SBS Karen - tJ;pfbHtJ;pf unD

တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီဝံၤအလီၢ်ခံ တနံၣ်အံၤ နံၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ် ကထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤဝဲဒၣ် ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်မၤစၢၤလံာ်ခီကီၢ် လၢအကပှဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ် အကကွဲၢ် တကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ.

Learn a new phrase and make your English sound more natural and interesting. Words We Use is a bilingual series that helps you understand idioms like 'a piece of cake' - မၤလိတၢ်ကတိၤဝီၢ်ကူာ်အသီဒီး မၤအါထီၣ်တၢ်သးစၢၢ်ဆၢဒီးနအဲကလံးကျိာ်ဒီး မၤဂ့ၤထီၣ်အီၤဒ်န့ဆၢၣ်အသိးတက့ၢ်. Words We Use န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်သ့ကျိာ်ခံကျိာ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လၢအပိာ်ထွဲထီၣ်အသးတကူာ်ဘၣ်တကူာ် လၢအမၤစၢၤနၤ ဒ်သိးနကနၢ်ပၢၢ်, idioms—တၢ်ကတိၤခွဲၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး 'a piece of cake' ညီညီဖိ မ့တမ့ၢ် တၢ်ညီကၣ်က့းန့ၣ်လီၤ.

Financial planning can feel stressful for any parent. When it comes to saving for your child's future, knowing your options helps make informed decisions. And teaching your kid healthy money habits can be part of the process. - ကျိၣ်စ့ဂ့ၢ်ဝီတၢ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤန့ၣ် မိၢ်ပၢ်တဂၤလၢ်လၢ်အဂီၢ် မ့ၢ်တၢ်တူၢ်ဘၣ်တခါလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပာ်ဖှိၣ်န့ၢ်ကျိၣ်စ့လၢနဖိတၢ်အိၣ်မူခါဆူညါအဂီၢ်န့ၣ်, သ့ၣ်ညါအီၤလၢ တၢ်ဃုထၢကျိၤကျဲလၢကမၤစၢၤနတၢ်ဆၢတဲာ်အဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်သိလိၣ်မၤယုၤနဖိလၢ ကျိၣ်စ့တၢ်အိၣ်သးလုၢ်လၢ်လၢအဂ့ၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဆီဘၣ်တဆီ အက့ၢ်အဂီၤတခါန့ၣ်လီၤ.

Learn polite ways to refuse a drink in English. Discover useful expressions for taking it slow, sitting one out or explaining you're on a permanent dry spell. - မၤလိဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်တၢ်အိသံးလၢအဲကလံးကျိာ်လၢအပှဲၤဒီးတယူးယီၣ်ပာ်ကဲအကျိၤအကျဲသ့ၣ်တဖၣ်. ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ကတိၤဖျၢၣ်လၢတၢ်သူအီၤ လၢတၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ပာ်သးအဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်အီၤကယီဒီဖိ, ဆ့ၣ်နီၤအိၣ်ဃိကဒိ မ့တမ့ၢ် တၢ်ရှဲပၠးလီၤနသးလၢနတအိသံးနီတဘျီဘၣ်အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်.

ဒ်သိးဒီးကညီတဝၢလၢအအိၣ်ဆိးဖဲဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ်အပူၤ, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲမဲလ်ဘၢဟီၣ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ် ကအိၣ်ဒီး တၢ်ပူၤဖျဲးအါထီၣ်အဂီၢ်, ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အါထီၣ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ, လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢသဲစးဂ့ၢ်ဝီတကပၤအဂီၢ်, ကညီပှၤတဝၢခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ကညီပှၤတဝၢဖိ လၢအအိၣ်ဖဲဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ် စးထီၣ်ဝဲ တၢ်တိာ်ကျဲၤတခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါနိးဝ့ဘၢၣ် ၈သီ အနံၤ တၢ်အိးထီၣ် “ကညီတဝၢတၢ်တိာ်ကျဲၤ” အမူးအကတီၢ် လီၢ်ကဝီၤပဒိၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ, ပၢၤကီၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါဒီး ဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ် ကလုာ်ဒူၣ်ဆဲးလၤအါလုာ်ကရၢမိၢ်ပှၢ် ပှၤဘၣ်မူဘဒါသ့ၣ်တဖၣ် ဒီး လီၢ်ကဝီၤတမှံၤသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲထီၣ်ပၣ်ဃုာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂဲၤလိာ်ဆူၣ်ဆူၣ်ဒီးပှၤတဝၢအတၢ်ဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှး ဘူးထီၣ်လၢအနံၣ်တဆံဝံၤအလီၢ်ခံ, ဝံးထိရံယါပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ အီစထြ့လယါကီၢ်တၢ်အၢၣ်လီၤလံာ်ဃံးဃာ်သဲစးအဆိကတၢၢ်ဖိးဒီးဝဲစးတၢ်ဘျၢ လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်ပှၤထူလံၤဖိခၢၣ်စးထီဘိကရၢမိၢ်ပှၢ်ဖဲကီၢ်စဲၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဝံးထိရံယါပဒိၣ်ဒီး ဝံးထိရံယါပှၤထူလံၤဖိကရၢ — First People's Assembly of Victoria အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်သးလီၤပလိာ် အရ့ဒိၣ်တခါအံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤနီၣ် တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အခီၣ်ခါ ခါဆူညါတခါ လၢတၢ်ကပာ်ပနီၣ်ဒီး ထိၣ်တဲာ်ဝဲဒၣ် ပှၤနုာ်လီၤမၤလဲၢ်အီၣ်ကီၢ် အတၢ်မၤဆူၣ်မၤဆီး တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤန့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ်ကပၢနုာ်ဃုာ်ဝဲဒၣ် ကသံၣ်လၢပှၤအိၣ်ဒီး ကလ့ၢ်တၢ်ဆါယံၤထၢသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ဖဲ Pharmaceutical Benefits Scheme, ကသံၣ်ကသီတၢ်န့ၢ်ဘျုးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်အံၤအဃိ ပှၤအီစထြ့လယါဖိအါန့ၢ် ၆၅,ဝဝဝ ဂၤ အိၣ်ဒိးတၢ်မုၢ်လၢ် လၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဘျုးအဖှိၣ် ခီဖျိလၢကသံၣ်ဒ်သိး Jardiance, လၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤဒ်သိး, Empagliflozin န့ၣ် အပှ့ၤကဘၣ်လီၤဒၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လၢတၢ်နီၤဟ့ၣ်လီၤ မုၢ်ဂံၢ်သဟီၣ် အပူၤန့ၣ် ပှၤအီစထြ့လယါ ဖဲကီၢ်စဲၣ်သၢဘ့ၣ်အပူၤ ကန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ မုၢ်ဆါခီအဆၢကတီၢ် တၢ်သူကလီ လီမ့ၣ်အူဂံၢ်သဟီၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ န့ဆၢၣ်ခိၣ်ဃၢၤကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်မုာ်ဝဲအီၤ, နာ်သက့ ပှၤထီဒါတၢ်ကရၢဒု တၢ်ကျၢၤသူၣ်ကျၢၤသးတအိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်.

