PiL in de praktijk

In deze aflevering van PiL in de Praktijk hebben Daan en Nancy twee gastexperts aan tafel op het gebied van bariatrische chirurgie en de invloed hiervan op de opname van geneesmiddelen. Victor Gerdes is internist in het Spaarne Gasthuis en het Amsterdam UMC en vertelt met veel enthousiasme over wat je als zorgverlener kan betekenen voor mensen met overgewicht. Mochten mensen kiezen voor een bariatrische ingreep dan zijn de adviezen van het Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP van harte welkom voor ons als zorgverleners. Apotheker Suzan Gipmans  en haar collega's werken hier hard aan. Een leuke combinatie van zeer bevlogen gasten!   Daarnaast lijkt er een klein lichtpunt aan de horizon voor wat betreft het preferentiebeleid. Zou er daadwerkelijk worden ingezien door de politiek dat de huidige situatie onhoudbaar is? Daan en Nancy bespreken een motie die net is aangenomen door de tweede kamer die wellicht het kantelpunt betekent. www.checkoorzakenovergewicht.nl/

Apothekers en huisartsen hebben het druk. We zoeken elkaar op om de efficiëntie en de kwaliteit van zorg te optimaliseren. Echter, we worden samen aan steeds meer vergadertafels verwacht om onze samenwerking vorm te geven. De meest traditionele vorm van samenwerking tussen huisarts en apotheker is het FarmacoTherapeutisch Overleg (FTO). Maar: hoe toekomstbestendig is het FTO nog in zijn huidige vorm? En wat willen en belonen de zorgverzekeraars eigenlijk? Daan en Nancy gaan hierover in gesprek met Marjorie Nelissen van het IVM, expert op het gebied van het FTO. Ook bespreken Daan en Nancy de snelle opkomst van de SGLT2-remmers in de eerste lijn. Kennen we deze middelen al goed genoeg?

We moesten even wachten op deze aflevering, maar Daan en Nancy hebben om het goed te maken een tafel vol gasten geregeld om te spreken over het onderwerp van deze keer: Werken als apotheker in de huisartsenpraktijk. De gasten Tense Maats (apotheker) en Monique Prinsen (huisarts) werken samen in huisartsenpraktijk Oog in Al in Utrecht en hebben daar al 10 jaar ervaring met deze nieuwe vorm van samenwerking. Ook apotheker Marleen Brouwer werkt in een huisartsenpraktijk en vertelt hoe zij deze rol vorm geeft. In een enthousiast tafelgesprek leren Daan en Nancy wat deze nieuwe functie inhoudt.   Tussendoor bespreken Daan en Nancy andere uitdagingen in hun dagelijks werk. Zo heeft Nancy te maken met stakende apotheekmedewerkers voor meer loon en maakt Daan zich zorgen over de consequenties van het handhaven van de wet DBA.

Daan en Nancy gaan in deze eerste aflevering van 2024 in gesprek met Lisette de Boer, tandarts in Amersfoort. Zij bespreken het artikel ´Invloed van geneesmiddelen op mondgezondheid´ waarin de diverse bijwerkingen van geneesmiddelen op de mond worden beschreven. Droge mond, tandverkleuring, smaakstoornissen, het komt allemaal voorbij. In dit driegesprek onderzoeken ze daarnaast de samenwerking onderling, hoe is die vormgegeven en kan daar nog wat verbeterd worden? En wat weten ze eigenlijk van elkaar, kloppen de verwachtingen die ze van elkaars professie hebben? Daarnaast wordt een andere vorm van interprofessioneel samenwerken besproken: de Studentenpoli. De studentenpoli Amsterdam bestaat nu 10 jaar en is inmiddels uitgegroeid tot meerdere poli's waar studenten diverse zorgtaken uitvoeren. Daan en Nancy zijn enthousiast: dit blijkt vele voordelen te hebben en verbetert naast de zorg ook het onderwijs.

