De Tussenruimte

Nederland is verslaafd aan sparen en vermogensopbouw, stelt econoom Dirk Bezemer. Dat moet anders, want deze doorgeschoten honger naar geld maakt de woning- en arbeidsmarkt onveilig. Journalist Bas Mesters spreekt Bezemer over zijn analyse en verbeterplannen. Een gesprek over de relatieve waardeloosheid van financieel kapitaal en de waarde van reëel kapitaal, zoals zorg, onderwijs, een goede infrastructuur en prettige en betaalbare woningen. Wil je ook leesinspiratie? Check het boek Het Herstel van Nederland dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.

Nederlanders vertonen steeds meer psychische klachten: depressies, angsten, stress, tot aan zelfbeschadiging aan toe. Het lijkt erop dat die stressklachten steeds vaker veroorzaakt worden door de onthechtende samenleving waarin zij leven.' Nederland is ziek, vindt Groenendijk in gesprek met journalist Bas Mesters. Wij moeten daarom volgens Groenendijk een ambacht maken van “de cultuur van het genoeg” en leren leven met onze imperfecties. ‘Er schuilt schoonheid in om daar met elkaar nieuwe vormen voor te vinden, samen te bouwen aan een samenleving waarin we leven met de beperkingen van onze natuur en ons ecosysteem. Je eigen imperfectie is geen tekort. Imperfecties zijn inherent aan het bestaan.' Wil je meer lezen over het herstel van Nederland, zie https://www.uitgeverijbalans.nl/boeken/het-herstel-van-nederland/

De wachttijden voor huurwoningen zijn lang en koopwoningen worden onbetaalbaar. Bijbouwen dan maar? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met bestuurder van Woningbouwvereniging Gelderland Bernard Smits. Volgens hem hebben we geen miljoen extra woningen nodig, maar moeten we slimmer omgaan met de woonoppervlakte in Nederland. Een van de oplossingen: investeren in collectieve woonvormen. Wil je ook leesinspiratie? Check het boek Het Herstel van Nederland dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.

Economiedocent en columnist Ton van Haperen pleit voor een reset in het basis- en voortgezet onderwijs. ‘Iedereen wil het beste voor onze jeugd, maar het niveau op de scholen daalt al decennia en het tij is maar niet te keren.' Er is volgens hem maar één oplossing: stuur alle schoolbesturen naar huis, schaf de lumpsum af die scholen feitelijk privatiseerde, en breng het onderwijs weer direct onder beheer van Den Haag'. Journalist Bas Mesters in gesprek met een revolutionair in het onderwijs. Wil je ook leesinspiratie? Check het boek Het Herstel van Nederland dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.

Boer en onderzoeker Meino Smit vindt het tijd voor drastische verandering in de Nederlandse landbouw. Er moeten vijf keer zoveel boeren komen, en veel minder dieren. Boeren moeten alleen voedsel produceren voor onze eigen consumptie. Hun land wordt een mix van landbouw en natuur, met vruchtbomen, kippen, notenbomen en graan. Journalist Bas Mesters in gesprek met Meino Smit over een nieuwe landbouw die duurzamer is en minder stikstof en CO2 uitstoot. Wil je ook leesinspiratie? Check het boek Het Herstel van Nederland dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.

Begrijpen we nog wel wat het begrip vrijheid betekent? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met hoogleraar politieke geschiedenis Annelien de Dijn. Volgens haar heeft het neoliberalisme het begrip vrijheid gekaapt en gebruiken rechtse politici deze term om eigen bezit te beschermen. Echte vrijheid is onmogelijk zonder je te committeren aan een doorleefde democratie en medeverantwoordelijkheid te dragen als burger. Wil je ook leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte

In weerstand tegen de coronamaatregelen vonden gevoelens van woede, onderdrukking en opstand een weg naar buiten. Hoe moet een overheid daar op reageren? Is er een remedie voor? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met schrijver, cultuurhistoricus en documentairemaker David van Reybrouck. Woede negeren, miskennen en wegdrukken maakt het alleen maar erger, stelt hij. Verzoening, geweldloze communicatie en burgerparticipatie kunnen een uitweg bieden. Wil je ook leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.

