Breddin

Koronufarsóttin legði trýst á fólkaræðið. Í nýggjari bók verður lýst, hvussu demokratiski rætturin hjá okkara evsta valdi var brotin undir koronufarsóttini inni í sjálvum løgtinginum.Har vóru hjálparpakkar samtyktir, sum kostaðu skattaborgarunum nógvar milliónir krónur, uttan at løgtingsfólk sluppu at viðgera málini.  Beinta Løwe hevur skrivað bókina, sum m.a. vísir á týdningin at viðgera brot á fólkaræðið undir koronufarsóttini, so tað ikki gerst ein siðvenja at skúgva fólkaræðið til viks. tá kreppustøður eru.Í Breddanum í dag fara vit í dýpdina við hótta fólkaræðinum í løgtinginum undir koronufarsóttini, og vit tosa m.a. um tøgnina, sum hevur valdað um trýstið á fólkaræðið, bæði undir farsóttini og síðani.  Við í sendingini: Beinta Løwe, Ivan Niclasen, Rógvi Olavson og Johan Dahl.  Gjørt sendingina: Annika Bolton Mortensen og Birgit Carina Eliasen, sum eisini var redaktørur.  Tøkningur: Kári Annand Berg.  

Tað ljóðar einfalt: Psykiatriin hjálpir teimum, sum eru sálarliga illa fyri, og viðgerðarstovnar hjálpa teimum, ið eru bundin av rúsevnum. Men hvat hendir, tá tú hevur avbjóðingar á báðum økjum? Í Føroyum eru tað júst hesi fólkini, sum ofta detta millum tær skipanir, ið skulu hjálpa teimum. Og hjá teimum, sum haraftrat ikki hava ein fastan bústað, er tað nærum ógjørligt at fáa hjálp.  Í Breddanum í dag spyrja vit, hví tað er so trupult at lofta hesum bólkinum, hvørjar avbjóðingar eru á økinum - og hvussu hesin knúturin kann loysast.  Gestir: Tormóður Stórá og Leivur á Lakjuni.  Gjørt sendingina: Annika Bolton Mortensen og Birgit Carina Eliasen, sum eisini var redaktørur.  Tøkningur: Kári Annand Berg.  

Hvat hendir, tá politikararnir leggja sínámillum politiska kjakið til viks, og heldur biðja eitt úrvalslið siga, hvat skal til, fyri at gera landið meiri haldført? Fyrsta svarið til tann spurningin kom fyri akkurát einari viku síðani, tá Nýskipanarnevndin við Ben Arabo á odda kom við fyrsta tilmælinum - og politiskan skipanin gjørdi eftir ráðunum. Trý landsstýrisfólk vórðu send til hús, og trý aðalráð verða niðurløgd. Hevur Nýskipanarnevndin givið politikarunum dirvi til at taka effektivar avgerðir? Ella hava politikarar latið av fólkavaldinum til ein útvaldan skara? Vit hava formannin fyri Nýskipanarnevndina í útvarpsstovuni saman við tveimum eygleiðarum og stjórnmálafrøðingum.  Gestir: Ben Arabo, Beinta Løwe og Regin Berg.  Gjørt sendingina: Annika Bolton Mortensen og Birgit Carina Eliasen, sum eisini var redaktørur.  Tøkningur: Kári Annand Berg. 

Kríggj er í Sudan. Stríðið millum sudanska herin og bólkin Rapid Support Forces hevur nú vart í meira enn tvey ár. Hetta hevur havt við sær, at vit, sambært ST, uppliva størstu mannarættindavanlukku í øllum heiminum júst nú. Fleiri enn 14 milliónir fólk eru flýdd, og 30 milliónir fólk hava brúk fyri mati, vatni og heilivági. Sjúkrahús eru løgd í oyði, fólk eru dripnir, og hungur og sjúka breiða seg. Men hvussu álvarslig er støðan í Sudan beint nú og hvat verður gjørt fyri at hjálpa teimum, sum enn sita føst í ræðuleikunum í Sudan? Tað spyrja vit um í sendingini í dag.  Gestir: Sjúrður Skaale, fólkatingsumboð fyri Javnaðarflokkin, og Sigrið Zachariasen, dagligur leiðari í Reyða Krossi Føroyar.  Gjørt sendingina: Birgit Carina Eliasen og Sigurjón Einarson, sum eisini var redaktørur.  Tøkningur: Kári Annand Berg. 

At rúsa seg við sproytum hevur higartil verið óvanligt í Føroyum, men nú er støðan broytt. Í Breddanum í dag hitta ein av teimum, sum í mong ár hevur verið rúsevnismisnýtari. Hann er ein av teimum, sum meiri verður tosað um, enn við. Vit spyrja, hvussu tað er at liva sum misnýtari í Føroyum, hví tað er so trupult at sleppa burtur úr støðuni, og hvat skal til fyri at betra um umstøðurnar? Seinni í sendingini verður viðgjørt, hví tað er so trupult at lofta teimum, sum eru ringast fyri. Vit spyrja eisini, hvussu hesin trupulleikin kann loysast, og hvør kann loysa hann. Gestir: Martin Kúrberg, leiðari á Herberginum, og Magni Højgaard, leiðari í RÓWT. Vertur: Birgit Carina Eliasen.