In deze aflevering wordt aandacht besteed aan het doseren van geneesmiddelen bij mensen met obesitas. Voorspellingen blijken moeilijk te maken, maar er zijn wel betrouwbare bronnen om je keuzes op te baseren.  Samen met leefstijlapotheker Elly Zon van apotheek Zuiderhaaks en Bernhardplein in Den Helder bespreken Daan en Nancy welke rol de leefstijlapotheker heeft in de preventie van obesitas. Inmiddels zijn er 300 leefstijlapothekers opgeleid, wat doen zij precies en hoe ziet de toekomst er op dat gebied uit?   Preventie zou ook in de politiek een van de belangrijkste speerpunten moeten zijn om de zorg(kosten) in de toekomst in de hand te houden. Maar waar ligt de focus van de diverse politieke partijen? Met de verkiezingen op komst wagen Daan en Nancy zich heel even aan politieke beschouwingen en hopen daarmee tot een stemadvies te komen. 

Daan en Nancy spreken met Marieke van den Berk-Bulsink van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik over hoe normaal het is geworden dat studenten zonder ADHD de medicatie wel regelmatig gebruiken. Bijna één op de twintig studenten doet dit. Zij gebruiken de medicatie omdat ze denken zich hiermee beter te concentreren tijdens het studeren. Klopt dit wel? Is het gevaarlijk? En wat kunnen apothekers en huisartsen doen om oneigenlijk gebruik te voorkomen? Ook bespreken Daan en Nancy in deze aflevering de frustrerende privacyregels rondom het delen van patiëntgegevens: gaat de Tweede Kamer ons helpen met het voorstellen een Opt-out systeem?

Recent is de nieuwe richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie verschenen. Een belangrijke verandering is nog meer aandacht voor fractuurpreventie die na elke fractuur dient plaats te vinden. Twee onderzoeken van Nederlandse bodem hebben aangetoond dat patiënten ouder dan 50 jaar met een recente fractuur in een groot aantal gevallen een nieuwe onderliggende aandoening hebben. Daan en Nancy gaan in gesprek met Natasha Appelman-Dijkstra, internist-endocrinoloog van het LUMC. Zij schreef mee aan de nieuwe richtlijn en vertelt wat er verandert voor huisarts en apotheker en wat te doen met versnippering van zorg omtrent osteoporose en fractuurpreventie. Verder in deze aflevering: de Baxterrol. Er is per 1 januari een nieuwe vergoedingsstructuur, waarvan het handig is dat de huisarts op de hoogte is. Vragen, opmerkingen of tips? Mail naar redactie@pil-nascholing.nl. 

In deze laatste aflevering van het jaar hebben Daan en Nancy twee gasten aan tafel: Miriam Stoks, apotheker en bestuurslid bij VvAA en Daisy Pors, huisarts en initiatiefnemer van ‘Help de huisarts verzuipt'. Met z'n vieren spreken ze over de regeldruk in zowel huisartsenpraktijk als apotheek, hoe ze daarmee omgaan, hoe ze daarin misschien beter samen kunnen optrekken en hoe zien zij de toekomst voor zich? Zo spreken ze over fijne initiatieven als verwijsafspraken.nl, die de huisarts kan ontzien. Er blijken wel meerdere stippen op de horizon, maar het belangrijkste is toch: hoofd omhoog en mét elkaar denken in oplossingen, dus tussen zorgverzekeraar en degenen die daadwerkelijk werkzaam zijn in de zorg. Een mooie in het kader ‘goede voornemens'… Tot volgend jaar!

Bewegingsstoornissen door medicijnen, en dan vooral antipsychotica, komen veel voor. Acute door psychofarmaca geïnduceerde bewegingsstoornissen zijn vrij goed te behandelen en vaak ook te voorkomen. Bij tardieve bewegingsstoornissen is dit een ander verhaal; die vergen vaak een specialistische behandeling. Hoe kun je psychofarmaca-geïnduceerde bewegingsstoornissen herkennen en behandelen? Daan en Nancy praten hierover met Peter van Harten en Lianne Tammenga, auteurs van het artikel Behandeling van psychofarmaca-geïnduceerde bewegingsstoornissen uit PiL 2022-2. Beiden zijn werkzaam binnen dit specialisme bij GGZ Centraal, Peter als psychiater, Lianne als verpleegkundig specialist. Zij bevestigen dat huisarts en apotheker een grote rol kunnen spelen in zowel het behandelen als voorkomen van bewegingsstoornissen die met medicijngebruik te maken hebben, bijvoorbeeld door na een periode van bepaald middelgebruik eerst te evalueren en eventueel een nieuw middel voor te schrijven, in plaats van hetzelfde middel gewoonweg te verlengen. Evalueren deden Daan en Nancy ook tijdens deze aflevering, maar dan van het huisartsenprotest dat in juli plaatsvond. De sfeer zat erin, maar teleurstelling was er ook.

