EuropaMania | BNR

In deze (helaas) laatste aflevering van Europamania werpen we de blik vooruit. Wat staat de EU de wachten in het volgende jaar? Wie gaan de hoofdrollen opeisen? Wat gaat er gebeuren met de honderden miljarden euro's van het corona-herstelfonds?

Een veto van Hongarije en Polen heeft de Europese Unie in een politieke crisis gestort. De leiders van deze twee landen vrezen dat zij Europees geld kwijt gaan raken als ze doorgaan met het ondermijnen van de rechtsstaat. Reden om de volledige EU-begroting te blokkeren. Nu is dus der rest van de EU aan zet, of toch niet?

In Pakistan stampen ze op foto's van Emmanuel Macron. In Irak verbranden ze Franse vlaggen. In Koeweit, Jordanië en Qatar worden Franse producten geboycot. De moslim-wereld lijkt in de Franse president een gemeenschappelijk vijand te hebben gevonden.

In Polen woedt een snoeiharde strijd over abortus. Vrouwen leggen het werk neer en tienduizenden demonstranten gaan de straat op. De reden? Poolse opperrechters hebben besloten dat in bijna geen enkel geval abortus nog is toegestaan. En daarmee is weer een nieuw front geopend in de culturele oorlogen die in Polen worden uitgevochten

Het was de week van de boeren in Brussel. Zowel de landbouwministers als het Europees Parlement bogen zich over de 344 miljard euro die de komende zeven jaar naar de agrariërs gaat. En het had een revolutionair nieuw soort pakket aan landbouwsubsidies moeten worden. Dat had het moeten worden...

Boris Johnson haalt weer eens uit naar de EU, maar durft nog niet de stekker uit de onderhandelingen te trekken. En hoe reageren ze in Brussel? Ze interpreteren het als een stap in de goed richting.

De Hongaarse premier Viktor Orbán doet er alles aan om aan strenge Europese regels over de rechtsstaat te ontkomen. En dat betekent dat hij weer, net als in de zomer, de degens moet kruisen met zijn Nederlandse collega Mark Rutte. Met strategische zetten proberen beide kampen hun zin te krijgen en daartussenin staat scheidsrechter Angela Merkel. Maar hoe neutraal is de scheidsrechter eigenlijk?

Het Europese migratie- en asielbeleid is een huis met drie verdiepingen. Die metafoor gebruikt de Europese Commissie bij het uitleggen van de nieuwe plannen. Maar in de kamers van het huis staat wel heel erg veel oud meubilair, en zelfs als je het afstoft ziet het er nog niet erg fris uit.

Geen onderwerp bleef onbesproken tijdens de eerste Staat van de Unie-speech van Ursula von der Leyen. Van valleien met waterstof tot het huren van fietsen. Van Aleksej Navalny tot Margaret Thatcher. Van Bauhaus tot GaiaX. Aan Europamania de schone taak om de betekenis van de 8197 woorden te ontrafelen.

De onderhandelingen over toekomstige relatie tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie dreigen volledig te ontsporen. Het vertrouwen tussen de beide partijen is verdwenen nadat de Britse regering besloot dat het helemaal niet nodig is om je aan eerder gemaakte afspraken te houden.

Er zit zenuwgas in de relatie tussen Duitsland en Rusland. Angela Merkel weet zeker dat de Russische oppositieleider Navalny is vergiftigd met novitsjok. Het Kremlin gelooft daar niets van. Terwijl Navalny in coma ligt in een Berlijns ziekenhuis is een geopolitieke strijd ontketend waarin een gaspijpleiding een hoofdrol dreigt te gaan spelen.

Hij wordt gezien als één van de belangrijkste en beste eurocommissarissen. En nog sympathiek ook. Maar een etentje bij een golfclub, en zijn onvermogen om direct daarna de waarheid te vertellen, maakt een einde aan de Brusselse carrière van Phil Hogan.

