នៅរៀងរាល់ថ្ងៃអាទិត្យ សេង ឌីណា នឹងរាយរ៉ាប់ពន្យល់លោកអ្នកស្តាប់ អំពីប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់មនុស្សជាតិ ចាប់តាំងពីសម័យកាលបុរេប្រវត្តិ រហូតមកទល់នឹងសម័យកាលបច្ចុប្បន្ន ទាំងដំណើររឿងរបស់មនុស្សជាតិ ទាំងប្រវត្តិចក្រវាល ក៏ដូចជា ដំណើរវិវឌ្ឍនៃចំណេះដឹងរបស់មនុស្សជាតិទៅលើចក្រវាល។
រុស្ស៊ី គឺជាប្រទេសមហាអំណាចដ៏ចម្បងមួយ នៅក្នុងវិស័យអវកាស នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ជាមួយនឹងបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែត និងយានអវកាស ដ៏ល្បីល្បាញមួយនៅលើពិភពលោក គឺ សូយូស (Soyuz)។ Soyuz ជាបច្ចេកវិទ្យាបន្សល់ទុកតាំងពីសម័យសហភាពសូវៀត ហើយត្រូវបានអភិវឌ្ឍចេញពីបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែត V2 របស់អាល្លឺម៉ង់ ដោយវិស្វករសូវៀត ឈ្មោះ Sergei Korolev ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកជាបិតានៃកម្មវិធីអវកាសសូវៀត។ Sergei Pavlovich Korolev កើតនៅឆ្នាំ១៩០៧ នៅហ្ស៊ីតូមៀរ (Zhytomyr) ប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដែលកាលណោះ ស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់ចក្រភពរុស្ស៊ី និងក្រោយមកទៀត ជារដ្ឋមួយ ក្នុងសហភាពសូវៀត។ Korolev បានបញ្ចប់ការសិក្សាពីសាលាប៉ូលីតិចនិកក្រុងកៀវ និងពីសកលវិទ្យាល័យម៉ូស្គូ ដោយចាប់យកជំនាញខាងវិស្វកម្មយន្តហោះ និងម៉ូទ័ររ៉ុកកែត ហើយបានបង្កើតក្រុមការងារស្រាវជ្រាវផ្នែករ៉ុកកែតអវកាសមួយ ដែលបានទទួលជោគជ័យក្នុងការផលិតរ៉ុកកែតប្រើឥន្ធនៈរាវជាលើកទីមួយ ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តសូវៀត នៅឆ្នាំ១៩៣៣។ក៏ប៉ុន្តែ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកទៀត Korolev បានក្លាយជាជនរងគ្រោះ ដោយនយោបាយឃោរឃៅនៃរបបស្តាលីន ហើយបានក្លាយជាអ្នកទោសនយោបាយ នៅឆ្នាំ១៩៣៨។ Korolev ត្រូវបានគេធ្វើទារុណកម្មក្នុងគុក ហើយត្រូវបានគេបញ្ជូនទៅដាក់ក្នុងគុកនៅស៊ីបេរីជាច្រើនខែ មុននឹងត្រូវបានគេបញ្ជូនមកម៉ូស្គូវិញ ហើយតាមរយៈអន្តរាគមន៍របស់ Andrei Tupolev (អ្នកបង្កើតយន្តហោះធុន Tupolev) Sergei Korolev ក៏ត្រូវបានគេដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងក្រុមស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តមួយ ជាមួយអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តផ្សេងទៀតដែលជាប់ទោសនយោបាយដូចគ្នា។នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ រុស្ស៊ីកំពុងស្ថិតក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ហើយ Korolev ត្រូវបានគេចាត់ឲ្យទទួលបន្ទុកដឹកនាំស្រាវជ្រាវផលិតរ៉ុកកែត ដើម្បីប្រជែងជាមួយនឹងរ៉ុកកែត V2 របស់អាល្លឺម៉ង់ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៤៥ នៅក្រោយពេលកងទ័ពសូវៀត វាយដណ្តើមកាន់កាប់ទីតាំងរ៉ុកកែតរបស់អាល្លឺម៉ង់ ដោយរឹបអូសបានទាំងតួរ៉ុកកែត និងប្លង់រ៉ុកកែត V2, Korolev ក៏ត្រូវបានគេបញ្ជូនឲ្យទៅអាល្លឺម៉ង់ ដើម្បីមើលការខុសត្រូវក្នុងការនាំយកបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែត V2 នេះទៅផលិតជារ៉ុកកែតថ្មី សម្រាប់សហភាពសូវៀត។ចេញពីម៉ូដែលរ៉ុកកែត V2 នេះ Korolev បានផលិតចេញជាមីស៊ីលបាលីស្ទិករយៈចម្ងាយខ្លីមួយប្រភេទ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Scud ហើយដែលត្រូវបានគេប្រើជាទូទៅ នៅក្នុងអំឡុងសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់។ បន្ទាប់មកទៀត នៅឆ្នាំ១៩៥៣ Korolev បានចាប់ផ្តើមរៀបចំផលិតរ៉ុកកែតប្រភេទថ្មីមួយទៀត គឺរ៉ុកកែតធុន R-7 ដែលជាមីស៊ីលបាលីស្ទិកអន្តរទ្វីបដំបូងបង្អស់នៅលើពិភពលោក អាចបាញ់បានចម្ងាយរហូតដល់ទៅ ៨០០០គីឡូម៉ែត្រ ហើយអាចផ្ទុកក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរ កម្លាំង ពី៣ ទៅ ៥មេហ្កាតោន។ក៏ប៉ុន្តែ ក្រៅពីជាមីស៊ីលបាលីស្ទិកអន្តរទ្វីបផ្ទុកក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរ R-7 ក៏ត្រូវបានគេយកទៅប្រើជារ៉ុកកែតអវកាសផងដែរ... ជារ៉ុកកែតអវកាស ដែលបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់បំផុត នៅក្នុងវិស័យអវកាសរបស់សូវៀត។R-7 គឺជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលមានពីរកំណាត់ ដោយនៅកំណាត់ទីមួយ មានតួរ៉ុកកែតធំមួយនៅចំកណ្តាល បំពាក់ទៅដោយម៉ូទ័រ (ធុន RD-108)ចំនួន ២គ្រឿង អមទៅដោយប៊ូស្ទ័រចំនួន ៤ នៅជុំវិញ ដោយប៊ូស្ទ័រនីមួយៗ បំពាក់ទៅដោយម៉ូទ័រ (ធុន RD-107)ចំនួន ១គ្រឿង។ខុសពីរ៉ុកកែតអវកាសភាគច្រើន ដែលមានប៊ូស្ទ័រប្រើឥន្ធនៈរឹង ប៊ូស្ទ័រទាំង ៤គ្រឿង របស់រ៉ុកកែតធុន R-7 គឺជាប្រភេទរ៉ុកកែតប្រើឥន្ធនៈរាវ ដែលមានន័យថា នៅក្នុងរ៉ុកកែត R-7 ទាំងមូល រាប់ចាប់តាំងពីប៊ូស្ទ័រ តួរ៉ុកកែតកំណាត់ទីមួយ រហូតទៅដល់កំណាត់ទីពីរ សុទ្ធតែប្រើឥន្ធនៈរាវដូចគ្នាទាំងអស់ គឺឥន្ធនៈប្រភេទ KeroLox ពោលគឺ កេរ៉ូសែន និងអុកស៊ីសែនរាវ។រ៉ុកកែត R-7 ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះប្រកបដោយជោគជ័យជាលើកទីមួយ នៅថ្ងៃទី២១ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៥៧។ នៅថ្ងៃទី៤ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៥៧ រ៉ុកកែត R-7 ត្រូវបានគេយកទៅប្រើ ដើម្បីបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណបដំបូងបង្អស់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សជាតិ គឺផ្កាយរណប Sputnik។មួយខែក្រោយមកទៀត នៅថ្ងៃទី៣ វិច្ឆិកា នៅក្នុងពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកនៅមិនទាន់បានទទួលជោគជ័យ ក្នុងការបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណបបានមួយគ្រឿងនៅឡើយ Korolev និងក្រុមការងារបានប្រើរ៉ុកកែត R-7 ដើម្បីបាញ់បង្ហោះយានអវកាសទីពីរ ទៅក្នុងគន្លងតារាវិថី។ បេសកកម្មនេះត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះថា Sputnik-2 ដែលនៅលើនោះ មានដឹកឆ្កែឈ្មោះ “ឡៃកា” ទៅជាមួយ ដោយត្រូវបានបាញ់បង្ហោះប្រកបដោយជោគជ័យ ទៅដាក់ក្នុងគន្លងតារាវិថី។ចាប់ពីពេលនោះមកKorolev និង រ៉ុកកែត R-7 បានសម្រេចជោគជ័យជាប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើនផ្សេងទៀតជាបន្តបន្ទាប់គ្នា៖ ការបញ្ជូនយានគ្មានមនុស្សបើកទៅកាន់ព្រះចន្ទជាលើកទីមួយ ថតយករូបភាពពីផ្នែកម្ខាងទៀតរបស់ព្រះចន្ទជាលើកទីមួយ បញ្ជូនយានគ្មានមនុស្សបើកចេញពីផែនដី សំដៅទៅហោះកាត់ភពផ្សេងជាលើកទីមួយ គឺភពសុក្រ និងចុងក្រោយ គឺការបញ្ជូនមនុស្សទៅក្នុងទីអវកាសជាលើកទីមួយ គឺបេសកកម្ម Vostok ដឹកអវកាសយានិក យូរី ហ្កាហ្ការីន ទៅធ្វើដំណើរក្នុងគន្លងតារាវិថីមួយជុំផែនដី មុននឹងវិលត្រឡប់មកចុះលើផែនដីវិញដោយសុវត្ថិភាព នៅថ្ងៃទី១២ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៦១។Korolev ក៏បានរៀបចំផែនការបញ្ជូនមនុស្សទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទផងដែរ ដើម្បីប្រជែងជាមួយអាមេរិក ដោយក្នុងផែនការនេះ Korolev គ្រោងផលិតរ៉ុកកែតថ្មីស្រឡាងមួយទៀត គឺរ៉ុកកែតធុន N-1 ដែលគេអាចនិយាយបានថា ជាគូប្រជែងជាមួយនឹងរ៉ុកកែត Saturn-V របស់អាមេរិក និងយានអវកាសធុន សូយូស (Soyuz) ដែលជាគូប្រជែងជាមួយនឹងយានអាប៉ូឡូ។ក៏ប៉ុន្តែ គម្រោងរ៉ុកកែត N-1 របស់ Korolev នេះ ត្រូវជាប់គាំងអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ រហូតទាល់តែដល់ឆ្នាំ១៩៦៤ ទើប Korolev បានទទួលភ្លើងខៀវឲ្យចាប់ផ្តើមគម្រោង ដោយមកទល់នឹងពេលនោះ គម្រោងទៅកាន់ព្រះចន្ទរបស់ទីភ្នាក់ងារណាសាអាមេរិកបានចាប់ផ្តើមធ្វើយ៉ាងពេញទំហឹង តាំងពីឆ្នាំ១៩៦១មកម៉្លេះ។ក្រៅពីចាប់ផ្តើមយឺតជាងអាមេរិករហូតដល់ទៅ៣ឆ្នាំ គម្រោងទៅកាន់ព្រះចន្ទរបស់សូវៀតត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាដ៏ធំមួយទៀត គឺនៅឆ្នាំ១៩៦៥ ត្រឹមតែមួយឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ក្រោយពីគម្រោងរ៉ុកកែត N-1 បានទទួលភ្លើងខៀវពីរដ្ឋាភិបាល Korolev ក៏ធ្លាក់ខ្លួនឈឺ ដោយកើតជំងឺមហារីក ហើយទទួលមរណភាព នៅឆ្នាំ១៩៦៦។ក្រោយមរណភាពរបស់ Korolev កម្មវិធីអវកាសរបស់សូវៀតក៏ត្រូវជួបនឹងបញ្ហា ហើយគម្រោងផលិតរ៉ុកកែត N-1 ក៏កាន់តែយឺតយ៉ាវខ្លាំងឡើង ប្រជែងមិនឈ្នះគម្រោងអាប៉ូឡូរបស់អាមេរិក ដែលបានទទួលជោគជ័យក្នុងការបញ្ជូនអវកាសយានិកឲ្យទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទ នៅឆ្នាំ១៩៦៩។៥ឆ្នាំក្រោយមកទៀត នៅឆ្នាំ១៩៧៤ សូវៀតក៏បានសម្រេចលុបចោលគម្រោងផលិតរ៉ុកកែត N-1 ដោយទុកតែគម្រោងផលិតយានអវកាសសូយូស ជាមួយនឹងរ៉ុកកែត R-7 ដែលបន្សល់ទុកពីសម័យ Korolev។ រ៉ុកកែត R-7 ដែលត្រូវបានគេយកទៅប្រើជាប់ជាប្រចាំ នៅក្នុងវិស័យអវកាសសូវៀត និងបន្ទាប់មកទៀត វិស័យអវកាសរុស្ស៊ី នៅក្រោយការដួលរលំសហភាពសូវៀត។នៅក្នុងរយៈពេលជាង ៦០ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ រ៉ុកកែត R-7 ត្រូវបានគេយកទៅកែលម្អ និងផលិតចេញជាប្រភេទផ្សេងៗគ្នា ពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយ ដោយរ៉ុកកែត R-7 ជំនាន់ចុងក្រោយបង្អស់ នៅតែត្រូវបានគេបន្តប្រើជាប់ជាប្រចាំរហូតមកទល់នឹងសព្វថ្ងៃ ហើយដែលត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះថា « Soyuz » ។គិតជាសរុប រ៉ុកកែតធុន R-7 គ្រប់ជំនាន់ រាប់ចាប់តាំងពី Sputnik, Vostok រហូតមកដល់ Soyuz បច្ចុប្បន្ន ធ្លាប់ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះដោយជោគជ័យរហូតដល់ទៅជិត ២ពាន់ដង ពោលគឺជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលអាចបំពេញបេសកកម្មអវកាសបានច្រើនជាងគេបង្អស់ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ហើយ ជាង ៥០ឆ្នាំក្រោយមរណភាពរបស់ Sergei Korolev រ៉ុកកែត Soyuz ដែលជាប្រភេទមួយនៃរ៉ុកកែត R-7 អាចនឹងបន្តដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ នៅក្នុងវិស័យអវកាសរុស្ស៊ី នៅក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំតទៅមុខទៀត៕
រ៉ុកកែត Ariane-5 គឺជារ៉ុកកែតដ៏មានប្រសិទ្ធភាព និងមានអត្រាជោគជ័យខ្ពស់ ហើយជាគន្លឹះជួយឲ្យអឺរ៉ុបបានគ្រប់គ្រងទីផ្សារបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណបពាណិជ្ជកម្ម នៅក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ ក៏ប៉ុន្តែ មុននឹងឈានមកដល់ជោគជ័យនេះ កម្មវិធីរ៉ុកកែតអវកាសរបស់អឺរ៉ុបបានឆ្លងកាត់នូវបរាជ័យជាច្រើន រហូតស្ទើរតែត្រូវបានគេបោះបង់ចោល។ នៅក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ នៅក្នុងពេលដែលវិស័យអវកាសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពសូវៀតកំពុងបោះជំហានទៅមុខយ៉ាងលឿន នៅក្នុងបរិបទនៃការប្រជែងអវកាស ក្នុងសង្គ្រាមត្រជាក់ នៅអឺរ៉ុបឯណេះវិញ វិស័យអវកាសត្រូវជាប់គាំងទៅមុខមិនរួច ដោយការព្យាយាមបង្កើតកម្មវិធីអវកាសរួមគ្នា ក្នុងក្របខណ្ឌអឺរ៉ុប ជាពិសេស គម្រោងផលិតរ៉ុកកែតអវកាស « Europa » ត្រូវទទួលបរាជ័យ។ស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពជាប់គាំង ក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្របខណ្ឌអឺរ៉ុបនេះ បារាំង តាមរយៈមជ្ឈមណ្ឌលអវកាស ដែលហៅជាភាសាបារាំងថា Centre nationale d'études spatiales ហៅកាត់ថា CNES ក៏បានផលិតរ៉ុកកែតអវកាសផ្ទាល់ខ្លួនឯង គឺរ៉ុកកែតធុន Dimant ដែលត្រូវបានបាញ់បង្ហោះដោយជោគជ័យជាលើកទីមួយ នៅឆ្នាំ១៩៦៥។ តាមរយៈជោគជ័យនេះ បារាំងក៏បានក្លាយជាប្រទេសមហាអំណាចអវកាសទីបី បន្ទាប់ពីអាមេរិក និងសូវៀត ក៏ប៉ុន្តែ រ៉ុកកែតធុន Diamant នេះ ក៏នៅតែមិនអាចជួយឲ្យបារាំង និងអឺរ៉ុបមានឯករាជ្យនៅក្នុងវិស័យអវកាសបាននោះដែរ ដោយសារតែវាជាប្រភេទរ៉ុកកែតធុនតូច អាចផ្ទុកទម្ងន់បានត្រឹមប្រមាណជា ២០០គីឡូក្រាមតែប៉ុណ្ណោះ ទៅគន្លងតារាវិថីទាប (Low Earth Orbit) ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យការបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណបជាច្រើនរបស់អឺរ៉ុបត្រូវពឹងផ្អែកលើរ៉ុកកែតរបស់អាមេរិក។ហេតុដូច្នេះហើយបានជាបារាំងនៅតែបន្តព្យាយាមជំរុញឲ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងក្របខណ្ឌអឺរ៉ុប ដើម្បីឈានទៅផលិតរ៉ុកកែតធុនធ្ងន់ផ្ទាល់ខ្លួនឯង ដោយមិនចាំបាច់ពឹងលើអ្នកដទៃ។ គម្រោងអវកាសអឺរ៉ុប ដែលបារាំងចង់ធ្វើ ដោយមានប្រទេស ៣ ជាជំហរ គឺបារាំង អង់គ្លេស និងអាល្លឺម៉ង់។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលនោះ អាល្លឺម៉ង់មិនសូវជាចាប់អារម្មណ៍ចង់ចូលរួម ដោយសារតែមើលឃើញពីបរាជ័យក្នុងគម្រោង « Europa » កាលពីមុន។ ចំណែកអង់គ្លេសវិញ ក៏មិនសូវជាចង់ចំណាយលុយលើគម្រោងផលិតរ៉ុកកែតថ្មី ដោយសារតែរំពឹងលើរ៉ុកកែតរបស់ណាសា។ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីៗត្រូវប្រែប្រួល ជាមួយនឹងបញ្ហាចម្រូងចម្រាសជាមួយអាមេរិក ជុំវិញការបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណបអឺរ៉ុប ឈ្មោះ Symphonie។Symphonie គឺជាប្រភេទផ្កាយរណបទូរគមនាគមន៍ ដែលផលិតឡើង ក្នុងគម្រោងរួមគ្នា រវាងបារាំង និងអាល្លឺម៉ង់ ហើយដែលត្រូវបាញ់បង្ហោះទៅដាក់ក្នុងគន្លងតារាវិថី Geostationnary ពោលគឺ ទៅដល់រយៈកម្ពស់រហូតដល់ទៅជាង ៣៥ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រពីដី។ ដោយសារតែអឺរ៉ុបមិនមានរ៉ុកកែតធុនធ្ងន់អាចបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណបនេះបាន គេក៏ត្រូវការទៅពឹងអាមេរិក ដែលនៅពេលនោះ គឺជាប្រទេសមួយគត់ នៅក្នុងចំណោមប្រទេសលោកខាងលិច ដែលមានរ៉ុកកែតអវកាសធុនធ្ងន់ មានសមត្ថភាពអាចបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប Symphonie នេះបាន។នៅពេលនោះ អាមេរិកយល់ព្រមបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប Symphonie ឲ្យអឺរ៉ុប ក៏ប៉ុន្តែ ដោយភ្ជាប់ជាមួយនឹងលក្ខខណ្ឌមួយ គឺ ផ្កាយរណបនេះ អឺរ៉ុបអាចយកទៅប្រើប្រាស់បានសម្រាប់តែអឺរ៉ុបខ្លួនឯងតែប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនត្រូវយក ទៅធ្វើអាជីវកម្មនៅលើទីផ្សារទូរគមនាគមន៍នោះទេ។ ការណ៍ដែលអាមេរិកដាក់លក្ខខណ្ឌបែបនេះ គឺដើម្បីការពារចំណែកទីផ្សាររបស់ខ្លួន ពីការប្រកួតប្រជែងពីអឺរ៉ុប ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់អឺរ៉ុប នេះគឺជាការដាស់ស្មារតីឲ្យភ្ញាក់ខ្លួនថា ដើម្បីអាចមាននយោបាយអវកាសឯករាជផ្ទាល់ខ្លួនឯង អាចទាញយកផលចំណេញពីសក្តានុពលវិស័យអវកាសដោយពេញលេញសម្រាប់ខ្លួនឯង អឺរ៉ុបចាំបាច់ត្រូវតែមានរ៉ុកកែតអវកាសផ្ទាល់ខ្លួនឯង។នៅទីបំផុតទៅ នៅឆ្នាំ១៩៧៣ បារាំងក៏បានទទួលជោគជ័យ ក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលអាល្លឺម៉ង់ និងអង់គ្លេស ព្រមទាំងប្រទេសមួយចំនួនទៀត ឲ្យចូលរួមបង្កើតកម្មវិធីអវកាសរួមគ្នា ហើយគម្រោងអភិវឌ្ឍរ៉ុកកែត “អារីយ៉ាន” ក៏បានចាប់កំណើតឡើង ដោយមានបារាំងជាអ្នកចេញមុខរ៉ាប់រងការចំណាយច្រើនជាងគេ ការគ្រប់គ្រងគម្រោងផលិតរ៉ុកកែតអារីយ៉ានក៏ត្រូវបានប្រគល់ទៅឲ្យមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសបារាំង (CNES) ហើយទីតាំងបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែតក៏ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីបារាំង គឺមជ្ឈមណ្ឌលអវកាស “គូរូ” នៅខេត្តហ្គីយ៉ាន (ដែនដីនាយសមុទ្ររបស់បារាំង)។រ៉ុកកែតអារីយ៉ានលើកដំបូងបង្អស់ គឺ Ariane-1 ត្រូវបានគេផលិត និងបាញ់បង្ហោះប្រកបដោយជោគជ័យជាលើកទីមួយ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៩។ គិតជាសរុប ក្នុងរយៈពេលជាង ៤០ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ រ៉ុកកែតអារីយ៉ានធ្លាប់ត្រូវបានអភិវឌ្ឍចេញជា ៥ជំនាន់រួចមកហើយ ដោយពីមួយជំនាន់ទៅមួយមួយជំនាន់ ត្រូវបំពាក់ទៅដោយបច្ចេកវិទ្យាកាន់តែទំនើបឡើងៗ គឺតាំងពី Ariane-1 រហូតមកដល់ Ariane-5។Ariane-5 ជាប្រភេទរ៉ុកកែតអវកាសធុនធ្ងន់ ឬហៅតាមភាសាអង់គ្លេសថា «Heavy-lift space launch vehicul» (HLV) ពោលគឺស្ថិតនៅក្នុងប្រភេទជាមួយគ្នានឹងរ៉ុកកែត Falcon 9 របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX និងរ៉ុកកែត Long March 5 របស់ចិន។មានប្រវែងសរុប ៥៣ម៉ែត្រ អារីយ៉ាន-៥ គឺជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលមានពីរកំណាត់ ដោយកំណាត់ទីមួយ ប្រើម៉ូទ័រតែមួយគ្រឿង គឺម៉ូទ័រធុន Vulcain ប្រើឥន្ធនៈរាវប្រភេទ HydroLox ពោលគឺ អ៊ីដ្រូសែន និងអុកស៊ីសែនរាវ។ នៅអមសងខាងកំណាត់ទីមួយនេះ មានប៊ូស្ទ័រ (Booster) ចំនួនពីរ ប្រើឥន្ធនៈរឹង (Solid fuel) ចំណែកនៅកំណាត់ទីពីរវិញ គឺប្រើម៉ូទ័រមួយគ្រឿង ធុន HM-7។Ariane-5 មានសមត្ថភាពផ្ទុកទម្ងន់បានជាង ២០តោន ទៅកាន់គន្លងតារាវិថីទាប ឬហៅតាមភាសាអង់គ្លេសថា « Low-Earth Orbit » (LEO) គឺគន្លងតារាវិថីក្នុងចន្លោះពី ១៦០គីឡូម៉ែត្រ ទៅ ១០០០គីឡូម៉ែត្រពីដី និងជាង ១០តោន សម្រាប់គន្លងតារាវិថី Geostationnary ដែលស្ថិតនៅរយៈកម្ពស់ជាង ៣៥ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រពីដី។គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៦មក Ariane-5 ធ្លាប់ត្រូវបានគេបានគេបាញ់បង្ហោះសរុបចំនួន ១១៦លើក ដោយនៅក្នុងនោះ ជោគជ័យ ចំនួន ១១១លើក ពោលគឺ មានអត្រាជោគជ័យដល់ទៅ ៩៥%។ ជាមួយនឹងសមត្ថភាពក្នុងការបាញ់បង្ហោះផ្ការយណបច្រើនគ្រឿងយកទៅដាក់ក្នុងគន្លងតារាវិថី ក្នុងរយៈកម្ពស់ខុសៗគ្នា នៅក្នុងការបាញ់បង្ហោះតែមួយ រ៉ុកកែត Ariane-5 ជារ៉ុកកែតដ៏ជោគជ័យបំផុតមួយ នៅក្នុងទីផ្សារផ្តល់សេវាកម្មបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណបឯកជន ដោយធ្លាប់គ្រប់គ្រងទីផ្សារពិភពលោកបានរហូតដល់ទៅ ៥០% ទៅ ៦០% ឯណោះ នៅមុនពេលមានការប្រកួតប្រជែងពីរ៉ុកកែត Falcon 9 របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX។ក្រៅពីជោគជ័យក្នុងការបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប Ariane-5 ក៏បានទទួលជោគជ័យក្នុង បេសកកម្មអវកាសធំៗជាច្រើនផងដែរ រួមមានទាំងការបាញ់បង្ហោះតេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប កាលពីឆ្នាំ២០២១ ក៏ដូចជា ការបាញ់បង្ហោះយាន “រ៉ូហ្សេតា” (Rosetta) កាលពីឆ្នាំ២០០៤ ដើម្បីទៅចុះចតលើផ្កាយដុះកន្ទុយ។នៅថ្ងៃទី១៦មិថុនាឆាប់ៗខាងមុខនេះ Ariane-5 នឹងត្រូវគេបាញ់បង្ហោះជាលើកទី ១១៧ និងជាលើកចុងក្រោយបង្អស់ មុននឹងត្រូវដាក់ឲ្យចូលនិវត្តន៍ ហើយជំនួសមកវិញ ដោយ Ariane ជំនាន់ថ្មីមួយទៀត ដែលរឹតតែទំនើបជាងមុន គឺ Ariane-6៕
ក្រោយពីទទួលជោគជ័យក្នុងការបញ្ជូនមនុស្សទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទ ក្នុងគម្រោងអាប៉ូឡូ ទីភ្នាក់ងារណាសា ដែលកញ្ចប់ថវិកាត្រូវកាត់បន្ថយច្រើន ក៏បានសម្រេចបញ្ចប់គម្រោងផលិតរ៉ុកកែត Saturn V ហើយងាកមកផ្តោតលើគម្រោងថ្មី គឺយានចម្លងអវកាស (Space Shuttle) ក្នុងគោលដៅបង្កើតប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនអវកាសមួយ ដែលអាចប្រើបានច្រើនដង ហើយមានតម្លៃថោកជាងរ៉ុកកែតក្នុងគម្រោងអាប៉ូឡូ។ នៅឆ្នាំ១៩៦៩ នៅពេលដែល Niel Armstrong និង Buzz Aldrin ឈានជើងជាន់ដីព្រះចន្ទ អាមេរិកក៏បានក្លាយជាប្រទេសដែលទទួលជោគជ័យ ក្នុងការប្រជែងអវកាស ដោយយកឈ្នះលើសហភាពសូវៀត ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នា កម្មវិធីអាប៉ូឡូ ដែលត្រូវបានគេបង្កើតឡើងមកក្នុងគោលដៅចម្បង ដើម្បីប្រណាំងប្រជែងបញ្ជូនមនុស្សទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទនេះ ក៏ត្រូវឈានមកដល់ចំណុចរបត់ដ៏សំខាន់មួយផងដែរ។ជាមួយនឹងនឹងកញ្ចប់ថវិកាដែលត្រូវកាត់បន្ថយដោយសភាអាមេរិក ទីភ្នាក់ងារណាសាក៏បានងាកចេញពីរ៉ុកកែត Saturn V នៃគម្រោងអាប៉ូឡូ ទៅបង្កើតគម្រោងថ្មីមួយទៀត គឺយានចម្លងអវកាស (Space Shuttle)។ គោលគំនិតចម្បង នៃគម្រោងយានចម្លងអវកាសនេះ គឺចង់ជំនួសការប្រើរ៉ុកកែត ដែលបាញ់បានតែម្តង ហើយត្រូវបោះចោល ដែលត្រូវចំណាយលុយច្រើន ដោយការប្រើរ៉ុកកែត និងយានអវកាស ដែលអាចប្រើបានច្រើនដង ដើម្បីអាចកាត់បន្ថយការចំណាយ នៅក្នុងការធ្វើដំណើរទៅក្នុងទីអវកាស។Space Shuttle នៅក្នុងគម្រោងថ្មីនេះ មានទម្រង់ជាកូនកាត់ គឺពាក់កណ្តាលជាយន្តហោះ និងពាក់កណ្តាលជារ៉ុកកែត។ ក្នុងនោះ តួយាន ដែលណាសាហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Orbiter » មានស្លាប និងមានកង់ ដែលអាចចុះចតដូចយន្តហោះ ក៏ប៉ុន្តែ នៅលើយាននេះ មានម៉ូទ័រចំនួន ៣គ្រឿង ដែលជាប្រភេទម៉ូទ័ររ៉ុកកែតអវកាស ធុន RS-25 សម្រាប់ប្រើនៅពេលបាញ់បង្ហោះយានចេញពីដី។នៅពេលបាញ់ចេញពីដី Space Shuttle ត្រូវភ្ជាប់ជាមួយនឹងធុងឥន្ធនៈដ៏ធំមួយនៅកណ្តាល ដែលមានផ្ទុកអុកស៊ីសែន និងអ៊ីដ្រូសែនរាវ សម្រាប់ម៉ូទ័រ RS-25 ទាំង ៣គ្រឿង ហើយនៅអមសងខាងធុងឥន្ធនៈនេះ មានភ្ជាប់ប៊ូស្ទ័រចំនួនពីរ ដែលជាប្រភេទប៊ូស្ទ័រប្រើឥន្ធនៈរឹង (Solid fuel)។ ម៉ូទ័រ RS-25 ទាំង៣គ្រឿង បូករួមជាមួយនឹងប៊ូស្ទ័រទាំងសងខាងរបស់ Space Shuttle នេះ បង្កើតជាកម្លាំងរុញសរុបជាង ៣០មេហ្កាញូតុន (កម្លាំងខ្លាំងជាង Falcon Heavy របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX បច្ចុប្បន្ននេះទៅទៀត) ហើយអាចផ្ទុកទម្ងន់បានជាង ២៤តោន ទៅដល់គន្លងតារាវិថីទាប (Low Earth Orbit)។ក្រោយពីបាញ់ចេញពីដី ប៊ូស្ទ័រទាំងពីរ អាចមានដំណើរការរយៈពេល ២នាទី ទើបអស់ឥន្ធនៈ ហើយត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញ មុននឹងបើកឆ័ត្រយោងទម្លាក់ខ្លួនសន្សឹមៗទៅលើទឹកសមុទ្រ ដោយមាននាវានៅរង់ចាំ ដើម្បីស្រង់ចេញពីទឹក យកទៅជួសជុលកែលម្អ ទុកប្រើនៅពេលក្រោយ។ចំណែក តួយាន ឬ Orbiter ឯណោះវិញ ម៉ូទ័រ RS-25 ទាំង ៣គ្រឿង អាចមានដំណើរការរហូតដល់ទៅ ៨នាទីឯណោះ ពោលគឺ រហូតទាល់តែអាចធ្វើដំណើរទៅដល់ក្នុងគន្លងតារាវិថី ទើបប្រើអស់ឥន្ធនៈ ហើយធុងឥន្ធនៈក៏ត្រូវផ្តាច់ចេញពីតួយាន។ក្រោយពីបញ្ចប់បេសកកម្ម, តួយាន (Orbiter) ដែលមានស្រោបជុំវិញទៅដោយខែលការពារកម្តៅ ត្រូវធ្វើដំណើរត្រឡប់ចូលមកក្នុងស្រទាប់បរិយាកាសផែនដីវិញ ដើម្បីសំដៅទៅចុះចតនៅទីតាំងដើមវិញ គឺនៅឯមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសរបស់ណាសានៅ Cape Canaveral រដ្ឋផ្លរីដា។យានចម្លងអវកាសឈ្មោះ Columbia ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះដោយជោគជ័យជាលើកទីមួយ នៅថ្ងៃទី១២ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៨១ ដោយបានដឹកអវកាសយានិកចំនួន ២រូប ទៅក្នុងគន្លងតារាវិថី មុននឹងវិលត្រឡប់មកចុះចតលើដីវិញដោយសុវត្ថិភាព ពីរថ្ងៃក្រោយមកទៀត។រាប់ចាប់តាំងពីពេលនោះមក រហូតមកទល់នឹងឆ្នាំ២០១១ Space Shuttle ចំនួន ៥គ្រឿង ត្រូវបានគេផលិត និងដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ គឺ Columbia, Challenger, Discovery, Atlantis និង Endeavour ដោយយានទាំង ៥គ្រឿងនេះ បានបំពេញបេសកកម្មទៅក្នុងគន្លងតារាវិថីជុំវិញផែនដី គិតជាសរុបចំនួន ១៣៥លើក ក្នុងនោះ រួមមានទាំងបេសកកម្មបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប បេសកកម្មបង្ហោះ និងជួសជុលថែទាំតេឡេស្កុបអវកាសហឺបល បេសកកម្មដំឡើងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ក៏ដូចជា បេសកកម្មដឹកជញ្ជូនសម្ភារៈ និងអវកាសយានិកទៅមក រវាងផែនដី និងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ។ក៏ប៉ុន្តែ ជាមួយនឹងជោគជ័យនេះ Space Shuttle ក៏បានឆ្លងកាត់នូវបរាជ័យដ៏ចម្បងចំនួនពីរលើកផងដែរ គឺការផ្ទុះ Challenger នៅឆ្នាំ១៩៨៦ និងការផ្ទុះ Columbia នៅឆ្នាំ២០០៣ ដែលបណ្តាលឲ្យអវកាសយានិកសរុប ១៤រូប ត្រូវបាត់បង់ជីវិត។នៅឆ្នាំ២០០៤ មួយឆ្នាំក្រោយការផ្ទុះ Columbia លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ចច ដាបិលយូ ប៊ូស ក៏បានសម្រេចថា នឹងដាក់ Space Shuttle ឲ្យចូលនិវត្តន៍ នៅក្រោយពេលដែលបេសកកម្មចុងក្រោយ គឺការដំឡើងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ត្រូវបានធ្វើចប់សព្វគ្រប់។ គម្រោង Space Shuttle ត្រូវបានបញ្ចប់ ជាមួយនឹងការហោះហើរលើកចុងក្រោយ នៅថ្ងៃទី៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១។ ចាប់ពីពេលនោះហើយ ដែលទីភ្នាក់ងារណាសា លែងមានរ៉ុកកែត និងយានអវកាស សម្រាប់ដឹកអវកាសយានិកដោយខ្លួនឯង ដោយរាល់ការបញ្ជូនសម្ភារៈ និងអវកាសយានិក ទៅកាន់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ត្រូវពឹងផ្អែកលើរ៉ុកកែត និងយានអវកាសធុនសូយូស (Soyuz) របស់រុស្ស៊ី រហូតមកទល់នឹងឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ ក្រោយពីការដាក់ឲ្យដំណើរការយាន Crew Dragon និងរ៉ុកកែត Falcon 9 របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX៕