Eén op de tien vrouwen wordt getroffen door endometriose: een chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van weefsel buiten de baarmoeder, voornamelijk op bekkenorganen en weefsels, maar soms zelfs op de longen en darmen. Daan en Nancy spreken over deze veelvoorkomende en vervelende aandoening aan de hand van het artikel Endometriose door Pille Pargmae uit PiL 2022-1, en Bianca de Bie, voorzitter en één van de oprichters van de Endometriose Stichting, is te gast. De stichting is 20 jaar geleden opgericht, omdat zij en medepatiënten vonden dat er te weinig informatie beschikbaar was over endometriose. De informatie die zij beschikbaar stellen is zowel bedoeld voor patiënten als zorgverleners. De grootste wens is dat de diagnosetijd voor endometriose verkort wordt: de ‘gap' tussen melden bij de huisarts met klachten en de daadwerkelijke diagnose is momenteel nog heel lang. Hoe kunnen huisartsen, maar ook apothekers hier een rol in spelen? Verder denken Daan en Nancy na over een pakkende spandoektekst voor tijdens het huisartsenprotest op het Malieveld op vrijdag 1 juli.

Mannen en vrouwen verschillen van elkaar, verschillen die ook leiden tot een verschil in respons op medicatie. Vrouwen zijn de laatste jaren wel steeds meer vertegenwoordigd in medische (geneesmiddel)trials, maar het aandeel van vrouwen blijft nog altijd klein en de man-vrouwverschillen die hieruit blijken, zijn nog niet vertaald naar curricula, bijsluiters en richtlijnen, en daarmee naar de praktijk. Daan en Nancy spreken met Marianna Abadier en Loes Visser, beiden werkzaam als ziekenhuisapotheker in het HagaZiekenhuis en voorvechters van gepersonaliseerde zorg, over bewustwording als het gaat om genderspecifieke farmacotherapie en hoe dit in de toekomst onderdeel kan worden van de praktijk. Welke rol spelen de huidige apotheker en huisarts daarin, samen met opleiders en de toekomstige generatie apothekers en huisartsen? Daarnaast besteden Daan en Nancy aandacht aan positieve geluiden en attenties in de apotheek en huisartsenpraktijk.

Naar schatting gebruikt ongeveer 6% van de Nederlandse bevolking een antidepressivum. Ondanks dat honderdduizenden patiënten per jaar stoppen met het medicijn, neemt het langdurig antidepressivumgebruik nog steeds toe. Maar wanneer kan een patiënt stoppen? Wie kan er stoppen? En hoe kan een patiënt het beste stoppen? Daan en Nancy gaan hierover in gesprek met apotheker Paul Harder, die patiënten aan de hand van taperingstrips helpt om antidepressiva af te bouwen. Ga naar www.taperingstrip.nl voor meer informatie over deze afbouwmethode. Verder in deze aflevering: een nieuwe werkplek kan uiterst stressvol zijn. Nieuwe informatie en andere werkprocessen, met een vol hoofd tot gevolg. Hoe ga je om met veranderingen? Daan en Nancy geven nuttige tips.

Deze aflevering staat in het teken van virusinfecties  – en dan hebben we het niet alleen over corona – en de bijbehorende vaccinaties. Wie bepaalt er welke vaccinatie in het Rijksvaccinatieprogramma komt en hoe gaat dit proces in zijn werk? Daan en Nancy praten erover met Kees Groeneveld, wetenschappelijk stafmedewerker bij de Gezondheidsraad. Ook gaan ze in gesprek met Marit van Gils, universitair hoofddocent bij Amsterdam UMC, over 40 jaar HIV: wat is er allemaal gebeurd en waar staan we nu? En wat hebben de onderzoeken naar HIV en corona met elkaar te maken? Verder: weet jij als zorgverlener precies wat alles kost en wat er zoal onder eigen risico valt? In hoeverre zijn zorgverleners verantwoordelijk voor het verstrekken van informatie hierover? Daan en Nancy hebben het antwoord, en geven praktische tips.