Thinking of going fishing in Australia? Make sure you are familiar with local regulations, including licensing systems, closed seasons, size limits, permitted gear, and protected species. - နဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ နကလဲၤတခွဲညၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤဧါ? မၤလီၤတံၢ်လၢ နသ့ၣ်ညါပာ် လီၢ်ကဝီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်, လၢအပၣ်ဃုာ် လံာ်ပျဲသနူကျိၤကွာ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်ကးတံာ်လီၤ တၢ်တခွဲညၣ်အဆၢကတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, ညၣ်အဒိၣ်အဆံး, တခွဲတၢ်ပီးတၢ်လီလၢတၢ်ပျဲသူအီၤသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီး တၢ်ဖိလံၤဖိဃၢ်လၢတၢ်ဒီသဒၢဃာ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်တက့ၢ်.

ပှၤထူလံၤဖိအကစၢ် Anangu ကလုာ်ဒူၣ် မၤဝဲတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤကဒါအဝဲသ့ၣ် အူလူရူ ခးထး ကၠူထး သ့ၣ်ပှၢ်ပျံၤကွီၤ — Uluru Kata Tjuta National Park ဆူအဝဲသ့ၣ် အပှၤကလုာ်အစုပူၤ ပှဲၤထီၣ်အနံၣ် ၄ဝ န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်ကဒါက့ၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်မၤနီၣ်အလီၢ်ကျဲဖးဒိၣ်တခါ လၢပှၤထူလံၤဖိ အဘီးရကၠ့းနၢၤ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ခွဲးယာ် ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်အပူၤ ဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး Country ကီၢ် အဘၢၣ်စၢၤ အတၢ်ဘျးစဲအိၣ်အသဟီၣ်ဆူၣ်မးန့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်နီၣ် မၤလၤကပီၤလီၤဆီအံၤ ပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဒီး ပှၤထူလံၤဖိအကစၢ် Anangu ကလုာ်ဒူၣ် ခၢၣ်စးခွံဂၤ အတၢ်လဲၤဆူ ဝ့ၢ်လိဒိၣ်, လၢအမ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ အလဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီး အီစထြ့လယါကီၢ် High Commissioner ဆူ ကီၢ်ယူၤခ့ၣ် Stephen Smith, ဒီး ကစီၤပၤ ခၠါလ်, ဒ်အမ့ၢ် တၢ်မၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်အမူး လၢအဖိသဲစးတၢ်ဘျၢန့ၣ်လီၤ.

အဲးလ်ဘနံးဆံး ပဒိၣ်ဟ့ၣ်လီၤဝဲ အီစထြ့လယါ ပှၤကူၣ်သ့လၢ ဒွဲလၤသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်မၤနၢၤဖးဒိၣ်တခါ မ့ၢ်လၢအပာ်လီၤ တၢ်ဆၢတဲာ် တဲာ်တဲာ်ဖျုဖျု လၢအပဲၤလီၤတဲာ်ကွံာ်ဝဲ တၢ်ပျဲလၢ တၢ်ကဟံးန့ၢ်ကလီ နီၣ်ကစၢ်ပၢ တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒီး သူအီၤလၢ တၢ်မၤလိ ယီၣ်ကူၣ်ဆး—AI တၢ်အဒိ (models) သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပတြၢၤဝဲ တၢ်ဆၢတဲာ်အံၤတဘျီဃီ ဒီးစံးဝဲဒၣ် လၢအမ့ၢ် ခီၣ်ခါအရ့ဒိၣ်တခါ လၢတၢ်လဲၤကျဲဆူအဘၣ်တကပၤအဂီၢ်, ဒီးမ့ၢ်ဝဲကျဲဒါလီၤအသးတခါလၢ Copyright and AI Reference Group, ခွဲးယာ်ဟံးဒိဒီး AI တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဒိးသန့ၤကရူၢ်အဂီၢ် ဒီး မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ခီၣ်ခါဆူညါတခါအဂီၢ် လၢတၢ်မၤသီထီၣ်ဂ့ၤထီၣ် အီစထြ့လယါကီၢ် ခွဲးယာ်ဟံးဒိသဲစးတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Learn how to split the bill in English. Discover useful expressions for sharing costs, shouting rounds, and transferring your share easily. - အဝဲအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤလိဘၣ်ဃး တၢ်နီၤဖးလီၤ စရီဃ့က့ၤတၢ်အပှ့ၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်အဘူးအလဲန့ၣ် ကဘၣ်တဲအီၤလၢအဲကလံးကျိာ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် တၢ်ကဲဘျုးလၢတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ပာ်သးအဂီၢ် လၢအဘၣ်ဃး တၢ်နီၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့၊ တၢ်ပှ့ၤဟ့ၣ်လိာ်သးတၢ်တဂၤတဘျီ, ဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်လၢနဘၣ်န့ၢ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်ညီကဒၣ်ဖိအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

Australia is home to the world's oldest living cultures, yet remains one of the few countries without a national treaty recognising its First Peoples. This means there has never been a broad agreement about sharing the land, resources, or decision-making power - a gap many see as unfinished business. Find out what treaty really means — how it differs from land rights and native title, and why it matters. - အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤလၢအသးပှၢ်ကတၢၢ်အိၣ်ဆိးအဟံၣ်အဃီ, နာ်သက့ ပၣ်ဃုာ်ဒံးဝဲဖဲ ထံကီၢ်စှၤကိးဘ့ၣ်ဒဲးအကျါ လၢအတအိၣ်ဒီး တၢ်အၢၣ်လီၤလံာ်ဃံးဃာ် လၢတၢ်ပာ်ပနီၣ်အပှၤထူလံၤဖိန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ ဘၣ်ဃး တၢ်နီၤလီၤဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်, တၢ်အိၣ်ယၢၤသ့ၣ်တဖၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်အတၢ်စိကမီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်သးလီၤပလိာ်တအိၣ်နီတဘျီဒံးဘၣ် — လၢပှၤအါဒံအါဂၤထံၣ်အီၤဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအတဝံၤတတဲာ်ဒံးဘၣ်တခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်အၢၣ်လီၤလံာ်ဃံးဃာ်အခီပညီနီၣ်နီၣ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၢ် — လီၤဆီလိာ်အသးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ခွဲးယာ်ဒီး ထူထံးခိၣ်တီဒ်လဲၣ်, ဒီး ဘၣ်မနုၤအရ့ဒိၣ်လဲၣ်န့ၣ် ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်အီၤဖဲအံၤတက့ၢ်.