រ៉ុកកែតអវកាស (ក៏ដូចជារ៉ុកកែតយោធា) មានឫសគល់ចេញពីការរកឃើញរំសេវ និងកាំជ្រួចបាញ់ជាការកម្សាន្ត នៅចិនសម័យបុរាណ ហើយមានមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្រ្ត ពីច្បាប់ចលនារបស់អ៊ីសាក់ ញូតុន។ ក៏ប៉ុន្តែ បច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតសម័យទំនើប ដែលគេប្រើជាទូទៅ នៅក្នុងសម័យកាលបច្ចុប្បន្ននេះ មានឫសគល់ចេញពីអាវុធដ៏សំខាន់មួយ របស់អាល្លឺម៉ង់ណាស៊ី ក្នុងសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ គឺរ៉ុកកែត ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា V-2 រចនាឡើងដោយវិស្វកររ៉ុកកែតដ៏ល្បីរបស់អាល្លឺម៉ង់ គឺ Wernher von Braun។ Wernher von Braun កើតនៅថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩១២ នៅក្នុងត្រកូលស្តុកស្តម្ភមួយ នៅអាល្លឺម៉ង់។ ជាក្មេង ដែលពីដំបូងមិនសូវជារៀនពូកែប៉ុន្មាននោះទេ ជាពិសេស មិនសូវពូកែខាងមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្រ្ត គឺគណិតវិទ្យា និងរូបវិទ្យា ក៏ប៉ុន្តែ ជាក្មេងដែលដក់ចិត្តខ្លាំងទៅលើផ្នែកអវកាស និងតារាសាស្រ្ត។ចំណុចរបត់ចម្បង ដែលនាំ von Braun ទៅរកដំណើរជីវិតជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ គឺកើតឡើង នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩២៥។ នៅពេលនោះ von Braun ដែលមានវ័យ ១៣ឆ្នាំ បានអានសៀវភៅមួយក្បាលនិពន្ធដោយអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាល្លឺម៉ង់មួយរូប ដែលត្រូវបានគេចាត់បញ្ចូលទៅក្នុងចំណោមបិតាស្ថាបនិកទាំង៣រូប នៃវិទ្យាសាស្រ្តរ៉ុកកែត គឺ Hermann Oberth ។ សៀវភៅនេះនិយាយអំពីចក្ខុវិស័យក្នុងការប្រើរ៉ុកកែត នៅក្នុងការធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីអវកាស ដែលជាប្រធានបទត្រូវនឹងចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ von Braun ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងសៀវភៅនេះ មានចំណុចបច្ចេកទេសជាច្រើន ដែលពិបាកយល់ ដោយសារតែ von Braun មិនសូវពូកែខាងរូបវិទ្យា និងគណិតវិទ្យា។ ចាប់ពីពេលនោះហើយ ដែល von Braun ចាប់ផ្តើមយកចិត្តទុកដាក់ ប្រឹងប្រែងរៀនសូត្រ រហូតបានក្លាយជាសិស្សឆ្នើមមួយរូបនៅសាលារៀន។Von Braun បានរៀនចប់ថ្នាក់វិស្វករខាងមេកានិក ហើយបន្តការសិក្សារហូតបានបញ្ចប់សញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិត ពីសកលវិទ្យាល័យក្រុងប៊ែរឡាំង។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា von Braun ក៏បានចូលរួមយ៉ាងសកម្មផងដែរ នៅក្នុងក្រុមសិក្សាស្រាវជ្រាវខាងរ៉ុកកែត ជាពិសេស គឺបានទៅធ្វើជាជំនួយការឲ្យ Hermann Oberth នៅក្នុងការស្រាវជ្រាវ និងពិសោធន៍ ទៅលើម៉ូទ័ររ៉ុកកែត ដែលប្រើឥន្ធនៈរាវ (Liquid-fuel)។គិតត្រឹមចុងឆ្នាំ១៩៣៤ ក្រុមការងាររបស់ von Braun បានផលិត និងសាកល្បងប្រកបដោយជោគជ័យ នូវរ៉ុកកែតប្រើឥន្ធនៈរាវចំនួនពីរដើម ដែលអាចហោះឡើងទៅដល់រយៈកម្ពស់ ២៤០០ម៉ែត្រពីដី ដែលជារយៈកម្ពស់មួយដ៏ខ្ពស់ សម្រាប់បច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែត ក្នុងសម័យកាលនោះ។ ក៏ប៉ុន្តែ គិតមកទល់នឹងពេលនោះ អាល្លឺម៉ង់ ដែលស្ថិតក្រោមកាន់អំណាចរបស់ហ៊ីត្លែរ បានហាមឃាត់ការសិក្សា និងសាកល្បងរ៉ុកកែតជាលក្ខណៈឯកជន ដោយគ្រប់គម្រោងសិក្សាស្រាវជ្រាវលើរ៉ុកកែតទាំងអស់ ត្រូវដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់កងទ័ព ហើយប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកទៀត នៅក្នុងពេលដែលពិភពលោកកំពុងឆាបឆេះដោយសង្គ្រាម (សង្គ្រាមលោកលើកទី២) von Braun ក៏ត្រូវបានតែងតាំងឲ្យដឹកនាំក្រុមស្រាវជ្រាវដ៏ធំមួយរបស់កងទ័ពអាល្លឺម៉ង់។ គោលដៅ គឺយកបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែត ទៅផលិតជាអាវុធ ដើម្បីប្រើនៅក្នុងសង្គ្រាម ហើយអាវុធ ដែល von Braun ផលិតបាន សម្រាប់កងទ័ពអាល្លឺម៉ង់នៅពេលនោះ គឺរ៉ុកកែត ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា V-2។រ៉ុកកែត V-2 នេះ ជាប្រភេទរ៉ុកកែតប្រើឥន្ធនៈរាវ មានប្រវែង ១៤ម៉ែត្រ ទម្ងន់តួរ៉ុកកែត ១៣តោន ផ្ទុកក្បាលគ្រាប់ទម្ងន់ជិត១តោន ហើយអាចបាញ់ឡើងទៅលើដល់រយៈកម្ពស់រហូតដល់ទៅជាង ១៧០គីឡូម៉ែត្រពីដី ពោលគឺជារ៉ុកកែតដំបូងបង្អស់ ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលអាចធ្វើដំណើរចេញផុតពីស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ចូលទៅដល់ក្នុងលំហអវកាស។រ៉ុកកែត V-2 ត្រូវបានបាញ់សាកល្បងដោយជោគជ័យជាលើកដំបូង នៅឆ្នាំ១៩៤២ ហើយត្រូវបានដាក់ឲ្យប្រតិបត្តិការ នៅឆ្នាំ១៩៤៤ ដោយប្រើជាលើកដំបូងបង្អស់ វាយប្រហារទៅលើទីក្រុងប៉ារីស នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៤៤ គឺ ៣ខែក្រោយពីកងទ័ពអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តវាយលុកចូលរំដោះប្រទេសបារាំង តាមឆ្នេរ Normandie។នៅពេលដែលសង្គ្រាមលោកលើកទី២ឈានចូលដល់ទីបញ្ចប់ ហើយអាល្លឺម៉ង់ត្រូវចាញ់សង្គ្រាម ទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក និងទាំងសហភាពសូវៀត សុទ្ធតែបានប្រជែងគ្នាចូលកាន់កាប់ទីតាំងស្រាវជ្រាវ និងផលិតរ៉ុកកែត V2 រឹបអូសយកប្លង់រ៉ុកកែត ក៏ដូចជា តួរ៉ុកកែត ដែលនៅសេសសល់មិនទាន់ប្រើ ដើម្បីយកទៅសិក្សាលម្អិត អំពីបច្ចេកវិទ្យារបស់វា។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែលកាន់តែសំខាន់ជាងរ៉ុកកែត និងប្លង់រ៉ុកកែតនេះទៅទៀត គឺខួរក្បាល ដែលនៅពីក្រោយការរចនា និងផលិតរ៉ុកកែត គឺ Wernher von Braun។នៅដើមឆ្នាំ១៩៤៥ នៅពេលដែលកងទ័ពសូវៀតវាយលុកចូលជិតដល់ Peenamünde ដែលជាទីតាំងស្រាវជ្រាវ និងផលិតរ៉ុកកែត V2 von Braun និងក្រុមស្រាវជ្រាវបានសម្រេចគ្នាថា ពួកគេសុខចិត្តចុះចូលប្រគល់ខ្លួនឲ្យអាមេរិកជាជាងសូវៀត ដូច្នេះ ក៏បានធ្វើដំណើរចាកចេញពី Peenamünde ហើយប៉ុន្មានខែក្រោយមកទៀត បានប្រគល់ខ្លួនឲ្យកងទ័ពអាមេរិក នៅខែឧសភាឆ្នាំ១៩៤៥។ទៅដល់អាមេរិក von Braun ព្រមជាមួយនឹងក្រុមការងារស្រាវជ្រាវរ៉ុកកែត V2 រាប់រយនាក់ បានបន្តការងារស្រាវជ្រាវលើបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតជាបន្តទៅទៀត ដោយពីដំបូង von Braun ត្រូវបានតែងតាំងឲ្យធ្វើជាប្រធានគម្រោងអភិវឌ្ឍមីស៊ីលបាលីស្ទិកឲ្យកងទ័ពអាមេរិក ហើយនៅក្នុងគម្រោងនេះ von Braun បានយកបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែត V2 ទៅផលិតជាមីស៊ីលថ្មីមួយទៀត គឺមីស៊ីលឈ្មោះ Redstone ដែលជាមីស៊ីលបាលីស្ទិកលើកដំបូងរបស់អាមេរិក និងជាមីស៊ីលដំបូងបង្អស់របស់អាមេរិក ដែលត្រូវបានបាញ់ដោយបំពាក់ក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរ។Von Braun និងក្រុមការងារពី Peenamünde ក៏បានយកបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែត V2 ទៅផលិតជារ៉ុកកែត សម្រាប់ប្រើក្នុងវិស័យអវកាសផងដែរ គឺរ៉ុកកែតឈ្មោះ Juno ដែលត្រូវបានប្រើ ក្នុងការបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណបដំបូងបង្អស់របស់អាមេរិក គឺផ្កាយរណបឈ្មោះ Explorer-1 បាញ់បង្ហោះ នៅថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៥៨ ជាការឆ្លើយតបនឹងការបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប Sputnik របស់សូវៀត កាលពី ៤ខែមុន។នៅឆ្នាំ១៩៦០ Wernher von Braun ត្រូវបានផ្ទេរចេញពីកងទ័ព ឲ្យទៅធ្វើការនៅទីភ្នាក់ណាសា ដោយនៅទីនោះ von Braun ត្រូវបានតែងតាំងជានាយកមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវដ៏ធំមួយឈ្មោះ Marshall Space Flight Center និងជាអ្នកទទួលខុសត្រូវដឹកនាំគម្រោងផលិតរ៉ុកកែតអវកាសដ៏សំខាន់មួយ នៅក្នុងប្រវត្តិនៃវិស័យអវកាស គឺរ៉ុកកែត Saturn V ដែលអាមេរិកប្រើ ក្នុងការបញ្ជូនអវកាសយានិកឲ្យទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទជាលើកដំបូងបង្អស់ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់មនុស្សជាតិ គឺបេសកកម្មអាប៉ូឡូទី១១ នៅឆ្នាំ១៩៦៩។ដូច្នេះ សរុបជារួមមកវិញ រ៉ុកកែត V2របស់អាល្លឺម៉ង់ក្នុងសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទី២គឺជាឫសគល់រួម នៃបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតទាំងពីរប្រភេទនៅក្នុងសម័យកាលបច្ចុប្បន្ន៖ ទីមួយ មីស៊ីលបាលីស្ទិក ដែលអាចបំពាក់ក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរ ជាអាវុធប្រល័យលោក និងមួយទៀត រ៉ុកកែតអវកាស ដែលប្រើក្នុងការធ្វើដំណើរទៅក្នុងទីអវកាស ហើយជួយឲ្យមនុស្សយើងអាចពង្រីកចំណេះដឹងទៅលើចក្រវាល៕
បច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតបច្ចុប្បន្ន ទាំងរ៉ុកកែតអវកាស និងរ៉ុកកែតយោធា មានគោលការណ៍គ្រឹះចេញពីទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្តរបស់អ៊ីសាក់ ញូតុន អ្នកប្រាជ្ញអង់គ្លេសនៅសតវត្សរ៍ទី១៧។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង រ៉ុកកែតត្រូវបានគេប្រើ តាំងពីរាប់រយឆ្នាំមុនអ៊ីសាក់ ញូតុន ទៅទៀត។ រ៉ុកកែតដំបូងគេ ដែលគេអាចបញ្ជាក់បានតាមរយៈឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺមានដើមកំណើតចេញពីចិនសម័យបុរាណ។ ដំណើររឿងចាប់ផ្តើមឡើង នៅក្នុងអំឡុងពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី៩ ហើយមិនមែនកើតឡើងចេញពីការសិក្សាពាក់ព័ន្ធនឹងរ៉ុកកែតនេះទេ ក៏ប៉ុន្តែ កើតឡើងដោយចៃដន់ចេញពីពិសោធន៍ទៅលើរឿងផ្សេងពីគ្នាដាច់ស្រឡះ។នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ មានរាជគ្រូចិន ដែលឈ្មោះត្រូវបាត់ដានប្រវត្តិសាស្រ្តទៅហើយ បានធ្វើពិសោធន៍ស្វែងរកថ្នាំទិព្វផ្តល់ជីវិតអមតៈ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងការផ្សំគ្រឿងធ្វើពិសោធន៍នេះ ក៏ស្រាប់តែផ្សំចេញបានជាម្សៅម្យ៉ាងដែលមានចំហេះយ៉ាងខ្លាំង ឆាបឆេះរលាកទាំងខ្លួនអ្នកធ្វើពិសោធន៍ ហើយរហូតដល់ឆេះទាំងកន្លែងធ្វើពិសោធន៍។ នោះគឺជាការរកឃើញដោយចៃដន់នូវម្សៅផ្ទុះ ឬរំសេវ ជាលើកដំបូងបង្អស់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត។កាលពីដំបូង ចិននៅមិនទាន់យករំសេវនេះទៅប្រើធ្វើជាគ្រឿងផ្ទុះប្រើក្នុងវិស័យកងទ័ពនៅឡើយទេ គឺប្រើធ្វើត្រឹមជាកាំជ្រួច សម្រាប់ដុតលេងជាការកម្សាន្តតែប៉ុណ្ណោះ។ រហូតទាល់តែដល់អំឡុងសតវត្សរ៍ទី១២ និងទី១៣ ក្នុងរាជវង្សសុង ទើបចិនយករំសេវធ្វើជាកាំជ្រួចភ្ជាប់ជាមួយព្រួញភ្លើង ដើម្បីប្រើនៅក្នុងសមរភូមិ ជាពិសេស ប្រើចាប់ពីឆ្នាំ១២៣២ ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមទល់នឹងពួកម៉ុងហ្គោល។ជាការពិតថា រវាងរ៉ុកកែតសម័យទំនើប និងកាំជ្រួចបាញ់លម្អកម្សាន្តរបស់ចិនសម័យបុរាណនោះ បច្ចេកវិទ្យាមានគម្លាតគ្នាយ៉ាងដាច់ឆ្ងាយ ក៏ប៉ុន្តែ វាមានមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្រ្តលើគោលការណ៍គ្រឹះតែមួយដូចគ្នា៖ រំសេវនៅក្នុងកាំជ្រួចដើរតួនាទីជាឥន្ធនៈ ប្រៀបបានទៅនឹងឥន្ធនៈរឹង (Solid Fuel) របស់រ៉ុកកែតសម័យទំនើបដែរ ហើយប្រតិកម្មចំហេះបង្កើតឡើងដោយរំសេវ វាបង្កើតឲ្យមានជាលំហូរឧស្ម័ន ក្នុងសីតុណ្ហភាពយ៉ាងខ្ពស់ និងល្បឿនយ៉ាងលឿន ចេញពីតួរ៉ុកកែតចាក់ចុះទៅខាងក្រោម រួចហើយបង្កើតជាកម្លាំងរុញរ៉ុកកែតឲ្យឡើងទៅលើ ទៅតាមគោលការណ៍ ដែលប៉ុន្មានសតវត្សរ៍ក្រោយមកទៀតត្រូវបានបង្កើតជាទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្ត ដោយ អ៊ីសាក់ ញូតុន។ចាប់ពីអំឡុងសតវត្សរ៍ទី១៦ រ៉ុកកែតត្រូវបានគេប្រើប្រាស់កាន់តែទូលំទូលាយ នៅក្នុងវិស័យកងទ័ព ទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន និងបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ី ក៏ដូចជារីកសាយភាយរហូតទៅដល់តំបន់អឺរ៉ុប។ នៅអឺរ៉ុប បច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតបានឆ្លងកាត់នូវការអភិវឌ្ឍជឿនលឿន ចេញពីបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតបន្សល់ទុកពីចិនសម័យបុរាណ ឆ្ពោះទៅរកបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតសម័យទំនើប ដោយការអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតនេះត្រូវបានធ្វើឡើង ទាំងតាមរយៈការរកឃើញទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្ត ដោយអ្នកប្រាជ្ញសំខាន់ៗមួយចំនួន ទាំងអ្នកប្រាជ្ញខាងវិទ្យាសាស្រ្តជាមូលដ្ឋាន ជាពិសេស កាលីលេ និង អ៊ីសាក់ ញូតុន ក៏ដូចជា អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជំនាញខាងបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតដោយផ្ទាល់។ទាក់ទងនឹងជំនាញរ៉ុកកែតនេះ មានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តចំនួន ៣រូប ដែលជាទូទៅ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាបិតាវិទ្យាសាស្រ្តរ៉ុកកែត គឺ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្ររុស្ស៊ី Konstantin Tsiolkovsky អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាមេរិក Robert Goddard និងអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាល្លឺម៉ង់ ដើមកំណើតរូម៉ានី Hermann Oberth៕
កាលពីថ្ងៃទី៧ មីនា ២០២៣ ជប៉ុនបានបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែតអវកាសថ្មីមួយរបស់ខ្លួន គឺរ៉ុកកែតធុន H3។ រ៉ុកកែត ដែលជប៉ុនរំពឹងថា នឹងអាចជាគន្លឹះក្នុងការប្រកួតប្រជែង ក្នុងវិស័យអវកាស ជាពិសេស ក្នុងប្រជែងក្នុងទីផ្សារផ្តល់សេវាកម្មបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប។ ក៏ប៉ុន្តែ ការបាញ់បង្ហោះនេះត្រូវទទួលបរាជ័យ ដោយមានបញ្ហាម៉ូទ័រនៃកំណាត់ទីពីរ ហើយដែលតម្រូវឲ្យគេបញ្ជាឲ្យរ៉ុកកែតបំផ្ទុះកម្ទេចខ្លួនឯងចោល ដើម្បីចៀសវាងគ្រោះថ្នាក់ពេលធ្លាក់មកលើដី។ H3 គឺជារ៉ុកកែតអវកាសថ្មីសន្លាងមួយ ដែលជប៉ុនទើបនឹងផលិតបាន ហើយការបាញ់បង្ហោះ នៅថ្ងៃទី៧មីនា២០២៣ គឺជាការប៉ុនប៉ងលើកទីពីរ ក្រោយពីការបាញ់បង្ហោះលើកទីមួយ កាលពីខែកុម្ភៈត្រូវបានគេលុបចោលនៅនាទីចុងក្រោយ ដោយសារមានបញ្ហាម៉ូទ័ររបស់ប៊ូស្ទ័រ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យរ៉ុកកែតមិនអាចហោះឡើងចេញផុតពីដីបាន។នៅក្នុងការបាញ់បង្ហោះនៅថ្ងៃទី៧មីនានេះ រ៉ុកកែតត្រូវបានបាញ់ចេញពីដីដោយជោគជ័យ ដោយគ្រប់ម៉ូទ័រទាំងអស់ ទាំងម៉ូទ័ររបស់តួរ៉ុកកែតកំណាត់ទីមួយ និងម៉ូទ័ររបស់ប៊ូស្ទ័រទាំងពីរ ដែលនៅអមសងខាង សុទ្ធតែមានដំណើរការជាធម្មតា។ ក៏ប៉ុន្តែ កើតឡើងទៅលើរ៉ុកកែតកំណាត់ទីពីរ ដោយម៉ូទ័រមិនអាចដំណើរការបាន ទើបជប៉ុនសម្រេចបញ្ជូនសញ្ញាពីចម្ងាយ បញ្ជាឲ្យរ៉ុកកែតបំផ្ទុះកម្ទេចខ្លួនឯង ដើម្បីចៀសហានិភ័យនៅពេលរ៉ុកកែតធ្លាក់ចុះមកលើដីវិញ។បរាជ័យនៃបេសកកម្មនេះ វាមិនត្រឹមតែធ្វើឲ្យបាត់បង់ផ្កាយរណបដែលផ្ទុកនៅលើនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ជាងនេះទៅទៀត វាជាដំណើរវិវឌ្ឍអវិជ្ជមានដ៏ចម្បងមួយ សម្រាប់កម្មវិធីអវកាសរបស់ជប៉ុន ពីព្រោះថា តាមគម្រោង គឺរ៉ុកកែតធុន H3 នេះហើយ ដែលជាគន្លឹះ សម្រាប់ឲ្យជប៉ុនបោះជំហានចូលប្រកួតប្រជែងក្នុងវិស័យអវកាស ជាពិសេស ប្រកួតប្រជែងក្នុងទីផ្សារផ្តល់សេវាកម្មបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប។យោងតាមទីភ្នាក់ងារអវកាសជប៉ុន រ៉ុកកែតធុន H3 មានលក្ខណៈពិសេសចម្បងពីរ។ទីមួយ វាជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលងាយស្រួលបត់បែនទៅតាមប្រភេទបេសកកម្ម ជាអាទិ៍ វាជារ៉ុកកែតដែលអាចបាញ់បង្ហោះដោយមិនចាំបាច់មានប៊ូស្ទ័រ ឬអាចភ្ជាប់ប៊ូស្ទ័រតែពីរ ឬក៏បន្ថែមប៊ូស្ទ័ររហូតទៅដល់ ៤ អាស្រ័យទៅតាមតម្រូវការរបស់បេសកកម្មនីមួយៗ។ទីពីរ វាជារ៉ុកកែតដែលប្រើគ្រឿងផ្សំជាច្រើនផលិតឡើងដោយ 3D-Printing និងគ្រឿងផ្សំដែលមាននៅលើទីផ្សារជាទូទៅ (ប្រើនៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មជាទូទៅ) ដែលគេមិនចាំបាច់ផលិតឡើងជាពិសេស សម្រាប់តែរ៉ុកកែត។ ទាំងនេះ វាធ្វើឲ្យរ៉ុកកែត H3 នេះ មានថ្លៃផលិតទាប ហើយអាចផ្តល់សេវាកម្មបាញ់បង្ហោះក៏ក្នុងតម្លៃទាប។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាជប៉ុនរំពឹងថា រ៉ុកកែតធុន H3 ថ្មីនេះ ថ្វីដ្បិតតែតែមិនមែនជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលអាចប្រើបានច្រើនដង ក៏ប៉ុន្តែ នៅតែអាចផ្តល់សេវាកម្មក្នុងតម្លៃទាប ដែលអាចប្រកួតប្រជែងបាន ជាមួយនឹងរ៉ុកកែតធុន Falcon 9 របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX។ទីភ្នាក់ងារអវកាសជប៉ុនធ្លាប់បានលើកឡើងថា នៅពេលដែលរ៉ុកកែតធុន H3 នេះ ត្រូវបាញ់បង្ហោះដោយជោគជ័យ គេគ្រោងនឹងដាក់វាឲ្យដំណើរការផ្តល់សេវាកម្មបាញ់បង្ហោះបេសកកម្មអវកាស ទាំងបេសកកម្មឯកជន និងទាំងបេសកកម្មអវកាសរបស់រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន ជាលក្ខណៈទៀងទាត់ ដោយបាញ់បង្ហោះឲ្យបានរហូតដល់ទៅ ៦ដង ក្នុងមួយឆ្នាំ សម្រាប់រយៈពេល ២០ឆ្នាំខាងមុខ។ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់ពេលនេះ អ្វីៗបានត្រឹមតែជាការរំពឹងទុក ដោយរ៉ុកកែតធុន H3 នេះ នៅមិនទាន់អាចដាក់ឲ្យដំណើរការបានដោយជោគជ័យនៅឡើយ ហើយគិតមកទល់នឹងពេលនេះ ទីភ្នាក់ងារអវកាសជប៉ុនក៏នៅមិនទាន់ឲ្យដឹងនៅឡើយដែរថា បរាជ័យកាលពីថ្ងៃទី៧មីនាកន្លងទៅនេះកើតឡើងដោយមូលហេតុអ្វីពិតប្រាកដ ហើយតើនៅពេលណាទើបគេអាចបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែតនេះសាជាថ្មីម្តងទៀត ដើម្បីអាចចាប់ផ្តើមដាក់វាឲ្យដំណើរការបាន?
កាលពីពេលកន្លងមក យើងធ្លាប់ស្គាល់តែភពពីរប្រភេទតែប៉ុណ្ណោះ គឺភពសិលា និងភពឧស្ម័ន។ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញភពប្រភេទថ្មីមួយទៀត ស្ថិតនៅក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ គឺភពទឹក (ភពដែលមានធាតុផ្សំភាគច្រើនលើសលុបជាទឹក)។ ភពប្រភេទថ្មីនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយ ឈ្មោះ Kepler-138។ ភពទឹកដ៏ចម្លែកនេះស្ថិតនៅចម្ងាយ ២១៨ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដី ក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយ ឈ្មោះ Kepler-138 ហើយភព នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយនេះ ត្រូវបានរកឃើញជាលើកដំបូង ដោយតេឡេស្កុបអវកាសកេព្ល័រ (Kepler Space Telescope) កាលពីឆ្នាំ២០១៤កន្លងទៅ។មានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងបណ្តុំផ្កាយឈ្មោះ Lyra ផ្កាយ Kepler-138 គឺជាប្រភេទ “កូនផ្កាយក្រហម” ឬជាភាសាអង់គ្លេសថា « Red Dwarf » ឬ « M-Dwarf »។ ជាប្រភេទផ្កាយដែលមានម៉ាស់ស្រាល ពោលគឺ មានម៉ាស់ត្រឹមតែប្រមាណជាពាក់កណ្តាលប៉ុណ្ណោះនៃម៉ាស់របស់ព្រះអាទិត្យ ចំណែកសីតុណ្ហភាពនៅលើផ្ទៃខាងលើរបស់ផ្កាយវិញក៏មានទាបជាងព្រះអាទិត្យយ៉ាងឆ្ងាយផងដែរ គឺត្រឹមប្រមាណជិត ៤ពាន់អង្សារប៉ុណ្ណោះ ធៀបនឹងព្រះអាទិត្យ ដែលមានរហូតដល់ទៅជិត ៦ពាន់អង្សារ។កាលពីឆ្នាំ២០១៤ តាមរយៈតេឡេស្កុបអវកាសគេព្ល័រ គេបានរកឃើញថា នៅជុំវិញផ្កាយ Kepler-138 មានភពចំនួន ៣។ ទីមួយ គឺភពដែលស្ថិតនៅប៉ែកខាងក្នុងគេបង្អស់ ឈ្មោះថា Kepler-138b ជាប្រភេទភពសិលាដូចជាភពផែនដីយើងនេះដែរ ក៏ប៉ុន្តែ មានម៉ាស់ត្រឹមប្រហាក់ប្រហែលនឹងម៉ាស់របស់ភពអង្គារ។ ចំណែកភពទីពីរ និងទីបី គឺ Kepler-138c និង Kepler-138d ដែលជាប្រភេទភពដ៏ចម្លែកខុសគេ ខុសពីអ្វីដែលគេធ្លាប់ឃើញមានកាលពីពេលកន្លងមក ដោយតាមរយៈការសិក្សាលម្អិតទៅលើទិន្នន័យប្រមូលបានដោយតេឡេស្កុបអវកាសហឺបល (Hubble) និងតេឡេស្កុបអវកាសស្ពីតស័រ (Spitzer) អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានរកឃើញថា ភពទាំងពីរនេះ គឺជាប្រភេទភពដែលផ្សំឡើងដោយទឹក។នៅលើភព Kepler-138c និង Kepler-138d ថ្វីដ្បិតតែស្នូលខាងក្នុងគឺជាសិលា ក៏ប៉ុន្តែ ផ្ទៃខាងលើត្រូវហ៊ុំព័ទ្ធទៅដោយទឹក ដែលមានជម្រៅគិតជាមធ្យមរហូតដល់ទៅ ២ពាន់គីឡូម៉ែត្រ ពោលគឺ ជ្រៅជាងទឹកសមុទ្រនៅលើភពផែនដីយើងនេះរហូតដល់ទៅ៥០០ដងឯណោះ។ ហើយគិតជាសរុប បរិមាណទឹកសរុបនៅលើភពនីមួយៗ គឺមានយ៉ាងតិចរហូតដល់ទៅ ៥០% ឯណោះ នៃទំហំសរុបរបស់ភព។ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តមិនរំពឹងថា Kepler-138c និង Kepler-138d នេះមានទឹកសមុទ្រនៅផ្ទៃផ្នែកខាងលើ ដូចនៅលើភពផែនដីរបស់យើងនោះទេ។ ដោយសារតែភពទាំងពីរនេះស្ថិតនៅក្រៅតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិត (Habitable Zone) គឺនៅកៀកខ្លាំងពេកទៅនឹងផ្កាយ ដូច្នេះ វាត្រូវមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ដល់កម្រិតមួយ ដែលធ្វើឲ្យទឹកត្រូវហួត ក្លាយទៅជាចំហាយទឹកយ៉ាងក្រាសឃ្មឹកនៅស្រទាប់ខាងលើ ហើយទាល់តែចុះជ្រៅទៅស្រទាប់ខាងក្នុង ទៅដល់កន្លែងដែលមានសម្ពាធខ្ពស់ ទើបអាចមានទឹកនៅក្នុងសភាពរាវបាន។ក្រៅពីការរកឃើញថា ភព Kepler-138c និង Kepler-138d ជាភពដែលផ្សំឡើងដោយទឹក ទិន្នន័យពីតេឡេស្កុបហឺបល និងស្ពីតស័រក៏បង្ហាញឲ្យឃើញផងដែរថា នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយ Kepler-138 នេះ មានភពទីបួនមួយទៀត ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Kepler-138e។Kepler-138e ដែលមានម៉ាស់ត្រឹមប្រមាណជាពាក់កណ្តាលផែនដី មានគន្លងស្ថិតនៅខាងក្រៅគេបង្អស់ ដោយត្រូវធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយក្នុងរយៈពេល ៣៨ថ្ងៃ ពោលគឺ យូរជាងគេបើធៀបនឹងភព៣ផ្សេងទៀត គឺ Kepler-138d ធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយក្នុងរយៈពេល ២៣ថ្ងៃ, Kepler-138c ១៤ថ្ងៃ ហើយ Kepler-138b អាចធ្វើដំណើរបានមួយជុំផ្កាយ ដោយចំណាយពេលត្រឹមតែ១០ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។គិតមកត្រឹមពេលនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានសន្និដ្ឋានថា ភព Kepler-138e នេះ មានគន្លងស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិត ឬ Habitable Zone ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារតែការសិក្សាកំពុងស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលបឋមនៅឡើយ ដូច្នេះ គេនៅមិនទាន់អាចកំណត់បានច្បាស់លាស់នៅឡើយទេថា តើ Kepler-138e មានស្រទាប់បរិយាកាស ឬក៏មានទឹកនៅលើផ្ទៃដីដែរឬក៏យ៉ាងណា៕
កាលពីថ្ងៃទី១០មករា២០២៣ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តរបស់ទីភ្នាក់ងារណាសាបានប្រកាសឲ្យដឹងថា គេបានរកឃើញភពស្រដៀងនឹងភពផែនដីមួយទៀត ស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិត (Habitable Zone) នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយតែមួយ ដែលគេធ្លាប់បានរកឃើញភពស្រដៀងផែនដីមួយរួចហើយ កាលពីពេលកន្លងទៅ គឺប្រព័ន្ធផ្កាយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា TOI 700 ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ១០០ឆ្នាំពន្លឺពីផែនដី។ កាលពីឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ ការសង្កេតដោយប្រើតេឡេស្កុបអវកាសរបស់ណាសា គឺតេឡេស្កុប TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) គេបានរកឃើញភពចំនួន ៣ នៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្កាយ TOI 700 គឺភព TOI 700b, c និង d ។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយមកទៀត នៅក្នុងការសង្កេតបន្ថែមជាលើកទីពីរ ដោយតេឡេស្កុប TESS ដដែលនេះ គេបានរកឃើញភពមួយបន្ថែមទៀត គឺ TOI 700e។នៅក្នុងចំណោមភពទាំង៣ ដែលគេបានរកឃើញ កាលពីឆ្នាំ២០២០, TOI 700b មានគន្លងនៅខាងក្នុងគេបង្អស់ គឺជាប្រភេទភពសិលា មានម៉ាស់ស្រាលជាងភពផែនដីបន្តិច ហើយធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយដោយប្រើរយៈពេល ១០ថ្ងៃ។ ក្នុងគន្លងបន្ទាប់មកទៀត គឺ TOI 700c ជាប្រភេទភពឧស្ម័នស្រដៀងនឹងភពណិបទូន មានម៉ាស់ធ្ងន់ជាងផែនដីប្រហែលជា ២ដងកន្លះ ហើយធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយដោយប្រើរយៈពេល ១៦ថ្ងៃ។ ចំណែកនៅប៉ែកខាងក្រៅគេបង្អស់ គឺភព TOI 700d ដែលធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយ ដោយប្រើរយៈពេល ៣៧ថ្ងៃ គឺជាភពដែលគេចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងជាងគេ ដោយសារតែវាជាប្រភេទភពសិលា មានម៉ាស់ប្រហាក់ប្រហែលនឹងភពផែន ហើយស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ដែលមានអំណោយផលដល់ជីវិត ពោលគឺ ជាតំបន់ដែលមានសីតុណ្ហភាពមិនក្តៅពេក ហើយក៏មិនត្រជាក់ពេក គឺសីតុណ្ហភាពល្មមអាចឲ្យទឹកស្ថិតនៅក្នុងសភាពរាវនៅលើផ្ទៃដីបាន ដែលជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់បំផុតមួយ សម្រាប់ការរីកលូតលាស់នៃជីវិត។ភពទីបួន ដែលគេទើបនឹងរកឃើញ កាលពីខែមករាឆ្នាំ២០២៣នេះ គឺ TOI 700e ជាប្រភេទភពសិលា មានម៉ាស់ប្រហាក់ប្រហែលនឹងភពផែនដី គឺប្រហែល ៩៥% នៃម៉ាស់ផែនដី ហើយធ្វើដំណើរមួយជុំផ្កាយ ដោយប្រើពេល ២៨ថ្ងៃ ដែលមានន័យថា វាមានគន្លងស្ថិតនៅចន្លោះភព c និង d ពោលគឺ ខាងក្រៅ TOI 700c ក៏ប៉ុន្តែ ខាងក្នុង TOI 700d។គួរបញ្ជាក់ថា គិតរហូតមកទល់នឹងពេលនេះ ភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដែលអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានរកឃើញ ភាគច្រើនលើសលុប គឺជាភពឧស្ម័ន ស្រដៀងទៅនឹងភពទាំង ៤ នៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង ដោយសារតែភពប្រភេទនេះមានទំហំធំសម្បើមៗ ងាយនឹងឲ្យតេឡេស្កុបអាចឆ្លុះមើលឃើញ។ ចំណែកភពសិលាតូចៗ ទំហំប្រហាក់ប្រហែលនឹងផែនដីវិញ ពិបាកនឹងឆ្លុះមើលឃើញ។ ដូច្នេះហើយបានជាគិតមកទល់នឹងពេលនេះ នៅក្នុងចំណោមភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យដែលគេបានរកឃើញ មានតិចតួចណាស់ដែលជាប្រភេទភពសិលាស្រដៀងនឹងផែនដី ហើយមានរឹតតែតិចតួចទៅទៀត ភពស្រដៀងផែនដី ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិត។ភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ក្នុងតំបន់អំណោយផលដល់ជីវិតទាំងនេះហើយ ដែលនឹងជាគោលដៅចម្បង សម្រាប់ការសិក្សាលម្អិត ដោយតេឡេស្កុបអវកាសទំនើបថ្មី គឺតេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប ដែលជាតេឡេស្កុបមានសមត្ថភាពកំណត់យ៉ាងលម្អិត អំពីធាតុផ្សំគីមី នៅក្នុងស្រទាប់បរិយាកាសលើភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ ធាតុផ្សំគីមី ក្នុងស្រទាប់បរិយាកាស ដែលអាចជាតម្រុយ អំពីវត្តមាននៃជីវិតក្រៅភព៕
Orion Nebula ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងផ្កាយយាមនង្គ័ល គឺជាណេប៊ុយឡាដែលយើងអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេ ដោយមិនត្រូវការតេឡេស្កុប។ រូបភាពដែលថតបានដោយតេឡេស្កុបអវកាសហឺបល (Hubble Space Telescope) និងជេមស៍វេប (James Webb Space Telescope) បង្ហាញឲ្យឃើញពីផ្កាយរាប់ពាន់ដួង ដែលទើបនឹងចាប់កំណើតឡើង នៅក្នុង Orion Nebula ដែលជាបណ្តុំធូលី និងឧស្ម័ន មានមុខកាត់ប្រមាណជា ៣០ឆ្នាំពន្លឺ។ ស្ថិតនៅចម្ងាយ ១៣៥០០ឆ្នាំពន្លឺ ហើយមានមុខកាត់រហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៣០ឆ្នាំពន្លឺ Orion Nebula គឺជាទីចាប់កំណើតផ្កាយដ៏ធំ និងដែលនៅជិតផែនដីយើងបំផុត ហើយក៏ជាណេប៊ុយឡាដ៏ភ្លឺមួយផងដែរ ដែលអាចឲ្យយើងអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេបានយ៉ាងងាយ ហើយបើមើលតាមរយៈតេឡេស្កុប (ទោះជាត្រឹមជាតេឡេស្កុបធុនតូចមួយ) ក៏អាចឲ្យយើងមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ ជាពន្លឺភ្លឺដាសក្នុងទម្រង់ជាណេប៊ុយឡា។ រូបភាពថតដោយតេឡេស្កុបអវកាសហឺបល នៅឆ្នាំ២០០៦ បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ និងយ៉ាងលម្អិត អំពីទម្រង់ និងរចនាសម្ព័ន្ធ ព្រមទាំងសារធាតុគីមី ដែលជាធាតុផ្សំចម្បងៗ នៅក្នុងបណ្តុំធូលី និងឧស្ម័នរបស់ Orion Nebula ដោយនៅក្នុងរូបភាពនេះ ពណ៌លឿងទំ គឺសារធាតុអ៊ីដ្រូសែន, ពណ៌បៃតង គឺអុកស៊ីសែន ចំណែកពណ៌ស្វាយ គឺស៊ុលផួរ។ រូបភាពនេះក៏បានបង្ហាញផងដែរ អំពីវត្តមានផ្កាយ ដែលមានរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៣ពាន់ដួង ដែលបានចាប់កំណើតឡើង នៅក្នុង Orion Nebula ដោយនៅក្នុងចំណោមនោះ ត្រង់កន្លែងដែលមានពន្លឺភ្លឺខ្លាំងជាងគេ នៅចំកណ្តាល Orion Nebula មានផ្កាយដ៏ភ្លឺចំនួន ៤ដួង ដែលសុទ្ធសឹងជាផ្កាយ ធំៗ មានម៉ាស់ ក្នុងចន្លោះពី ១៥ដង ទៅ ៣០ដង នៃម៉ាស់ព្រះអាទិត្យរបស់យើង ហើយសុទ្ធសឹងជាផ្កាយដែលទើបនឹងចាប់កំណើតថ្មីៗ មានអាយុត្រឹមប្រមាណជា ២លានឆ្នាំតែប៉ុណ្ណោះ។ ជាការប្រៀបធៀប ព្រះអាទិត្យ ដែលជាផ្កាយស្ថិតនៅចំកណ្តាលប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងនេះ មានអាយុរហូតដល់ទៅ ៤ពាន់៥រយលានឆ្នាំឯណោះ។ បន្ថែមពីលើរូបភាពថតដោយតេឡេស្កុបហឺបល រូបថតដោយតេឡេស្កុបអវកាសកាន់តែទំនើបមួយទៀត គឺតេឡេស្កុបជេមស៍វេប ថតនៅឆ្នាំ២០២២ បង្ហាញកាន់តែច្បាស់ អំពីផ្កាយមួយចំនួនផ្សេងទៀត ដែលគេមិនអាចមើលឃើញ នៅក្នុងរូបភាពហឺបល ដោយភាគច្រើន គឺជាផ្កាយ ដែលទើបនឹងចាប់កំណើតថ្មីៗ។ សម្រាប់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត ការសង្កេត និងសិក្សាលម្អិតទៅលើ Orion Nebula នេះ វាមានសារៈសំខាន់បំផុត ពីព្រោះថា វាអាចឲ្យយើងយល់បានកាន់តែច្បាស់ អំពីយន្តការនៃការចាប់កំណើតរបស់ផ្កាយ... ការចាប់កំណើតរបស់ផ្កាយនីមួយៗដាច់ពីគ្នា ក៏ដូចជាការចាប់កំណើតផ្កាយជាក្រុម ឬហៅថា “ក្លាស្ទ័រ” (Cluster) ហើយជាពិសេស អាចយល់បានកាន់តែច្បាស់ អំពីអ្វីដែលកើតឡើង ចំពោះព្រះអាទិត្យ និងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង នៅពេលចាប់កំណើតឡើង កាលពី ៤ពាន់៥រយលានឆ្នាំមុន៕
កាលពីឆ្នាំ១០៥៤ តារាវិទូចិនបានសង្កេតឃើញផ្កាយដ៏ចម្លែកមួយដួង ដែលគេមិនធ្លាប់ឃើញពីមុនសោះ ស្រាប់តែលេចមុខឡើង នៅក្នុងផ្កាយគោ (Taurus) ហើយមានពន្លឺភ្លឺខ្លាំង ដែលអាចឲ្យគេមើលឃើញសូម្បីតែនៅពេលថ្ងៃ។ បច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តស្រាវជ្រាវដឹងបានថា អ្វីដែលតារាវិទូចិនសង្កេតឃើញ និងកត់ត្រាទុកនៅឆ្នាំ១០៥៤នោះ គឺជាបាតុភូតស៊ូពើណូវ៉ា ដែលបច្ចុប្បន្នបន្សល់ទុកនូវណេប៊ុយឡាឈ្មោះ "Crab Nebula" ដែលមានមុខកាត់រហូតដល់ទៅ ១០ឆ្នាំពន្លឺ។ នៅពេលដែលផ្កាយមួយអស់ជីវិតហើយត្រូវផ្ទុះទៅជាស៊ូពើណូវ៉ា សារធាតុដែលនៅស្រទាប់ខាងក្រៅរបស់ផ្កាយ ត្រូវសាយភាយចេញទៅក្នុងទីអវកាស ហើយបង្កើតបានជាបណ្តុំធូលី និងឧស្ម័ន ដែលមានរាងដូចជាពពក ហើយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « Nebula »។ នៅក្នុងចំណោម Nebula អស់ទាំងនេះ មាន Nebula មួយ ដែលគេស្គាល់ជាទូទៅច្រើនជាងគេ គឺ Crab Nebula។ Crab Nebula ដែលមានឈ្មោះផ្លូវការថា « Messier-1 » ឬហៅដោយខ្លីថា « M1 » មានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងផ្កាយគោ (Taurus) និយាយឲ្យចំ គឺស្ថិតនៅក្បែរខាងចុងស្នែងមួយ ក្នុងចំណោមស្នែងគោទាំងពីរ ហើយនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីផ្កាយ Aldebaran ដែលជាផ្កាយដ៏ភ្លឺ ពណ៌ក្រហម ស្ថិតនៅចំភ្នែកគោ។ គិតមកទល់នឹងឆ្នាំ២០២២នេះ រូបភាពយ៉ាងច្បាស់ និងយ៉ាងលម្អិតបំផុតរបស់ Crab Nebula គឺរូបភាពដែលថតដោយតេឡេស្កុបហឺបល នៅក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៩៩ ដល់ឆ្នាំ២០០០ ដោយនៅក្នុងរូបភាពនេះ គេអាចសង្កេតឃើញយ៉ាងច្បាស់នូវសារធាតុ ដែលបំភាយចេញពីផ្កាយក្នុងបាតុភូតស៊ូពើណូវ៉ា ដោយពណ៌នីមួយៗនៅក្នុងរូបភាពនេះ កំណត់អំពីសារធាតុផ្សេងៗគ្នា ក្នុងនោះ សារធាតុដែលប្រមូលផ្តុំគ្នាចេញរូបរាងដូចជាសសៃប្រទាក់ក្រឡាគ្នាពណ៌លឿងទំ គឺភាគច្រើនជាអ៊ីដ្រូសែន, ពណ៌បៃតង់ គឺស៊ុលផួរ ចំណែកពណ៌ខៀវ និងពណ៌ក្រហមដែលនៅជាយខាងក្រៅ គឺអុកស៊ីសែន។ នៅក្នុងរូបភាពផ្សេងទៀត តេឡេស្កុបហឺបលក៏បានឆ្លុះឃើញផងដែរអំពីចលនារបស់ Pulsar ដែលចេញពីផ្កាយណឺត្រុង នៅចំកណ្តាល Crab Nebula។ ផ្កាយណឺត្រុង ដែលបន្សល់ទុកពីស្នូលរបស់ផ្កាយដើម ក្រោយផ្ទុះទៅជាស៊ូពើណូវ៉ា... ជាផ្កាយដែលផ្សំឡើងដោយណឺត្រុងសុទ្ធសាធ ដោយមានទំហំតូចត្រឹមប្រហែលនឹងទីក្រុងមួយតែប៉ុណ្ណោះ ក៏ប៉ុន្តែ មានម៉ាស់ស្មើនឹងព្រះអាទិត្យរបស់យើង ហើយមានចលនាវិលជុំវិញខ្លួនឯងយ៉ាងលឿន រហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៣០ជុំឯណោះ ក្នុងមួយវិនាទី។ Crab Nebula នេះ គឺជាអ្វីដែលបន្សល់ទុកពីបាតុភូតស៊ូពើណូវ៉ា ដែលយើងសង្កេតឃើញ កាលពីជិត១០០០ឆ្នាំមុន ក៏ប៉ុន្តែ តាមការពិតទៅការផ្ទុះស៊ូពើណូវ៉ានេះ បានកើតឡើងតាំងពី ៧៥០០ឆ្នាំមុនមកម៉្លេះ។ ដោយសារតែ Crab Nebula នេះ ស្ថិតនៅចម្ងាយរហូតដល់ទៅ ៦៥០០ឆ្នាំពន្លឺពីភពផែនដី ដូច្នេះ ចាប់ពីពេលផ្ទុះទៅជាស៊ូពើណូវ៉ា ពន្លឺស៊ូពើណូវ៉ានេះត្រូវចំណាយពេល ៦៥០០ឆ្នាំ ទើបអាចធ្វើដំណើរមកដល់ផែនដី ហើយអាចឲ្យតារាវិទូចិនអាចសង្កេតឃើញបាន កាលពីជិត១០០០ឆ្នាំមុន៕