Welke geneesmiddelen gebruiken expats? En welke medicatie krijgen wij mee in het buitenland? Daan en Nancy gaan hierover in gesprek met Shams Alkilabe, apotheker bij Amsterdam Central Pharmacy op Amsterdam Centraal. Ook bespreken Daan en Nancy de actie #weslikkenhetnietlanger van beroepsvereniging Optima Farma en praten ze met openbaar apotheker Emma van Roosmalen – de Feijter over de nieuwe herregistratie-eisen voor apothekers. Wat is er precies veranderd? En wat betekent dit voor de samenwerking tussen huisarts en apotheker?   https://optimafarma.nl/we-slikken-het-niet-langer/

In deze aflevering spreken Daan en Nancy met Loes de Vries, arts en wetenschappelijk onderzoeker bij Moeders van Morgen, over de weg naar veilig geneesmiddelgebruik tijdens de zwangerschap en hoe huisarts en apotheker daaraan kunnen bijdragen. Daarnaast praten ze met Miriam de Kleijn, adviseur bij het Trimbos-instituut, epidemioloog en huisarts (niet-praktiserend), over het ontmoedigen van roken voor, tijdens én na de zwangerschap, en over de medicamenteuze opties die er zijn om zwangere vrouwen te ondersteunen bij het stoppen met roken. Verder in deze aflevering: vragen aan de balie of in de spreekkamer over (off-label voorschrijven van) nieuwe middelen, hoe ga je daarmee om? Vragen, opmerkingen of tips? Mail het naar podcast@pil-nascholing.nl   

Jaarlijks wordt zo’n 190 ton geneesmiddelresten in Nederlands oppervlaktewater geloosd. Wat zijn hiervan de gevolgen? En wat kun je als huisarts of apotheker zelf doen om dit te verminderen? Daan en Nancy praten erover met Hanneke Zwikker, adviseur bij het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM), en Frank Groot, procesmanager bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Bekijk de FTO-module Geneesmiddelen en milieu:www.medicijngebruik.nl/projecten/duurzaam-medicijngebruik. Aanmelden voor de interactieve FTO-module: ftomedicijnresten@van-waarde.com.

Farmacotherapie bij ouderen is het thema van de nieuwste editie van tijdschrift PiL. In deze podcastaflevering buigen Daan en Nancy zich over juist voorschrijven bij ouderen, de Ephorapp, én over twee aanvullende modules bij de multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie bij ouderen: Minderen en stoppen van medicatie (2020) en Medicatiebeoordeling (2019). Over medicatiebeoordeling gaan ze in gesprek met openbaar apotheker Evelyn Schuil-Vlassak, die vanuit het WSO-bestuur betrokken was bij de ontwikkeling van deze module. Verder in deze aflevering: knarsetanden om de nieuwe maatregelen van zorgverzekeraars!

Constitutioneel eczeem heeft een hoge prevalentie. In de nieuwste editie van PiL – die in het teken staat van farmacotherapie bij kinderen – verschijnt deze maand een nascholingsartikel over de behandeling van constitutioneel eczeem bij kinderen. In deze aflevering praten Daan en Nancy met Karlijn Sterkenburg, huidtherapeute en initiatiefnemer van een samenwerkingsprogramma in de eerste lijn op het gebied van huidzorg. Welke problemen kwam zij tegen in de eerste lijn en welke oplossingen biedt haar project? Verder in deze aflevering: anti-rimpelcrèmes en andere zelfzorgmiddelen, in hoeverre horen die eigenlijk thuis in de apotheek?

