Podcast appearances and mentions of herman tjeenk willink

Donald Trump brengt niet alleen de geopolitiek in rep en roer. Hij provoceert ook binnenslands een revolutie in het overheidsapparaat. Elon Musk gaat met een kettingzaag door de instituties waar veel burgers en bedrijven afhankelijk van zijn; hij ontslaat ambtenaren zonder pardon en zonder duidelijke onderbouwing.Nina Olson voert een proces tegen Elon Musk en zijn DOGE, het Department of Goverment Efficiency. Dit doet zij namens haar eigen Centrum voor de Rechten van de Belastingbetaler, vakbonden van overheidspersoneel en een organisatie van het midden- en kleinbedrijf.Jaap Jansen en PG Kroeger praten met haar over de strijd voor fundamentele burgerrechten, de ondermijning daarvan door Musk en DOGE en de chaos die nu dreigt in het Amerikaanse overheidsapparaat. ***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Als de eerste Taxpayer Advocate van Amerika (2001-2019) was Nina Olson meteen op haar qui vive toen Musk en DOGE van start gingen.Zonder een gedegen wettelijke grondslag brak DOGE in bij enkele van de meest gevoelige informatiesystemen, die honderden miljoenen burgers, bedrijven en organisaties in Amerika raken. Olson wijst op de databestanden van de Belastingdienst, sociale zekerheid en pensioenen, de ministeries van gezondheidszorg en arbeid en alle personeelsgegevens van individuele ambtenaren. "Alle financiële en persoonlijke gegevens van elke burger en elke organisatie die belasting betaalt zijn nu vogelvrij. De consequenties daarvan voor de privacy-rechten en burgerlijke vrijheden zijn ongekend”, zegt ze. “Dit is huiveringwekkend.”Olson wijst erop dat DOGE is ingericht als deel van het budgetbureau van het Witte Huis. “Er is geen formele basis in een wet die het Congres heeft aangenomen. Het is dus puur vanuit het formeel gezag van de president dat DOGE toegang opeist in de databestanden. De juristen van de regering bleken bij de start van onze zaak niet te kunnen melden wie de officiële chef van DOGE was en hoe de organisatie is opgebouwd." Zelfs voor een expert als Nina Olson was dit onthutsend. Pas na aandringen kreeg de rechter meer inzicht.Alle alarmbellen gingen af bij Olson en haar collega's. Precies die greep van het budgetbureau op de rest van de overheid bleek tijdens de geruchtmakende Watergate-affaire zeer problematisch. De toenmalige president Nixon liet van alles uitzoeken over mensen en organisaties op zijn ‘lijst van vijanden'.Het Congres heeft ingegrepen en wettelijke waarborgen doorgevoerd om elke burger tegen zulke privacy-schendingen te beschermen. DOGE voldoet volstrekt niet aan die waarborgen. De vaak jeugdige IT'ers die voor Musk aan de slag zijn kunnen zo bij elk denkbaar bedrijf of individu inbreken in persoonlijke gegevens. Nina Olson waarschuwt met concrete voorbeelden voor de effecten hiervan.Vermogensgegevens van Musks zakelijke concurrenten, data over politieke donaties door burgers en nog veel meer – ze zijn nu vogelvrij en kunnen worden misbruikt. Geen burger kan nog vertrouwen op de privacy van haar of zijn gegevens die in de burgerrechten is gegarandeerd.Nina Olson maakt zich grote zorgen over de logistieke en technologische gevolgen van gerommel in de datasystemen en bestanden. "Veel overheidsinstanties benutten computertalen die vaak al decennia oud zijn. Als je die niet beheerst is het risico levensgroot dat de computerbestanden van bijvoorbeeld de Belastingdienst onherstelbaar beschadigd raken."Deze ontwikkeling staat in schril contrast met de 'Taxpayer Bill of Rights' die door Nina Olson is bedacht en door de Belastingdienst is ingevoerd. Privacy en het recht op vertrouwelijkheid staan voor elke Amerikaan nu fundamenteel op het spel.Tijdens President Trumps speech tot het Congres op 4 maart 2025 bleek al dat hij geheel ongefundeerde DOGE-gegevens over fraude en slordigheden bij de pensioenen benutte, die het gevolg waren van ernstige fouten bij het ondeskundig hanteren van de databestanden. "Je kunt helemaal niet spreken van 'fraude, knoeiboel en foutief handelen' als je niet snapt hoe die systemen en hun dataverkeer überhaupt werken," benadrukt Olson. Naast de schade aan de overheidsgegevens - waarvan bijna elke burger en elk bedrijf afhankelijk is - dreigt het werk van DOGE ook onderdelen van het regeringsapparaat te ontmantelen als overbodig, geknoei of 'woke'. Ook op dit terrein heeft die organisatie geen enkele bevoegdheid, omdat wettelijk het Congres verantwoordelijk is.Vorige week bleek dat ministers in Trumps regering in verzet komen tegen de greep van DOGE. De president moest ingrijpen, maar zoals vaak sprak hij zichzelf tegen zodat nog steeds niemand weet waar hij aan toe is. Wel is duidelijk dat Olsons rechtszaak nu al impact heeft.In Nederland praat de Tweede Kamer over een variant van de 'Taxpayer Bill of Rights'. Nina Olson ziet in haar ervaringen met DOGE en de fundamentele gevaren voor de burgerrechten een extra aansporing om dit bij ons grondig te regelen. De kindertoeslagaffaire liet zien dat ook hier overheden niet onfeilbaar zijn en burgers kwetsbaar.***Verder luisteren275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland445 - Chaos en onrecht in het sociale stelsel115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens484 - Hoe Trump chaos veroorzaakt en de Europeanen in elkaars armen drijft481 - Donald Trumps nieuwe idool William McKinley, ‘de tarievenkoning'475 – Trumps rolmodel Andrew Jackson289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:17:18 – Deel 200:31:53 – Deel 300:45:33 – Deel 401:07:16 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Hoe werd De Hallen in Amsterdam zo’n succes? De rol van de buurt was cruciaal – hoe is dit succes te herhalen? Bij het tienjarig bestaan van de Hallen praten Eisse Kalk en Niesco Dubbelboer, van de Stichting Agora Europa, met mensen die betrokken zijn bij ontwikkelingen in de stad. Herman Tjeenk Willink is de scherpe én wijze minister van Staat, oud vice-voorzitter van de Raad van State en schrijver over maatschappelijke democratie. In de laatste en extra lange aflevering spreken Kalk en Dubbelboer hem over de rol van de burger in politiek en bestuur, toen, nu en in de toekomst.

Eind september komen ze allemaal bijeen op een expertconferentie: iedereen met een grote verantwoordelijkheid voor het zwaar gehavende sociale stelsel. Harde noten worden gekraakt, bittere lessen getrokken en pogingen gedaan om een nieuw en hoopvol perspectief te schetsen.De basis daarvoor is een indringende 'proeve' van een onderzoek van een groep betrokken experts, geleid door Roel in 't Veld. Met mede-onderzoeker Marleen Maat zet hij een nieuwe, fundamentele visie uiteen in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen: Chaos en onrecht in het sociaal domein: diagnose en therapie.Drie jaar geleden was In 't Veld ook al te gast bij Jaap Jansen en PG Kroeger. Toen spraken ze over zijn boek 'In het oog van de orkaan' en hoe door een combinatie van perfectionisme en wantrouwen de overheid burgers is gaan overbelasten. Die storm is nog niet gaan liggen.Nu het kabinet-Schoof met zijn regeerprogram komt en de eerste Prinsjesdag beleeft, is zo'n visie op hoe het verder moet en kan met 'het sociaal domein' en de vele complexe 'overheidsarrangementen' daarbinnen actueel én urgent. De studie biedt een grondige analyse, stelt een pijnlijke diagnose en komt met een therapie. De patiënt is hier de overheid, met name die in dat sociaal domein waar de regelstelsels van zorg, fiscus, inkomenssteun, wonen, studeren en kinderopvang elkaar ontmoeten en vaak hopeloos dwarszitten.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!De aflevering bevat onder meer een advertentie van Breinstein en van Tibber.Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***De analyse stelt vast dat er sprake is van ‘hardnekkigheid van systemisch falen' die leidt tot ‘een ontzagwekkende problematiek' die de onderzoekers ontsteld en beschaamd maakte over hoe we dit zo hebben laten ontaarden. Hun speurtocht door deze tragedie leidt tot het inzicht dat burgers, overheden en uitvoeringsorganisaties in de greep raakten van 'de vloek der goede bedoelingen.' Al die onderdelen van het sociale stelsel willen oprecht burgers helpen of ondersteuning bieden. Maar zij behandelen slechts een deelsegment van de sociale problematiek van burgers. En de ene regeling heeft onbedoeld vaak funeste effecten op de andere. "Niemand heeft nog zicht op het geheel", zegt In' t Veld. “En niemand is daardoor nog verantwoordelijk voor het geheel. De mythe van de eenheid van beleid bij de overheid is bedrieglijk." Iedereen kent het horrorverhaal van de kindertoeslagaffaire. Nieuw voorbeeld is de WIA en het UWV. Deze regelgeving blijkt zelfs voor de expertcommissie die haar bestudeerde onbegrijpelijk. Op een arbeidsmarkt met miljoenen zzp'ers en flexcontracten is het centrale begrip bij nog altijd het oude ‘dagloon' – alsof iedereen een vaste betrekking heeft. Die fictie in combinatie met een wantrouwende overheid die controle op data van burgers tot voorwaarde vooraf maakt, zorgt voor onuitvoerbare regels en dreiging van willekeur. Marleen Maat en Roel in 't Veld benadrukken dan ook dat dit soort complexe stelsels sterfelijk is.Bij een werkzame therapie zijn helderheid over zulke eisen en over de rechten van burgers essentieel, zoals in de 'Taxpayer's Bill of Rights' in Amerika geformuleerd na vergelijkbare ellende daar.Met het idee van ‘een snelle eenmalige operatie' als politiek toverstafje maken Maat en In 't Veld de kachel aan. "Dan ben je binnen de kortste keren terug bij af, want ook die nieuwe regelstelsels zullen weer lijden aan dezelfde euvels. Of ergere." Dat zien we nu al bij de lange reeks hersteloperaties. Van Prinses Laurentien tot Box-3 worden operaties in gang gezet die de complexiteit eerder nog groter maken en de dreiging van willekeur niet minder. Het overzicht over wie wat waar en waarom doet is zoek. Dat er ruimte moet komen voor heel praktische, gerichte oplossingen die burgers uit het drijfzand kunnen redden, beseft iedereen. De onderzoekers komen met de figuur van ‘ de Kompaan' die in onontwarbare kluwen van problemen bij burgers mandaat heeft een oplossing door te zetten. Want de lange termijnen van noodsituaties ‘leiden tot ettergezwellen van financiële ellende'. Die Kompaan doet sterk denken aan de taxpayer advocate die in Amerika door Nina Olson, gast in Betrouwbare Bronnen aflevering 275, werd gerealiseerd. Want de gedachte ‘het systeem levert maatwerk' is een onwaarheid, zegt In't Veld spijkerhard. Voor de lange termijn zien Marleen Maat en hij alleen een oplossing als iemand voortaan wél verantwoordelijkheid wil nemen voor het geheel van het sociaal domein. Dat kan alleen de premier zijn, niet een vakminister. Met een taskforce moet hij de kernwaarden voor de overheidstaak herformuleren en daarvoor is een brede consensus nodig.Deze groep zal ook het ‘niet-aanvalsverdrag' in de overheid tussen de drie beroepspraktijken van de ambtelijke wereld moeten doorbreken: de sector 'recht', de sector 'ict' en de sector 'comptabiliteit'. En voordat nieuwe regels worden ingevoerd moeten simulaties gedaan worden om uitvoeringsstoringen in de sociale werkelijkheid preventief in kaart te brengen.Voor de expertconferentie op 27 september in Woerden én voor het debat over de plannen van het kabinet-Schoof biedt dit alles meer dan genoeg stof tot nadenken en voor concrete actie na alle chaos en onrecht.***Verder luisteren226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:38:46 – Deel 200:59:53 – Deel 301:29:00 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