ခဲကနံၣ်အံၤ အၣ်စံၣ်ယၣ်—ASEAN တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် ၄၇ဝီတဝီန့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲ မလ့ရှါကီၢ်အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးအပူၤ တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ အကပာ်တၢ်ပညိၣ်လီၤဖဲ တၢ်မၤပနံာ်တၢ်ကၤ ဒီး ဟီၣ်ကဝီၤ ဘံၣ်ဘၢဂ့ၢ်ဝီအပူၤ — ဒီးကီၢ်အမဲရကၤကီၢ်ခိၣ် Donald Trump စ့ၢ်ကီး ထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် Anthony Albanese စ့ၢ်ကီးထီၣ်ဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အံၤဒီး စံးဝဲလၢ အဝဲအတၢ်ပညိၣ်လၢတၢ်လဲၤတဘျီညါအံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဒီး တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ ပှၤအီစထြ့လယါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပၢၤကီၢ်လၢအခီဆၢထီဒါ တၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးသနူ သကုၤအီစထြ့လယါကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ စးထီၣ်မၤဝဲ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအသီတခါ လၢအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဒုးသ့ၣ်ညါပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ လၢအဘၣ်ဃး ဖဲတၢ်ဒုးထီဒါတၢ်လၢအအိၣ်ဒီးကျိစုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဒီသဒၢလီၤအနီၣ်ကစၢ်အသးဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢဂ့ၢ်ဝီပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ်အံၤစံးဝဲဒၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်ကမၤတၢ်ဒုးထီဒါလၢအပၣ်ဃုာ်ဒီးစုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲတၢ်လီၢ်လၢပှၤအိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်အါသ့ၣ်တဖၣ်ကျါ, ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ထံကီၢ်အံၤ တၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကး အတၢ်ဒုးထီဒါတၢ်န့ၣ် အိၣ်ဒ်ဝဲဖဲမၤအသးသ့အပတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါပှၤဃိထံသ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ် ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဒုးအီၣ်နုၢ်ဖိန့ၣ် ဒီသဒၢ ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢကဒုးထီဒါဝဲ နုၢ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ လၢအမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ် နီၣ်ခိဂံၢ်တြီဆၢ အဂံၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါအသီအပူၤန့ၣ်စံးဝဲဒၣ်, တၢ်ဒၢထီၣ်ဖိမ့တမ့ၢ်အိၣ်ဒီးဟုးသး ဒီး တၢ်ဒုးအီၣ်နုၢ်ဖိန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဒုးထီဒါတၢ်ဆါဃၢ်ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ် T-cells လၢအမၤစၢၤအိၣ်ခိးတြီဆၢဝဲ ဆဲလ်လၢအတဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လၢအကဆီတလဲအသးဆူခဲစၢၣ်သ့သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

Choosing to legally change your name is a significant life decision that reflects your personal circumstances. Each year, tens of thousands of Australians lodge an application through the Registry of Births, Deaths & Marriages. If you're considering a change of name, this episode takes you through the process. - တၢ်ဃုထၢလၢ ကဆီတလဲနမံၤ လၢအဖိးဒီးသဲစးတၢ်ဘျၢန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆၢတဲာ်အရ့ဒိၣ်ဖဲနတၢ်အိၣ်မူအပူၤတခါ လၢအဆဲးကလၤဝဲဒၣ်နနီၣ်ကစၢ်အတၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ လီၤကမၢကမၣ်တခါန့ၣ်, ကိးနံၣ်ဒဲး ပှၤအီစထြ့လယါဖိလၢအဆီတလဲအမံၤခီဖျိ တၢ်သြီနုာ်မံၤစရီ လၢတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်, တၢ်သံဒီး တၢ်ဒိးတ့ဒိးဖျီ—Registry of Births, Deaths & Marriages ဝဲၤကျိၤအပူၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ အကထိကလးအါမးန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆိကမိၣ်လၢ နကဆီတလဲနမံၤ အခီၣ်ထံးတဖျၢၣ် မ့တမ့ၢ် မံၤလီၢ်ခံ ဟံၣ်ဖိဃီဖိ အမံၤတခီ, နကဘၣ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤ ကဆှၢဝဲနၤတဆီဘၣ်တဆီန့ၣ်လီၤ.

ဖဲနွံကတၢၢ်အတီၢ်ပူၤ ပှၤလၢအပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထီဒါသ့ၣ်တဖၣ် ကွံာ်ဝဲပၢၤကီၢ်ဒီး လၢၢ်ဒီးပလီလၢအအိၣ်ဒီး မဲာ်ကလာ်က့သ့ၣ်တဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်သံကွၢ်အိၣ်ထီၣ်ဒီး တၢ်ပူၤဖျဲးဖဲမဲလ်ဘၢဝ့ၢ်ကျဲဖီခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲမုၢ်ဒဲး—မုၢ်ခီၣ်ထံးနံၤ တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထီဒါအကတီၢ် ပၢၤကီၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးခံဂၤဝံၤအလီၢ်ခံ ဝံးထိရံယါပၢၤကီၢ် မုၢ်လၢ်လၢကဖီၣ်အါထီၣ်ဝဲ ပှၤမၤကမၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဂ့ၢ်ဝီကိတိာ် Tony Burke စံးဝဲဒၣ် ဒ်သိးတၢ်ပာ်ပနီၣ် ကီၢ်ချၢတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ကသ့အဂီၢ် ခဲကနံၣ်အံၤ ပဒိၣ်မၤဝဲတၢ်မၤအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

