံၤလီၢ်ခံ ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အမံၤတခီ, နကဘၣ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤ ကဆှၢဝဲနၤတဆီဘၣ်တဆီန့ၣ်လီၤ.

ဖဲနွံကတၢၢ်အတီၢ်ပူၤ ပှၤလၢအပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထီဒါသ့ၣ်တဖၣ် ကွံာ်ဝဲပၢၤကီၢ်ဒီး လၢၢ်ဒီးပလီလၢအအိၣ်ဒီး မဲာ်ကလာ်က့သ့ၣ်တဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်သံကွၢ်အိၣ်ထီၣ်ဒီး တၢ်ပူၤဖျဲးဖဲမဲလ်ဘၢဝ့ၢ်ကျဲဖီခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲမုၢ်ဒဲး—မုၢ်ခီၣ်ထံးနံၤ တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထီဒါအကတီၢ် ပၢၤကီၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးခံဂၤဝံၤအလီၢ်ခံ ဝံးထိရံယါပၢၤကီၢ် မုၢ်လၢ်လၢကဖီၣ်အါထီၣ်ဝဲ ပှၤမၤကမၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဂ့ၢ်ဝီကိတိာ် Tony Burke စံးဝဲဒၣ် ဒ်သိးတၢ်ပာ်ပနီၣ် ကီၢ်ချၢတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ကသ့အဂီၢ် ခဲကနံၣ်အံၤ ပဒိၣ်မၤဝဲတၢ်မၤအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

Learn how to talk about fashion, and how to compliment someone in English, perfect for parties and cultural events. - ဖဲပၣ်တံၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤ မူးပွဲသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ကပတြၢၤ စံးဂ့ၤစံးဝါ ပှၤတဂၤဂၤဒီး တဲဘၣ်ဃးတၢ်ကယၢက့ၢ်ဂီၤအဂီၢ် ကဘၣ်ကတိၤအီၤလၢအဲကလံးကျိာ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကမၤလိသကိးအီၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်သဲစးဂ့ၢ်ဝီပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ်လၢ အကဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်သဲစးတၢ်ဘျၢန့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် စံးဝဲလၢ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဖးဒိၣ်တခါ လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Australia is home to an array of diverse and beautiful wildlife, and knowing how to respond when you encounter wildlife in your home or on your property will help protect our precious wildlife species whilst keeping you, your family and your pets safe. - အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ တၢ်မံၤလၤဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအိၣ်ဝဲအကလုာ်အါမးဒီး ဖဲနဟံၣ် မ့တမ့ၢ် နတၢ်သူၣ်ထီၣ်အပူၤ နမ့ၢ်ထံၣ်တိနိၣ်ဒီး တၢ်မံၤလၤဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အခါ တၢ်သ့ၣ်ညါပာ်စၢၤလၢကဘၣ်ခီဆၢအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤဒီသဒၢဝဲ ပတၢ်မံၤလၤဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဒီး ကပာ်ဝဲနၤ, နဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီး ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢနဘုၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ် ပှဲၤဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်လီၤ.

ပှၤအံးစရ့ခဲလၢာ် ၂ဝဂၤလၢ Hamas ဖီၣ်ကမဲဒုးဃာ်အီၤဖဲ Gaza သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ထီၣ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ Gaza တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အခီၣ်ထံးတပတီၢ် လၢအမ့ၢ်ဝဲ စံၣ်စိၤဒိၣ်အတၢ်လဲလိာ်တခါန့ၣ်လီၤ. ပှၤပးလဲးစတဲဘူးထီၣ် ၂ဝဝဝ ဂၤဃၣ်ဃၣ် လၢအဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်အီၤဖဲ အံးစရ့ဃိးပူၤသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ထီၣ်ကွံာ်အီၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်အါတက့ၢ်န့ၣ် က့ၤကဒါဝဲဆူ ပှၤပးလဲစတဲဖိအတၢ်ပၢအလီၢ် လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤခီဖျိတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်အမဲရကၤကီၢ်ခိၣ် Donald Trump စံးဝဲဒၣ်လၢ အံးစရ့ဒီး—ဟါမါစ် အတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်အံၤဝံၤဝဲလံ, နာ်သက့ တၢ်တၢၣ်ပီၣ် ကၢၣ်ကီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဆဲးအိၣ်ဒ်ဝဲဖဲ Egypt ကီၢ်အပူၤ ဒီး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် လၢဆၢကတီၢ်ယံၤထၢအဂီၢ်န့ၣ် ကဘၣ်ဒ်ဝဲဖးယံၤန့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ ပိာ်ခွါအတၢ်အိၣ်သယုၢ်သတွၤ ဘၣ်အိၣ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိန့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါအီၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဖးဒိၣ်တခါ, ဒီး ဖျါလၢ အဟဲအါထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.ပှၤတဝၢတၢ်ဖိးတံၢ်စဲဘူး အတၢ်အိၣ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိအံၤ ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ် သးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီး တၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤ တကးဘၣ်, တၢ်အံၤလီၤလၢစ့ၢ်ကီး အီစထြ့လယါမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ် ဒီလၣ်လၢအဘံလယၢၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်မနုၤလၢပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဖျါလၢအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်အိၣ်သယုၢ်သတွၤ, အိၣ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိအါဒိၣ်မးလဲၣ်န့ၣ် တယံၤဒ်ဘၣ်တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါတခါပာ်ဖျါဝဲအတၢ်စံးဆၢန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၁သီ မုၢ်ဘူၣ် — မုၢ်ဃုနံၤန့ၣ် ကညီကျိာ်ကၠိလၢအအိၣ်ဖဲမဲလ်ဘၢမုၢ်နုာ်တပၤ အိၣ်ဒီး ကၠိဖိ ၁၂တီၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဖျိထီၣ်ကၠိ အမူးန့ၣ်လီၤ. တနံၣ်အံၤပှၤကၠိဖိလၢ အဖျိထီၣ်ကညီကျိာ်ကၠိ ၁၂တီၤသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲအဂၤ ၁ဝဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၉သီအနံၤန့ၣ် တၢ်ဆှၢနုာ်လီၤဝဲဒၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢဖဲကီၢ်စၢဖှိၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤ ဒ်သိးကပတုာ် တၢ်မၤကစၢ် လၢတၢ်ထုးကွံာ် ခွဲးလၢတၢ်ကြၢးမၤန့ၢ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲလၢဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်အၢအၢသီသီ လၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်လီၤဝဲဒၣ်အဖိလၢအသံအခါန့ၣ်လီၤ.