Tað er ikki hvørjum degi, at fakfólk fáa so stórt vald yvir framtíðini hjá almenna geiranum, sum nýskipanarnevndin hjá løgmanni hevur fingið.Nevndin, sum Aksel V. Johannesen setti fyrst í september, skal mæla til nýskipanir í tí almenna - og longu í dag fáa vit so at vita, hvørji fyrstu tilmælini hjá nýskipanarnevndini verða.Eftir hvat skilst, hava tingbólkafundir verið í gjár um uppskot um sparingar, sum nýskipanarnevndin fer at mæla til. Keldur upplýsa fyri Kringvarpinum at talan er um, at trý landsstýrisfólk og tríggir aðalstjórar verða koyrd í dag.  Við í sendingini: Árni Gregersen, Beinta Løwe og Ben Arabo.  Gjørt sendingina: Birgit Carina Eliasen og Sigurjón Einarson, sum eisini var redaktørur. Tøkningur: Kári Annand Berg.

Nú politisku flokkarnir hava tikið undir við linjuføring 1A fyri Suðuroyartunnilin - úr Djúpadali til Sandvíkar, so er greitt, at vegurin til Djúpadals skal vera gjøgnum Sandsbygd og serliga náttúruøkið har. Ætlanin hevur elvt til bæði misnøgd og stúran hjá borgarum og náttúrufelagsskapum. Fleiri vísa á, at leiðin kann fáa stóra ávirkan á náttúruna og vanliga gerandisdagin á Sandi. Samstundis spyrja onnur, um valda leiðin í roynd og veru er tann fíggjarliga skilabesta, tí nýggjar kostnaðar- og nyttukanningar vísa, at alternativa leiðin norðanfyri Sandsbygd kundi verið bæði burðardyggari og í longdini eisini bíligari. Gestir: Birgit Lassen, Michael Anthony Charles Johannesen, Jón Sigurdsson og Brandur Sjúrðarson. Vertir: Sigurjón Einarsson og Marjun Dalsgaard.

Síðani 2016 hava fimm milliónir krónur altíð verið tøkar til at seta serlækna, um serlækni er tøkur og hevur áhuga at koma til Føroya. Sirið Stenberg setti serlæknapuljuna í verk, tá ið hon var landsstýriskvinna í heilsumálum í 2016. Orsøkin var, at færri serlæknar komu higar, og útlitini at fáa fleiri serlæknar vóru tí ring. Samstundis gjørdust myndugleikarnir varugir við, at Føroyar kappast við onnur lond um serlæknar. Verður hugt eftir úrslitinum, so hevur serlæknapuljan gjørt mun, tí í 2016 vóru 32 serlæknar, nú eru 51. Men tað er ikki nóg mikið, tí sambært tilmæli, sum ein arbeiðsbólkur - sum Margit Stórá, fyrrverandi landsstýriskvinna í heilsumálum, setti - handaði í fjør, eiga vit at hava 121 serlæknar. Nú er ætlanin at skerja serlæknapuljuna, tí í komandi fíggjarlóg er serlæknapuljan skorin úr fimm milliónum krónum og niður í hálva millión. Gestur: Shahin Gaini, formaður í Serlæknafelag Føroya Vertur: Marjun Dalsgaard

Privata tryggingarfelagið Betri Trygging er farið undir eitt átak, sum kallast SkíggjaSunn. Á heimasíðuni hjá felagnum verður víst á, at børn í dag spæla minni saman, sova verri, og tey gerast minni empatisk. Alt hetta verður sett í samband við ov nógva tíð framman fyri skíggjan. Men spurningurin er, hví eitt privat tryggingarfelag skal geva ráð um uppaling og heilsu, og hvussu álítandi eru tær niðurstøður, sum felagið byggir sín boðskap á. Í sendingini spyrja vit, hvar markið gongur millum upplýsing og marknaðarføring - og hvør eigur at ráða, tá tað snýr seg um børn, skíggjar og trivnað. Gestir: Ingunn Eiriksdóttir, stjóri í Betri Trygging, og Noomi O. Gregersen, ph.d. og leiðari í Heilsustýrinum. Vertur: Sigurjón Einarsson

Løgtingið samtykti í mai í fjør eitt uppskot hjá Sambandsflokkinum, sum heitti á landsstýrið um at koma við uppskoti at geva kommunum heimild at seta vakmyndatól upp í almenna rúminum - men bara í samráð við politiið og eftir tilmæli frá politinum. Nú - meira enn eitt ár seinni - er framvegis einki uppskot komið frá landsstýrinum, men málið er sent til ummælis. Spurningurin er, hvussu nógv hetta hjálpir í veruleikanum? Mong siga, at vakmyndatól skapa ein tryggleika, meðan onnur halda, at vakmyndatól í almenna rúminum er at gera seg inn á okkara privatlív. Men hvørjar avleiðingar kann hetta fáa fyri borgararnar? Og hvar gongur markið millum trygd og persónliga frælsið? Ger vakmyndatól okkum tryggari - ella eru vakmyndatól ein falskur tryggleiki? Gestir: Hervør Pálsdóttir, Kristianna Winther Poulsen, Elsebeth Mercedes Gunnlaugsdóttir og Helgi Abrahamsen Vertur: Sigurjón Einarsson