Daan en Nancy bespreken de behandeling en preventie van urinesteenlijden, naar aanleiding van het nascholingsartikel in tijdschrift PiL. Veel nieuwe inzichten blijken direct makkelijk toepasbaar in de dagelijkse praktijk. Welke voedingsadviezen zijn belangrijk? En hoe kunnen eerste, tweede en derde lijn efficiënter samenwerken bij de behandeling van recidief steenlijden? Te gast is Julie Visser, diëtiste op de carrouselpoli ‘nierstenen’ van het Amsterdam UMC. Verder: de griepprik. Zouden apotheker en huisarts moeten samenwerken bij distributie en toediening van het griepvaccin? En zo ja, hoe?

De laatste jaren is er veel discussie over het verhoogde risico op suïcidaliteit als mogelijke bijwerking van antidepressiva. Naar aanleiding van het nascholingsartikel hierover in de septembereditie van PiL, gaan Daan en Nancy in gesprek met Rob Kok, ouderenpsychiater bij Parnassia. In hoeverre kun je spreken van een verhoogd risico? Waar kun je rekening mee houden bij het voorschrijven? En welke rol kan de apotheker hierbij vervullen? Verder in deze aflevering: hoe beïnvloedt je werk als zorgprofessional de keuzes die je maakt in je privéleven?In deze podcastaflevering wordt het onderwerp suïcidaliteit behandeld. Heb je zelf hulp nodig? Dan kun je contact opnemen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 0900 0113 (24/7 bereikbaar) en via 113.nl.

Daan en Nancy verdiepen zich in deze aflevering in voedingssupplementen – het thema van de septembereditie van tijdschrift PiL. Ze gaan in gesprek met Sarah Terol, regulier huisarts en tevens natuurgeneeskundig arts. Het komt regelmatig voor dat patiënten vragen hebben over de veiligheid en interacties van een supplement of kruidenpreparaat, terwijl dit voor huisartsen en apothekers vaak onbekend terrein is. Hoe ga je hier in je dagelijkse praktijk mee om? En: welke rol kun je als huisarts of apotheker spelen bij het verbeteren van de leefstijl van je patiënten?

Op het gebied van farmacotherapie bij restless legs syndrome (RLS) en periodic limb movement disorder (PLMD) valt er veel nieuws te leren, ontdekken Daan en Nancy tijdens het lezen van het nascholingsartikel in de nieuwe editie van tijdschrift PiL. Ze bespreken de nieuwste behandelmogelijkheden en gaan o.a. in gesprek met Marjan Beijer, bestuurslid van de Stichting Restless Legs en zelf RLS-patiënte. Verder in deze aflevering: bezorging. Afspraken over het bezorgen van medicatie zijn vaak duidelijk, maar de praktijk blijkt weerbarstig.www.stichting-restless-legs.nl

Deze aflevering staat in het teken van farmacotherapie bij verslaving, het thema van de juni-editie van tijdschrift PiL. Daan en Nancy duiken in de wereld van medicamenteuze behandelingen van stoornissen in het gebruik van alcohol (SGA). Ze bespreken de nieuwste inzichten én buigen zich over de vraag: hoe groot zou de rol van de huisarts moeten zijn bij de behandeling van patiënten met een SGA? Verder: vorige maand verscheen er geen nieuwe aflevering vanwege de hectiek en onrust rond het coronavirus. Hoe hebben Daan en Nancy de afgelopen maanden beleefd in de huisartsenpraktijk en de apotheek? En hoe gaat het nu?

De crisis rond het coronavirus raakt ons allemaal in meer of mindere mate. Wat gebeurt er als je als huisarts of als apotheker zelf ziek wordt? En wat kunnen huisartsen en apothekers in zo’n situatie van elkaar verwachten? Verder in deze aflevering aandacht voor de relatie tussen vallen en antidepressiva, waarover in het maartnummer van tijdschrift PiL een nascholingsartikel verscheen met e-learning. Daan en Nancy gaan bovendien in gesprek met Stéphanie van Emmerik, projectleider eerstelijnszorg, over het multidisciplinaire Zorgprogramma Valpreventie van gezondheidscentrum Oog in Al in Utrecht, waarbij ook de opticien en de diëtist een rol hebben.