Springtime in Australia brings warmth, blossoms, and longer days—but also the peak of pollen season. For millions of Australians, this means the onset of hay fever and allergy-induced asthma. - တၢ်ကိၢ်ထီၣ်သီ မ့တမ့ၢ် တၢ်ယီၤထီၣ်သီအံၤ ဟဲစိာ်ဝဲ တၢ်မဲထီၣ်ဖးထီၣ်သီသ့ၣ်တဖၣ်, မုၢ်နံၤလၢအထီဒီး တၢ်ကလၢၤဒိၣ်ထီၣ် — နာ်သက့ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ဖီကမူၣ်ဒံဆူကလံၤကျါအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အတၢ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢပှၤအီစထြ့လယါအကကွဲၢ်အါမးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်ဝဲဒၣ် hay fever ဒီး တၢ်ဖိးလိာ်ဒီးသွံၣ်ထံ တၢ်သးဘံး သ့ၣ်တဖၣ်စးထီၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကညီပှၤဒ့တၢ်ဖိ အဲလ့ာ် လၢအသးနံၣ် ၃၄ တဂၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲအနီၣ်ကစၢ်ဝဲ ဒၢးဖီၣ်တၢ်ကလုၢ်ပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢအအိၣ်ဖဲ မဲလ်ဘၢဝ့ၢ် မုၢ်နုာ်တကပၤဒီး တကတီၢ်ဃီန့ၣ်အဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ဖၠၣ်စိမိၤကၠိဖိတဂၤလၢအမၤလိဝဲဘၣ်တၢ်ကလုၢ်အဂ့ၢ်— Bachelor of Audio ဒီးတနံၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤလိ အဆၢကတီၢ် လီၢ်ခံကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကသံၣ်သရၣ်သရၣ် သရၣ်မုၣ် လၢအအိၣ်ဒီးလံာ်ပျဲ—Registered Nurses အကထိကလးအါမး ဖဲကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ကန့ၢ်မၤအါထီၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်နဲၣ်လီၤကသံၣ်ကသီသ့ၣ်တဖၣ်, ညီနုၢ်လၢတၢ်မၤအီၤသ့ဒၣ်ထဲ ကသံၣ်သရၣ်ဖးဒိၣ် ဒီကထၢၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆီတလဲမၤသီထီၣ်က့ၤ အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤကသံၣ်ကသီအပျီမုၢ် — ဒီးပှၤဆါအသးသမူအါမးန့ၣ်လီၤ.

Indigenous Australian athletes have long inspired the nation, uniting communities and shaping our identity. Olympian Kyle Vander-Kuyp and Matildas goalkeeper Lydia Williams are two such Indigenous athletes that have shaped our national identity. Their stories show the power of sport to foster inclusion, equality, and pride for future generations. - အီစထြ့လယါပှၤထူလံၤဖိပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဃ့ၢ်ဖုသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ဆူၣ်ထီၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ယံၤတ့ၢ်မးလံအသိး မၤဃူမၤဖိးဝဲ ပှၤဝၢသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ပာ်ဖျါထီၣ် ပနီၣ်ကစၢ် အတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလိာ်ကွဲပြၢတၢ်ဖဲအိးလါဘ့းတၢ်လိာ်ကွဲပြၢအပူၤ Kyle Vander-Kuyp ဒီး Matildas ပှၤဖီၣ်ကိ (ပှၤခိးတၢၣ်ဖျိ) Lydia Williams သ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ပှၤထူလံၤဖိ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဃ့ၢ်ဖုခံဂၤ လၢပာ်ဖျါထီၣ် ပပှၤကလုာ်က့ၢ်ဂီၤ အတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် အဂ့ၢ်အကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ဖျါဝဲ တၢ်ယူၤယီၣ်ပာ်ကဲ တၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ပှၤကိးဂၤဒဲးအတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်, တၢ်တုၤသိးထဲသိးဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်, ပှၤထူလံၤဖိ တၢ်ဃ့ၢ်ဖုပြၢအပှၤလိာ်ကွဲဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကဲထီၣ် ဒီကလုာ်အသူၣ်ကံၢ်သးလဲ လၢအကါဒိၣ်, ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤစၢၤသွဲၣ်တစိၤဘၣ်တစိၤ လၢကဂဲၤပျုၢ်ကျဲးစၢးတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ် ဒီး ကဲအီစထြ့လယါကီၢ်ခၢၣ်စးလၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပာ်ကဖၢလၢသးန့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢပာ်ပနီၣ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ကွဲးကျိးထံကျိာ်အမုၢ်နံၤ—International Translation Day န့ၣ် ခဲကနံၣ်အံၤပှဲၤထီၣ်ဝဲ ၈နံၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလၤကပီၤ မုၢ်နံၤအံၤ လီၤဘၣ်ဝဲဒၣ် ဖဲလါစဲးပထဲဘၢၣ်အသီ ၃ဝအနံၤ ဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်လၢကျိာ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢအလုၢ်ဖိမၤန့ၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤ, တၢ်ဘျးစဲဒီး တဝၢတၢ်ဖိးတံၢ်စဲဘူးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤကွဲးကျိးထံကျိာ်ဒီး ပှၤကတိၤကျိးထံကျိာ် ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ် နာ်ဝဲဒၣ် အလီၢ်အိၣ်လၢတၢ်ကဘၣ်မၤအါထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢတၢ်ကဒီသဒၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤတကွီၣ်ဒီး ပာ်လီၤတိာ်ခီလၢကျိာ်တၢ်တြီတံာ်တာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်လၢပှၤသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်အဂီၢ်သကုၤဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လဲၤပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဖဲ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်ကျၢၢ် လၢအအိၣ်ဖဲ နယူယီၣ်ဝ့ၢ် ဒ်သိးလၢအမ့ၢ် တၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်ပတီၢ်ထီ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပာ်ပနီၣ် ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ တၢ်ဂဲၤလိာ်တၢ်လၢသးစၢ်အဂီၢ် — World Programme of Action for Youth ပှဲၤထီၣ်အနံၣ် ၃ဝန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအသီတခါ စံးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤအီစထြ့လယါဖိလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒီးတၢ်တၤကျိၣ်တၤစ့အနီၣ်ဂံၢ်န့ၣ်ဟဲအါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအံၤ ဒုးနဲၣ်ဖျါဝဲ တၢ်တၤကျိၣ်တၤစ့ဒီး ဟံၣ်ပူၤဃီပူၤတၢ်မၤဆူၣ်မၤဆီး, တၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး, ဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်နးတၢ်ကီတၢ်ခဲ အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ဘျးစဲသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီး ပှၤအီစထြ့လယါအါန့ၢ်အဂၤ ၃ကကွဲၢ်စံးဝဲလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

