Drenthe Toen

Een woning in Veenhuizen blijkt tijdens de Tweede Wereldoorlog een onderduikadres en opslagplaats voor wapens te zijn geweest. In de slotaflevering van de podcastserie Drenthe Toen bezoeken we het huis samen met de huidige bewoonster.

"Onze vader heeft altijd gezegd: 'Door mijn sportlichaam heb ik het concentratiekamp overleefd." De kinderen van verzetsman Wiebo Laméris zijn daar ook van overtuigd: "Doodziek was hij, maar hij lééfde".

De middag begint vredig, met een gezamenlijke maaltijd; de pot schaft zuurkool. Maar de vrede vervliegt als er op de deur wordt gebonsd. De bezetter staat voor de deur. De vader wordt afgevoerd. Het gezin Laméris is in een nachtmerrie beland.

Een klein huis in Veenhuizen met verborgen ondergrondse ruimtes en een geschiedenis die lang verborgen bleef. In deel 1 van deze radio- en podcastserie duikt Lydia Tuijnman met de bewoners van toen in dit bijzondere oorlogsverhaal.

Tussen platen hardsteen en slijpmachines duiken miljoenen jaren oude zeelelies op. In de werkplaats van de firma Ridder in Bovensmilde wordt duidelijk: ook een grafsteen kan  een prehistorisch verhaal vertellen.

"Zulke stoepjes zou ik thuis ook wel willen hebben." zegt paleontoloog Jelle Reumer. De Asser stoepstenen zijn soms echte fossielenverzamelingen. "Ik zie brachiopoden, zeelelies en zelfs struikkoralen!"

"Als je wilt weten hoe het 300 miljoen jaar geleden rook, moet je een stuk Belgisch hardsteen doorzagen. Echt goor, je ruikt de zwavelverbinding die ontstond bij een verrottingsproces op de zeebodem", aldus paleontoloog Jelle Reumer.

FFossielen van een zeepaardje en van een vis zouden zich ophouden in de personeelstrap van het Drents Archief. Na het zeepaardje word ook de vis door paleontoloog Jelle Reumer ontmaskerd...

In deel 5 van Klein Berlijn. Dalerveen in oorlogstijd blikt onderzoekers Bert Finke terug op het oorlogsverleden van Drente collaborateurs, waar een deel van zijn eigen familie ook toe behoort.

We rijden met onderzoeker Bert Finke van Dalerveen naar Nieuw-Amsterdam. Daar vonden in 1944 hardhandige overvallen plaats. Landwachter Wijnandus Meppelink en zijn mannen waren op zoek naar zwarthandelaren.

In het Drents Archief worden oude documenten met alle zorgvuldigheid bewaard, maar de álleroudste stukken worden met voeten getreden; ze zitten in de zwartstenen trap van het gebouw.

In deel 3 van de podcast Klein Berlijn neemt Bert Finke ons mee naar de omgeving van Dalerveen en brengt hij ons met zijn verhalen terug naar de oorlogstijd.

Weinig herinnert nog aan de hoogtijdagen van de Heerlijkheid Ruinen. Een nieuw boek werpt licht op de belangrijke adellijke families die niet alleen bouwden maar ook op grote schaal veengebieden ontgonnen.

In deel 2 van deze podcast voor Drenthe Toen stelt Bert Finke Wijnandus Meppelink aan ons voor, van de hulplandwacht Dalerveen-Stieltjeskanaal: "Een driftig mannetje, soms zelfs agressief", hij gaf leiding aan een actieve groep mensen.

Dit is deel 1 van 4-delige radio- en podcastserie over familie van spreker, waaronder leden NSB en dorp Dalerveen, dat tijdens WO II een 'broeinest van nazipropaganda' heette te zijn.

In de laatste aflevering van de podcastserie voor Drenthe Toen vinden we eindelijk de viltroos. Deze heel zeldzame roos groeit op slechts enkele plekken in Nederland waaronder langs de Vledder Aa.

In de derde aflevering van de radio- en podcasterie 'Op zoek naar de Viltroos' vertelt onderzoeker Jansen op de Haar hoe kaarten uit 1850 worden gebruikt bij het opsporen van oude boskernen aan de Vledder Aa.

Het beekdal van de Vledder Aa herbergt oeroude bospopulaties. In deel 2 van de radio- en podcastserie meer over de zoektocht naar autochtone bomen en struiken, zoals de hazelaar. Onze gids is onderzoeker Morgan Ruben Jansen op de Haar.

Uit onderzoek blijkt dat In het beekdal van de Vledder Aa bomen en struiken voorkomen die afstammen van oeroude bossen. Die bossen waren er al voordat de mens grote invloed kreeg op het landschap, hun DNA is ouder dan de hunebedden.

'De samenwerking met het Drents Museum... Ik denk dat Jos en Janneke daar ongelooflijk blij mee zouden zijn geweest', zegt oud-directeur Geert Pruiksma over de 'doorstart' van Museum de Buitenplaats.

Toen de gemeente dreigde een flat te laten verrijzen tussen het Nijsinghhuis en de kerk, diende het echtpaar van Groeningen een plan in voor een museumcomplex. Het was het begin van (Drents) Museum de Buitenplaats.

Wout Muller, Olga Wiese en anderen komen voorbij in deel 2 van 'Museum de Buitenplaats. Hoe het begon, deel 2: de kunstenaars'. "Totaal niet preuts", memoreert ingewijde Geert Pruiksma.

