Het Filosofisch Kwintet

"Als iets de mensheid redden kan, dan is het wel het geheugen,” zei Auschwitz-overlevende Elie Wiesel. Een tijd is de Shoah het fundament geweest onder onze morele opvattingen, maar er lijkt betonrot in het fundament te zijn geslopen. Hebben we een gedeelde herinneringscultuur nodig om het enigszins met elkaar uit te houden? Als het geheugen een medicijn is kan een overdosis ook ziek maken. En als de politisering van herinneringscultuur onvermijdelijk is, is die herinneringscultuur dan niet gewoon een vorm van politieke strijd? Onder leiding van Arnon Grunberg onderzoeken denkers in een speciale aflevering het belang van pijnlijke herinneringen. Deze aflevering werd opgenomen tijdens de Nacht van de Filosofie Amsterdam. Meer over de aflevering en de gasten vind je op onze site. (https://www.human.nl/het-filosofisch-kwintet/kijk/overzicht/Seizoen-2025/aflevering-1.html)

Zonder speelse levenshouding verliezen we beschaving, waarschuwde Johan Huizinga in zijn boek Homo Ludens uit 1938. Spel vraagt om samenwerking, spel is een uitnodiging tot relativeren, spelen is een kenmerk van vrijheid en is alleen al daarom een onontbeerlijk element van een gezonde samenleving. Huizinga zag in zijn tijd - vlak voor de Tweede Wereldoorlog - het tegenovergestelde gebeuren: hang naar sensatiezucht en gemakkelijk te verteren meningen, een gebrek aan humor en onverdraagzaamheid tegenover groepsgenoten. Is er ruimte voor het spel in een samenleving waarin doelmatigheid koning is? Hoe spelen wij? Kunnen we de fluïditeit en dubbelzinnigheid van het spel nog accepteren? Welke rol spelen valsspelers en spelbrekers? En mag je nog spelen met je vijanden? In krap een uur onderzoekt presentator Arnon Grunberg deze vragen met Vlaamse en Nederlandse denkers. Deze aflevering van Het Filosofisch Kwintet is een samenwerking met deBuren die met het festival We zullen doorgaan het twintig-jarige bestaan viert.   Meer over de aflevering en de gasten vind je op onze site (https://www.human.nl/het-filosofisch-kwintet/kijk/overzicht/seizoen-2024/extra-uitzending.html).

Intimiteit en seksualiteit zijn onderwerp van felle discussie. Wat is privé, wat is publiek? Is de rechtsstaat welkom in ons bed? Mag of moet de rechtsstaat zich bemoeien met onze persoonlijke levens? Zijn omgangsvormen rondom seksualiteit, fantasie, en grensoverschrijdend gedrag aan herziening toe? Kunnen we dit zelf onderling niet meer oplossen? Waar begint en eindigt consent? En is dit in wetten of regels te vangen, of raken we in onze wens tot veiligheid en bescherming ook iets kwijt? 

Migratie, klimaat, belastingontwijking... grote problemen van vandaag zijn vaak niet meer op nationaal niveau op te lossen. Machtige megabedrijven maken op internationale schaal de dienst uit, en beschikken over geldkassen die groter zijn dan sommige landen. Is de nationale rechtsstaat nog wel houdbaar? Wie beschermt dan de publieke ruimte? Wat heeft de nationale rechtsstaat nog te vertellen als problemen grensoverstijgend zijn? Brengt een ongelijk speelveld rechtsstatelijke principes in gevaar? En wie is de hoogste rechter in internationale disputen? Arnon Grunberg gaat in deze aflevering in gesprek met universitair hoofddocent rechtsfilosofie Tamar de Waal, hoogleraar rechtsfilosofie Hans Lindahl, hoogleraar International Governance Kutsal Yesilkagit en advocaat Channa Samkalden.

Autocratische leiders zijn wereldwijd bezig aan een opmars. Waaruit bestaat de aantrekkingskracht van de autocraat? Hoe lukt het hen om massa's mensen op te zwepen? Worden autocratische verleidingen groter als onze rechtsstaat hapert? Wie profiteert als de autocraat de macht grijpt? En wat gebeurt er als de magie is uitgewerkt? Waarom voelen we ons aangetrokken tot dat wat de rechtsstaat afbreekt? In de vierde aflevering spreekt Arnon Grunberg over de rechtsstaat en autocratische verleidingen, met essayist Arnold Heumakers, auteur Tom Lanoye, auteur en historicus Annelien de Dijn en publicist en redacteur Casper Thomas.