Cervical cancer is preventable, but only if you catch it early. Cultural and personal barriers have often meant that women avoid cervical cancer testing. But now with the help of a world-leading test, Australia is aiming to eliminate cervical cancer by 2035. The test is a safe and culturally sensitive option for women from all backgrounds. Best of all it could save your life—or that of someone close to you. - ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢတၢ်ဒီသဒၢဆိအီၤန့ၢ်တခါ, နာ်သက့ ထဲဒၣ်လၢနမ့ၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါချုးန့ၢ်အီၤလၢအဆိအချ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤဒီး နီၣ်ကစၢ်တဂၤအဂ့ၢ် တၢ်အိၣ်သး အတၢ်တြီတံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အဃိ အါစုအါဘျီန့ၣ် ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ထုးယံၤအသးလၢ တၢ်မၤကွၢ် ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်, မ့ၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်မၤကွၢ်ကျိၤကျဲလၢအဂ့ၤကတၢၢ် အတၢ်မၤစၢၤအဃိ, မ့ၢ်တုၤလီၤဖဲ ၂ဝ၃၅နံၣ်န့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်လၢ အကဒုးဟးဂီၤကွံာ် ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါတုၤအန့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်အထူအထံးဟဲန့ၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်တြီတံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် တၢ်မၤကွၢ်အံၤအိၣ်ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခဲလၢာ်အဖီခိၣ် တၢ်အဂ့ၤအကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအမၤပူၤဖျဲးနသးသမူ မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢအအိၣ်ဘူးအိၣ်တံၢ်ဒီးနၤတဂၤဂၤ အသးသမူသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်အီစထြ့လယါ နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်သကိးဒီး ကီၢ်ခဲနဒၣ်, ပီးတူးကၢး ဒီး ကီၢ်ယူခ့ၤ လၢတၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤပးလဲးစတဲကီၢ် ဖဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါလီၤအီၤလၢ ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် Anthony Albanese ဒီး ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ် Penny Wong ဖဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် အချၢ လၢအအိၣ်ဖဲနယူယီၣ်ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပဒိၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆီၣ်ဖျိးလၢတၢ်ကဒုးကဲထီၣ်ထံကီၢ်ခံဘ့ၣ်အဂီၢ် လၢအမ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအံးစရ့ ဒီး ပှၤပးလဲးစတဲ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ် အဘှါရှဲအကျဲတခါန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ဖျါလၢခံကတၢၢ်တခါ အတၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါအပူၤန့ၣ် အပူၤကွံာ်အနံၣ်တဆံဘျဲၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ တၢ်ဆါလၢအကဲထီၣ်ခီဖျိ တၢ်အိၣ်ဃုာ်မံဃုာ်လိာ်သးသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲအါထီၣ်တုၤလၢ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်အတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ University of New South Wales ဝဲၤကျိၤလၢအမ့ၢ်, Kirby Institute တၢ်ပာ်ဖျါအပူၤန့ၣ် စံးဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိဒီး တၢ်ကူစါယါဘျါ အတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် အဃိ ဒုးအါထီၣ်ဝဲ ပှၤဘၣ်တၢ်ဆါလၢအကဲထီၣ်ခီဖျိတၢ်အိၣ်ဃုာ်မံဃုာ်—လၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ (sexually transmitted infections, STIs) န့ၣ်လီၤ.