Learn how to talk about fashion, and how to compliment someone in English, perfect for parties and cultural events. - ဖဲပၣ်တံၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤ မူးပွဲသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ကပတြၢၤ စံးဂ့ၤစံးဝါ ပှၤတဂၤဂၤဒီး တဲဘၣ်ဃးတၢ်ကယၢက့ၢ်ဂီၤအဂီၢ် ကဘၣ်ကတိၤအီၤလၢအဲကလံးကျိာ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကမၤလိသကိးအီၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်သဲစးဂ့ၢ်ဝီပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ်လၢ အကဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်သဲစးတၢ်ဘျၢန့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် စံးဝဲလၢ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ဖးဒိၣ်တခါ လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Australia is home to an array of diverse and beautiful wildlife, and knowing how to respond when you encounter wildlife in your home or on your property will help protect our precious wildlife species whilst keeping you, your family and your pets safe. - အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ တၢ်မံၤလၤဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအိၣ်ဝဲအကလုာ်အါမးဒီး ဖဲနဟံၣ် မ့တမ့ၢ် နတၢ်သူၣ်ထီၣ်အပူၤ နမ့ၢ်ထံၣ်တိနိၣ်ဒီး တၢ်မံၤလၤဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အခါ တၢ်သ့ၣ်ညါပာ်စၢၤလၢကဘၣ်ခီဆၢအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤဒီသဒၢဝဲ ပတၢ်မံၤလၤဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, ဒီး ကပာ်ဝဲနၤ, နဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီး ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢနဘုၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ် ပှဲၤဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်လီၤ.

ပှၤအံးစရ့ခဲလၢာ် ၂ဝဂၤလၢ Hamas ဖီၣ်ကမဲဒုးဃာ်အီၤဖဲ Gaza သ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ထီၣ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ Gaza တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အခီၣ်ထံးတပတီၢ် လၢအမ့ၢ်ဝဲ စံၣ်စိၤဒိၣ်အတၢ်လဲလိာ်တခါန့ၣ်လီၤ. ပှၤပးလဲးစတဲဘူးထီၣ် ၂ဝဝဝ ဂၤဃၣ်ဃၣ် လၢအဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်အီၤဖဲ အံးစရ့ဃိးပူၤသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ထီၣ်ကွံာ်အီၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်အါတက့ၢ်န့ၣ် က့ၤကဒါဝဲဆူ ပှၤပးလဲစတဲဖိအတၢ်ပၢအလီၢ် လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤခီဖျိတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်အမဲရကၤကီၢ်ခိၣ် Donald Trump စံးဝဲဒၣ်လၢ အံးစရ့ဒီး—ဟါမါစ် အတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်အံၤဝံၤဝဲလံ, နာ်သက့ တၢ်တၢၣ်ပီၣ် ကၢၣ်ကီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဆဲးအိၣ်ဒ်ဝဲဖဲ Egypt ကီၢ်အပူၤ ဒီး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် လၢဆၢကတီၢ်ယံၤထၢအဂီၢ်န့ၣ် ကဘၣ်ဒ်ဝဲဖးယံၤန့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ ပိာ်ခွါအတၢ်အိၣ်သယုၢ်သတွၤ ဘၣ်အိၣ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိန့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါအီၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဖးဒိၣ်တခါ, ဒီး ဖျါလၢ အဟဲအါထီၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.ပှၤတဝၢတၢ်ဖိးတံၢ်စဲဘူး အတၢ်အိၣ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိအံၤ ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ် သးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီး တၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤ တကးဘၣ်, တၢ်အံၤလီၤလၢစ့ၢ်ကီး အီစထြ့လယါမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ် ဒီလၣ်လၢအဘံလယၢၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်မနုၤလၢပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဖျါလၢအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်အိၣ်သယုၢ်သတွၤ, အိၣ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိအါဒိၣ်မးလဲၣ်န့ၣ် တယံၤဒ်ဘၣ်တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါတခါပာ်ဖျါဝဲအတၢ်စံးဆၢန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၁သီ မုၢ်ဘူၣ် — မုၢ်ဃုနံၤန့ၣ် ကညီကျိာ်ကၠိလၢအအိၣ်ဖဲမဲလ်ဘၢမုၢ်နုာ်တပၤ အိၣ်ဒီး ကၠိဖိ ၁၂တီၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဖျိထီၣ်ကၠိ အမူးန့ၣ်လီၤ. တနံၣ်အံၤပှၤကၠိဖိလၢ အဖျိထီၣ်ကညီကျိာ်ကၠိ ၁၂တီၤသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲအဂၤ ၁ဝဘျဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၉သီအနံၤန့ၣ် တၢ်ဆှၢနုာ်လီၤဝဲဒၣ်သဲစးတၢ်ဘျၢဖဲကီၢ်စၢဖှိၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤ ဒ်သိးကပတုာ် တၢ်မၤကစၢ် လၢတၢ်ထုးကွံာ် ခွဲးလၢတၢ်ကြၢးမၤန့ၢ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ် ဖဲလၢဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်အၢအၢသီသီ လၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်လီၤဝဲဒၣ်အဖိလၢအသံအခါန့ၣ်လီၤ.

Springtime in Australia brings warmth, blossoms, and longer days—but also the peak of pollen season. For millions of Australians, this means the onset of hay fever and allergy-induced asthma. - တၢ်ကိၢ်ထီၣ်သီ မ့တမ့ၢ် တၢ်ယီၤထီၣ်သီအံၤ ဟဲစိာ်ဝဲ တၢ်မဲထီၣ်ဖးထီၣ်သီသ့ၣ်တဖၣ်, မုၢ်နံၤလၢအထီဒီး တၢ်ကလၢၤဒိၣ်ထီၣ် — နာ်သက့ မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ဖီကမူၣ်ဒံဆူကလံၤကျါအါအါဂီၢ်ဂီၢ်အတၢ်ဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢပှၤအီစထြ့လယါအကကွဲၢ်အါမးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်ဝဲဒၣ် hay fever ဒီး တၢ်ဖိးလိာ်ဒီးသွံၣ်ထံ တၢ်သးဘံး သ့ၣ်တဖၣ်စးထီၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကညီပှၤဒ့တၢ်ဖိ အဲလ့ာ် လၢအသးနံၣ် ၃၄ တဂၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲအနီၣ်ကစၢ်ဝဲ ဒၢးဖီၣ်တၢ်ကလုၢ်ပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢအအိၣ်ဖဲ မဲလ်ဘၢဝ့ၢ် မုၢ်နုာ်တကပၤဒီး တကတီၢ်ဃီန့ၣ်အဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ဖၠၣ်စိမိၤကၠိဖိတဂၤလၢအမၤလိဝဲဘၣ်တၢ်ကလုၢ်အဂ့ၢ်— Bachelor of Audio ဒီးတနံၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤလိ အဆၢကတီၢ် လီၢ်ခံကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကသံၣ်သရၣ်သရၣ် သရၣ်မုၣ် လၢအအိၣ်ဒီးလံာ်ပျဲ—Registered Nurses အကထိကလးအါမး ဖဲကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ ကန့ၢ်မၤအါထီၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်နဲၣ်လီၤကသံၣ်ကသီသ့ၣ်တဖၣ်, ညီနုၢ်လၢတၢ်မၤအီၤသ့ဒၣ်ထဲ ကသံၣ်သရၣ်ဖးဒိၣ် ဒီကထၢၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆီတလဲမၤသီထီၣ်က့ၤ အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤကသံၣ်ကသီအပျီမုၢ် — ဒီးပှၤဆါအသးသမူအါမးန့ၣ်လီၤ.