12.000 euro per seconde. De rijksoverheid gaf in 2023 € 421 miljard uit aan publieke taken, wettelijke verplichtingen en ondersteuning van burgers en organisaties. Sinds 1814 - en eigenlijk al sinds de Bourgondiërs in de 15e eeuw - controleert de Algemene Rekenkamer hoe dat gebeurt en of dat naar behoren gebeurt.Vandaag, 15 mei 2024, is het voor de vijfentwintigste keer Verantwoordingsdag – de derde dinsdag in mei, het jaarlijkse moment waarop dit Hoge College van Staat zijn analyses en oordelen bekendmaakt. Jaap Jansen en PG Kroeger praten erover met de nieuwe president van de Rekenkamer: Pieter Duisenberg.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Op 16 mei leidt Jaap in Nieuwspoort een debat over internationale handel met lijsttrekkers en kandidaten voor het Europees Parlement - kom ook!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Pieter Duisenberg noemt voor zichzelf de grootste verrassing de zeer hoge graad van rechtmatigheid van de rijksuitgaven. Na jaren van soms bitse oordelen stelt hij nu vast dat ruim 99 procent daarvan correct is gedaan en verantwoord. Grote ministeries als Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Volksgezondheid, Welzijn en Sport hebben hun financiële beheer duidelijk beter op orde.De Rekenkamerpresident benadrukt dat dit jaar uitvoerig is gekeken naar de bijzondere en heel grote uitgaven die de kabinetten Rutte III en Rutte IV hebben gedaan vanwege een ongekende opeenvolging van crises: de pandemie, oorlog in Europa, de energiecrisis, de aanpak van het toeslagenschandaal en de compensatie in Groningen. Deze kabinetten werden hierdoor ‘de meest expansieve in de uitgaven in vijftig jaar, sinds het kabinet-Den Uyl'.Opmerkelijk is dat juist bij grote crisisoperaties de Rekenkamer nogal complimenteus is voor daadkracht en focus van de betrokken ministers. Zeker als je nagaat dat de Rekenkamer opnieuw kritisch is over wat er gebeurt in de reguliere financiële gang van zaken op ministeries.Sommige problemen blijken hardnekkig. Duisenberg gispt bijvoorbeeld hoe Infrastructuur & Waterstaat geen greep heeft op de planning van uitgaven voor wegen en reparaties, terwijl dat bij het spoor wel degelijk lukt.Diep bezorgd is hij over Defensie. Juist in tijden van noodzakelijke grote investeringen blijkt daar zelfs aan de basis het beheer van uitgaven en materieel niet op orde. Zelfs de letterlijke bescherming van wapens, data en infrastructuur is onder de maat. Dit maakt ons land uiterst kwetsbaar.Kwetsbaar is ook de uitvoering van beleid. Het tekort aan personeel is nijpend waardoor dure inhuur van buiten in de papieren loopt. De Belastingdienst wekt daarbij de meeste zorgen. Door gebrek aan menskracht blijft veel geld op de plank liggen.Dit zijn aspecten waarop het parlement zich volop moet richten. Duisenberg formuleert indringend wat hij verwacht van de Tweede Kamer. De Rekenkamer wil het parlement en de nieuwe ministers en staatssecretarissen helpen hun financiële taken beter te vervullen.Belangrijk is ook dat Kamer en Rekenkamer de cyclus van begroten en verantwoorden beter organiseren. Juist ook om te voldoen aan de kwaliteitseisen die daaraan internationaal en Europees gesteld worden. Duisenberg wil daarom Verantwoordingsdag vervroegen naar eerder in het jaar om tijdig en gedegen lessen te kunnen trekken voor de daarop dan volgende Voorjaarsnota en voor ‘het Europees Semester' en Prinsjesdag. De Kamer moet haar budgetrecht strategischer en toekomstgerichter invullen, is zijn parool.Nieuw is het initiatief om burgers zélf te betrekken bij Verantwoordingsdag. Het is immers veel méér dan een Haags onderonsje. Het gaat erom hoe ons belastinggeld wordt besteed. Daarom nodigt Duisenberg een groep mensen uit de achterban van de Bond voor Belastingbetalers uit voor een inhoudelijk gesprek. En hij lanceert een burger-app.***Verder lezenStaat van de rijksverantwoording 2023. Groot denken, realistisch doen (15 mei 2024)***Verder luisteren382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland291 – De dubbele jaren van staatssecretaris Marnix van Rij275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen268 - En hoe moet het dan met Prinsjesdag? Het radicale plan van Sigrid Kaag247 - Belastingheffing in box 3: hoe de Hoge Raad de wetgever op de vingers tikt en opzadelt met een hels karwei241 – Investeringskabinet Rutte IV: een breuk met de begrotingstraditie226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan112 - Snels en Sneller: Tweede Kamer moet uitgaven strenger controleren104 - Nederland belasting doorsluisland68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis17 - Hoe Rekenkamerpresident Arno Visser de overheid controleert***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:16:00 – Deel 200:45:13 – Deel 301:18:09 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Soms kan verwarring helderheid bieden. Dat was de onverwachte uitkomst van het debat in de Tweede Kamer over het eindverslag van informateur Ronald Plasterk. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren wat er in dat document staat, wat in het debat gebeurde en wat het nu eigenlijk betekende.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u opOp sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Erwin Schrödinger, een Weense Nobelprijswinnaar en natuurkundige kwam met een gedachtenexperiment over de raadselen van de kwantummechanica. Dat gaat over een doos met daarin een kat. "Zolang de doos dicht is, kan de kat tegelijkertijd zowel in leven zijn als dood. Zolang er geen observatie mogelijk is, is het niet anders te zeggen." Bèta Henri Bontenbal (CDA) kwam met de observatie dat medebèta Plasterk zo'n experiment was gaan doen.Die vrolijk-verfijnde analogie was een van de weinige lichte toetsen in het Kamerdebat van 14 februari 2024. Het eindverslag van de informateur bevatte ten diepste maar één mededeling: hij was niet geslaagd overeenstemming te bereiken. Geert Wilders (PVV) liet meteen blijken dat zijn instemming met de 'basislijn' rond de grondrechten ook inhield dat hij zijn haatdragende uitlatingen over de Islam nu nóg meer gelegitimeerd zag.De PVV-leider, Dilan Yesilgöz (VVD), Caroline van er Plas (BBB) en de oud-informateur maakten NSC-aanvoerder Pieter Omtzigt scherpe en buitengewoon harde verwijten. Zelf liet hij zich evenmin onbetuigd. Dit leidde tot een ongekend felle woordenstrijd met D66-chef Rob Jetten die als lid van het kabinet de eer verdedigde van zijn ambtelijke staf en de collega's in de ministerraad.De verwarring groeide doordat elke fractie een andere interpretatie ontwikkelde van het type kabinet dat nu nog haalbaar kan zijn. Wilders stelde dat Plasterk had verboden over nu juist dát thema te onderhandelen en daardoor ontstond de impasse.Een knappe interruptie van DENK-fractieleider Stephan van Baarle die Omtzigt deed onthullen wat in zijn ‘ideale wereld' de uitkomst zou zijn: een positie voor hemzelf en NSC die nog het meest doet denken aan die van Sybrand Buma en zijn CDA-fractie tijdens Rutte II (waar Omtzigt in zat).Wilders' voorstel om SER-voorzitter Kim Putters nu als informateur aan te stellen kon niet verhullen dat ook hij geen idee had hoe nu verder. De reacties van Plasterk boden weinig verheldering. Zijn verwijten naar Omtzigt en leutig bedoelde stekeligheden naar de PvdA en Frans Timmermans lieten zien dat hij zijn rol als columnist alweer opgepakt had.Kim Putters is nu belast met wat Helmut Kohl ‘ein Himmelfahrtskommando' zou noemen, zegt PG. Hij is geen 'tweede verkenner' à la de geflopte PVV-senator Gom van Strien. Daarvoor is er sinds diens sneven teveel narigheid bovengekomen. 'Relatietherapie lijkt gewenst' spotte Rob Jetten.Gelukkig kan Putters teruggrijpen op zijn eigen verfijnde analyse van het maken van een regeerakkoord. Die gaf hij in Betrouwbare Bronnen aflevering 25, nu vijf jaar geleden.***Verder kijkenHet debat over het eindverslag van informateur Ronald Plasterk***Verder lezenDe brief van Buma***Verder luisteren398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn393 - Op naar een extraparlementair kabinet!390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in330 – Politieke paradoxen. Lessen uit de kabinetsformatie van 2021224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:26:50 – Deel 200:44:42 – Deel 301:03:17 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Informateur Kim Putters ontvangt vandaag met Thom de Graaf en Herman Tjeenk Willink een voormalige en huidige voorzitter van de Raad van State. ‘Zij mogen vertellen welke vormen van een kabinet mogelijk zijn en wat een extraparlementair kabinet precies inhoudt', zegt politiek verslaggever Leendert Beekman. En in München gaat de jaarlijkse internationale Veiligheidsconferentie vandaag van start gaat. 'Zelensky ziet die conferentie als een platform waar hij de strategie kan presenteren van Oekraïne dit jaar', zegt Julia Soldatiuk-Westerveld van het Instituut Clingendael. 'Hij heeft een aantal hervormingen doorgevoerd in de defensiesector en hij wil graag de defensieproductie opschalen.' Over deze podcast   In Ochtendnieuws hoor je in 20 minuten het belangrijkste nieuws van de dag. Abonneer je op de podcast via bnr.nl/ochtendnieuws, de BNR-app, Spotify en Apple Podcasts. Of luister elke werkdag vanaf 06.00 uur live via bnr.nl/live.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Informateur Kim Putters ontvangt vandaag met Thom de Graaf en Herman Tjeenk Willink een voormalige en huidige voorzitter van de Raad van State. ‘Zij mogen vertellen welke vormen van een kabinet mogelijk zijn en wat een extraparlementair kabinet precies inhoudt', zegt politiek verslaggever Leendert Beekman.

Vandaag sprak kersvers informateur Kim Putters de pers voor het eerst toe. Eerste punt op zijn agenda: gesprekken met formatie-experts als Herman Tjeenk Willink en Thom de Graaf. Johan Remkes staat ongetwijfeld ook op dat lijstje. Sven Kockelmann gaat met hem in gesprek.  Sven op 1 is een programma van Omroep WNL. Meer van WNL vind je op onze website en sociale media: ► Website: https://www.wnl.tv  ► Facebook: https://www.facebook.com/omroepwnl  ► Instagram: https://www.instagram.com/omroepwnl ► Twitter: https://www.twitter.com/wnlvandaag ► Steun WNL, word lid: https://www.steunwnl.tv ► Gratis Nieuwsbrief: https://www.wnl.tv/nieuwsbrief 