နီၣ်မီၤန့သွဲၤ လၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ နီၣ်မိန့သွဲၤကဲထီၣ်ဝဲ ကညီဘၣ်ကီဘၣ်ခဲလၢအဟဲသုးအိၣ်ဆိးဖဲအီစထြ့လယါ အဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်ခိၣ်ဖးတၢ်လၤကပီၤ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤ ပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါကီၢ် eSafety ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤဝဲ တၢ်ဘျၢတၢ်နဲၣ်ကျဲလၢ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ (social media) ပျဲၢ်စီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, လၢအကမ့ၢ်ပဒိၣ် တၢ်တြီ ပှၤသးနံၣ် ၁၆နံၣ်ဆူအဖီလာ် တၢ်သူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တုၤလီၤဖဲလါဒံၤစဲဘၢၣ် အသီ ၁ဝ မး တၢ်တြီတံာ်အတၢ်ဘျၢအံၤအသးသမူ ကစးထီၣ်အသးနာ်သက့, eSafety မူဒါခိၣ်စံးလၢ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ တၢ်ဘျၢအံၤကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ဖဲတၢ်ဘျၢသီအံၤအဖီလာ်န့ၣ် ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢပျဲၢ်စီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တလိၣ်မၤလီၤတံၢ် ပှၤသူအဝဲသ့ၣ်ပျဲၢ်စီၣ် အသးနံၣ်ကိးဂၤဒဲးဘၣ်.

A forced marriage occurs when one or both individuals do not consent freely, often due to threats, coercion, deception, or if they are under 16 or those with mental incapacities. No matter how long you've been living here, it's vital to know: You have the right to choose who you marry.  In this episode, we'll explore the difference between arranged and forced marriage and where you can turn for help if you or someone you know is affected.  - တၢ်ဖျီန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအပၣ်ဃုာ်တဂၤ မ့တမ့ၢ် ခံဂၤဒဲးန့ၣ် အတအိၣ်ဒီးတၢ်သဘျ့ လၢတၢ်သးလီၤပလိာ်ဃုာ်အဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. — တၢ်ဖျီန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး, တၢ်မၤန့ၢ်ဆူၣ်, တၢ်လီန့ၢ်, မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အသးနံၣ်အိၣ် ၁၆နံၣ် ဆူအဖီလာ် လၢအသးတၢ်ဆိကမိၣ်တထီၣ်ဘးဒ်ဘၣ်, ဒ်သိးအံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နအိၣ်ဖဲအံၤယံၤထဲလဲၣ်လံလဲၣ်န့ၣ်အတွးတအိၣ်ဘၣ်, တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်လၢကဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤ: လၢနအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢနကဃုထၢ ပှၤလၢနအဲၣ်ဒိးဖျီသးဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. တနံၤအံၤန့ၣ် ပကဃုသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃး တၢ်ဒိးတ့ဒိးဖျီလၢ တၢ်သုးကျဲၤပာ်အီၤဒီး တၢ်ဒိးတ့ဒိးဖျီလၢ တၢ်မၤန့ၢ်ဆူၣ်အီၤ အဘၢၣ်စၢၤ လီၤဆီလိာ်အသးဒ်လဲၣ်ဒီး နၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢနသ့ၣ်ညါအီၤ လၢအဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် နကဃုမၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤဖဲလဲၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤကရူၢ် (Australian Institute of Health and Welfare) ထုးထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဂီၤဒိပာ်ဖျါလၢ အဘၣ်ဃးပှၤပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဖဲအတၢ်အိၣ်မူဒီတစိၤညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံာ် ၂၅နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ပှၤပိာ်မုၣ်လၢအဘၣ်တၢ်ဆါခဲစၢၣ်အနီၣ်ဂံၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤစှၤကွံာ် နာ်သက့, သးစၢ်ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်အါလၢ အဆဲးတူၢ်ဘၣ် လဲၤခီဖျိဘၣ် တၢ်သးသဟီၣ်လီၤထုးဒီး နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်အိၣ်သးအဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါလၢ ကီၢ်အမဲရကၤတခါ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်သူလီတဲစိ ဖဲတၢ်လုၢ်ထံလီၢ်, တၢ်ဟးလီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်အ့ၣ်ဆါလီၢ် အပူၤန့ၣ် အတၢ်ဘၣ်ဘျးအိၣ်ဒီး တၢ်ဒုးအါထီၣ် တၢ်အိၣ်သးလၢ ကကဲထီၣ်တၢ်အ့ၣ်ကီၢ်လီၤ န့ၣ်လီၤ. အဃိန့ၣ်မ့မ့ၢ်ပှၤလၢအကွၢ်ကီလီတဲစိစိာ်စုဒီယုၢ်, အိၣ်ဖဲတၢ်ဟးလီၢ်အပူၤယံၤန့ၢ်ဒ်လၢနကြၢးဆ့ၣ်နီၤအိၣ်အီၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ဒိၣ်န့ၢ်လၢ တၢ်ကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Access to safe drinking water is essential, and Australia's often harsh environment means that our drinking water supplies are especially precious. With differences in the availability and quality of drinking water across the country, how do we know if it's safe to drink? In this episode we get water experts to answer this question and more.   - တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထံအိလၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်လိၣ်ဘၣ်နီၣ်နီၣ်တခါ, ဒီး အီစထြ့လယါကီၢ် ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်လၢအဆူၣ်အကိၤအံၤ အါစုအါဘျီ ဒုးကဲထီၣ်ဝဲပထံအိသ့ၣ်တဖၣ် အလုၢ်အပှ့ၤဒိၣ်လီၤဆီန့ၣ်လီၤ. ပထံအိန့ၣ် ဘၣ်တၢ်အိၣ်ခိးကွၢ်ကတဲာ်ကတိၤအီၤမူးမူးနီၣ်နီၣ် လၢအမ့ၢ်တၢ်မၤလီၤတံၢ် လၢအကထီၣ်ဘးဒ်သိးဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးအပတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, သကုၤအီစထြ့လယါကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထံအိဒီး ထံအိအကံၢ်အစီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်သးအါမး, ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ ထံအံၤဟဲန့ၢ်အဂံၢ်ထံးတၢ်လီၢ်, ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ထံကျိၤပီၤဘိသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်အိၣ်သးဒီး တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲကတဲၤကတီၤ တၢ်ပာ်ထံအတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲသ့ၣ်တဖၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ် မၤန့ၢ်ဝဲ တၢ်သးလီၤပလိာ် ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်ဒီး နီးရူ (Nauru) လၢအလီၤလၢဝဲဒၣ် ဒီလၣ်အကကွဲၢ် ၄ဝဝ ဒီးစံးဝဲဒၣ် တၢ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဒါလီၤန့ၢ်ကျဲလၢ တၢ်ဆှၢဖျိးကွံာ် ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ NZYQ ကရူၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်ပီၢ်ရီသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ် Greens အတၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးန့ၣ်လီၤ. ပှၤပဲၤဖးနီၤဖးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤမၤကၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးဝဲဒၣ် ဂံၢ်ခီၣ်ထံး သဲးစး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ် အကျိၤအကျဲ လၢအတကွီၣ်လဲၢ်မးန့ၣ်လီၤ.