បេតែលជូសមានម៉ាស់ធំជាងព្រះអាទិត្យរបស់យើង ប្រហែលពី ១០ដង ទៅ ១៥ដង ហើយបើទោះជាវាទើបនឹងមានអាយុត្រឹមប្រមាណជា ១០លានឆ្នាំ ក៏ប៉ុន្តែ បេតែលជូសកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃជីវិត ដែលអាចនឹងត្រូវផ្ទុះទៅជាស៊ូពើណូវ៉ាបានគ្រប់ពេលទាំងអស់។ នៅពេលដែលផ្កាយបេតែលជូសត្រូវផ្ទុះទៅជាស៊ូពើណូវ៉ា តើភពផែនដីអាចនឹងត្រូវរងនូវផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ? នៅក្នុងចក្រវាលរបស់យើងនេះ ក្រៅពីបន្ទុះប៊ីកប៊ែង និងបន្ទុះកាំរស្មីហ្កាម៉ា ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Gama-ray burst, ស៊ូពើណូវ៉ា គឺជាការផ្ទុះដ៏ខ្លាំងបំផុតមួយ គឺខ្លាំងជាងគ្រប់អ្វីៗផ្សេងទៀតទាំងអស់ ដែលមនុស្សយើងធ្លាប់ស្គាល់។ នៅពេលដែលផ្កាយមួយផ្ទុះទៅជាស៊ូពើណូវ៉ា វាបញ្ចេញពន្លឺភ្លឺខ្លាំងជាងកាឡាក់ស៊ីមួយទាំងមូលទៅទៀត ហើយកម្លាំងផ្ទុះរបស់វាអាចធ្វើឲ្យសារធាតុដែលនៅស្រទាប់ខាងក្រៅរបស់ផ្កាយ ត្រូវសាយភាយចេញទៅក្រៅ កាត់តាមលម្ហអវកាស ក្នុងល្បឿនរហូតដល់ទៅប្រមាណពី ១ម៉ឺន៥ពាន់ ទៅ ៤ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី ពោលគឺ រហូតដល់ទៅជាង ១០%ឯណោះ នៃល្បឿនរបស់ពន្លឺ។ គិតមកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានប៉ាន់ស្មានថា ស៊ូពើណូវ៉ាដែលកើតឡើង នៅក្នុងចម្ងាយត្រឹមប្រមាណជា ៥០ឆ្នាំពន្លឺពីយើង វាអាចនឹងធ្វើឲ្យស្រទាប់បរិយាកាសជុំវិញភពផែនដីរបស់យើងនេះត្រូវបាត់បង់ទាំងស្រុង ហើយជីវិតរបស់មនុស្សយើង ក៏ដូចជាគ្រប់ភារៈរស់ផ្សេងទៀត នៅលើភពផែនដីរបស់យើងនេះ អាចនឹងត្រូវស្លាប់ផុតពូជទាំងអស់។ ការសិក្សាខ្លះបង្ហាញថា ផលប៉ះពាល់ដល់ជីវិត ដោយសារបាតុភូតស៊ូពើណូវ៉ា អាចកើតឡើងរហូតដល់ទៅចម្ងាយប្រមាណជា ១៥០ឆ្នាំពន្លឺឯណោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា ផ្កាយបេតែលជូសស្ថិតនៅចម្ងាយរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៦៥០ឆ្នាំ ទៅ ៧០០ឆ្នាំពន្លឺឯណោះពីភពផែនដីរបស់យើង។ ដូច្នេះ នៅពេលដែលបេតែលជូសផ្ទុះទៅជាស៊ូពើណូវ៉ា វានឹងមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិតលើភពផែនដីរបស់យើងនោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ គេរំពឹងថា វានឹងបង្កើតជាទស្សនីយភាពដ៏អស្ចារ្យមួយ នៅលើផ្ទៃមេឃ ពីព្រោះថា នៅពេលដែលបេតែលជូសផ្ទុះជាស៊ូពើណូវ៉ា វានឹងជះពន្លឺដ៏ខ្លាំង ដែលយើងអាចមើលឃើញសូម្បីតែនៅពេលថ្ងៃ ចំណែកនៅពេលយប់វិញ ពន្លឺស៊ូពើណូវ៉ានេះនឹងត្រូវកើនឡើងបន្តិចម្តងៗ រហូតអាចនឹងត្រូវភ្លឺប្រហាក់ប្រហែលនឹងព្រះចន្ទពេញវង់ ដោយវានឹងភ្លឺក្នុងរយៈពេលរហូតដល់ទៅរាប់ខែឯណោះ មុននឹងត្រូវថមថយពន្លឺទៅវិញបន្តិចម្តងៗ រហូតដល់ពេលមួយ បេតែលជូសនឹងត្រូវបាត់ពីផ្ទៃមេឃរបស់យើងជារៀងរហូត។ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានព្យាករថា ការផ្ទុះជាស៊ូពើណូវ៉ារបស់បេតែលជូសនេះអាចនឹងកើតឡើង នៅក្នុងរយៈពេលប្រមាណជា ១០ម៉ឺនឆ្នាំទៀត ឬក៏វាអាចកើតឡើងនៅថ្ងៃស្អែក ឬក៏វាអាចកើតឡើងរួចទៅហើយក៏អាចថាបាន គ្រាន់តែយើងមិនទាន់អាចមើលឃើញតែប៉ុណ្ណោះ។ នេះគឺដោយសារតែបេតែលជូសស្ថិតនៅចម្ងាយរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៧០០ឆ្នាំពន្លឺពីយើង ហើយចាប់ពីពេលផ្ទុះជាស៊ូពើណូវ៉ា ពន្លឺចេញពីស៊ូពើណូវ៉ានេះ ត្រូវការពេលរហូតដល់ទៅ ៧០០ឆ្នាំឯណោះ ទើបធ្វើដំណើរមកដល់ផែនដី ហើយអាចឲ្យយើងមើលឃើញវាបាន៕
នៅក្នុងចក្រវាលរបស់យើងនេះ ក្រៅតែពីបន្ទុះប៊ីកប៊ែង (Big Bang) មានតែបាតុភូតពីរទៀតប៉ុណ្ណោះ ដែលមានកម្លាំងផ្ទុះដ៏ខ្លាំងមហិមាបំផុត គឺការផ្ទុះកាំរស្មីហ្កាម៉ា (Gamma-ray burst) និងបាតុភូត "ស៊ូពើណូវ៉ា" (Supernova)។ តើបាតុភូត "ស៊ូពើណូវ៉ា" នេះគឺជាអ្វី? តើវាកើតឡើងដោយរបៀបណា? ហេតុអ្វីបានជាគេឲ្យឈ្មោះបាតុភូតនេះថា "ស៊ូពើណូវ៉ា"? យប់មួយ នៅក្នុងឆ្នាំ១៦០៤ តារាវិទូអាល្លឺម៉ង់ យ៉ូហាណេស កេព្ល័រ (Johannes Kepler) បានសង្កេតឃើញផ្កាយដ៏ចម្លែកមួយដួង នៅចន្លោះផ្កាយវិច្ឆិកា (Scorpius) និងផ្កាយធ្នូ (Sagittarius) ជាផ្កាយថ្មីមួយ ដែលគេមិនធ្លាប់ឃើញមានសោះកាលពីមុន ក៏ស្រាប់តែលេចមុខឡើង ហើយពីយប់មួយទៅយប់មួយ វាមានពន្លឺកាន់តែភ្លឺខ្លាំងឡើងៗ រហូតកើនឡើងហួសកម្រិតពន្លឺរបស់ផ្កាយព្រហស្បតិ៍ ក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែប៉ុន្មានយប់តែប៉ុណ្ណោះ។ កាលពីប្រមាណជា ៣០ឆ្នាំមុន យ៉ូហាណេស កេព្ល័រ តារាវិទូដ៏ល្បីល្បាញមួយរូបទៀត គឺតារាវិទូដាណឺម៉ាក ទីកូ ប្រាហេ (Tycho Brahe) ក៏ធ្លាប់សង្កេតឃើញបាតុភូតស្រដៀងគ្នានេះដែរ នៅក្នុងបណ្តុំផ្កាយ “កាស្យូពេ” (Cassiopeia)។ ទាំង កេព្ល័រ និង ទាំង ទីកូ ប្រាហេ សុទ្ធតែនាំគ្នាកំណត់ថា ផ្កាយដែលគេមិនធ្លាប់ឃើញសោះ ហើយក៏ស្រាប់តែលេចមុខឡើង ក្នុងពន្លឺចែងចាំងភ្លាមៗបែបនេះ គឺប្រាកដជាផ្កាយ ដែលទើបនឹងចាប់កំណើតឡើងថ្មី ហើយបានហៅផ្កាយទាំងនេះថា « Stella Nova »។ តាមភាសាឡាតាំង « Stella » គឺ “ផ្កាយ” ហើយ « Nova » គឺមានន័យថា “ថ្មី”។ ជាច្រើនឆ្នាំក្រោយៗមកទៀត អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានរកឃើញថា បាតុភូត ដែលយ៉ូហាណេស កេព្ល័រ និងទីកូ ប្រាហេ ហៅថា « Stella Nova » នេះ តាមការពិតទៅ មិនមែនជាការចាប់កំណើតផ្កាយថ្មី នោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ គឺជាការស្លាប់របស់ផ្កាយ នៅក្នុងហេតុការណ៍ផ្ទុះដ៏សម្បើមបំផុតមួយនៅក្នុងចក្រវាល។ មកទល់នឹងពេលនេះ បាតុភូតនេះនៅតែបន្តជាប់ឈ្មោះថា « Nova » ដដែល គឺ “ស៊ូពើណូវ៉ា” (Supernova)។ ផ្កាយ គឺជាដុំស៊្វែរឧស្ម័ន ដែលមានម៉ាស់យ៉ាងសម្បើមៗ រហូតបង្កើតជាសម្ពាធ និងសីតុណ្ហភាពរាប់លានអង្សា នាំឲ្យមានប្រតិកម្មនុយក្លេអ៊ែរ (ហ្វុយស្យុងនុយក្លេអ៊ែរ) នៅក្នុងស្នូលរបស់ផ្កាយ។ ហ្វុយស្យុងនុយក្លេអ៊ែរនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យផ្កាយ ដូចជាព្រះអាទិត្យរបស់យើងជាដើម អាចបញ្ចេញថាមពល និងពន្លឺជាប់ជាប់ជាប្រចាំឥតដាច់ ក្នុងរយៈពេលរហូតដល់ទៅរាប់ពាន់លានឆ្នាំ។ ថាមពលដែលចេញពីប្រតិកម្មនុយក្លេអ៊ែរក្នុងស្នូលនេះ វាក៏បង្កើតឲ្យមានផងដែរនូវកម្លាំងរុញចេញពីស្នូលសំដៅទៅស្រទាប់ខាងក្រៅរបស់ផ្កាយ។ នៅក្នុងដំណាក់កាលធម្មតានៃជីវិតរបស់ផ្កាយ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Main sequence star » ផ្កាយស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពលំនឹងមួយ គឺថាមពលដែលចេញពីប្រតិកម្មនុយក្លេអ៊ែរនៅក្នុងស្នូលរបស់ផ្កាយបង្កើតបានជាកម្លាំងរុញទៅខាងក្រៅ ក្នុងកម្រិតមួយល្មមគ្រប់គ្រាន់អាចទប់ជាមួយនឹងកម្លាំងទំនាញ ដែលទាញសារធាតុសំដៅទៅកាន់ស្នូល។ នៅពេលដែលប្រតិកម្មនុយក្លេអ៊ែរនេះប្រើអស់សារធាតុអ៊ីដ្រូសែន ផ្កាយត្រូវចូលដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃជីវិត ដោយដំបូងត្រូវរីកប៉ោងក្លាយជា "ផ្កាយយក្សក្រហម" ហើយបន្ទាប់មកទៀត សម្រាប់ផ្កាយដែលមានម៉ាស់ក្នុងចន្លោះ ពី ៨ដង ទៅ ១៥ដងនៃម៉ាស់របស់ព្រះអាទិត្យ វានឹងត្រូវផ្ទុះជាស៊ូពើណូវ៉ា រួចហើយបន្សល់ទុកតែស្នូលខាងក្នុង ដែលត្រូវក្លាយទៅជាផ្កាយដែលផ្សំឡើងដោយណឺត្រុងសុទ្ធសាធ ហើយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា "ផ្កាយណឺត្រុង" (Neutron star)៕
ពហុចក្រវាល ឬហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Multiverse » គឺជាប្រធានបទដ៏ពេញនិយមមួយ នៅក្នុងការជជែកវែកញែកគ្នា ក៏ដូចជានៅក្នុងរឿងប្រលោមលោក ឬខ្សែភាពយន្ត។ ថ្វីដ្បិតតែមកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះ គ្មានភស្តុតាងណាមួយដែលអាចបញ្ជាក់បានពិតប្រាកដ ក៏ប៉ុន្តែ ពហុចក្រវាលនេះមិនមែនជារឿងប្រឌិតសុទ្ធសាធនោះតែ តែវាមានមូលដ្ឋានលើទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្តចម្បងមួយ គឺចេញពីទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិក។ តើចក្រវាលមានតែមួយគត់ ឬក៏ក្រៅពីចក្រវាលរបស់យើងនេះ នៅមានចក្រវាលច្រើនផ្សេងទៀត? តើអាចជារឿងទៅរួចទេ ដែលអ្វីៗដែលមាននៅក្នុងចក្រវាលរបស់យើងនេះ (កាឡាក់ស៊ី ភពផែនដី មនុស្សយើង) អាចមានស្រដៀងគ្នានៅក្នុងចក្រវាលជាច្រើនផ្សេងទៀត? តើអាចទេ ដែលមនុស្សម្នាក់ៗអាចមានវត្តមាន នៅក្នុងចក្រវាលច្រើនផ្សេងៗគ្នា ក៏ប៉ុន្តែ មានជោគវាសនា មានគន្លងជីវិតខុសៗគ្នា? យោងតាមទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិក អាតូម ក៏ដូចជាភាគល្អិតផ្សេងទៀត នៅក្នុងពិភពកង់ទិក អាចស្ថិតនៅក្នុងទីតាំងច្រើនផ្សេងគ្នា ឬក្នុងសភាពខុសៗគ្នាក្នុងពេលតែមួយ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Superposition »។ នេះជាលក្ខណៈដ៏ចម្លែកមួយនៃរូបវិទ្យាកង់ទិក ដែលជាទូទៅត្រូវបានលើកបង្ហាញតាមរយៈពិសោធន៍អំពីសត្វឆ្មារបស់ Erwin Schrödinger។ យោងតាមពិសោធន៍នេះ សត្វឆ្មាដែលស្ថិតនៅក្នុងហឹបបិទជិតត្រូវស្ថិតក្នុងស្ថានភាព Superposition គឺស្លាប់ផង និងរស់ផង ក្នុងពេលតែមួយ។ រហូតទាល់តែក្រោយពេលដែលយើងបើកហឹបនេះមើល ទើបជោគវាសនារបស់សត្វឆ្មាត្រូវបានកំណត់ គឺឬមួយឆ្មាស្លាប់ ឬមួយឆ្មានៅរស់។ យោងតាមបិតាស្ថាបនិករូបវិទ្យាកង់ទិកពីររូប គឺ Niels Bohr និង Werner Heisenberg ចំណុចគន្លឹះ ដែលនាំឲ្យ Superposition របស់សត្វឆ្មាត្រូវបញ្ចប់ គឺការសង្កេត និងវាស់វែង។ មុនពេលមានការសង្កេត និងវាស់វែង គ្រប់អ្វីៗទាំងអស់នៅជារលកនៃប្រូបាប៊ីលីតេ (Quantum Wave Function) ដោយគោរពទៅតាមសមីការ Schrödinger។ នៅពេលដែលមានការសង្កេត និងវាស់វែងមើល វាតម្រូវឲ្យរលកនៃប្រូបាប៊ីលីតេត្រូវបញ្ចប់ (Wave function collapse) ហើយតម្រូវឲ្យអាតូម ឬក៏ភាគល្អិតក្រោមអាតូមត្រូវមានអត្ថិភាពនៅក្នុងទីតាំងណាមួយ ឬនៅក្នុងស្ថានភាពណាមួយជាក់លាក់។ នេះជាការបកស្រាយមួយ ទៅលើទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិក ដែលគេច្រើនហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Copenhagen interpretation។ ក៏ប៉ុន្តែ យោងតាមការបកស្រាយមួយទៀត ដែលស្នើឡើងដោយរូបវិទូអាមេរិក Hugh Everett Superposition នៃមេកានិកកង់ទិក ត្រូវបន្តទៅមុខជាអចិន្ត្រៃយ៍ ដោយមិនត្រូវបញ្ចប់ដោយការសង្កេត និងវាស់វែងណាមួយនោះទេ ហើយរលកកង់ទិក ឬ Wave Function គឺជាគោលការណ៍គ្រឹះនៃមេកានិកកង់ទិក ដែលមានលក្ខណៈអចិន្ត្រៃយ៍ ដោយគ្មានការបញ្ចប់ (Wave function collapse) ដូចការបកស្រាយទៅតាម Copenhagen interpretation នោះទេ។ នៅក្នុងករណី Schrödinger's Cat បើយោងទៅតាមការបកស្រាយរបស់ Hugh Everett គេមិនអាចបែងចែកដាច់ពីគ្នា រវាងអ្វីដែលនៅក្នុងហឹបថាជាមេកានិកកង់ទិក ហើយអ្វីដែលនៅក្រៅហឹបថាជាមេកានិកក្លាស៊ិកបាននោះទេ។ ឆ្មា និងអាតូមដែលនៅក្នុងហឹបស្ថិតក្រោមច្បាប់កង់ទិក មនុស្សយើងដែលនៅក្រៅហឹប ហើយដែលផ្សំឡើងពីអាតូម និងភាគល្អិតក្រោមអាតូមដូចគ្នា ក៏ត្រូវតែស្ថិតក្រោមច្បាប់កង់ទិកដូចគ្នានេះដែរ។ ដូចគ្នាដែរចំពោះបរិស្ថានដែលនៅជុំវិញ ទាំងបរិស្ថាននៅក្នុងហឹប និងបរិស្ថាននៅក្រៅហឹប ដែលសុទ្ធតែផ្សំឡើងដោយអាតូម និងភាគល្អិតក្រោមអាតូម ក៏សុទ្ធតែត្រូវស្ថិតក្រោមច្បាប់កង់ទិកដូចគ្នាទាំងអស់។ ដូច្នេះ បើឆ្មាដែលនៅក្នុងហឹបស្ថិតក្នុងស្ថានភាព Superposition នៅពេលដែលយើងបើកហឹបនេះមើល យើងក៏ស្ថិតក្នុងស្ថានភាព Superposition នៃមេកានិកកង់ទិកនេះដូចគ្នា។ Superposition របស់ឆ្មា គឺឆ្មាស្លាប់ផង និងឆ្មានៅរស់ផងក្នុងពេលតែមួយ ហើយ Superposition របស់យើង គឺយើងបើកហឹបមើលឃើញឆ្មាស្លាប់ផង និងយើងឃើញឆ្មានៅរស់ផង ក្នុងពេលតែមួយ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងស្ថានភាពជាក់ស្តែង យើងមិនអាចដឹងខ្លួនថា យើងមើលឃើញឆ្មាស្លាប់ផង និងឆ្មានៅរស់ផង ពីព្រោះថា យោងទៅតាមគោលការណ៍ពីរទៀតនៃមេកានិកកង់ទិក គោលការណ៍ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Quantum Decoherence និង Quantum Entanglement ទាំងឆ្មា ទាំងយើង និងទាំងបរិស្ថានដែលនៅជុំវិញខ្លួនយើង ត្រូវស្ថិតក្នុងស្ថានភាព Superposition ដែលបែកខ្នែងចេញទៅជាពិភពពីរដាច់ពីគ្នា ឯករាជ្យដាច់ចេញពីគ្នា ដោយគ្មានព័ត៌មានឆ្លងគ្នាពីពិភពមួយទៅពិភពមួយទៀតបាននោះទេ។ ដូច្នេះ បើយោងទៅតាមការបកស្រាយរបស់ Hugh Everett នៅក្នុងពិភពមួយ ឬចក្រវាលមួយ យើងបើកហឹបមើលឃើញឆ្មាស្លាប់ ហើយនៅក្នុងពេលទន្ទឹមគ្នានេះ នៅក្នុងចក្រវាលមួយផ្សេងទៀត យើងបើកហឹបមើលឃើញឆ្មានៅរស់ ហើយចក្រវាលទាំងពីរនេះ ថ្វីដ្បិតតែស្ថិតនៅទន្ទឹមគ្នា ក្នុងពេលតែមួយ ក៏ប៉ុន្តែ ឯករាជ្យដាច់ចេញពីគ្នា។ ការបកស្រាយរបស់ Hugh Everett ទៅលើរូបវិទ្យាកង់ទិកនេះ ត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Many-worlds interpretation ហើយការបកស្រាយនេះហើយ ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះមួយ ដែលកំណត់ថា ចក្រវាលត្រូវមានច្រើន គឺអាចមានចំនួនច្រើនដោយគ្មានដែនកំណត់៕
នៅឆ្នាំ១៩២៤ អ្នកប្រាជ្ញរូបវិទ្យាបារាំង Louis de Broglie បានរកឃើញទ្រឹស្តី ដែលលើកឡើងថា អេឡិចត្រុងគឺជារលកផង និងជាភាគល្អិតផង (Wave-particle duality) ហើយពីរឆ្នាំក្រោយមកទៀត អ្នកប្រាជ្ញរូបវិទ្យាអូទ្រីស Erwin Schrödinger បានរកឃើញសមីការ ដែលបញ្ជាក់អំពីរលកកង់ទិក ហើយដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃរូបវិទ្យាកង់ទិក។ ក៏ប៉ុន្តែ មិនយូរប៉ុន្មានក្រោយមក Schrödinger បានសង្កេតឃើញភាពចម្លែកនៃទ្រឹស្តីកង់ទិកនេះ ហើយបានបញ្ជាក់ អំពីភាពចម្លែកនេះ តាមរយៈឧទាហរណ៍អំពីសត្វឆ្មារ (Schrödinger's cat)។ ជិត២០ឆ្នាំក្រោយពីអាញស្តាញចុះផ្សាយទ្រឹស្តី ដែលបង្ហាញថា ពន្លឺ ដែលកាលពីមុនគេធ្លាប់តែគិតថាជារលក ត្រូវផ្សំឡើងដោយបណ្តុំថាមពលជាភាគល្អិត គឺហ្វូតុង នៅឆ្នាំ១៩២៤ រូបវិទូបារាំងឈ្មោះ ល្វី ដឺប្រឺយ (Louis de Broglie) នៅក្នុងនិក្ខេបបទបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់បណ្ឌិត បានលើកឡើងនូវទ្រឹស្តីមួយថា អេឡិចត្រុង ដែលគេស្គាល់តាំងពីដើមមកថាជាភាគល្អិតនោះ បែរជាមានលក្ខណៈជារលកទៅវិញ។ មែនទែនទៅ យោងតាមទ្រឹស្តីរបស់ ល្វី ដឺប្រឺយ អេឡិចត្រុង ក៏ដូចជាភាគល្អិតផ្សេងទៀតដែរ គឺមានលក្ខណៈជាភាគល្អិតផង និងជារលកផង ទ្រឹស្តី ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Wave-particle duality។ នៅឆ្នាំ១៩២៦ រូបវិទូអូទ្រីសឈ្មោះ Erwin Schrödinger បានសិក្សាស្រាវជ្រាវលម្អិត ទៅលើទ្រឹស្តីរលកអេឡិចត្រុងរបស់ ល្វី ដឺប្រឺយ ហើយបានរកឃើញសមីការ ដែលអាចពិពណ៌នា និងព្យាករអំពីដំណើរវិវឌ្ឍរបស់រលកអេឡិចត្រុង ក៏ដូចជា ភាគល្អិតផ្សេងទៀត នៅក្នុងកម្រិតកង់ទិក។ សមីការនេះត្រូវបានស្គាល់ជាទូទៅថា “សមីការ Schrödinger” (Schrödinger equation) ហើយដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះចម្បងបំផុតនៃរូបវិទ្យាកង់ទិក។ គេអាចនិយាយដោយប្រៀបធៀបគ្នាបានថា ច្បាប់ចលនានៃមេកានិកក្លាស៊ិក គឺមានសមីការរបស់អ៊ីសាក់ញូតុនជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ រីឯមេកានិកកង់ទិកវិញ សមីការជាមូលដ្ឋានគ្រឹះចម្បងបំផុត គឺសមីការរបស់ Schrödinger។ នៅក្នុងមេកានិកក្លាស៊ិក សមីការរបស់ញូតុន ជាគន្លឹះក្នុងការពិពណ៌នា និងព្យាករយ៉ាងសុក្រឹត អំពីចលនារបស់ភព ផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី ចំណែកនៅក្នុងមេកានិកកង់ទិកវិញ សមីការរបស់ Schrödinger គឺជាគន្លឹះក្នុងការពិពណ៌នា និងព្យាករ អំពីអាតូម និងភាគល្អិតក្រោមអាតូម។ ក៏ប៉ុន្តែ ផ្ទុយស្រឡះពីមេកានិកក្លាស៊ិក ដែលការព្យាករអាចធ្វើឡើងបានយ៉ាងជាក់លាក់ នៅក្នុងមេកានិកកង់ទិកវិញ សមីការរលកកង់ទិកអាចឲ្យគេព្យាករបានត្រឹមតែជាប្រូបាប៊ីលីតេតែប៉ុណ្ណោះ មានន័យថា នៅក្នុងពិភពកង់ទិក អេឡិចត្រុង ក៏ដូចជាភាគល្អិតផ្សេងទៀតដែរ មិនមានអត្ថិភាពពិតប្រាកដនោះទេ ដោយគេមិនអាចកំណត់បានច្បាស់លាស់ថា វាមានចលនាបែបណា ទៅទិសខាងណា ឬស្ថិតនៅទីតាំងណាមួយពិតប្រាកដនោះទេ។ មែនទែនទៅ គេមិនត្រឹមតែមិនអាចដឹងថា អេឡិចត្រុងស្ថិតនៅទីតាំងណាមួយ ឬក្នុងសភាពបែបណាមួយពិតប្រាកដនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ទៅតាមគោលការណ៍នៃមេកានិកកង់ទិក អេឡិចត្រុងអាចស្ថិតនៅក្នុងទីតាំងច្រើនផ្សេងគ្នា ឬក្នុងសភាពខុសគ្នាក្នុងពេលតែមួយ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Superposition »។ នេះគឺជាភាពចម្លែក ដែលសូម្បីតែ Erwin Schrödinger ខ្លួនឯងផ្ទាល់ ក៏ពិបាកនឹងទទួលយក ហើយដើម្បីបង្ហាញពីភាពចម្លែកនេះ Erwin Schrödinger បានលើកឡើង អំពីពិសោធន៍ទៅលើសត្វឆ្មារ ដែលគេតែងតែស្គាល់ជាភាសាអង់គ្លេសថា Schrödinger's cat។ នៅក្នុងពិសោធន៍របស់ Schrödinger នេះ គេយកសត្វឆ្មារមួយក្បាលទៅដាក់នៅក្នុងហឹបបិទជិត ដោយនៅក្នុងហឹបនោះ មានផ្ទុកសារធាតុវិទ្យុសកម្ម ដែលអាតូមរបស់វាអាចមានបម្រែបម្រួលវិទ្យុសកម្ម (Radioactive decay) ក្នុងប្រូបាប៊ីលីតេ ៥០%-៥០% ពោលគឺ ប្រូបាប៊ីលីតេ ៥០% ដែលវាបំភាយវិទ្យុសកម្ម ហើយ ៥០% មិនបំភាយវិទ្យុសកម្ម។ នៅក្នុងហឹបនោះដែរ គេដាក់ដបឧស្ម័នពុល ដោយមានយន្តការពិសេស ភ្ជាប់ជាមួយនឹងឧបករណ៍ចាប់សញ្ញាវិទ្យុសកម្ម។ ប្រសិនបើមានការបំភាយវិទ្យុសកម្ម យន្តការពិសេសនឹងបញ្ចេញឧស្ម័នពុល ហើយសត្វឆ្មារនឹងត្រូវស្លាប់។ ផ្ទុយទៅវិញ បើសិនជាគ្មានការបំភាយវិទ្យុសកម្មទេ ឧស្ម័នពុលក៏នឹងមិនត្រូវបំភាយចេញ ហើយសត្វឆ្មារត្រូវនៅរស់។ និយាយជារួម ជោគវាសនារបស់សត្វឆ្មារត្រូវផ្សាភ្ជាប់ទៅនឹងអាតូម គឺមានប្រូបាប៊ីលីតេ ៥០% ឆ្មារត្រូវស្លាប់ ហើយ ៥០% ឆ្មារនៅរស់។ យោងទៅតាមគោលការណ៍នៃរូបវិទ្យាកង់ទិក ដរាបណាគេមិនទាន់បើកហឹបនេះមើលទេ អាតូមត្រូវស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពពីរក្នុងពេលតែមួយ គឺបំភាយវិទ្យុសកម្ម និងមិនបំភាយវិទ្យុសកម្ម ហើយដោយសារតែជោគវាសនារបស់សត្វឆ្មារត្រូវផ្សាភ្ជាប់នឹងអាតូម ដូច្នេះ សត្វឆ្មារក៏ត្រូវស្ថិតក្នុងស្ថានភាពពីរក្នុងពេលតែមួយដូចគ្នា គឺស្លាប់ផង និងនៅរស់ផង។ រហូតទាល់តែដល់ពេលដែលគេបើកហឹបនោះមើល ទើបគេឃើញឆ្មារស្លាប់ ឬឆ្មារនៅរស់។ ស្ថានភាព Superposition គឺ ឆ្មារអាចនៅរស់ផង និងស្លាប់ផង ក្នុងពេលតែមួយនេះហើយ ដែលជារឿងដ៏សែនចម្លែក ដែល Erwin Schrödinger គិតថា វាគឺជារឿងដែលមិនសមហេតុផល ហើយមិនអាចទៅរួច៕
យោងតាមទ្រឹស្តីកង់ទិក គ្រប់អ្វីៗទាំងអស់ ដែលស្ថិតក្នុងកម្រិតអាតូម ឬក្រោមអាតូម ដរាបណាគេនៅមិនទាន់សង្កេត និងវាស់វែងមើលទេនោះ វាមិនមានអត្ថិភាពពិតប្រាកដនោះទេ ដោយអ្វីៗមានត្រឹមតែជារលកនៃប្រូបាប៊ីលីតេតែប៉ុណ្ណោះ។ នេះហើយជាភាពចម្លែកដែលអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជាបិតាស្ថាបនិករូបវិទ្យាកង់ទិច តែងតែបានលើកឡើងជាសង្ខេបថា គ្រប់អ្វីៗដែលយើងកំណត់ថាជាវត្ថុពិត អាចមើលឃើញ អាចពាល់បាន ក៏ប៉ុន្តែ ត្រូវផ្សំឡើងដោយភាគល្អិត ដែលទៅតាមលក្ខណៈធម្មជាតិ មិនអាចជាវត្ថុពិត។ យោងតាមទ្រឹស្តីរបស់អាញស្តាញ និងការពិសោធន៍ជាក់ស្តែងទៅលើឥទ្ធពលហ្វូតូអេឡិចទ្រិក ពន្លឺគឺជាភាគល្អិត ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា “ហ្វូតុង”។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា ការពិសោធន៍ជាច្រើនផ្សេងទៀត ក៏សុទ្ធតែបង្ហាញផងដែរថា ពន្លឺគឺជារលក គឺរលកអេឡិចត្រូម៉ាញេទិក។ បើដូច្នេះ តើពន្លឺគឺជាអ្វីពិតប្រាកដ? ជារលក (Wave) ឬក៏ជាភាគល្អិត (Particle)? ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយការចេញផ្សាយទ្រឹស្តីរបស់អាញស្តាញ ភាពចម្លែកមួយទៀតក៏កើតមានឡើង ដោយលើកនេះ ទាក់ទងនឹងភាគល្អិតវិញម្តង គឺអេឡិចត្រុង។ នៅក្នុងការធ្វើពិសោធន៍ទៅលើអេឡិចត្រុងនេះ ដែលគេហៅថា “Double-slit experiment” គេបង្កើតចន្លោះពីរ មានរាងបញ្ឈរ ហើយស្ថិតនៅទន្ទឹមគ្នា រួចហើយបញ្ជូនអេឡិចត្រុងឲ្យឆ្លងកាត់ចន្លោះទាំងពីរនេះ ទៅប៉ះនឹងផ្ទាំងដែលនៅខាងក្រោយ។ ដោយសារតែតាមការយល់ដឹងពីមុនមក គេដឹងថា អេឡិចត្រុងគឺជាភាគល្អិត ដូច្នេះ អេឡិចត្រុងនីមួយៗគួរតែធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ចន្លោះណាមួយក្នុងចំណោមចន្លោះទាំងពីរ ហើយទៅប៉ះនឹងផ្ទាំងដែលនៅខាងក្រោយ បង្កើតជាគំនូសបញ្ឈរពីរទន្ទឹមគ្នា។ ក៏ប៉ុន្តែ ខុសពីការរំពឹងទុក នៅក្នុងការធ្វើពិសោធន៍ជាក់ស្តែង គេសង្កេតឃើញថា នៅលើផ្ទាំងដែលស្ថិតនៅខាងក្រោយនោះ អេឡិចត្រុងមិនបង្កើតត្រឹមតែបន្ទាត់បញ្ឈរពីរនោះទេ តែបង្កើតជាបន្ទាត់ច្រើនបញ្ឈរតម្រៀបគ្នា គឺក្នុងទម្រង់ដូចគ្នាទាំងស្រុងទៅនឹងការពិសោធន៍ Double-slit experiemnt ទៅលើរលក។ នេះគឺជាចំណុចរបត់ដ៏ចម្បងមួយ នៅក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្រ្តសម័យទំនើប ហើយជាការរុះរើឡើងវិញទាំងស្រុង នូវចំណេះដឹងវិទ្យាសាស្រ្ត ដែលមនុស្សយើងធ្លាប់មានកាលពីមុន។ កាលពីមុន ពន្លឺ ដែលយើងធ្លាប់តែដឹងថា គឺជារលក ក៏ប៉ុន្តែ ត្រូវបានគេរកឃើញថា ត្រូវផ្សំឡើងដោយភាគល្អិត គឺ ហ្វូតុង។ ចំណែកអេឡិចត្រុងវិញ ដែលយើងធ្លាប់តែដឹងថា គឺជាភាគល្អិត ឥឡូវ ត្រូវបានគេធ្វើពិសោធន៍ឃើញមានលក្ខណៈជារលកទៅវិញ។ ដើម្បីពន្យល់អំពីភាពចម្លែកនេះ Niels Bohr អ្នកប្រាជ្ញរូបវិទ្យាដាណឺម៉ាក និងអ្នកប្រាជ្ញមួយចំនួនផ្សេងទៀត នៅក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩២០ រួមមានដូចជា Erwin Schrödinger, Paul Dirac និង Werner Heisenberg ក៏បានបង្កើតទ្រឹស្តីថ្មី គឺទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិក។ យោងតាមទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិក នៅក្នុងពិសោធន៍ Double-slit experiment អេឡិចត្រុងនៅពេលកំពុងធ្វើដំណើរ មិនមានរូបរាង ឬក៏ទីតាំងជាក់លាក់នោះទេ គឺគ្រាន់តែជារលកនៃប្រូបាប៊ីលីតេតែប៉ុណ្ណោះ។ អេឡិចត្រុងជារលកនេះ ឆ្លងកាត់តាមចន្លោះទាំងពីរ នៅក្នុងពេលតែមួយ បង្កើតជារលកពីរដាច់ពីគ្នា ហើយមានឥទ្ធិពលលើគ្នាទៅវិញទៅមក បង្កើតទៅជាទម្រង់នៃប្រូបាប៊ីលីតេថ្មីមួយទៀត ហើយទាល់តែនៅពេលដែលរលកនេះធ្វើដំណើរទៅប៉ះនឹងផ្ទាំងដែលនៅខាងក្រោយ ទើបអ្វីៗដែលត្រឹមតែជារលកនៃប្រូបាប៊ីលីតេត្រូវប្រែក្លាយខ្លួនជាចំណុចនៃភាគល្អិតមួយ នៅត្រង់ទីតាំងណាមួយ អាស្រ័យទៅតាមប្រូបាប៊ីលីតេ។ ទៅតាមទ្រឹស្តីកង់ទិកនេះ គ្រប់អ្វីៗទាំងអស់ ដែលស្ថិតក្នុងកម្រិតអាតូម ឬក្រោមអាតូម ដរាបណាគេនៅមិនទាន់សង្កេត និងវាស់វែងមើលទេនោះ វាមិនមានអត្ថិភាពពិតប្រាកដនោះទេ។ គ្មានទីតាំងជាក់លាក់ ហើយក៏គ្មានរូបរាងជាក់លាក់នោះដែរ ដោយអ្វីៗមានត្រឹមតែជារលកនៃប្រូបាប៊ីលីតេតែប៉ុណ្ណោះ រហូតទាល់តែគេវាស់មើល ទើបអ្វីដែលជារលកនៃប្រូបាប៊ីលីតេនេះត្រូវមានរូបរាង និងទីតាំងពិតប្រាកដ៕
អាល់ប៊ែរ អាញស្តាញ (Albert Einstein) ត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅ តាមរយៈទ្រឹស្តី Relativity ក៏ប៉ុន្តែ របកគំហើញ ដែលធ្វើឲ្យអាញស្តាញបានទទួលរង្វាន់ណូបែលរូបវិទ្យា គឺទាក់ទងនឹងឥទ្ធិពលហ្វូតូអេឡិចទ្រិក (Photoelectric effect) ហើយដែលនាំទៅដល់ទ្រឹស្តីដ៏ចម្បងមួយ នៅក្នុងរូបវិទ្យាកង់ទិក គឺទ្រឹស្តីដែលថា ពន្លឺត្រូវផ្សំឡើងដោយភាគល្អិត ដែលគេហៅថា "កង់តា" ហើយដែលក្រោយមកត្រូវបានគេហៅថា "ហ្វូតុង" (Photon)។ នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩០០ អ្នកប្រាជ្ញអាល្លឺម៉ង់ ឈ្មោះ Max Planck ដែលសិក្សាទៅលើភាពចម្លែក នៅក្នុងទំនាក់ទំនង រវាងសីតុណ្ហភាព ហ្វ្រេកង់ និងពណ៌របស់ពន្លឺ បានរកឃើញសមីការ និងទ្រឹស្តីមួយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Planck's Law ហើយដែលកំណត់ថា ថាមពល (ដូចជាថាមពលដែលចេញពីពន្លឺជាដើម) មិនមែនជាលំហូរជាប់គ្នាឥតដាច់នោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ គឺផ្សំឡើងដោយបណ្តុំថាមពលដាច់ៗពីគ្នា ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា “កង់តា” (Quanta)។ ទ្រឹស្តីនេះបានស្រាយចម្ងល់ទាក់ទងនឹងសីតុណ្ហភាព និងពណ៌របស់ពន្លឺ (Ultraviolet Catastrophe) ក៏ប៉ុន្តែ វាបង្កើតជាចម្ងល់ថ្មីមួយទៀត ទាក់ទងទៅនឹងធម្មជាតិរបស់ពន្លឺដោយផ្ទាល់។ គិតមកទល់នឹងដើមសតវត្សរ៍ទី២០នោះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជាទូទៅជឿថា ពន្លឺគឺជាលំហូរឥតដាច់។ ពន្លឺជារលកដែលបង្កើតជាហ្វ្រេកង់ខុសៗគ្នា។ “ពន្លឺជារលក” មិនត្រឹមតែជាទ្រឹស្តីនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ក៏ត្រូវបានបង្ហាញឲ្យឃើញផងដែរ នៅក្នុងការសង្កេត និងការធ្វើពិសោធន៍ជាក់ស្តែង ដោយអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តមុនៗ។ អាញស្តាញវិញ នៅក្នុងការសិក្សាចុះផ្សាយនៅឆ្នាំ១៩០៥ បានរុះរើឡើងវិញទាំងស្រុងនូវទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្តតាំងពីរាប់រយឆ្នាំមុន ដោយបានកំណត់ថា ពន្លឺគឺផ្សំឡើងដោយបណ្តុំថាមពលដាច់ៗពីគ្នា ប្រៀបដូចជាភាគល្អិត ដែលនៅពេលនោះ គេហៅថា “កង់តាពន្លឺ” ហើយដែលបច្ចុប្បន្ននេះ គេស្គាល់ជាទូទៅថា “ហ្វូតុង”។ តាមរយៈទ្រឹស្តី អំពី “កង់តាពន្លឺ” នេះ អ្វីដែល Max Planck បានរកឃើញត្រឹមជាសមីការគណិតវិទ្យា ត្រូវបានពន្យល់បកស្រាយទៅតាមលក្ខណៈរូបវិទ្យាដោយអាល់ប៊ែរ អាញស្តាញ ហើយទ្រឹស្តី “កង់តាពន្លឺ” នេះ គឺជាចំណុចរបត់ដ៏ចម្បងមួយ នៅក្នុងការយល់ដឹងរបស់យើងទៅលើពន្លឺ ហើយក៏ជាដំណើរវិវឌ្ឍដ៏ចម្បងមួយផងដែរ នៃទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិក៕
ទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិក ថ្វីដ្បិតតែស្មុគស្មាញ និងពោរពេញទៅដោយភាពចម្លែក ក៏ប៉ុន្តែ ជាទ្រឹស្តីមួយដែលមានផលប្រយោជន៍បំផុត នៅក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង ហើយក៏មានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងផងដែរទៅលើជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់យើង នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ បច្ចេកវិទ្យាជាច្រើន រាប់ចាប់តាំងពីកាំរស្មីឡាស៊ែរ នៅក្នុងវិស័យវេជ្ជសាស្រ្ត រហូតទៅដល់ទូរសព្ទដៃ កុំព្យូទ័រ និងគ្រឿងអេឡិចត្រូនិចជាច្រើនផ្សេងទៀតដែលយើងប្រើជាប្រចាំសព្វថ្ងៃនេះ មិនអាចកើតមានបានទេ ប្រសិនបើគ្មានទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិក។ នៅក្នុងរូបវិទ្យាសម័យទំនើបបច្ចុប្បន្ននេះ គេឃើញមានទ្រឹស្តីចម្បងៗចំនួនពីរ៖ ទីមួយ Relativity ជាទ្រឹស្តីដែលគ្រប់គ្រងទៅលើអ្វីៗដែលមានទំហំធំ និងចម្ងាយឆ្ងាយសម្បើមៗ ដូចជា ភព ផ្កាយ កាឡាក់ស៊ី ប៊្លែកហូល ជាដើម និងទីពីរ ទ្រឹស្តីកង់ទិច ដែលគ្រប់គ្រងទៅលើអ្វីដែលមានទំហំដ៏តូចល្អិត រហូតកម្រិតអាតូម ឬក្រោមអាតូម។ ចំណុចចាប់ផ្តើម ដែលនាំទៅដល់ការរកឃើញទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិច គឺកើតចេញពីការសិក្សាទៅលើវត្ថុដ៏សាមញ្ញមួយ កាលពីជាងមួយសតវត្សរ៍មុន គឺការសិក្សាទៅលើអំពូលភ្លើង។ គេដឹងថា អំពូលភ្លើងមានពន្លឺ នៅពេលដែលមានចរន្តអគ្គិសនីឆ្លងកាត់រេស៊ីស្តង់ដ៏តូចឆ្មារនៅក្នុងអំពូល ដែលធ្វើឲ្យរេស៊ីស្តង់ឡើងកម្តៅ ហើយបញ្ចេញពន្លឺ។ តាមការសង្កេតជាក់ស្តែង គេឃើញថា ពណ៌នៃពន្លឺបញ្ចេញដោយរេស៊ីស្តង់អំពូលភ្លើងនេះ គឺវាប្រែប្រួលអាស្រ័យទៅលើសីតុណ្ហភាព ក៏ប៉ុន្តែ យន្តការរូបវិទ្យានៅពីក្រោយការផ្លាស់ប្តូរពណ៌នៃពន្លឺនេះ គឺនៅតែជាអាថ៌កំបាំងដ៏ធំមួយ ដែលគេនៅមិនទាន់អាចយល់បាននៅឡើយ។ នៅឆ្នាំ១៩០០ អ្នកប្រាជ្ញអាល្លឺម៉ង់ ឈ្មោះ Max Planck បានផ្តោតការសិក្សាទៅលើសំណួរចម្បងមួយថា តើហេតុអ្វីបានជានៅពេលដែលរេស៊ីស្តង់អំពូលភ្លើងកាន់តែក្តៅ ពន្លឺដែលបញ្ចេញដោយរេស៊ីស្តង់នោះត្រូវផ្លាស់ប្តូរពណ៌? រឹតតែចម្លែកជាងនេះទៅទៀត តើហេតុអ្វីបានជាការប្រែប្រួលពណ៌នៃពន្លឺនេះត្រូវបញ្ចប់ត្រឹមពណ៌ ស? គេដឹងថា នៅក្នុងវិសាលគមន៍នៃពន្លឺ ដែលយើងអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេ ពណ៌នៃពន្លឺគឺត្រូវកំណត់ដោយហ្វ្រេកង់ គឺពន្លឺដែលមានហ្វ្រេកង់ទាបមានពណ៌ក្រហម ហើយពន្លឺដែលមានហ្វ្រេកង់ខ្ពស់មានពណ៌ខៀវ ឬកាន់តែខ្ពស់ទៅទៀត រហូតដល់ពណ៌ស្វាយ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងករណីអំពូលភ្លើង បើទោះជាគេបង្កើនថាមពលអគ្គិសនី ធ្វើឲ្យកម្តៅរេស៊ីស្តង់កាន់តែក្តៅយ៉ាងណា គេក៏មិនអាចធ្វើឲ្យពន្លឺត្រូវផ្លាស់ប្តូរពណ៌ទៅជាពណ៌ខៀវ ឬពណ៌ស្វាយបាននោះទេ ដោយអាចបង្កើតបានត្រឹមតែពន្លឺពណ៌ ស តែប៉ុណ្ណោះ។ មែនទែនទៅ សូម្បីតែពន្លឺព្រះអាទិត្យ ដែលសីតុណ្ហភាពនៅលើផ្ទៃខាងលើមានរហូតដល់ទៅជាង ៥ពាន់អង្សានោះ ក៏បញ្ចេញពន្លឺភាគច្រើន ជាពន្លឺពណ៌ ស នេះដែរ ដោយមានពន្លឺពណ៌ខៀវ និងពណ៌ស្វាយក្នុងកម្រិតតិចតួចតែប៉ុណ្ណោះ ហើយពន្លឺប្រភេទអ៊ុលត្រាវីយ៉ូឡេ វិញ គឺរឹតតែតិចទៅទៀត។ តើហេតុអ្វីបានជាប្រភេទពន្លឺដែលមានកម្រិតថាមពល និងហ្វ្រេកង់ខ្ពស់ ដូចជាអ៊ុលត្រាវីយ៉ូឡេនេះ សូម្បីតែចេញពីវត្ថុដែលមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់រហូតដល់ទៅរាប់ពាន់អង្សាដូចជាព្រះអាទិត្យ ក៏នៅតែកម្រនឹងឃើញមានបែបនេះទៅវិញ? នេះគឺជាអាថ៌កំបាំងដ៏ធំមួយ សម្រាប់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត នៅក្នុងអំឡុងដើមសតវត្សរ៍ទី២០ ភាពចម្លែកនេះត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Ultraviolet Catastrophe »។ នៅក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ដើម្បីស្រាយចម្ងល់នេះ Max Planck បានរកឃើញសមីការគណិតវិទ្យា ដែលអាចកំណត់យ៉ាងសុក្រឹត អំពីទំនាក់ទំនង រវាងហ្វ្រេកង់ ពណ៌ និងកម្រិតថាមពលរបស់ពន្លឺ ដោយនៅក្នុងសមីការនោះ Max Planck បានបន្ថែមកុងស្តង់មួយ ដែលគេហៅជាទូទៅថា “កុងស្តង់ផ្លាងខ៍” (Planck constant)។ ចេញសមីការនេះ Max Planck បានសន្និដ្ឋានថា ថាមពល (ដូចជាថាមពលដែលចេញពីពន្លឺជាដើម) វាមិនមែនជាលំហូរជាប់ឥតដាច់នោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ គឺផ្សំឡើងដោយបណ្តុំថាមពលដាច់ៗពីគ្នា។ បណ្តុំថាមពល ប្រៀបបានដូចជាភាគល្អិត ហើយដែលក្រោយមកត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះថា “កង់តា” (Quanta)។ ទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាជុំវិញកង់តានេះហើយ ដែលក្រោយមក ត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះថា រូបវិទ្យាកង់ទិច ឬ មេកានិកកង់ទិច ហើយដែលជាទូទៅ Max Planck ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាបិតាស្ថាបនិកមួយរូប រួមជាមួយនឹងអ្នកប្រាជ្ញល្បីៗមួយចំនួនផ្សេងទៀត នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ រួមមានជាអាទិ៍ Albert Einstein និងអ្នកប្រាជ្ញដាណឺម៉ាក Niels Bohr ក៏ដូចជាអ្នកប្រាជ្ញសំខាន់ៗមួយចំនួនក្រោយៗមកទៀត រួមមាន អ្នកប្រាជ្ញបារាំង Louis de Broglie អ្នកប្រាជ្ញអង់គ្លេស Paul Dirac អ្នកប្រាជ្ញអូទ្រីស Erwin Schrödinger និងអ្នកប្រាជ្ញអាល្លឺម៉ង់ Werner Heisenberg៕
តាមរយៈការសិក្សាយ៉ាងស៊ីជម្រៅ កាលពីពេលកន្លងមក ដោយមានទាំងការបញ្ជូនយានទៅចុះចតដោយផ្ទាល់ផង យើងអាចដឹងបានថា ភពអង្គារ នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មិនមានលក្ខខណ្ឌអំណោយផលនោះទេ សម្រាប់ជីវិតមនុស្សយើងរស់នៅ។ទោះជាយ៉ាងណា មានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តមួយចំនួន ធ្លាប់បានលើកឡើងថា សម្រាប់រយៈពេលវែងទៅមុខ គេអាចកែប្រែបរិស្ថានរបស់ភពអង្គារនេះ ឲ្យក្លាយជាភព ដែលមានលក្ខខណ្ឌ សម្រាប់ឲ្យមនុស្សយើងរស់នៅបាន គឺកែប្រែទៅតាមយន្តការ ដែលហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Terraforming »។ នៅក្នុងដំណើការកែប្រែបរិស្ថានភពអង្គារឲ្យមានលក្ខខណ្ឌអំណោយផលសម្រាប់ជីវិតនេះ ចំណុចគន្លឹះទីមួយ ដែលគេត្រូវមើល គឺស្រទាប់បរិយាកាស។ បច្ចុប្បន្ននេះ ភពអង្គារមានស្រទាប់បរិយាកាសយ៉ាងស្តើង ត្រឹមតែប្រមាណជា ១% ប៉ុណ្ណោះ នៃស្រទាប់បរិយាកាសរបស់ភពផែនដី។ ការបង្កើនស្រទាប់បរិយាកាសនេះ អាចបង្កើតនូវលក្ខខណ្ឌវិជ្ជមានចម្បងចំនួនពីរ សម្រាប់ជីវិត។ ទីមួយ នៅពេលដែលស្រទាប់បរិយាកាសមានកាន់តែក្រាស់ សម្ពាធនៅលើផ្ទៃដីភពអង្គារក៏មានកាន់តែខ្ពស់ ហើយនៅពេលដែលសម្ពាធកាន់តែខ្ពស់ មនុស្សអាចដើរចេញពីទីជម្រកមកខាងក្រៅបាន ដោយមិនចាំបាច់មានសម្លៀកបំពាក់អវកាស ហើយម្យ៉ាងទៀត សម្ពាធខ្ពស់ វាក៏ជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់មួយផងដែរ ដើម្បីឲ្យទឹកអាចស្ថិតនៅជាសភាពរាវ ដោយមិនត្រូវហួតទៅជាចំហាយទឹក។ ទីពីរ ស្រទាប់បរិយាកាសក្រាស់អាចជួយទប់ស្កាត់វិទ្យុសកម្មពីព្រះអាទិត្យបានមួយផ្នែក ហើយបន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត វាអាចជួយទប់កម្តៅព្រះអាទិត្យមិនឲ្យភាយចេញទៅវិញ ហើយអាចបង្កើនសីតុណ្ហភាពនៅលើភពអង្គារ។ នៅពេលដែលសីតុណ្ហភាពកើនឡើង រូបកាយរបស់មនុស្សយើងក៏ងាយនឹងរស់នៅ ហើយកាន់តែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត សីតុណ្ហភាពកើនឡើង បូករួមជាមួយនឹងកំណើននៃសម្ពាធបរិយាកាស វាជាលក្ខខណ្ឌផ្សំគ្នា អាចធ្វើឲ្យទឹកស្ថិតនៅជាសភាពរាវ ដែលជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់បំផុតមួយ សម្រាប់ជីវិត។ កន្លងមក លោក អេឡន មើស្ក៍ ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX ដែលមានគម្រោងបញ្ជូនមនុស្សឲ្យទៅរស់នៅលើភពអង្គារ ធ្លាប់បានលើកឡើងជាច្រើនលើកថា វិធីសាស្រ្តដែលអាចបង្កើនស្រទាប់បរិយាកាស និងបង្កើនសីតុណ្ហភាពលើភពអង្គារបានលឿនបំផុត គឺបំផ្ទុះគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ នៅត្រង់តំបន់ប៉ូលរបស់ភពអង្គារ ដើម្បីធ្វើឲ្យផ្ទាំងទឹកកកនៅតំបន់ប៉ូលនេះត្រូវរលាយ ហើយបញ្ចេញចំហាយទឹក និងឧស្ម័នកាបូនិកទៅក្នុងបរិយាកាស។ ក៏ប៉ុន្ត មានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជាច្រើនយល់ថា គេអាចមានវិធីសាស្រ្តមួយទៀត ដែលអាចបង្កើនបរិមាណឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់នៅក្នុងបរិយាកាសភពអង្គារបាន ដោយមិនចាំបាច់ប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ ការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ធ្វើឲ្យភពឡើងកម្តៅនេះ វាគឺជាជំនាញរបស់មនុស្សយើងស្រាប់ទៅហើយ។ ដូច្នេះ យើងអាចយកបទពិសោធន៍នៃការបញ្ចេញឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ នាំឲ្យផែនដីឡើងកម្តៅបច្ចុប្បន្ននេះ ទៅអនុវត្តនៅលើភពអង្គារ ធ្វើឲ្យភពអង្គារត្រូវឡើងកម្តៅបន្តិចម្តងៗ រហូតដល់កម្រិតមួយ ទឹកកក និងឧស្ម័នកាបូនិកដែលកកជាប់ក្នុងផ្ទាំងទឹកកកក៏ត្រូវរលាយ ហើយបញ្ចេញចំហាយទឹក និងឧស្ម័នកាបូនិកកាន់តែច្រើនទៅក្នុងបរិយាកាស នាំឲ្យសីតុណ្ហភាពត្រូវកើនឡើងកាន់តែលឿនថែមទៀត ចំណែកស្រទាប់បរិយាកាសក៏មានកាន់តែក្រាស់។ ក្រោយពីសីតុណ្ហភាព និងសម្ពាធកើនឡើង ដល់កម្រិតមួយសមស្រប ដែលអាចឲ្យទឹកស្ថិតនៅជាសភាពរាវបាន ទឹកកកដែលរលាយ បូករួមជាមួយនឹងចំហាយទឹកនៅក្នុងបរិយាកាសដែលអាចបង្កើតជាទឹកភ្លៀងធ្លាក់ចុះមកវិញ ក៏អាចផ្សំគ្នាបន្តិចម្តងៗអាចធ្វើឲ្យផ្ទៃដីភពអង្គារត្រូវគ្របដណ្តប់ទៅដោយទឹករាវ។ ដំណាក់កាលបន្ទាប់ គឺត្រូវប្រែក្លាយបរិយាកាសភពអង្គារ ឲ្យទៅជាខ្យល់ដែលមានអុកស៊ីសែនក្នុងអត្រាមួយគ្រាប់គ្រាន់ អាចឲ្យយើងដកដង្ហើមបាន ដូចនៅលើភពផែនដីរបស់យើង។ នៅក្នុងដំណាក់កាលនេះ យើងក៏អាចយកមេរៀនពីផែនដីរបស់យើងនេះទៅអនុវត្តលើភពអង្គារបានដែរ ពីព្រោះថា កាលពីប្រមាណជាង ៣ពាន់លានឆ្នាំមុន ផែនដីរបស់យើងក៏ធ្លាប់ជាភពដែលមានបរិយាកាសសម្បូរទៅដោយឧស្ម័នកាបូនិកដូចគ្នានេះដែរ ចំណែកឯអុកស៊ីសែនវិញ មានតិចតួចតែប៉ុណ្ណោះ។ កត្តាចម្បង ដែលបានប្រែក្លាយបរិយាកាសផែនដីឲ្យមានពេញទៅដោយអុកស៊ីសែនដូចជាសព្វថ្ងៃ គឺបាក់តេរីមួយប្រភេទ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Cyanobacteria។ ដូច្នេះ គេអាចបញ្ជូនបាក់តេរីប្រភេទនេះពីផែនដីឲ្យទៅរស់នៅលើភពអង្គារ ដើម្បីធ្វើរស្មីសំយោគ ប្រែក្លាយបរិយាកាសដែលពោរពេញទៅដោយឧស្ម័នកាបូនិក ឲ្យទៅជាបរិយាកាសដែលសម្បូរអុកស៊ីសែន ដូចអ្វីដែលកើតឡើង នៅលើភពផែនដីរបស់យើង។ ជាការពិតណាស់ថា ទាំងអស់នេះ គឺគ្រាន់តែជាទ្រឹស្តីតែប៉ុណ្ណោះ។ មកទល់នឹងពេលនេះ មនុស្សយើងមិនទាន់ដែលបានយកវិធីសាស្រ្តអស់ទាំងនេះទៅអនុវត្តជាក់ស្តែង នៅកន្លែងណាមួយ ក្រៅពីភពផែនដីរបស់យើងនៅឡើយនោះទេ។ ដូច្នេះ គ្មានអ្នកណាម្នាក់អាចដឹងឲ្យប្រាកដបានទេថា យើងពិតជាអាចកែប្រែបរិស្ថានភពអង្គារ ហើយបង្កើតលក្ខខណ្ឌដែលអាចឲ្យមនុស្សយើងរស់នៅបានពិតប្រាកដ។ ហើយទៅតាមបច្ចេកវិទ្យាដែលយើងមានបច្ចុប្បន្ននេះ បើទោះជាអាចធ្វើទៅបាន ក៏វាប្រាកដជានឹងត្រូវចំណាយពេលយ៉ាងយូរនោះដែរ គឺអាចយូររហូតដល់ទៅរាប់រយឆ្នាំ ឬក៏អាចយូរជាងនេះទៅទៀត ទើបអាចកែប្រែបរិស្ថានលើភពអង្គារ ពីភពហួតហែងបច្ចុប្បន្ននេះ ឲ្យទៅជាភាពដែលមានលក្ខខណ្ឌអំណោយផល សម្រាប់ឲ្យមនុស្សយើងរស់នៅជាលក្ខណៈធម្មជាតិបាន៕
មានអ្នកខ្លះគិតថា មនុស្សយើងគួរស្វែងរកភពថ្មី ដើម្បីធ្វើជាជម្រកបន្ថែមពីលើផែនដី ចៀសវាងរស់នៅកន្លែងតែមួយ នាំឲ្យពូជមនុស្សត្រូវប្រឈមនឹងការស្លាប់ផុតពូជ ដោយហេតុការណ៍ដែលយើងមិនអាចទប់ទល់បាន ដូចជា ការបុកទង្គិចជាមួយអាចម៍ផ្កាយជាដើម។ នៅក្នុងបច្ចេកវិទ្យាដែលយើងមានបច្ចុប្បន្ន គេសំឡឹងឃើញមានតែភពអង្គារមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចមានអំណោយផលជាងគេ ហើយអ្នកខ្លះថែមទាំងមានគម្រោងបញ្ជូនមនុស្សទៅរស់នៅលើនោះថែមទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ សួរថា តើភពអង្គារនេះពិតជាមានលក្ខខណ្ឌអំណោយផល ដែលអាចឲ្យមនុស្សយើងទៅរស់នៅបានមែនឬក៏យ៉ាងណា? នៅក្នុងបច្ចេកវិទ្យាដែលមនុស្សយើងមានសព្វថ្ងៃនេះ បើចង់ធ្វើដំណើរចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យទៅប្រព័ន្ធផ្កាយផ្សេង វាគឺជារឿងស្មុគស្មាញខ្លាំង ដែលពិបាកនឹងអាចទៅរួច។ ដូច្នេះ លទ្ធភាពបច្ចុប្បន្ន គឺមានត្រឹមតែនៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យនេះប៉ុណ្ណោះ។ បើគិតតែក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងនេះ យើងឃើញថា ភពអង្គារ គឺអាចរាប់ថាជាភពដែលមានលក្ខខណ្ឌអំណោយផលជាងគេ សម្រាប់ធ្វើជាទីជម្រកទីពីររបស់មនុស្សយើង។ ក៏ប៉ុន្តែ សួរថា តើមនុស្សយើងពិតជាអាចរស់នៅលើភពអង្គារបានមែនឬក៏យ៉ាងណា? លក្ខខណ្ឌអាចមានអំណោយផល បើធៀបនឹងភពផ្សេងទៀត ក៏ប៉ុន្តែ បើធៀបនឹងលក្ខខណ្ឌនៃជីវិត ដែលយើងមានលើភពផែនដីរបស់យើងនេះវិញ វាគឺជារឿងផ្សេង។ ភពអង្គារគឺជាភពហួតហែង គ្មានទឹករាវនៅលើដី ដែលអាចឲ្យមនុស្សយកមកប្រើប្រាស់បាននោះទេ ចំណែកស្រទាប់បរិយាកាសវិញមានយ៉ាងស្តើងបំផុត គឺមានត្រឹមតែប្រមាណជា ១% ប៉ុណ្ណោះនៃស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី។ ស្រទាប់បរិយាកាសស្តើង បូករួមជាមួយនឹងកម្លាំងទំនាញក៏ខ្សោយ (ត្រឹមប្រហែល ៤០% នៃកម្លាំងទំនាញផែនដី) សម្ពាធបរិយាកាសនៅលើដីភពអង្គារក៏មានកម្រិតយ៉ាងសែនទាបផងដែរ គឺទាបជាងសម្ពាធនៅលើភពផែនដីរហូតដល់ទៅ ១០០ដងឯណោះ។ លើសពីនេះទៅទៀត បរិយាកាសនៅលើភពអង្គារនេះទៀតសោត មិនមានអុកស៊ីសែនឲ្យយើងដកដង្ហើមបាននោះដែរ ដោយនៅក្នុងខ្យល់លើភពអង្គារ មានរហូតដល់ទៅ ៩៥% គឺជាឧស្ម័នកាបូនិក។ និយាយពីសីតុណ្ហភាពវិញ ភពអង្គារមានសីតុណ្ហភាពត្រជាក់ខ្លាំង បើធៀបនឹងភពផែនដីរបស់យើង ដោយសីតុណ្ហភាពខ្ពស់បំផុតអាចមានត្រឹម ២០អង្សា ចំណែកត្រជាក់បំផុត អាចចុះរហូតដល់ទៅ -១២០អង្សាឯណោះ ហើយបើគិតជាសីតុណ្ហភាពមធ្យម គឺក្នុងរង្វង់ -៦០អង្សា (សីតុណ្ហភាពមធ្យមលើភពផែនដីរបស់យើង គឺ ១៥អង្សា)។ ម្យ៉ាងទៀត ការប្រែប្រួលនៃសីតុណ្ហភាព រវាងពេលថ្ងៃ និងពេលយប់ នៅលើភពអង្គារ ក៏មានគម្លាតគ្នាយ៉ាងដាច់ឆ្ងាយផងដែរ ដោយនៅក្នុងអំឡុងរដូវក្តៅ នៅតំបន់អេក្វាទ័រលើភពងអង្គារ សីតុណ្ហភាពពេលថ្ងៃអាចឡើងដល់ ២០អង្សា ចំណែកពេលយប់អាចចុះត្រជាក់រហូតដល់ទៅ -៧០អង្សា។ ការគំរាមកំហែងដ៏ធំមួយទៀត នៅលើភពអង្គារ គឺវិទ្យុសកម្មមកពីព្រះអាទិត្យ ពីព្រោះថា ភពអង្គារ ក្រៅពីមានស្រទាប់បរិយាកាសស្តើង គឺគ្មានខែលម៉ាញេទិកជាខែលការពារ ដូចជានៅលើភពផែនដីរបស់យើងនោះទេ។ វិទ្យុសកម្មពីព្រះអាទិត្យនេះ អាចបង្កនូវផលប៉ពាល់ទាំងចំពោះឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ ជាពិសេស ប្រព័ន្ធអេឡិចត្រូនិច ហើយជាពិសេស គឺបង្កនូវផលប៉ះពាល់ទៅដល់ជីវិត ទាំងអាយុជីវិតរបស់មនុស្ស និងទាំងជីវិតសត្វ រុក្ខជាតិ ដែលជាធនធានចាំបាច់ សម្រាប់ការរស់នៅរបស់មនុស្សយើង។ ដូច្នេះ ជារួមមកវិញ មនុស្សមិនអាចរស់លើភពអង្គារបាន ដូចជានៅលើភពផែនដីរបស់យើងនោះទេ។ អាចរស់នៅបានទាល់តែមានការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធពិសេស៖ មានទីជម្រក ដែលអាចការពារវិទ្យុសកម្មពីព្រះអាទិត្យពីខាងក្រៅ ចំណែកនៅខាងក្នុងត្រូវមានប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់អុកស៊ីសែន និងប្រព័ន្ធរក្សាសម្ពាធឲ្យស្មើនឹងកម្រិតសម្ពាធធម្មតាលើផែនដី៕
ទិន្នន័យជាច្រើនបង្ហាញថា ភពអង្គារធ្លាប់ជាភពដែលមានទឹក ក្នុងបរិមាណដ៏ច្រើន ដែលបង្កើតជាបឹង ទន្លេ សមុទ្រ... ហើយទឹកលើផ្ទៃដីភពអង្គារនេះ ធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេលយូររហូតដល់ទៅរាប់ពាន់លានឆ្នាំឯណោះ។ តើមូលហេតុអ្វីបានជាភពអង្គារលែងមានទឹក ហើយក្លាយជាភពស្ងួតហួតហែងបច្ចុប្បន្ននេះ? គិតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ថ្វីដ្បិតតែគេនៅមិនទាន់មានភស្តុតាងជាក់លាក់ បញ្ជាក់អំពីវត្តមាននៃជីវិត ឬលក្ខខណ្ឌអំណោយផលដល់ជីវិតនៅលើភពអង្គារ ក៏ប៉ុន្តែ ទិន្នន័យដែលគេប្រមូលបាន អាចបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា នៅលើផ្ទៃដីភពអង្គារធ្លាប់មានទឹករាវ ក្នុងបរិមាណដ៏ច្រើន ដែលបង្កើតទៅជាទន្លេ និងសមុទ្រ ហើយការសិក្សាចុងក្រោយបង្អស់កាលពីពេលថ្មីៗនេះក៏បានបង្ហាញផងដែរថា ទឹកនៅលើផ្ទៃដីភពអង្គារនេះមិនមែនមានតែមួយរយៈពេលខ្លីនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ គឺធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេលយូរ រហូតដល់ទៅរាប់ពាន់លានឆ្នាំឯណោះ។ សំណួរត្រូវចោទឡើងថា តើទឹកអស់ទាំងនោះត្រូវបាត់ទៅណា? ហេតុអ្វីបានជាភពអង្គារត្រូវវិវឌ្ឍទៅជាភពហួតហែងគ្មានទឹកបែបនេះទៅវិញ? ចម្លើយ គឺចេញមកពីព្រះអាទិត្យ! នៅស្នូលខាងក្នុងព្រះអាទិត្យ កន្លែងដែលជាប្រភពនៃប្រតិកម្មនុយក្លេអ៊ែរ និងជាប្រភពនៃថាមពលព្រះអាទិត្យ សីតុណ្ហភាពមានរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ១៥លានអង្សា។ មកដល់ផ្ទៃខាងលើរបស់ព្រះអាទិត្យ សីតុណ្ហភាពមានត្រឹមប្រមាណជា ៦ពាន់អង្សា ក៏ប៉ុន្តែ ចេញផុតពីផ្ទៃព្រះអាទិត្យ ចូលទៅដល់ក្នុងស្រទាប់បរិយាកាសផ្នែកខាងលើវិញ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « Corona » សីតុណ្ហភាពមានរហូតដល់ទៅជាង ១លានអង្សា បង្កើតទៅជាខ្យល់ព្រះអាទិត្យ (ឬ Solarwind) ដែលពេលខ្លះមានល្បឿនរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៨០០គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី សាយភាយចេញពីព្រះអាទិត្យ សំដៅទៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដោយត្រូវឆ្លងកាត់តាមគន្លងរបស់ភព។ ខុសពីភពផែនដី ដែលមានដែនម៉ាញេទិកជាខែលការពារ ភពអង្គារបានបាត់បង់ដែនម៉ាញេទិក តាំងពីរាប់ពាន់លានឆ្នាំមុនមកម៉្លេះ ហើយនៅពេលដែលលែងមានដែនម៉ាញេទិកជាខែលការពារ ស្រទាប់បរិយាកាស រួមទាំងម៉ូលេគុលទឹកនៅលើភពអង្គារក៏ត្រូវបាត់បង់បន្តិចម្តងៗ ដោយត្រូវរងនូវកម្លាំងខ្យល់ព្រះអាទិត្យ។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ការបាត់បង់ស្រទាប់បរិយាកាស ត្រូវធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាព និងសម្ពាធនៅលើដីភពអង្គារក៏ត្រូវធ្លាក់ចុះខ្លាំងផងដែរ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យទឹកមិនអាចស្ថិតនៅជាសភាពរាវនៅលើដីបាន ដោយមួយផ្នែកត្រូវក្លាយជាចំហាយទឹក ភាយចេញទៅក្នុងបរិយាកាស បន្ទាប់មកត្រូវខ្យល់ព្រះអាទិត្យបក់នាំចេញទៅក្នុងទីអវកាស ចំណែកមួយផ្នែកទៀតត្រូវក្លាយជាទឹកកក ឬត្រូវរលាយចូលជាមួយរ៉ែក្រោមដី។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជា ភពអង្គារត្រូវក្លាយជាភពដែលមានស្រទាប់បរិយាកាសយ៉ាងស្តើង គឺស្តើងជាងបរិយាកាសផែនដីរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ១០០ដង ចំណែកនៅលើដីភពអង្គារវិញ ក៏លែងមានទឹក បន្សល់ទុកនូវផ្ទៃដីស្ងួតហែងរហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន៕
បន្ទាប់ពីបេសកកម្មទី១ ដែលបញ្ជូនតែយានទទេ និងបេសកកម្មទី២ ដែលមានដឹកអវកាសយានិកប៉ុន្តែត្រឹមហោះកាត់មួយជុំព្រះចន្ទ បេសកកម្មទី៣វិញ គឺជាចំណុចរបត់ដ៏ចម្បងមួយ នៃគម្រោងអារតេមីស គឺការបញ្ជូនអវកាសយានិកឲ្យទៅចុះចតដោយផ្ទាល់លើដីព្រះចន្ទ ដើម្បីបើកផ្លូវឆ្ពោះទៅការបង្កើតមូលដ្ឋានអចិន្ត្រៃយ៍ ទុកប្រើសម្រាប់ការធ្វើដំណើរទៅកាន់ភពអង្គារ។ បេសកកម្មអារតេមីសទី៣ (Artemis-3) គឺជាបេសកកម្មដំបូង នៅក្នុងគម្រោងអារតេមីស ដែលណាសានឹងបញ្ជូនអវកាសយានិកឲ្យទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទ ហើយជាលើកទីមួយ រាប់ចាប់តាំងពីគម្រោងអាប៉ូឡូ ត្រូវបានបិទបញ្ចប់ កាលពីឆ្នាំ១៩៧២កន្លងទៅ។ នៅក្នុងបេសកកម្មអារតេមីសទី៣នេះ ក៏ស្រដៀងគ្នានឹងបេសកកម្មទី២ដែរ អវកាសយានិកត្រូវធ្វើដំណើរពីផែនដីនេះទៅ តាមយាន Orion ហើយបាញ់បង្ហោះដោយប្រើរ៉ុកកែតធុន SLS។ ក្រោយពីធ្វើដំណើរក្នុងគន្លងជុំវិញផែនដី ហើយអវកាសយានិកបានត្រួតពិនិត្យប្រព័ន្ធដំណើរការរបស់យានរួចរាល់ហើយ Orion នឹងបញ្ឆេះម៉ូទ័រ ដើម្បីបង្កើនល្បឿនចេញពីគន្លងផែនដី ធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់គន្លងព្រះចន្ទ (TLI Burn) ដោយនៅពេលទៅដល់ព្រះចន្ទនោះ Orion ត្រូវបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មី ដើម្បីអាចចូលទៅក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ ក្នុងគន្លងជាមួយគ្នានឹងស្ថានីយ៍ Gateway។ ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់បេសកកម្ម Artemis-3 នេះ ទីភ្នាក់ងារណាសាបានសម្រេចថា នឹងមិនពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើ Gateway នោះទេ។ មានន័យថា ប្រសិនបើ Gateway ត្រូវបានសាងសង់ចប់សព្វគ្រប់ ហើយត្រូវបាញ់បង្ហោះយកទៅដាក់ក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ អាចមានដំណើរការបាន Orion នឹងធ្វើដំណើរទៅភ្ជាប់ជាមួយ Gateway រួចហើយ ផ្ទេរអវកាសយានិកចេញពី Orion ចូលទៅក្នុង Gateway ហើយបន្ទាប់មកទៀត ចេញពី Gateway ចូលទៅក្នុង Starship ដែលក្រុមហ៊ុន SpaceX ជាអ្នកទទួលបន្ទុកបាញ់បង្ហោះ និងបញ្ជូនទៅកាន់ Gateway នៅក្នុងបេសកកម្មដាច់ដោយឡែកមួយទៀត។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើ Gateway នៅមិនទាន់អាចមានដំណើរការពេញលេញនៅឡើយទេនោះ Orion នឹងហោះទៅភ្ជាប់ជាមួយ Starship ដោយផ្ទាល់។ ក្រោយពីបានផ្ទេរអវកាសយានិកចេញពី Orion រួចហើយ Starship នឹងផ្តាច់ខ្លួនចេញ ដើម្បីដឹកអវកាសយានិកទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទ ដោយតាមគម្រោង គឺនឹងត្រូវចុះចតនៅក្បែរតំបន់ប៉ូលខាងត្បូងរបស់ព្រះចន្ទ ជាទីតាំង ដែលគេសង្ស័យថា អាចមានវត្តមានទឹកកកនៅក្រោមដី។ អវកាសយានិក ដែលមានស្រ្តីម្នាក់ផង ជាស្ត្រីទីមួយ ដែលនឹងធ្វើដំណើរទៅជាន់ដីព្រះចន្ទ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ នឹងត្រូវស្ថិតនៅលើព្រះចន្ទនោះ នៅក្នុងរយៈពេលរហូតដល់ទៅជិតមួយសប្តាហ៍ (៦ថ្ងៃ) ក្នុងពេលដែលយាន Orion បន្តស្ថិតនៅក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ។ ក្រោយពីបញ្ចប់បេសកកម្មលើដីព្រះចន្ទ អវកាសយានិក ត្រូវហោះចេញពីព្រះចន្ទមកវិញ តាមយាន Starship ដដែល ដើម្បីត្រឡប់ទៅតភ្ជាប់ជាមួយយាន Orion ហើយក្រោយពីផ្ទេរអវកាសយានិកចេញពី Starship យាន Orion ក៏នឹងផ្តាច់ខ្លួន រួចហើយបញ្ឆេះម៉ូទ័ររុញយានឲ្យចេញពីគន្លងព្រះចន្ទ ហើយធ្វើដំណើរវិលត្រឡប់មកកាន់ភពផែនដីវិញ ដោយធ្វើដំណើរទៅតាមគន្លង និងយន្តការដូចគ្នាទាំងស្រុងទៅនឹងបេសកកម្មទាំងពីរលើកមុន គឺ Artemis-1 និង Artemis-2 ពោលគឺ ផ្នែកខាងក្រោយនៃយាន Orion (Service Module) ត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញ មុនពេលធ្វើដំណើរចូលទៅដល់ក្នុងស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ដោយទុកតែផ្នែកខាងមុខ គឺ ដែលមានដឹកអវកាសយានិក និងមានខែលការពារកម្តៅ ឲ្យធ្វើដំណើរចូលមកក្នុងស្រទាប់បរិយាកាស និងចុះចតលើផ្ទៃទឹកសមុទ្រ៕
បន្ទាប់ពីបេសកកម្មទី១ (Artemis-I) ដែលជាបេសកកម្មគ្មានអវកាសយានិក ទីភ្នាក់ងារណាសាគ្រោងធ្វើបេសកកម្មទី២ (Artemis-II) នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០២៤ ដោយនៅក្នុងដំណាក់កាលទីពីរនេះអារតេមីសនឹងមិនធ្វើដំណើរទៅដោយទទេនោះទេ ដោយនៅក្នុងយាន Orion នឹងមានដឹកអវកាសយានិកចំនួន ៤រូប។ គោលដៅ គឺធ្វើដំណើរទៅហោះកាត់មួយជុំព្រះចន្ទ រួចហើយត្រឡប់មកផែនដីវិញ តែមិនចុះចតលើដីព្រះចន្ទ។ ក្រោយពីហោះចេញពីដី ហើយក្រោយពីប៊ូស្ទ័រទាំងពីរ និង Core Stage នៃកំណាត់ទីមួយត្រូវបានផ្តាច់ចេញហើយ រ៉ុកកែតកំណាត់ទី២ ឬ Upper Stage រួមជាមួយនឹងយាន Orion ត្រូវហោះចូលទៅក្នុងគន្លងតារាវិថីទាប (Low Earth Orbit)។ ក្រោយពីហោះមួយជុំ នៅក្នុង Low Earth Orbit នេះ ដោយត្រូវចំណាយពេលប្រមាណជា ៩០នាទី Upper Stage នឹងបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មី ដើម្បីរុញយាន Orion ឲ្យទៅដល់គន្លងតារាវិថីខ្ពស់ (High Earth Orbit) ដោយចុងម្ខាងនៅត្រឹមប្រមាណជាង ៣៧០គីឡូម៉ែត្រ ចំណែកចុងម្ខាងទៀត ចេញរហូតទៅដល់ប្រមាណជាង ១០ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រពីដី (ជិត ១ភាគ៣ នៃចម្ងាយ រវាងផែនដី និងព្រះចន្)ទ។ នៅក្នុងអំឡុងពេលស្ថិតក្នុងគន្លងជុំវិញផែនដីនេះ អវកាសយានិកត្រូវពិនិត្យ និងធ្វើតេស្តបច្ចេកវិទ្យារបស់យាន ដោយផ្តោតសំខាន់ទៅលើប្រតិបត្តិការ ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា « Proximity Operation Demonstration » ដើម្បីធ្វើតេស្តសមត្ថភាពយាន ទាក់ទងនឹងការហោះស្កាត់ជួប និងតភ្ជាប់យាន (Rendez-vous and docking) ដែលជាប្រតិបត្តិការចាំបាច់ នៅក្នុងបេសកកម្ម Artemis-III ក៏ដូចជានៅក្នុងបេសកកម្មបន្តបន្ទាប់ផ្សេងទៀត ទៅថ្ងៃអនាគត។ បន្ទាប់ពីបានធ្វើតេស្តប្រតិបត្តិការ Proximity Operation Demonstration នេះរួចហើយ នៅក្នុងអំឡុងពេលដែលយាន Orion ស្ថិតនៅក្នុងគន្លងជុំវិញផែនដីនៅឡើយ អវកាសយានិកត្រូវផ្តោតលើចំណុចទីពីរ ដែលជាចំណុចដ៏សំខាន់ នៅក្នុងបេសកកម្មដែលមានដឹកអវកាសយានិក គឺការពិនិត្យប្រព័ន្ធយាន ដោយផ្តោតលើប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនង (Deep Space Communication) ប្រព័ន្ធគោចរណ៍ (Deep Space Navigation) និងប្រព័ន្ធទ្រទ្រង់ជីវិត (Life Support System)។ ក្រោយពីពិនិត្យមើលឃើញថា ប្រព័ន្ធអស់ទាំងនេះមានដំណើរការត្រឹមត្រូវ អាចឲ្យអវកាសយានិកធ្វើដំណើរប្រកបដោយសុវត្ថភាពបានហើយ ទើបគេបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មី ដោយលើកនេះ គេត្រូវប្រើម៉ូទ័រ ដែលនៅជាប់នឹង Service Module របស់យាន Orion ដោយផ្ទាល់ ដើម្បីបង្កើនល្បឿនយានឲ្យចូលទៅក្នុងគន្លង ដែលនាំទៅកាន់ព្រះចន្ទ នៅក្នុងយន្តការដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Trans-Lunar Injection Burn (TLI)។ ការធ្វើដំណើរពីផែនដីទៅព្រះចន្ទ និងពីព្រះចន្ទត្រឡប់មកផែនដីវិញ ដោយយាន Orion នេះ នឹងត្រូវទៅតាមគន្លងមានរាងជាលេខ ៨ ហើយដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Free-Return Trajectory » មានន័យថា ជាគន្លង ដែលអាចនាំយានឲ្យធ្វើដំណើរពីផែនដី ទៅព្រះចន្ទ និងពីព្រះចន្ទត្រឡប់មកកាន់ផែនដីវិញបាន បើទោះជាមិនមានកម្លាំងម៉ូទ័របន្ថែម ដោយប្រើជំនួយពីកម្លាំងទំនាញរបស់ផែនដី និងកម្លាំងទំនាញរបស់ព្រះចន្ទ។ តាមរយៈគន្លងនេះ ក្រោយពីបានបញ្ឆេះម៉ូទ័រជាលើកចុងក្រោយ នៅក្នុងយន្តការ Trans-Lunar Injection Burn យាន Orion នឹងបណ្តែតខ្លួន សំដៅទៅហោះកាត់ពីមុខព្រះចន្ទ (ឬពីឆ្វេងព្រះចន្ទបើមើលពីផែនដី) រួចហើយកម្លាំងទំនាញរបស់ព្រះចន្ទនឹងទាញយានឲ្យហោះវាងពីក្រោយ សំដៅទៅខាងស្តាំវិញ មុននឹងហោះសំដៅត្រឡប់មកកាន់ផែនដី ដោយមិនទាមទារឲ្យមានការបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មី លើកលែងតែករណីចាំបាច់ ដើម្បីកែតម្រូវគន្លងយាន ឲ្យហោះសំដៅមកកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ក្នុងរង្វាស់មុំជាក់លាក់ណាមួយ។ ដំណើរត្រឡប់ពីព្រះចន្ទ មកកាន់ផែនដីវិញនេះ នឹងត្រូវធ្វើ នៅក្នុងយន្តការប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ទៅនឹងបេសកកម្ម Artemis-I ដែរ៕
Artemis-I គឺជាបេសកកម្មទី១ នៃគម្រោងអារតេមីសរបស់ណាសា ដើម្បីបញ្ជូនមនុស្សទៅកាន់ព្រះចន្ទ ក្នុងគោលដៅបោះទីតាំងអចិន្រ្តៃយ៍ និងដើម្បីធ្វើជាមូលដ្ឋាន សម្រាប់បេសកកម្មបញ្ជូនមនុស្សទៅកាន់ភពអង្គារ។ នៅក្នុងបេសកកម្មទី១នេះ នឹងមិនមានដឹកអវកាសយានិកនោះទេ ដោយមានតែតួយានទទេតែប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីជាការសាកល្បងបច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែត និងយានអវកាសថ្មី មុននឹងឈានទៅដឹកអវកាសយានិក។ បេសកកម្ម Artemis-1 ត្រូវបាញ់បង្ហោះ ដោយប្រើរ៉ុកកែត SLS ដោយបាញ់បង្ហោះចេញពី Launch Pad 39B (Cape Canaveral, Florida) ដែលជាទីតាំងប្រវត្តិសាស្រ្តមួយ ដែលគេធ្លាប់ប្រើ ដើម្បីបាញ់បង្ហោះយានទៅកាន់ព្រះចន្ទ កាលពីក្នុងគម្រោងអាប៉ូឡូ។ ជិតដល់ពេលបាញ់បង្ហោះ អ៊ីដ្រូសែន និងអុកស៊ីសែន ត្រូវគេបង្ហូរចូលទៅបំពេញធុងឥន្ធនៈ ហើយបន្ទាប់មកទៀត ការរាប់ថយក្រោយ (Countdown) ត្រូវចាប់ផ្តើមនៅ ១៥វិនាទីមុន ឬ T-15seconds។ ការបញ្ឆេះម៉ូទ័រត្រូវចាប់ផ្តើមពីម៉ូទ័រទាំង ៤ របស់ Core Stage ហើយបន្ទាប់មកទៀត ទើបម៉ូទ័ររបស់ប៊ូស្ទ័រត្រូវចាប់ផ្តើម បង្កើតជាកម្លាំងដំណោលសរុបរហូតដល់ទៅជិត ៤ម៉ឺនគីឡូញូតុន រុញតួរ៉ុកកែត ដែលមានទម្ងន់សរុបជិត ៣ពាន់តោន ឲ្យហោះចេញពីទីតាំងបាញ់បង្ហោះ។ ៩០វិនាទីក្រោយបាញ់បង្ហោះ រ៉ុកកែតបង្កើនល្បឿនរហូតដល់កម្រិតមួយ ដែលសម្ពាធ ដោយកម្លាំងកកិតដោយស្រទាប់បរិយាកាស ទៅលើតួរ៉ុកកែត ត្រូវកើនឡើងដល់កម្រិតអតិបរមា ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Maximum Dynamic Pressure (Max Q)។ ប្រមាណជា ២នាទី ក្រោយបាញ់បង្ហោះ រ៉ុកកែតធ្វើដំណើរទៅដល់រយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ៤៥គីឡូម៉ែត្រពីដី ប៊ូស្ទ័រទាំងពីរប្រើអស់ឥន្ធនៈ ហើយក៏ត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញ ដោយទុកតែ Core Stage ជាមួយនឹងម៉ូទ័រ RS-25 ទាំង ៤គ្រឿង ជាអ្នកបន្តដំណើរទៅមុខ ឆ្ពោះទៅកាន់គន្លងតារាវិថីជុំវិញផែនដី។ ក្រោយពីរ៉ុកកែតធ្វើដំណើរចេញផុតពីស្រទាប់បរិយាកាស សម្បកដែកដែលស្រោបពីខាងក្រៅ ដើម្បីការពារយាន Orion ពីភាពកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស ក៏ត្រូវផ្តាច់ចេញ ហើយប្រមាណជា ៤០វិនាទីក្រោយមកទៀត ប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព (Launch Abort System) ដែលលែងចាំបាច់ទៀតហើយនោះក៏ត្រូវផ្តាច់ចេញពីតួយានផងដែរ។ ប្រមាណជា ៨នាទីក្រោយបាញ់បង្ហោះ នៅពេលដែលរ៉ុកកែតធ្វើដំណើរទៅដល់រយៈកម្ពស់ប្រមាណជាជាតិ ១៦០គីឡូម៉ែត្រពីដី ហើយរ៉ុកកែតក៏បង្កើនល្បឿនដល់កម្រិតមួយ ដែលគេចង់បានហើយនោះ ម៉ូទ័រទាំង ៤គ្រឿងត្រូវគេពន្លត់ (Main Engine Cut-off) ហើយ Core Stage ក៏ត្រូវគេផ្តាច់ចេញ ដោយទុកតែ Upper Stage ឲ្យនៅភ្ជាប់ជាមួយនឹងយាន Orion។ ក្រោយពីផ្តាច់ចេញពី Core Stage ផ្ទាំងសូឡា ចំនួន ៤ ដែលនៅជាប់នឹងយាន Orion ក៏ត្រូវគេពន្លាតចេញ ដើម្បីអាចចាប់ផ្តើមផលិតថាមពលអគ្គិសនីដោយខ្លួនឯង ហើយបន្ទាប់មកទៀត ម៉ូទ័ររបស់កំណាត់ទី២ ក៏ត្រូវគេចាប់ផ្តើមបញ្ឆេះ ក្នុងយន្តការមួយ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Perigee Raise Maneuver ដើម្បីរុញយានឲ្យចូលទៅក្នុងគន្លងតារាវិថី ក្នុងរយៈកម្ពស់ ចន្លោះពីប្រមាណជា ៥០០គីឡូម៉ែត្រ ទៅ ១៨០០គីឡូម៉ែត្រពីដី (គន្លងតារាវិថីទាប ឬ Low Earth Orbit)។ ប្រមាណជាជាង ១ម៉ោង ក្រោយបាញ់បង្ហោះ និងក្រោយពីធ្វើដំណើរបានមួយជុំផែនដី Upper Stage ត្រូវបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មីម្តងទៀត នៅក្នុងយន្តការដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Trans-Lunar Injection Burn (TLI) ដើម្បីរុញយាន Orion ឲ្យចេញពីគន្លងតារាវិថីជុំវិញផែនដី ហើយធ្វើដំណើរសំដៅទៅកាន់គន្លងរបស់ព្រះចន្ទ។ នៅពេលទៅដល់ចម្ងាយប្រមាណជា ១០០គីឡូម៉ែត្រពីព្រះចន្ទ យាន Orion ត្រូវប្រើម៉ូទ័រ ដែលនៅជាប់នឹង Service Module ដើម្បីបន្ថយល្បឿន ហើយចូលទៅក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ។ ក្រោយពីធ្វើដំណើរជុំវិញព្រះចន្ទរួចហើយ Orion នឹងបញ្ឆេះម៉ូទ័រសាជាថ្មីម្តងទៀត ដើម្បីបង្កើនល្បឿនឲ្យចេញផុតពីគន្លងជុំវិញព្រះចន្ទ ហើយធ្វើដំណើរសំដៅត្រឡប់មកកាន់ភពផែនដីវិញ ដោយធ្វើដំណើរទៅតាមគន្លងមួយ ដែលនឹងត្រូវនាំ Orion ឲ្យហោះសំដៅចូលរហូតទៅដល់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី។ នៅពេលដែលយាន Orion ធ្វើដំណើរមកដល់ក្នុងចម្ងាយប្រមាណជា ៥ពាន់គីឡូម៉ែត្រពីដី Service Module ដែលគេលែងត្រូវការទៀតហើយនោះ នឹងត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញ ដោយទុកតែ Crew Module ឲ្យហោះសំដៅមកកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ហើយមុនពេលមកដល់ស្រទាប់បរិយាកាស Crew Module (ដែលមានរាងជាសាជី) ត្រូវបង្វិលត្រឡប់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យផ្នែកដែលមានខែលការពារកម្តៅស្ថិតនៅខាងមុខ ដើម្បីការពារតួយានពីភាពកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស។ ដំណើរចូលមកកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Reentry » ចាប់ផ្តើមនៅរយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ១២០គីឡូម៉ែត្រពីដី ដោយនៅពេលនោះ Orion ធ្វើដំណើរក្នុងល្បឿនរហូតដល់ទៅប្រមាណជា ១១គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី មុននឹងបន្ថយល្បឿនបន្តិចម្តងៗ ដោយសារភាពកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស ហើយនៅពេលដែល Orion ធ្វើដំណើរចូលមកដល់រយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ៧ពាន់ម៉ែត្រពីដី ឆ័ត្រយោងតូចចំនួនពីរត្រូវបើកចេញ ដើម្បីឲ្យយានបន្ថយល្បឿនបានកាន់តែយឺត មុននឹងអាចបើកឆ័ត្រយោងធំៗទាំង ៣ ឲ្យ Orion ធ្លាក់ចុះសន្សឹមៗ ទៅលើទឹកសមុទ្រ៕