Het coronavirus laat zien dat de overheid weldegelijk ingrijpende maatregelen kan nemen wanneer geconfronteerd met een crisis. Maar is de politiek bereid net zulke maatregelen te nemen voor de klimaatcrisis? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met klimaatactivist en lobbyist Nick Meynen en klimaatjournalist Jaap Tielbeke. Volgens hen hangt veel af van de vraag of we na Corona kiezen voor een nieuwe economie of terugverlangen naar de economie van ervoor. Wil je ook leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.

Is polarisatie een noodzakelijk onderdeel van een democratie? En is het nog omkeerbaar als het eenmaal in gang is gezet? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met antropoloog en schrijver Sinan Çankaya. Hij stelt dat polarisatie helpt om standpunten duidelijk te krijgen. Schuring, spanning en wrijving horen bij een volwassen democratie en dat moeten we omarmen. Meer leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.

Is de mens een ‘homo economicus' of zijn we toch meer sociale wezens die samenwerken en deel uitmaken van een gemeenschap? Kunnen coöperatieve werkwijzen de weg wijzen uit de crisis die in veel sectoren wordt gevoeld? In deze aflevering gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met filosoof Gabriël van den Brink. Volgens Van den Brink hebben politiek en overheid in Nederland het neoliberale gedachtengoed opgelegd aan de samenleving, maar moeten we van de homo economicus terug naar de samenwerkende mens. Wil je ook leesinspiratie? Check Het herstel van Nederland. Twaalf oplossingen voor een land in crisis. Het boek dat Bas Mesters maakte op basis van drie jaar interviewen in De Tussenruimte.

Dat de commons hip zijn, is voor Tine De Moor geen nieuws. De Moor, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, doet al jaren onderzoek naar burgercollectieven, van Middeleeuwse gilden tot hedendaagse zorgcoöperaties. Ze ziet de aandacht voor ‘haar' vakgebied groeien. Ook vanavond zit het vol in De Tussenruimte, bij de vierde bijeenkomst in de serie Nieuwe Democratie. Maar zijn de commons inderdaad de democratische graal?

Ons huidige politieke systeem is ‘iets tussen zand en beton in' en moet versterkt worden. Met deze woorden opent de Belgische politicoloog Yves DeJaeghere de derde aflevering van de serie Nieuwe Democratie in De Tussenruimte onder leiding van journalist Bas Mesters. DeJaeghere's oplossing? Een model zoals het ‘burgerparlement' in Oost-België. Met Groene Amsterdammer-redacteur Aukje van Roessel, G1000-initiatiefnemer Harm van Dijk en chef Nieuws van NH Media Jacky de Vries discussieert hij over loting, ruimte en tijd voor dialoog, en bouwvakkers die over het zorgstelsel nadenken. ‘Politiek mag best wat saaier.'

Hoogleraar Burgerschap Evelien Tonkens in gesprek met journalist Bas Mesters over spontane burgerinitiatieven. Tonkens deed jarenlang onderzoek naar burgerinitiatieven en de manier waarop de overheid daar mee om zou kunnen gaan. Wat zorgt er voor dat een burgerinitiatief succesvol is én blijft? En hoe voorkom je ongelijkheid?

Denker des Vaderlands Daan Roovers in gesprek met journalist Bas Mesters. Over wat mensen nodig hebben om in een democratie te functioneren en erin te geloven. Hoe kunnen we burgers er wel echt bij betrekken? Hoe kunnen we publieke opinievorming volwassen maken? En wat is politiek?