လၢယူၤကရ့ဒီး ရှၢရှါအဘၢၣ်စၢၤတၢ်တဲသကိး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် Donbas ဟီၣ်ကဝီၤ ဟဲကဲထီၣ်ဝဲတၢ်တဲၤဖးအကျိၤတဘိန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ပၢတခါလၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်သိး ယူၤကရ့ ဂံၢ်သဟီၣ် လီမ့ၣ်သန့, ဒီး မ့ၢ်တၢ်တခါလၢ ရှၢရှါကီၢ်ခိၣ် Vladimir Putinသးလီအီၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်လီၢ်အံၤန့ၣ် အိၣ်ဆီလီၤအသးဒ်သိး တၢ်မၤတၢ်အၢတၢ်သီအလီၢ် လၢရှၢရှါတၢ်ရၤလီၤသနူအဂီၢ်အဃိ ဖူတ့ၣ် တအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ရှူအီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ခးသံပၢၤကီၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါခံဂၤဖဲဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ် ခိခိၣ်ဝ့ၢ်ဖိ Porepunkah အပူၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်သံကွၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးတၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်စိာ်ကျိလံာ်ပျဲဒီး တၢ်ကဲကျိကစၢ်အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ Port Arthur တၢ်ခးသံတၢ်ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤကဲထီၣ်ဖဲထဲးစမ့နံယါ ဘူးထီၣ်အနံၣ်သၢဆံဝံၤအလီၢ်ခံ, ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢ ခဲကနံၣ်အံၤ ကျိတၢ်စိာ်အီၤလၢအဖိးသဲစးတၢ်ဘျၢဒီးသြီနုာ်စရီနီၣ်ဂံၢ်မူးမူးနီၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ် ဟဲအိၣ်အါထီၣ်ဝဲဒၣ် ၂၅မျးကယၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဘၣ်ဃး တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးတၢ်ဖီၣ်ကျိအတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ် မ့ၢ်လၢ ပသဲစးတၢ်ဘျၢလၢကျိအဂ့ၢ်အံၤ လီၤစၢ်ကွံာ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ အီစထြ့လယါကီၢ် ကျိအသဲစးတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကကွၢ်သကိးအီၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤဂဲၤလိာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးသ့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်ကလုာ်ဒွဲသနူဒီး တၢ်ပာ်တၢ်အဒူၣ်အဆၢ တၢ်ကွၢ်တလီၤတၢ် လၢတၢ်ပာ်ဖျါအီၤဖဲ နွံကတၢၢ် တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ထီဒါ တၢ်ဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးဖဲထံကီၢ်ပူၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်တခီတၢၤပှၤကလုာ်ဂၤ—neo-Nazi ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤပာ်ဖျါထီၣ်အသးဝံၤအလီၢ်ခံ, Greens ပၣ်တံၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲပဒိၣ်လၢ အကဟံးဂ့ၢ်ဝီ တၢ်ထံၣ်တခီတၢၤ စုထွဲသနူအတၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