នៅក្នុងគម្រោង "អារតេមីស" (Artemis) ដើម្បីបញ្ជូនមនុស្សទៅកាន់ព្រះចន្ទ ទីភ្នាក់ងារណាសាបានផលិតរ៉ុកកែតអវកាសថ្មីមួយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា "Space Launche System" (SLS)។ ជារ៉ុកកែតដ៏មានកម្លាំងខ្លាំងជាងគេបំផុត នៅក្នុងចំណោមរ៉ុកកែតអវកាស ដែលកំពុងមានដំណើរការ នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ រ៉ុកកែត SLS មានប្រវែង ៩៨ម៉ែត្រ ហើយកម្លាំងម៉ូទ័រសរុប មានរហូតដល់ទៅជាង ៣៩មេហ្កាញូតុន គឺ ៤ម៉េហ្កាញូតុនខ្លាំងជាងរ៉ុកកែតធុន Saturn V និងជាង ១៦ម៉េហ្កាញូតុនខ្លាំងជាងរ៉ុកកែតធុន Falcon Heavy របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX ដែលកាលពីមុនជាប់ឈ្មោះជារ៉ុកកែតអវកាសខ្លាំងជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក។ SLS ជារ៉ុកកែតដែលចែកចេញជាពីរកំណាត់ ឬ Stage ហើយកំណាត់ទីមួយក៏ត្រូវចែកចេញជាពីរផ្នែកផងដែរ គឺផ្នែកនៅកណ្តាល ដែលគេហៅថា Core Stage មានម៉ូទ័រចំនួន ៤ ជាម៉ូទ័រធុន RS-25 ដែលណាសាធ្លាប់ប្រើច្រើនដងរួចមកហើយ សម្រាប់យានចម្លងអវកាស ឬ Space Shuttle កាលពីមុន ហើយប្រើប្រភេទឥន្ធនៈក៏ដូចគ្នាផងដែរ គឺប្រភេទអ៊ីដ្រូសែន ដោយមានអុកស៊ីសែនជាសារធាតុជំនួយសម្រាប់ចំហេះ។ នៅអមសងខាង Core Stage នេះ គឺមានភ្ជាប់ដោយប៊ូស្ទ័រចំនួនពីរ ដែលប៊ូស្ទ័រនីមួយៗមានប្រវែង ៥៤ម៉ែត្រ និងមុខកាត់ជិត ៤ម៉ែត្រ។ នៅពីលើ Core Stage នេះកំណាត់ទីមួយ គឺមានរ៉ុកកែតកំណាត់ទីពីរ ឬ Upper Stage ដែលមានធុងផ្ទុកឥន្ធនៈប្រវែងជិត ១៤ម៉ែត្រ និងមុខកាត់ជាង ៥ម៉ែត្រ ផ្ទុកឥន្ធនៈប្រភេទដូចគ្នានឹងកំណាត់ទីមួយដែរ គឺអ៊ីដ្រូសែន ឬ Hydrolox។ បន្ទាប់ពី Upper Stage គឺមានយាន Orion ដែលចែកចេញជាពីរផ្នែកផងដែរ គឺផ្នែកខាងក្រោយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Service Module ផលិតដោយទីភ្នាក់ងារអេសា ជាផ្នែកមានផ្ទុកឥន្ធនៈ និងប្រព័ន្ធម៉ូទ័រ និងផ្នែកខាងមុខមានរាងជាសាជី ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Command Module/Crew Module ជាកន្លែងផ្ទុកប្រព័ន្ធបញ្ជាយាន ហើយអាចផ្ទុកអវកាសយានិកបានពី ២នាក់ ទៅ ៦នាក់។ បន្ទាប់ពីយាន Orion នេះ ផ្នែកដែលមានរាងស្រួចវែងនៅខាងចុងបំផុតនៃរ៉ុកកែត គឺជាប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Launch Abort System ពោលគឺជាប្រព័ន្ធសម្រាប់សង្រ្គោះអវកាសយានិក នៅក្នុងករណីមានបញ្ហានៅពេលបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែត។ នៅក្នុងករណីអាសន្ន ប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពនេះ ដែលមានភ្ជាប់ជុំវិញដោយកូនប៊ូស្ទ័រតូចៗចំនួន ៤ អាចនឹងត្រូវគេប្រើ ដើម្បីផ្តាច់ផ្នែកដែលមានដឹកអវកាសយានិក ចេញពីតួរ៉ុកកែត ហោះឡើងទៅលើផុតពីកន្លែងគ្រោះថ្នាក់ រួចហើយបើកឆ័ត្រយោង ដើម្បីនាំអវកាសយានិកចុះចតមកលើដីវិញ។ តាមគម្រោង ណាសានឹងផលិតរ៉ុកកែតធុន SLS នេះជា ៣ប្រភេទ។ ប្រភេទទីមួយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា SLS Block 1 មានសមត្ថភាពដឹកទម្ងន់ពីផែនដី រហូតទៅដល់គន្លងព្រះចន្ទ បាន ២៧តោន។ SLS Block 1B អាចដឹកទម្ងន់បានពី ៣៨តោន ទៅ ៤២តោន និង SLS Block 2 អាចដឹកទម្ងន់បានពី ៤៣តោន ទៅ ៤៦តោន។ SLS Block 1 នឹងត្រូវប្រើសម្រាប់បេសកកម្មចំនួន ៣ដំបូង ទៅកាន់ព្រះចន្ទ គឺ Artemis-1 ជាបេសកកម្មសាកល្បង ដែលមិនមានផ្ទុកអវកាសយានិក ហើយដែលណាសាគ្រោងធ្វើ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២២នេះ, Artemis-2 គ្រោងធ្វើនៅឆ្នាំ២០២៤ខាងមុខ នឹងត្រូវដឹកអវកាសយានិក រហូតទៅដល់គន្លងតារាវិថីជុំវិញព្រះចន្ទ ក៏ប៉ុន្តែមិនចុះចត និង Artemis-3 ជាបេសកកម្មផ្ទុកអវកាសយានិក ទៅចុះចតដោយផ្ទាល់លើដីព្រះចន្ទ ដែលណាសាគ្រោងធ្វើ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខ៕
ព្រំដែនប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង មិនមែនបញ្ចប់ត្រឹមតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរនេះនោះទេ។ ទៅហួសពីខ្សែក្រវាត់គុយពែរនេះទៅ នៅមានតំបន់មួយទៀត ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា អួតខ្លោវដ៍ ដោយយកទៅតាមឈ្មោះរបស់តារាវិទូហូឡង់ គឺ យ៉ាន អួត (Jan Oort)។ តំបន់អួតខ្លោវដ៍នេះ មានរាងជាស្វ៊ែរព័ទ្ធជុំវិញប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ហើយព្រំដែនខាងក្រៅបំផុត ស្ថិតនៅចម្ងាយរហូតដល់ទៅ ប្រមាណជា ១ឆ្នាំពន្លឺ ទៅ១,៥ឆ្នាំពន្លឺ ពីព្រះអាទិត្យ។ យ៉ាន អួត (Jan Oort) បានលើកសម្មតិកម្ម អំពីវត្តមាននៃតំបន់រាងជាស្វ៊ែរព័ទ្ធជុំវិញប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង កាលពីឆ្នាំ១៩៥០ ពោលគឺ នៅក្នុងអំឡុងពេលប្រហាក់ប្រហែលគ្នា នឹងពេលដែលសម្មតិកម្មទាក់ទងនឹងខ្សែក្រវាត់គុយពែរ ត្រូវបានលើកឡើង ដោយតារាវិទូហូឡង់មួយរូបទៀត គឺ Gerard Kuiper។ ដូចទៅនឹងករណីខ្សែក្រវាត់គុយពែរដែរ សម្មតិកម្ម អំពីតំបន់អួតខ្លោវដ៍នេះ កើតចេញពីការសង្កេតទៅលើផ្កាយដុះកន្ទុយ ក៏ប៉ុន្តែ ខុសពី Gerard Kuiper ដែលផ្តោតការសិក្សាទៅលើផ្កាយដុះកន្ទុយ ដែលធ្វើដំណើរចូលមកក្បែរព្រះអាទិត្យជាលក្ខណៈទៀងទាត់ ទៅតាមវដ្តខ្លី ក្រោម ២០ឆ្នាំ យ៉ាន អួត វិញ កត់សម្គាល់ទៅលើផ្កាយដុះកន្ទុយមួយប្រភេទទៀត ដែលមានគន្លងចេញទៅយ៉ាងសែនឆ្ងាយពីព្រះអាទិត្យ ឆ្ងាយរហូតដល់ទៅរាប់ម៉ឺន ឬរាប់សែនដងនៃចម្ងាយរវាងព្រះអាទិត្យនិងភពផែនដីរបស់យើង។ ក្រៅពីមានគន្លងចេញទៅយ៉ាងឆ្ងាយពីព្រះអាទិត្យ គេក៏អាចសង្កេតឃើញផងដែរថា ផ្កាយដុះកន្ទុយអស់ទាំងនេះ មិនសុទ្ធតែមានគន្លងស្របទៅនឹងប្លង់របស់ភព ដូចជាផ្កាយដុះកន្ទុយ ដែលមកពីតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ មានផ្កាយដុះកន្ទុយខ្លះមានគន្លងរាងបញ្ឆិត ឬបញ្ឈរ ពីលើចុះក្រោម ឬពីក្រោមឡើងទៅលើក៏មាន។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជា យ៉ាន អួត បានសន្និដ្ឋានថា នៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ចេញទៅឆ្ងាយហួសពីតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ នៅមានតំបន់មួយទៀត ដែលប្រមូលផ្តុំទៅដោយបំណែកតូចធំ ដែលបន្សល់ទុកតាំងពីពេលកកើតប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ក៏ប៉ុន្តែ ខុសពីតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ និងតំបន់ខ្សែក្រវាត់អាចម៍ផ្កាយ ដែលមានរាងមូលសំប៉ែតដូចថាស តំបន់អួតខ្លោវដ៍នេះវិញ គឺមានរាងមូលជាស្វ៊ែរព័ទ្ធជុំវិញប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង។ ជាទូទៅ ការស្វែងរកបំណែក នៅក្នុងតំបន់អួតខ្លោវដ៍នេះ វាគឺជារឿងស្មុគស្មាញខ្លាំង ដោយសារតែវាស្ថិតនៅឆ្ងាយខ្លាំងពេកពីព្រះអាទិត្យ និងពីភពផែនដីរបស់យើង។ ដើម្បីងាយគិតសម្រៃអំពីចម្ងាយដ៏សែនឆ្ងាយនេះ យើងគួរកត់សម្គាល់ថា យាន Voyager ដែលជាយានដ៏មានល្បឿនលឿនបំផុត ហើយដែលបានធ្វើដំណើរចេញផុតពីដែនម៉ាញេទិចរបស់ព្រះអាទិត្យ ចូលទៅដល់លំហ Interstellar (ដែលពេលខ្លះត្រូវបានគេចាត់ទុកថាបានចេញផុតពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងទៅហើយនោះ) តាមពិតទៅ នៅមិនទាន់ធ្វើដំណើរទៅដល់តំបន់អួតខ្លោវដ៍នៅឡើយនោះទេ។ ក្នុងល្បឿនបច្ចុប្បន្ននេះ Voyager ត្រូវចំណាយពេលប្រមាណជា ៣០០ឆ្នាំទៀត ទើបធ្វើដំណើរទៅដល់តំបន់អួតខ្លោវដ៍ ហើយទាល់តែប្រមាណជា ៣ម៉ឺនឆ្នាំទៀត ទើបអាចឆ្លងផុតតំបន់អួតខ្លោវដ៍នេះបាន។ បើទោះជាគេអាចធ្វើដំណើរក្នុងល្បឿនលឿនស្មើនឹងល្បឿនរបស់ពន្លឺក៏ដោយ ក៏គេត្រូវការពេលមិនតិចនោះដែរ ទើបអាចធ្វើដំណើរទៅដល់តំបន់អួតខ្លោវដ៍នេះបាន។ ក្នុងល្បឿន ៣០ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី ពន្លឺដែលចេញពីព្រះអាទិត្យត្រូវចំណាយពេលត្រឹមតែ ៨នាទីប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីមកដល់ភពផែនដីរបស់យើង, ៤ម៉ោងកន្លះទៅដល់ភពណិបទូន ហើយចូលទៅដល់តំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ, ប្រមាណជា ៧ម៉ោងកន្លះចេញផុតពីខ្សែក្រវាត់គុយពែរ ក៏ប៉ុន្តែ ទាល់តែប្រមាណជា ១០ថ្ងៃក្រោយមកទើបអាចចូលទៅដល់ព្រំដែនប៉ែកខាងក្នុងនៃតំបន់អួតខ្លោវដ៍ ហើយបន្ទាប់មកទៀត ត្រូវការពេលក្នុងរង្វង់ពី១ឆ្នាំ ទៅ១ឆ្នាំកន្លះទៀត ទើបពន្លឺដែលចេញពីព្រះអាទិត្យនេះ អាចធ្វើដំណើរចេញផុតពីតំបន់អួតខ្លោវដ៍។ និយាយជារួម ព្រំដែនខាងក្រៅបំផុតនៃតំបន់អួតខ្លោវដ៍ ស្ថិតនៅចម្ងាយរហូតដល់ទៅ ១ឆ្នាំ ឬ១ឆ្នាំកន្លះឯណោះពីព្រះអាទិត្យ ពោលគឺ ប្រមាណជា ១ភាគ៤ នៃចម្ងាយទៅកាន់ផ្កាយ Proxima Centauri ផ្កាយដែលស្ថិតនៅជិតបំផុតនឹងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង៕
ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ (Kuiper Belt) គឺជាតំបន់ស្ថិតនៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ លាតសន្ធឹងចាប់ពីគន្លងរបស់ភពណិបទូន រហូតទៅដល់ចម្ងាយប្រមាណពី ៣០ ទៅ ៥០AU (៣០ ទៅ ៥០ដង នៃចម្ងាយរវាងផែនដីទៅព្រះអាទិត្យ)។ ឈ្មោះ "គុយពែរ" គឺយកតាមឈ្មោះតារាវិទូហូឡង់ Gerard Kuiper ដែលបានលើកសម្មតិកម្មនៃវត្តមានខ្សែក្រវាត់គុយពែរនេះឡើង កាលពីដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០។ Gerard Kuiper បានសិក្សាលម្អិតទៅលើគន្លងរបស់ផ្កាយដុះកន្ទុយ ជាពិសេស ផ្កាយដុះកន្ទុយ ដែលធ្វើដំណើរចូលមកប៉ែកខាងក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យជាលក្ខណៈទៀងទាត់ ទៅតាមវដ្តដែលមានរយៈពេលខ្លីក្រោម ២០ឆ្នាំ។ គេដឹងថា ផ្កាយដុះកន្ទុយ នៅពេលដែលចូលមកក្បែរព្រះអាទិត្យម្តងៗ ម៉ាស់របស់វាក៏ត្រូវថយចុះជាបន្តបន្ទាប់ ថយចុះទៅតាមចំហាយទឹក ឧស្ម័ន ឬធូលី ដែលរលាយដោយសារថាមពលរបស់ព្រះអាទិត្យ។ ដូច្នេះ ផ្កាយដុះកន្ទុយដែលចូលមកប៉ែកខាងក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យញឹកញាប់ ម៉ាស់របស់វាក៏ត្រូវថយចុះលឿន រហូតដល់ពេលមួយវាប្រាកដជានឹងត្រូវរលាយបាត់រូបទាំងស្រុង ដោយមិនអាចស្ថិតស្ថិរនៅបានយូរនោះទេ។ តាមការប៉ាន់ស្មាន ដោយយោងទៅលើម៉ាស់របស់វា ផ្កាយដុះកន្ទុយអស់ទាំងនេះ អាចមានជីវិតយ៉ាងច្រើនត្រឹមរាប់សិបម៉ឺនឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ សំណួរដ៏ចម្បងមួយត្រូវចោទឡើង នៅក្នុងចំណោមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ គឺចោទឡើងថា ផ្កាយដុះកន្ទុយទាំងនេះគឺជាបំណែកដែលបន្សល់ទុកតាំងពីពេលកកើតប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យដំបូងមកម៉្លេះ តើហេតុអ្វីបានជាជាង៤ពាន់៥រយលានឆ្នាំ ក្រោយការកកើតប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ គេនៅតែបន្តឃើញមានផ្កាយដុះកន្ទុយតទៅទៀតបែបនេះ? Gerard Kuiper ក៏បានលើកជាសម្មតិកម្មឡើងថា បំណែកដែលបន្សល់ទុកពីការកកើតប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ គឺនៅប្រមូលផ្តុំគ្នា នៅក្នុងតំបន់មួយ នៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ទៅហួសពីគន្លងភពណិបទូន ដោយភាគច្រើនវាមានគន្លងថេរនៅក្នុងតំបន់នោះ ដោយមិនចូលមកប៉ែកខាងក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យនោះទេ ម៉ាស់របស់វាក៏មិនត្រូវថយចុះដោយថាមពលរបស់ព្រះអាទិត្យនោះដែរ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាវាអាចស្ថិតស្ថិរនៅគង់វង់បានយូររហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ផ្កាយដុះកន្ទុយ ដែលគេសង្កេតឃើញ គឺមានប្រភពដើមចេញពីតំបន់នេះឯង មានន័យថា កាលពីមុនវាជាបំណែកដែលមានគន្លងថេរ នៅក្នុងតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារតែវាត្រូវរងនូវការរំខានណាមួយ (ដោយការបុកទង្គិចគ្នាជាមួយនឹងបំណែកផ្សេង ឬដោយឥទ្ធិពលនៃកម្លាំងទំនាញរបស់ភពណាមួយ) ទើបធ្វើឲ្យគន្លងរបស់វាត្រូវប្រែប្រួល ហើយនាំចូលមកប៉ែកខាងក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ ក៏ប៉ុន្តែ ផ្កាយដុះកន្ទុយទាំងនេះ គ្រាន់តែជាផ្នែកដ៏តូចមួយប៉ុណ្ណោះ ក្នុងពេលដែលបំណែកជាច្រើនផ្សេងទៀត បន្តមានគន្លងថេរ នៅក្នុងតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ។ ទោះជាយ៉ាងណា អ្វីដែល Gerard Kuiper លើកឡើងនៅពេលនោះ គឺនៅត្រឹមតែជាទ្រឹស្តីមួយតែប៉ុណ្ណោះ ដោយគេមិនមានភស្តុតាងជាក់លាក់ណាមួយ ដែលអាចបញ្ជាក់បាននោះទេ ដោយសារតែតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរនេះ ស្ថិតនៅឆ្ងាយខ្លាំងពេកពីផែនដី ហើយបំណែកនៅក្នុងតំបន់នេះភាគច្រើនក៏មានទំហំតូចៗ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យគេពិបាកនឹងស្វែងរកឃើញ។ រហូតទាល់តែប្រមាណជា ៤០ឆ្នាំក្រោយមក នៅឆ្នាំ១៩៩២ បំណែកនៅក្នុងតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា « Kuiper Belt Objects » ឬ KBO ត្រូវបានគេរកឃើញជាលើកទីមួយ ហើយដែលជាភស្តុតាងដំបូងបង្អស់បញ្ជាក់អំពីខ្សែក្រវាត់គុយពែរ។ គិតរហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គេបានរកឃើញបំណែកនៅក្នុងតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ (Kuiper Belt Objects) ចំនួនជាង ២ពាន់ ហើយគេប៉ាន់ស្មានថា គិតជាសរុប នៅក្នុងតំបន់ខ្សែក្រវាត់គុយពែរនេះ បំណែកដែលមានទំហំចាប់ពី ១០០គីឡូម៉ែត្រឡើងទៅ អាចមានរហូតដល់ទៅរាប់សិបម៉ឺន ហើយបើរាប់ទាំងបំណែកតូចៗល្មម ទំហំចាប់ពី ២០គីឡូម៉ែត្រឡើង គឺអាចមានរហូតដល់ទៅរាប់រយលានឯណោះ។ ខ្សែក្រវាត់គុយពែរនេះក៏មិនមែនជាព្រំដែនចុងក្រោយនៃប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងនោះដែរ ដោយហួសពីខ្សែក្រវាត់គុយពែរនេះទៅ នៅមានតំបន់មួយទៀត ដែលមានរាងជាស្វ៊ែរស្ថិតនៅព័ទ្ធជុំវិញប្រព័ន្ធអាទិត្យរបស់យើង ហើយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា អួតខ្លោវដ៍ (Oort Cloud)៕
អាតូមគឺជាភាគល្អិត ដែលជាធាតុផ្សំនៃអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងទាំងអស់នៅក្នុងចក្រវាល រាប់ចាប់តាំងពីគ្រាប់ខ្សាច់ដ៏តូចល្អិត រហូតទៅដល់ភព និងផ្កាយដ៏ធំសម្បើមៗ។ ចំណេះដឹងរបស់យើងទៅលើអាតូម ចាប់ផ្តើមមានការវិវឌ្ឍជឿនលឿន ចាប់តាំងពីដើមសតវត្សរ៍ទី១៩ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រភពដើមនៃទ្រឹស្តី ទាក់ទងនឹងវត្តមានរបស់អាតូមនេះបានចាប់ពន្លកឡើងតាំងពីជាងពីរពាន់ឆ្នាំមុនមកម៉្លេះ គឺមានប្រភពដើមចេញពីទស្សនវិទូក្រិកសម័យបុរាណ។ ទៅតាមទស្សនវិជ្ជារបស់ ដេម៉ូគ្រីត (ឆ្នាំ៤៦០-ឆ្នាំ៣៧០មុនគ.ស.) ប្រសិនបើគេយកវត្ថុណាមួយទៅពុះជាពីរ ហើយយកមួយកំណាត់ទៅបន្តពុះច្រៀកជាពីរបែបនេះជាបន្តបន្ទាប់ទៅទៀត គេមិនអាចចេះតែបន្តពុះច្រៀកបំណែកនេះដោយគ្មានទីបញ្ចប់បាននោះទេ ទៅដល់ចំណុចមួយ គេប្រាកដជានឹងទទួលបានបំណែកដ៏តូចបំផុតមួយ ដែលគេលែងអាចពុះច្រៀកតទៅទៀតបាន។ « មិនអាចពុះច្រៀកបាន » ដែលតាមភាសាក្រិកថា « អាតូម៉ូស » ហើយដែលសព្វថ្ងៃយើងហៅក្លាយមកជា « អាតូម »។ យោងតាម ដេម៉ូគ្រីត បំណែកដ៏តូចល្អិតដែលមិនអាចពុះច្រៀក ឬ « អាតូម៉ូស » នេះហើយ ដែលជាធាតុផ្សំជាមូលដ្ឋាន នៃគ្រប់អ្វីៗទាំងអស់ នៅក្នុងចក្រវាលរបស់យើងនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ ទ្រឹស្តីរបស់ដេម៉ូគ្រីត នៅពេលនោះ វាផ្ទុយទៅនឹងទ្រឹស្តីរបស់ទស្សនវិទូដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតមួយរូប នៅក្នុងសម័យកាលនោះ គឺអារីស្តូត ដែលលើកឡើងថា គ្រប់អ្វីៗទាំងអស់ នៅក្នុងចក្រវាលរបស់យើងនេះ មានធាតុផ្សំចំនួន ៤ គឺ ទឹក ដី ភ្លើង និងខ្យល់។ ទ្រឹស្តីរបស់អារីស្តូតនេះត្រូវបានគេនាំគ្នាជឿជាទូទៅ ចំណែកទ្រឹស្តីរបស់ដេម៉ូគ្រីត ក៏ត្រូវបានគេបដិសេធ ហើយបំភ្លេចចោលអស់រយៈពេលជាងពីរពាន់ឆ្នាំ រហូតមកទល់នឹងសតវត្សរ៍ទី១៩។ ចន ដាល់តុន (ឆ្នាំ១៧៦៦-ឆ្នាំ១៨៤៤) គឺជាសាស្ត្រាចារ្យគណិតវិទ្យា នៅទីក្រុងមែនឆេស្ទ័រ ក៏ប៉ុន្តែ ផ្តោតអារម្មណ៍ខ្លាំងទៅលើការសិក្សា អំពីបរិយាកាស ដោយពីដំបូងសិក្សាជាលក្ខណៈឧតុនិយម ហើយក្រោយមកទៀត ឈានទៅសិក្សាលម្អិត អំពីធាតុផ្សំគីមីរបស់ខ្យល់ នៅក្នុងបរិយាកាស។ ចេញពីការសិក្សាទាំងទៅលើទ្រឹស្តី និងទាំងតាមរយៈការពិសោធន៍ជាក់ស្តែង ចន ដាល់តុន បានបង្កើត និងចេញផ្សាយទ្រឹស្តី អំពីអាតូម នៅអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៨០០ ដោយយោងតាមទ្រឹស្តីរបស់ ចន ដាល់តុន ដូចអ្វីដែលបានលើកឡើងដោយទស្សនវិទូក្រិក ដេម៉ូគ្រីត គ្រប់អ្វីៗទាំងអស់ នៅក្នុងចក្រវាលយើងនេះ ផ្សំឡើងដោយភាគល្អិតដ៏តូចបំផុតមួយ គឺអាតូម ហើយអាតូមនេះទៀតសោត ថ្វីដ្បិតតែវាមានទំហំ និងម៉ាស់ខុសៗគ្នា អាស្រ័យទៅតាមសារធាតុគីមីនីមួយៗ ហើយអាតូមអាចផ្សំចូលគ្នា ឬអាចបំបែកចេញពីគ្នាមកវិញ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងគ្រប់ស្ថានភាពទាំងអស់ អាតូម មិនអាចត្រូវបានគេបង្កើតឡើង ហើយក៏មិនបាត់បង់ទៅវិញនោះដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត ដូចទៅនឹងទ្រឹស្តីរបស់ដេម៉ូគ្រីត ទ្រឹស្តីរបស់ដាល់តុន ក៏បានកំណត់ផងដែរថា អាតូម គឺជាធាតុផ្សំជាមូលដ្ឋានដ៏តូចល្អិតបំផុត ដែលគេមិនអាចបំបែកតទៅទៀតបាន។ ទ្រឹស្តីរបស់ចន ដាល់តុន ត្រូវបានគេចាត់ទុកជាចំណុចរបត់ដ៏សំខាន់ ចេញពីទ្រឹស្តីខុសឆ្គងរាប់ពាន់ឆ្នាំរបស់អារីស្តូត ដែលថា គ្រប់អ្វីៗទាំងអស់ផ្សំឡើងដោយទឹក ដី ភ្លើង និងខ្យល់ ដើម្បីបោះជំហានចូលក្នុងគីមីវិទ្យាសម័យទំនើប។ ក៏ប៉ុន្តែ ទ្រឹស្តីអាតូមរបស់ចន ដាលតុននេះ គ្រាន់តែជាជំហានដំបូងមួយតែប៉ុណ្ណោះ ដោយប្រមាណជាជិត ១០០ឆ្នាំក្រោយមកទៀត អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តផ្សេងទៀតបានរកឃើញថា ទ្រឹស្តីរបស់ដាល់តុន និងដេម៉ូគ្រីត ទាក់ទងទៅនឹងភាពមិនអាចបំបែកតទៅទៀតបាននៃអាតូម ក៏មិនទាន់ត្រឹមត្រូវ១០០%នោះដែរ ដោយតាមការពិតទៅ អាតូមខ្លួនឯងក៏ត្រូវផ្សំឡើងដោយភាគល្អិតកាន់តែតូចជាងនេះច្រើនទៅទៀត ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « ភាគល្អិតក្រោមអាតូម » (Subatomic particles)៕
នៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងនេះ ភពទាំងអស់មានចលនាវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យ នៅក្នុងទិសដៅបញ្ច្រាសនឹងទ្រនិចនាឡិកា ហើយយើងក៏ដឹងផងដែរថា ភពនីមួយៗមានចម្ងាយពីព្រះអាទិត្យ ទម្រង់គន្លង និងរយៈពេលមួយជុំព្រះអាទិត្យជាក់លាក់។ យើងអាចដឹងរឿងទាំងអស់នេះបាន តាមរយៈទ្រឹស្តីរបស់អ្នកប្រាជ្ញអាល្លឺម៉ង់ដ៏សំខាន់មួយរូប នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺ យ៉ូហាណេស កេព្ល័រ (Johannes Kepler)។ យ៉ូហាណេស កេព្ល័រ កើតនៅឆ្នាំ១៥៧១ គឺជាអ្នកប្រាជ្ញ នៅក្នុងជំនាន់ជាមួយគ្នានឹងអ្នកប្រាជ្ញដ៏ល្បីមួយរូបទៀតក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺអ្នកប្រាជ្ញអ៊ីតាលី កាលីលេអូ កាលីលេ, ជាអ្នកប្រាជ្ញមួយជំនាន់ក្រោយនីកូឡា កូពែរនិក ហើយមួយជំនាន់មុនអ៊ីសាក់ ញូតុន។ កើតនៅក្នុងគ្រួសារក្រីក្រមួយ នៃត្រកូលអ្នកកាន់គ្រិស្តសាសនានិកាយប្រូតេស្តង់ នៅក្នុងប្រទេសស្ថិតក្រោមអំណាចនៃវិហារកាតូលិក យ៉ូហាណេស កេព្ល័រ មានជំនឿយ៉ាងមាំទៅលើម៉ូដែលចក្រវាលរបស់នីកូឡា កូពែរនិក ហើយនៅក្នុងអំឡុងពេលធ្វើជាសាស្រ្តាចារ្យគណិតវិទ្យានៅសកលវិទ្យាល័យ កេព្ល័របានចេញផ្សាយអត្ថបទស្រាវជ្រាវ បង្ហាញជាសាធារណៈនូវជំហរការពារទ្រឹស្តីរបស់កូពែរនិក ដែលជាទ្រឹស្តីផ្ទុយទាំងស្រុងពីច្បាប់សាសនានៅក្នុងសម័យកាលនោះ ទាំងប្រូតេស្តង់ និងកាតូលិក។ ៤ឆ្នាំក្រោយចេញផ្សាយអត្ថបទនេះ កេព្ល័រត្រូវបានគេបញ្ឈប់ពីការងារជាសាស្រ្តាចារ្យនៅសកលវិទ្យាល័យ ហើយដោយប្រឈមនឹងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីសំណាក់អាជ្ញាធរកាតូលិក កេព្ល័រក៏បានចេញពីស្រុកទៅកាន់ទីក្រុងប្រាក (Prague) ដើម្បីទៅធ្វើការជាមួយតារាវិទូដ៏ល្បីមួយរូប នៅក្នុងសម័យកាលនោះ គឺ ទីកូ ប្រាហេ (Tycho Brahe)។ នៅពេលដែលកេព្ល័រចាប់ផ្តើមមកធ្វើការដំបូង ទីកូ ប្រាហេ ឲ្យមើលតែទិន្នន័យមួយផ្នែកតូចតែប៉ុណ្ណោះ គឺទិន្នន័យទាក់ទងទៅនឹងគន្លងរបស់ភពអង្គារ ដែលគេសង្កេតឃើញជាទូទៅថា មានគន្លងចម្លែក មិនត្រូវទៅនឹងម៉ូដែលប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់ផ្តូលេមី ដែលយកផែនដីជាចំណុចកណ្តាលនៃចក្រវាល។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅឆ្នាំ១៦០១ ទីកូ ប្រាហេ បានទទួលមរណភាពដោយសារជំងឺ ហើយតំណែង រួមទាំងទិន្នន័យរបស់លោកផង ក៏ត្រូវបានគេប្រគល់ទៅឲ្យយ៉ូហាណេស កេព្ល័រ ជាអ្នកគ្រប់គ្រងបន្ត។ តាមរយៈទិន្នន័យអស់ទាំងនេះហើយ ដែលយ៉ូហាណេស កេព្ល័រ បានបង្កើតទ្រឹស្តីចំនួន ៣ ទាក់ទងនឹងចលនារបស់ភព ដោយទ្រឹស្តីទី១ និងទី២ ត្រូវបានចុះផ្សាយ នៅឆ្នាំ១៦០៩ និងទ្រឹស្តីទី៣ ចុះផ្សាយ៣ឆ្នាំក្រោយមកទៀត គឺនៅឆ្នាំ១៦១២។ ទ្រឹស្តីទី១ (Kepler first law) កំណត់ថា ភពទាំងអស់មានគន្លងជុំវិញព្រះអាទិត្យ ក្នុងទម្រង់ជាអេលីប ដោយព្រះអាទិត្យមានទីតាំងនៅត្រង់កំណុំមួយ ក្នុងចំណោមកំណុំទាំងពីររបស់អេលីប។ នេះមានន័យថា ចម្ងាយរវាងភព និងព្រះអាទិត្យមិនមានតម្លៃថេរនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ នៅពេលដែលភពមានចលនាវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យ ចម្ងាយរវាងភព និងព្រះអាទិត្យត្រូវប្រែប្រួលជាប់ជាប្រចាំ ទៅតាមគន្លងជាអេលីបរបស់ភព។ ទ្រឹស្តីទី២ (Kepler second law) កំណត់ថា ល្បឿនរបស់ភពជុំវិញព្រះអាទិត្យក៏មិនថេរជាប់ជានិច្ចនោះដែរ ដោយវាត្រូវប្រែប្រួលអាស្រ័យថា តើភពស្ថិតនៅក្បែរព្រះអាទិត្យ ឬឆ្ងាយពីព្រះអាទិត្យ។ ចំណុចដែលភពស្ថិតនៅចម្ងាយជិតបំផុតនឹងព្រះអាទិត្យ គេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Perihilion » ចំណែកឯចំណុចដែលភពស្ថិតនៅឆ្ងាយបំផុតពីព្រះអាទិត្យ គេឲ្យឈ្មោះថា « Aphelion »។ ដូច្នេះ យោងតាមទ្រឹស្តីទី២របស់កេព្ល័រ ភពមានចលនាវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យក្នុងល្បឿនលឿនបំផុត នៅត្រង់ចំណុច Perihilion ហើយល្បឿនយឺតបំផុតនៅត្រង់ចំណុច Aphelion។ ទ្រឹស្តីទី៣ (Kepler third law) កំណត់ថា រយៈពេលដែលភពមួយត្រូវធ្វើដំណើរបានពេញមួយជុំព្រះអាទិត្យ គឺអាចយូរ ឬឆាប់ អាស្រ័យទៅលើ ចម្ងាយរវាងភព និងព្រះអាទិត្យ។ មានន័យថា ភពដែលស្ថិតនៅកាន់តែឆ្ងាយពីព្រះអាទិត្យ ត្រូវចំណាយពេលកាន់តែយូរ ដើម្បីអាចធ្វើដំណើរបានមួយជុំព្រះអាទិត្យ។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាជាក់ស្តែង គេសង្កេតឃើញថា ភពពុធ ដែលជាភពស្ថិតនៅក្បែរព្រះអាទិត្យជាងគេ អាចធ្វើដំណើរមួយជុំព្រះអាទិត្យ ក្នុងរយៈពេលតែ ៨៨ថ្ងៃ។ ផែនដីវិលមួយជុំក្នុងរយៈពេល ៣៦៥ថ្ងៃ។ ចំណែកភពសៅរ៍វិញ ត្រូវប្រើពេលរហូតដល់ទៅ ១០ ៧៥៩ថ្ងៃ ពោលគឺ ២៩ឆ្នាំ ទើបអាចធ្វើដំណើរបានមួយជុំព្រះអាទិត្យ។ រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ទ្រឹស្តីទាំង៣របស់កេព្ល័រ នៅតែជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏ចម្បងបំផុតមួយ សម្រាប់ឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសិក្សា ទៅលើគន្លងរបស់ភព ទាំងភពនៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ និងភពនៅក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ហើយក៏ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏សំខាន់ផងដែរ នៅក្នុងយន្តការគន្លងតារាវិថីជាលក្ខណៈទូទៅ ក្នុងនោះក៏មានដែរ គន្លងរបស់ផ្កាយរណបជុំវិញភពផែនដីរបស់យើង៕
ផែនដីជាភពដែលគ្រប់ដណ្តប់ទៅដោយមហាសមុទ្រ ដោយគិតជាសរុបទៅ ផ្ទៃទឹកសមុទ្រគ្រប់ដណ្តប់រហូតដល់ទៅប្រមាណជា ៧០% នៃផ្ទៃភពផែនដីទាំងមូល ហើយមហាសមុទ្រដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់បំផុត នៅក្នុងគ្រប់ភាវៈរស់ទាំងអស់នៅលើភពផែនដី ដោយនៅក្នុងនោះក៏រួមមានផងដែរ ជីវិតរបស់មនុស្សយើង។ ក្រៅពីជាប្រភពទឹក ជាផ្លូវនាវាចរណ៍ និងជាប្រភពធនធានធម្មជាតិ មហាសមុទ្រមានតួនាទីរឹតតែសំខាន់មួយទៀត គឺការកំណត់អាកាសធាតុលើភពផែនដី។ ផ្ទៃនៃភពផែនដីរបស់យើងនេះទទួលកម្តៅពីព្រះអាទិត្យមិនស្មើគ្នានោះទេ ដោយកន្លែងខ្លះទទួលកម្តៅបានច្រើន ហើយកន្លែងខ្លះបានតិច។ គឺមហាសមុទ្រ រួមជាមួយនឹងបរិយាកាស ដែលដើរតួចម្បង ក្នុងការពង្រាយថាមពលព្រះអាទិត្យ ពីតំបន់ក្តៅ ទៅតំបន់ត្រជាក់ ធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាពនៅលើភពផែនដីមិនសូវជាខុសគ្នាខ្លាំងពេក ហើយចៀសវាងមិនឲ្យតំបន់មួយមានអាកាសធាតុក្តៅខ្លាំងហួសហេតុ ចំណែកតំបន់មួយទៀតមានអាកាសធាតុត្រជាក់ខ្លាំងហួសហេតុមិនអាចរស់នៅបាន។ យន្តការចម្បងនៃការពង្រាយកម្តៅព្រះអាទិត្យនេះ ធ្វើឡើងតាមរយៈចរន្តទឹកសមុទ្រ។ នៅតំបន់អេក្វាទ័រ និងតំបន់ត្រូពិក ទឹកសមុទ្រស្រូបកម្តៅបានច្រើនពីព្រះអាទិត្យ ហើយសីតុណ្ហភាពនៅក្នុងទឹកក៏មានកម្រិតខ្ពស់ជាងនៅតាមតំបន់ដែលកៀកទៅនឹងតំបន់ប៉ូល។ គម្លាតនៃសីតុណ្ហភាពក្នុងទឹកនេះ វាបង្កើតឲ្យមានចរន្តទឹកសមុទ្រ ដែលនាំទឹកក្តៅពីតំបន់អេក្វាទ័រនិងត្រូពិកឆ្ពោះទៅកាន់តំបន់ប៉ូល ចំណែកទឹកត្រជាក់ពីតំបន់ប៉ូលត្រូវហូរចាក់ចុះបញ្ច្រាសមកវិញ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា យន្តការស្រដៀងគ្នានេះក៏កើតឡើងផងដែរ នៅក្នុងបរិយាកាស នៅពីលើលំហសមុទ្រ ដែលបង្កើតឲ្យមានជាចរន្តខ្យល់ ពេលខ្លះបង្កើតជាខ្យល់ព្យុះ ក៏ប៉ុន្តែ ជារឿយៗវាជាយន្តការដ៏សំខាន់ដែលនាំទឹកភ្លៀងទៅកាន់តំបន់ឆ្នេរ ដែលជាកត្តាកំណត់អាកាសធាតុតាំងពីលំហសមុទ្ររហូតទៅដល់ដីគោក។ តួនាទីដ៏ចម្បងមួយទៀតរបស់មហាសមុទ្រ គឺការជួយកាត់បន្ថយការឡើងកម្តៅផែនដី តាមរយៈការស្រូបយក និងរក្សាទុកកម្តៅពីព្រះអាទិត្យ។ ទឹកនៅក្នុងមហាសមុទ្រ ត្រឹមតែ ៣ម៉ែត្រនៅស្រទាប់ផ្នែកខាងលើ អាចមានសមត្ថភាពស្រូបយកនិងស្តុកកម្តៅបានច្រើនជាងស្រទាប់បរិយាកាសទាំងមូលទៅទៀត ហើយរឹតតែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត មហាសមុទ្រមិនមែនស្រូបយកតែកម្តៅនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ក៏មានសមត្ថភាពផងដែរ ក្នុងការស្រូបយកឧស្ម័នកាបូនិចពីក្នុងបរិយាកាស ជួយកាត់បន្ថយបរិមាណឧស្ម័ន ហើយជួយកាត់បន្ថយការឡើងកម្តៅផែនដី។ ក៏ប៉ុន្តែ ព្រមគ្នាជាមួយនឹងការជួយទប់ស្កាត់ការឡើងកម្តៅផែនដី មហាសមុទ្រក៏ត្រូវទទួលរងនូវផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានច្រើនផងដែរពីសកម្មភាពរបស់មនុស្សយើង ទាំងសកម្មភាពដែលបង្កនូវការបំពុលបរិស្ថានសមុទ្រ និងទាំងសកម្មភាពបញ្ចេញឧស្ម័នទៅក្នុងបរិយាកាស។ នៅពេលដែលបរិមាណឧស្ម័ននៅក្នុងបរិយាកាសកើនឡើងខ្លាំង ហើយកម្តៅផែនដីកើនឡើង ទឹកសមុទ្រក៏ត្រូវស្រូបយកកម្តៅ និងឧស្ម័នពីក្នុងបរិយាកាសកាន់តែច្រើន ដែលនេះត្រូវនាំទៅដល់បញ្ហាចោទចម្បងៗមួយចំនួន។ បញ្ហាចោទទីមួយ នៅពេលដែលបរិមាណឧស្ម័នកាបូនិកនៅក្នុងទឹកសមុទ្រកើនឡើង ជាតិអាស៊ីតក៏ត្រូវកើនឡើង ហើយនៅពេលដែលជាតិអាស៊ីតកើនឡើងខ្លាំង វាអាចនឹងបង្កនូវផលប៉ះពាល់ទៅដល់ប្រភេទសត្វសមុទ្រមួយចំនួន ហើយអាចនឹងនាំទៅដល់ការបាត់លំនឹងនៃប្រព័ន្ធអេកូសាស្រ្តក្នុងសមុទ្រ។ បញ្ហាចោទទីពីរ នៅពេលដែលកម្តៅទឹកសមុទ្រកើនឡើង វាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅដល់ប្រក្រតីភាពនៃចរន្តទឹកសមុទ្រ នាំឲ្យបាត់បង់លំនឹងនៅក្នុងការបែងចែកកម្តៅ បង្កឲ្យមានលក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុខុសធម្មតា តំបន់ខ្លះសីតុណ្ហភាពក្តៅខ្លាំងហួសហេតុ ចំណែកតំបន់ខ្លះទៀតត្រជាក់ជ្រុល។ តំបន់ខ្លះភ្លៀងច្រើនហួសហេតុបង្កឲ្យទៅជាទឹកជំនន់ ចំណែកតំបន់ខ្លះទៀតគ្មានភ្លៀងសោះបង្កើតទៅជាគ្រោះរាំងស្ងួត។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ការកើនឡើងនៃកម្តៅទឹកសមុទ្រក៏បង្កឲ្យមានបញ្ហាចោទដ៏ធំមួយទៀតផងដែរ គឺការកើនឡើងនៃរយៈកម្ពស់ទឹកសមុទ្រ ហើយការកើនឡើងនៃរយៈកម្ពស់ទឹកសមុទ្រនេះត្រូវកើតឡើងមកពីបាតុភូតពីររួមបញ្ចូលគ្នា។ ទីមួយ ការឡើងកម្តៅធ្វើឲ្យផ្ទាំងទឹកកកនៅតំបន់ប៉ូលត្រូវរលាយក្លាយជាទឹកហូរចូលទៅក្នុងទឹកសមុទ្រ ហើយទីពីរ យើងដឹងថា ទឹកគឺជាវត្ថុរាវ ដែលរីកមាឌ នៅពេលឡើងកម្តៅ។ កត្តាទាំងពីររួមបញ្ចូលគ្នា ពោលគឺ បរិមាណទឹកក៏ត្រូវកើនឡើងដោយសារការរលាយផ្ទាំងទឹកកក ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នា ទឹកក្នុងមហាសមុទ្រទាំងមូលក៏ត្រូវរីកមាឌដោយសារកម្តៅ ដូច្នេះ វាធ្វើឲ្យកម្រិតកម្ពស់ទឹកសមុទ្រនៅទូទាំងពិភពលោកត្រូវកើនឡើង៕