Indigenous Australian athletes have long inspired the nation, uniting communities and shaping our identity. Olympian Kyle Vander-Kuyp and Matildas goalkeeper Lydia Williams are two such Indigenous athletes that have shaped our national identity. Their stories show the power of sport to foster inclusion, equality, and pride for future generations. - အီစထြ့လယါပှၤထူလံၤဖိပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဃ့ၢ်ဖုသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ဆူၣ်ထီၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ယံၤတ့ၢ်မးလံအသိး မၤဃူမၤဖိးဝဲ ပှၤဝၢသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ပာ်ဖျါထီၣ် ပနီၣ်ကစၢ် အတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလိာ်ကွဲပြၢတၢ်ဖဲအိးလါဘ့းတၢ်လိာ်ကွဲပြၢအပူၤ Kyle Vander-Kuyp ဒီး Matildas ပှၤဖီၣ်ကိ (ပှၤခိးတၢၣ်ဖျိ) Lydia Williams သ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ပှၤထူလံၤဖိ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဃ့ၢ်ဖုခံဂၤ လၢပာ်ဖျါထီၣ် ပပှၤကလုာ်က့ၢ်ဂီၤ အတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် အဂ့ၢ်အကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ဖျါဝဲ တၢ်ယူၤယီၣ်ပာ်ကဲ တၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ပှၤကိးဂၤဒဲးအတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်, တၢ်တုၤသိးထဲသိးဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်, ပှၤထူလံၤဖိ တၢ်ဃ့ၢ်ဖုပြၢအပှၤလိာ်ကွဲဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကဲထီၣ် ဒီကလုာ်အသူၣ်ကံၢ်သးလဲ လၢအကါဒိၣ်, ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤစၢၤသွဲၣ်တစိၤဘၣ်တစိၤ လၢကဂဲၤပျုၢ်ကျဲးစၢးတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ် ဒီး ကဲအီစထြ့လယါကီၢ်ခၢၣ်စးလၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပာ်ကဖၢလၢသးန့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢပာ်ပနီၣ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ကွဲးကျိးထံကျိာ်အမုၢ်နံၤ—International Translation Day န့ၣ် ခဲကနံၣ်အံၤပှဲၤထီၣ်ဝဲ ၈နံၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလၤကပီၤ မုၢ်နံၤအံၤ လီၤဘၣ်ဝဲဒၣ် ဖဲလါစဲးပထဲဘၢၣ်အသီ ၃ဝအနံၤ ဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်လၢကျိာ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢအလုၢ်ဖိမၤန့ၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤ, တၢ်ဘျးစဲဒီး တဝၢတၢ်ဖိးတံၢ်စဲဘူးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤကွဲးကျိးထံကျိာ်ဒီး ပှၤကတိၤကျိးထံကျိာ် ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ် နာ်ဝဲဒၣ် အလီၢ်အိၣ်လၢတၢ်ကဘၣ်မၤအါထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢတၢ်ကဒီသဒၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤတကွီၣ်ဒီး ပာ်လီၤတိာ်ခီလၢကျိာ်တၢ်တြီတံာ်တာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်လၢပှၤသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်အဂီၢ်သကုၤဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လဲၤပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဖဲ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်ကျၢၢ် လၢအအိၣ်ဖဲ နယူယီၣ်ဝ့ၢ် ဒ်သိးလၢအမ့ၢ် တၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်ပတီၢ်ထီ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ပာ်ပနီၣ် ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ တၢ်ဂဲၤလိာ်တၢ်လၢသးစၢ်အဂီၢ် — World Programme of Action for Youth ပှဲၤထီၣ်အနံၣ် ၃ဝန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအသီတခါ စံးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤအီစထြ့လယါဖိလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒီးတၢ်တၤကျိၣ်တၤစ့အနီၣ်ဂံၢ်န့ၣ်ဟဲအါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအံၤ ဒုးနဲၣ်ဖျါဝဲ တၢ်တၤကျိၣ်တၤစ့ဒီး ဟံၣ်ပူၤဃီပူၤတၢ်မၤဆူၣ်မၤဆီး, တၢ်မၤသံလီၤနီၣ်ကစၢ်သး, ဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်နးတၢ်ကီတၢ်ခဲ အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ဘျးစဲသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီး ပှၤအီစထြ့လယါအါန့ၢ်အဂၤ ၃ကကွဲၢ်စံးဝဲလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးလၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