Education is a pathway to opportunity, but for too long, Indigenous students in Australia have faced barriers to success. While challenges remain, positive change is happening. In this episode we'll hear from Indigenous education experts and students about what's working, why cultural education matters and how Indigenous and Western knowledge can come together to benefit all students. - တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကျဲခီတဘိဆူ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အဂီၢ်, နာ်သက့ အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ ပှၤထူလံၤဖိ ကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဒီးတၢ်တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးအဂီၢ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်တြီတံာ်တာ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲယံၤတ့ၢ်မးလံန့ၣ်လီၤ. ကတီၢ်ဖဲလၢတၢ်တာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒံးဝဲဒၣ်အခါ, တၢ်ဆီတလဲလၢတၢ်အဂ့ၤ တကပၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤထူလံၤဖိကၠိဖိ လၢအိၣ်ကၠိတုၤအဝံၤ ဖျိထီၣ်တစုသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲအါထီၣ်, ဖၠၣ်စိမိၤသ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်စူးကါဝဲပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်သ့ၣ်ညါ, ဒီး ပှၤတဝၢတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဆီတလဲ သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲတၢ်ပာ်ဖျါအံၤ ပကနၣ်ဟူဘၣ် ပှၤထူလံၤဖိ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်ဒီး ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအဘၣ်ဃး တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအမၤတၢ်မၤ, ဘၣ်မနုၤလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်အကါဒိၣ်လဲၣ်ဒီး ပှၤကၠိဖိခဲလၢာ် တၢ်န့ၢ်ဘျုးန့ၢ်ဖှိၣ်အဂီၢ် ပှၤထူလံၤဖိဒီး ပှၤကီၢ်မုၢ်နုာ်တၢ်သ့ၣ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ဃုာ်အီၤတပူၤဃီသ့ဒ်လဲၣ် အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပဒိၣ် တၢ်မၤစၢၤ ပှၤပှ့ၤဟံၣ်အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤ—First Home Buyer Guarantee တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ် ကပျဲဝဲပှၤအိၣ်လဲဟံၣ်လၢအကထိကလးအါမး, လၢအမ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ တၢ်ပာ်ဖှိၣ်စ့ အမျးကယၤ ၂ဝ လၢတၢ်ပှ့ၤဟံၣ်အဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကနုာ်လီၤဘၣ်ဆူ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤဟံၣ်ဃီအဖၠါပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ဖျါအသီတခါအပူၤစံးဝဲဒၣ် ပှၤအီစထြ့လယါအနီၣ်ဂံၢ်လၢအအိၣ်ဆိးဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအတဖိးဒီးသွံၣ်ထံဘၣ် (allergy) န့ၣ် ဟဲအါထီၣ်ခံဆး အိၣ်လၢအနံၣ်ခံဆံဃၣ်ဃၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါအသီအံၤ ကွၢ်ဃုသ့ၣ်ညါသမံသမိးဝဲ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် အကျိၣ်စ့တၢ်အိၣ်သးဒီး ပှၤနီၣ်တဂၤ အတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ဒီး တၢ်ဆါယံၤထၢ တၢ်ဆါထီရီၤအတၢ်အိၣ်သးန့ၣ်လီၤ. တၢ်လိၣ်ဘၣ်အါထီၣ်တၢ်မၤစၢၤဝဲၤကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အါထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒီး ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်တဖိးလိာ်သးဒီးသွံၣ်ထံ—အလၢကၠံး န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ် — မၤနးမၤဖှီၣ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအသီတခါ ပာ်ဖျါဝဲလၢ တၢ်သူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ (social media) န့ၣ် လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်စှၤကိးမံးနံးအတီၢ်ပူၤဒၣ်လဲာ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိခိၣ်နူာ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ အပတီၢ်လီၤသထြုး လီၤဘျၢၣ်ကွံာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢသုးထီၣ်သုးလီၤကွၢ်ကီ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် တၢ်ဃုထံၣ်ဘၣ်လၢ အမၤစၢ်လီၤကွံာ် မၤလီၤတဲာ်ကွံာ် သးတၢ်သ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်သးစၢၢ်ဆၢတၢ်ညိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်သးဂဲၤသးတၢ်တူၢ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲလၢ ဘၣ်ဃးတၢ်ကွၢ်ကီတၢ်ဒ်အံၤ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လိၣ်ဘၣ်မၤအါထီၣ်ဒ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

You may hear the protest chant, “what do we want? Land rights!” —but what does it really mean? Land is at the heart of Aboriginal and Torres Strait Islander identity, culture, and wellbeing. Known as “Country,” it includes land, waterways, skies, and all living things. In this episode of Australia Explained, we explore Indigenous land rights—what they involve, which land is covered, who can make claims, and the impact on First Nations communities. - ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ် နကနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ ပှၤပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထီဒါလၢအကိးသထြီထီၣ်, “what do we want? တၢ်လၢပသးလီန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်? Land rights! ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ခွဲးယာ် ” — နာ်သက့တၢ်ကိးသထြီအံၤအခီပညီနီၣ်နီၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်? တၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိ အဘီရကၠံၤနၢၤ ဒီး ထီရ့ၣ်စထြ့ၣ်အးလဲးဒၢၤ သူၣ်ကံၣ်သးလဲ အတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်, တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ, ဒီး တၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤန့ၣ်လီၤ. လၢအမ့ၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်သိး “Country,” ကီၢ် လၢအပၣ်ဃုာ် ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်, ထံကျိထံကွာ်, မူကပိာ်လိာ်ဒီး တၢ်မူတၢ်မါခဲလၢာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအီစထြ့လယါထံကီၢ်အဂ့ၢ် Australia Explained တၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤအပူၤန့ၣ်, ပဃုသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်— တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်ပၣ်ဃုာ်လဲၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်တခါလၢအပၣ်ဃုာ်, မတၤတဂၤပာ်ပနီၣ်အီၤသ့, ဒီး အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤထူလံၤဖိအပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ဘၣ်ဃးဒီး လီအ့ၣ်မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ် အတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စံးဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ဖဲ၂ဝ၂၃နံၣ် နံၣ်စးထီၣ် ဃုလါအတီၢ်ပူၤန့ၣ် လီမ့ၣ်လ့ၣ်ယီၣ် (electric bikes), စကူထၢၤ ဒီး စက့းဘီၣ် သ့ၣ်တဖၣ် အလီအ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်အသးအိၣ်အါန့ၢ်အဘျီ ၅ဝဝ ဒီး ခီဖျိလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤအဃိ ပှၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအိၣ်ဝဲ ၁၃၈ဂၤ ဒီး ပှၤသံအိၣ်ဝဲ ၃၆ဂၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါအီကူာ် ၂၃သီ မုၢ်ဘူၣ်အနံၤ မဲလ်ဘၢ ကညီတဝၢ တၢ်မၤလၤကပီၤသကိး တနံၣ်တဘျီ ကညီလုၢ်လၢ်ထူသနူလါခူးကံၢ်စုအမူးအကတီၢ် ကညီဖိလၢအဟဲတုၤအိၣ်ဆိးဆီလီၤအသးဖဲမဲလ်ဘၢဝ့ၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ် ဃုာ်ဒီး လီၢ်ကဝီၤခိၣ်နၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲထီၣ်မၤလၤကပီၤသကိးဝဲဒၣ်မူးအံၤန့ၣ်လီၤ.