Ondanks die vaak besproken scheiding tussen kerk en staat, zijn veel wortels van de rechtsstaat terug te voeren op religie. Wat houdt die scheiding eigenlijk in? Welk mensbeeld ligt ten grondslag aan de rechtsstaat? En wat is het fundament van de rechtsstaat zonder God?   Is religie een vloek of een zegen voor de rechtsstaat? In de derde aflevering spreekt Arnon Grunberg over de rechtsstaat en geloof, met onder andere antropoloog Pooyan Tamimi Arab, classicus Irene Zwiep en filosoof Theo de Wit.

Om conflicten onderling te voorkomen hebben we de staat een geweldsmonopolie gegeven. In ruil daarvoor worden wij beschermd. Wanneer is geweld geoorloofd, hoe ver mag de staat daarin gaan? Onder welke voorwaarde mag de burger geweld gebruiken? En wat betekent gehoorzaamheid in een democratische rechtsstaat?    Slaan we elkaar zonder rechtsstaat de hersens in? Arnon Grunberg spreekt in deze tweede aflevering met historicus Beatrice de Graaf, cultureel antropoloog Tine Molendijk, gedragswetenschapper Otto Adang en Ferd Grapperhaus, hoogleraar Rechtsstaat, Samenleving en Rechtspraktijk en ex-minister van Justitie en Veiligheid.

We leven nog altijd in een rechtsstaat. Sterker nog, sinds de verkiezingen van november worden we doodgegooid met het woord rechtsstaat. Waar hebben we het precies over als we het over rechtsstaat hebben? Gaat het puur over de wet of moeten we intenties achterhalen? Wat willen we beschermen, hoe en waarom? In deze eerste aflevering van dit seizoen van Het Filosofisch Kwintet tijdens de Nacht van de Filosofie gaat het over democratie versus rechtsstaat. Democratie en rechtsstaat lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden, maar staan steeds meer (van de Verenigde Staten tot Slowakije, van Brazilië tot Hongarije) op gespannen voet met elkaar. Wat als een meerderheid van de kiezers principes als vrijheid van meningsuiting of het verbod op discriminatie wil veranderen? Moet de kiezer soms tegen zichzelf in bescherming worden genomen? Mogen kiezers de rechtsstaat om zeep helpen? In krap een uur onderzoekt presentator Arnon Grunberg deze vraag met onder andere jurist Ybo Buruma, historicus Ewoud Kieft en Jurist Ingrid Leijten. Grunberg: “In Het Filosofisch Kwintet wordt luisteren nog gewaardeerd, is stilte geen schande en ruzie geen einddoel, al geloven we ook niet dat consensus de weg is naar het paradijs”.

De keuzes die we nu (niet) maken hebben groot effect op toekomstige generaties, maar toch blijkt het moeilijk om met het oog op de toekomst het juiste te doen. Het perspectief dat we vandaag innemen, kijkt hooguit vijftig jaar vooruit. Hoe overstijg je het eigenbelang en dien je het algemeen belang in de tijd? In de zesde aflevering van Het Filosofisch Kwintet ontvangt presentator Clairy Polak historicus Philipp Blom, antropoloog Roanne van Voorst en de schrijvers Arnon Grunberg en Dalilla Hermans.

De snelheid en schaal van kunstmatige intelligentie opent ongekende mogelijkheden. Hoe fijn is dat? Of zijn we bezig een legertje monsters van Frankenstein te creëren, die de democratie en de rechtstaat bedreigen? In de vijfde aflevering van Het Filosofisch Kwintet gaat het over het algemeen belang en de rol van kunstmatige intelligentie. Presentator Clairy Polak spreekt met Marleen Stikker (directeur van Waag en oprichter van de Digitale stad), Bart van der Sloot (techniekfilosoof in Tilburg), Tjark Tjin-A-Tjoi (CEO van TNO) en Reijer Passchier (hoogleraar Digitalisering en de democratische rechtstaat).

In Nederland hoort iedereen gelijke toegang tot gezondheidszorg te hebben, maar in de praktijk gaat individuele vrijheid vaak ten koste van het algemeen belang. Zorgverleners en patiënten zijn bezig met individuele belangen, maar wie draagt zorg voor een gezonde samenleving? Wordt de kloof tussen gezonde en ongezonde burgers groter? Hebben we te hoge verwachtingen van gezond ouder worden? En tot welke spanningen leiden scherpere keuzes met het oog op solidariteit? Clairy Polak spreekt erover met filosoof Marli Huijer, bestuurskundige Albert Jan Kruiter, chirurg Baukje van den Heuvel en filosoof Menno de Bree.