De Europese Unie probeert grip te houden op wat er aan de randen van het continent gebeurt. Turkije dat met Griekenland en Cyprus een gevaarlijke ruzie uitvecht in het oostelijke gedeelte van de Middellandse Zee. Demonstraties in Belarus die met geweld beantwoord worden door dictator Loekasjenko. En slecht verscholen in de coulissen staat Vladimir Poetin.

Nederlandse vissers die er alles aan doen om zoveel mogelijk vis uit de zee te halen voordat alles verandert door de Brexit. Engelse vissers die tekeer gaan over Nederlanders die de zee leegvissen. In deze speciale aflevering van de podcast reist Europamania naar beide kanten van Noordzee.

Wat heeft de Nederlandse premier nou eigenlijk voor elkaar gekregen tijdens de Europese top waar maar geen einde aan leek te komen? In de laatste Europamania van dit politieke seizoen maken we de balans op.

Over een paar dagen komen de Europese regeringsleiders en staatshoofden bijeen om elkaar het leven zuur te maken in de strijd om een grote pot geld. Geld voor de Europese Meerjarenbegroting en geld voor het Corona-wederopbouwfonds. Maar van het voorstel dat nu op tafel ligt, het voorstel van Charles Michel, krijgt Europamania hoofdpijn.

De Europese begroting zal er uiteindelijk wel komen. En het corona-wederopbouwfonds ook wel. Zelfs voor de Brexit zal wel een oplossing worden gevonden. Maar er is één onderwerp waar Angela Merkel tijdens haar voorzitterschap van de EU geen oplossing voor gaat vinden: migratie.

Wat is er besproken in het Scheveningse restaurant waar premier Rutte met de Franse president Macron ging eten? Europamania spreekt met de mannen die de gerechten klaarmaakten en de wijn uitkozen.

De Nederlandse regering is van mening van wel, net als Geert Wilders van de PVV. Gretig wordt het gebruikt om vraagtekens te plaatsten bij de zin van een corona-wederopbouwfonds waar de Europese Commissie 750 miljard euro in wil stoppen. Maar is het wel waar? In Europamania nemen we deze week het argument dat Italianen rijker zijn dan Nederlanders en een aantal andere claims onder de loep.

Igor Tuleya is het gezicht van de strijd tegen de afbraak van de Poolse rechtsstaat. De Poolse regering heeft een hekel deze rechter in Warschau. Met behulp van de tuchtkamer, die is verboden door Brussel, proberen ze hem stil te krijgen. Maar Tuleya laat zich de mond niet snoeren.

In haar nadagen als Duitse bondskanselier neemt Angela Merkel nog één keer het voorzitterschap van de Europese Unie op zich. Vanaf 1 juli zou haar regering werk gaan maken van de loodzware dossiers zoals migratie, de relatie met China, en de Green Deal. Maar het loopt helemaal anders.

En daar is het dan. Het Corona-wederopbouwfonds van 750 miljard euro. Althans het voorstel van de Europese Commissie is er. Nu begint de Eurobillion-lotterij, de onderhandelingen tussen de 27 lidstaten, pas echt. Europamania ontrafelt het voorstel van Ursula von der Leyen.

Even leek het erop dat de Duitse bondskanselier en de Franse president de rest van de Europa een lesje solidariteit konden geven. Vijfhonderd miljard euro om de regio's te helpen die het zwaarst zijn getroffen door het coronavirus. Maar heel lang duurde het niet voordat het gemor hoorbaar werd vanuit verschillende hoofdsteden. Eerst vanuit Wenen en daarna vanuit Den Haag.

De Europese Commissie vindt dat Europa toe is aan een vakantie. Maar kunnen ze dat ook echt regelen vanuit Brussel? Met wat hulp van een aantal klassieke zomerhits probeert Europamania het antwoord te vinden.

Acht mannen en vrouwen in scharlaken togas laten de Europese Unie op haar grondvesten trillen. De hoogste rechters in Duitsland, het Bundesverfassungsgericht, schieten wild om zich heen en raken de Europese Centrale Bank én hun collegas in Luxemburg. Maar zijn het schampschoten of voltreffers?