យើងដឹងជាទូទៅថា កាឡាក់ស៊ីមីលគីវេ គឺជាប្រភេទកាឡាក់ស៊ីមានរាងជាគូទខ្យង (Spiral galaxy) មានមុខកាត់ជាង ១០ម៉ឺនឆ្នាំពន្លឺ ហើយផែនដី និងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងស្ថិតនៅតំបន់មួយ ចម្ងាយប្រមាណ២ម៉ឺន៦ពាន់ឆ្នាំពន្លឺពីចំណុចកណ្តាលរបស់មីលគីវេ។ តើអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តធ្វើដូចម្តេចទើបអាចកំណត់រូបរាងមីលគីវេនេះបាន បើខ្លួនយើងផ្ទាល់ក៏ស្ថិតនៅក្នុងមីលគីវេនេះដែរ? ថ្វីដ្បិតតែភពផែនដីរបស់យើងស្ថិតនៅក្នុងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចកំណត់រូបរាងរបស់មីលគីវេនេះបាន តាមរយៈការកំណត់ចម្ងាយ និងទីតាំងរបស់ផ្កាយ នៅក្នុងមីលគីវេ ពោលគឺ វាស្រដៀងគ្នាទៅនឹងការណ៍ដែលមនុស្សយើងអាចកំណត់ចម្ងាយ និងទីតាំងនៃចំណុចដែលនៅលើដី ហើយគូសវាសចេញជាផែនទី តាំងពីពេលមិនទាន់មានបច្ចេកវិទ្យាថតរូបភាពពីលើអាកាសមកម៉្លេះ។ ភាពសុក្រិតនៃការកំណត់រូបរាងមីលគីវេ គឺវាអាស្រ័យទៅលើសមត្ថភាពក្នុងការកំណត់ចម្ងាយ និងទីតាំងរបស់ផ្កាយ។ នៅឆ្នាំ១៧៨៥ តារាវិទូអង់គ្លេសដើមកំណើតអាល្លឺម៉ង់ គឺ វីល្យាម ហឺស្ហិល (William Herschel) គឺជាមនុស្សដំបូងបង្អស់ដែលបានព្យាយាមគូសផែនទីកំណត់រូបរាងមីលគីវេ។ ក្រោយពីបានចំណាយពេលប្រមាណជាមួយឆ្នាំ សង្កេតមើលផ្កាយជាប់ជាប្រចាំ វីល្យាម ហឺស្ហិល ក៏បានគូសចេញជាផែនទីកំណត់រូបរាងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេ ក៏ប៉ុន្តែ រូបរាងមីលគីវេ ដែលវីល្យាម ហឺស្ហិល គូសចេញឡើងនោះ ខុសពីទម្រង់ដែលយើងស្គាល់បច្ចុប្បន្នយ៉ាងដាច់ស្រឡះ ដោយសារតែនៅក្នុងពេលនោះ គេនៅមិនទាន់មានវិធីសាស្រ្តកំណត់ចម្ងាយផ្កាយបានសុក្រឹតនៅឡើយ ហើយតេឡេស្កុបក៏មិនមានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់អាចមើលឃើញផ្កាយឆ្ងាយៗបាននៅឡើយ ជាពិសេស ផ្កាយដែលនៅប៉ែកម្ខាងទៀតរបស់កាឡាក់ស៊ីមីលគីវេ ដែលមិនត្រឹមតែមានចម្ងាយដ៏ឆ្ងាយប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ថែមទាំងត្រូវបាំងផងដែរ ដោយតំបន់កណ្តាលមីលគីវេ ដែលជាតំបន់សម្បូរទៅដោផ្កាយ ធូលី និងឧស្ម័ន ក្នុងដង់ស៊ីតេខ្ពស់។ រហូតទាល់តែមកដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី២០ បច្ចេកវិទ្យាតេឡេស្កុបកាន់តែរីកចម្រើន ហើយវិធីសាស្រ្តក្នុងការវាស់ចម្ងាយផ្កាយក៏កាន់តែសុក្រឹត ជាពិសេស វិធីវាស់ចម្ងាយផ្កាយបង្កើតឡើងដោយលោកស្រី ហិនរីយេតា លេវីត (ឆ្នាំ១៩១២) តារាវិទូក៏ចាប់ផ្តើមកំណត់ចម្ងាយ និងទីតាំងផ្កាយនៅក្នុងមីលគីវេបានកាន់តែសុក្រឹត។ នៅឆ្នាំ១៩១៨ តារាវិទូអាមេរិកឈ្មោះ ហារឡូ ស្ហាព្លី (Harlow Shapley) បានវាស់ឃើញថា កាឡាក់ស៊ីមីលគីវេ មានទំហំធំជាងអ្វីដែលគេធ្លាប់គិតពីមុនយ៉ាងដាច់ឆ្ងាយ គឺមានមុខកាត់រហូតដល់ទៅ ១០ម៉ឺនឆ្នាំពន្លឺ ចំណែកប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យវិញ ក៏មិនមែនស្ថិតនៅចំកណ្តាលនោះដែរ ផ្ទុយទៅវិញ គឺស្ថិតនៅឯជាយ ចម្ងាយ ៣ម៉ឺនឆ្នាំពន្លឺពីចំណុចកណ្តាល (ប្រហាក់ប្រហែលនឹងចម្ងាយ ២ម៉ឺន៦ពាន់ឆ្នាំពន្លឺ ដែលគេវាស់ឃើញបច្ចុប្បន្ន)។ នៅឆ្នាំ១៩២៥ តារាវិទូអាមេរិកមួយរូបទៀត គឺលោកអ៊ែដវីន ហឺបល (Edwin Hubble) បានប្រើវិធីសាស្រ្តរបស់លោកស្រី ហិនរីយេតា លេវីត វាស់ឃើញថា អង់ដ្រូម៉ែដ ដែលពីមុនត្រូវបានគេសន្មត់ថាគ្រាន់តែជានេប៊ុយឡាមួយ នៅក្នុងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេរបស់យើងនោះ តាមការពិតទៅ គឺជាកាឡាក់ស៊ីមួយផ្សេង ហើយចក្រវាលរបស់យើងនេះក៏មិនមែនមានទំហំត្រឹមមីលគីវេ ដូចអ្វីដែលមនុស្សយើងធ្លាប់គិតពីមុនមកនោះដែរ។ ចាប់ពីពេលនោះមក អ៊ែដវីន ហឺបល បានរកឃើញកាឡាក់ស៊ីជាច្រើនផ្សេងទៀត ហើយចេញពីការសិក្សានេះ ហឺបលកំណត់បានជារួមថា កាឡាក់ស៊ីថ្វីដ្បិតតែមានរូបរាងខុសប្លែកពីគ្នា ក៏ប៉ុន្តែ គេអាចបែងចែកកាឡាក់ស៊ីចេញជាពីរទម្រង់ធំៗ គឺកាឡាក់ស៊ីទម្រង់ជាអេលីប (Elliptical) និងកាឡាក់ស៊ីទម្រង់ជាគូទខ្យង (Spiral)។ ប្រភេទកាឡាក់ស៊ីដែលកំណត់ដោយអ៊ែដវីន ហឺបលនេះហើយ បូករួមជាមួយនឹងរូបភាពកាឡាក់ស៊ីផ្សេងៗ ដែលគេអាចថតយករូបភាពពេញលេញទាំងមូលបាន ដែលត្រូវបានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តយកមកធ្វើជាគោល ដើម្បីកំណត់រូបរាងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេរបស់យើង។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ចាប់ពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៥០ បច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗជាច្រើនទៀតត្រូវបានគេរកឃើញ រួមមានជាអាទិ៍ ការប្រើ Radio telescope គឺតេឡេស្កុបពិសេសដែលចាប់ពន្លឺក្នុងរលកសញ្ញាប្រភេទ Radio wave ដែលអាចឲ្យគេកំណត់បានអំពីទីតាំង និងចលនានៃបណ្តុំឧស្ម័នអ៊ីដ្រូសែន ដែលបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ អំពីខ្នែង (Arms) របស់មីលគីវេ ក្នុងទម្រង់ជាកាឡាក់ស៊ីគូទខ្យង។ ចេញពីការសង្កេតអស់ទាំងនេះហើយ ដែលអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចកំណត់រូបរាងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេ ដូចដែលយើងឃើញតាមរូបភាពរចនាដោយកុំព្យូទ័រពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ នេះក៏មិនប្រាកដថាជារូបភាពចុងក្រោយស្ថាពររបស់មីលគីវេនោះដែរ។ វាអាចនឹងមានការប្រែប្រួលជាបន្តទៀត ទៅថ្ងៃអនាគត។ ប្រែប្រួលទៅតាមដំណើរវិវឌ្ឍនៃបច្ចេកវិទ្យា ដែលអាចនាំទៅដល់របកគំហើញថ្មីណាមួយ ឬទិន្នន័យលម្អិតបន្ថែមណាមួយផ្សេងទៀត ជាពិសេស ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គេកំពុងរង់ចាំទិន្នន័យពីយានអវកាសឈ្មោះ “ហ្កាយ៉ា” (Gaia) ដែលទីភ្នាក់ងារអវកាសអឺរ៉ុប “អេសា” បាញ់បង្ហោះ កាលពីឆ្នាំ២០១៣កន្លងទៅ ដើម្បីប្រមូលទិន្នន័យ បង្កើតទៅជាផែនទី 3-D ដែលកំណត់យ៉ាងលម្អិត អំពីទីតាំង ក៏ដូចជាចលនារបស់ផ្កាយ នៅក្នុងកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេរបស់យើង៕
នៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង ក្នុងចន្លោះពីភពអង្គារ ទៅភពព្រហស្បតិ៍ គឺតំបន់មួយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា "ខ្សែក្រវាត់អាចម៍ផ្កាយ" ប្រមូលផ្តុំទៅដោយបំណែកអាចម៍ផ្កាយតូចធំរហូតដល់ទៅរាប់លាន។ តើមនុស្សយើងចាប់ផ្តើមដឹងពីវត្តមាននៃខ្សែក្រវាត់អាចម៍ផ្កាយនេះតាំងពីពេលណា? តើអ្នកណាជាអ្នករកឃើញ? កាលពីពេលដំបូង អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តទើបនឹងស្គាល់ភពត្រឹមតែ ៦ ប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ គឺភពផែនដី និងភព ៥ផ្សេងទៀត ដែលសុទ្ធសឹងតែជាភពដែលយើងអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេនៅពេលយប់ គឺភពពុធ ភពសុក្រ ភពអង្គារ ភពព្រហស្បតិ៍ និងភពសៅរ៍។ តាមរយៈរូបមន្តរបស់យូហាណេស កេព្ល័រ (Johannes Kepler) និងការគណនារបស់ គ្រីស្យាន ហ៊យហ្គិនស៍ (Christiaan Huygens) គេអាចដឹងបានអំពីចម្ងាយពីភពមួយទៅភពមួយ ក៏ដូចជាចម្ងាយ រវាងភពទាំង៦ និងព្រះអាទិត្យ។ ក៏ប៉ុន្តែ មកទល់នឹងចុងសតវត្សរ៍ទី១៧ គេចាប់ផ្តើមកត់សម្គាល់ឃើញ អំពីភាពមិនប្រក្រតីមួយ រវាងចម្ងាយភពដែលគេគណនាឃើញ និងទ្រឹស្តីរបស់តារាវិទូអាល្លឺម៉ង់ពីររូប គឺ យ៉ូហាន ទីទុស (Johan Daniel Titius) និង យ៉ូហាន បូដ (Johan Elert Bode)។ យោងតាមទ្រឹស្តីនេះ ដែលហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា Titius-Bode's Law (ឬហៅដោយខ្លីថា Bode's Law) ចម្ងាយពីព្រះអាទិត្យទៅភព ទៅតាមលំដាប់លំដោយពីភពមួយទៅភពបន្ទាប់ ត្រូវកើនឡើងក្នុងអត្រាមួយថេរ ពោលគឺ រាប់ចេញពីព្រះអាទិត្យទៅភពសុក្រត្រូវមានចម្ងាយប្រហែលពីរដងនៃចម្ងាយរវាងភពពុធនិងព្រះអាទិត្យ, ភពផែនដីត្រូវមានចម្ងាយប្រហែលពីរដងភពសុក្រ, ភពអង្គារត្រូវមានចម្ងាយប្រហែលពីរដងភពផែនដី ។ល។ នៅក្នុងការគណនាជាក់ស្តែងវិញ គេរកឃើញថា ស្ទើរតែគ្រប់ភពទាំងអស់ ចាប់តាំងពីភពពុធ រហូតទៅដល់ភពសៅរ៍ សុទ្ធតែមានចម្ងាយឃ្លាតពីគ្នា ត្រូវទៅនឹង Bode's Law ចម្លែកតែរវាងភពពីរ គឺភពអង្គារ និងភពព្រហស្បតិ៍ ដែលឃ្លាតគ្នាឆ្ងាយខ្លាំង គឺឃ្លាតឆ្ងាយខ្លាំងរហូតដល់ទៅជិតពីរដង លើសពីអ្វីដែលព្យាករដោយទ្រឹស្តី។ គម្លាតឆ្ងាយខុសប្រក្រតីនេះធ្វើឲ្យគេសន្និដ្ឋានថា នៅក្នុងចន្លោះពីភពអង្គារ និងភពព្រហស្បតិ៍នេះ ប្រាកដជាមានភពមួយផ្សេងទៀត ដែលគេមិនទាន់រកឃើញនៅឡើយ ហើយតារាវិទូមួយក្រុមនៅអាល្លឺម៉ង់ក៏បានបង្កើតក្រុមការងារពិសេសមួយឡើង ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « ប៉ូលិសអវកាស » (Celestial Police) ដើម្បីតាមប្រមាញ់រកភពថ្មីនេះ។ នៅទីចុងបំផុតទៅ អ្វីដែលគេគិតថាជាភពដែលគេកំពុងតាមប្រមាញ់នៅពេលនោះ ត្រូវបានរកឃើញ នៅឆ្នាំ១៨០១ ដោយតារាវិទូអ៊ីតាលី ឈ្មោះ ជូសេពេ ពីយ៉ាតស៊ី ដែលនៅពេលនោះ នៅមិនទាន់ក្លាយជាសមាជិក « ប៉ូលិសអវកាស » នៅឡើយ ហើយភពដែលទើបនឹងរកឃើញថ្មីនេះត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះថា « សេរេស » (Ceres)។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែលនៅតែជារឿងចម្លែក គឺនៅត្រង់ថា សេរេស ដែលគេគិតថាជាភពថ្មីនេះ មានទំហំតូចខ្លាំង។ តូចជាងយ៉ាងដាច់ឆ្ងាយពីភពផ្សេងទៀតដែលគេធ្លាប់ស្គាល់ ហើយមែនទែនទៅ ក្នុងទំហំត្រឹមតែជាង ៩០០គីឡូម៉ែត្រ សេរេសមានទំហំតូចជាងព្រះចន្ទរហូតដល់ទៅជិតពីរដងឯណោះ។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយៗមកទៀត បំណែកតូចៗជាច្រើនផ្សេងទៀតត្រូវបានគេរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះ រួមមានដូចជា Vesta, Pallas និង Juno ជាដើម ដែលគេរកឃើញ នៅក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ១៨០២ ទៅឆ្នាំ១៨០៧ មានទំហំរឹតតែតូចជាងសេរេសទៅទៀត។ គិតមកត្រឹមនឹងពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី១៩ នៅពេលដែលបំណែកតូចៗ ដែលគេរកឃើញនៅក្នុងចន្លោះ ភពអង្គារ និងភពព្រហស្បតិ៍មានកាន់តែច្រើនឡើង អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តក៏ចាប់ផ្តើមដឹងកាន់តែច្បាស់ថា ទាំងអស់នេះមិនមែនជាភពនោះទេ គឺគ្រាន់តែជាបំណែកអាចម៍ផ្កាយតែប៉ុណ្ណោះ ហើយភពដែលគេតាមប្រមាញ់ទៅតាមការព្យាករដោយ Bode's Law នោះ តាមពិតទៅ ក៏មិនមែនជាភពតែមួយនោះដែរ ផ្ទុយទៅវិញ គឺជាម៉ាស់សរុបនៃ បំណែកតូចធំ ដែលស្ថិតនៅរ៉ាយប៉ាយ ក្នុងគន្លងចន្លោះ ពីភពអង្គារ និងភពព្រហស្បតិ៍ ហើយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « ខ្សែក្រវាត់អាចម៍ផ្កាយ »។
តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប (James Webb) ត្រូវបានបាញ់បង្ហោះ កាលពីថ្ងៃទី២៥ធ្នូ២០២១ បានពន្លាតខ្លួនចេញជារូបរាងពេញលេញ ហើយនឹងត្រូវធ្វើដំណើរទៅដល់គោលដៅ នៅថ្ងៃទី២៣មករា២០២២។ តើតេឡេស្កុបដ៏ទំនើប តម្លៃរហូតដល់ទៅ ១០ពាន់លានដុល្លារនេះ ហើយដែលគេទន្ទឹងរង់ចាំជាយូរមកហើយនេះ មានសមត្ថភាពពិសេសប៉ុណ្ណា? អាចឲ្យគេសិក្សាទៅលើអ្វីខ្លះ? តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេបនឹងផ្តោតការសិក្សាទៅលើចំណុចសំខាន់ៗចំនួន ៤៖ ចក្រវាលនៅពេលទើបនឹងចាប់កំណើតឡើងដំបូង, ដំណើរវិវឌ្ឍនៃកាឡាក់ស៊ី, វដ្តនៃជីវិតរបស់ផ្កាយ និងលក្ខខណ្ឌនៃជីវិតលើភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ លក្ខណៈពិសេសរបស់តេឡេស្កុបជេមស៍វេប ក្រៅពីមានកម្លាំងខ្លាំង គឺជំនាញខាងចាប់ពន្លឺប្រភេទអាំងហ្វ្រារូ។ តាមរយៈកញ្ចក់ដែលមានមុខកាត់ធំ រហូតដល់ទៅ ៦ម៉ែត្រកន្លះ ដោយមានស្រោបមាសពីលើ បូករួមជាមួយនឹងឧបករណ៍វិទ្យាសាស្រ្តទំនើបៗ ដែលបំពាក់លើនោះ ជេមស៍វេបគឺជាតេឡេស្កុប ដែលអាចឆ្លុះមើលឃើញផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយរហូតដល់ទៅ ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំពន្លឺឯណោះពីភពផែនដីរបស់យើង។ ចម្ងាយ ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំពន្លឺ គឺមានន័យថា ពន្លឺដែលចេញពីផ្កាយ ឬកាឡាក់ស៊ីអស់ទាំងនោះ ត្រូវចំណាយពេលរហូតដល់ទៅ ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំ ទើបអាចធ្វើដំណើរមកដល់ភពផែនដី មកប៉ះនឹងកញ្ចក់របស់តេឡេស្កុបជេមស៍វេប។ និយាយបញ្ច្រាសទៅវិញ ពន្លឺដែលមកប៉ះនឹងកញ្ចក់តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនោះ ជាពន្លឺដែលចេញពីផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី តាំងពី ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំមុន ដូច្នេះ រូបភាពដែលជេមស៍វេបឆ្លុះមើលឃើញនោះ គឺជារូបភាពផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី ក្នុងទម្រង់ដើម កាលពី ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំមុន ពោលគឺ ជាផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី ដំបូងៗបង្អស់ ដែលកកើតឡើង ត្រឹមតែប៉ុន្មានរយលានឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ក្រោយការចាប់កំណើតនៃចក្រវាល ក្នុងហេតុការណ៍ប៊ីកប៊ែង។ ការណ៍ដែលអាចសង្កេតមើលផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ីដំបូងៗអស់ទាំងនេះអាចនឹងជួយឲ្យយើងស្រាយនូវចម្ងល់ចម្បងៗមួយចំនួន ដូចជាសំណួរថា តើនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មាន ក្រោយប៊ីកប៊ែង ទើបផ្កាយចាប់កំណើតឡើង? តើកាឡាក់ស៊ីដំបូងៗចាប់កំណើតឡើងតាំងពីពេលណា? តើផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ីដែលកើតឡើងដំបូងៗនោះ មានទម្រង់បែបណាហើយបានឆ្លងកាត់នូវដំណើរវិវឌ្ឍយ៉ាងណាខ្លះ ទើបអាចក្លាយជាទម្រង់ដូចជាកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេ និងកាឡាក់ស៊ីផ្សេងទៀត ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន? តើហេតុអ្វីបានជាស្ទើរតែគ្រប់កាឡាក់ស៊ីបច្ចុប្បន្ននេះមានប្ល៊ែកហូលដ៏ធំសម្បើម (Supermassive black hole) នៅចំកណ្តាល? តើប្ល៊ែកហូលអស់ទាំងនេះមានប្រភពចេញមកពីណា? កកើតឡើងដោយរបៀបណា? ជេមស៍វេបក៏អាចនឹងជួយឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសិក្សាបានកាត់តែលម្អិតច្បាស់ផងដែរ អំពីវដ្តនៃជីវិតរបស់ផ្កាយ ជាពិសេស សិក្សាលម្អិត អំពីការចាប់កំណើតរបស់ផ្កាយ និងការកកើតភពដំបូងៗ នៅជុំវិញផ្កាយដែលទើបនឹងចាប់កំណើត។ រហូតមកទល់នឹងពេលនេះ គេដឹងថា ផ្កាយចាប់កំណើតឡើង ចេញពីសារធាតុតូចល្អិតដែលនៅប្រមូលផ្តុំគ្នាប្រៀបដូចជាដុំពពក ហើយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « ណេប៊ុយឡា » (Nebula)។ ដូច្នេះហើយបានជានៅតាមតំបន់ដែលមានផ្កាយ ឬបណ្តុំផ្កាយ (ក្លាស្ទ័រ) កំពុងចាប់កំណើត តែងតែត្រូវហ៊ុំព័ទ្ធទៅដោយធូលីដេដាស បាំងមិនឲ្យតេឡេស្កុបទូទៅអាចឆ្លុះមើលឃើញផ្កាយ និងភព ដែលកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលកកើតដំបូងៗនោះបាន។ ជាមួយនឹងតេឡេស្កុបជេមស៍វេប បញ្ហានេះនឹងលែងចោទទៀតហើយ ពីព្រោះថា សមត្ថភាពចាប់ពន្លឺអាំងហ្វ្រារូ នឹងធ្វើឲ្យជេមស៍វេបអាចឆ្លុះមើលធ្លុះស្រទាប់ល្អងធូលីនៃណេប៊ុយឡា ហើយអាចផ្តិតយករូបភាពកាន់តែច្បាស់ និងលម្អិត អំពីយន្តការនៃការកកើតផ្កាយ ក៏ដូចជាដំណើរការកកើតភព នៅជុំវិញផ្កាយ ដែលទើបនឹងចាប់កំណើត។ ចំណុចសំខាន់មួយទៀត ដែលគេទន្ទឹងរង់ចាំ ពីលទ្ធផលនៃការសង្កេតរបស់ជេមស៍វេប ហើយប្រហែលជារឿងដែលទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍សាធារណជនទូទៅ ជាងការចាប់កំណើតផ្កាយ កាឡាក់ស៊ី ឬចក្រវាលទៅទៀត គឺអាថ៌កំបាំងជុំវិញវត្តមានជីវិតក្រៅភពផែនដី។ អ្នកខ្លះប្រហែលជាគិតថា ជេមស៍វេបមានកម្លាំងខ្លាំង រហូតអាចឆ្លុះពង្រីកមើលទម្រង់នៃជីវិតនៅលើភពផ្សេងដោយផ្ទាល់ ក៏ប៉ុន្តែ តាមការពិតទៅ ជេមស៍វេបមិនមានសមត្ថភាពអាចឆ្លុះមើលអ្វីៗ ដែលនៅលើផ្ទៃដីភពផ្សេងបាននោះទេ។ អ្វីដែលជេមស៍វេបត្រូវធ្វើ នៅក្នុងការសិក្សាស្វែងរកជីវិតក្រៅភព គឺប្រមូលទិន្នន័យលម្អិតអំពីស្រទាប់បរិយាកាស ដើម្បីកំណត់ធាតុផ្សំរបស់វា ហើយការកំណត់ធាតុផ្សំបរិយាកាសនេះ គេអាចធ្វើទៅបានតាមរយៈការសិក្សាទៅលើវិសាលគមន៍នៃពន្លឺ តាមវិធីសាស្រ្តដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « ស្ពិចត្រូស្កូពី »។ នៅពេលដែលភពមួយ ធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ចំពីមុខផ្កាយ ប្រសិនបើភពនោះមានស្រទាប់បរិយាកាស ពន្លឺដែលចេញពីផ្កាយត្រូវឆ្លងកាត់តាមស្រទាប់បរិយាកាស ហើយមានប្រតិកម្មជាមួយនឹងសារធាតុគីមីដែលនៅក្នុងនោះ។ គេដឹងថា សារធាតុគីមីនីមួយៗ ដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធអាតូមជាក់លាក់ខុសៗគ្នា អាចស្រូបពន្លឺក្នុងហ្វ្រេកង់ខុសៗគ្នា។ ដូច្នេះ តាមរយៈការសិក្សាលម្អិតទៅលើវិសាលគមន៍នៃពន្លឺ ដែលឆ្លងកាត់តាមស្រទាប់បរិយាកាសរបស់ភពណាមួយ ជេមស៍វេប ដែលជាតេឡេស្កុបមានកម្លាំងខ្លាំងផង ហើយថែមទាំងមានបំពាក់ដោយឧបករណ៍វិភាគវិសាលគមន៍ពន្លឺ (Spectrograph) ដ៏ទំនើបផងនោះ នឹងអាចប្រមូលទិន្នន័យលម្អិត ឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តកំណត់បានថា តើនៅក្នុងស្រទាប់បរិយាកាសនោះមានសារធាតុគីមីអ្វីខ្លះ? ហើយតាមរយៈចំណេះដឹងទៅលើស្រទាប់បរិយាកាស និងទម្រង់នៃជីវិតនៅលើភពផែនដីរបស់យើងនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចនឹងសិក្សាប្រៀបធៀបគ្នា ដើម្បីកំណត់ថា តើនៅលើភពណាមួយ មានសារធាតុគីមី ដែលជាធាតុផ្សំនៃជីវិត, សារធាតុគីមីដែលចាំបាច់សម្រាប់បង្កើតលក្ខខណ្ឌអំណោយផលដល់ជីវិត ឬសារធាតុគីមីដែលបំភាយដោយភាវៈរស់ក្នុងទម្រង់ណាមួយដែរឬក៏យ៉ាងណា?
តេឡេស្កុបគឺជាឧបករណ៍ដ៏សំខាន់មួយ ដែលបានដើរតួនាទីយ៉ាងចម្បង នៅក្នុងដំណើរវិវឌ្ឍនៃចំណេះដឹងរបស់មនុស្សយើង ទៅលើចក្រវាល។ តើតេឡេស្កុបចាប់កំណើតឡើងតាំងពីពេលណា? អ្នកណាជាអ្នកបង្កើត? តើតេឡេស្កុបមានដំណើរវិវឌ្ឍយ៉ាងណាខ្លះ? ជាទូទៅ គេតែងតែនាំគ្នានិយាយថា តេឡេស្កុបត្រូវបានបង្កើតឡើងដំបូង ដោយអ្នកប្រាជ្ញអ៊ីតាលី គឺកាលីលេ ក៏ប៉ុន្តែ តាមការពិតទៅ គំនិតនៃការបង្កើតតេឡេស្កុបនេះ មានតាំងពីមុនកាលីលេទៅទៀត ដោយអ្នកដែលបានសុំចុះកម្មសិទ្ធិបញ្ញាលើការបង្កើតតេឡេស្កុបនេះមុនគេ (ឆ្នាំ១៦០៨) គឺជាងផលិតវ៉ែនតាម្នាក់ នៅហូឡង់ ឈ្មោះថា ហានស៍ លីភើហី (Hans Lipperhey)។ កាលពីដំបូងនោះ គេនៅមិនទាន់បែកគំនិតយកតេឡេស្កុបនេះទៅប្រើ នៅក្នុងវិស័យតារាសាស្រ្តនៅឡើយ។ រហូតទាល់តែប្រមាណជាមួយឆ្នាំក្រោយមកទៀត (ឆ្នាំ១៦០៩) កាលីលេ ដែលបានឮដំណឹង អំពីការបង្កើតតេឡេស្កុប នៅហូឡង់នោះ ក៏បានរចនា និងផលិតតេឡេស្កុបឡើងដោយខ្លួនឯង ព្រមទាំងបានកែលម្អឲ្យកាន់តែល្អ អាចពង្រីករូបបានរហូតដល់ទៅ ២០ដង ហើយកាលីលេ គឺជាមនុស្សដំបូងបង្អស់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលបានយកតេឡេស្កុបនេះទៅប្រើ ដើម្បីឆ្លុះមើលអ្វីៗដែលនៅលើមេឃ។ ការឆ្លុះមើលដោយប្រើតេឡេស្កុបនេះ បានធ្វើឲ្យកាលីលេអាចសង្កេតឃើញរឿងចម្លែកៗជាច្រើន ដែលគេមិនធ្លាប់ដឹងពីមុន រាប់ចាប់តាំងពីសណ្ឋានដីដែលពោរពេញទៅដោយស្នាមរណ្តៅរាប់មិនអស់នៅលើព្រះចន្ទរបស់យើង រហូតទៅដល់ការរកឃើញព្រះចន្ទជុំវិញភពផ្សេង ជាលើកដំបូងនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺព្រះចន្ទធំៗចំនួន ៤ នៅជុំវិញភពព្រហស្បតិ៍។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត តាមរយៈតេឡេស្កុប កាលីលេក៏អាចសង្កេតឃើញផងដែរថា ភពសុក្រ ដែលយើងមើលទៅឃើញជាចំណុចភ្លឺ រាងមូល ដូចជាផ្កាយមួយដួងនោះ តាមការពិតទៅ មានមានរូបរាងជារង្វង់ពេញនោះទេ គឺមានរាងត្រឹមជាចំណិតប៉ុណ្ណោះ ដោយទំហំនៃចំណិតនេះទៀតសោត ត្រូវប្រែប្រួល ពីពេលមួយទៅពេលមួយ ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងចំណិតព្រះចន្ទរបស់យើង។ ចេញពីការសង្កេតនោះ កាលីលេក៏បានសន្និដ្ឋានថា ការណ៍ដែលយើងមើលទៅឃើញភពសុក្រមានរាងជាចំណិតនោះ គឺដោយសារតែភពសុក្រមានចលនាវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យ ហើយនោះគឺជាភស្តុតាងយ៉ាងជាក់ច្បាស់បញ្ជាក់ អំពីទ្រឹស្តីរបស់តារាវិទូប៉ូឡូញ ឈ្មោះ នីកូឡា កូពែរនិច ដែលអះអាងថា ភពផែនដីមិនមែនជាចំណុចកណ្តាលនៃចក្រវាល ដូចជាជំនឿចាស់បុរាណតាំងពីរាប់ពាន់ឆ្នាំមុននោះទេ។ អ្វីដែលកាលីលេបានរកឃើញ តាមរយៈតេឡេស្កុបនៅពេលនោះ គឺជាចំណុចរបត់ដ៏សំខាន់បំផុតមួយ នៅក្នុងបដិវត្តន៍នៃតារាសាស្រ្តសម័យទំនើប។ ហើយនៅក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំក្រោយៗមកទៀត តេឡេស្កុបត្រូវបានគេកែលម្អឲ្យកាន់តែល្អ ហើយយកទៅប្រើជាទូទៅ នៅក្នុងវិស័យតារាសាស្រ្ត។ ទោះជាយ៉ាងណា តេឡេស្កុបនៅសម័យកាលនោះមានប្រសិទ្ធភាពនៅក្នុងដែនកំណត់មួយ ដែលមិនអាចឲ្យគេពង្រីករូបភាពបានធំ និងឆ្លុះមើលបានឆ្ងាយប៉ុន្មាននោះទេ។ គេត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ឆ្នាំ១៦៦៨ ទើបតេឡេស្កុបប្រភេទថ្មីមួយទៀតត្រូវបានគេរកឃើញ ហើយអ្នកដែលបានរកឃើញតេឡេស្កុបថ្មីនេះ គឺអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តដ៏ល្បីល្បាញបំផុតមួយរូបនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺ អ៊ីសាក់ ញូតុន។ ផ្ទុយពីតេឡេស្កុបសម័យកាលីលេ ដែលប្រើកែវធំនៅខាងមុខឲ្យពន្លឺឆ្លងកាត់ (Refraction) តេឡេស្កុបរបស់ញូតុនវិញ ប្រើយន្តការចំណាំងផ្លាត (Reflection) ដោយដាក់កញ្ចក់ធំ នៅខាងក្រោយ (Primary mirror) ឲ្យទទួលពន្លឺ រួចហើយចាំងផ្លាតត្រឡប់ទៅកញ្ចក់តូចដែលនៅខាងមុខ (Secondary mirror) មុននឹងចាំងផ្លាតបន្តទៅចំហៀង សំដៅទៅកន្លែងដែលគេដាក់ភ្នែកមើល។ តេឡេស្កុបប្រភេទនេះត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា « Reflecting telescope » ឬ « Newtonian telescope » ហើយជាប្រភេទតេឡេស្កុបដែលគេប្រើច្រើនជាងគេ នៅក្នុងវិស័យតារាសាស្រ្តមកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះ ដោយតេឡេស្កុបធំៗនៅទូទាំងពិភពលោកក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ស្ទើរតែទាំងអស់ គឺសុទ្ធសឹងជាប្រភេទ « Newtonian telescope » នេះ។ ទោះជាយ៉ាងណា តេឡេស្កុបអស់ទាំងនេះ ថ្វីដ្បិតតែមានទំហំធំ ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារតែមានទីតាំងនៅលើដី ប្រសិទ្ធភាពរបស់វាក៏នៅតែមានដែនកំណត់ដែរ ដោយសារតែពន្លឺ ដែលមកពីទីអវកាស មុននឹងមកដល់កញ្ចក់តេឡេស្កុប គឺត្រូវឆ្លងកាត់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ដែលបង្កើតឲ្យមានការរំខាន មិនអាចឆ្លុះមើលឃើញរូបភាពច្បាស់ ជាពិសេស រូបភាពផ្កាយ ឬកាឡាក់ស៊ី ដែលនៅឆ្ងាយៗពីយើង។ ដើម្បីចៀសផុតពីការរំខានដោយស្រទាប់បរិយាកាសនេះហើយ ទើបគេបង្កើតជាតេឡេស្កុបអវកាសឡើង ដែលភាគច្រើនជាប្រភេទ « Newtonian telescope » ដែរ ក៏ប៉ុន្តែ ត្រូវបាញ់បង្ហោះ ទៅដាក់ក្នុងទីអវកាសផុតពីស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី។ តេឡេស្កុបអវកាសទាំងនេះ រួមមានជាអាទិ៍ តេឡេស្កុបអវកាសហឺបល, Spitzer, Kepler និងតេឡេស្កុបអវកាសដ៏ធំនិងទំនើបថ្មីចុងក្រោយ គឺជេមស៍វេប ដែលទើបនឹងត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះ កាលពីថ្ងៃទី២៥ធ្នូកន្លងទៅថ្មីៗនេះ៕
កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកាកន្លងទៅនេះ ទីភ្នាក់ងារណាសាបានបាញ់បង្ហោះយានអវកាសមួយគ្រឿង ឲ្យហោះសំដៅទៅបុកអាចម៍ផ្កាយ ដើម្បីសាកល្បងមើល អំពីប្រសិទ្ធភាពនៃការបង្វែរគន្លងអាចម៍ផ្កាយ តាមវិធីសាស្រ្ត ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា Deflection by kinetic impact។ បេសកកម្ម DART (Double Asteroid Redirection Test) គ្រាន់តែជាផ្នែកមួយប៉ុណ្ណោះ នៃគម្រោងសាកល្បងបច្ចេកវិទ្យាបង្វែរគន្លងអាចម៍ផ្កាយ ដែលធ្វើឡើងរួមគ្នា រវាងទីភ្នាក់ងារណាសា និងទីភ្នាក់ងារអវកាសអឺរ៉ុប “អេសា”។ តាមគម្រោង Hera នឹងត្រូវអេសាបាញ់បង្ហោះដោយប្រើរ៉ុកកែតធុន Ariane-6 បាញ់ចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូ ហើយត្រូវបាញ់បង្ហោះ នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០២៤ខាងមុខ ពោលគឺ ជាងមួយឆ្នាំក្រោយពេល DART របស់ណាសាបានហោះបុកកូនអាចម៍ផ្កាយ “ឌីម៉រហ្វូស” ដែលតាមគម្រោង ត្រូវកើតឡើង នៅចុងឆ្នាំ២០២២។ Hera មានបំពាក់ដោយប្រព័ន្ធគោរចរស្វ័យប្រវត្តិ កាមេរ៉ាថតរូប ប្រព័ន្ធរ៉ាដាដោយប្រើកាំរស្មីឡាស៊ែរ ម៉ាស៊ីនស្គែនអាំងហ្វ្រារូ ព្រមទាំងកូនផ្កាយរណប ឬ CubeSat ចំនួនពីរគ្រឿង ដែលនឹងត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញពីតួយាន រួចហើយហោះទៅដល់រយៈចម្ងាយយ៉ាងជិតទៅនឹងឌីម៉រហ្វូស មុននឹងចុះចតដោយផ្ទាល់លើផ្ទៃដីរបស់អាចម៍ផ្កាយ។ បេសកកម្មចម្បងៗរបស់ Hera និងកូនផ្កាយរណបទាំងពីរគ្រឿងនេះ គឺប្រមូលទិន្នន័យ ដើម្បីសិក្សាមើលយ៉ាងលម្អិត ទៅលើរណ្តៅលើផ្ទៃដីអាចម៍ផ្កាយ ដែលបន្សល់ទុកដោយការបុកទង្គិចជាមួយ DART, កំណត់អំពីរចនាសម្ព័ន្ធ ធាតុផ្សំ និងសណ្ឋានដី និងជាពិសេសជាងនេះទៅទៀត គឺវាស់មើលយ៉ាងសុក្រិត អំពីទម្រង់ ទំហំ និងម៉ាស់របស់ឌីម៉រហ្វូស។ ទិន្នន័យអស់ទាំងនេះ បូករួមជាមួយនឹងទិន្នន័យទាក់ទងនឹងបម្រែបម្រួលនៃគន្លងរបស់ឌីម៉រហ្វូស ក្រោយការបុកទង្គិចជាមួយ DART វាមានសារៈសំខាន់ ដើម្បីអាចឲ្យគេកំណត់បានច្បាស់លាស់ថា តើការបុកទង្គិចជាមួយយាន DART ដែលមានម៉ាស់ ៥០០គីឡូក្រាម និងហោះក្នុងល្បឿន ៦ពាន់៦រយម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទីនេះ អាចធ្វើឲ្យអាចម៍ផ្កាយដែលមានទំហំ និងម៉ាស់ប៉ុនឌីម៉រហ្វូសនេះនឹងត្រូវប្រែប្រួលគន្លងត្រឹមកម្រិតណា? តើការបុកទង្គិចនេះធ្វើឲ្យរចនាសម្ព័ន្ធខាងក្នុងអាចម៍ផ្កាយត្រូវប្រែប្រួលត្រឹមកម្រិតណា ជាពិសេស ចង់ដឹងថា តើកម្លាំងទង្គិចត្រឹមកម្រិតណា ដែលជាកម្លាំងសមល្មមអាចធ្វើឲ្យអាចម៍ផ្កាយប្រែប្រួលគន្លង តែមិនខ្លាំងហួសហេតុ ដែលធ្វើឲ្យអាចម៍ផ្កាយត្រូវបែកជាច្រើនផ្នែក តែរក្សាគន្លងដដែល ឬផ្លាស់ប្តូរគន្លងដែរ តែមិនគ្រប់គ្រាន់ អាចចៀសផុតពីការបុកទង្គិចជាមួយផែនដី។ និយាយជារួមទៅ គោលដៅចម្បងនៃបេសកកម្ម DART របស់ណាសា និងបេសកកម្ម Hera របស់អេសា គឺដើម្បីប្រមូលទិន្នន័យលម្អិតគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ដើម្បីកំណត់ថា តើគេពិតជាអាចប្រើយានឲ្យហោះបុកអាចម៍ផ្កាយបែបនេះ ដើម្បីបង្វែរគន្លងអាចម៍ផ្កាយឲ្យចៀសពីការហោះបុកផែនដីបានដែរឬក៏យ៉ាងណា?