Als iedereen diens eigenbelang nastreeft, dan komt dat ons allen ten goede, zeiden de klassieke economen al. Maar is dat wel zo? Ongelijkheid kan publieke belangen ook onder druk zetten. Moeten we anders naar onszelf en onze relatie tot de economische ordening leren kijken? Clairy Polak spreekt met econoom Fieke van der Lecq, classica Tazuko van Berkel en filosofen Savriël Dillingh en Jelle van Baardewijk. 

Conflicten kunnen gezond zijn voor een democratische rechtstaat vol dynamiek en verschillen van inzicht. Maar conflict kan ook leiden tot stagnatie. Wanneer dient conflict het algemeen belang en wanneer wordt het destructief? Hebben we behoefte aan een nieuw maatschappelijk middenveld? In hoeverre is burgerlijke ongehoorzaamheid nodig om verandering te forceren? En tot welke offers zijn we bereid? Clairy Polak spreekt met filosofen Jurriën Hamer en Martha Claeys, historicus Geerten Waling en minister van staat Herman Tjeenk Willink.

We willen allemaal gezien en erkend worden, of het nu gaat om politieke voorkeur, geslacht, culturele achtergrond of religie. Door die gerichtheid op het zelf dreigen we soms over het hoofd te zien dat er een wereld buiten onszelf bestaat, die om gezamenlijke inzet en betrokkenheid vraagt.  Hoe zien we de huidige relatie tussen het individu en de maatschappij, wat zijn hierin onze wederzijdse verantwoordelijkheden en rechten? En hoe kan het publieke belang het winnen van al die verschillende eigenbelangen? Hierover gaat het in een speciale aflevering van Het Filosofisch Kwintet op de Nacht van de Filosofie 2023 onder leiding van Clairy Polak. Hoe belangrijk is het van al die 'ikken' weer een 'wij' te maken? In krap een uur probeert presentator Clairy Polak samen met Bas Heijne, Roxane van Iperen, Dyab Abou Jahjah en Daan Roovers dit thema te doorgronden.

In vijf jaar tijd is het aantal mensen dat in moderne slavernij leeft, gestegen van 40 miljoen naar bijna 50 miljoen. Ondertussen dragen wij de T-shirts en bellen we met de telefoons die daar het resultaat van zijn en kijken we naar het WK in Qatar. Zijn wij de slavendrijvers van onze tijd? Clairy Polak praat met Daan Roovers (filosoof), Eva Groen-Reijman (ethica), Gert Oostindie (historicus) en Govert Buijs (bijzonder hoogleraar Politieke Filosofie en Levensbeschouwing).

Voor even waanden we ons oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart en langdurige vrede. Werd, want Poetins bloederige oorlog in Oekraïne veranderde alles. In de laatste aflevering van dit seizoen van Het Filosofisch Kwintet onderzoeken we de maakbaarheid van de internationale rechtsorde.  Waren we naïef, en hebben we genoeg gedaan om dit te voorkomen? Kunnen we de wereldorde naar onze hand zetten, of was dat slechts een illusie? Hoe krijgen we weer meer grip op de geopolitieke situatie?  Presentator Clairy Polak spreekt met historici Mathieu Seegers en Philipp Blom, politicoloog Ties Dams en filosoof Daan Roovers.  Over dit seizoen  Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Het twaalfde seizoen van Het Filosofisch Kwintet gaat over macht en onmacht. In vijf afleveringen onderzoekt Clairy Polak met haar gasten de veranderende betekenis van maakbaarheid.

In ieder land is de fixatie op de eigen nationale geschiedenis opvallend groot. Wie haar (her)schrijft, beschikt over macht. Wie die macht misbruikt, kan zomaar een oorlog beginnen. De vierde aflevering van het twaalfde seizoen van Het Filosofisch Kwintet gaat over de aantrekkingskracht, het gevaar en de maakbaarheid van geschiedenis.  Waarom hebben we aan juist deze verhalen zo'n grote behoefte? Hoeveel vrijheid mag de geschiedsschrijver zich permitteren? En waar ligt de grens tussen gebruik en misbruik van de nationale geschiedenis?  Presentator Clairy Polak spreekt hierover met historici Remieg Aerts, Agnes Cremers en Geerten Waling, en schrijver Stephan Sanders.  Over dit seizoen  Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Het twaalfde seizoen van Het Filosofisch Kwintet gaat over macht en onmacht. In vijf afleveringen onderzoekt presentator Clairy Polak de veranderende betekenis van maakbaarheid.