At some stage you will probably need help from a Justice of the Peace. It may be to prove your identity, to make an insurance claim or to certify copies of your legal documents in your language. JPs are trained volunteers who play a crucial role in the community by helping maintain the integrity of our legal system. So what exactly does a JP do and where can we find one when we need their services? - လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်တတီၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကလိၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤအုၣ်သးလၢတၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ် - Justice of the Peace တဂၤဂၤ အတၢ်မၤစၢၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်ကမ့ၢ်လၢ တၢ်ဃ့ထီၣ် တၢ်အုၣ်ကီၤတခါအဂီၢ်, လၢကဒိးတ့ဒိးဖျီသးအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် မၤလီၤဖးကွံာ်သးအဂီၢ်, မ့တမ့ၢ် သဲစးလံာ်တၢ်မၤနီၣ်မၤဃါလၢအကွဲးဃာ်သးလၢနကျိာ်ဒီး လံာ်တကွီၣ်ဒိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်အမ့ၢ်အတီန့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤအုၣ်သးလၢတၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ် - Justice of the Peace တဂၤ တၢ်အုၣ်သးဆီၣ်ထွဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် တၢ်ကိးစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ JP လၢအမ့ၢ်ပှၤမုာ်သးမၤကလီ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သိၣ်လိပာ်အီၤ လၢအမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ သဲစးသနူတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢ JP တဂၤန့ၣ် မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်ဒီး ဖဲနမ့ၢ်လိၣ်ဘၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်မၤစၢၤဝဲၤကျိၤအခါ နကဘၣ်ဃုထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်.

တၢ်ပာ်ဖျါအသီတခါအပူၤ စံးဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲဒိၣ်ထီၣ် ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ် ဒီးတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအဝဲသ့ၣ်တ့ထုးထီၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ဆှၢအီၤဆူထံကီၢ်အဂုၤအဂၤဟဲအါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

Did you know that people offering taxi services from home need to register for Goods and Services Tax (GST)—regardless of how much they earn? Or that a fitness instructor needs local council approval to see clients at home? In this episode, we unpack the basic rules you need to know when setting up a home-based business in Australia. - ပှၤလၢအမၤတၢ်မၤဒ်သိး ပှၤနီသိလ့ၣ်ထဲစံၣ် လၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲဟံၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဟဲနုာ်အိၣ်ထဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ် ကဘၣ်သြီနုာ်အမံၤစရီ ဒီး Goods and Services Tax (GST) န့ၣ်မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါအီၤစ့ၢ်ကီးဧါ? မ့တမ့ၢ်ဘၣ်တခီ ပှၤမၤဟူးနီၣ်ခိက့ၢ်ဂီၤ အပှၤနဲၣ်လိတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ လီၢ်ကဝီၤ ကီၣ်ကးကရၢတၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးန့ၣ် နသ့ၣ်ညါအီၤစ့ၢ်ကီးဧါ? အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ ဖဲနစးထီၣ်ပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲဟံၣ်ပူၤအခါ ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ လၢနလိၣ်ဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ပကဃဲၣ်လီၤကွၢ်အီၤဖဲတၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.

တနံၣ်အံၤ န့ဒီၣ်အနွံ—NAIDOC Week န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်မၤလၤကပီၤ ပှၤထူလံၤဖိ အကလုၢ် အတၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်ဒီးလုၢ်လၤဆဲးလၤ လၢတၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီအီၤ ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်အနံၣ် ၅ဝန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအစးထီၣ်တ့ၢ်အသးဒီး တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢ တၢ်တီတၢ်တြၢ်အဂီၢ်, တၢ်တုၤသိးထဲသိးအဂီၢ်, တၢ်သဘျ့အဂီၢ်ဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဂံၢ်ထံးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်အံၤ ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ် လၢအစိကမီၤအိၣ်ဝဲဒၣ်တုၤလၢတၢ်မၤလၤကပီၤအီၤလၢထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပတီၢ်, ဒီး မ့ၢ်ဝဲပျဲၢ်စီၣ်တခါလၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် မုၢ်မဆါတနံၤအံၤတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

NAIDOC အနွံတနံၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤလၤကပီၤဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိခိၣ်နၢ် စၢၤသွဲၣ်ဆူညါ အဂံၢ်အဘါ, တၢ်ထံၣ်ကွၢ်စိဒီး တၢ်န့ၢ်သါန့ၣ်လီၤ.