Cervical cancer is preventable, but only if you catch it early. Cultural and personal barriers have often meant that women avoid cervical cancer testing. But now with the help of a world-leading test, Australia is aiming to eliminate cervical cancer by 2035. The test is a safe and culturally sensitive option for women from all backgrounds. Best of all it could save your life—or that of someone close to you. - ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢတၢ်ဒီသဒၢဆိအီၤန့ၢ်တခါ, နာ်သက့ ထဲဒၣ်လၢနမ့ၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါချုးန့ၢ်အီၤလၢအဆိအချ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤဒီး နီၣ်ကစၢ်တဂၤအဂ့ၢ် တၢ်အိၣ်သး အတၢ်တြီတံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အဃိ အါစုအါဘျီန့ၣ် ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ထုးယံၤအသးလၢ တၢ်မၤကွၢ် ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်, မ့ၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်မၤကွၢ်ကျိၤကျဲလၢအဂ့ၤကတၢၢ် အတၢ်မၤစၢၤအဃိ, မ့ၢ်တုၤလီၤဖဲ ၂ဝ၃၅နံၣ်န့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်လၢ အကဒုးဟးဂီၤကွံာ် ဒၢလီၢ်ခိၣ်ထိးခဲစၢၣ်တၢ်ဆါတုၤအန့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်အထူအထံးဟဲန့ၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်တြီတံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် တၢ်မၤကွၢ်အံၤအိၣ်ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခဲလၢာ်အဖီခိၣ် တၢ်အဂ့ၤအကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအမၤပူၤဖျဲးနသးသမူ မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢအအိၣ်ဘူးအိၣ်တံၢ်ဒီးနၤတဂၤဂၤ အသးသမူသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်အီစထြ့လယါ နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်သကိးဒီး ကီၢ်ခဲနဒၣ်, ပီးတူးကၢး ဒီး ကီၢ်ယူခ့ၤ လၢတၢ်ပာ်ပနီၣ် ပှၤပးလဲးစတဲကီၢ် ဖဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါလီၤအီၤလၢ ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် Anthony Albanese ဒီး ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ် Penny Wong ဖဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် အချၢ လၢအအိၣ်ဖဲနယူယီၣ်ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပဒိၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဆီၣ်ဖျိးလၢတၢ်ကဒုးကဲထီၣ်ထံကီၢ်ခံဘ့ၣ်အဂီၢ် လၢအမ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအံးစရ့ ဒီး ပှၤပးလဲးစတဲ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ် အဘှါရှဲအကျဲတခါန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ဖျါလၢခံကတၢၢ်တခါ အတၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါအပူၤန့ၣ် အပူၤကွံာ်အနံၣ်တဆံဘျဲၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်အံၤ တၢ်ဆါလၢအကဲထီၣ်ခီဖျိ တၢ်အိၣ်ဃုာ်မံဃုာ်လိာ်သးသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲအါထီၣ်တုၤလၢ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်အတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ University of New South Wales ဝဲၤကျိၤလၢအမ့ၢ်, Kirby Institute တၢ်ပာ်ဖျါအပူၤန့ၣ် စံးဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိဒီး တၢ်ကူစါယါဘျါ အတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် အဃိ ဒုးအါထီၣ်ဝဲ ပှၤဘၣ်တၢ်ဆါလၢအကဲထီၣ်ခီဖျိတၢ်အိၣ်ဃုာ်မံဃုာ်—လၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ (sexually transmitted infections, STIs) န့ၣ်လီၤ.

နီၣ်မီၤန့သွဲၤ လၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ နီၣ်မိန့သွဲၤကဲထီၣ်ဝဲ ကညီဘၣ်ကီဘၣ်ခဲလၢအဟဲသုးအိၣ်ဆိးဖဲအီစထြ့လယါ အဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်ခိၣ်ဖးတၢ်လၤကပီၤ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤ ပနံာ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါကီၢ် eSafety ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤဝဲ တၢ်ဘျၢတၢ်နဲၣ်ကျဲလၢ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ (social media) ပျဲၢ်စီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, လၢအကမ့ၢ်ပဒိၣ် တၢ်တြီ ပှၤသးနံၣ် ၁၆နံၣ်ဆူအဖီလာ် တၢ်သူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တုၤလီၤဖဲလါဒံၤစဲဘၢၣ် အသီ ၁ဝ မး တၢ်တြီတံာ်အတၢ်ဘျၢအံၤအသးသမူ ကစးထီၣ်အသးနာ်သက့, eSafety မူဒါခိၣ်စံးလၢ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ တၢ်ဘျၢအံၤကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ဖဲတၢ်ဘျၢသီအံၤအဖီလာ်န့ၣ် ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢပျဲၢ်စီၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တလိၣ်မၤလီၤတံၢ် ပှၤသူအဝဲသ့ၣ်ပျဲၢ်စီၣ် အသးနံၣ်ကိးဂၤဒဲးဘၣ်.

A forced marriage occurs when one or both individuals do not consent freely, often due to threats, coercion, deception, or if they are under 16 or those with mental incapacities. No matter how long you've been living here, it's vital to know: You have the right to choose who you marry.  In this episode, we'll explore the difference between arranged and forced marriage and where you can turn for help if you or someone you know is affected.  - တၢ်ဖျီန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအပၣ်ဃုာ်တဂၤ မ့တမ့ၢ် ခံဂၤဒဲးန့ၣ် အတအိၣ်ဒီးတၢ်သဘျ့ လၢတၢ်သးလီၤပလိာ်ဃုာ်အဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. — တၢ်ဖျီန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး, တၢ်မၤန့ၢ်ဆူၣ်, တၢ်လီန့ၢ်, မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အသးနံၣ်အိၣ် ၁၆နံၣ် ဆူအဖီလာ် လၢအသးတၢ်ဆိကမိၣ်တထီၣ်ဘးဒ်ဘၣ်, ဒ်သိးအံၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နအိၣ်ဖဲအံၤယံၤထဲလဲၣ်လံလဲၣ်န့ၣ်အတွးတအိၣ်ဘၣ်, တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်လၢကဘၣ်သ့ၣ်ညါအီၤ: လၢနအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢနကဃုထၢ ပှၤလၢနအဲၣ်ဒိးဖျီသးဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. တနံၤအံၤန့ၣ် ပကဃုသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃး တၢ်ဒိးတ့ဒိးဖျီလၢ တၢ်သုးကျဲၤပာ်အီၤဒီး တၢ်ဒိးတ့ဒိးဖျီလၢ တၢ်မၤန့ၢ်ဆူၣ်အီၤ အဘၢၣ်စၢၤ လီၤဆီလိာ်အသးဒ်လဲၣ်ဒီး နၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢနသ့ၣ်ညါအီၤ လၢအဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် နကဃုမၤန့ၢ်တၢ်မၤစၢၤဖဲလဲၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