Europamania stapt deze week in een vliegtuig dat met staatssteun in de lucht wordt gehouden. En het vliegtuig blijkt behoorlijk vol te zitten. Poolse rechters, Viktor Orbán, een mini-ambassade, Chinese desinformatie en een vuilnisman hebben al een plekje gevonden. In 40 minuten maken we kennis met al deze reisgenoten.

Er komt een gigantisch Europees corona-herstelfonds. Daar zijn de EU-leiders het over eens. Maar de moeilijke vragen schuiven zij door naar de Europese Commissie. Want waar moet het geld vandaan komen? En hoeveel euro's zijn er nodig? En hoe gaat het verdeeld worden? En worden het giften of leningen? Europamania doet een poging de warboel aan plannen te ontrafelen.

Voor iedereen zijn de barsten binnen de Europese Unie zichtbaarder dan ooit en toch heeft Ursula von der Leyen Europa uitgeroepen tot 'het kloppende hart van de wereldwijde solidariteit'. Dat de voorzitter van de Europese Commissie twintig seconden daarvoor nog, namens de gehele EU, haar excuses aanbood aan Italië weerhield haar niet dit te beweren.

Na een week vol geruzie, een nacht lang onderhandelen en uiteindelijk grote druk vanuit Berlijn is het gelukt. De ministers van Financiën van de eurozone hebben een akkoord bereikt over een corona-noodpakket van 500 miljard euro. Maar wat is er nu eigenlijk afgesproken en hoe kan het dat iedereen, van Den Haag tot Rome, zo blij is met het eindresultaat?

Met een coronafonds waar Nederland een miljard in belooft te storten moet een einde maken aan de ruzie met Zuid-Europa. Maar het is zeer twijfelachtig of dit plannetje van premier Rutte gaat werken.

De solidariteit tussen de EU-lidstaten is deze dagen ver te zoeken. Onder druk van de coronacrisis komen oude tegenstelling weer aan het oppervlakte te liggen. Met dank aan de Nederlandse regering. Minister van Financiën Hoekstra vraagt zich af waarom andere landen niet meer geld hebben gespaard. Een vraag die tot woede leidt in Zuid-Europa.

Whatever it takes. De befaamde woorden van Mario Draghi galmen door Europa. De ministers van Financiën, de regeringsleiders en staatshoofden en de baas van de Europese Centrale Bank, allemaal beloven ze het. Maar doen ze werkelijk alles wat mogelijk is om de economische schade van het coronavirus te beperken?

'We zijn allemaal Italianen', zegt Ursula von der Leyen. Maar hoe ver gaat die solidariteit? De makers van Europamania bellen elkaar, want ook zij moeten thuiswerken, om de plannen die vanuit Brussel en Straatsburg komen te bespreken. Wat doen de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank om de economische gevolgen van de corona-uitbraak te beperken?

Noord-Italië op slot, evenementen met meer dan duizend deelnemers willen ze niet meer in Frankrijk en Duitsland, ruzies over exportverboden op mondkapjes. Europa worstelt met de uitbraak van het coronavirus. Vanuit Brussel waarschuwen ze voor paniek en hameren ze op een gecoördineerde aanpak. Maar die boodschap lijkt niet aan te komen.

De rijkste regio van Italië is hard getroffen door het coronavirus. En vanuit Lombardije en Veneto verspreidt het zich over heel Europa. Een pandemie in de maak, die ook voor de economie grote gevolgen kan hebben en Italië hoogstwaarschijnlijk in een recessie drukt.

Iedere zeven jaar vindt er in Brussel een snoeihard gevecht plaatst over de Europese meerjarenbegroting. En dit keer zijn de onderhandelingen moeizamer dan ooit. Premier Rutte weigert water bij de wijn te doen, hij gaat liever een boek lezen.