Fríggjadagin 24. okt. skulu flokkarnir boða løgmanni frá, hvør tunnilsleið skal bjóðast út. Á ólavsøku datt burtur, tá tað ikki var komið úr nevnd áðrenn tingsetanin var liðug, men tað verður lagt fyri tingið fyrsta dagin, sigur løgmaður. Mánadagin var løgtingið á kunningarfundi í Tinganesi, har tey millum annað kundu seta spurningar og gera viðmerkingar til eitt avgerðarskjal, sum lýsir tær báðar farleiðirnar, við og uttan at bora úr Skúgvoy og í morign fríggjadagin 24. okt. vil løgmaður hava at vita skulu tey taka støðu til, hvør farleið skal bjóðast út. Tað hava longu verið kritiskar røddir frammi um samanberingarnar av farleiðunum, og spurnartekin eru sett við fleiri viðurskifti - millum annað mangla váðametingar og kostnaðarmetingin verður mett at vera ov bjartskygd og at byggja á eitt ov veikt grundarlag. Í Breddanum í dag spyrja vit millum annað um tingfólk eru til reiðar at velja ein farleið nú, og hvat hvat løgmaður sigur til atfinningarnar av avgerðarskjalinum. Í sendingini tosa vit við løgmann og tingfólkini: Bjarna Hammer, Javnaðarflokkin, Steffan Klein Poulsen, Miðflokkurin, Liljan Weihe, Tjóðveldi og Johan Dahl, Sambandsflokkurin

Tey eru ung, tey eru vaksin upp við sosialum miðlum - og nú hava summi av teimum fingið nokk. Í fleiri londum eru uppreitstrar sprotnir úr ungdóminum, sum krevur eitt rættvíst samfelag uttan korruptión. Frá Nepal til Bangladesh, frá Peru til Madagaskar, síggja vit nú eina rørslu, har Z-ættarliðið - tey, sum eru fødd millum 1995 og 2010 - krevja broytingar. Tey krevja rættvísi og tey vilja hava eina bjartari framtíð. Men hvat fær hesi ungu til at fara út á gøturnar og seta lív og heilsu í váða í stríðnum móti mutri og ójavna? Hví nýtir Z-ættarliðið sosialar miðlar sum vápn í mótmælunum - og hví er eitt sermerkt sjórænaraflagg vorðið eitt altjóða súmbol fyri frælsi og uppreistur? Og hví er hendan rørslan vorðin eitt altjóða fyribrigdi? Í Breddanum hoyra vit um fleiri dømir um lond har at ein uppreistur er vaknaður í ungdóminum. Í Nepal eydnaðist tað at koppa stjórnini í síðsta mánað. Í Breddanum tosa vit við Tommy Petersen, sum hevur búð í Nepal í 3 ár og Firouz Gaini, sum er PhD og professari í antropologi.

Mánadagin kom ein avtala um vápnahvíld í Gasa endiliga í gildi. Umleið 2.000 fangar eru komin aftur til Gasa, og allir 20 ísraelsku gíslarnir, sum eru á lívi, eru latnir leysir, og eru nú aftur í Ísrael. men enn bíða familjur í Ísrael eftir líkinum av teimum, sum ikki komu aftur á lívi. Samstundis er vápnahvíldin viðkvom - og óttin fyri, at bardagarnir byrja aftur, veksur hvønn dag. Men fer vápnahvíldin at skapa varandi frið í longdini? Hvør hevur ábyrgdina av, at friðurin verður varandi - Ísrael, Hamas ella útlendskir aktørar sum USA og Egyptaland? Og hvussu stórt er trýstið á ísraelsku stjórnina frá fólkinum, sum bæði vil hava tryggleika og rættvísi? Í Breddanum í dag tosa við við Schrouq Aila, sum er journalistur í Gasa og Katrina Weihe Grosvirt, sum býr í Ísrael. Eisini vitja Hans Andrias Sølvará professari í søgu og Heini í Skorini lektari í altjóða politikki útvarpsstovuna.

Tann 10. september kom sonevnda grein 6-nevndin til ta niðurstøðu, at Føroyar kunnu gerast sjálvstøðugir limir í heimshandilsfelagsskapinum, WTO. Grein 6-nevndin kann sambært heimastýrislógini taka avgerðir í ósemjum um viðurskifti í ríkisfelagsskapinum, og hetta er fyrstu ferð at henda nevndin er sett at viðgera eitt trætumál millum danskar og føroyskar myndugleikar. Men hvat merkir úrskurðurin hjá nevndini, og hvussu ber tað til, at nevndin kemur til aðra niðurstøðu enn danska løgmálaráðið og forsætisráðið hevur sagt í mong ár? Eisini kjakast umboð fyri politisku flokkarnar um, hvønn týdning tað hevur fyri sonevndu loysingarætlanirnar hjá løgmanni. Gestir: Kristian Joensen, Bjørn Kunoy, Høgni Hoydal, Beinir Johannesen, Høgni Hoydal og Karlot Hergeirsson. Vertir: Marjun Dalsgaard og Sigurjón Einarsson.