အီစထြ့လယါဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤကရူၢ် (Australian Institute of Health and Welfare) ထုးထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဂီၤဒိပာ်ဖျါလၢ အဘၣ်ဃးပှၤပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဖဲအတၢ်အိၣ်မူဒီတစိၤညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံာ် ၂၅နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ပှၤပိာ်မုၣ်လၢအဘၣ်တၢ်ဆါခဲစၢၣ်အနီၣ်ဂံၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤစှၤကွံာ် နာ်သက့, သးစၢ်ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်အါလၢ အဆဲးတူၢ်ဘၣ် လဲၤခီဖျိဘၣ် တၢ်သးသဟီၣ်လီၤထုးဒီး နီၣ်သးဆူၣ်ချ့တၢ်အိၣ်သးအဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါလၢ ကီၢ်အမဲရကၤတခါ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်သူလီတဲစိ ဖဲတၢ်လုၢ်ထံလီၢ်, တၢ်ဟးလီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်အ့ၣ်ဆါလီၢ် အပူၤန့ၣ် အတၢ်ဘၣ်ဘျးအိၣ်ဒီး တၢ်ဒုးအါထီၣ် တၢ်အိၣ်သးလၢ ကကဲထီၣ်တၢ်အ့ၣ်ကီၢ်လီၤ န့ၣ်လီၤ. အဃိန့ၣ်မ့မ့ၢ်ပှၤလၢအကွၢ်ကီလီတဲစိစိာ်စုဒီယုၢ်, အိၣ်ဖဲတၢ်ဟးလီၢ်အပူၤယံၤန့ၢ်ဒ်လၢနကြၢးဆ့ၣ်နီၤအိၣ်အီၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ဒိၣ်န့ၢ်လၢ တၢ်ကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

Access to safe drinking water is essential, and Australia's often harsh environment means that our drinking water supplies are especially precious. With differences in the availability and quality of drinking water across the country, how do we know if it's safe to drink? In this episode we get water experts to answer this question and more.   - တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထံအိလၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်လိၣ်ဘၣ်နီၣ်နီၣ်တခါ, ဒီး အီစထြ့လယါကီၢ် ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်လၢအဆူၣ်အကိၤအံၤ အါစုအါဘျီ ဒုးကဲထီၣ်ဝဲပထံအိသ့ၣ်တဖၣ် အလုၢ်အပှ့ၤဒိၣ်လီၤဆီန့ၣ်လီၤ. ပထံအိန့ၣ် ဘၣ်တၢ်အိၣ်ခိးကွၢ်ကတဲာ်ကတိၤအီၤမူးမူးနီၣ်နီၣ် လၢအမ့ၢ်တၢ်မၤလီၤတံၢ် လၢအကထီၣ်ဘးဒ်သိးဆူၣ်ချ့ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးအပတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, သကုၤအီစထြ့လယါကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထံအိဒီး ထံအိအကံၢ်အစီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်သးအါမး, ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ ထံအံၤဟဲန့ၢ်အဂံၢ်ထံးတၢ်လီၢ်, ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ထံကျိၤပီၤဘိသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်အိၣ်သးဒီး တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲကတဲၤကတီၤ တၢ်ပာ်ထံအတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲသ့ၣ်တဖၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်စၢဖှိၣ်ပဒိၣ် မၤန့ၢ်ဝဲ တၢ်သးလီၤပလိာ် ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်ဒီး နီးရူ (Nauru) လၢအလီၤလၢဝဲဒၣ် ဒီလၣ်အကကွဲၢ် ၄ဝဝ ဒီးစံးဝဲဒၣ် တၢ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဒါလီၤန့ၢ်ကျဲလၢ တၢ်ဆှၢဖျိးကွံာ် ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ NZYQ ကရူၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်ပီၢ်ရီသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပၣ်တံၣ် Greens အတၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးန့ၣ်လီၤ. ပှၤပဲၤဖးနီၤဖးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤမၤကၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးဝဲဒၣ် ဂံၢ်ခီၣ်ထံး သဲးစး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ် အကျိၤအကျဲ လၢအတကွီၣ်လဲၢ်မးန့ၣ်လီၤ.

လၢယူၤကရ့ဒီး ရှၢရှါအဘၢၣ်စၢၤတၢ်တဲသကိး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် Donbas ဟီၣ်ကဝီၤ ဟဲကဲထီၣ်ဝဲတၢ်တဲၤဖးအကျိၤတဘိန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ပၢတခါလၢအဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်သိး ယူၤကရ့ ဂံၢ်သဟီၣ် လီမ့ၣ်သန့, ဒီး မ့ၢ်တၢ်တခါလၢ ရှၢရှါကီၢ်ခိၣ် Vladimir Putinသးလီအီၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်လီၢ်အံၤန့ၣ် အိၣ်ဆီလီၤအသးဒ်သိး တၢ်မၤတၢ်အၢတၢ်သီအလီၢ် လၢရှၢရှါတၢ်ရၤလီၤသနူအဂီၢ်အဃိ ဖူတ့ၣ် တအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ရှူအီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ခးသံပၢၤကီၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါခံဂၤဖဲဝံးထိရံယါကီၢ်စဲၣ် ခိခိၣ်ဝ့ၢ်ဖိ Porepunkah အပူၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်သံကွၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးတၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်စိာ်ကျိလံာ်ပျဲဒီး တၢ်ကဲကျိကစၢ်အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ Port Arthur တၢ်ခးသံတၢ်ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤကဲထီၣ်ဖဲထဲးစမ့နံယါ ဘူးထီၣ်အနံၣ်သၢဆံဝံၤအလီၢ်ခံ, ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢ ခဲကနံၣ်အံၤ ကျိတၢ်စိာ်အီၤလၢအဖိးသဲစးတၢ်ဘျၢဒီးသြီနုာ်စရီနီၣ်ဂံၢ်မူးမူးနီၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ် ဟဲအိၣ်အါထီၣ်ဝဲဒၣ် ၂၅မျးကယၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဘၣ်ဃး တၢ်ဟ့ၣ်ခွဲးတၢ်ဖီၣ်ကျိအတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ် မ့ၢ်လၢ ပသဲစးတၢ်ဘျၢလၢကျိအဂ့ၢ်အံၤ လီၤစၢ်ကွံာ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ အီစထြ့လယါကီၢ် ကျိအသဲစးတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကကွၢ်သကိးအီၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤဂဲၤလိာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးသ့ၣ်တဖၣ် ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲ တၢ်အဲၣ်ကလုာ်ဒွဲသနူဒီး တၢ်ပာ်တၢ်အဒူၣ်အဆၢ တၢ်ကွၢ်တလီၤတၢ် လၢတၢ်ပာ်ဖျါအီၤဖဲ နွံကတၢၢ် တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ထီဒါ တၢ်ဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးဖဲထံကီၢ်ပူၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်မၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်တခီတၢၤပှၤကလုာ်ဂၤ—neo-Nazi ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤပာ်ဖျါထီၣ်အသးဝံၤအလီၢ်ခံ, Greens ပၣ်တံၣ် ဃ့ထီၣ်ဝဲပဒိၣ်လၢ အကဟံးဂ့ၢ်ဝီ တၢ်ထံၣ်တခီတၢၤ စုထွဲသနူအတၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤန့ၣ်လီၤ.