Pieter Omtzigt (NSC) ziet er geen heil meer in met PVV, VVD en BBB onder leiding van informateur Ronald Plasterk formatiegesprekken te voeren. Zoiets is in de historie van Nederlandse formaties bepaald niet ongewoon. De wijze waarop het gebeurt is eigenlijk altijd uniek, zoals nu met de symbolische lege stoel. Jaap Jansen en PG Kroeger verbinden in deze aflevering de actuele perikelen rond de tafel van Plasterk met eerdere herkenbare en leerzame formatiebreuken.***Betrouwbare Bronnen is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Deze aflevering bevat een advertentie van voor Eneco. Ga naar eneco.nl/test om te zien of Eneco Dynamisch bij jou past.Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u opOp sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Het begon met Gom, maar die lijm hechtte niet erg. Het is eigenlijk verbluffend hoe de PVV vanaf dag 1 na Wilders' electorale triomf faalt in de rol van leidende partij in het proces van coalitievorming en opbouw van politiek vertrouwen. Ook VVD, NSC en BBB blijken vanaf de start te worstelen met hun rollen. Dit laat nog eens zien hoe wezenlijk en zeldzaam het vernuft is van ervaren informateurs als Jan de Koning, Herman Tjeenk Willink, Mariëtte Hamer en Johan Remkes.Na het kerstreces begon de fase van 'het proeven van elkaars nieren'. Hoewel Telegraaf-columnist Plasterk stelde dat deze formatie appeltje eitje zou moeten zijn, ging het hier al direct mis. De cruciale discipline van radiostilte in combinatie met heldere focus op inhoudelijke thema's en empathie voor elkaars drijfveren ontbrak.Onhelderheid over de financiële omstandigheden speelde vanaf het begin parten. Het leidde tot het hijsen van de stormbal op het VVD-congres en de eis vanuit NSC meer cijfers en stukken te zien.We vertellen hoe zulke stukken voor de formatietafel tot stand komen en wat hun aard en bedoeling is. Het duidt erop dat de schrikreacties bij NSC wellicht meer een uitvlucht dan een nuchtere inhoudelijke analyse inhielden. Opmerkelijk, want dat was in het CDA twintig jaar het specialisme van Kamerlid Omtzigt.In een sfeer van groeiend wantrouwen gebeurde iets heel klassieks. Shit happens - in dit geval de mest van Farmers Defence Force. Het is eigenaardig hoe een Duitse bezuiniging leidde tot oproer op Nederlandse snelwegen. De schade raakte ook de tafel van Plasterk. In de onderlinge communicatie van de vier partijen ontplofte het zo broze vertrouwen. Mark van den Oever werd de Piet Reckman van 2024. 1977 kwam weer eens langs in Den Haag.Wat nu? Het eindverslag van Plasterk wordt historisch. Want hij zal moeten noteren dat er geen akkoord is als er geen akkoord over het geheel is. PVV, VVD en BBB zullen met NSC geen gedoog-constructie meer aandurven. Omtzigts wens van een brede coalitie op afstand van de Kamer zal de anderen nu nog minder aanspreken.Er zit maar één ding op. Omtzigt moet zélf informateur worden en zijn coalitiewens helder definiëren in gesprekken met alle fractieleiders. Net als PvdA'er Wim Kok in 1994 zou hij aan de hand daarvan een regeerakkoord moeten schrijven dat een brede groep constructieve partijen aanspreekt.***Verder lezenBrief aan de leden van NSC, 6 februari 2024Website kabinetsformatie***Verder luisteren396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn393 - Op naar een extraparlementair kabinet!390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in357 – Kabinetsformatie 2021: House of Cards aan het Binnenhof. Annemarie Jorritsma en de obsessie met Pieter Omtzigt330 – Politieke paradoxen. Lessen uit de kabinetsformatie van 2021***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:39:51 – Deel 201:03:08 – Deel 301:35:35 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Binnenkort zijn er Tweede-Kamerverkiezingen. En die vinden plaats in een gepolariseerde, soms zelfs vijandige politieke cultuur, waarin spindoctors een strakke regie handhaven. En als een politicus twijfelt, tonen de media weinig begrip. Hoe komt dat, hoe is dat ontstaan?We bespreken het met een veteraan uit de politieke journalistiek: Jan Tromp (1949, Vara, Haagse Post en Volkskrant). En met een jonge Haagse journalist: Coen van de Ven (1992, De Groene Amsterdammer). Zij constateren dat politiek en pers van elkaar zijn vervreemd. Ze vormen niet meer één familie, zoals vroeger. En ze hebben een interessante stelling: ook de gebouwen waarin politiek en pers met elkaar verkeren, beïnvloeden hun werkwijze. Van het oude Binnenhof in de jaren '70, een heus doolhof, via de nieuwbouw in de jaren '90 naar de betonnen bunker met doodlopende gangen nu.Jaap Jansen en PG Kroeger praten met ze naar aanleiding van hun boek dat vandaag verschijnt: Wantrouwen in de wandelgangen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Als vriend kun je meedingen naar een exemplaar van het boek van Tromp en Van de Ven. Uitgeverij Balans stelt er vijf beschikbaar. Op de site kun je (maar alleen als je vriend bent of het nu nog snel wordt) lezen hoe je in aanmerking kunt komen!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u opOp sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Winston Churchill zei over het Britse Lagerhuis: "Wij vormen onze gebouwen en daarna vormen onze gebouwen ons." Nergens beleef je dit zozeer als in de Haagse politiek. Het oude Binnenhof 1a had allerlei kleine ingangen en was een doolhof van kruip-door-sluip-door nissen en gangen. Er heerste de wet van de permanente krapte. Zelfs de groene bankjes in de vergaderzaal waren te nauw, zegt Jan Tromp. "Iedereen zat op elkaars lip en dat zorgde voor een cultuur van intimiteit, ontmoeting en vertrouwen."Tromp vond het zowel een huiskamer als een moederschoot. En sociëteit Nieuwspoort was een verlengstuk van die huiselijkheid voor de avond en de nog latere uren. Het effect was dat de discussies permanent en heftig waren, dwars door partijen en redacties heen. Pers en Kamerleden waren leden van eenzelfde stam, leek het wel. "Je was natuurlijk kritisch en scherp, dat wist je ook van elkaar. Maar je naaide de ander niet."Het veranderde met de nieuwbouw in 1992. Modieuze termen als openheid en transparantie domineerden, ook fysiek en logistiek in het nieuwe parlementsgebouw. Tromp en Van de Ven vonden verrassende reflecties daarop, bijvoorbeeld van een haast profetische Ruud Lubbers. En de nieuwe zaal bereikte al snel exact het omgekeerde van wat de Kamerleden was voorgespiegeld.De Kamer was een kantoorgebouw geworden en een beetje een Amerikaanse Mall met roltrappen. Nieuwe fenomenen doken op, van de 'patatbalie' tot de macht van de spindoctor. Kamerleden werden afgericht op beeldvorming en eenvormige boodschappen. Misschien wel vooral uit angst dat de wispelturige kiezers complexe, gelaagde boodschappen niet meer wilden begrijpen. In die nieuwbouw werd de televisie dominant, na de vele decennia waarin in het oude Binnenhof de krant en het weekblad, de journalist met pen en schrijfblok de toon aangaven.Met het besluit om in 2021 tijdelijk te verhuizen ontstond een nieuw breukvlak in de politieke cultuur van pers en parlement. Men ging van dat kantoor naar een besloten burcht. In die vroegere kantoortoren van Buitenlandse Zaken lopen alle gangen dood. Er zijn geen echte wandelgangen meer. Hoe kunnen zo nog ontmoeting, dialoog en intimiteit ontstaan? En een deel van de media wil ook nog dat hun verslaggevers dagelijks voor entertainment zorgen. Het advies aan Coen van de Ven van Jaïr Ferwerda om voortaan met een groene plopkap zijn werk te gaan doen is onbedoeld veelzeggend.De verhoudingen tussen pers en politici zijn verzakelijkt. Bij beiden is een sterk toegenomen nadruk ontstaan zich te richten op 'controle'. Niet zozeer analyse en proberen te begrijpen wat er gebeurt en wat politici drijft. Beeldtaal en filmpjes op sociale media zijn dominant. Focus op 'relletjes', van 'de ophef van de dag' en 'verkleutering', zoals Tromp het noemt. Want er moet wel wat te lachen zijn, hè?Daarbij noteren de auteurs een opvallend verschijnsel. Doordat politiek en media ervan uit gaan dat burgers geen afwegingen, gelaagdheid, twijfel en voortschrijdend inzicht meer accepteren, moet de politicus zich uitdrukken in uniforme soundbites. Vragen van journalisten krijgen een antwoord van voorlichters en spindoctors, alsof een Kamerlid niet over de eigen portefeuille zou kunnen spreken. Het is wrange ironie dat men van politici authenticiteit eist en ze juist daarom slechts door anderen 'voorgekookte' oneliners mogen brengen.***Verder kijkenJan Driessen (Netwerk) voelt in 1991 al nattigheidVan Mierlo (D66) en Schmelzer (KVP) nemen afscheid van de oude Tweede Kamer (1992)De laatste aflevering van Den Haag Vandaag uit de oude vergaderzaal (1992)Opening nieuwe Tweede-Kamerzaal met toespraken van Kamervoorzitter Deetman en premier Lubbers (1992)***Verder luisteren351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later297 - De kwestie-Arib en de Tweede Kamer als prettig gestoorde anarchie249 - Gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen? 210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde208 - Max Weber: wetenschap als beroep en politiek als beroep161 - Hans van Mierlo, een politieke popster127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers74 - Nooit Gebouwd Den Haag62 - 100 jaar radio: Hans Prakke en Wilco Boom over politieke radioverslaggeving43 - Binnenhof: eeuwenoud ratjetoe33 - Special: Leven en werk van Max van Weezel. Met Mark Rutte, Khadija Arib, Esther Voet, Alexander Pechtold, PG Kroeger en Thijs Broer***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:46:55 – Deel 201:51:34 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Hij waarschuwt nog een keer, in zijn nieuwe boek 'Het tij tegen'. Herman Tjeenk Willink analyseert al meer dan veertig jaar hoe het komt dat de Nederlandse overheid gebrekkig functioneert, en sterker nog, de democratische rechtsorde van binnenuit aan het uithollen is. Als je de overheid ziet als een bedrijf gaat de democratie in de uitverkoop. Maar het kan anders. Door uit te gaan van het principe van wederzijdse afhankelijkheid (van alle onderdelen van de overheid), en versterking van actief burgerschap.

Hij waarschuwt nog een keer, in zijn nieuwe boek 'Het tij tegen'. Herman Tjeenk Willink analyseert al meer dan veertig jaar hoe het komt dat de Nederlandse overheid gebrekkig functioneert, en sterker nog, de democratische rechtsorde van binnenuit aan het uithollen is. Als je de overheid ziet als een bedrijf gaat de democratie in de uitverkoop. Maar het kan anders. Door uit te gaan van het principe van wederzijdse afhankelijkheid (van alle onderdelen van de overheid), en versterking van actief burgerschap.

Eerlijke democratie | Als het aan minister van Staat, Herman Tjeenk Willink, ligt is de overheid vóór 2030 consultant-neutraal. Hij is te gast in BNR's Big Five van de Eerlijke democratie.  Gasten in BNR's Big Five van de eerlijke democratie - Femke Halsema, burgemeester Amsterdam - Herman Tjeenk Willink, minister van Staat, auteur van 'Het tij tegen' - Rabin Baldewsingh, Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme - Renske Leijten, Tweede Kamerlid (SP) - Reinier van Zutphen, Nationale OmbudsmanSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Conflicten kunnen gezond zijn voor een democratische rechtstaat vol dynamiek en verschillen van inzicht. Maar conflict kan ook leiden tot stagnatie. Wanneer dient conflict het algemeen belang en wanneer wordt het destructief? Hebben we behoefte aan een nieuw maatschappelijk middenveld? In hoeverre is burgerlijke ongehoorzaamheid nodig om verandering te forceren? En tot welke offers zijn we bereid? Clairy Polak spreekt met filosofen Jurriën Hamer en Martha Claeys, historicus Geerten Waling en minister van staat Herman Tjeenk Willink.