Risico's zijn er om uit te sluiten, gezondheid is er om te optimaliseren. We hebben de dood weliswaar (nog) niet bezworen, maar we doen wat we kunnen.  Kunnen we meer grip krijgen op onze gezondheid, of is dat slechts schijn? Hoe werkt het maakbaarheidsdenken door in de zorg? En zijn we te veel bezig met onze gezondheid, of juist te weinig?  Presentator Clairy Polak spreekt hierover met hoogleraar filosofie en medische ethiek Ignaas Devisch, filosoof en voormalig Denker des Vaderlands Daan Roovers, sociaalwetenschapper Alana Helberg-Proctor en chirurg Baukje van den Heuvel.  Over dit seizoen  Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Het twaalfde seizoen van Het Filosofisch Kwintet gaat over macht en onmacht. In vijf afleveringen onderzoekt presentator Clairy Polak maakbaarheid in tijden van crises.

Onze samenleving is gestoeld op het idee dat eigen verdienste bepaalt hoe ver je het schopt. Of, om met Louis van Gaal te spreken: geluk dwing je af. In deze aflevering onderzoekt Het Filosofisch Kwintet de maakbaarheid van ons persoonlijke leven. Kunnen we worden wie we willen zijn, als we maar ons best doen? Presentator Clairy Polak bespreekt het met schrijvers Joost de Vries en Dalilla Hermans, filosoof Martha Claeys en econoom en filosoof Huub Brouwer. Over dit seizoen. Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Dit jaar staat Het Filosofisch Kwintet in het teken van macht en onmacht.

Wat heeft decennia aan maakbaarheidsdenken ons opgeleverd? Wanneer zijn we ons geloof in de maakbaarheid van de maatschappij verloren? En waarom geloven we dan weer wel in de maakbaarheid van het individu? Presentator Clairy Polak spreekt hierover met historicus Philipp Blom, klimaatjournalist Jaap Tielbeke, schrijver Nelleke Noordervliet en cultuurfilosoof Thijs Lijster. Over het nieuwe seizoen. Voor even leken we oppermachtig. Onze tijd werd gekenmerkt door ongekende welvaart, langdurige vrede en steeds meer individuele vrijheid. Dit jaar staat Het Filosofisch Kwintet in het teken van macht en onmacht.

In deze speciale uitzending onderzoekt presentator Clairy Polak met vier denkers onze houding tegenover de toekomst. Hebben we meer aan optimisme of pessimisme? Welke betekenis geven we aan ratio en emotie bij het vormgeven van die toekomst? Hoe wint het langetermijndenken het van de voortdurende focus op de korte termijn? En hoe helpt dat om de klimaatproblematiek aan te pakken? 

De coronacrisis zou een kantelpunt zijn voor een betere omgang met onze planeet. Wat is over van die goede voornemens? Gaan we fundamenteel anders denken en handelen ten aanzien van onze houding tot de aarde en onze plaats daarop? Wat is nodig om ons gedrag te veranderen? Is het succesverhaal van de mensheid aangekomen bij het laatste hoofdstuk? Samen met sociaalwetenschapper Shivant Jhagroe, schrijver Philipp Blom, schrijver Ruben Jacobs en filosoof Daan Roovers spreekt Clairy Polak over dit thema.

De mondkapjesplicht, een avondklok en de beperking van het aantal mensen dat je in huis mag hebben. Tijdens de coronacrisis kwamen grondrechten onder druk te staan. Gaat het algemeen belang boven individueel belang? En wie bepaalt dat dan? Samen met rechtswetenschapper Ingrid Leijten, historicus Annelien De Dijn, filosoof Daan Roovers en rechtsfilosoof Bart van der Sloot spreekt Clairy Polak over dit thema. Welke grondrechten werden aangetast, en hoe bepaal je of zo'n inbreuk legitiem is? En als een overheid tijdens een gezondheidscrisis zo kan ingrijpen op het dagelijks leven, kan dat dan ook in de klimaatcrisis?