Deze vijfde Pil in de praktijk gaat over hoofdpijn, dat in het eerste nummer van 2020 van PiL in meerdere artikelen centraal staat. Nancy en Daan bespreken met name migraine en clusterhoofdpijn en hoe zij daar in hun dagelijkse praktijk als huisarts en apotheker mee omgaan. Zij gaan ook in gesprek met Simone de Vries-Lens, arts-onderzoeker aan het LUMC, die onderzoek doet naar nieuwe profylactische behandelopties van migraine.Verder bespreken Nancy en Daan in het gebruikelijke intermezzo een bekend hoofdpijndossier voor huisarts en apotheker: de (niet-)leverbaarheid van medicatie.

In deze vierde Pil in de praktijk staat het herseninfarct centraal, waarover in het decembernummer 2019-4 van PiL een nascholingsartikel is verschenen, geschreven door apotheker-specialist Linda de Graaf en ziekenhuisapotheker in opleiding Tim Bognàr van het UMC Utrecht. Het artikel gaat nader in op de wijzigingen in de herziene richtlijn Herseninfarct en hersenbloeding van de Nederlandse vereniging voor Neurologie. Nancy en Daan bespreken wat deze wijzigingen voor hun dagelijkse praktijk als huisarts en apotheker betekenen. Verder gaan zij in gesprek met Bas van der Veen, vasculair neuroloog bij de Noordwest Ziekenhuisgroep te Alkmaar over zijn inzichten ten aanzien van de behandeling van patiënten met een herseninfarct en hoe de samenwerking met de eerste lijn kan worden geoptimaliseerd.Verder bespreken Nancy en Daan in deze aflevering het fenomeen van de internetapotheek.

In het december 2019-nummer van PiL staat een nascholingsartikel over de problemen als gevolg van het chronisch gebruik van opioïden bij niet-kankergerelateerde pijn. Het gebruik hiervan is de afgelopen jaren sterk toegenomen. In deze aflevering van de podcast PiL in de praktijk gaan Daan en Nancy in gesprek met Anke Lambooij, apotheker en voorzitter van de ‘Taakgroep gepast gebruik opioïden’ bij het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM), over de oorzaken van de toename van het gebruik en de verslavende aspecten van opioïden. Centraal staat de vraag hoe huisarts en apotheker een rol kunnen spelen in het beteugelen van het gebruik. Anke, Nancy en Daan komen met praktische en gemakkelijk te implementeren adviezen hiervoor. Verder in deze aflevering: hoe ga je als huisarts en apotheker om met de marketingtechnieken en informatie van fabrikanten. Met concrete praktijkvoorbeelden, do’s en don’ts en waardevol advies van ervaren zorgprofessionals.

In deze aflevering aandacht voor de medicamenteuze behandeling van astma en COPD bij volwassenen en in het bijzonder voor de inhalatie-instructie. Waarom gaat inhaleren toch nog vaak niet goed, ondanks alle moeite die huisarts, POH, apotheker en apothekersassistent doen om de patiënt goed voor te lichten? Daarnaast gaan Daan en Nancy in gesprek met Marieke Meijs (poliklinisch apotheker bij het Prinses Máxima Centrum) over supportive care bij kinderen met kanker. Welke rol speelt de eerste lijn hierbij en waar kunnen huisartsen en apothekers terecht met vragen? Verder in deze aflevering: hoe kunnen apotheker en huisarts elkaars patiëntinformatie gebruiken om patiënten nog efficiënter voor te lichten én tijd te besparen? Met concrete praktijkvoorbeelden, do’s en don’ts en waardevol advies van ervaren zorgprofessionals.Gebruikt geluidsfragment, bron thuisarts.nl

Hoe kunnen apotheker en huisarts de omzetting van biologische geneesmiddelen naar (kostenbesparende) biosimilars het beste samen aanpakken? Waar moet je allemaal rekening mee houden en hoe maak je de omzetting samen tot een succes? Daan en Nancy gaan in gesprek met Marinka van Dalfsen van het IVM en met Antine Krijger. Antine is apotheker in Berlicum en heeft veel ervaring in regionaal samenwerkingsverband met het omzetten van patiënten die insuline glargine gebruiken. Ook in deze aflevering: aandacht voor het nocebo-effect. Met concrete praktijkvoorbeelden, do’s en don’ts en waardevol advies van ervaren zorgprofessionals.