De dochters van vicepremier Sigrid Kaag zien hun moeder liever de Haagse politiek verlaten. Bedreigingen en permanente scheldpartijen doen hen vrezen voor de toekomst. Bedreigers van politici stellen in de rechtszaal vaak dat zij er geen kwaaie bedoelingen mee hadden. Al deze signalen roepen indringende vragen op en fundamentele zorgen.Jaap Jansen en PG Kroeger gaan in op drie daarvan:-Is dit iets van deze tijd?-Is het nu 'erger'?-Is er dan niets aan te doen?***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***In deze aflevering zit een Bamigo-advertentie. Ga naar bamigo.com en krijg 20 procent korting op prachtige bamboekleding met de speciale code Bron20Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Vanuit het verleden valt op dat zulke ongeremde uitingen en bedreigingen sterk samenhangen met ideologisch existentiële conflicten. Godsdienstoorlogen legitimeerden dat geweld ongeremd door morele grenzen en waarden kon worden uitgeleefd.PG wijst op de aanslagen op Willem van Oranje, de spijkerharde tegenacties dor spionagechef Francis Walsingham in Londen en de koelbloedige moord op Henri IV in Parijs. Ook tijdens de terreur van de Jacobijnen en de nasleep van de Franse Revolutie werd met een beroep op ideologie massaal bedreigd en gemoord.Opmerkelijk is het verhaal van de bedreigingen die Thorbecke kreeg en die zijn dochters in 1863 grote schrik aanjoegen. Ook hij werd destijds fors bewaakt. Thorbecke deed koel, maar zijn naaste omgeving wist wel beter.Is het in deze tijd van Twitter erger? Wie het lot van JFK, Aldo Moro en Pim Fortuyn beziet denkt wellicht van niet. Maar de massaliteit, anonimiteit en bewust aangestuurde ophitsing via ‘sociale' media geven de huidige omstandigheden een nog zorgwekkender kwaliteit. De veiligheidsdiensten slaan alarm.Jaap en PG kijken naar de nu ingezette tegenkrachten. Slechts rekenen op individuele deugdzaamheid en nuchterheid kan dan rationeel en ruimdenkend lijken, maar is dat waarschijnlijk allerminst. Opvallend genoeg lijkt de aanpak op Europees niveau gespierder dan nationaal. Ook het benaderen van Twitter door Kamervoorzitter Vera Bergkamp gebeurt als een nationaal moreel beroep, zonder te verwijzen naar stevige Europese maatregelen.Bij een weerbare democratie horen ook duidelijke normen en handhaving. Minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) wijst op een nog weinig samenhangende aanpak daarbij en is aan de slag, meldt ze. Aangezien zij tevens wetgeving ten aanzien van partijen en hun rol in de democratie overweegt, zou normering van gedrag en uitingen op mediaplatforms daarin een heldere plek moeten krijgen, stelt PG.Niet alleen politici als individu, maar ook hun organisaties - zoals de ministeries - zouden hierin stevig moeten optreden. Bedreigingen raken immers de hele ambtelijke en professionele omgeving. Ook moeten de Europese parlementen de handen ineenslaan tegen mediaplatforms die zich al te makkelijk op de vrijheid van meningsuiting beroepen om vervolgens niets of te weinig te doen. Niet alleen de levens van publieke dienaren, ook de democratie zelf is in het geding.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!***Verder kijkenSigrid Kaag maakt gebruik van spreekrecht bij de politierechter (2021)***Verder luisteren314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland304 - Waarom Nederland een Wet op de politieke partijen nodig heeft en wat we hierbij kunnen leren van Duitsland289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika274 - Thorbecke, denker en doener271 - Hoe Sigrid Kaag welbewust grote risico's neemt270 - Hoe Sigrid Kaag de hoogste Nederlander werd bij de Verenigde Naties249 - Gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde186 - Hoe je een ministerie bestuurt, terreur bestrijdt en Poetin op je dak krijgt: Tjibbe Joustra over crisis en controle169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie42 - Elmar Brok over de moord op Walter Lübcke ***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:32:06 – Deel 201:21:28 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De verbeelding kwam aan de macht. Zo beschouwden velen in mei 1973 het aantreden van het kabinet-Den Uyl. PvdA-leider Joop den Uyl werd minister-president en de vijf deelnemende partijen zetten een nieuwe generatie in de ministerraad. Van Ruud Lubbers tot Wim Duisenberg, van Dries van Agt tot Jos van Kemenade. In deze aflevering ontmoeten Jaap Jansen en PG Kroeger drie van deze ‘jonge wilden'. En nog altijd spetteren de vonken eraf.Oudste van hen was Laurens Jan Brinkhorst (D66) die op zijn 36ste staatssecretaris voor Europese Zaken werd. Ontwikkelingssamenwerking deed de 33-jarige minister Jan Pronk (PvdA). De ‘benjamin' - in zijn eigen woorden - was de 31-jarige staatssecretaris voor fiscale zaken, Martin van Rooijen (KVP en daarna CDA). Elk van hen had een bijzondere en intensieve relatie met Den Uyl en zat ook bijna altijd in de ministerraad. Elk van hen vertelt dan ook opmerkelijke persoonlijke herinneringen en belevenissen.***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier*** Zo was de premier bepaald geen vurig Europeaan, hij liet aan Brinkhorst alle ruimte om zelf in Brussel de zaken te doen. Het contrast met deze tijd en haar indringende EU-overleggen, agendering en geopolitieke uitdagingen kan bijna niet groter. Pronk ontdekte pas gaandeweg het kabinet zijn eigen 'Europees vuur' toen hij merkte dat hij zo op wereldschaal méér kon betekenen. Van Rooijen werkte intussen aan een bijna revolutionaire financiële hervorming, die de grondslag legde voor een 'herlancering' van de Europese samenwerking na jaren van stagnatie.Het gesprek met deze drie levert een reeks van zulke verrassende observaties en inzichten. Heel veel jolijt en plagerijen tussen de drie over de jaren. En gegroeid zelfinzicht. Pronk: “Ik was een broekie, iedereen was ouder en wijzer. Ik was vooral eigenwijs.”Heel wat legendes worden doorgeprikt. Zo staat het kabinet-Den Uyl te boek als ‘het meest progressieve kabinet uit de Nederlandse geschiedenis'. Maar veel van wat het kabinet juist zeer daadkrachtig deed, was allesbehalve 'links' te noemen. Het zorgde wel dat de ploeg van Den Uyl onverwacht veel respect wist te oogsten. Zeker bij de ongekende crises waarmee het voortdurend geconfronteerd werd: oorlog in het Midden-Oosten, olieboycot, terrorisme, de Lockheed-affaire en crisis in het Oranjehuis. Het eerst labiel geachte 'gedoogkabinet' werd daardoor hecht aaneengesmeed. Veel kabinetten bestonden uit managers, zegt Pronk. “Maar wij waren politici." Dat veel van de progressieve hervormingsplannen niet of pas later en afgezwakt gerealiseerd werden, blijft de jonge drie van toen ook nu nog verdelen.Nuanceringen horen we ook als de stijl en aanpak van Den Uyl uitgediept wordt. Hij had de gave zeer scherp te kunnen luisteren en dan knappe compromissen te smeden. Maar dat luisteren kon ook oneindige discussies opleveren, kreunt Brinkhorst. Cruciaal was niettemin dat iedereen besefte dat zijn inbreng en visie er serieus toe deed en lanterfanten dus niet aan de orde was. En opvallend is hoezeer destijds sprake was van sterk dualisme tussen kabinet en parlement. Dichtgetimmerde afspraken bestonden niet. Elke strijd moest eerst in het kabinet en daarna nog eens opnieuw helemaal in en met de Kamer gevoerd worden. Alle drie benadrukken daarvan te hebben genoten.In de kern was de periode-Den Uyl een fase waarin de nieuwe maatschappelijke bewegingen die in de jaren '60 waren ontstaan vertaald werden in concreet politiek beleid. Brinkhorst wijst erop dat die bewegingen allesbehalve puur nationaal waren. Ook werd toen al duidelijk dat grote economische en geopolitieke spanningen niet langer strikt nationaal konden worden aangepakt. Een nieuwe tijd was aangebroken en deze drie beleefden die - en gaven die ook vorm - met elan en hartstocht.Opmerkelijk is hoe eensgezind ze zijn over de nasleep. Van Rooijen benadrukt dat 'dat Tweede Kabinet-Den Uyl' in feite in kannen en kruiken was. Pronk bevestigt dit voluit en vertelt verbluffende ontwikkelingen en details uit het interne PvdA-beraad. Hij vindt nu dat zijn partij zich overgaf aan arrogantie. En hij worstelt hoorbaar met de vraag of Den Uyl toch niet had moeten doorzetten, tegen fractie en partijcongres in. Geëmotioneerd zegt Pronk: "Joop was daarna nooit meer de oude."De politiek van 2023 roept bij de drie jonge bewindslieden van vijftig jaar geleden minstens zo veel vurigheid op. Van Rooijens filippica tegen premier Mark Rutte en het monisme van nu loeit als een orkaan. Pronk komt zelfs met een concreet voorstel om in tijden van electorale versplintering 'progressieve macht' te bundelen om de kiezers optimale duidelijkheid te bieden. Alle drie laten ze merken hoe actueel, hoe radicaal soms nog en hoe enthousiast zij het politieke vak ook vijf decennia later nog bedrijven.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Verder lezenJan Pronk - De verbeelding aan de macht (essay)PvdA; D66; PPR - Keerpunt 1972: Regeerakkoord van de progressieve drie. [Verkiezingsprogramma]ARP, CHU en KVP: Schets van beleid voor 1973 en volgende jarenPeter Bootsma, Willem Breedveld - De verbeelding aan de macht, geschiedenis van het kabinet-Den UylDik Verkuil - De gedrevene - Joop den Uyl 1919-1987Anet Bleich - Joop den Uyl 1919-1987. Dromer en doordouwer***Verder kijkenTerugblik 50 jaar Kabinet Den Uyl in de Pletterij in HaarlemJoop den Uyl van de Partij van de Arbeid wordt premier (1973)Verkiezingen 1977 - Den Uyl (PvdA)De PvdA van Den Uyl in de oppositie (VPRO, 1978)De illusie aan de macht - 1412 dagen kabinet Den Uyl deel 1 (1998)De illusie aan de macht - 1412 dagen kabinet Den Uyl deel 2 (1998)***Verder luisteren naar eerdere afleveringen326 - Willem Aantjes, een politiek leven in de 20ste eeuw325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte300 - Ethische politiek: het bijzondere Nederland met zijn 'moreel hoogstaande opvattingen'217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde195 - PvdA en CDA: ooit dominante machtspartijen, nu grote verliezers. Hoe komt dat? En hoe nu verder?164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburgerBB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popster149 - De zeven levens van Abraham Kuyper, een ongrijpbaar staatsmanBB 127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade87 - Het tragische laatste jaar van kabinetten64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop60 - Coen Brummer & Daniël Boomsma: De canon van het sociaal-liberalisme34 - 140 jaar Anti-Revolutionaire PartijBB 09 – Special: leven en werk van Wim Kok. Met Jeltje van Nieuwenhoven, Joop van den Berg, Gijs van Dijk en PG Kroeger06 - Piet de Jong***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:57:54 - Deel 201:55:16 - EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Aan tafel deze week: President van de Europese Centrale Bank (ECB) Christine Lagarde, minister van staat Herman Tjeenk Willink, schrijver Kluun en leraar, voorzitter van Stichting Lezen Merel van Vroonhoven en fotograaf en filmmaker Ahmet Polat. Presentatie: Twan Huys Wil je meer weten over de gasten in Buitenhof? Op onze website vind je meer informatie. Daar kan je deze aflevering ook terugkijken en je vindt er natuurlijk nog veel meer gesprekken: https://bit.ly/buitenhof-21-mei-23 De inflatie rijst de pan uit, maar bedrijven boeken megawinsten. Hoe kan dat? Ik vraag het aan de president van de Europese Centrale Bank (ECB) Christine Lagarde. Hij waarschuw al jaren voor de staat van onze democratie. In zijn laatste boek zoekt minister van staat Herman Tjeenk Willink naar oplossingen. Het leesplezier van de Nederlandse jeugd blijft maar dalen. Welke oplossingen hebben schrijver Kluun en leraar Merel van Vroonhoven? En de nieuwsfoto met Ahmet Polat.

Aan tafel deze week: President van de Europese Centrale Bank (ECB) Christine Lagarde, minister van staat Herman Tjeenk Willink, schrijver Kluun en leraar, voorzitter van Stichting Lezen Merel van Vroonhoven en fotograaf en filmmaker Ahmet Polat. Presentatie: Twan Huys Wil je meer weten over de gasten in Buitenhof? Op onze website vind je meer informatie. Daar kan je deze aflevering ook terugkijken en je vindt er natuurlijk nog veel meer gesprekken: https://bit.ly/buitenhof-21-mei-23 De inflatie rijst de pan uit, maar bedrijven boeken megawinsten. Hoe kan dat? Ik vraag het aan de president van de Europese Centrale Bank (ECB) Christine Lagarde. Hij waarschuw al jaren voor de staat van onze democratie. In zijn laatste boek zoekt minister van staat Herman Tjeenk Willink naar oplossingen. Het leesplezier van de Nederlandse jeugd blijft maar dalen. Welke oplossingen hebben schrijver Kluun en leraar Merel van Vroonhoven? En de nieuwsfoto met Ahmet Polat.

Op Verantwoordingsdag in Den Haag laat één van de aartsvaders van het Binnenhof van zich horen. Herman Tjeenk Willink schreef 'Het Tij Tegen', dat deze week uitkomt en grote zorgen uit over het oplossend vermogen van de overheid. Hij gaat in gesprek met Sven Kockelmann.  Sven Op 1 is een programma van Omroep WNL. Meer van WNL vind je op onze website en sociale media: ► Website: https://www.wnl.tv  ► Facebook: https://www.facebook.com/omroepwnl  ► Instagram: https://www.instagram.com/omroepwnl ► Twitter: https://www.twitter.com/wnlvandaag ► Steun WNL, word lid: https://www.steunwnl.tv ► Gratis Nieuwsbrief: https://www.wnl.tv/nieuwsbrief

Aan tafel zitten Leonard Ornstein, Marc Josten en Spraakmaker Willemijn Aerdts. Ornsteins Mediamoment gaat over het de commissie Hamer, de onafhankelijke regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het viel Ornstein op dat er ook veel aandacht naar de daders of beschuldigden is gegaan.  Het Mediamoment van Josten gaat over de presentatie van het boek Het Tij Tegen van Herman Tjeenk Willink, minister van Staat, oud-voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal en oud vicepresident van de Raad van State. Op die bijeenkomst ging het ook over de rol van de media en de media als hoeder van de democratie. Daarnaast wordt het bericht dat de Amerikaanse inlichtingendienst CIA een video zou inzetten om Russische spionnen te rekruteren besproken.  We sluiten af met het landbouwakkoord. Minister Adema van landbouw heeft vandaag geërgerd gereageerd op het lekken van informatie dat de onderhandelingen in Den Haag volgens Adema niet behulpzaam bijdraagt aan het proces.