In de coronacrisis zagen we een verlangen naar een autoriteit die ons 'redt'. Tegelijkertijd hebben veel mensen moeite met het erkennen van die autoriteit. Clairy Polak onderzoekt samen met sociaalwetenschapper Hans Boutellier, politicoloog Josette Daemen, schrijver Arnon Grunberg en filosoof Haroon Sheikh wat burgers en staat van elkaar verwachten. Is de onzekerheid over de rol van de staat toegenomen? Welke zekerheden zou een overheid moeten bieden? Moet een overheid alle risico's afdekken? En welke offers brengen we voor zoveel mogelijk veiligheid in ons leven?

Wat betekent onzekerheid in tijden van corona voor de onderlinge verhoudingen tussen mensen: op hun werk, thuis, in hun vrije tijd en in de sociale media? Houden we elkaar als ‘little big brothers' in een wurggreep of zoeken we juist meer vrijheid? En wat zijn de maatschappelijke gevolgen? Leidt de onzekerheid tot nieuw groepsdenken? Is er nog ruimte voor andersdenkenden? Presentator Clairy Polak spreekt met cultuursocioloog Stef Aupers, politicoloog Stephan Sanders, econometrist Sanne Blauw en filosoof Daan Roovers.

Hoe gaan wij om met gevoelens van onzekerheid in tijden van corona-, klimaat- en energiecrises? Welke invloed heeft de onzekerheid op ons dagelijks leven? Presentator Clairy Polak onderzoekt met psychiater Floortje Scheepers, filosoof Naomi Jacobs, neurowetenschapper Michiel van Elk en filosoof Stine Jensen wat de essentie is van het gevoel van onzekerheid. Waar komt het streven naar zekerheid vandaan? Proberen we grip te krijgen op ons leven tegen beter weten in? Wat betekent dat voor onze vrijheid? En hoe kunnen we onzekerheid juist ten goede gebruiken?

In een speciale extra aflevering dit jubileumseizoen van Het Filosofisch Kwintet, vanaf het afgeslankte Brainwash Festival in Amsterdam gaat het over ‘cancel culture’. Een cultuur waarin extremen het hoogste woord voeren, en het ene uiterste het andere probeert uit te gummen. Waar komt die dynamiek vandaan? Wie bepaalt wie het zwijgen mag worden opgelegd? En hoe loopt de online cancel culture over in de fysieke wereld?

In de laatste aflevering van het tiende seizoen van Het Filosofisch Kwintet onderzoekt presentator Clairy Polak met haar vier gasten hoe manipulatie ons persoonlijke leven binnendringt en of we ons nog aan deze manipulatie kunnen onttrekken. Zelfs zonder gebruik te maken van sociale media of online zoekmachines laten we talloze digitale kruimels achter. Techreuzen kennen ons beter dan wij onszelf, zeggen sommigen, en de data die wij vrijwillig afstaan worden gebruikt op manieren waar we geen zicht op hebben. Ook door de overheid. Dat beïnvloedt ons gedrag, en maakt ons metaforisch allemaal slaven, stelt filosoof Bart van der Sloot. Kunnen we ons daar nog tegen teweer stellen? Is er nog een domein waar we niet bespied worden? En welke rol moet die overheid spelen om ons juist te beschermen?

In aflevering vier van Het Filosofisch Kwintet onderzoekt presentator Clairy Polak de rol van de wetenschap in een wereld vol manipulatie. Wordt de wetenschap gemanipuleerd door overheid en bedrijfsleven of manipuleert de wetenschap zelf? Of is de wetenschap juist de onafhankelijke keurmeester die ons behoedt voor manipulatie?

In de derde aflevering van het tiende seizoen van Het Filosofisch Kwintet onderzoeken we hoe manipulatie door commerciële bedrijven ons leven beïnvloedt. Wie manipuleert, en met welk doel? Moeten we ons beschermen tegen de datahonger van bedrijven? Wat is het gevolg van het inspelen op psychologische kwetsbaarheden door bedrijven? En is commerciële manipulatie problematischer dan sturing door een overheid?

In de tweede aflevering van het tiende seizoen van Het Filosofisch Kwintet, onderzoeken we manipulatie in de politiek. Kun je wel politiek bedrijven zonder vuile handen te maken? Heiligt het doel de middelen? Wie heeft eigenlijk macht, de kiezer of de politicus? Samen met haar vier gasten spreekt presentator Clairy Polak over leugens en bedrog, de rol van media binnen de politiek, en hoe digitale technologie de politiek verandert.