Kommunulæknar í Føroyum hava trupult við at ávísa kvinnur til serlækna, sum stríðast við sjúkueyðkenni fyri endometriosu. Tað vísir ein kanning, sum byggir á samrøður við kommunulæknar, og sum var almannakunngjørd fyri nøkrum døgum síðani. Endometriosa er ein støða, har kvinnan hevur ógvusliga pínu í undirlívinum - og tað er ofta í samband við menustratión. Heili 10 prosent av kvinnum kunnu hava endometriosu.  Í sendingini tosa vit við Sólfríð Mariu í Rók. Hon bíðaði í 15 ár áðrenn hon fekk staðfest endometriosu. Pínan hjá Sólfríð Mariu var so ógvusli, at hon javnan misti vitið av pínu.   Hvussu riggar skipanin at fanga endometriosu í Føroyum og hví vera hesar kvinnur ikki tiknar í álvara? Tað spyrja vit um í Breddanum í dag. Vit tosa vi granskara, kvinnu, sum hevur fingið staðfest endometriosu og ein serlækna í kvinnusjúkum. Kvinnur sum vilja hava meira vitan um endometriosu kunnu, sambært Katrin Kalsberg, serlækna í kvinnusjúkum, fara á heimasíðuna www.endo.dk,

Málið um hekkuportrið á Galaxy, er málið um eina møguliga vanlukku, sum skuldi tigast burtur.Einasta orsøk til at vanlukkuliga vansketni nú verður kannað er, at ein maður valdi at traðka fram og møguliga seta sítt egna starv í vanda. Tað var tó um reppið, at tað eydnaðist at steðga honum í at standa fram, vísa innlit í málinum, sum kringvarpið hevur fingið. Í Breddanum í dag hyggja vit uppá, hví tað mundi enda við at málið um hekkuportrið ikki varð kannað. Eisini hyggja vit uppá talufrælsið hjá alment settum starvsfólkum. Nær er tað í lagið at nokta starvsfólki, sum eru sett í tí almenna at útala seg um nakað, ella at varskógva?

Í dag eru júst tvey ár liðin síðani Hamas leyp á Ísrael, og drap upp ímóti 1200 fólk og tóku 200 við sum gíðslar. Og júst á ársdegnum fara partarnar undir friðarsamráðingar við støði í eini avtalu, sum amerikanski forsetin Donald Trump hevur staðið fyri at seta saman. Hvat gongur avtalan út uppá og hvørji sannlíkindi eru fyri, at tað ber á mál? Tað hyggja vit uppá í Breddanum í dag. Eisini fara vit at seta nøkur orð á dekningin av stríðnum, tí tað er eitt evni, sum veruliga fær sinnini í kók -hvussu ávirkar tað dekningin av krígnum? Tað spyrja vit fýra umboð fyri redaktiónir um. Katrin Petersen, tíðindaleiðari í KvF, Ingi Samuelsen journalistur á portal.fo og blaðstjóri á Vikuskiftisblaðnum, Eirikur Lindenskov, stjóri í Miðlahúsinum og blaðstjóri og Árni Gregersen journalistur á FM1 eru í útvarpsstovuni. Vit tosa eisini við Hans Andrias Sølvará, søgufrøðing, um friðaravtaluna, sum liggur á borðinum.

Kvinnuhúsið fyllir runt, men føðingardagsbarnið hevur trong kor. Ov lítið pláss og slit er tíverri tað, sum møtir teimum kvinnum, sum søkja sær skjól undan harðskapi á kreppumiðstøðini. Vit mugu hava betri og størri karmar sum skjótast, sigur leiðarin. Landsstýrismaðurin í mentamálum vitjar útvarpsstovuna. Eisini tosa vit við Rúnu Preeti, sum hevur kanna føroyska pápaleiklutin. Eru gamlar fatanir av pápum "av tí gamla slagnum" neyðturviliga rættar - og í hvønn mun vit ávirkast av okkara egnu foreldrum, tá vit fáa børn.

Danmark er rakt av hybrid-kríggi. Tað gjørdist greitt, tá dronur frá fremmandum valdi vóru ólógliga í donskum luftrúmi í tímavís í fleiri umførum í síðstu viku.   Úrslitið var ruðuleiki og ørkymlan. Her heima hevur landsstýrið ætlanir um at yvirtaka loftrúmið, tilbúgving, tænastur og dronuflúgving. Í Breddanum í dag spyrja vit, um vit eru til reiðar at standa ímóti í einum hybrid kríggi. Hvat meinast heilt ítøkiliga við, tá tosað verður um hybrid kríggj? Gestir í Breddanum eru Leivur Perrson, stjóri í Arbeiðs- og Brunaeftirlitinum, Sirið Stenberg, landsstýriskvinna í uttanríkismálum og Bjarni Kárason Petersen, landsstýrismaður í lógarmálum.

Hall í bestu tíðum, men eitt hall, sum er minni enn væntað fyri einum hálvum ári síðani, tá játtanarkarmarnir vórðu lagdir fram. Tað var millum annað tað, sum Ruth Vang legði fram í Smæruni fyrrapartin.   Samgongan ætlar, at blæður og grønmeti skal frítakast fyri mvg, og at barnafrádrátturin skal hækka. Tað skal fíggjast av hægri avgjøldum á snús og sigarettir umframt minni mvg frítøka á elbilar.   Í apríl, tá játtanarkarmarnir vórðu lagdir fram, varð mett, at hallið fór at vera 252 milliónir krónur, men sambært fíggjarlógini verður tað 173 milliónir, sambært uppskotinum, sum varð lagt fram fyrrapartin.   Í hesum Breddanum líta vit aftur á nakað av tí, sum hevur verið frammi seinastu mánaðirnar um fíggjarligu støðuna. Eit nú tá Játtanarkarmarnir vórðu lagdir fram í apríl og tá Búskaparráðið legði sína heystfrágreiðing fram fyri einum mánaða síðani. Eisini taka vit samanum fíggjarlógina og tosa við landsstýriskvinnuna í fíggjarmálum. Vit tosa eisini við Magnus Rasmussen nevndarlim í fíggjarlógini og Steffan Klein Poulsen sum eisini er limur í fíggjarnevndini.