Education is a pathway to opportunity, but for too long, Indigenous students in Australia have faced barriers to success. While challenges remain, positive change is happening. In this episode we'll hear from Indigenous education experts and students about what's working, why cultural education matters and how Indigenous and Western knowledge can come together to benefit all students. - တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကျဲခီတဘိဆူ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အဂီၢ်, နာ်သက့ အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ ပှၤထူလံၤဖိ ကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဒီးတၢ်တုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးအဂီၢ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်တြီတံာ်တာ်သ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဝဲယံၤတ့ၢ်မးလံန့ၣ်လီၤ. ကတီၢ်ဖဲလၢတၢ်တာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒံးဝဲဒၣ်အခါ, တၢ်ဆီတလဲလၢတၢ်အဂ့ၤ တကပၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤထူလံၤဖိကၠိဖိ လၢအိၣ်ကၠိတုၤအဝံၤ ဖျိထီၣ်တစုသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲအါထီၣ်, ဖၠၣ်စိမိၤသ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်လိာ်စူးကါဝဲပှၤထူလံၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်သ့ၣ်ညါ, ဒီး ပှၤတဝၢတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဆီတလဲ သပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲတၢ်ပာ်ဖျါအံၤ ပကနၣ်ဟူဘၣ် ပှၤထူလံၤဖိ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်ဒီး ပှၤကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအဘၣ်ဃး တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအမၤတၢ်မၤ, ဘၣ်မနုၤလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်အကါဒိၣ်လဲၣ်ဒီး ပှၤကၠိဖိခဲလၢာ် တၢ်န့ၢ်ဘျုးန့ၢ်ဖှိၣ်အဂီၢ် ပှၤထူလံၤဖိဒီး ပှၤကီၢ်မုၢ်နုာ်တၢ်သ့ၣ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ဃုာ်အီၤတပူၤဃီသ့ဒ်လဲၣ် အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပဒိၣ် တၢ်မၤစၢၤ ပှၤပှ့ၤဟံၣ်အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤ—First Home Buyer Guarantee တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ် ကပျဲဝဲပှၤအိၣ်လဲဟံၣ်လၢအကထိကလးအါမး, လၢအမ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ တၢ်ပာ်ဖှိၣ်စ့ အမျးကယၤ ၂ဝ လၢတၢ်ပှ့ၤဟံၣ်အဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကနုာ်လီၤဘၣ်ဆူ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤဟံၣ်ဃီအဖၠါပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပာ်ဖျါအသီတခါအပူၤစံးဝဲဒၣ် ပှၤအီစထြ့လယါအနီၣ်ဂံၢ်လၢအအိၣ်ဆိးဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအတဖိးဒီးသွံၣ်ထံဘၣ် (allergy) န့ၣ် ဟဲအါထီၣ်ခံဆး အိၣ်လၢအနံၣ်ခံဆံဃၣ်ဃၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဖျါအသီအံၤ ကွၢ်ဃုသ့ၣ်ညါသမံသမိးဝဲ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် အကျိၣ်စ့တၢ်အိၣ်သးဒီး ပှၤနီၣ်တဂၤ အတၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ဒီး တၢ်ဆါယံၤထၢ တၢ်ဆါထီရီၤအတၢ်အိၣ်သးန့ၣ်လီၤ. တၢ်လိၣ်ဘၣ်အါထီၣ်တၢ်မၤစၢၤဝဲၤကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အါထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒီး ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်တဖိးလိာ်သးဒီးသွံၣ်ထံ—အလၢကၠံး န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ် — မၤနးမၤဖှီၣ် ပှၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအသီတခါ ပာ်ဖျါဝဲလၢ တၢ်သူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ (social media) န့ၣ် လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်စှၤကိးမံးနံးအတီၢ်ပူၤဒၣ်လဲာ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိခိၣ်နူာ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ အပတီၢ်လီၤသထြုး လီၤဘျၢၣ်ကွံာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢသုးထီၣ်သုးလီၤကွၢ်ကီ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် တၢ်ဃုထံၣ်ဘၣ်လၢ အမၤစၢ်လီၤကွံာ် မၤလီၤတဲာ်ကွံာ် သးတၢ်သ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်သးစၢၢ်ဆၢတၢ်ညိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်သးဂဲၤသးတၢ်တူၢ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲလၢ ဘၣ်ဃးတၢ်ကွၢ်ကီတၢ်ဒ်အံၤ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လိၣ်ဘၣ်မၤအါထီၣ်ဒ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

You may hear the protest chant, “what do we want? Land rights!” —but what does it really mean? Land is at the heart of Aboriginal and Torres Strait Islander identity, culture, and wellbeing. Known as “Country,” it includes land, waterways, skies, and all living things. In this episode of Australia Explained, we explore Indigenous land rights—what they involve, which land is covered, who can make claims, and the impact on First Nations communities. - ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ် နကနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ ပှၤပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ထီဒါလၢအကိးသထြီထီၣ်, “what do we want? တၢ်လၢပသးလီန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်? Land rights! ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ခွဲးယာ် ” — နာ်သက့တၢ်ကိးသထြီအံၤအခီပညီနီၣ်နီၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်? တၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိ အဘီရကၠံၤနၢၤ ဒီး ထီရ့ၣ်စထြ့ၣ်အးလဲးဒၢၤ သူၣ်ကံၣ်သးလဲ အတၢ်က့ၣ်ပနီၣ်, တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ, ဒီး တၢ်အိၣ်မုာ်ဆိးပၢၤန့ၣ်လီၤ. လၢအမ့ၢ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤဒ်သိး “Country,” ကီၢ် လၢအပၣ်ဃုာ် ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်, ထံကျိထံကွာ်, မူကပိာ်လိာ်ဒီး တၢ်မူတၢ်မါခဲလၢာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအီစထြ့လယါထံကီၢ်အဂ့ၢ် Australia Explained တၢ်ပာ်ဖျါအကူာ်အံၤအပူၤန့ၣ်, ပဃုသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် ပှၤထူလံၤဖိ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်— တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်ပၣ်ဃုာ်လဲၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်တခါလၢအပၣ်ဃုာ်, မတၤတဂၤပာ်ပနီၣ်အီၤသ့, ဒီး အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤထူလံၤဖိအပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.