"Jos en Janneke van Groeningen waren hele kleurrijke mensen. Ze schiepen een prachtige leefwereld waar iedereen van mocht komen meegenieten." In een nieuwe Drenthe Toen-serie blikken we terug op de beginjaren van Museum de Buitenplaats en haar stichters.

In brieven voorafgaand aan haar bezoek, vraagt Wilhelmina de Drentse gezagsdragers vooral geen onnodige kosten te maken. Dit omdat de Drenten het al zo moeilijk hebben. Het geld kan beter besteed worden aan nuttiger zaken, meent zij.

Een mogelijk bezoek van koningin Wilhelmina aan Meppel in 1924 bezorgde de burgemeester daar een aantal slapeloze nachten.

Honderd jaar geleden wordt Drenthe verrast met een tweedaags Koninklijk bezoek. Wilhelmina toont betrokkenheid bij onze door armoede geteisterde provincie. In samenwerking met het Drents Archief belichten we de verschillende kanten van dit bezoek.

Honderd jaar geleden wordt Drenthe verrast met een tweedaags Koninklijk bezoek. Wilhelmina toont betrokkenheid bij onze door armoede geteisterde provincie. In samenwerking met het Drents Archief belichten we de verschillende kanten van dit bezoek.

In de laatste podcast- en radioserie over beeldhouwer Ter Reegen belanden we in Veendam waar zijn werk tentoongesteld wordt. Hiervoor is een offer gebracht: museumdirecteur Hachmer moet zijn dierbare bureau afstaan, ook dat hoort in de expositie.

Beeldhouwer Ter Reegen raakte in de vergetelheid. Maar het Veenkoloniaal Museum heeft een tentoonstelling over zijn werk. Beluister onze podcast.

In de doopkapel van de kerk in Erica hangt een eiken kastje. "Ook van Ter Reegen?" vraag ik. "Zeker!" zegt conservator Jacolien Wubs. "Heb je het al eens opengemaakt? vraag ik. "Nee natuurlijk niet!" "Hoog tijd dat we dat eens gaan doen dan!" vind ik.

Hendrik Antonius Ter Reegen, een vergeten meester-beeldhouwer, laat in een paar Drentse kerken absolute topstukken achter. In het 2e deel van de podcast over hem vinden we in Erica achterin de katholieke kerk verscheidene werken van zijn hand.

"Als de kostwinner niet meer werkte, moest je weg uit het dorp. Dat gold voor iedereen. Ook mevrouw Mentrop, de echtgenote van de directeur, moest het dorp uit toen hij overleed. Ze wilde graag bij haar man begraven worden. Dat mocht eerst niet."

Beeldhouwer Ter Reegen raakte in de vergetelheid. Maar het Veenkoloniaal Museum komt met een tentoonstelling over zijn werk en een Drenthe Toen-podcast voert ons naar kerken in Zuidoost Drenthe waar werken van de vergeten meester nog steeds schitteren.

"Eerst moest je die mensen behandelen alsof ze je zus verkracht hadden, later kreeg je van die directeuren met lange haren die zeiden dat je heel vriendelijk tegen de gedetineerden moest zijn."

In het vierde deel van de podcast over de Ooggetuigenroute in Veenhuizen stuiten we op het fenomeen 'Koloniekak'. Daarmee werden halverwege de vorige eeuw inwoners van Veenhuizen aangeduid; ze zouden arrogant zijn.

"Contact met 'verpleegden' werd niet aangemoedigd', zegt Mariët Meester. "Maar er zijn wel relaties geweest tussen gevangenen en inwoonsters. Niet zo gek, want zo'n verpleegde was vaak wel een ander kaliber man dan de gemiddelde justitie-ambtenaar."

De Ooggetuigenroute van Veenhuizen toont de wandelaar korte filmpjes over het dorp van toen, verteld door de mensen van toen. Schrijfster Mariët Meester, maker van de route, leidt ons rond. Eerste halte: de pastorie.

Een bont palet aan voorvaderen ontworstelt hij aan de vergetelheid. Jan Pieter de Groot vindt soms ook hun ook inventarislijsten: "Twee kabinetten, vijf tafels en veel stoelen had Berend Starke in zijn bezit toen hij overleed."

Mariët Meester, de schrijfster die opgroeide in Veenhuizen, interviewde vele dorpsgenoten over het verleden van het gevangenisdorp. Fragmenten uit die interviews zijn nu te bekijken langs een wandelroute, die de naam Ooggetuigenroute meekreeg.

Het ontrafelen van het mysterie van een zilveren lepel met vier initialen. Daarover gaat deze derde aflevering van de podcast-serie met Jan Pieter de Groot uit Hoogezand.

Een bont palet aan voorvaderen ontworstelt hij aan de vergetelheid. Jan Pieter de Groot: "Zo vond ik een zekere Frederik Nieuwold, in Suriname, begraven in Fort Hollandia."

In zijn nieuwste boek schrijft Gerard Stout uit Peize over Drentse turfgravers die in het Engelse Yorkshire zijn gaan werken en daar bleven. Het waren hier en daar aanvankelijk ongelikte beren, maar ze wisten zich tenslotte uitstekend aan te passen.

Was een Hoogeveense dominee de uitvinder van een voorloper van de fiets? Volgens onderzoeker Jan Pieter de Groot is dat heel wel mogelijk en was hij daarmee ook nog eens een eeuw vroeger dan de Duitser Von Drais, die met de eer ging strijken.