Limir melda seg út, tingbólkurin og lokalfeløg halda kreppufundir. Tað brýtur í bæði borð í Sambandsflokkinum, eftir at Eyðdis Hartmann Niclasen, tingkvinna hjá Sambandsflokkinum, saman við tingfólkum úr samgonguni, hevur lagt uppskot fyri tingið um at broyta fosturtøkulógina. Hvat er tað, sum hendir í Sambandsflokkinum í løtuni, spyrja vit í sendingini í dag.  Við í sendingini: Bárður á Steig Nielsen, Beinta Løwe og Ingi Samuelsen. Gjørt sendingina: Birgit Carina Eliasen og John Johannessen, sum eisini var redaktørur. Tøkningur: Kári Annand Berg. 

Eldraøkið tyngir kommunubúskapin, og tað er neyðugt at gera nakað skjótt, skulu kommunurnar ikki koma í veruligar trupulleikar av hesum. Fíggingin av eldraøkinum má umskipast og ábyrgdin má eisini umskipast. Tað er boðskapurin frá Búskaparráðnum, sum í hesi løtu fyri fyrstu ferð leggur fram frágreiðing um kommunala búskapin í Føroyum.  Við í sendingini: Johnny í Grótinum, Torbjørn Jacobsen, Ruth Vang og Eirikur í Jákupsstovu. Gjørt sendingina: Birgit Carina Eliasen og John Johannessen sum eisini var redaktørur. Tøkningur: Alvin Ellebye. 

Í dag leggja fólk úr ymsum flokkum, tvørtur um samgongu og andstøðu, fram uppskot um nýggja fosturtøkulóg. Um lógin verður samtykt, fer markið fyri fosturtøku niður í 12 vikur, og avgerðin løgd til kvinnuna. Hesa ferð sær uppskotið út til at verða samtykt, men eisini hesa ferð vekir uppskotið sterkar kenslur, og flestu flokkar eru í tvíningum innanhýsis. Hvat er innihaldið í uppskotinum, og hví er evnið so torført at viðgera? Gestir í sendingini í dag eru: Katrin Kallsberg, gynekologur og limur í etiska ráðnum, Bergur Debes Joensen, formaður í etiska ráðnum og prestur, Jógvan D. Hansen, limur í etiska ráðnum og námslektari og Noomi Gregersen, limur í etiska ráðnum og verkætlanarleiðari í FarGen. Gjørt sendingina: Katrin Petersen og John Johannessen, sum eisini var redaktørur. Tøkningur: Kári Annand Berg.

Skipasølur fyri 100-tals milliónir vísa, at vit eru aftur har, sum vit byrjaðu, í framhaldsøguni um fiskin, fólksins ogn og tilfeingisrentuna. Í 2007 vórðu øll fiskiloyvi uppsøgd, tí stóra kvotuvirðið hevði við sær, eitt skip varð selt fyri 300 milliónir krónur. Í dag er støðan tann sama. 20 ára gamla uppsjóvarskipið Jupiter varð í mai selt fyri góðar 200 milliónir krónur meira, enn tað var keypt fyri tvey ár frammanundan, og keyparin dylur ikki fyri, at tað eru kvoturnar, sum eru áhugaverdar. Men í dag er eingin politisk reaktión. Hví er tað so? Og eru nýggjastu skipasølurnar tekin um eina skeiva skipan, sum eigur at vera broytt? Gestir: Hans Ellefsen, búskaparfrøðingur, Dennis Holm, Tjóðveldi, Hans Jacob Thomsen, Javnaðarflokkurin, Jacob Vestergaard, Fólkaflokkurin, og Helgi Abrahamsen, Sambandsflokkurin. Vertur: Marjun Dalsgaard.

Á Glasi hevur eitt álvarsamt fyribrygdi verið afturvendandi ár um ár: Tann sokallaði straffbarlistin. Hetta er ein listi, har næmingar og viðhvørt eisini lærarar verða nevndir og niðurgjørdir. Næmingar - serliga teir yngru - siga seg kenna ótta um hendan listan, og foreldur eru ørkymlað. Sálarfrøðingur hevur kallað hetta fyribrygdið á Glasi eitt tekin um eina sjúka mentan, har happing verður tikin framum virðing og felagsskapin. Í hesi sendingini spyrja vit: Hví gerast slíkar listar aftur og aftur? Og hvussu uppliva næmingar, næmingaráðið og fólk, sum eru um næmingarnar, hesa støðuna? Vit tosa við næmingarráðið og næmingar, studentarprestin og so er Una Joensen, rektari eisini í útvarpsstovuni

Polariseringin í almenna kjakinum tykist vera vaksandi. Á sosialum miðlum verður tónin alsamt harðari. Men hvussu ávirkar hetta felagsskapin? Og hvør hevur ábyrgdina av, at kjakið er siðiligt? Tað spyrja vit millum annað um í Breddanum í dag, sum eisini snýr seg um heilsu, tá vit verða eldri. Tí føroysk gransking vísir, at tað ber til at steðga neiligu gongdini við vøddamissi og vánaligari beinheilsu hjá monnunum og kvinnum, sum eru komin í 50 ára aldur. Í 13 ár hevur verið granskað í heilsufótbólti, og í sendingini hyggja vit nærri at granskingarverkætlanini saman við Magna Mohr, professara. Gestir: Eyðbjørt Skylv Midjord, miðla- og samskiftisfrøðingur, Eydna Skaale, retorikkari, og Magni Mohr, professari. Vertir: Sigurjón Einarsson og Marjun Dalsgaard.