ပသိၣ်ခဲစၢၣ်န့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲခဲစၢၣ်တၢ်ဆါလၢတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤအါကတၢၢ်ယဲၢ်ခါတခါ, သနာ်က့ တၢ်သံတၢ်ပှၢ်အနီၣ်ဂံၢ်ကဲထီၣ်အါကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ခီဖျိအသးလၢ တၢ်ဆါအံၤကဲထီၣ်န့ၣ် တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤစဲၤခံတလၢကွံာ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်သမံသမိးမၤကွၢ်တၢ်ဆါ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအသီ လၢတၢ်စးထီၣ်အိးထီၣ်အီၤဖဲလါယူၤလံ ၁သီန့ၣ်, တၢ်မုၢ်လၢ်အိၣ်လၢ အကထံၣ်ဒီးဖီၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆါအံၤ လၢအဆိအချ့ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်ထီထီသ့ၣ်တဖၣ်—လၢအပၣ်ဃုာ် အီစထြ့လယါပှၤထူလံၤဖိဒီး ပှၤသုးလီၢ်အိၣ်ဆိးအပှၤတဝၢတနီၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်တၢ်လီၢ်လၢအတၢ်ပူၤဖျဲးပတီၢ် တထီၣ်ဘးဒ်သိးတၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤဘၣ်န့ၣ် ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ်စံးလၢအဝဲသ့ၣ် ကဃုမၤန့ၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤအသီလၢကထုးကွံာ်ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤပိာ်ထွဲထီၣ်အသးခီဖျိ ဝံးထိရံယါပၢၤကီၢ် ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အဖီၣ်န့ၢ် ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ ဒီးလိာ်ဘၢလိာ်ကွီၣ်အီၤလၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်အခါ ၇ဝ, ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်မၤကမၣ် မုၣ်ခွါသွံၣ်ထံး တၢ်မၤတရီတပါအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ် အနီၣ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီး ဟဲစိာ်မၤအါထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆီတလဲအသီ တဘျုးခါ ဒီး ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ်ပာ်လီၤလံတၢ်ဘျၢလၢတၢ်ကဘၣ်တြီဝဲဒၣ် တၢ်သူလီတဲစိစိာ်စု ဖဲတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဖိသၣ်တၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

In Australia, alcohol is often portrayed as part of social life—especially at BBQs, sporting events, and public holidays. Customs like BYO, where you bring your own drinks to gatherings, and 'shouting' rounds at the pub are part of the culture. However, because of the health risks associated with alcohol, there are regulations in place. It's also important to understand the laws around the legal drinking age, where you can buy or consume alcohol, and how these rules vary across states and territories. - ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ သံးန့ၣ် ညီနုၢ်တၢ်ပာ်ဖျါအီၤဒ်သိး တၢ်တခါလၢအပၣ်ဃုာ်ဖဲတၢ်အိၣ်မူအတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်အပူၤ—လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲတၢ်မၤဝဲဒၣ် ဘးဘံးခြူ—တၢ်ကၣ်, တၢ်လိာ်ခိၣ်လိာ်ကွဲအမူးသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီး ကမျၢၢ်နံၤသဘျ့အဆၢကတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. လုၢ်လၢ်ဒ်သိး BYO, လၢအမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သကိးအပူၤဟဲစိာ်ဃုာ်နနီၣ်ကစၢ်ဒၣ်နဲတၢ်ထံတခါခါလၢနကအိအီၤအဂီၢ်, ဒီး 'shouting'န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပှ့ၤဒုးအိလိာ်သးသံးဖဲတၢ်ဆါလီၤသံးကျးအပူၤအလုၢ်လၢ်တခါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ဆူၣ်ချ့တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဘျးလိာ်အသးဒီးသံးအဃိ, တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢလၢတၢ်ပာ်လီၤအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်စဲၣ်ဒီး ကဝီၤဒိၣ်တၢ်ပၢ တဘ့ၣ်စုာ်စုာ် အတၢ်ပာ်လီၤ သံးတၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်, တၢ်ပာ်ပနီၣ်သးနံၣ်လၢတၢ်အိသံးန့ၢ်, ကဘၣ်ပှ့ၤအိသံးဖဲလဲၣ် မ့တမ့ၢ် ကဘၣ်အိအီၤဖဲလဲၣ်, တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ကဘၣ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အီၤန့ၣ်လီၤ.

NATO ထံကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်သးလီၤပလိာ်လၢ ကမၤအါထီၣ်တၢ်သူကျိၣ်စ့လၢတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤအဂီၢ်လၢအမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်ထုးထီၣ်ပနံာ်ပာ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်အဖီခိၣ် ယဲၢ်မျးကယၤန့ၣ်လီၤ. အီစထြ့လယါကီၢ်ဆှၢစ့ၢ်ကီး တၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤသုးဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆူယူရပၤ လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ယူၤကရ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်သူကျိၣ်စ့လၢတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤအဂီၢ်န့ၣ် ကီၢ်အမဲရကၤမ့ၢ်ဃ့ကညးလၢ ကမၤအါထီၣ်အီၤနာ်သက့ အီစထြ့လယါကီၢ် အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲဒ်အလီၢ်လီၢ်အသိးဒီး အတမၤအါထီၣ်ဝဲတၢ်သူကျိၣ်စ့အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲလၢ န့တိ ထံကီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် သးလီၤပလိာ်လၢကမၤအါထီၣ်တၢ်သူကျိၣ်စ့လၢတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤအဂီၢ် ဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်ထံၣ်လိာ်အသးဖဲ Netherlands ထံကီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ.

တနံၣ်အံၤနံၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ပှၤဆံဆဲၣ်နံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်သူ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ—social media န့ၣ် တၢ်ကစးထီၣ်တြီဝဲဒၣ်အီၤအဃိ, အီစထြ့လယါကီၢ် ကကဲထီၣ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ထံကီၢ်အဆိကတၢၢ်တဘ့ၣ်လၢ အကျဲးစၢးမၤအါထီၣ်ပှၤသးနံၣ်လၢ အသူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢန့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကစးထီၣ်တၢ်တြီတံာ်အံၤအဂီၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်အိၣ်တ့ၢ်က့ၤစှၤန့ၢ်ဃုလါဒ်သနာ်က့န့ၣ် တၢ်တြီတံာ်အံၤ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအကျိၤအကျဲကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ် အတအိၣ်ဖျါရှဲရှဲဒ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.