Europa is van niemand, zo lijkt het. Met de macht op afstand, de markt die dicteert en de bureaucratie die compliceert, drijven velen weg van de EU. In de zesde aflevering van de debatserie Wie is wij? onderzoekt de Tussenruimte bij EMMA wat ons nog zou kunnen binden in Europa. Met prof. dr. Paul Dekker van het Sociaal en Cultureel Planbureau, lector Changing Role of Europe Mendeltje van Keulen en Stefanie Schuddebeurs van Buro-EU.

Cultureel antropoloog Jitske Kramer reist de hele wereld over om te bestuderen hoe mensen die elkaar niet zo leuk vinden toch samenleven. Hoe je in zo'n context een wij-gevoel kunt creëren. Tot nu toe paste ze haar kennis en methodieken voornamelijk toe binnen bedrijven. Op uitnodiging van De Tussenruimte onderzoekt ze hoe haar technieken kunnen helpen de democratie te revitaliseren in buurten en wijken, en wie weet ook in volksvertegenwoordigingen.

Willem Jansen leidt Geloven in Groen. Hij is godsdienstwetenschapper, predikant en arabist. In onder meer Pakistan en Kenia ontdekte hij hoe je verschillende geloofsgroepen – veelal moslims en christenen – harmonieus kunt laten samenleven en -werken. Niet door de zogeheten interreligieuze dialoog, waarbij men elkaar theologisch vliegen afvangt. Maar door diapraxis. Kortweg: een gedeeld, praktisch belang bij de kop pakken en dat behartigen.

Vol vuur pitchen zes pioniers projecten waarmee ze op buurtniveau vergroenen en tegelijk mensen verbinden. Van groene wijkstroom, tot geloven in groen, tot circulair koken. ‘Klein en meeslepend', roept iemand enthousiast tijdens de vierde aflevering van Wie is wij? in De Tussenruimte. Dat het op kleine schaal werkt, blijkt. De uitdaging is: kunnen we ook opschalen?

‘De samenleving dienen' en ‘de minister (be)dienen' – voor de rijksambtenaar zijn dat soms tegenstrijdige belangen. Dat, maakte De Tussenruimte op uit voorgesprekken, kan leiden tot stress, verkrampt beleid en angst. Angst in de torens. Maar twee topambtenaren vinden dat veel te grote woorden. Zij spreken liever van: ‘geïnstitutionaliseerde behoedzaamheid'. Met Prof. dr. Paul 't Hart (Hoogleraar bestuurskunde Universiteit Utrecht), schrijver van het boek Dienen en Beïnvloeden.

Tribaliseert de samenleving? Vanuit wetenschappelijk oogpunt is daar geen sprake van, zei WRR-onderzoeker Godfried Engbersen in De Tussenruimte. Maar de tendensen die schrijver en ervaringsdeskundige Babah Tarawally beschreef, deden vermoeden dat het wel die kant op gaat. ‘Rechtsstaat? Gelijke behandeling? Dat is iets voor witte mensen, zeggen ze dan.'

We roepen om meer inclusiviteit, maar doen dat door ons te verschansen achter onze identiteit. In de Tussenruimte bij EMMA gaan we in gesprek met socioloog Godfried Engbersen. Engbersen is een van de opstellers van het rapport De Nieuwe Verscheidenheid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Meer diversiteit betekent volgens de WRR minder sociale cohesie. Gaan we daardoor naar een stammensamenleving? Is er nog ruimte voor een nieuwe gezamenlijkheid? Ofwel: Wie is wij? Ben ik wij? Ben jij wij? Is de buurman wij? Is de staat wij?

De oplossing voor klachten over de democratie lijkt telkens weer meer democratie. Maar kan het wel altijd beter? Is meer beter? Of mag je ook zeggen: het is voldoende zo. In de eerste aflevering van de Tussenruimte-serie 'Wie is wij? De paradoxale samenleving' gaat journalist Bas Mesters hierover in gesprek met politicoloog en filosoof Gijs van Oenen, schrijver van het boek ‘Overspannen Democratie'. Wat minder democratie zou de samenleving ontspannener maken, stelde hij.