Talið av kærum í heilsuverkinum er meira enn tvífaldað frá 2020 til 2024 og søgurnar um tey, ið ikki vera tikin í álvara av kommunulæknanum og vera vend í hurðini á Landssjúkrahúsinum eru nógvar. Í dag tosa vit við enn ein avvarðandi, sum hevur upplivað ikki at vera tikin í álvara í føroyska heilsuverkinum. Í Breddanum í dag hyggja vit uppá heilsuverkið. Hví er talið av kærum vaksandi, og hvat fært tú burturúr at kæra? Vit hyggja eisini uppá tað sokallaðu útgeiningareindina, sum skal gera tað lættari at staðfesta sjúkuna.   Í sendingini tosa vit við Daniu Niclasen, sum misti mammu sína í Juni 2021, Jan Rasmussen, yvirlækna á medisinska deplinum, Lars Fodgaard Møller, landslækna og Súsonnu Bertholdsen, landsstýriskvinnu í heilusmálum.

Vit gerast alsamt eldri og møguleikarnir fyri at viðgera gerast betri. Tað merkir millum annað, at Heilsuverkið gerst alsamt dýrari. Tí mugu vit tora at tosa um hvussu vit raðfesta í heilsuverkinum.  Hvørjar viðgerðir skulu gerast - hvør heiligvágur skal latast og hvar tilboðini skulu vera. Tað var niðurstøðan av Ráðstevnu í Norðurlandahúsinum, sum var mánadagin 8. september um raðfestingar í heilsuverkinum. Í hesum Breddanum tosa vit um raðfestingar, um val og frával av  heiligvági og viðgerðum og um gjøgnumskygni.   Í sendingini tosa vit við Kjeld Møller Pedersen, heilsubúskaparfrøðing, Janu Mortensen, forkvinnu í siðfrøðinevndini hjá felagnum Føroyskir Sálarfrøðingar, Jógvan D Hansen, heimspeking og Súsonnu Bertholdsen, landsstýriskvinnu í heilsumálum. 

So hendi tað aftur. Ferðafólk sum hvørva í føroysku náttúruni. Seinastu árini hava vit fer eftir ferð hoyrt um ferðafólk, sum koma illa fyri tá tey fara í hagan. Í farnu viku hvurvu 3 fólk úti við Bødsdalafoss/Trælanípu í Vágum Men, hvør hevur ábyrgdina av trygdini og hvat skal gerast? Tað spyrja vit í Breddanum í dag. Tosað verður við: Sirið Stenberg, landsstýriskvinna í vinnumálum, Gunnar Nattestad, sum varðar av ferðavinnuni við Trælanípuna, Bárð Lydersen, fotograf, sum ferðast nógv úti í føroysku náttúruni, og Sunnevu Dalsgaard Hansen, sum hevði eina skelkandi uppliving við Trælanípu í summar.

Tvey evni verða viðgjørd í Breddanum hesa ferð: Felagið Peningastovnar hevur tikið stig til og fíggja nýtt undirvísingartilfar, sum eitur Pengar, og sum skal brúkast til undirvísing í samfelags- og støddfrøði í hádeild í fólkaskúlanum. Endamálið við nýggja undirvísingartilfarinum sigst verða, at børnini skulu læra um eginbúskap og lagt verður upp til at lærarar kunnu bjóða bankaráðgevum at verða gestalærarar. Vit hyggja nærri at nýggja undirvísingartilfarinum Pengar, og vit fara í smálutir við, hvussu undivísingartilfar í fólkaskúlanum verður gjørt. Hesa vikuna savnaðust stór lond sum Kina, Russland og India í Shanghai Samstarvsfelagsskapinum (stytt SCO), sum er ein felagsskapur um samstarv innan politikk, búskap og trygd. Russland og Kina stovnaðu SCO í 2001, og felagskapurin verður av mongum kallaður eitt alternativ til NATO og G7. Men er SCO veruliga eitt mótspæl til Vesturheimin? Er talan um ein nýggjan valdsjavnvág í heiminum? Og hvat merkir tað, at Kina nú bjóðar sín egna stjórnarhátt fram fyri heiminum, sum eitt mótspæl til vesturlendskt fólkaræði. Og hvat merkir tað fyri Putin, at hann kann vísa sínum borgarum, at Russland framvegis hevur ein altjóða pall, hóast landið meira ella minni verður boykottað av Vesturheiminum? Gestir: Eyðun Gaard, stjóri í Námi, og Tór Marni Weihe, PhD-lesandi á Setrinum, og kønur í russiskum viðurskiftum. Vertir: Annika Bolton Mortensen og Sigurjón Einarsson.