កាលពីជាង ៦៦លានឆ្នាំមុន អាចម៍ផ្កាយដ៏ធំមួយបានហោះមកបុកផែនដី បានធ្វើឲ្យពពួកសត្វឌីណូស័រត្រូវស្លាប់ផុតពូជ បាត់ស្រមោលទាំងស្រុងពីលើភពផែនដី។ ចុះបើសិនជាមានអាចម៍ផ្កាយហោះសំដៅមកបុកផែនដីរបស់យើងសាជាថ្មី តើមនុស្សយើងអាចធ្វើអ្វីបាន ដើម្បីចៀសវាងត្រូវជួបនឹងជោគវាសនាដូចជាសត្វឌីណូស័រ? ផ្ទុយពីសាច់រឿងក្នុងខ្សែភាពយន្ត ដែលគេអាចបញ្ចៀសគ្រោះថ្នាក់ ដោយយកអាវុធនុយក្លេអ៊ែរទៅដាក់បំផ្ទុះកម្ទេចអាចម៍ផ្កាយ នៅក្នុងស្ថានភាពជាក់ស្តែងវិញ នេះអាចមិនមែនជាដំណោះស្រាយដែលមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ ពីព្រោះថា អាវុធនុយក្លេអ៊ែរនេះទំនងជាមិនអាចកម្ទេចអាចម៍ផ្កាយបានទាំងស្រុង ផ្ទុយទៅវិញ បានត្រឹមតែធ្វើឲ្យអាចម៍ផ្កាយបែកជាច្រើនផ្នែក ដោយផ្នែកនីមួយៗនៅតែមានទំហំធំល្មម ហើយនៅតែអាចធ្លាក់មកលើផែនដី បង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់មនុស្សយើងបានដដែល។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តផ្តោតអាទិភាពទៅលើដំណោះស្រាយផ្សេងមួយទៀត គឺធ្វើយ៉ាងណាបង្វែរគន្លងអាចម៍ផ្កាយឲ្យចៀសពីទិស ដែលត្រូវហោះមកបុកភពផែនដី ដោយនៅក្នុងនោះ មានវិធីមួយ ដែលគេកំពុងសិក្សាលម្អិត គឺការបញ្ជូនយានឲ្យទៅហោះបុកអាចម៍ផ្កាយ ដើម្បីប្រើថាមពលនៃកម្លាំងទង្គិចនេះ រុញអាចម៍ផ្កាយឲ្យចាកពីគន្លងដើម។ វិធីនេះត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា « Deflection by Kinetic Impact » ហើយបេសកកម្មសាកល្បងមួយ ត្រូវបានទីភ្នាក់ងារណាសាបាញ់បង្ហោះ កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែវិច្ឆិកាកន្លងទៅថ្មីៗនេះ។ បេសកកម្មនេះ មានឈ្មោះថា « Double Asteroid Redirection Test » (DART) ត្រូវបានបាញ់បង្ហោះដោយប្រើរ៉ុកកែតធុន Faclon 9 របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX។ DART គោលដៅរបស់ DART គឺអាចម៍ផ្កាយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា “ឌីឌីម៉ូស” (Didymos) ដែលមានគន្លងតារាវិថីរាងជាអេលីប (រាងមូលទ្រវែង) ដោយចុងម្ខាងចេញទៅហួសគន្លងរបស់ភពអង្គារ ចំណែកចុងម្ខាងទៀតចូលមកដល់ក្បែរគន្លងរបស់ភពផែនដី។ អាចម៍ផ្កាយនេះ ថ្វីដ្បិតតែស្ថិតក្នុងចំណោមអាចម៍ផ្កាយ ដែលមានគន្លងចូលមកក្បែរផែនដី ក៏ប៉ុន្តែ មិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ណាមួយដល់ផែនដីរបស់យើងនោះទេ យ៉ាងហោចណាស់ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានរយឆ្នាំខាងមុខ។ ឌីឌីម៉ូស គឺជាប្រភេទអាចម៍ផ្កាយភ្លោះ ដោយមួយជាអាចម៍ផ្កាយមេ មានទំហំប្រមាណ ៧៨០ម៉ែត្រ និងមួយទៀត ទំហំត្រឹមប្រមាណជា ១៦០ម៉ែត្រ ស្ថិតនៅក្នុងគន្លងវិលជុំវិញអាចម៍ផ្កាយមេ ប្រៀបដូចជាព្រះចន្ទដែលវិលជុំវិញភព។ អាចម៍ផ្កាយ ដែលជាតារារណប ឬកូនព្រះចន្ទរបស់ឌីឌីម៉ូសនេះ ត្រូវបានគេឲ្យឈ្មោះថា “ឌីម៉រហ្វូស” (Dimorphos)។ ឌីម៉រហ្វូសនេះហើយដែលយាន DART ត្រូវហោះបុក ដើម្បីអាចសង្កេត និងវាស់វែង អំពីបម្រែបម្រួលនៃគន្លងរបស់វា ជុំវិញអាចម៍ផ្កាយមេ ឌីឌីម៉ូស។ DART នឹងត្រូវធ្វើដំណើរទៅដល់ប្រព័ន្ធអាចម៍ផ្កាយឌីឌីម៉ូស នៅខែកញ្ញាឆ្នាំ២០២២ខាងមុខ នៅពេលដែលអាចម៍ផ្កាយភ្លោះនេះធ្វើដំណើរចូលមកត្រឹមចម្ងាយប្រមាណជា ១១លានគីឡូម៉ែត្រពីភពផែនដី ដែលជារយៈចម្ងាយមួយជិតល្មមមានអំណោយផលសម្រាប់ការធ្វើដំណើររបស់យានផង និងជាពិសេសជាងនេះទៅទៀត វាជារយៈចម្ងាយជិត ដែលអាចឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តងាយស្រួល ក្នុងការប្រើប្រព័ន្ធរ៉ាដា និងតេឡេស្កុបពីដីនេះទៅ ដើម្បីតាមដានមើលបម្រែបម្រួលនៃគន្លងរបស់អាចម៍ផ្កាយ។ ក្រៅពីការសង្កេតដោយប្រព័ន្ធរ៉ាដា និងតេឡេស្កុបពីដី DART ក៏មានភ្ជាប់ទៅជាមួយផងដែរ នូវកូនយានតូចមួយភ្ជាប់ដោយប្រព័ន្ធកាមេរ៉ា ដោយកូនយាននេះនឹងត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញ មុននឹង DART ត្រូវហោះទៅបុកអាចម៍ផ្កាយ « ឌីម៉រហ្វូស »៕
កំណើនយ៉ាងលឿននៃការបាញ់បង្ហោះផ្កាយរណប បូករួមជាមួយនឹងបេសកកម្មអវកាសជាច្រើនផ្សេងទៀត ក៏ដូចជា ការបាញ់សាកល្បងមីស៊ីលប្រឆាំងផ្កាយរណប ដែលបណ្តាប្រទេសជាច្រើនបានធ្វើកាលពីពេលថ្មីៗនេះ វាបង្កើតឲ្យមានបញ្ហាចោទចម្បងមួយ គឺបំណែកអវកាស (ឬសំរាមអវកាស) នៅក្នុងគន្លងតារាវិថីជុំវិញភពផែនដី។ គិតនៅត្រឹមពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០២១នេះ ជាង ៦០ឆ្នាំក្រោយការបាញ់បង្ហោះ Sputnik ការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកអវកាសបានប៉ាន់ស្មានថា នៅក្នុងគន្លងតារាវិថីជុំវិញភពផែនដី មានផ្កាយរណបជាង ៧ពាន់គ្រឿង ដោយរាប់ទាំងផ្កាយរណបដែលកំពុងមានដំណើរការ និងទាំងផ្កាយរណបចាស់ៗ ដែលលែងមានដំណើរការ ក៏ប៉ុន្តែ បន្តមានវត្តមាននៅក្នុងគន្លងតារាវិថី។ ជាមួយនឹងកំណើននៃតម្រូវការបច្ចេកវិទ្យាបច្ចុប្បន្ន គេរំពឹងថា ចំនួនផ្កាយរណបនឹងត្រូវកើនឡើងកាន់តែច្រើនជាងនេះទៅទៀត ទៅថ្ងៃអនាគត ជាពិសេស តាមរយៈគម្រោង បាញ់បង្ហោះផ្កាយរណបតូចៗរហូតដល់ទៅរាប់ម៉ឺន សម្រាប់ផ្តល់សេវាអ៊ីនធ័រនែត រួមមានជាអាទិ៍ គម្រោង « Starlink » របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX និងគម្រោង « Kuiper » របស់ក្រុមហ៊ុន Amazon ។ បន្ថែមពីលើនេះទៀត ការបាញ់សាកល្បងមីស៊ីលប្រឆាំងផ្កាយរណប ដែលបណ្តាប្រទេសមួយចំនួន រួមមាន ឥណ្ឌា ចិន និងរុស្ស៊ី ធ្លាប់បានធ្វើកាលពីពេលថ្មីៗនេះ គឺជាចំណោទដ៏ចម្បងមួយបន្ថែមទៀត នៅក្នុងបញ្ហាបំណែកអវកាស។ ទីភ្នាក់ងារណាសារបស់អាមេរិក និងទីភ្នាក់ងារអេសារបស់អឺរ៉ុប បានប៉ាន់ស្មានថា នៅក្នុងទីអវកាសជុំវិញភពផែនដីយើងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានបំណែកអវកាសទំហំចាប់ពី១សង់ទីម៉ែត្រឡើង រហូតដល់ទៅប្រមាណជា កន្លះលានឯណោះ ហើយបំណែកអស់ទាំងនេះ សុទ្ធតែមានសក្តានុពលអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់មនុស្សយើង។ ជាការពិតថា សម្រាប់អ្នកនៅលើដី ប្រូបាប៊ីលីតេនៃគ្រោះថ្នាក់បង្កដោយបំណែកអវកាស គឺមានតិចតួច ដោយសារតែយើងមានស្រទាប់បរិយាកាសជាខែលការពារ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងទីអវកាសជុំវិញផែនដីវិញ វាគឺជារឿងផ្សេង។ គ្រប់អ្វីៗទាំងអស់ ដែលស្ថិតនៅក្នុងគន្លងតារាវិថីជុំវិញផែនដី ត្រូវធ្វើដំណើរក្នុងល្បឿនគន្លងតារាវិថី (Orbital Velocity) ហើយនៅក្នុងគន្លងតារាវិថីទាប (Low Earth Orbit) ល្បឿនគន្លងតារាវិថីនេះមានរហូតដល់ទៅ ប្រមាណជា ៧គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី ពោលគឺ លឿនជាងគ្រាប់កាំភ្លើងរហូតដល់ទៅ ១០ដងឯណោះ។ ក្នុងល្បឿននេះ សូម្បីតែបំណែកតូចមួយ ទំហំត្រឹម ១សង់ទីម៉ែត្រ ក៏អាចបង្កការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ ប្រសិនបើវាហោះបុកទង្គិចជាមួយយានអវកាស ឬផ្កាយរណប។ ការបុកទង្គិចគ្នាណាមួយនៅក្នុងទីអវកាស វាមិនត្រឹមតែបង្កឲ្យមានការខូចខាតដល់ឧបករណ៍ដែលត្រូវបុកទង្គិចនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ បង្កើតឲ្យមានជាបញ្ហាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះទៅទៀត ទៅតាមយន្តការដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « Kessler Effect » ពោលគឺ នៅក្រោយពេលដែលមានការបុកទង្គិចគ្នាណាមួយ បំណែកដែលកើតចេញពីការបុកទង្គិចគ្នានេះ វាធ្វើឲ្យចំនួនបំណែកអវកាសត្រូវកើនឡើង ហើយប្រូបាប៊ីលីតេក៏ត្រូវកើនឡើង ដែលបំណែកទាំងនេះត្រូវទៅបុកទង្គិចជាមួយនឹងវត្ថុផ្សេងទៀត បង្កើតឲ្យមានបំណែកអវកាសកាន់តែច្រើន និងប្រូបាប៊ីលីតេនៃការបុកទង្គិចគ្នាពីមួយទៅមួយក៏ត្រូវកើនឡើង។ នៅក្នុងសម័យកាលដែលអ្វីៗត្រូវពឹងផ្អែកខ្លាំងលើបច្ចេកវិទ្យាដូចជាសព្វថ្ងៃនេះ ការខូចខាតផ្កាយរណបដែលនៅក្នុងទីអវកាស គឺអាចបង្កនូវផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ទៅលើជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់មនុស្សយើង ដែលនៅលើដី។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា វាក៏ចោទជាបញ្ហាដ៏ចម្បងមួយផងដែរ ទៅលើសុវត្ថិភាពនៃការធ្វើដំណើរអវកាស ទាំងសុវត្ថិភាពរបស់អវកាសយានិកដែលមានវត្តមានជាប់ជាប្រចាំ នៅក្នុងស្ថានីយ៍អវកាសបច្ចុប្បន្ន ទាំងសុវត្ថិភាពរបស់អវកាសយានិក នៅក្នុងគម្រោងទៅកាន់ព្រះចន្ទ និងភពអង្គារ ឬទៅកន្លែងផ្សេងៗទៀត ទៅថ្ងៃអនាគត៕
យាន Voyager មិនត្រឹមតែជាយានដែលធ្វើដំណើរទៅក្នុងទីអវកាសបានឆ្ងាយជាងគេបំផុត នោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ក៏បាននាំមកនូវចំណេះដឹងយ៉ាងច្រើនផងដែរ អំពីលំហ Interstellar ក៏ដូចជា អំពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងដោយផ្ទាល់ ជាពិសេស អំពីភពធំៗទាំង ៤ នៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដែលកាលពីមុនសម័យកាល Voyager អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនៅមិនទាន់មានទិន្នន័យអាចសិក្សាយល់ដឹងបានច្រើននៅឡើយ។ នៅពេលដែលយាន Voyager ហោះកាត់ភពព្រហស្បតិ៍ ទិន្នន័យដែលប្រមូលបាននៅពេលនោះ បានជួយឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចយល់ដឹងបានកាន់តែលម្អិត អំពីភពឧស្ម័នដ៏សម្បើមមួយនេះ ដោយនៅក្នុងនោះមានរឿងដ៏គួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលជាច្រើន ដែលគេមិនរំពឹងទុកពីមុន។ រឿងគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលទីមួយ គឺទាក់ទងនឹងចំណុចក្រហមដ៏ធំលើផ្ទៃភពព្រហស្បតិ៍ ដែលគេហៅតាមភាសាអង់គ្លេសថា « Great Red Spot »។ ចំណុចក្រហមនេះត្រូវបានគេសង្កេតឃើញមានជាប់ជាប្រចាំនៅលើភពព្រហស្បតិ៍ តាំងពីរាប់រយឆ្នាំមកហើយៗ តែងតែជាអាថ៌កំបាំងដ៏ធំមួយ ដោយគេមិនដឹងដឹងច្បាស់ថាជាអ្វីពិតប្រាកដ។ រហូតទាល់តែដល់ពេលដែលយាន Voyager ហោះកាត់យ៉ាងជិតភពព្រហស្បតិ៍ នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ទើបគេអាចដឹងបានយ៉ាងច្បាស់ថា ចំណុចក្រហមនេះគឺជាព្យុះសង្ឃរា ប្រៀបដូចជាព្យុះសង្ឃរានៅលើផែនដីដែលគេមើលពីទីអវកាសដូច្នោះដែរ គ្រាន់តែថា ខុសពីព្យុះសង្ឃរានៅលើផែនដី ដែលភាគច្រើនមានមុខកាត់ត្រឹមរាប់រយគីឡូម៉ែត្រ (ឬយ៉ាងច្រើនបំផុតត្រឹម ២ពាន់គីឡូម៉ែត្រ) ហើយកើតមានត្រឹមប៉ុន្មានថ្ងៃ (ឬយ៉ាងយូរបំផុតត្រឹមមួយខែ) ក៏ត្រូវបាត់ទៅវិញ ព្យុះសង្ឃរា ដែលជាចំណុចក្រហមនៅលើភពព្រហស្បតិ៍នោះ មានទំហំធំជាងមុខកាត់ផែនដីរបស់យើងទាំងមូលរហូតដល់ទៅជិត ២ដងឯណោះ ហើយជាព្យុះដែលកើតមានជាប់ជាប្រចាំឥតដាច់ តាំងពី២០០ ទៅជាង ៣០០ឆ្នាំមុនមកម៉្លេះ។ នៅជុំវិញភពព្រហស្បតិ៍វិញ Voyager បានរកឃើញមានខ្សែក្រវ៉ាត់ព័ទ្ធជុំវិញស្រដៀងនឹងភពសៅរ៍ដែរ គ្រាន់តែខ្សែក្រវ៉ាត់នោះមានតិចតួច ដែលគេមិនអាចមើលពីផែនដីទៅឃើញ។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត Voyager បានរកឃើញព្រះចន្ទថ្មីពីរបន្ថែមទៀតនៅជុំវិញភពព្រហស្បតិ៍ ដែលគេមិនធ្លាប់ដឹងពីមុន។ ចំណែកឯក្នុងចំណោមព្រះចន្ទធំៗទាំង ៤ ដែលរកឃើញដោយកាលីលេ តាំងពីដើមសតវត្សរ៍ទី១៧មកនោះ Voyager ក៏បានរកឃើញរឿងដ៏ចម្លែកគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលផងដែរ នៅលើព្រះចន្ទចំនួនពីរ។ ទីមួយ គឺរកឃើញថា មានហេតុការណ៍ផ្ទុះភ្នំភ្លើងនៅលើព្រះចន្ទឈ្មោះ “អ៊ីយ៉ូ” (Io)។ នៅពេលនោះ គឺជាលើកដំបូងបង្អស់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលគេរកឃើញហេតុការណ៍ផ្ទុះភ្នំភ្លើង នៅក្រៅភពផែនដី ហើយការរកឃើញនោះ គឺជាភស្តុតាងបញ្ជាក់ថា ព្រះចន្ទក៏អាចដូចជាភពដែរ គឺអាចមានស្នូល ឬយ៉ាងហោចណាស់ស្រទាប់ផ្នែកខាងក្នុង ដែលមានសីតុណ្ហភាពខ្ពស់ និងមានសណ្ឋានដីសកម្មអាចបង្កជាភ្នំភ្លើងបាន។ នៅលើព្រះចន្ទមួយទៀត គឺ “អឺរ៉ុប” ឬហៅតាមភាសាអង់គ្លេសថា “យូរ៉ូប៉ា” រូបភាព ដែលថតបានដោយ Voyager បង្ហាញឲ្យឃើញពីផ្ទៃដីដ៏រាបស្មើ ក៏ប៉ុន្តែ មានស្នាមខ្វាត់ខ្វែង ដែលជាតម្រ៉ុយនៃផ្ទាំងទឹកកកគ្រប់នៅពាសពេញពីលើ ហើយដែលអាចមានទឹករាវនៅពីខាងក្រោម។ ចេញពីភពព្រហស្បតិ៍ ទៅដល់ភពសៅរ៍ របកគំហើញដ៏ចម្បងបំផុត គឺទាក់ទងទៅនឹង “ទីតង់” ព្រះចន្ទដ៏ធំបំផុតរបស់ភពសៅរ៍ និងជាព្រះចន្ទធំជាងគេលំដាប់ទីពីរ ក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ បន្ទាប់ពីហ្កានីម៉ែដ។ Voyager-1 ហោះកាត់ទីតង់ នៅថ្ងៃទី១២វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៨០ ដោយហោះកាត់ក្នុងចម្ងាយយ៉ាងជិត ត្រឹមតែប្រមាណជា ៤ពាន់គីឡូម៉ែត្រតែប៉ុណ្ណោះ។ ទិន្នន័យដែលប្រមូលបានដោយ Voyager-1 នេះ បង្ហាញអំពីស្រទាប់បរិយាកាសយ៉ាងក្រាស់ នៅលើទីតង់ ដោយបរិយាកាសនោះ មានធាតុផ្សំ ប្រមាណជា ៩០% ជា អាសូត។ ស្រទាប់បរិយាកាសដ៏ក្រាស់នេះបានបាំងជិតមិនឲ្យ Voyager ថតបានរូបភាពផ្ទៃដីទីតង់ដោយផ្ទាល់នោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ អាចប្រមូលបានទិន្នន័យ អំពីសម្ពាធ និងសីតុណ្ហភាព ដែលអាចឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសន្និដ្ឋានជាបឋមថា ក្រៅពីភពផែនដីរបស់យើង ទីតង់ទំនងជាទីកន្លែងតែមួយគត់ នៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យយើងនេះ ដែលមានទឹករាវនៅលើផ្ទៃដី។ វត្តមានទឹករាវ ដែលត្រូវបានបញ្ជាក់ ដោយភស្តុតាងច្បាស់លាស់ ២៥ឆ្នាំក្រោយមកទៀត នៅពេលដែលគេបញ្ជូនបេសកកម្មកាស៊ីនី-ហ៊ុយហ្កិនស៍ ទៅចុះចតដោយផ្ទាល់ លើដីទីតង់ នៅឆ្នាំ២០០៥កន្លងទៅ។ បេសកកម្មរបស់ Voyager-1 ត្រូវបញ្ចប់នៅត្រឹមភពសៅរ៍នេះ ដោយក្រោយពីហោះកាត់ទីតង់ និងភពសៅរ៍រួច យាន Voyager 1 ត្រូវហោះចាក់ឡើងទៅលើ ចេញពីប្លង់នៃគន្លងតារាវិថីរបស់ភព ហើយហោះសំដៅទៅក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ ក៏ប៉ុន្តែ យានទីពីរនៅក្នុងបេសកកម្ម Voyager គឺ Voyager-2 បានបន្តដំណើរទៅហោះកាត់ និងសិក្សាលម្អិតលើភពចំនួនពីរទៀត នៅប៉ែកខាងក្រៅបង្អស់នៃប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង ហើយដែលគិតមកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះ Voyager-2 គឺជាយានអវកាសតែមួយគត់ ដែលបានហោះកាត់ភពទាំងពីរនេះ គឺភពអ៊ុយរ៉ានុស និងណិបទូន។ ក្រោយពី Voyager-2 ហោះកាត់ភពណិបទូន នៅឆ្នាំ១៩៨៩ បេសកកម្មក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់ Voyager ត្រូវបិទបញ្ចប់ មុននឹងឈានទៅចាប់ផ្តើមបេសកកម្មថ្មីមួយទៀត គឺសិក្សាអំពីលំហក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ (Voyager Interstellar Mission)។ ដើម្បីសន្សំថាមពលទុកសម្រាប់បេសកកម្ម Interstellar នេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានសម្រេចបិទឧបករណ៍មិនចាំបាច់មួយចំនួនលែងឲ្យដំណើរការ ដោយក្នុងចំណោមឧបករណ៍ដែលត្រូវបញ្ឈប់ដំណើរការនោះ ក៏មានដែរ ម៉ាស៊ីនថតរូប។ ក៏ប៉ុន្តែ មុននឹងបិទលែងឲ្យដំណើរការ យាន Voyager-1 បានបង្វែរកាមេរ៉ាសំដៅមកប៉ែកខាងក្នុងនៃប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដើម្បីផ្តិតយករូបភាពជាលើកចុងក្រោយ។ រូបភាព ដែលថតពីចម្ងាយរហូតដល់ទៅ ៦ពាន់លានគីឡូម៉ែត្រនោះ ថតឃើញភពផែនដីរបស់យើងត្រឹមជាចំណុចភ្លឺដ៏តូចមួយ ប្រហាក់ប្រហែលនឹងផ្កាយមួយដួងតែប៉ុណ្ណោះ... ចំណុចភ្លឺពណ៌ខៀវ ដែលតារាវិទូដ៏ល្បីរបស់អាមេរិក គឺលោក Carl Sagan ដាក់ឈ្មោះឲ្យថា « The Pale Blue Dot »៕
កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ១៦តុលាកន្លងទៅនេះ ទីភ្នាក់ងារណាសាបានបាញ់បង្ហោះយានគ្មានមនុស្សបើកមួយគ្រឿង ឈ្មោះ “លូស៊ី” (Lucy) ឲ្យទៅហោះកាត់ និងសិក្សាលម្អិត អំពីបំណែកអាចម៍ផ្កាយ ដែលស្ថិតនៅក្នុងគន្លងតារាវិថីជាមួយនឹងភពព្រហស្បតិ៍។ យាន "លូស៊ី" នេះ នឹងត្រូវហោះកាត់អាចម៍ផ្កាយចំនួន ៧ នៅក្នុងបេសកកម្មដែលមានរយៈពេល ១២ឆ្នាំ។ “លូស៊ី” គឺជាឈ្មោះផូស៊ីលគ្រោងឆ្អឹងមួយនៃមនុស្សអម្បូរ “អូស្ត្រាឡូពីតែក” ដែលគេបានរកឃើញ នៅក្នុងប្រទេសអេត្យូពី កាលពីឆ្នាំ១៩៧៤។ លូស៊ី ដែលមានអាយុកាលរហូតដល់ទៅជាង ៣លានឆ្នាំ គឺជាគ្រោងឆ្អឹងមនុស្សបុរាណដ៏ចំណាស់បំផុត ដែលគេបានរកឃើញ ហើយជាផូស៊ីលដ៏សំខាន់មួយ ដែលជួយឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចសិក្សាស្វែងយល់កាន់តែច្បាស់ អំពីដើមកំណើត និងដំណើរវិវឌ្ឍនៃតំណពូជរបស់មនុស្សយើង។ ទីភ្នាក់ងារណាសាបានយកឈ្មោះ “លូស៊ី” នេះ ទៅដាក់ឲ្យយានអវកាសដែលទៅសិក្សាអំពីអាចម៍ផ្កាយនេះ គឺដោយសារតែគេគិតថា ផូស៊ីលនៃគ្រោងឆ្អឹងអាចជួយឲ្យយើងសិក្សាស្វែងយល់ អំពីដំណើរវិវឌ្ឍរបស់មនុស្សយ៉ាងណា អាចម៍ផ្កាយក៏អាចជួយឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសិក្សាស្វែងយល់ អំពីដំណើរវិវឌ្ឍនៃប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងបែបនោះដែរ ពីព្រោះថា អាចម៍ផ្កាយ គឺជាបំណែកដែលនៅសេសសល់ តាំងពីការកកើតប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ តាំងពីជាង ៤ពាន់លានឆ្នាំមុន។ នៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើងនេះ អាចម៍ផ្កាយមួយផ្នែក ស្ថិតនៅប្រមូលផ្តុំគ្នា ក្នុងតំបន់មួយ ស្ថិតនៅចន្លោះ រវាងភពអង្គារ និងភពព្រហស្បតិ៍ ហើយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា “ខ្សែក្រវ៉ាត់អាចម៍ផ្កាយ”។ ក៏ប៉ុន្តែ ក៏មានដែរអាចម៍ផ្កាយជាច្រើនផ្សេងទៀត ដែលស្ថិតនៅក្នុងគន្លងតារាវិថីជាមួយនឹងភពព្រហស្បតិ៍ ដោយប្រមូលផ្តុំគ្នាជាពីរផ្នែក មួយនៅត្រង់ចំណុចឡាក្រង់ “L4” ស្ថិតនៅខាងមុខភពព្រហស្បតិ៍ និងមួយទៀតស្ថិតនៅត្រង់ចំណុចឡាក្រង់ “L5” ខាងក្រោយភពព្រហស្បតិ៍។ អាចម៍ផ្កាយនៅក្នុងចំណុចឡាក្រង់ទាំងពីរនេះហើយ ដែលជាគោលដៅ ដែលយាន “លូស៊ី” ត្រូវហោះកាត់ និងសិក្សាលម្អិត ដោយនឹងត្រូវហោះកាត់អាចម៍ផ្កាយទាំងអស់ ចំនួន ៧ នៅក្នុងរយៈពេល ១២ឆ្នាំខាងមុខ។ ដើម្បីអាចធ្វើដំណើរចេញទៅដល់គន្លងភពព្រហស្បតិ៍ ហើយអាចហោះកាត់អាចម៍ផ្កាយ នៅក្នុងតំបន់ទាំងពីរនេះបាន លូស៊ីត្រូវការជាចាំបាច់នូវជំនួយពីកម្លាំងទំនាញផែនដី ទៅតាមយន្តការដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា “Gravity Assist”។ ក្រោយពីហោះកាត់អាចម៍ផ្កាយ នៅតំបន់ឡាក្រង់រួច បេសកកម្មរបស់លូស៊ីនឹងត្រូវបិទបញ្ចប់ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជាលែងមានដំណើរការតទៅទៀតហើយក៏ដោយ លូស៊ីនឹងបន្តស្ថិតនៅក្នុងគន្លងតារាវិថី វិលជុំវិញព្រះអាទិត្យតទៅមុខទៀត ជារៀងរហូត៕
យាន Voyager ដែលត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះ កាលពីឆ្នាំ១៩៧៧ បានធ្វើដំណើរចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ទៅដល់ចម្ងាយរហូតដល់ទៅរាប់ពាន់លានគីឡូម៉ែត្រពីផែនដី។ ក៏ប៉ុន្តែ ទោះជាយ៉ាងណា គេនៅតែអាចទាក់ទង និងបញ្ជូនទិន្នន័យទៅមកជាមួយ Voyager បាន។ តើការទាក់ទងនៅក្នុងរយៈចម្ងាយដ៏ឆ្ងាយនេះត្រូវធ្វើឡើងដោយរបៀបណា? នៅលើយាន Voyager ការទាក់ទង បញ្ជូន និងទទួលទិន្នន័យទៅមកជាមួយផែនដី ត្រូវធ្វើតាមរយៈអង់តែនរាងជាថាស ដែលមានមុខកាត់ ៣,៧ម៉ែត្រ ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារតែធនធានថាមពលនៅលើយានមានកម្រិត ដូច្នេះ Voyager អាចបញ្ជូនសញ្ញាដែលមានកម្លាំងត្រឹមជាង ២០វ៉ាត់តែប៉ុណ្ណោះ។ ដើម្បីប្រៀបធៀបឲ្យងាយយល់ វិទ្យុ FM ធម្មតាមួយ ដែលមានកម្លាំងផ្សាយ ១០គីឡូវ៉ាត់ អាចបញ្ជូនសញ្ញាបានខ្លាំងជាងរលកសញ្ញា ដែលបញ្ជូនចេញពីយាន Voyager រហូតដល់ទៅ ៥០០ដងឯណោះ។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ពី Voyager មកផែនដី គឺមានចម្ងាយយ៉ាងឆ្ងាយ រហូតដល់ទៅជាង ២០ពាន់លានគីឡូម៉ែត្រឯណោះ ហើយគេដឹងថា រលកសញ្ញាវិទ្យុ ក៏ដូចជាពន្លឺដែរ កាលណាធ្វើដំណើរទៅកាន់តែឆ្ងាយ កម្លាំងក៏ត្រូវថយចុះទៅតាមនោះដែរ គឺថយចុះដោយសមាមាត្រទៅនឹងការ៉េនៃចម្ងាយ (Inverse Square Law)។ ដូច្នេះ រលកសញ្ញាកម្លាំង ២០វ៉ាត់ពេលបញ្ជូនចេញពីយាន Voyageur ទម្រាំតែធ្វើដំណើរមកដល់ផែនដី កម្លាំងរបស់វាត្រូវថយចុះយ៉ាងខ្សោយបំផុត គឺប្រមាណជា ២០ពាន់លានដងខ្សោយជាងថាមពលដែលប្រើនៅក្នុងនាឡិកាប្រើថ្មមួយទៅទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជារលកសញ្ញា ដែលបញ្ជូនចេញពី Voyager នេះមានកម្លាំងយ៉ាងខ្សោយបែបនេះក៏ដោយ ក៏គេនៅតែអាចទទួលសញ្ញាបានដែរ តាមរយៈបណ្តាញទំនាក់ទំនងអវកាសរបស់ណាសា ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា « Deep Space Network » ហៅកាត់ថា « DSN »។ បណ្តាញទំនាក់ទំនងអវកាសនេះ ត្រូវបានទីភ្នាក់ងារណាសាសាងសង់ឡើង នៅក្នុងទីតាំង ចំនួន៣ផ្សេងគ្នា នៅជុំវិញពិភពលោក ដោយពីទីតាំងមួយទៅទីតាំងមួយមានចម្ងាយប្រហាក់ប្រហែលគ្នា គឺមួយនៅអាមេរិក មួយនៅអេស្ប៉ាញ និងមួយទៀតនៅអូស្រ្តាលី។ នៅទីតាំងទាំង ៣នេះ ត្រង់ទីតាំងនីមួយៗ គឺមានអង់តែនយ៉ាងតិចចំនួន ៤ ដោយក្នុងនោះមានអង់តែនដ៏ធំសម្បើមមួយមានមុខកាត់រហូតដល់ទៅ ៧០ម៉ែត្រ អមដោយអង់តែនធុនមធ្យម ជាច្រើនផ្សេងទៀត ដោយអង់តែននីមួយៗមានមុខកាត់ ៣៤ម៉ែត្រ។ ក្រៅពីមានមុខកាត់ធំ ព្រមទាំងអាចបង្វិលខ្លួនទៅតាមទិសដៅបានយ៉ាងសុក្រឹត អង់តែនទាំងនេះក៏មានបំពាក់ផងដែរ ដោយឧបករណ៍ដ៏ទំនើប ដែលអាចបញ្ជូនសញ្ញាបានឆ្ងាយ និងអាចទទួលសញ្ញាបញ្ជូនពីយានដែលនៅឆ្ងាយៗ ដូចជា យាន Voyager នេះបាន។ ក៏ប៉ុន្តែ ទោះជាមានបណ្តាញទំនាក់ទំនងអវកាសយ៉ាងទំនើប ដូចជា Deep Space Network នេះក៏ដោយ គេក៏មិនអាចនៅបន្តទាក់ទងជាមួយយាន Voyager នេះជារៀងរហូតបាននោះដែរ។ បញ្ហា គឺនៅត្រង់ថា យាន Voyager មិនត្រឹមតែធ្វើដំណើរកាន់តែឃ្លាតឆ្ងាយពីផែនដីនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា សមត្ថភាពក្នុងការផលិតថាមពលអគ្គិសនីនៅលើ Voyager ដែលជាយានដ៏ចំណាស់ជាង ៤០ឆ្នាំមកហើយនោះ ក៏កាន់តែធ្លាក់ចុះខ្សោយផងដែរ ពីមួយថ្ងៃពីមួយថ្ងៃ។ គិតមកទល់នឹងពេលនេះ ឧបករណ៍វិទ្យាសាស្រ្តមួយចំនួន នៅលើយាន Voyager ត្រូវបានណាសាបញ្ឈប់លែងឲ្យដំណើរការរួចទៅហើយ ដើម្បីសន្សំសំចៃថាមពល ហើយតាមការព្យាករ គ្រប់ឧបករណ៍វិទ្យាសាស្រ្តទាំងអស់នៅលើយាន Voyager នឹងត្រូវបញ្ឈប់ដំណើរការ នៅត្រឹមឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជាលែងមានឧបករណ៍ប្រមូលទិន្នន័យវិទ្យាសាស្រ្ត ក៏ប៉ុន្តែ Voyager នឹងនៅតែបន្តទាក់ទងជាមួយផែនដីបាន តាមរយៈ Deep Space Network ក្នុងរយៈពេលប្រមាណជា ១០ឆ្នាំក្រោយមកទៀត គឺរហូតទៅដល់អំឡុងឆ្នាំ២០៣៦ ទើប Voyager ត្រូវអស់ថាមពល ដាច់ការទាក់ទងទាំងស្រុងជាមួយនឹងភពផែនដីរបស់យើង៕
Voyager គឺជាយានដំបូងបង្អស់ ដែលអាចធ្វើដំណើររហូតចេញផុតពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ចូលទៅដល់លំហ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Interstellar។ បេសកកម្មរបស់ Voyager ក៏បានជួយឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចស្វែងយល់បានយ៉ាងច្រើនផងដែរ អំពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង។ យាន Voyager ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះនៅឆ្នាំ១៩៧៧ ដោយ Voyager-2 ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះមុន នៅថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ហើយជាងពីរសប្តាហ៍ក្រោយមកទៀត គឺនៅថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញា ទើប Voyager-1 ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះទៅតាមក្រោយ។ Voyager-1 នេះ ថ្វីដ្បិតតែបាញ់បង្ហោះក្រោយមែន ក៏ប៉ុន្តែ ធ្វើដំណើរក្នុងគន្លងមួយ ដែលត្រូវទៅដល់ភពព្រហស្បតិ៍មុន Voyager-2 គឺទៅដល់នៅថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៩ (២ឆ្នាំកន្លះក្រោយបាញ់បង្ហោះ ក៏ប៉ុន្តែ ៤ខែមុន Voyager-2)។ Voyager-1 ហោះកាត់ក្បែរភពព្រហស្បតិ៍ ក្នុងរយៈចម្ងាយយ៉ាងជិត គឺត្រឹមតែប្រមាណជា ២៨ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺជិតជាងចម្ងាយរវាងផែនដី និងព្រះចន្ទទៅទៀត។ ការហោះកាត់ក្បែរបែបនេះ ធ្វើឲ្យ Voyager-1 ត្រូវរងនូវកម្លាំងទំនាញយ៉ាងសម្បើមរបស់ភពព្រហស្បតិ៍ ហើយតាមយន្តការ Gravity assist កម្លាំងទំនាញនេះបានជួយឲ្យ Voyager-1 បង្កើនល្បឿនរហូតដល់ទៅជិតទ្វេដង គឺអាចធ្វើដំណើរក្នុងល្បឿនប្រមាណជា ៧ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង សំដៅទៅកាន់ភពបន្ទាប់ គឺភពសៅរ៍។ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជានៅក្នុងល្បឿនយ៉ាងលឿនបែបនេះក៏ដោយ Voyager 1 ត្រូវចំណាយពេលរហូតដល់ទៅ ២០ខែ (ជាង១ឆ្នាំកន្លះ) ទើបអាចធ្វើដំណើរទៅដល់ភពសៅរ៍ នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៨០។ នៅត្រង់ភពសៅរ៍នេះ Voyager 1 មិនត្រឹមតែត្រូវតែហោះកាត់ភពសៅរ៍ដោយផ្ទាល់តែប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ បេសកកម្មដ៏ចម្បងមួយទៀត គឺហោះកាត់ក្បែរព្រះចន្ទដ៏ធំរបស់ភពសៅរ៍ គឺ “ទីតង់” (Titan)។ ភាពចាំបាច់នៃគន្លងផ្លូវដែលត្រូវហោះកាត់ក្បែរទីតង់នេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យបេសកកម្មរបស់ Voyager 1 ត្រូវបញ្ចប់ត្រឹមភពសៅរ៍ ដោយក្រោយពីហោះកាត់ទីតង់ ភពសៅរ៍រួច ឥទ្ធិពលនៃកម្លាំងទំនាញបានធ្វើឲ្យគន្លងរបស់ Voyager 1 ត្រូវហោះចាក់ឡើងទៅលើ ចេញពីប្លង់នៃគន្លងតារាវិថីរបស់ភព ហើយហោះសំដៅទៅក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ Voyager 2 ហោះកាត់ភពព្រហស្បតិ៍ នៅថ្ងៃទី៩ កក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៩ ហើយបានធ្វើដំណើរមកដល់ភពសៅរ៍ នៅថ្ងៃទី២៥ សីហា ឆ្នាំ១៩៨១ គឺជិត ១០ខែក្រោយ Voyager 1។ បន្ទាប់ពីហោះចេញពីភពសៅរ៍ Voyager-2 បានបន្តដំណើរទៅហោះកាត់ភពអ៊ុយរ៉ានុស នៅថ្ងៃទី២៤ មករា ឆ្នាំ១៩៨៦ ហើយជាង៣ឆ្នាំក្រោយមកទៀត ហោះកាត់ភពណិបទូន នៅថ្ងៃទី២៥ សីហា ឆ្នាំ១៩៨៩ មុននឹងបន្តដំណើរចេញទៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដោយចាក់ចុះទៅខាងក្រោម ផ្ទុយពីទិសដៅរបស់ Voyager 1។ មកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ យានទាំងពីរសុទ្ធតែបានធ្វើដំណើរចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ទៅដល់លំហ ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា Interstellar ដោយ Voyager 1 បានចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ កាលពីឆ្នាំ២០១២ ហើយធ្វើដំណើរទៅដល់ចម្ងាយជាង ២៣ពាន់លានគីឡូម៉ែត្រពីផែនដី (២១ម៉ោងនិង២៥នាទីពន្លឺ) ចំណែក Voyager 2 ចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ នៅឆ្នាំ២០១៨ ហើយបច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ២០ពាន់លានគីឡូម៉ែត្រពីផែនដី (១៧ម៉ោងនិង៤៦នាទីពន្លឺ)៕
តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប (James Webb Space Telescope) ដែលមានទំហំធំជាងទីលានបាល់ទះទៅទៀតនោះ នឹងត្រូវគេបាញ់បង្ហោះទៅដាក់ក្នុងគន្លងតារាវិថីបានដោយរបៀបណា? តើជេមស៍វេបនេះនឹងត្រូវស្ថិតនៅក្នុងគន្លងតារាវិថីបែបណា? ចម្ងាយប៉ុន្មានពីផែនដី? ហើយតើត្រូវចំណាយពេលប៉ុន្មានទើបអាចធ្វើដំណើរទៅដល់គន្លងតារាវិថីនោះ? ជេមស៍វេប ដែលគ្រាន់តែកែវមានមុខកាត់ដល់ទៅ ៦ម៉ែត្រកន្លះ ហើយមានទំហំសរុប រាប់ទាំងខែលការពារពន្លឺថ្ងៃរហូតដល់ទៅ ២១ម៉ែត្រ គឺជាតេឡេស្កុបអវកាសដ៏ទំនើប ហើយក៏ជាតេឡេស្កុបដ៏ធំបំផុតមួយផងដែរ។ ដូច្នេះហើយបានជាជេមស៍វេបត្រូវបានគេសាងសង់ឡើងជាផ្នែកដែលអាចបត់ឲ្យនៅទំហំតូចល្មមអាចផ្ទុកលើរ៉ុកកែតបាន។ រ៉ុកកែតដែលគេប្រើ ដើម្បីបាញ់បង្ហោះតេឡេស្កុបជេមស៍វេបនេះ គឺរ៉ុកកែតធុន « អារីយ៉ាន-៥ » របស់ទីភ្នាក់ងារអវកាសអឺរ៉ុប ហើយត្រូវបាញ់បង្ហោះចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូ ស្ថិតនៅហ្គីយ៉ាន ដែនដីនាយសមុទ្ររបស់បារាំង។ ការណ៍ដែលគេបាញ់បង្ហោះតេឡេស្កុបជេមស៍វេប ចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសអឺរ៉ុបនេះ ម្យ៉ាង ដោយសារតែមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូមានទីតាំងអំណោយផល គឺនៅក្បែរខ្សែអេក្វាទ័រ ហើយម្យ៉ាងទៀត គឺដោយសារតែរ៉ុកកែតអារីយ៉ាន ជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលមានមុខកាត់ធំត្រូវទៅនឹងទំហំរបស់ជេមស៍វេប។ គិតចាប់តាំងពីពេលបាញ់បង្ហោះ រហូតដល់ពេលដែលជេមស៍វេបត្រូវពន្លាតចេញជារូបរាងពេញលេញ គេត្រូវចំណាយពេលរហូតដល់ទៅជិត៣សប្តាហ៍។ ហើយរហូតទាល់តែប្រមាណជា ៣០ថ្ងៃក្រោយបាញ់បង្ហោះ ទើបជេមស៍វេបធ្វើដំណើរទៅដល់គោលដៅចុងក្រោយ នៅត្រង់ចំណុច « ឡាក្រង់ទី២ » ឬ L2។ ចំណុចឡាក្រង់នេះ ដែលយកតាមឈ្មោះអ្នកប្រាជ្ញបារាំង ដើមកំណើតអ៊ីតាលី Joseph-Louis Lagrange ជាចំណុចពិសេសមួយ ដែលមានតុល្យភាព រវាងកម្លាំងទំនាញព្រះអាទិត្យ និងកម្លាំងទំនាញផែនដី ធ្វើឲ្យតេឡេស្កុបជេមស៍វេប ត្រូវស្ថិតក្នុងគន្លងវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យ ក្នុងល្បឿនត្រូវគ្នានឹងផែនដី ហើយអាចស្ថិតនៅត្រង់ទីតាំងនេះជាប់ជាប្រចាំក្នុងរយៈពេលយូរ ដោយមិនទាមទារកម្លាំងម៉ូទ័រ និងថាមពលច្រើន ដើម្បីរក្សាលំនឹងនៃគន្លងតារាវិថី។ នៅត្រង់ចំណុចឡាក្រង់នេះ ចម្ងាយ រវាងតេឡេស្កុបជេមស៍វេប និងផែនដី ក៏ស្ថិតនៅស្ថិរជាប់ជាប្រចាំត្រឹម ១លាន៥សែនគីឡូម៉ែត្រ ផ្តល់ភាពងាយស្រួលក្នុងការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង និងបញ្ជូនទិន្នន័យ រវាងតេឡេស្កុប និងសាលបញ្ជាដែលនៅលើដី។ រឹតតែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត ការណ៍ដែលតេឡេស្កុបជេមស៍វេបស្ថិតនៅក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះអាទិត្យ ត្រង់ចំណុច « ឡាក្រង់ទី២ » នេះ គឺមានន័យថា ទាំងព្រះអាទិត្យ ទាំងផែនដី និងទាំងព្រះចន្ទ ត្រូវស្ថិតនៅប៉ែកម្ខាងជាប់ជាប្រចាំ គឺប៉ែកដែលមានខែលការពារពន្លឺថ្ងៃ ក្នុងពេលដែលកែវតេឡេស្កុបត្រូវបែរទៅប៉ែកម្ខាងទៀត គឺទៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ និយាយដោយសាមញ្ញ គឺប្រៀបដូចជា តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនេះត្រូវបែរទៅផ្នែកខាងយប់ជាប់ជាប្រចាំ អាចឆ្លុះសង្កេតមើលទៅក្នុងលំហអវកាសជាប់ជាប្រចាំ ២៤ម៉ោង លើ២៤ម៉ោង ដោយគ្មានការរំខានពីពន្លឺ ទាំងពន្លឺដោយផ្ទាល់ពីព្រះអាទិត្យ និងទាំងពន្លឺដែលចាំងផ្លាតពីផែនដី និងព្រះចន្ទ៕
តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប (James Webb Space Telescope) ដែលគេគ្រោងបាញ់បង្ហោះ នៅចុងឆ្នាំ២០២១នេះ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាតេឡេស្កុបដ៏ទំនើបបំផុតមួយ ហើយដែលអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តកំពុងទន្ទឹងរង់ចាំ ដើម្បីអាចប្រើតេឡេស្កុបនេះសិក្សាលម្អិតទៅលើចក្រវាល រាប់ចាប់តាំងពីការសង្កេតមើលផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ីដំបូងៗក្រោយហេតុការណ៍ប៊ីកប៊ែង រហូតដល់ការសិក្សាលម្អិតទៅលើធាតុផ្សំនៃបរិយាកាសលើភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប (James Webb) ជាគម្រោងរួមគ្នា រវាងទីភ្នាក់ងារអវកាសអាមេរិកណាសា ទីភ្នាក់អវកាសអឺរ៉ុបអេសា និងទីភ្នាក់ងារអវកាសកាណាដា។ សាងសង់ក្នុងគម្រោង ដែលត្រូវចំណាយលុយរហូតដល់ទៅ ១០ពាន់លានដុល្លារ តេឡេស្កុបជេមស៍វេប មានកែវដែលមានមុខកាត់រហូតដល់ទៅ ៦ម៉ែត្រកន្លះ ពោលគឺ ធំជាងកែវតេឡេស្កុបហឺបលដល់ទៅ ៦ដងឯណោះ។ ក្រៅពីមានមុខកាត់កែវធំអាចចាប់ពន្លឺបានច្រើននេះ តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនៅមានលក្ខណៈពិសេសចម្បងមួយទៀត គឺអាចចាប់ពន្លឺអាំងហ្វ្រារូ (Infrarouge/Infrared) នៅក្នុងហ្វ្រេកង់យ៉ាងទាបដែលតេឡេស្កុបហឺបលមិនអាចចាប់បាន។ សមត្ថភាពក្នុងការចាប់ពន្លឺក្នុងហ្វ្រេកង់យ៉ាងទាបនេះ វាជាចំណុចសំខាន់ ដើម្បីឆ្លុះមើលផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី ដែលនៅឆ្ងាយៗ រហូតដល់ជាយនៃចក្រវាលដែលគេហៅថា Observable Universe ហើយអាចឲ្យយើងសង្កេត និងសិក្សាស្វែងយល់ អំពីការកកើតផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ីដំបូងៗបំផុត នៅមិនយូរប៉ុន្មានក្រោយហេតុការណ៍ប៊ីកប៊ែង។ តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនេះក៏មានសមត្ថភាពផងដែរ ក្នុងការសិក្សាលម្អិត ដើម្បីកំណត់ធាតុផ្សំនៃបរិយាកាសនៅលើភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដែលនេះជាគន្លឹះដ៏សំខាន់មួយ នៅក្នុងការសិក្សា អំពីលទ្ធភាពនៃវត្តមានជីវិតក្រៅភពផែនដី។ តាមគម្រោង តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនឹងត្រូវគេបាញ់បង្ហោះ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ដោយប្រើរ៉ុកកែតអារីយ៉ាន-៥ (Ariane-5) បាញ់ចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូ ក្នុងដែនដីហ្គីយ៉ានរបស់បារាំង។ ជេមស៍វេបនឹងត្រូវបាញ់បង្ហោះទៅដាក់ក្នុងគន្លងតារាវិថីជុំវិញព្រះអាទិត្យ ហើយស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ១,៥លានគីឡូម៉ែត្រពីផែនដី (ឆ្ងាយជាងចម្ងាយរវាងផែនដីនិងព្រះចន្ទរហូតដល់ទៅ៤ដង)៕