Is het verdedigbaar om burgers in corona-tijd alert te houden door ze bang te maken? In één van de vele denktanks waar Daan Roovers, Denker des Vaderlands, aan deelneemt, werd deze gedachte geopperd. Het brengt het gesprek in de eerste aflevering van Het Filosofisch Kwintet van Human op vragen als: wanneer verandert een duwtje in de goede richting in kwaadwillige manipulatie? Maakt het uit wie er manipuleert? Maakt het uit welke bedoelingen de manipulator heeft? Wat doet manipulatie met ons vertrouwen in media, politiek en rechtsstaat? Te gast: gedragswetenschapper Reint Jan Renes, filosoof Fleur Jongepier, filosoof Herman de Regt en filosoof Daan Roovers.

Van gele hesjes tot wereldwijde klimaatmarsen: we leven in een tijd waarin de wereld weer de straat op gaat. Maar wanneer is er sprake van idealisme? Horen idealen altijd positief te zijn, of kun je als ideaal ook ergens tegen zijn? Of is ook dat weer een vraagteken, zoals anti-abortus of pro-life twee synoniemen met hetzelfde doel zijn: een verbod op zwangerschapsafbreking? En: hoe maak je idealen waar? Met kleine stapjes of met grote sprongen? Te gast zijn filosofen Kwame Anthony Appiah, Marli Huijer en Stijn Sieckelinck. Stamgast is historicus Philipp Blom. Het gesprek wordt gevoerd in het Engels.

Veel bedrijven en instellingen streven tegenwoordig naar diversiteit. Maar wat betekent dat woord nu echt? Gaat het alleen om selecteren op uiterlijke kenmerken, of gaat het om het omarmen van onderlinge verschillen? En hoe komen we tot diversiteit?

Een authentieke dorpsstraat, authentieke Parmaham, of een authentieke Fransman. We hunkeren naar authenticiteit en we willen origineel zijn, maar tegelijkertijd willen we ook ergens bij horen. Gaat dat wel samen? Hoe bepaal je wat authentiek is? En wat is de zin van de zoektocht?

‘De elite’: noodzakelijke voorhoede van de samenleving, of vijand van ‘het volk’? Op dit moment is moeilijk een negatiever bijvoeglijk naamwoord te bedenken dan elitair. Het lijkt een marketingterm te zijn geworden voor iedere politicus of bestuurder die namens ‘het volk’ zegt te spreken. Maar bestaat ‘de elite’, en zo ja, wie maakt er dan deel van uit? En wat is dan ‘het volk’, en wie maakt daar dan deel van uit?

'Alle mensen worden broeders.' Er is moeilijk een positiever begrip te bedenken dan verbinding. Toch lijkt het een marketingterm geworden, een politieke dooddoener in een tijd waarin polarisatie en segregatie toenemen. Maar wat is verbinding precies? Waarmee voelen we ons verbonden en waardoor zijn we dat kwijtgeraakt? En heeft verbinding ook een keerzijde?

Op straat en in de politiek wordt het begrip vrijheid te pas en te onpas gebruikt. Maar wat is vrijheid precies? Hoe is het begrip in de loop der jaren veranderd, en kunnen we eigenlijk wel met vrijheid omgaan? In de eerste aflevering van Het Filosofisch Kwintet gaat het over het misbruikte begrip 'vrijheid'.

Na vier afleveringen over overbevolking, groeiende ongelijkheid, klimaatverandering en het verdwijnen van het publieke debat maken we de balans op. Wat hebben we nodig om onze koers te veranderen? Zijn onze Verlichtingsidealen nog wel van toepassing? Of moeten we opnieuw vaststellen wat ‘goed leven’ is? Kortom, kunnen we niet veranderen, of willen we dat niet?

Sinds de digitalisering kunnen we op dezelfde aarde wonen, en toch in totaal verschillende werelden leven. Vraag is alleen: leven we nu nog wel samen? Is er nog sprake van een publiek debat? En welke gevolgen heeft dit voor de democratie? Is er nog genoeg saamhorigheid om ingewikkelde grensoverschrijdende problemen op te lossen?

Overstromingen, smoglandschappen, uitputting van grondstoffen: een wereldwijde milieuramp van ongekende omvang is hoogstwaarschijnlijk. Kunnen we ons doen en denken nog veranderen? In de wereldgemeenschap, in Nederland en in onze eigen straat?

De kloof tussen rijk en arm wordt groter en de macht van de superrijken groeit en groeit. Wat betekent dit voor onze kansen en de kansen van onze kinderen?