Stórtingsval verður í Noregi mánadagin, 8. september. Men longu nú hevur fjórði hvør norðmaður valt við brævatkvøðu. Hvørji eru høvuðsevnini í hesum valinum? Hvørjir flokkar liggja best fyri, og hví hevur ein fyrrverandi forsætisráðharri verið við til at geva sínum flokki so góða undirtøku í veljarakanningunum . Og hvør hevur besta møguleikan at gerast næsti forsætisráðharri í Noregi? Tað spyrja vit ein fyrrverandi journalist í NRK, sum nú býr í Føroyum, men sum framvegis fylgir væl við í norskum politikki. Gestur: Knut-Øyvind Hagen, fyrrverandi tíðindamaður í NRK. Vertur: Sigurjón Einarsson

Semja tykist verða í samgonguni um at seta tvey russisk reiðarí á svartalista í Føroyum. Talan er um Murman Seafood og Norebo JSC, sum eru svartlistað í ES og Noregi fyri mistanka um njósning. Lógaruppskot hevur verið til fyrstu viðgerð í løgtinginum um hetta, og málið er nú í Uttanlandsnevndini. Men bæði vinnan og andstøðan hava ávarað um møguligar avleiðingar. Í sendingini verður eisini hugt at, hvussu Føroyar søguliga hava valt at vera uttanveltað, tá kríggj hava verið úti í heimi, men eisini hvussu trygdarstøðan hjá okkum sær út í dag, nú kríggj aftur er í Evropa. Gestir: Sámal Tróndur F. Johansen, søgufrøðingur, Bjarni Kárason Petersen, landsstýrismaður í lógarmálum, og Bárður á Steig Nielsen, formaður í Sambandsflokkinum. Vertur: Annika Bolton Mortensen

Í fleiri áratíggju vórðu fólk við breki send av landinum - ofta sum børn og uttan at tey sjálvi ella familjan kundu gera nakað við tað. Nú verður spurningurin reistur, um Føroyar eiga at kanna hendan partin av okkara søgu nærri og taka ábyrgd fyri tær avgerðir, sum tá vórðu tiknar. Eigur føroyska samfelagið at viðurkenna hesa fortíð við eini umbering, ella eigur ein óheft kanning fyrst at lýsa málið út í æsir? Og er vandi fyri, at søgan endurtekur seg, um vit ikki vilja viðurkenna og læra av fortíðini? Gestir: Jógvan Andrias Joensen, sum var bert trý ára gamal, tá hann varð sendur á stovn í Danmark, tí hann hevði ein mjadnafeil, og Ruth Thomsen, forkvinna í MEGD. Vertur: Sigurjón Einarsson

Í juni legði landsstýrið fram støðulýsingina "Saman um javnstøðu". Hon vísir, at vit í Føroyum enn hava stórar avbjóðingar. Kvinnur forvinna minni enn menn, arbeiðsmarknaðurin er kynsbýttur, og tað eru 2.200 kvinnur færri enn menn í landinum. Nú verður javnstøðulógin frá 1994 endurskoðað, men spurningurin er, um ætlanirnar hesa ferð fara at føra til nakrar veruligar broytingar, ella eru tað bara føgur orð í einum faldara? Gestir eru: Halla Nolsøe Poulsen, forkvinna í Javnstøðunevndini, Eirikur í Jákupsstovu, landsstýrismaður í almanna- og mentamálum, og Sirið Stenberg, landsstýriskvinnu í uttanríkis- og vinnumálum.  Vertur: Sigurjón Einarsson  

Vitlíki - fyri mong ljóðar tað kanska fjart, men tað er nærri, enn vit geva okkum far um. Altso, tøkni, sum kann læra og taka avgerðir.Vitlíki er heldur ikki longur bara nakað, sum tosað verður um á tøkniborgum í Silicon Valley. Tað er nú eisini skipað sum serstakt málsøki í Føroyum. Í dag hyggja vit nærri at, hvat tað í veruleikanum merkir, at reglur skulu gerast fyri at brúka vitlíki. Vit spyrja eisini, hvørjir vansar og fyrimunir eru við hesari tøknini. Og so spyrja vit, hvussu vitlíki kann fara at ávirka, hvussu vit arbeiða í framtíðini.  Við í sendingini: Martin Mohr Olsen, Nicolai Mohr Balle.  Gjørt sendingina: Birgit Carina Eliasen og Majun Dalsgaard, sum eisini var redaktørur. Tøkningur: Kári Annand Berg

Húsaleigan hækkar, og húsini á marknaðin gerast alsamt dýrari. Samstundis hevur almenna bústaðarfelagið boðað frá, at tey hava slept tveimum av fýra verkætlanum - bústaðarfelagið, sum er amboðið hjá samgonguni at loysa trupulleikan á bústaðarmarknaðinum. Men hvat merkir tað, og hvat kunnu vit vænta frá almenna bústaðarfelagnum í framtíðini? Tað er evnið í Breddanum í dag. Landsstýriskvinnan í bústaðarmálum og løgmaður koma í útvarpsstovuni at greiða frá, hvussu knúturin kann loysast, og ein longri samrøða er eisini við stjóran í Bústøðum, Jógvan Ósá. Við í sendingini: Jógvan Ósá, Margit Stórá, Aksel V. Johannesen.  Gjørt sendingina: Birgit Carina Eliasen og Marjun Dalsgaard, sum eisini var redaktørur. Tøkningur: Høgni Fagraberg. 