De onderhandelingen over de Europese meerjarenbegroting hebben veel weg van een zwemles. Iedereen is aan het watertrappelen. Dat kost veel energie, maar je komt er geen meter verder meer. Op 20 februari is er een speciale Europese top over de begroting, zou het de staatshoofden en regeringsleiders lukken om de schoolslag te leren?

Het slopen van de rechtsstaat in Polen gaat onverminderd voort. Met het ondertekenen van de 'muilkorf-wet' maakt president Duda een einde aan de onafhankelijkheid van de laatste rechtbank die zich bleef verzetten tegen de inmenging vanuit de politiek.

Het is dan toch gelukt. De Britten zijn uit de Europese Unie gestapt. Met een lach en een traan neemt Europamania afscheid van het Verenigd Koninkrijk.

De Amerikaanse president heeft zijn oog weer eens op Europa laten vallen. Er moet een handelsakkoord komen, anders gaan de Duitse autobouwers betalen. Zenuwachtige reacties uit Stuttgart en Wolfsburg, maar in Brussel lijken ze het spelletje wel mee te willen spelen.

Lega-leider Mateo Salvini wil een einde maken aan de linkse heerschappij in de Italiaanse regio Emilia-Romagna. En dat zou nog kunnen lukken ook. Een overwinning die de Italiaanse politiek en daarmee ook de Europese Unie op zijn grondvesten zal doen schudden.

De EU wil een grotere rol spelen op het wereldtoneel maar de confrontatie tussen Trump en Teheran maakte op pijnlijke wijze duidelijk dat Europa aan de zijlijn staat. Europamania trekt de belangrijkste lessen na een turbulente geopolitieke week.

Vuurwerk, champagne en kerstbelletjes in deze aflevering van de podcast Europamania. Met positieve ervaringen van Jesse en Han Dirk in Toscane en Praag. En teleurstelling over Hongarije en de eurozone-begroting.

Wanneer noem je een akkoord een akkoord? Een inkijkje in de surrealistische wereld van Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad. En Boris Johnson grijpt de macht in het Verenigd Koninkrijk, maar wat gaat hij daarmee doen?

Een European Green Deal in Brussel. Een stembusgang in het Verenigd Koninkrijk. En alle EU-leiders komen bijeen voor een Europese Top. In een hectische EU-week zet Europamania alles wat u moet weten op een rij. En verslikken de makers zich in een scherpe saus uit Belfast.

Jean-Claude Juncker is niet meer de voorzitter van de Europese Commissie. Ursula von der Leyen heeft het stokje overgenomen. Maar wat is de erfenis van Juncker en wat is de eerste grote uitdaging voor Von der Leyen?

De Franse president Macron ziet zichzelf als de grote hervormer van de Europese Unie. Maar keer op keer stuit hij op verzet vanuit Brussel of vanuit de Europese hoofdsteden. Het laatste gevecht gaat over het wel of niet toelaten van nieuwe lidstaten tot de EU.

De Nederlandse regering wil Natura 2000-gebieden gaan samenvoegen of opheffen. Op die manier moet de stikstofcrisis bestreden worden. Maar voor dit plan is wel goedkeuring van de Europese Commissie nodig. En het is zo goed als zeker dat die er niet komt.

De Duitse minister van Financiën Olaf Scholz zet de deur open naar een Europese spaargarantie, de ontbrekende hoeksteen van de bankenunie. Alleen: op het moment dat Italië op de deurdrempel komt staan slaat hij de deur weer hard dicht. Iedereen wil een crisisbestendige eurozone, maar niemand wil ervoor betalen.

Den Haag, Berlijn en Brussel slaan elkaar om de oren met cijfers en percentages. De cruciale fase in de onderhandelingen over de volgende Europese meerjarenbegroting is begonnen. En dat betekent dat iedereen aan het kijken is naar wat er onder de streep voor het eigen land over zal blijven.

Nu de Lega-leider niet meer in de Italiaanse regering zit, is Matteo Salvini op de achtergrond geraakt. Maar hij is er de man niet naar om daar stilletjes te blijven zitten. Dus klimt hij op het podium met Silvio bunga bunga Berlusconi.