Koning Willem-Alexander zit tien jaar op de troon en heeft een podcast. Toch is zijn aanzien en dat van de monarchie als instituut aan het afbladderen. Jaap Jansen en PG Kroeger kijken in historie en actualiteit naar de regelmatige worstelingen van de Oranjevorsten met hun politieke en symbolische rol, hun particuliere en publieke levens en hun pogingen daar een goed evenwicht in te vinden.***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Bij de recente presentatie van het boek van Jan Hoedeman De achilleshiel van de koning, monarchie onder druk was oud D66-leider Alexander Pechtold zeer openhartig. Maatschappelijke ontwikkelingen en een slonzige omgang van premier Mark Rutte met de rol en taken van het staatshoofd maken de vraag relevant of de monarchie op zijn eind loopt. Een ferm politiek besluit hierover is nodig, want je kunt dit onderwerp niet aan de Oranjes zelf overlaten, vindt Pechtold. Wat hem betreft stopt het sprookje na deze koning.Wie met enige distantie kijkt, ziet een regelmatig terugkerende discussie over de rol van de koning en de wijze waarop die rol in elke Oranjegeneratie werd ingevuld. PG vertelt hoe de allereerste koning Willem I worstelde met zijn nieuwe functie in een geheel nieuw koninkrijk. Vol ijver ontpopte hij zich als een ware autocraat, een Nederlandse tsaar.Maar zijn pogingen een nieuwe nationale eenheid af te dwingen liepen stuk op het idee dat hij dan ook een nationale kerk met zichzelf daarin als chef moest introduceren. Hij verspeelde de helft van zijn Nederlanden, de eensgezinde Hervormde Kerk, het respect van zijn vorstelijke collega's en ook van Haagse kringen. Gedesillusioneerd trad hij af.Zijn kleinzoon Willem III verging het niet lang daarna weinig beter. Zijn strijd tegen Thorbeckes Grondwet raakte vermengd met particuliere besognes. Die leidden vervolgens bijna tot een Europese oorlog. De koning bleek een pion in een Bismarckiaans schaakspel waarvan hij geen idee had. De vijf miljoen gulden die hij voor Luxemburg dacht te kunnen inpikken gingen aan zijn neus voorbij. Pruisen won, Frankrijk stond met lege handen en aan het Binnenhof werden de koning en zijn kabinet afgefakkeld. De kiezers straften de strapatsen twee keer op een rij scherp af.Ook koning Willem-Alexander worstelt met zijn rol nu de politieke aspecten daarvan gemarginaliseerd zijn, waarmee ook zijn symbolische betekenis verwatert. Pechtold waarschuwt zelfs voor het ontstaan van een vorstelijke versie van de Kardashians die voortdurend in beeld zijn en ophef en aandacht genereren.Dat is te meer kwetsbaar omdat de 'onschendbaarheid' van Thorbeckes constructie uitgaat van het vermogen van de vorst juist nimmer voor ophef te zorgen en zich boven alles bekommert om de nationale stabiliteit.Daarbij komt nog dat in ons land ook nog gehecht wordt aan een combinatie van allure én gewoonheid. Daarin de juiste balans vinden is steeds weer een lastige evenwichtsoefening. De podcast van de koning laat ook dat onbedoeld merken.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Verder lezenHet boek van Jan Hoedeman. Vrienden van de show kunnen meedingen naar een exemplaar van dit interessante boek. Informatie hoe, ontvang je via de mail of kun je lezen op Vriend van de show (alleen als je vriend bent!)***Verder pratenAlexander Pechtold gaat op dinsdag 25 april met belangstellenden in gesprek over de monarchie in buurthuis Oase, Cartesiusweg 11, Utrecht***Verder luisteren339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck330 – Politieke paradoxen. Lessen uit de kabinetsformatie van 2021 Moet de koning weer de regie in handen nemen?314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland En de relatie met de Oranjes301 - Balkenende toch nog minister van Staat, precies 20 jaar na de val van zijn ongelukkige kabinet met de LPF293 - Hoe houd je een boeiende toespraak en wat moet je vooral niet doen? Is de Troonrede wel een echte toespraak?292 - De koningin is dood, leve de koning! De politiek van sterven en opvolgen286 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken! Wilhelmina kielhaalt minister Dijxhoorn274 - Thorbecke, denker en doener268 - En hoe moet het dan met Prinsjesdag? Het radicale plan van Sigrid Kaag239 - 2022: het jaar van Oranje, Wannsee en de opkomst in Europa van jonge, nieuwe leiders214 - Prinsjesdag 2021: Vorstelijke verblijven, vergeten prinsessen en koninklijke drama's213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit Beatrix' eerste formatie210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa Hij maakte ons land een koninkrijk129 - De rommelige historie van Prinsjesdag115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens80 - Rutte en de ministeriële verantwoordelijkheid74 - Nooit Gebouwd Den Haag71 - Caroline de Gruyter en Habsburg57 - PG Kroeger over Alexis de Tocqueville11- Sybrand en Wiete Buma over Gerlacus Buma, Napoleon en koning Willem I08 - Paul Rem over The Queen en haar bijzondere band met de Oranjes***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:42:53 – Deel 201:31:46 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De technologische revolutie van kunstmatige intelligentie en het politieke en culturele debat daarover zijn volop losgebarsten. Kun je je ogen nog geloven, is wat je leest wel 'echt'? Is wat hiermee kan – en vooral: straks zal kunnen - een vloek of een zegen of allebei tegelijk? En is deze editie van Betrouwbare Bronnen zélf wel echt?Jaap Jansen en PG Kroeger kijken niet alleen naar wat nu al de discussie beheerst, maar wijzen op lessen die uit eerdere hocus-pocus verhalen, 'hoaxes', getrokken moeten worden. Zo gaat ook meer dan honderd jaar na dato het valse document van ‘een vergadering van joodse wereldleiders' nog altijd onverminderd rond. 'De Protocollen van de Wijzen van Sion' waren een product van de Ochrana, de geheime dienst van de Tsaar. Wat daarin beweerd wordt, duikt in allerlei varianten nog steeds op: bij de 'Reichsbürger' bij de ayatollahs en in verhalen over 'Soros' en over Wall Street en Hollywood.***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Ongekend was de ophef in april 1983 in Hamburg, nu precies 40 jaar geleden. Toonaangevend weekblad Stern onthulde dat het de persoonlijke dagboeken van Adolf Hitler had ontdekt: “Die Jahrhundertsensation!” Zestig verzegelde mappen gevuld met honderden pagina's handgeschreven, persoonlijke aantekeningen door de Führer waren uit zijn bunker in Berlijn gesmokkeld en bij een vliegtuigongeluk gered.Veel geleerden - ook Loe de Jong van het RIOD - waren diep onder de indruk. Grote mediabedrijven betaalden grote bedragen voor het recht om dit unieke document exclusief uit te geven. Stern pochte dat de geschiedenis van het Derde Rijk en dus van Duitsland en Europa herschreven moest worden.PG vertelt hoe hij al in de kiosk op het station verbluft keek naar de omslag van Stern. Die foto van dat dagboek kon toch niet kloppen? En zo kwamen uit allerlei kringen argwaan, bevreemding en kritische analyses los. Het avontuurlijke verhaal van de vondst van Hitlers complete dagboeken en nog meer persoonlijke documenten uit de Führerbunker bleef niettemin de media wereldwijd meeslepen.De inhoud van het dagboek was opvallend. Deels een saai soort agenda-opsomming, deels allerlei gedachten die de dictator in een ander, soms menselijker daglicht stelden. Alle reden dus om het diep en kritisch te analyseren. Zodra dat door Stern mogelijk werd gemaakt, vielen er harde klappen. De concurrenten in de media vieren feest en de net nieuwe regering van Helmut Kohl niet minder, om heel andere, meer politieke redenen.Het verhaal van journalist Gerd Heidemann, oplichter Konrad Kujau en de financiële malversaties rondom de dagboeken is adembenemend. Niets van de avontuurlijke achtergrondverhalen bleek waar. Eigenlijk was alles overgeschreven uit een bestaande publicatie die de dagelijkse werkzaamheden van Hitler en zijn staf en detail had geverifieerd. Stern had vele miljoenen gespendeerd - en onder meer Nieuwe Revu $125.000 afhandig gemaakt! - in een hoax, "eine plumpe Fälschung" in de harde woorden van de chef van het Bundesarchiv.Jaap en PG vertellen hoe het zo ver had kunnen komen, hoe een zo opvallende hoax zó kritiekloos benaderd werd en welke schimmige achtergronden daar later nog over naar boven kwamen.Nu met kunstmatige intelligentie nog veel verfijnder met documenten, beelden en film gewerkt kan worden, is het eens te meer nodig dat media en politiek zich hiervan rekenschap geven. Want zijn die nieuwe beelden van 9/11 of de Maanlanding wel echt? En dat filmpje van Poetin of die jas van de Paus? En de vraag waarom mensen blijkbaar zo graag bedrogen willen worden ligt hierbij steeds weer op tafel.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Verder lezenGefälschte "Hitler-Tagebücher" - So gefährlich war der Fake (NDR)***Verder kijkenZDF-Doku: Die Jahrhundertfälschung***Verder luisterenStern heeft een eigen podcastserie met fragmenten uit telefoongesprekken tussen Gerd Heidemann en Konrad KujauEerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen die hierbij interessant kunnen zijn322 - 30 januari 1933, een fatale dag voor Duitsland en de wereld314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland304 - Waarom Nederland een Wet op de politieke partijen nodig heeft en wat we hierbij kunnen leren van Duitsland295 - "Kaag. Sigrid Kaag." Spionnen in de politiek289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika286 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken! (Hitlers heldin, de zus van Nietzsche)253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft251 - Nederlanders hebben groot vertrouwen in de democratie, veel minder in partijen239 - 2022: het jaar van Oranje, Wannsee en de opkomst in Europa van jonge, nieuwe leiders231 - Geschiedenis als politiek wapen210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie141 – Hans Vijlbrief: een nieuwe relatie overheid-burger in de strijd tegen het populisme105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-Duitsland75 - 2020: het jaar van grote kunstenaars, gruwelijke uitvindingen en bevrijding van tirannie65 - 'Vroeger was alles beter', PG Kroeger: nostalgie als strategie en politiek wapen53 - De viering van 40 jaar Deutsche Demokratische Republik23 - Ruth Peetoom en politicoloog Yascha Mounk over de kwetsbare democratie19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:43:20 – Deel 201:18:24 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tweede-Kamervoorzitter Vera Bergkamp kreeg een stevige analyse met aanbevelingen over hoe toekomstige kabinetsformaties niet zo ‘onprofessioneel', ‘vreselijk' en ‘chaotisch' zouden moeten verlopen als die van Rutte IV. Een groep kenners onder aanvoering van emeritus-hoogleraar Carla van Baalen was er goed voor gaan zitten en kwam met een stevig en onthullend stuk. Het rapport-Van Baalen houdt alle betrokkenen een spiegel voor en daagt ze uit allereerst ook over hun eigen rol goed na te denken. Jaap Jansen en PG Kroeger gaan na of dit advies nu echt helpt en wat we nog meer kunnen leren uit de onthullende passages en terugblikken van alle deelnemers in die zo lange formatie van 2021. *** Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier*** De formatie van 2021 vertoont allerlei paradoxen die een zelfkritische benadering verdienen. De Tweede Kamer ging zo haastig en onvoorbereid aan de slag, dat meteen een reeks welhaast fatale fouten werd gemaakt. En die leidden tot zeer moeizame toestanden, wantrouwen en ernstige vertraging in het hele proces. Het ging al meteen mis in de nacht na de verkiezingsuitslag met een telefonische deal tussen Mark Rutte en Sigrid Kaag.Pijnlijk duidelijk is dat veel Kamerleden geen idee hebben wat zij bedoelen als men zegt 'de regie' te hebben genomen. Sophie Hermans noteert zelfs dat er tijdens een formatie eigenlijk sprake is van twee Tweede Kamers. Er is ook tien jaar na het uit de formatie halen van de koning nog steeds verwarring over wat diens rol was. En er blijkt niettemin behoefte aan bovenpartijdige procesbegeleiding. De opmerkingen daarover in Betrouwbare Bronnen 210 van Herman Tjeenk Willink blijken nog altijd zeer actueel.In het rapport-Van Baalen breken alle oud-informateurs de staf over hoe de Kamer bij hun verslagen over de inhoud van hun werk juist geen regie pleegde. Hier sluit het rapport direct aan bij de opmerkingen van Mariëtte Hamer Betrouwbare Bronnen 224. Van Baalen komt met een eenvoudige maar fundamentele aanbeveling: laat in het Kamerdebat de informateur zelf als eerste zijn conclusies toelichten.Hoe zou een kabinetsformatie helderder en doeltreffender kunnen? Kunnen bijvoorbeeld strakke tussentijdse deadlines helpen? En waarom is de boeiende poging met het inhoudelijke akkoord op hoofdlijnen van Sophie Hermans en Rob Jetten zo achteloos weggemoffeld? Wat maakt een verkenner succesvol en waarom had Mark Rutte in het beruchte '1 april debat' op een cruciaal punt helemaal gelijk? En wat bezielt Van Baalen bij haar betoog tegen hoorzittingen van de Kamer met kandidaat-bewindslieden?*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!En we bedanken ook onze adverteerders, zoals Het Nationale Theater, met Shakespeares Coriolanus op tournee t/m 7 april 2023. Met 20 procent Betrouwbare Bronnen-korting kun jij hier ook bij zijn!En de Staatsloterij, die bij de trekking van 10 maart 2023 bovenop het prijzenpakket een extra geldprijs uitdeelt: tien jaar lang 100.000 euro per jaar! Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl*** Verder lezenKamervoorzitter ontvangt evaluatie formatie 2021 (23 februari 2023)***Verder luisterenSven op 1 met parlementair historicus Carla van Baalen (WNL, Radio 1, 23 februari 2023)En eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen:271 - Hoe Sigrid Kaag welbewust grote risico's neemt261 - Mariëtte Hamer en de kunst van het voorzitten - een masterclass243 - Regeringsverklaring Rutte IV: alles moet veranderen opdat alles hetzelfde blijft238 - Kabinetsformatie 2021: Een opmerkelijk coalitieakkoord en de Kamer op zoek naar haar rol237 - Kabinetsformatie 2021: do's en don'ts voor nieuwe bewindslieden234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht160 - De val van het kabinet Rutte III*** Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:03:30 – Spotje: Het Nationale Theater – Shakespeares Coriolanus (tournee t/m 7 april 2023)00:37:49 – Spotje: Staatsloterij (trekking 10 maart 2023)00:47:15 – Deel 201:10:47 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