Í gjár hittust amerikanski forsetin, Donald Trump, og ukrainski starvsbróðir hansara, Volodomyr Zelensky, og fleiri evropeiskir leiðarar í Washington DC, eftir at Donald Trump hitti russiska forsetan, Vladimir Putin, í Alaska fríggjadagin. Í sendingini í dag viðgera vit støðuna í Evropa eftir toppfundin í gjár og støðuna síðsta fríggjadag, tá ið Trump og Putin hittust at tosa um landamørk í Evropa.  Hvat eru útlitini fyri friði eftir fundin í gjár, og hvørjar avleiðingar fær tað, um tað ikki eyndast at fáa eina semju millum ukrainska og russiska forsetan? Gestir: Hans Andrias Sølvará, søgufrøðingur, og Tór Marni Weihe, ph.d-lesandi á Setrinum og kønur í russiskum viðurskiftum. Gjørt sendingina: Birgit Carina Eliasen og Marjun Dalsgaard, sum eisini var redaktørur. Tøkningur: Kári Annand Berg. 

Tað er undir øllum umstøðum greitt, at ein breiður meiriluti er í løgtinginum um, at vit skulu skipa Føroyar sum sjálvstøðugt land. Tað er sambært løgmanni einasti møguleiki, vit hava fyri at fáa atgongd til allar altjóða felagsskapir. Vit hoyra javnan um WTO, sum er ein altjóða handilssamgonga. Men tað eru aðrir felagsskapir, vit gjarna vilja við í. Eitt nú EOC. EOC stendur fyri evropeiskar olympiadunevndir. Í sendingini í dag tosa vit við Hans Andrias Sølvará, søgufrøðing, og Beintu Løwe, politiskan viðmerkjara. Eisini tosa vit við Helenu Dam á Neystabø, sum var forkvinna í Sjálvstýri, seinast Føroyar fóru til Danmarkar at samráðast um fullveldi.

Orð skapa veruleikan, og tí hevur tað týdning, hvussu vit umrøða myndatilfar av børnum, sum eru fyri seksuellum ágangi. Eitt vaksandi krav er um at broyta málburðin í málum um snúgva seg um tað, vit i dag kalla barnaporno. Hvussu lógin er orðað ávirkar, hvussu miðlarnir endurgeva ein dóm, og tíðin er farin frá at tosa um ágang á børn, sum verður avmyndað, sum eitt kynsligt brotsverk og ikki nakað seksuelt. Í Danmark hevur man broytt lógartekstin í revsilógini, men enn er einki hent herheima. Í Breddanum í dag viðgera vit hvønn týdning tað hevur hvørji orð og orðingar vit brúka um kynslig misbrot móti børnum. Vit tosa millum annað við ein retorikara og fólk, sum varða av lógum og børnum.

Ein breið semja er gjørd millum fimm flokkar um at samráðast við Danmark um at gera Føroyar til eitt sjálvstøðugt land. Men er tað uttanfyri ríkisfelagsskapin ella innanfyri ríkisfelagsskapin? Hví kann sambandsflokkurin ikki vera við? Og hvat sigur javnaðar-baklandið til at løgmaður ætlar at samráðast um ríkisfelagsskapin? Í Breddanum kjakast forfólkini í Javnaðarflokkinum, Sambandsflokkinum, Tjóðbveldi og Fólkaflokkinum um hetta.

Føroyar skulu vera sjálvstøðugt land.Tað var boðskapurin hjá løgmanni í hesari vikuni, nú ríkisfundur hevur verið. Aksel V. Johannesen hevur eisini fleiri ferðir víst á, at talan er um eina breiða politiska semju millum føroysku flokkarnar. Í sendingini í dag hyggja vit at, hvat liggur á borðinum, og hvat semjan merkir. Vit tosa við Kristian Joensen, løgfrøðing, og spyrja m.a., um talan í roynd og veru er um loysing? Gestur: Kristian Joensen. Gjørt sendingina: Marjun Dalsgaard og Birgit Carina Eliasen, sum var redaktørur. Tøkningur: Øssur Egholm.

Tíðin, tá fólk hildu, at fólkaræðilig lond fóru at verða verandi fólkaræðilig, er farin. Tað vísa nýggjar kanningar í øllum Evropa. Eisini í Danmark - har fólkaræði hevur verið í hásæti - er henda stýrisskipanin, sum tey flestu hava sett sítt álit á, skirvisligari, enn hildið. Tað sigur professari í stjórnmálafrøði. Saman við 200 øðrum granskarum, er David Hopmann partur av nýggjari danskari kanning, sum er tann størsta av sínum slag í nýggjari tíð. Í sendingini í dag tosa vit við professaran um tey fyrstu úrslitini. Vit spyrja eisini, hvat bagir fólkaræðinum? Beinta Løwe og Regin Berg, stjórnmálafrøðingar, vera í útvarpsstovuni. Við í sendingini: David Hopmann, Beinta Løwe og Regin Berg. Gjørt sendingina: Hansa Hansen og Birgit Carina Eliasen, sum var redaktørur. Tøkningur: Kári Annand Berg.