ការធ្វើដំណើរពីស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិត្រឡប់មកផែនដី តាមយានសូយូស ត្រូវចំណាយពេលសរុប ៣ម៉ោងកន្លះ ក៏ប៉ុន្តែ មុននឹងចាប់ផ្តើមដំណើរនេះ គេត្រូវត្រៀមរៀបចំជាមុនជាច្រើនសប្តាហ៍ ជាពិសេស គឺត្រៀមទីតាំងសម្រាប់យានចុះចត និងគណនាគន្លងផ្លូវ ដែលត្រូវធ្វើដំណើរ ដើម្បីអាចចុះចតឲ្យចំទីតាំងដែលបានកំណត់ ក្នុងល្បឿន ក៏ដូចជារង្វាស់មុំសមរម្យ សម្រាប់សុវត្ថិភាពរបស់អវកាសយានិក។ នៅថ្ងៃចេញដំណើរ អវកាសយានិក ដែលដល់វេនត្រូវវិលត្រឡប់មកផែនដីវិញ ត្រូវផ្ទេរចេញពីស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ចូលទៅក្នុងយានសូយូស រួចហើយបិទទ្វារទាំងពីរ មុននឹងចាប់ផ្តើមផ្តាច់ខ្លួនចេញពីស្ថានីយ៍ ក្នុងដំណាក់កាលដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Undocking។ ការផ្តាច់ខ្លួន ឬ Undocking ត្រូវធ្វើឡើងដោយសន្សឹមៗ ដោយសូយូសត្រូវរំកិលខ្លួនឃ្លាតពីស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ក្នុងល្បឿន ក្នុងចន្លោះពី ១២ ទៅ ១៥សង់ទីម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី។ ការរំកិលខ្លួនចេញនេះ ធ្វើឡើងដោយកម្លាំងរុញពីមេកានិចរបស់ច្រកទ្វារ ឬ Docking Port សុទ្ធសាធ ដោយនៅក្នុងអំឡុងពេលដំបូងនោះ យានសូយូសស្ថិតនៅកៀកនឹងស្ថានីយ៍អវកាសខ្លាំងពេក នៅមិនទាន់អាចប្រើម៉ូទ័របាននៅឡើយ។ រហូតទាល់តែ ៣នាទីក្រោយមក នៅពេលដែលសូយូសចេញទៅដល់ចម្ងាយប្រមាណជា ២០ម៉ែត្រពីស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ទើបគេចាប់ផ្តើមបញ្ឆេះម៉ូទ័ររយៈពេល ១៥វិនាទី ដើម្បីឲ្យសូយូសឃ្លាតចេញពីស្ថានីយ៍អវកាសក្នុងល្បឿនកាន់តែលឿនរហូតដល់ ២គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង ហើយចេញទៅដល់រយៈចម្ងាយមួយ ដែលមានសុវត្ថិភាពពីការបុកទង្គិចគ្នាជាមួយស្ថានីយ៍អវកាស។ ដំណាក់កាលបន្ទាប់ គឺដំណាក់កាលដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Deorbit burn ដើម្បីបន្ថយល្បឿនយាន ឲ្យចេញពីគន្លងតារាវិថី ហើយធ្លាក់ចុះសំដៅទៅកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី។ នៅក្នុងដំណាក់កាលនេះ សូយូសត្រូវបញ្ឆេះម៉ូទ័រ ក្នុងរយៈពេលដ៏ជាក់លាក់មួយ គឺ ៤នាទីនិង៤៥វិនាទី ធ្វើឲ្យយានស្ថិតក្នុងគន្លងសមរម្យមួយ សំដៅទៅកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី នៅក្នុងដំណាក់កាលដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « Re-entry »។ ចាប់ពីពេលបញ្ឆេះម៉ូទ័រ ក្នុងដំណាក់កាល Deorbit burn រហូតដល់ពេលយានសូយូសធ្វើដំណើរទៅដល់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ហើយចុះចតលើដី គេត្រូវប្រើពេលគិតជាសរុប ប្រមាណជា ៥៥នាទី។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រមាណជា ៣០នាទីមុនចូលទៅដល់ស្រទាប់បរិយាកាស ហើយសូយូសចុះទៅដល់រយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ១៤០គីឡូម៉ែត្រពីដី សូយូសត្រូវបំបែកខ្លួនចេញជា ៣ផ្នែកដាច់ពីគ្នា គឺ Orbital Module, Descent Module និង Service Module/Instrument Compartment។ ក្នុងចំណោមផ្នែកទាំង៣នេះ មានតែ Descent Module មួយតែប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវចុះចតមកលើដីវិញ ចំណែកឯផ្នែកពីរផ្សេងទៀតត្រូវធ្លាក់ចុះមកដែរ ក៏ប៉ុន្តែ ត្រូវឆេះអស់ ដោយសារការកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស។ Descent Module ក៏ត្រូវរងនឹងកម្លាំងកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស ធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាពត្រូវកើនឡើងខ្លាំងដែរ ក៏ប៉ុន្តែ ផ្នែកដែលមានផ្ទុកអវកាសយានិកនេះ មានខែលការពារកម្តៅនៅពីខាងក្រោម ដែលអាចការពារទាំងតួយានមិនឲ្យផ្ទុះឆេះ និងអាចការពារទាំងអវកាសយានិកដែលនៅខាងក្នុង មិនឲ្យរងនឹងសីតុណ្ហភាពក្តៅខ្លាំង។ ភាពកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាសនេះ ក៏វាធ្វើឲ្យយានអាចបន្ថយល្បឿនបានយ៉ាងច្រើនផងដែរ ហើយនៅពេលដែលយានធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹមរយៈកម្ពស់ត្រឹមប្រមាណជា ១០គីឡូម៉ែត្រពីដី ល្បឿនដែលកាលពីនៅក្នុងទីអវកាសមានដល់ទៅ ២៨ ០០០គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង ត្រូវធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹមតែប្រមាណជា ៨០០គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយម៉ោង។ ដើម្បីបន្ថយល្បឿនឲ្យធ្លាក់ចុះមកនៅកាន់តែទាបជាងនេះទៅទៀត ឆ័ត្រយោងជាច្រើននឹងត្រូវបើកជាបន្តបន្ទាប់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ ដោយឆ័ត្រយោងធំចុងក្រោយ (Main Parachute) ត្រូវបើក នៅរយៈកម្ពស់ ៨៥០០ម៉ែត្រពីដី ហើយបន្ថយល្បឿនយានឲ្យមកនៅត្រឹមប្រមាណជា ២២គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង (៦ម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី)។ ប៉ុន្មាននាទីក្រោយមកទៀត នៅរយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ៥០០០ម៉ែត្រពីដី ខែលការពារកម្តៅត្រូវផ្តាច់ចេញពីតួយាន ហើយឥន្ធនៈ ក៏ដូចជា អុកស៊ីសែន ដែលនៅសល់ក្នុងធុង ក៏ត្រូវគេបំភាយចេញ ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការផ្ទុះយាន នៅពេលចុះទៅដល់ដី។ នៅពេលទៅដល់កម្ពស់ប្រមាណជា ៧០សង់ទីម៉ែត្រពីដី កូនរ៉ុកកែតតូចៗចំនួន ៦ ដែលនៅពីក្រោមយានត្រូវគេបញ្ឆេះឡើង ដើម្បីបន្ថយល្បឿនយានឲ្យមកនៅត្រឹមតែប្រមាណជាង ១ម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី មុននឹងធ្លាក់ចុះសន្សឹមៗទៅលើដី នៅត្រង់ទីតាំង ដែលមានក្រុមសង្រ្គោះនៅរង់ចាំ ដើម្បីជួយបើកទ្វារ និងយកអវកាសយានិកចេញពីយាន៕
ក្រោយបាញ់បង្ហោះចេញពីដី យានសូយូសហោះក្នុងគន្លងតារាវិថីជុំវិញផែនដី ក្នុងល្បឿនរហូតដល់ទៅ ២៨ ០០០គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង ពោលគឺល្បឿនប្រហាក់ប្រហែលនឹងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ។ សំណួរសួរថា តើធ្វើយ៉ាងណាទើបអាចឲ្យយានពីរ ដែលធ្វើដំណើរក្នុងល្បឿនលឿនជាងគ្រាប់កាំភ្លើងរហូតដល់ទៅ១០ដង អាចហោះស្កាត់ជួបគ្នា និងតភ្ជាប់គ្នា នៅក្នុងទីអវកាសបាន? ការហោះស្កាត់ជួបនៅក្នុងទីអវកាស ដែលគេហៅថា « Rendezvous » គឺជាប្រតិបត្តិការ ដែលត្រូវធ្វើឡើង រវាងយានពីរ ដោយយានទីមួយ គេឲ្យឈ្មោះតាមភាសាអង់គ្លេសថា « Chaser » ក្នុងករណីនេះ គឺយានសូយូស ដែលត្រូវផ្លាស់ទី ដើម្បីហោះទៅជួបយានទីពីរ ដែលជាយានគោលដៅ ឬ « Target » ក្នុងករណីនេះ គឺស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ។ អ្វីដែលយានសូយូសត្រូវធ្វើ គឺត្រូវធ្វើដំណើរឲ្យដល់រយៈកម្ពស់ស្មើនឹងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ក៏ប៉ុន្តែ មិនមែនជាការហោះឡើងដោយត្រង់តែម្តងនោះទេ គឺត្រូវធ្វើទៅតាមយន្តការមួយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះ ជាភាសាអង់គ្លេសថា Hohmann Transfer ទៅតាមឈ្មោះរបស់អ្នកប្រាជ្ញអាល្លឺម៉ង់នៅដើមសតវត្សរ៍ទី២០ គឺ Walter Hohmann។ នៅក្នុងការផ្លាស់ប្តូរគន្លងតារាវិថី តាមរយៈយន្តការ Hohmann Transfer គេត្រូវបញ្ឆេះម៉ូទ័រ ឬហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Burn » ចំនួនពីរលើក។ លើកទីមួយ គឺដើម្បីពង្រីកចុងម្ខាងទៀតនៃគន្លងតារាវិថី ឲ្យដល់រយៈកម្ពស់ដែលគេចង់បាន ហើយនៅពេលដែលយានធ្វើដំណើរបានកន្លះជុំ ទៅដល់ចុងម្ខាងទៀតនោះ គេត្រូវបញ្ឆេះម៉ូទ័រជាលើកទី២ ដើម្បីបង្កើនរយៈកម្ពស់ឲ្យបានស្មើគ្នាទាំងសងខាង។ នៅក្នុងករណីហោះស្កាត់ជួបគ្នា (Rendezvous) សូយូសមិនត្រឹមតែត្រូវបង្កើនគន្លងតារាវិថីឲ្យស្មើនឹងគន្លងរបស់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ជាងនេះទៅទៀត គេត្រូវធ្វើយ៉ាងណា ឲ្យសូយូសទៅដល់ចំពេលជាមួយនឹងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ។ ដោយសារតែការធ្វើបែបនេះទាមទារឲ្យមានការគណនាយ៉ាងសុក្រឹត ហើយគេក៏មិនអាចព្យាករទុកជាមុនដោយសុក្រឹត អំពីគន្លងរបស់សូយូសក្រោយពីបាញ់បង្ហោះភ្លាមៗ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Insertion Orbit » ដូច្នេះ គេមិនបង្កើនគន្លងតារាវិថី ពី Insertion Orbit ទៅដល់គន្លងរបស់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិតែម្តងនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ គេត្រូវធ្វើជាពីរដំណាក់កាល ដោយទីមួយ ត្រូវបង្កើនគន្លងតារាវិថី ពី Insertion Orbit ទៅគន្លងតារាវិថីមួយទៀត ស្ថិតនៅរយៈកម្ពស់ ៣៧០គីឡូម៉ែត្រ ហើយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « Phasing Orbit »។ នៅក្នុងដំណាក់កាលទី២ សូយូសត្រូវបញ្ឆេះម៉ូទ័រ (Burn) ចំនួន ៣លើក ដោយពីរលើកដំបូង ឲ្យសូយូសបង្កើនគន្លងតារាវិថីទៅដល់ស្មើនឹងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ចំណែក Burn លើកទី៣ គឺដើម្បីឲ្យសូយូស មិនត្រឹមតែអាចស្ថិតនៅក្នុងគន្លងតារាវិថីជាមួយគ្នានោះទេ តែជាងនេះទៅទៀត អាចមានល្បឿនស្មើគ្នានឹងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ។ ក្រោយពីសូយូសធ្វើដំណើរមកដល់ក្បែរស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ហើយមានល្បឿនស្មើគ្នារួចហើយ ដំណាក់កាលបន្ទាប់ គឺ Docking។ ជាដំបូង សូយូសត្រូវបង្ខិតខ្លួនបន្តិចម្តងៗ ឲ្យចូលទៅជិតស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ហើយនៅពេលចូលទៅដល់ចម្ងាយប្រមាណជា ៤០០ម៉ែត្រពីស្ថានីយ៍ សូយូសត្រូវហោះវាង សំដៅទៅកាន់ច្រកទ្វារ ឬ Docking Port របស់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ រួចហើយតម្រង់ក្បាល ឲ្យ Docking Port របស់សូយូស និង Docking Port របស់ស្ថានីយ៍ត្រូវស្ថិតនៅស្របគ្នា លើអ័ក្សតែមួយ។ ក្រោយពី Docking Port ទាំងពីរស្ថិតនៅស្របគ្នាហើយៗ សូយូស និងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិស្ថិតនៅចម្ងាយត្រឹមប្រមាណ ពី ១៥០ម៉ែត្រ ទៅ ១៨០ម៉ែត្រពីគ្នា គេត្រូវចាប់ផ្តើមដំណាក់កាលចុងក្រោយ គឺសូយូសចាប់ផ្តើមហោះដោយយឺតៗ ក្នុងល្បឿនត្រឹមប្រមាណជា ១០សង់ទីម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី ដើម្បីចូលទៅភ្ជាប់ជាមួយនឹងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ មុននឹងអាចចាប់ផ្តើមនីតិវិធីត្រួតពិនិត្យសុវត្ថិភាព រួចហើយបើកទ្វារ ផ្ទេរអវកាសយានិកចេញពីសូយូស ចូលទៅក្នុងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ៕
សូយូសជាកម្មវិធីអវកាសរបស់រុស្ស៊ី ហើយជាកម្មវិធីអវកាសដ៏ចំណាស់បំផុតមួយ ដែលចាប់កំណើតតាំងពីសម័យកាលប្រជែងអវកាសក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់ ហើយនៅបន្តមានដំណើរការមកទល់នឹងសព្វថ្ងៃ។ ក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ២០១១ ដល់ឆ្នាំ២០២០ សូយូសនេះគឺជាយានអវកាសតែមួយគត់ ដែលរ៉ាប់រងការដឹកអវកាសយានិកទៅកាន់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ។ តើការបាញ់បង្ហោះយានសូយូសទៅកាន់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ មានដំណើរការទៅយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ? ឈ្មោះ “សូយូស”នេះ មិនមែនសំដៅតែទៅលើតួយានអវកាសមួយនោះទេ តែសំដៅទាំងទៅលើយាន និងទាំងតួរ៉ុកកែតដែលគេប្រើដើម្បីបាញ់បង្ហោះយាន។ យានអវកាសនេះទៀតសោតក៏ត្រូវបែងចែកជាពីរផងដែរ គឺយានសម្រាប់ដឹកអវកាសយានិក ហៅថា “សូយូស” ចំណែកប្រភេទយានសូយូសមួយទៀតដែលដឹកតែសម្ភារៈ គេហៅថា “ប្រូហ្គ្រែស” (Progress)។ នៅក្នុងបេសកកម្មដឹកអវកាសយានិកទៅកាន់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ យានសូយូសត្រូវគេបាញ់បង្ហោះ ចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាស “បៃកូនួរ” ស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន ដោយប្រើរ៉ុកកែតសូយូស។ ដំណាក់កាលដំបូង គឺការហោះឡើងពីទីតាំងបាញ់បង្ហោះ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Lift off » ហើយដើម្បីមានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ អាចរុញរ៉ុកកែតឲ្យហោះឡើងទៅបាន នៅក្នុងដំណាក់កាលនេះ រ៉ុកកែតសូយូសត្រូវប្រើម៉ូទ័រដែលនៅកណ្តាលផង ហើយបូករួមជាមួយនឹងប៊ូស្ទ័រទាំង៤ ដែលនៅជុំវិញ ដែលគេត្រូវរាប់ថាជា “កំណាត់ទី១” (1st stage)។ នៅពេលហោះចេញពីដី ពីដំបូង សូយូស (ក៏ដូចជារ៉ុកកែតអវកាសផ្សេងទៀតដែរ) ត្រូវហោះត្រង់ទៅលើ មុននឹងបត់ក្បាលសំដៅទៅទិសខាងកើត ស្របទៅតាមទិសនៃរង្វិលផែនដី (Gravity Turn)។ ៤៥វិនាទីក្រោយបាញ់ចេញពីដី (T+45) រ៉ុកកែតសូយូសធ្វើដំណើរទៅដល់រយៈកម្ពស់ ១១គីឡូម៉ែត្រ ហើយបង្កើនល្បឿនដល់ ១៦៤០គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង។ នេះជាចំណុច ដែលគេច្រើនតែហៅថា « MAX-Q » មកពីពាក្យពេញថា « Maximum Dynamic Pressure » ពោលជាចំណុចដែលតួរ៉ុកកែតត្រូវរងនូវកម្លាំងសម្ពាធខ្លាំងបំផុតពីភាពកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស។ ជិត២នាទីក្រោយបាញ់ចេញពីដី សូយូសធ្វើដំណើរទៅដល់រយៈកម្ពស់ ៤០គីឡូម៉ែត្រ ហើយប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព ដែលលែងចាំបាច់ទៀតហើយនោះក៏ត្រូវផ្តាច់ចេញ ហើយប៉ុន្មានវិនាទីក្រោយមកទៀត ប៊ូស្ទ័រទាំង៤ ដែលប្រើអស់ឥន្ធនៈក៏ត្រូវពន្លត់ម៉ូទ័រ បន្ទាប់មក ផ្តាច់ខ្លួនចេញ ហើយធ្លាក់ចុះមកដីវិញ ដោយត្រូវធ្លាក់ នៅចម្ងាយប្រមាណជា ៣៥០គីឡូម៉ែត្រ ពីទីតាំងបាញ់ ក្នុងតំបន់វាលរហោស្ថាន ដែលមិនមានមនុស្សរស់នៅ ដើម្បីចៀសវាងបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកនៅលើដី។ ក្នុងអំឡុងពេលនោះ រ៉ុកកែតសូយូសបន្តបង្កើនល្បឿនទៅមុខ ដោយប្រើតែម៉ូទ័រដែលនៅកណ្តាល ដែលគេហៅថា “កំណាត់ទី២” (2nd Stage)។ ប្រមាណជិត ៣នាទី ក្រោយបាញ់បង្ហោះ នៅពេលដែលរ៉ុកកែតហោះចេញទៅផុតស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី សម្បកដែកដែលស្រោបពីក្រៅយានក៏ត្រូវផ្តាច់ចេញ ហើយប្រមាណជា ២នាទីក្រោយមកទៀត (ជិត ៥នាទីក្រោយបាញ់បង្ហោះ) ម៉ូទ័រនៃកំណាត់ទី៣ចាប់ផ្តើមដំណើរការ ហើយកំណាត់ទី២ក៏ត្រូវផ្តាច់ចេញ។ ដើម្បីចៀសវាងការបន្សល់នូវកាកសំណល់ក្នុងទីអវកាស កំណាត់ទី២នេះ ក៏ដូចជា សម្បកស្រោបយាន សុទ្ធតែត្រូវធ្លាក់ចុះទៅដីវិញ ទៅតាមគន្លងស្រដៀងគ្នាទៅនឹងប៊ូស្ទ័រនៃកំណាត់ទី១។ នៅពេលផ្តាច់កំណាត់ទី២នោះ រ៉ុកកែតធ្វើដំណើរទៅដល់រយៈកម្ពស់ ១៧០គីឡូម៉ែត្រ ហើយមានល្បឿន ១៣ ២៥០គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង។ ប្រមាណ ៩នាទីក្រោយបាញ់បង្ហោះ កំណាត់ទី៣ ដែលជាកំណាត់ចុងក្រោយត្រូវពន្លត់ម៉ូទ័រ ហើយផ្តាច់ខ្លួនចេញ ដោយទុកតែតួយាន ហើយប្រមាណជា ១នាទីក្រោយមកទៀត អង់តែន និងផ្ទាំងសូឡា ដែលនៅជាប់នឹងតួយានក៏ចាប់ផ្តើមបើកចេញ។ គិតមកដល់ត្រឹមដំណាក់កាលនេះ យានសូយូសបានចូលមកដល់គន្លងតារាវិថី ក្នុងរយៈកម្ពស់ ប្រមាណ ២២០គីឡូម៉ែត្រពីដី ដែលជាគន្លងតារាវិថីបណ្តោះអាសន្នមួយ មុននឹងទៅដល់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ នៅក្នុងដំណាក់កាលបន្ទាប់ ដែលគេឲ្យឈ្មោះតាមភាសាអង់គ្លេសថា « Rendezvous and Docking »៕
ជាទូទៅ កាលណានិយាយអំពីក្រុមហ៊ុនអវកាសឯកជន គេច្រើនតែនិយាយអំពីក្រុមហ៊ុន SpaceX របស់លោក អេឡុន មើស្ក៍។ ក៏ប៉ុន្តែ តាមការពិតទៅ នៅមានក្រុមហ៊ុនឯកជនដ៏សំខាន់មួយទៀត ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងតាំងពីមុនក្រុមហ៊ុន SpaceX ទៅទៀត ហើយបច្ចុប្បន្ន គឺជាគូប្រជែងដ៏ចម្បងនឹងគ្នា គឺក្រុមហ៊ុន Blue Origin របស់លោក ជែហ្វ បេសូស៍។ លោកជែហ្វ បេសូស៍ ដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកវិស្វករអេឡិចត្រូនិច និងវិទ្យាសាស្រ្តកុំព្យូទ័រ ពីសកលវិទ្យាល័យដ៏ល្បីមួយរបស់អាមេរិក គឺសកលវិទ្យាល័យព្រីនស្តុន បានចាប់ផ្តើមអាជីពជាដំបូង ដោយធ្វើការឲ្យក្រុមហ៊ុនខាងផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា បន្ទាប់មកទៀត ធ្វើការនៅក្នុងវិស័យវិនិយោគ មុននឹងលាឈប់ពីការងារ ទៅបង្កើតក្រុមហ៊ុនផ្ទាល់ខ្លួនឯង នៅឆ្នាំ១៩៩៤ គឺក្រុមហ៊ុន Amazon។ ៦ឆ្នាំក្រោយមកទៀត គឺនៅឆ្នាំ២០០០ ក្រោយពីទទួលជោគជ័យក្នុងមុខជំនួញជាមួយក្រុមហ៊ុន Amazon រហូតបានក្លាយជាមហាសេដ្ឋី មានទ្រព្យសម្បត្តិរាប់ពាន់លានដុល្លារ លោកជែហ្វ បេសូស៍ ក៏បានបង្កើតក្រុមហ៊ុនអវកាសទៅតាមក្តីស្រមៃរបស់លោក គឺក្រុមហ៊ុន Blue Origin ដោយបោះទុនប្រមាណជា ៥០០លានដុល្លារក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំដំបូង ហើយបន្ទាប់មកទៀត ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៦ លោកជែហ្វ បេសូស៍ បានលក់ភាគហ៊ុនរបស់លោកក្នុងក្រុមហ៊ុន Amazon ប្រមាណជា ១ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដើម្បីយកលុយទៅចំណាយក្នុងក្រុមហ៊ុន Blue Origin។ គោលគំនិតចម្បងរបស់លោកជែហ្វ បេសូស៍ ក្នុងការបង្កើតក្រុមហ៊ុន Blue Origin នេះឡើង គឺចង់ឃើញមនុស្សជាតិយើងអាចវត្តមានចេញពីភពផែនដី ទៅកាន់តែឆ្ងាយក្នុងទីអវកាស។ ក៏ប៉ុន្តែ ដើម្បីអាចទៅដល់គោលដៅនោះបាន ចំណុចចាប់ផ្តើម គឺគេចាំបាច់ត្រូវតែធ្វើយ៉ាងណាឲ្យការធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីអវកាសក្លាយជារឿងសាមញ្ញធម្មតា និងមានតម្លៃទាប។ ដើម្បីឲ្យការធ្វើដំណើរទៅទីអវកាសមានតម្លៃទាប គេចាំបាច់ត្រូវតែអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យាផលិតរ៉ុកកែតនិងយានអវកាស ដែលអាចប្រើបានច្រើនដង។ បច្ចេកវិទ្យារ៉ុកកែតប្រើបានច្រើនដងនេះហើយ ដែលជាចំណុចផ្តោតចម្បងរបស់ក្រុមហ៊ុន Blue Origin ជាមួយនឹងការអភិវឌ្ឍរ៉ុកកែត និងយានអវកាស ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា “New Shepard” ដោយយកតាមឈ្មោះ Alan Shepard អវកាសយានិកទីមួយរបស់អាមេរិក ដែលបានធ្វើដំណើរចេញទៅទីអវកាស កាលពីឆ្នាំ១៩៦១។ នៅខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០១៥ New Shepard បានហោះសាកល្បងប្រកបដោយជោគជ័យ ដោយអាចហោះឡើងទៅដល់រយៈកម្ពស់ ១០០គីឡូម៉ែត្រ ពោលគឺទៅផុតខ្សែបន្ទាត់ « ការម៉ាន » ដែលជាព្រំដែនរវាងផែនដីនិងទីអវកាស ហើយបន្ទាប់មកទៀត ទាំងតួរ៉ុកកែត និងយានដែលផ្តាច់ខ្លួនចេញពីរ៉ុកកែត បានចុះចតមកលើដីវិញ ដើម្បីទុកប្រើសាជាថ្មី។ ជោគជ័យនោះបានធ្វើឲ្យ Blue Origin ក្លាយជាក្រុមហ៊ុនអវកាសឯកជនលើកដំបូងបង្អស់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលអាចផលិត និងសាកល្បងប្រកបដោយជោគជ័យនូវប្រភេទរ៉ុកកែតអវកាសប្រើបានច្រើនដង ពោលគឺ ទទួលបានជោគជ័យមុនក្រុមហ៊ុន SpaceX ទៅទៀត។ SpaceX បានចុះចតកំណាត់ទីមួយនៃរ៉ុកកែតធុន Falcon9 ដោយជោគជ័យជាលើកទីមួយ នៅខែធ្នូឆ្នាំ២០១៥ ពោលគឺ ១ខែក្រោយក្រុមហ៊ុន Blue Origin។ ក៏ប៉ុន្តែ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក គេឃើញថា នៅក្នុងពេលដែលកម្មវិធីអវកាសរបស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX ចេះតែបន្តបោះជំហានយ៉ាងលឿនទៅមុខ ក្រុមហ៊ុន Blue Origin វិញ អ្វីៗហាក់ដូចជាធ្វើដំណើរទៅមុខយ៉ាងយឺតៗ ដេញតាមពីក្រោយគូប្រជែង ដែលមកក្រោយ ខ្លួនទៅវិញ។ នៅឆ្នាំ២០១០ ក្រុមហ៊ុន Blue Origin ធ្លាប់ត្រូវបានទីភ្នាក់ងារណាសាជ្រើសរើសឲ្យចូលរួមប្រកួតប្រជែងជាមួយក្រុមហ៊ុនពីរទៀត គឺ SpaceX និងប៊ូអ៊ីង ដើម្បីផលិតរ៉ុកកែត និងយានអវកាស ដើម្បីទទួលរ៉ាប់រងការដឹកអវកាសយានិកទៅកាន់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ គឺគម្រោង ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា « Commercial Crew Program »។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយមក Blue Origin ត្រូវបានណាសាផាត់ចេញដោយទុកតែគម្រោង Crew Dragon របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX និងគម្រោង Starliner របស់ក្រុមហ៊ុនប៊ូអ៊ីង (ហើយចុងក្រោយទៅ គឺ SpaceX ដែលបានសាកល្បងដោយជោគជ័យ ក្នុងការបញ្ជូនអវកាសយានិកទៅកាន់ស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ តាមរយៈយាន Crew Dragon កាលពីឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ)។ នៅឆ្នាំ២០១៩ ក្រុមហ៊ុន Blue Origin ក៏បានចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងគម្រោងមួយទៀតរបស់ណាសា គឺគម្រោងសាងសង់យាន ដើម្បីដឹកអវកាសយានិកទៅចុះចតលើដីព្រះចន្ទ ក្នុងក្របខណ្ឌនៃគម្រោងអារតេមីស។ ក៏ប៉ុន្តែ ជាថ្មីម្តងទៀត ក្រុមហ៊ុន Blue Origin ត្រូវទទួលបរាជ័យ ដោយណាសាសម្រេចជ្រើសរើសយកយាន Starship របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX ចំណែកគម្រោង « Blue Moon » របស់ក្រុមហ៊ុន Blue Origin ត្រូវបានណាសាផាត់ចេញ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រៅពីគម្រោងទេសចរណ៍អវកាស ដែលកំពុងបោះជំហានទៅមុខគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ក្រុមហ៊ុន Blue Origin ក៏កំពុងអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យាដ៏សំខាន់មួយទៀតផងដែរ គឺរ៉ុកកែត ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « New Glenn » ដោយយកឈ្មោះតាមលោក John Glenn អវកាសយានិកអាមេរិកដំបូងបង្អស់ ដែលបានធ្វើដំណើរទៅដល់ក្នុងគន្លងតារាវិថីជុំវិញផែនដី កាលពីឆ្នាំ១៩៦២។ « New Glenn » ដែលមានមុខកាត់យ៉ាងធំ ដល់ទៅ ៧ម៉ែត្រ ហើយប្រវែងរហូតដល់ទៅ ៩៨ម៉ែត្រ គឺជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលមានពីរកំណាត់ ដោយកំណាត់ទីមួយ ក្រោយពីបាញ់បង្ហោះរួច អាចត្រឡប់មកចុះចតលើដីវិញ ដើម្បីអាចយកទៅប្រើឡើងវិញបានច្រើនដង។ ជាទូទៅ រ៉ុកកែត « New Glenn » នេះ ត្រូវបានគេយកទៅប្រៀបធៀបជាគូប្រជែងជាមួយនឹងរ៉ុកកែតធុន Falcon Heavy និង Starship របស់ក្រុមហ៊ុន SpaceX ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលដែល Falcon Heavy និង Starship ធ្លាប់ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះសាកល្បងជាច្រើនលើករួចមកហើយនោះ New Glenn វិញ នៅមិនទាន់អាចហោះសាកល្បងបាននៅឡើយ ដោយគម្រោងបាញ់បង្ហោះសាកល្បង កាលពីឆ្នាំ២០២០ ត្រូវគេលើកពេលទៅធ្វើនៅចុងឆ្នាំ២០២២ខាងមុខ៕
ទីភ្នាក់ងារអវកាសអឺរ៉ុប ហៅកាត់ថា “អេសា” មានប្រទេសសមាជិកចំនួន ២២ ប្រទេស ក៏ប៉ុន្តែ សំណួរសួរថា តើហេតុអ្វីបានជាគេបោះទីតាំងបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែតអវកាស នៅក្នុងទឹកដីបារាំង? នៅបារាំងនេះទៀតសោត ហេតុអ្វីបានជាគេមិនធ្វើនៅក្នុងដែនដីបារាំងនៅអឺរ៉ុប ហើយបែរជាទៅធ្វើ នៅក្នុងដែនដីបារាំងនាយសមុទ្រ ដែលស្ថិតនៅឯតំបន់អាមេរិកខាងត្បូងឯណោះទៅវិញ? តាមការពិតទៅ មជ្ឈមណ្ឌលអវកាស « គូរូ » ដែលអេសាប្រើសព្វថ្ងៃនេះគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសរបស់ទីភ្នាក់ងារអវកាសបារាំង « Centre national d'études spatiales » ហៅកាត់ថា « CNES »។ មជ្ឈមណ្ឌលអវកាសដែលបានបង្កើតឡើង កាលពីឆ្នាំ១៩៦៤ ហើយដែលត្រូវបានដាក់ឲ្យប្រើរួមគ្នាជាមួយទីភ្នាក់ងារអេសា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៥។ ទីតាំងនៃមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូនេះមានចំណុចអំណោយផលចម្បងៗចំនួនបី៖ ទី១ វាស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ ដែលមានហានិភ័យគ្រោះធម្មជាតិទាប ទាំងគ្រោះរញ្ជួយដី ភ្នំភ្លើង និងព្យុះសង្ឃរា។ ទី២ ដែនដីហ្គីយ៉ានទាំងមូលមានដង់ស៊ីតេប្រជាជនទាប ហើយដែនដីភាគច្រើនត្រូវគ្របដណ្តប់ទៅដោយព្រៃត្រូពិច។ ដូច្នេះ វាមិនសូវចោទជាបញ្ហាទាក់ទងទៅនឹងសុវត្ថិភាពរបស់ប្រជាជន នៅក្នុងពេលបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែត។ លើសពីនេះទៅទៀត គូរូ គឺជាទីតាំងដែលស្ថិតនៅជាប់នឹងឆ្នេរសមុទ្រអាត្លង់ទិច ហើយនៅត្រង់ចំណុចកែងមួយ ដែលទៅទិសខាងជើង និងទិសខាងកើត គឺសុទ្ធតែជាមហាសមុទ្រធំល្វឹងល្វើយ ដែលអាចឲ្យគេបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែតបានច្រើនទិសដៅ ចាប់តាំងពីទិសខាងជើង សម្រាប់គន្លងតារាវិថីកាត់ពីលើតំបន់ប៉ូល រហូតទៅដល់ទិសខាងកើត សម្រាប់គន្លងតារាវិថីកាត់ពីលើខ្សែអេក្វាទ័រ។ អំណោយផលចម្បងទី៣ ហើយដែលរឹតតែសំខាន់ជាងគេទៅទៀត គឺមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូនេះ មានទីតាំងស្ថិតនៅក្បែរខ្សែអេក្វាទ័រ។ ការបាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែតអវកាសចេញពីតំបន់អេក្វាទ័រមានចំណុចអំណោយផលចម្បងចំនួនពីរ៖ ទីមួយ គឺកម្រិតល្អៀងនៃគន្លងតារាវិថី ឬហៅតាមភាសាអង់គ្លេសថា « Oribital Inclination »។ ផ្កាយរណបមួយចំនួន ជាពិសេស ផ្កាយរណបប្រើសម្រាប់ព្យាករឧតុនិយម និងផ្កាយរណបទូរគមនាគមន៍ មានគន្លងតារាវិថីដែលគេហៅតាមភាសាអង់គ្លេសថា « Geostationary » ពោលគឺ វាស្ថិតនៅចំពីលើចំណុចមួយនៃផែនដីជាប់ជាប្រចាំ។ គន្លងតារាវិថីបែបនេះ គឺវាត្រូវស្ថិតនៅស្របនឹងខ្សែអេក្វាទ័រ ដូច្នេះ ផ្កាយរណបដែលបាញ់បង្ហោះចេញពីតំបន់ដែលស្ថិតនៅក្បែរខ្សែអេក្វាទ័រស្រាប់ វាងាយនឹងចូលទៅក្នុងគន្លងតារាវិថី Geostationary ដោយប្រើថាមពលតិចជាងការបាញ់បង្ហោះពីទីតាំងដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីខ្សែអេក្វាទ័រ។ អំណោយផលទីពីរ គឺល្បឿន។ ផែនដីមានរាងជាស្វ៊ែរ ហើយវិលជុំវិញខ្លួនឯង ដោយមួយជុំប្រើរយៈពេល ២៤ម៉ោង។ ក៏ប៉ុន្តែ ល្បឿននៃចលនាវិលជុំវិញខ្លួនឯងនេះ វាមិនដូចគ្នានៅគ្រប់កន្លែងនោះទេ ដោយវាត្រូវប្រែប្រួល អាស្រ័យទៅលើទីតាំងនៅតាមខ្សែបណ្តោយផែនដី។ នៅក្បែរតំបន់ប៉ូល រង្វង់នៃរង្វិលជុំរបស់ផែនដីមានទំហំតូច ដូច្នេះ ល្បឿននៃរង្វិលក៏មានកម្រិតទាប ហើយកាលណាគេទៅកាន់តែជិតនឹងខ្សែអេក្វាទ័រ រង្វង់នៃរង្វិលជុំរបស់ផែនដីមានទំហំកាន់តែធំ ដូច្នេះ ល្បឿននៃរង្វិលក៏កាន់តែលឿន។ ដើម្បីជាការប្រៀបធៀប មជ្ឈមណ្ឌលអវកាសបៃកូនួររបស់រុស្ស៊ី ដែលមានទីតាំងនៅប្រមាណជា ៤៥ដឺក្រេខាងជើងខ្សែអេក្វាទ័រ ចលនារង្វិលផែនដីមានល្បឿនត្រឹមតែ ១ ១៧៤គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង, មជ្ឈមណ្ឌលអវកាស Cape Canaveral របស់ណាសា ដែលស្ថិតនៅប្រមាណ ២៨ដឺក្រេខាងជើងខ្សែអេក្វាទ័រ មានល្បឿន ១ ៤៧២គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយ ចំណែកមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូ ដែលស្ថិតនៅត្រឹមតែប្រមាណជា ៥ដឺក្រេខាងជើងខ្សែអេក្វាទ័រនោះ មានល្បឿនរហូតដល់ទៅ ១៦៥៦គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង។ នេះមានន័យថា នៅឯមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូ រ៉ុកកែតដែលស្ថិតនៅលើដី មិនទាន់បាញ់ចេញផងនោះ ត្រូវមានល្បឿនដើមរហូតដល់ទៅ ១ ៦៥៦គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោងរួចជាស្រេចទៅហើយ។ ដូច្នេះ នៅពេលដែលបាញ់ចេញពីដី ហើយបាញ់សំដៅទៅទិសខាងកើត ស្របនឹងទិសដៅនៃរង្វិលផែនដី រ៉ុកកែតដែលបាញ់ចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូ ចំណេញល្បឿនបាន ១៨៤គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោងធៀបនឹងរ៉ុកកែតដែលបាញ់ចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសរបស់ណាសា ហើយចំណេញរហូតដល់ទៅ ៤៨២គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោងឯណោះ បើធៀបនឹងរ៉ុកកែតដែលបាញ់ចេញពីបៃកូនួរ។ ល្បឿនដើមដែលលឿនស្រាប់បែបនេះ វាធ្វើឲ្យរ៉ុកកែតអាចធ្វើដំណើរបានដល់ល្បឿនគន្លងតារាវិថីដោយប្រើថាមពលតិចជាង ហើយចំណាយលុយតិចជាង ឬអាចផ្ទុកទម្ងន់ (Payload) បានធ្ងន់ជាង៕
កាលពីថ្ងៃទី១១ សីហា ២០២១កន្លងទៅនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តរបស់ទីភ្នាក់ងារណាសាបានចេញផ្សាយលទ្ធផលសិក្សាទៅលើទិន្នន័យ ដែលយាន OSIRIS-REx ប្រមូលបានពីអាចម៍ផ្កាយ "បេនូ" (Bennu)។ តាមរយៈទិន្នន័យនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចយល់បានកាន់តែច្បាស់ជាងមុន និងអាចព្យាករអំពីប្រូបាប៊ីលីតេ ដែលអាចម៍ផ្កាយបេនូនេះអាចនឹងហោះមកបុកទង្គិចផែនដីនៅពេលខាងមុខ។ Bennu ដែលត្រូវបានគេរកឃើញ កាលពីឆ្នាំ១៩៩៩ ធ្វើដំណើរវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យ ក្នុងគន្លងរាងជាអេលីប ដែលចុងម្ខាងស្ថិតនៅចន្លោះភពផែនដីនិងភពអង្គារ ចំណែកចុងម្ខាងទៀតចូលមកខាងក្នុងឆ្លងកាត់គន្លងផែនដី ចូលរហូតទៅដល់ចន្លោះ រវាងផែនដី និងភពសុក្រ ដែលគន្លងនេះ ធ្វើឲ្យ Bennu ត្រូវហោះកាត់ក្បែរភពផែនដីនៅរៀងរាល់ ៦ឆ្នាំម្តង។ Bennu គឺជាអាចម៍ផ្កាយធុនមធ្យម ដែលមានទំហំប្រមាណជា ៥០០ម៉ែត្រ ហើយថ្វីដ្បិតតែវាតូចជាងឆ្ងាយពីអាចម៍ផ្កាយ ដែលសម្លាប់សត្វឌីណូស័រ កាលពីជាង ៦៦លានឆ្នាំមុន ក៏ប៉ុន្តែ វាមានទំហំធំល្មមគ្រប់គ្រាន់ ដែលអាចនឹងបង្កគ្រោះមហន្តរាយធ្ងន់ធ្ងរដល់ភពផែនដីរបស់យើង។ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានព្យាករថា នៅឆ្នាំ២១៣៥ខាងមុខ បេនូនឹងហោះកាត់ក្បែរភពផែនដីយ៉ាងជិតបំផុត គឺហោះកាត់ត្រឹមចម្ងាយតែប្រមាណជាពាក់កណ្តាលប៉ុណ្ណោះ នៃចម្ងាយរវាងផែនដី និងព្រះចន្ទ។ គេដឹងថា ការហោះកាត់នៅពេលនោះ បើទោះជាមកដល់ចម្ងាយយ៉ាងជិត ក៏ប៉ុន្តែ បេនូនឹងមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ណាមួយដល់ភពផែនដីរបស់យើងនោះទេ។ អ្វីដែលជាក្តីកង្វល់របស់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត គឺបារម្ភខ្លាចនៅពេលហោះកាត់នោះ បេនូត្រូវរងនូវឥទ្ធិពលនៃកម្លាំងទំនាញផែនដី វាធ្វើឲ្យគន្លងរបស់វាត្រូវប្រែប្រួលខុសពីសភាពដើម ហើយអាចនឹងនាំវាឲ្យហោះមកបុកផែនដីរបស់យើង នៅពេលជាច្រើនឆ្នាំក្រោយៗមកទៀត។ តាមរយៈទិន្នន័យដែលគេប្រមូលបានដោយយានអវកាស ឈ្មោះ OSIRIS REx របស់ទីភ្នាក់ងារណាសា ដែលបានចុះទៅដល់ផ្ទៃដីអាចម៍ផ្កាយបេនូ កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តរបស់ណាសាបានព្យាករថា វាជារឿងដែលអាចទៅរួចដែលថា Yarkovsky effect នេះអាចនឹងធ្វើឲ្យគន្លងរបស់បេនូត្រូវប្រែប្រួល ហើយនៅឆ្នាំ២១៣៥ ត្រូវហោះកាត់ភពផែនដីក្នុងរយៈចម្ងាយមួយ ត្រង់ចំណុច ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា « Gravitational key hole » ធ្វើឲ្យបេនូត្រូវរងនូវឥទ្ធិពលកម្លាំងទំនាញផែនដីល្មមអាចនឹងនាំវាឲ្យមកបុកផែនដី នៅចុងសតវត្សរ៍ទី២២ខាងមុខ គឺ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២១៨២។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រូបាប៊ីលីតែដែលបេនូហោះមកបុកផែនដីនៅពេលនោះ គឺមានមិនច្រើននោះទេ គឺត្រឹមតែ ០,០៣៧% ប៉ុណ្ណោះ ហើយបើគិតជារួម នៅក្នុងរយៈពេលប្រមាណជា ៣០០ឆ្នាំខាងមុខនេះ គឺចាប់ពីពេលនេះរហូតទៅដល់ឆ្នាំ២៣០០ ប្រូបាប៊ីលីតែដែលបេនូអាចហោះមកបុកផែនដីរបស់យើងក៏មានមិនច្រើនប៉ុន្មាននោះដែរ គឺមានត្រឹមតែ ០,០៥៧%ប៉ុណ្ណោះ៕
តើហេតុអ្វីបានជាអវកាសយានិកអណ្តែតនៅក្នុងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ? តើមកពីគ្មានកម្លាំងទំនាញផែនដី? តើនៅត្រឹមរយៈកម្ពស់ប៉ុន្មាន ដែលជាព្រំដែននៃកម្លាំងទំនាញផែនដី? ហើយត្រឹមណាជាព្រំដែន រវាងភពផែនដី និងទីអវកាស? ជាទូទៅ គេកំណត់ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិថា ព្រំដែន រវាងបរិយាកាសផែនដី និងទីអវកាស គឺស្ថិតនៅត្រង់ខ្សែបន្ទាត់ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា ការម៉ាន (Karman Line) ដែលស្ថិតនៅរយៈកម្ពស់ ១០០គីឡូម៉ែត្រពីកម្រិតទឹកសមុទ្រ។ ក៏ប៉ុន្តែ នេះគ្រាន់តែជាការសន្មត់តែប៉ុណ្ណោះ ចំណែកគិតទៅតាមលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យបែបរូបវិទ្យាវិញ វាមិនមែនជាខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនដែលខណ្ឌចែកអ្វីពិតប្រាកដនោះទេ។ ជាការពិតថា គេកំណត់យករយៈកម្ពស់ ១០០គីឡូម៉ែត្រនេះជាព្រំដែនរវាងផែនដី និងទីអវកាស ដោយសារតែស្រទាប់បរិយាកាសភាគច្រើននៃភពផែនដីរបស់យើង គឺប្រមូលផ្តុំគ្នានៅក្រោម ១០០គីឡូម៉ែត្រ ក៏ប៉ុន្តែ វាក៏មិនមែនមានន័យថា ហួសពី១០០គីឡូម៉ែត្រនេះទៅលែងមានបរិយាកាសសោះនោះដែរ។ ស្រទាប់បរិយាកាសនៅតែមាន ថ្វីដ្បិតតែមានតិច គឺត្រឹមប្រមាណជា ១% នៃបរិយាកាសសរុបលើភពផែនដី ក៏ប៉ុន្តែ វាក៏មិនទទេ គ្មានម៉ូលេគុលខ្យល់សោះនោះដែរ។ កម្លាំងទំនាញផែនដីវិញក៏មិនមានព្រំដែនកំណត់ថា នៅត្រឹមណា ស្ថិតនៅក្នុងឥទ្ធិពលនៃកម្លាំងទំនាញផែនដី ហើយទៅរយៈកម្ពស់ត្រឹមណាត្រូវផុតកម្លាំងទំនាញផែនដីនោះទេ។ តាមការពិតទៅ បើនិយាយជាលក្ខណៈទ្រឹស្តី កម្លាំងទំនាញផែនដី គឺមិនមានទីបញ្ចប់នោះទេ។ យើងដឹងថា យោងតាមទ្រឹស្តីកម្លាំងទំនាញសកលរបស់អ៊ីសាក់ញូតុន កម្លាំងទំនាញ គឺវាអាស្រ័យទៅលើម៉ាស់ និងចម្ងាយ នៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាសមាមាត្របញ្ច្រាស ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា « Inverse Square Law » ហើយដែលមានន័យថា កាលណាគេទៅដល់រយៈចម្ងាយកាន់តែឆ្ងាយ ឥទ្ធិពលនៃកម្លាំងទំនាញក៏កាន់តែត្រូវថយចុះ ក៏ប៉ុន្តែ ទោះជាយ៉ាងណា វាក៏មិនថយចុះរហូតដល់ចំណុចសូន្យទាំងស្រុងនោះដែរ។ អ្នកខ្លះប្រហែលជាចោទសួរថា បើសិនជាកម្លាំងទំនាញផែនដីមានឥទ្ធិពលទៅដល់យ៉ាងឆ្ងាយបែបនេះ ចុះហេតុអ្វីបានជានៅត្រឹមស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយត្រឹមតែ ៤០០គីឡូម៉ែត្រពីដី អវកាសយានិក និងអ្វីៗផ្សេងទៀត សុទ្ធតែអណ្តែតបានបែបនេះ? អវកាសយានិកដែលអណ្តែតនៅក្នុងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ គឺមិនមែនដោយសារតែចេញផុតពីដែនកម្លាំងទំនាញផែនដីនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ អណ្តែតដោយសារតែទាំងអវកាសយានិក និងទាំងស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិសុទ្ធតែស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពទន្លាក់សេរី ដោយធ្លាក់ជុំវិញផែនដីក្នុងល្បឿនប្រមាណជា ២៨០០០គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង ដូចគ្នា។ ការអណ្តែតនៅក្នុងអវកាស ដែលយើងតែងតែនិយាយតាមភាសាសមញ្ញថា ជាស្ថានភាព « គ្មានកម្លាំងទំនាញ » តាមការពិតទៅ គឺគ្រាន់តែជាស្ថានភាព « គ្មានទម្ងន់ » តែប៉ុណ្ណោះ រីឯកម្លាំងទំនាញវិញ គឺនៅតែមាន ហើយត្រឹមចម្ងាយ ៤០០គីឡូម៉ែត្រ ទំនាញផែនដីគឺនៅមានកម្លាំងយ៉ាងខ្លាំងនៅឡើយ ដោយថយចុះពីកម្លាំងទំនាញនៅលើដីតែបន្តិចបន្តួចតែប៉ុណ្ណោះ៕ មើលវីដេអូផ្សេងទៀត ស្តីពីវិទ្យាសាស្ត្រ និងចក្រវាល នៅលើយូធូបផ្លូវការរបស់ RFI ខេមរភាសា
ភពសុក្រជាភពដែលស្ថិតនៅជិតផែនដីជាងគេ ក៏ប៉ុន្តែ អស់រយៈពេល ៣០ឆ្នាំមកហើយ ដែលណាសាមិនដែលបានបញ្ជូនយានទៅទីនោះ។ ទើបតែពេលនេះ ដែលណាសាប្រកាសឲ្យដឹង អំពីគម្រោងបញ្ជូនយានចំនួនពីរគ្រឿង ឲ្យទៅកាន់ភពសុក្រ នៅក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ២០២៨ និងឆ្នាំ២០៣០ខាងមុខ។ កាលពីថ្ងៃទី២មិថុនាកន្លងទៅនេះ ទីភ្នាក់ងារណាសាបានប្រកាសឲ្យដឹង អំពីគម្រោងបញ្ជូនយានដល់ទៅពីរគ្រឿងទៅកាន់ភពសុក្រ នៅក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ២០២៨ ទៅឆ្នាំ២០៣០ខាងមុខ។ យានគ្មានមនុស្សបើកទាំងពីរគ្រឿងនេះ មួយមានឈ្មោះថា DAVINCI+ ហើយមួយទៀត មានឈ្មោះថា VERITAS។ DAVINCI+ ជាប្រភេទយានដែលត្រូវចុះទៅដល់ដីរបស់ភពសុក្រ ហើយមានបេសកកម្មចម្បងៗចំនួនពីរ។ ទីមួយ គឺសិក្សាលម្អិតអំពីធាតុផ្សំនៃបរិយាកាសរបស់ភពសុក្រ ដើម្បីអាចស្វែងយល់ថា តើបរិយាកាសនេះចាប់កំណើតឡើងដោយរបៀបណា? មានការវិវឌ្ឍបែបណាខ្លះទើបអាចក្លាយជាស្រទាប់បរិយាកាសដែលពេញទៅដោយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់យ៉ាងក្រាស់ឃ្មឹកដូចជាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ? និងដើម្បីកំណត់ថា តើនៅលើភពសុក្រនេះ អាចមានមហាសមុទ្រដែរឬក៏យ៉ាងណាកាលពីអតីតកាល។ ទីពីរ DAVINCI+ ដែលបំពាក់ទៅដោយកាមេរ៉ាទំនើប នឹងថតយករូបភាពយ៉ាងច្បាស់និងលម្អិតបំផុតដែលគេមិនធ្លាប់ធ្វើ ទៅលើសណ្ឋានដីដ៏ចម្លែកមួយ ដែលរហូតមកទល់នឹងពេលនេះ គេសង្ស័យថា វាអាចជាសណ្ឋានដីដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធជាទ្វីប និងផ្លាកតិចតូនិច ដូចជានៅលើភពផែនដីរបស់យើង។ យាន VERITAS វិញ គឺជាប្រភេទ Orbiter ដែលត្រូវស្ថិតនៅក្នុងគន្លងតារាវិថី ហើយបេសកកម្មចម្បង គឺសិក្សាលម្អិតទៅលើសណ្ឋានដី បង្កើតជាផែនទីពេញលេញមួយ នៅស្ទើរតែទូទាំងភពសុក្រទាំងមូល ព្រមទាំងប្រមូលទិន្នន័យផ្សេងទៀត ដើម្បីអាចឲ្យគេកំណត់ថា តើនៅលើភពសុក្រនេះ នៅបន្តមានភ្នំភ្លើង និងចលនាផ្លាកតិចតូនិចសកម្មដែរឬក៏យ៉ាងណា? ការសិក្សាលម្អិតទៅលើចំណុចទាំងនេះ មិនត្រឹមតែអាចឲ្យយើងយល់កាន់តែច្បាស់ អំពីភពសុក្រនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ រឹតតែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត វាក៏អាចឲ្យយើងស្វែងយល់បានផងដែរ អំពីដំណើរវិវឌ្ឍនៃលក្ខខណ្ឌអំណោយផលជីវិត នៅលើភពផ្សេងទៀត ជាពិសេស គឺនៅលើផែនដីរបស់យើងដោយផ្ទាល់។ ប្រសិនបើកាលពីដើមដំបូងឡើយ ភពសុក្រជាភពដែលមានទឹក និងបរិយាកាសស្រដៀងគ្នាទៅនឹងភពផែនដីរបស់យើង មុននឹងត្រូវវិវឌ្ឍទៅជាភពគ្របដណ្តប់ពេញទៅដោយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ហើយអាកាសធាតុត្រូវប្រែប្រួលរហូតឡើងកម្តៅដល់កំពូលដូចជាបច្ចុប្បន្ននេះ ដូច្នេះ អ្វីដែលអាចកើតឡើងនៅលើភពសុក្រ ក៏វាអាចកើតឡើងបានដែរ នៅលើភពផែនដីរបស់យើង ហើយអ្វីដែលយើងអាចសង្កេតឃើញនៅលើភពសុក្របច្ចុប្បន្ន វាអាចជាសេណារីយ៉ូមួយនៃដំណើរវិវឌ្ឍអាកាសធាតុលើភពផែនដីរបស់យើង នៅក្នុងរយៈពេលវែងខាងមុខ។ មើលវីដេអូផ្សេងទៀត ស្តីពីវិទ្យាសាស្ត្រ និងចក្រវាល នៅលើយូធូបផ្លូវការរបស់ RFI ខេមរភាសា
© 2020-2025 Ivy Podcast Discovery LLC