“Als de mensheid bestond uit engelen was er geen staat nodig.” Die wijsheid van founding father van de Verenigde Staten van Amerika, James Madison, houdt emeritus hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen regelmatig zijn studenten voor. De decaan van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) diept dit uit in zijn nieuwe boek De integrale staat. Kritiek van de samenhang en praat erover met Jaap Jansen en PG Kroeger. Want als mensen geen engelen zijn, kan de overheid evenmin onfeilbaar zijn.***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Toch willen burgers dat die overheid vervuld is van nobele, oprechte en eerlijke activiteiten, geen fouten maakt en zowel kleurenblind is als gericht op de zorgen en belangen van eenieder individueel. De gedachte dat de overheid bij grote vraagstukken een 'integraal beleid' en ‘een sluitende aanpak' moet hebben is dan ook niet zo vreemd. Het valt Frissen op hoe alles waar begrippen als 'integraliteit', 'samenhang' en 'coherentie' aan verbonden worden als vanzelf een positieve klankkleur krijgt.Beleidsplannen moeten alle mogelijke factoren, risico's en oorzaken van problemen onder de loep nemen en in hun samenhang aanpakken en oplossen. Frissen stelt dat die pretentie te hoog gegrepen is. Daarom leidt dit bij burgers steeds weer tot teleurstelling en argwaan.Van het 'Potvis-protocol' en de evaluatie daarvan die tot verdere detaillering en verfijning moest leiden tot de strijd tegen 'Bulgarenfraude' die de basis legde voor de toeslagenellende. Frissen ziet deze wijze van denken overal in politiek en bestuur opdoemen. Goede bedoelingen zijn in het openbaar bestuur veel vaker een oorzaak van problemen dan kwade wil en opzet.Daar komt nog bij dat van de overheid wordt verwacht dat zij zowel ruimte biedt aan diversiteit in de samenleving als zorgt voor inclusiviteit en gelijke behandeling. Frissen betoogt met tal van voorbeelden dat die ambities elkaar vaak in de weg zitten of uitsluiten. “Wie moeite heeft met de weigering van de aanvoerder van Feyenoord Orkun Kökçü om een regenboogband te dragen, toont juist voor die uiting van diversiteit geen respect en is weinig inclusief”, zegt Frissen. Als je maatwerk wilt, moet je niet klagen als er een grote variëteit ontstaat in de wijze waarop overheden met burgers omgaan.Uitdagend laat Frissen zien hoe bij dit streven naar samenhang en inclusiviteit de Nederlandse verzuiling burgers veel te bieden had. Hij had als PvdA'er daarbij zelfs veel sympathie voor de relativering die Dries van Agt liet klinken over de 'de goede bedoelingen in de politiek'. Het leidde nog net niet tot zijn PvdA-royement, zegt hij ironisch. “Je moet altijd beseffen dat we onvolmaakt zijn; zondig. Van Agt begreep dit. Joop den Uyl vond dat verschrikkelijk, want de wereld moest heel worden gemaakt.”Frissen wijst erop dat 'absolute waarheden' bij de omgang met macht aan de basis liggen van de ergste regimes. Hij roemt daarom 'de schoonheid van het compromis' omdat dit effectief handelen in een rechtsstaat mogelijk maakt zonder dat burgers hun opvatting of principes hoeven te verloochenen. De uitoefening van macht is in zo'n samenleving per definitie tijdelijk van aard. Zodat ook compromisoplossingen regelmatig kunnen worden vervangen door nieuwere.Politiek moet echte strijd durven zijn. Strijd over beginselen en ideeën en niet louter een technische afweging over wat de meest optimale mechanismen zijn. Frissen is dan ook weinig gelukkig met de neiging maatschappelijke vraagstukken te 'depolitiseren' tot technocratische oplossingen. “Populisten begrijpen beter dan traditionele politici dat politiek een symbolisch discours is; geen beleidsmachine.”Technocratische oplossingen ontkennen bovendien dat het leven 'tragisch' kan zijn - onvolmaakt en nooit onfeilbaar. En die neigen er toch een beetje naar engelen te willen fabriceren.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Als vriend van de show kun je meedingen naar een exemplaar van het boek van Paul Frissen.Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje aan: adverteren@dagennacht.nl***Verder lezenPaul Frissen. De integrale staat. Kritiek van de samenhang (Boom) (zie hier ook zijn boeken De staat van verschil, De fatale staat, Het geheim van de laatste staat en Staat en taboe)Paul Frissen - Afscheidsrede, Tilburg University (november 2022)***Kijktip van FrissenThe Young Pope (Netflix) (2016)The New Pope (HBO Max) (2020)VPRO Tegenlicht: Kloofdichters (2023)***Verder luisteren320 – Politieke onmacht in het digitale tijdperk226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde208 - Max Weber: wetenschap als beroep en politiek als beroep200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!167 - Lilian Marijnissen: 'Alleen met een grote SP verandert er echt wat'162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan68 - De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde57 - Alexis de Tocqueville41 - Klaas Dijkhoff over de VVD27 - Rob Jetten wil muren slopen12 - Uri Rosenthal***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:48:51 – Deel 201:34:42 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Democratie is een kwetsbaar bezit. Joe Biden hield er een vlammende rede over in Philadelphia. En ook in ons land wordt serieus gediscussieerd over bescherming van de democratische rechtsorde vanwege de opkomst van antidemocratische stromingen en partijen van extreemrechts en extreemlinks. Moet er een wet op de politieke partijen komen? Jaap Jansen en PG Kroeger vinden dat nuttig en noodzakelijk. In deze aflevering vertellen ze hoe de Bondsrepubliek Duitsland de rol van partijen stevig invult en bewaakt.In de Nederlandse Grondwet worden politieke partijen niet vermeld. Er is ook geen aparte wettelijke grondslag voor de belangrijkste actoren bij de concrete vormgeving van de parlementaire democratie. Het voornemen - na het advies van de staatscommissie-Remkes om dit te veranderen blijft tot nu toe op de plank liggen. En dat terwijl er alle reden is tot zorg nu er alom geluiden te horen zijn van antidemocratische bewegingen. Onze oosterburen hadden in 1945 hun les geleerd. En daar kunnen wij weer veel van leren.De 'Väter des Grundgesetzes' - onder aanvoering van de SPD-geleerde Carlo Schmid - legden in de grondwet van 1949 nadrukkelijk vast wat de taak is van politieke partijen en hoe antidemocratische groeperingen verboden kunnen worden. Alles om een 'tweede Weimar' te voorkomen. In de beginjaren van de Bondsrepubliek werd soms hard ingegrepen.In 1967 werd de 'Parteiengesetz' ingevoerd. Die wet verfijnde de normen, rechten en plichten waaraan politieke partijen moeten voldoen. En dat strekt van een correcte naam tot rekenschap over werk, inhoud, geldmiddelen, interne structuur met democratische organisatie en besluitvorming. Allemaal garanties en kwaliteitsnormen die in ons land ontbreken.Ging het van een leien dakje langs Rijn en Spree? Nou nee. PG vertelt over de firma Flick, Zwitsers geld voor de AfD, de 'Bimbes' van Helmut Kohl en de wel zeer handige bankier van Konrad Adenauer. De Parteiengesetz is daarom dan ook regelmatig aangescherpt. Er werden harde lessen getrokken uit financiële affaires.Jaap en PG bespreken de meest in het oog springende aspecten van de Duitse regels. Bij duidelijke normering aan partijen als serieuze pijlers van de democratie à la het Duits model zou in ons land het nodige moeten veranderen. De 'businessclubs' van politieke partijen als VVD, D66, CDA en Volt zouden bijvoorbeeld scherp moeten worden bewaakt. Partijen met slechts 1 lid of ondemocratische statuten zouden moeten verdwijnen. Een amateuristische onlineverkiezing zoals bij het CDA of BBB zou afgekeurd worden en helemaal over moeten. Burgerschapsvorming zou voor de partijen een essentiële taak worden en zij zouden daar ook veel geld voor krijgen. De AIVD zou moeten kunnen observeren of signalen over antidemocratische activiteiten kloppen en dan zo nodig fors ingrijpen.Het was Willy Brandt die in zijn eerste rede als Bondskanselier de Duitsers uitdaagde met "Wir wollen mehr Demokratie wagen!" In dat opzicht past Nederland ons tegenover de oosterburen wel enige bescheidenheid, ondanks onze neiging met het vingertje te wijzen naar anderen. Alle reden hier nu dus echt werk van te maken.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!En met Bamigo werken we ook fijn samen. Korting op je eerste bestelling krijg je met code: bron25Heeft u belangstelling om zelf te adverteren of te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder luisteren297 - De kwestie-Arib en de Tweede Kamer als prettig gestoorde anarchie289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika251 - Nederlanders hebben groot vertrouwen in de democratie, veel minder in partijen232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie145 - Forum voor Democratie en de alleenheerschappij van Thierry BaudetBB 53 - De viering van 40 jaar Deutsche Demokratische RepublikBB 48 - Wilders gewogen: Gerrit Voerman en Koen Vossen over de PVVBB 31 - PG: populisten tot mislukken gedoemdBB 30 – PG Kroeger over de overwinningsspeech van Baudet23 - Ruth Peetoom (CDA) en politicoloog Yascha Mounk over de kwetsbare democratie16 - Johan Remkes wil de democratie reddenBB 6 - Sharon Gesthuizen over haar vertrek bij de SP***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:04:34 - Advertentie voor Bamigo en deel 100:41:14 - Deel 201:25:13 - EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

“Met deze intensiteit maak ik dubbele jaren”, zegt staatsecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst) in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen. Jaap Jansen praat met hem.Van Rij moet (met zijn collega-staatssecretaris Aukje de Vries) de puinhoop opruimen die is ontstaan in de kindertoeslagaffaire en het fraudesignaleringssysteem waarin sprake was van 'institutioneel racisme'. Hij moet miljarden euro's teruggeven aan benadeelde spaarders. En hij wil het belastingstelsel hervormen. Aan de vooravond van Prinsjesdag licht Van Rij alvast een tipje van de sluier van de plannen die volgende week op Prinsjesdag worden gepresenteerd. Zo vertelt hij hoe ook spaarders die in de Box 3-affaire geen bezwaar hebben gemaakt mogelijk hun teveel betaalde afdracht kunnen terugkrijgen.Ook wil hij met een aantal plannen de in Nederland zeer scheve vermogensverdeling ‘in balans brengen'.De staatssecretaris heeft kritiek op de Tweede Kamer, die in het kindertoeslagschandaal te weinig zelfreflectie toont. Een ‘minder emotioneel' parlement en een in te stellen ‘tax payer advocate' kan dit soort affaires in de toekomst mogelijk voorkomen.En hij vertelt hoe het kabinet mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen wil helpen.We hebben het ook nog even over Europa. Waarom overlegt een staatssecretaris van een land dat belastingheffing toch vooral ziet als een nationale zaak zo vaak met collega's in de Europese Unie?En uiteraard gaat het ook over de partij waarmee het niet goed gaat, het CDA waarvan hij kortgeleden nog interim-voorzitter was. Nog steeds intens betrokken maakt hij een rondgang langs de afdelingen. Wat hoort hij daar?***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars via Vriend van de Show.Als luisteraar van Betrouwbare Bronnen krijg je 30 procent korting op voorstelling Bridging Europe in het Concertgebouw: Lucas & Arthur Jussen en Iván Fischer met het Budapest Festival Orkest en leden van het Concertgebouworkest met werk van Mozart, Beethoven en Louis Andriessen. Gebruik hiervoor de code: betrouwbarebronnen (kleine letters).Ben je geïnteresseerd in sponsoring of adverteren in Betrouwbare Bronnen? Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder luisteren288 - Wachten op Remkes. Welke crisis ligt op de loer bij Rutte IV?275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen247 - Belastingheffing in box 3: hoe de Hoge Raad de wetgever op de vingers tikt en opzadelt met een hels karwei226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie212 - Het CDA zoekt zichzelf, Richard van Zwol en Pieter Jan Dijkman wijzen de weg210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:36:44 – Deel 201:08:57 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luisteraars! ‘This is a cold and dead place.' Dat was de conclusie van een Britse abolitionist – iemand die streed tegen de slavernij – toen hij in 1841 een bezoek bracht aan Nederland. Er bleek geen animo te zijn voor een nationale vereniging tegen de slavernij. De gereformeerden wilden niet samenwerken met de liberalen, omdat die laatsten hun vergadering niet openden met gebed. De voorzitter van de gereformeerde vereniging van abolitionisten merkte op ‘dat de handhaving van het christelijk beginsel (…) van meer belang is, dan de aanwinst van nieuwe leden.' De Nederlandse anti-slavernijbeweging heeft nooit veel voorgesteld De pijnlijke waarheid is dat de Nederlandse anti-slavernijbeweging nooit veel heeft voorgesteld. In 1842 kwamen de abolitionisten met drie afzonderlijke petities. Eén petitie van de gereformeerden, één petitie van de liberalen en één petitie van een groep Rotterdamse vrouwen. Die laatste was de grootste, maar kreeg alsnog maar 128 handtekeningen. Ter vergelijking: in 1853 werd een petitie tegen de katholieken 200.000 keer getekend. In het afgelopen jaar heb ik (Rutger) me ondergedompeld in het historisch onderzoek naar de beweging om de slavernij voor eens en altijd af te schaffen. En wat blijkt: dat is een nogal Brits verhaal. Nederland was namelijk niet het enige land waar het abolitionisme weinig voorstelde. Ook in Portugal, Spanje en Frankrijk waren de omvang en impact marginaal. In Groot-Brittannië daarentegen groeide het uit tot een enorme beweging. In 1833 tekende maar liefst een op de vijf volwassen mannen een petitie om de slavernij af te schaffen. Wat maakte Engeland anders? En hoe belangrijk was het abolitionisme eigenlijk? Was de slavernij niet sowieso verdwenen, ook als de Britse beweging een vroege dood was gestorven? Waren er diepere economische en technologische oorzaken voor het einde van de slavernij? Of hebben de tot slaaf gemaakten gewoon zichzelf bevrijd? En wat kunnen we vandaag nog leren van de abolitionisten? Over die vragen hebben we het in deze podcast. Leesvoer bij deze aflevering: • Jesse zijn voordracht tijdens de Herman Tjeenk Willink-lezing is te vinden op de website van de Raad van State. (https://corr.es/990282) • In een eerdere aflevering spraken we over effectief altruïsme: Een modale Nederlander behoort tot de rijkste 3,5 procent van de wereld. Waarom geven we toch zo weinig aan goede doelen? (https://corr.es/adc2fd) En Rutger vertelde al eerder over het abolitionisme, quakers en de slavenhandel: Zo verander je de wereld: de lessen van de anti-slavernijbeweging. (https://corr.es/1dcfa7) • Rutger noemde ook het essay Explaining Costly International Moral Action: Britain's Sixty-year Campaign Against the Atlantic Slave Trade van Chaim D. Kaufmann en Robert A. Pape. (corr.es/223e13) Als altijd zijn we benieuwd naar jullie gedachten, vragen een leestips. We zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

Luisteraars! ‘This is a cold and dead place.' Dat was de conclusie van een Britse abolitionist – iemand die streed tegen de slavernij – toen hij in 1841 een bezoek bracht aan Nederland. Er bleek geen animo te zijn voor een nationale vereniging tegen de slavernij. De gereformeerden wilden niet samenwerken met de liberalen, omdat die laatsten hun vergadering niet openden met gebed. De voorzitter van de gereformeerde vereniging van abolitionisten merkte op ‘dat de handhaving van het christelijk beginsel (…) van meer belang is, dan de aanwinst van nieuwe leden.' De Nederlandse anti-slavernijbeweging heeft nooit veel voorgesteld De pijnlijke waarheid is dat de Nederlandse anti-slavernijbeweging nooit veel heeft voorgesteld. In 1842 kwamen de abolitionisten met drie afzonderlijke petities. Eén petitie van de gereformeerden, één petitie van de liberalen en één petitie van een groep Rotterdamse vrouwen. Die laatste was de grootste, maar kreeg alsnog maar 128 handtekeningen. Ter vergelijking: in 1853 werd een petitie tegen de katholieken 200.000 keer getekend. In het afgelopen jaar heb ik (Rutger) me ondergedompeld in het historisch onderzoek naar de beweging om de slavernij voor eens en altijd af te schaffen. En wat blijkt: dat is een nogal Brits verhaal. Nederland was namelijk niet het enige land waar het abolitionisme weinig voorstelde. Ook in Portugal, Spanje en Frankrijk waren de omvang en impact marginaal. In Groot-Brittannië daarentegen groeide het uit tot een enorme beweging. In 1833 tekende maar liefst een op de vijf volwassen mannen een petitie om de slavernij af te schaffen. Wat maakte Engeland anders? En hoe belangrijk was het abolitionisme eigenlijk? Was de slavernij niet sowieso verdwenen, ook als de Britse beweging een vroege dood was gestorven? Waren er diepere economische en technologische oorzaken voor het einde van de slavernij? Of hebben de tot slaaf gemaakten gewoon zichzelf bevrijd? En wat kunnen we vandaag nog leren van de abolitionisten? Over die vragen hebben we het in deze podcast. Als altijd zijn we benieuwd naar jullie gedachten, vragen een leestips. We zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl Leesvoer bij deze uitzending • Jesse zijn voordracht tijdens de Herman Tjeenk Willink-lezing is te vinden op de website van de Raad van State. (https://corr.es/990282) • In een eerdere aflevering spraken we over effectief altruïsme: Een modale Nederlander behoort tot de rijkste 3,5 procent van de wereld. Waarom geven we toch zo weinig aan goede doelen? (https://corr.es/adc2fd) En Rutger vertelde al eerder over het abolitionisme, quakers en de slavenhandel: Zo verander je de wereld: de lessen van de anti-slavernijbeweging. (https://corr.es/1dcfa7) • Rutger noemde ook het essay Explaining Costly International Moral Action: Britain's Sixty-year Campaign Against the Atlantic Slave Trade van Chaim D. Kaufmann en Robert A. Pape. (corr.es/223e13)

De kindertoeslagaffaire waarin sprake is van ‘institutioneel racisme', eerder al de leegloop van het apparaat en nu het gedoe rond de spaartaks: de problemen bij de Belastingdienst zijn zo groot dat al op bladzijde 1 van het coalitieakkoord van Rutte IV staat dat onorthodoxe maatregelen noodzakelijk zijn.Om burgers beter te beschermen zou Nederland naar Amerikaans voorbeeld een ‘Taxpayer Advocate' moeten krijgen. In Amerika een instituut met 2000 medewerkers en in elke staat een of meer vertegenwoordigingen.Als we in ons land zo'n Taxpayer Advocate al hadden gehad, dan had de kindertoeslagaffaire hoogstwaarschijnlijk voorkomen kunnen worden. Dat zegt Nina Olson, die van 2001 tot 2019 de Taxpayer Advocate was. Jaap Jansen en PG Kroeger praten anderhalf uur met haar over haar ervaringen in Amerika, die vaak opvallend lijken op wat er in Nederland mis is bij de belastingheffing en de uitkering van toeslagen.Wat Olson als aanpak in vele jaren kon ontwikkelen is buitengewoon relevant en leerzaam voor politiek Den Haag. Zij schetst in de kern een leerproces voor alle betrokkenen op weg naar die veelgenoemde 'nieuwe bestuurscultuur'.Enkele wezenlijke elementen daarin zijn:- Een dienst die inkomsten voor de staat moet innen heeft zelden de cultuur en expertise in huis om burgers tegelijkertijd te voorzien van sociale inkomensondersteuning- Een dienst die alert is op ontwijking en fraude moet geen repressieorgaan zijn- Een Taxpayer Advocate-organisatie moet individuele gevallen onderzoeken en ondersteunen en daarnaast systemische analyses maken en lessen trekken voor beter beleid- De rolopvatting van de volksvertegenwoordiging en van de beleidsmakers op ministeries is hierbij essentieelOlsons ervaringen van het lokale niveau van rechtsbescherming van burgers tot en met het werken met een krachtig mandaat in Washington DC zijn beeldend en instructief.Ook zij zag 'institutioneel racisme' bij de filtering van data over burgers. Maar ook een trend waarin argwaan rond fraude heel het apparaat bijna kopje onder deed gaan.Wat in ons land niet bestaat, maar in Amerika van levensbelang blijkt is een helder overzicht van de fundamentele rechten op dit terrein van burgers. 'The Taxpayer Bill of Rights' als fundament van een nieuwe bestuurscultuur in Washington.Nina Olson sprak eerder deze week met de commissie Financiën van de Tweede Kamer en met een aantal deskundigen, onder wie de onlangs aangetreden inspecteur-generaal belastingen, toeslagen en douane Bart Snels***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Verder lezenBooij en Van der Velde - Taxpayer Advocate Service in Nederlandrapport 'Burgers beter beschermd'Coalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst'***Verder luisteren226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:56:02 – Deel 201:32:14 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In deze podcast spreekt Annick van Rinsum met Minister van Staat Herman Tjeenk Willink: voormalig voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal, voormalig vice-president van de Raad van State, en tot zes keer toe informateur bij Nederlandse kabinetsformaties. Ze bespreken zijn reflecties over de staat van onze democratische rechtstaat, die in zijn optiek is uitgehold. Hij wijst ons op het belang om fundamentele vragen te stellen, en haalt de inspiratie voor zijn abstracte analyses juist uit de inzichten die hij vindt in de kracht en kennis van de dagelijkse praktijk. Wil je meer weten? Kijk dan terug naar het programma Herman Tjeenk Willink: een coalitie voor de democratische rechtsorde Redactie & Productie: Annick van Rinsum

Na negen maanden kabinetsformatie kwamen VVD, D66, CDA en ChristenUnie tot een coalitieakkoord. De informateurs presenteerden hun eindverslag en de Tweede Kamer ging erover in debat. Zelden in de parlementaire geschiedenis waste een informateur zijn opdrachtgever - de Kamer zelf - zo ongezouten de oren als Johan Remkes deed.In het formatiedebat bleek opnieuw wat de eerdere informateurs Herman Tjeenk Willink en Mariëtte Hamer al als hun grote zorg op tafel legden in Betrouwbare Bronnen: het is vooral de Kamer zelf die een nieuwe bestuurscultuur in de weg lijkt te staan. Kamerleden zien de eigen rol en taak niet scherp.De inhoud van het coalitieakkoord bleef zo wel erg buiten beeld in het Kamerdebat. Daarom analyseren Jaap Jansen en PG Kroeger enkele opvallende aspecten ervan.Bij klimaat en energie lijkt het Nederlandse akkoord in veel opzichten op het Duitse regeerakkoord. Ook lezen Jaap en PG in het coalitieakkoord onmiskenbaar het handschrift van de informateurs Hamer en Tjeenk Willink. Hamers adviezen en akkoorden over arbeidsmarkt, pensioenen, jongerenvraagstukken, economie, sociale zekerheid en energie en klimaat vormen het fundament van beleid. Tjeenk Willinks analyses over beleidsvorming en vooral ook over een betere uitvoering doortrekken heel het akkoord.En daarmee krijgt met name Pieter Omtzigt op ongeveer elk door hem naar voren gebracht punt zijn zin. Zelfs een 'algoritmewaakhond' wordt afgericht, en ook de door Omtzigt aanbevolen 'Tax Payers Advocate'. Hiermee gaat het akkoord meteen concreet in op de aanbevelingen van de Venetiëcommissie, zoals die in Betrouwbare Bronnen uiteengezet werden door rapporteur Richard Barrett.Voor de fijnproevers bevat het coalitieakkoord sowieso nog een hoop verrassingen. Zo wordt het 'Wopkefonds' drastisch omgebouwd en uitgebreid. Het lijkt dat de onderhandelaars heel scherp luisterden naar de ervaringen en aanbevelingen in deze podcast door Joeri van den Steenhoven. De afspraken over Europa en de geopolitieke thema's zijn dan weer opvallend ouderwets en tonen weinig samenhang. Waarom vroeg trouwens niet één fractie naar de betekenis en inhoud van de 'Europawet' die in het akkoord is opgenomen?De discussie over de uitgaven en besparingen in de zorg toont dat de Kamer nog wel enige rekenles kan gebruiken. Daar is ook nog tijd voor, want in het akkoord is bijna achteloos een grote staatkundige vernieuwing opgenomen. De nieuwe bewindslieden à la de Europese Commissie aan het parlement 'hoofdlijnenbrieven' en 'uitvoeringsbrieven' sturen waarover dan in debat gegaan kan worden. In het voorjaar worden de uitkomsten daarvan in een soort hoofdlijnen van beleid op de grote onderwerpen neergelegd. Dat heeft vergaande consequenties die Jaap en PG nu alvast schetsen. De 'radicale ideeën' over een nieuwe bestuurscultuur waarnaar Mark Rutte op zoek was, blijken hier ineens gepresenteerd te zijn - vanuit Europa.Hoeveel steun het aantredende kabinet uiteindelijk uit ‘het brede midden' gaat krijgen, moet nog blijken. In elk geval lijken nu al veel onderdelen van het coalitieakkoord te voldoen aan de vijftien punten uit het PvdA/GroenLinks-oppositieakkoord. En wie in de coalitie fractievoorzitter wordt, minister of staatssecretaris, zal in januari blijken. In het debat over het akkoord viel op dat CDA-leider Wopke Hoekstra – opnieuw – veel sprak over Justitie-onderwerpen. Zou hij naar dat ministerie gaan? En D66-leider Sigrid Kaag leek zich al helemaal te oriënteren op een rol als fractievoorzitter. Zullen we in het nieuwe jaar Rob Jetten dan terugzien als de nieuwe minister van Klimaat & Energie?***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenHet coalitieakkoord (Rutte IV, december 2021)Progressief oppositieakkoord PvdA en GroenLinks***Verder luisteren237 - Kabinetsformatie 2021: do's en don'ts voor nieuwe bewindslieden234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht137 – Joeri van den Steenhoven: maak het Groeifonds slimmer, beter en doeltreffender***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:42:52 – Deel 201:23:47 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Met het coalitieakkoord is de kabinetsformatie bijna voltooid. De aandacht verschuift nu al naar speculaties en geruchten over 'de poppetjes'. Wat moet je doen als je een uitnodiging ontvangt om bij formateur Mark Rutte te verschijnen?Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de historie en wetmatigheden van het ministerschap en al die onverwachte en vaak vergeten dingen waar een nieuwe bewindspersoon scherp op moet letten.Als een partijleider iemand polst, waarom doet-ie dat? Weet de kandidaat wel wat de échte reden is voor zo'n eervol verzoek? Ruud Lubbers liet in 1977 bewust een aantal posten aan zich voorbijgaan en dat bleek later een zeer doordachte stap in zijn uiteindelijk uitzonderlijke loopbaan.Zo zien Jaap en PG allerlei patronen rond het aantreden en selecteren van ministers. Daarbij is een tijdens deze kabinetsformatie opgesteld document van buitengewone betekenis. Minister Kajsa Ollongren heeft een toets voor 'self-assessment' opgesteld die iedereen die bij de formateur van een nieuw kabinet op bezoek mag zichzelf zou moeten afnemen. De criteria, normen en waarschuwingen daarin zijn opmerkelijk. De lijst is het gevolg van een zeer kritische toetsing door GRECO, de integriteitswaakhond van de Raad van Europa.Uit dat document blijkt dat pijnlijke situaties als die rond LPF-staatssecretaris Philomena Bijlhout, allerlei andere cv-perikelen en schimmig gedoe rond de financiële omstandigheden van bewindslieden hebben genoopt tot het trekken van lessen voor de ploeg die nu moet aantreden. Zelfs het sociale media verleden van kandidaten is nu onderdeel van de screening. Wie gevraagd wordt moet voor zichzelf een aantal dingen goed op een rijtje hebben. Zo vertellen Jaap en PG hoe bij vorige kabinetten al in de allereerste samenkomst cruciale beslissingen werden genomen die niet iedereen meteen doorhad. Ook het besef hoe een ministerie werkt is voor een aankomend minister van levensbelang. Het kan in de eerste dagen al helemaal fout gaan, zo bleek bij VVD'er Annette Nijs op Onderwijs.Zo zijn er nog veel meer lessen te trekken voor een slagvaardige start en ter vermijding van klassieke blunders. Je kunt maar beter weten wie in het nieuwe kabinet je bondgenoten zijn en wie de grootste risicofactoren. Want zoals D66-minister Els Borst door haar PvdA-collega Ad Melkert gepiepeld werd, dat wil niemand.Ook is het verstandig te weten hoe Financiën écht denkt over jouw departement en de kwaliteit van wat de ambtenaren daar leveren. Een nieuwe minister doet er bovendien goed aan die ambtelijke ondersteuning meteen bij aantreden te laten merken wie de baas is.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenHet officiële Handboek voor bewindspersonen (het ‘blauwe boek') met het self-assessment integriteitJo Ritzen – De minister, een handboek (Uitgeverij Bert Bakker, 1998)Gerald Kaufman – How to be a Minister (Faber & Faber, 1980, 1997)Mark Frequin – Ja minister, nee minister (SDU, 2006)Nele Beyens – Els Borst, medicus in de politiek (Wereldbibliotheek, 2021)GRECO website***Verder kijkenDe Jonge in de war over functie Blok (RTL Nieuws, 10 december 2021)Yes, Minister: A phonecall from the prime ministerKeek op de Week (VPRO, 1989)De Wandeling met Piet de Jong (KRO, 20212)***Verder luisteren234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:50:50 – Deel 201:30:57 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Komt het er nu eindelijk, een nieuw kabinet met ‘nieuw elan' (volgens Mark Rutte), ‘nieuw leiderschap' (volgens Sigrid Kaag) en ‘nieuwe gezichten' (volgens Wopke Hoekstra)? De berichten zijn verwarrend en maken argwanend. Is de kabinetsformatie op een oor na gevild, zoals het FD meldt? Of zit het muurvast en staan de nieuwe ministers voorlopig nog niet op het bordes, zoals het AD eerder deze week schreef? En wat bedoelen Rutte, Kaag en Hoekstra met nieuw elan, nieuw leiderschap en nieuwe gezichten ook nieuwe ministeries met nieuwe ministers?Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren de actuele situatie vanuit de historie, met de blik op Europa en bijgelicht door de ervaringen uit de nu afgeronde Duitse formatie. Hoe leerzaam is wat daar wel lukte en hier nog niet? Was een beetje oude bestuurscultuur daar nu juist niet het geheim? En is de aanzet tot een opzet voor een regeerakkoord van Sophie Hermans en Rob Jetten en het VVD/CDA-stuk wat Gert Jan Segers in de trein achterliet inmiddels niet pijnlijk achterhaald door de harde realiteit?Uit die stukken bleek dat gedacht wordt aan een aantal nieuwe ministersposten en ook Rutte speculeerde al op misschien wel 30 bewindslieden, veel meer dus dan in de 24 waarmee Rutte III van start ging.Jaap en PG duiken in de geschiedenis van nieuwe ministeries: momenten, motieven en mensen. Interessante verhalen, want er zijn grote en leerzame verschillen. Niet elk nieuw departement werd zo'n succesvol blijvertje als 'Maatschappelijk Werk' van Marga Klompé en niet elk nieuw ministerie bleek zo'n lege doos als 'Bestuurlijke Vernieuwing' van Thom de Graaf.Het probeersel van Rutte III met 'ministers 'van' en ministers 'voor' was niet echt een succes, terwijl in Duitland nu veelbelovende thematische ministeries worden opgetuigd. In Duitsland bijvoorbeeld een departement voor ‘bouwen' en dus niet voor 'wonen' of het ouderwetser klinkende 'volkshuisvesting'. Ook de koppeling van het Berlijnse mobiliteitsministerie aan het grote thema 'digitalisering' als nieuwe essentie van infrastructuur kan leerzaam zijn.Zeker zo nuttig is te overwegen de lege huls van 'vicepremier' te vervangen door een oud plan van 40 jaar geleden en een geslaagde innovatie van Jean-Claude Juncker in Brussel. Hier blijken de liberale nestor Henk Vonhoff en de Luxemburgse bonhomme toekomstgerichter te zijn geweest dan de Haagse partijen tot nu toe. Door onder de premier een vijftal 'coördinerende ministers' neer te zetten op hoofdlijnen van beleid die met groepjes bewindslieden de strategische doelen dichterbij brengen, zouden in Rutte IV nieuw elan én nieuwe gezichten en zélfs nieuw leiderschap tot wasdom kunnen komen!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenAanzet tot een opzet voor een regeerakkoord door VVD en D66Formatiedocument VVD & CDA, versie 26-09-2021Brief secretarissen-generaal (april 2021)Commissie Hoofdstructuur Rijksdienst (Vonhoff, 1981)Rapport Staatscommissie Parlementair Stelsel (Remkes)***Verder luisteren233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:39:40 – Deel 201:14:07 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Sinds 2012 heeft de Tweede Kamer het heft in handen in de kabinetsformatie. Waarom verloopt die in 2021 zo stroef? Kan de Kamer een nieuwe bestuurscultuur realiseren? En hoe moet de Kamer omgaan met partijen die een gevaar zijn voor de democratie?Jaap Jansen en PG Kroeger gaan te rade bij een groot kenner van de parlementaire geschiedenis en de politieke praktijk: Joop van den Berg, oud-hoogleraar in Leiden en Maastricht en voormalig fractievoorzitter van de PvdA in de Eerste Kamer.Van den Berg windt er geen doekjes om. Hij wijst de Kamer erop dat zij veel bestuurlijke problemen die nu aan de orde zijn mede - en soms welbewust - heeft veroorzaakt. Daarbij geeft hij ook uit eigen ervaring allerlei praktische tips. Zo doet hij suggesties hoe de Kamer daadkrachtig en doeltreffend kan omgaan met antidemocraten in eigen gelederen. "Het is niet de taak van de voorzitter de levendigheid van discussies voor het tv-publiek te bewaken, een parlement is geen talkshow."Van den Berg raadt de Kamer indringend aan, zich veel meer bewust te zijn van de eigen taak binnen de trias politica. Ze heeft daarvoor ook serieuze machtsmiddelen die vaak niet gebruikt worden. Benut de Kamer die niet en laat ze debatten ontsporen, dan zijn de kwaliteit van de wetgeving, controle op de regering en het respect voor het parlement zelf in het geding.Het formeren van kabinetten 'zonder de Koning' ging volgens Van den Berg prima toen de Kamer in 2012 zelf het heft in handen nam. Maar in 2021 maakt de Kamer er een potje van. Ook hier is sprake van voortdurende verwarring over de eigen rol en over de verschillende fases in het formatieproces. Zo lieten ook de meer serieuze fracties zich in het dramatische ‘Pieter Omtzigt, functie elders'- debat op 1 april op sleeptouw nemen door PVV-leider Geert Wilders.Er zijn tenminste drie aspecten van het formeren die veel grondiger bekeken moeten worden: de ‘eerste week', direct na de verkiezingsuitslag waarin dit jaar kardinale fouten zijn gemaakt die nog steeds diep doorwerken; de selectie van verkenners en hun échte taak; en de fase die binnenkort aanbreekt: het aanzoeken van bewindslieden en het portefeuilles toedelen.Van den Berg is groot vorstander van een actieve rol van de Kamer in dialoog met aspirant-ministers – zoals het Europees Parlement dat doet met nieuwe Eurocommissarissen. Maar hij vreest dat de Kamer hiertoe de moed niet opbrengt. "Doe je het zo, dan zul je twee keer zo stevige mensen als minister naar voren moeten schuiven."Wat er ook gebeurt, de parlementaire zeden en gewoonten zijn aan vernieuwing toe. Het ‘geleuter' over een 'nieuwe bestuurscultuur' spreekt Van den Berg niet aan. Kamerleden moeten zich weer bewust worden van de wezenstaak van het parlement en krachtig leiding gaan geven aan democratische processen en beleidsvorming.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenB.H. van den Braak en J. Th. J van den Berg - Zeventig jaar zoeken naar het compromis, parlementaire geschiedenis van Nederland, 1946-2016Columns van beide auteursEvaluatie kabinetsformatie 2012Evaluatie kabinetsformatie 2017***Verder luisteren224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:43:16 – Deel 201:33:12 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Herman Tjeenk Willink (1942) is sinds 2012 minister van staat. Hij verwierf een positie boven de partijen door een lange carrière als onder meer voorzitter van de Eerste Kamer en vicepresident van de Raad van State. Tjeenk Willink was zes keer informateur bij kabinetsformaties en daarom is dit de uitgelezen kans om te reflecteren over de huidge staat van de nederlandse politiek.In zijn boek ‘Kan de overheid crises aan?' betoogd Herman Tjeenk Willink dat de wijze waarop de Nederlandse overheid functioneert, de democratische rechtsorde heeft uitgehold. De coronacrisis legt dit probleem onder een vergrootglas. Na verschillende overheid crises, zoals de toeslagenaffaire, is het duidelijk dat er anders over de taak en positie van de overheid moet worden gedacht, maar hoe? Voor Tjeenk Willink is de opdracht duidelijk: kleiner denken, groter doen.In dit interview bespreken we het verval van de Nederlandse overheid, de toeslagenaffaire, de formatie en bovenal mogelijke oplossingen voor de huidige problemen binnen de Nederlandse politiek.

Met vandaag: Herman Tjeenk Willink over de omgangsvormen in de Tweede Kamer | Boek over meer tegenspraak door ambtenaren   |   Migranten aan de Poolse grens terug naar Irak| Verdwijning Chinese tennister | Presentatie: Lucella Carasso

Nederland en België zijn dichtbevolkte, kleine landen in Europa, buren zelfs, en toch vaak vreemden voor elkaar. We waren ooit één koninkrijk en nog veel eerder samen een cruciaal en rijk deel van het Habsburgse wereldrijk. Maar wat weten we eigenlijk nu van elkaar? Om die kenniskloof een beetje te overbruggen wil Betrouwbare Bronnen meer aandacht gaan besteden aan ‘onze zuiderburen'.In deze aflevering praten Jaap Jansen en PG Kroeger met ‘de Belgische Jesse Klaver', tot begin 2021 fractieleider van Groen in de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers: Kristof Calvo.Na een lange kabinetsformatie werd hij – tegen verwachting van velen – geen minister. Daarna besloot hij om naast zijn Kamerlidmaatschap op studiereis te gaan naar Nederland. Bij het wetenschappelijk bureau van GroenLinks verdiept hij zich in de Nederlandse politiek. Hij vraagt zich af wat België kan leren van ons en wij van de Belgen.In dit gesprek lessen, waarschuwingen, verwarring, misverstanden en plezier om elkaars eigenaardigheden.Kristof Calvo schetst hoe in België politieke partijen volstrekt anders functioneren. Voor hun werk krijgen ze heel veel overheidsgeld, waarmee ze bijna kunnen doen wat ze willen. En ook hun leiding is geheel verschillend. In Vlaanderen en Wallonië is de partijvoorzitter oppermachtig. De voorzitter bepaalt de koers en de onderhandelingen in kabinetsformaties. Ook het kiesstelsel dat uitgaat van regionale 'districten' zonder nationale lijsten draagt daaraan bij. Dit verhindert dat één lijsttrekker het gezicht wordt en versterkt zo de positie van de door de kiezer niet als zodanig gekozen chef.Met 541 dagen is België wereldkampioen formeren. Kunnen we hier ook iets van elkaar leren? Calvo was altijd fel tegen een rol van de koning in dit politieke proces, maar gezien de gebeurtenissen in Den Haag vraagt hij zich inmiddels af of die gedachte echt zo wijs is.Belgen zien Nederland volgens hem vaak als ‘gidsland', maar het is de vraag of dat nog altijd terecht is. Want is de Nederlandse nadruk op efficiënt en technocratisch bestuur niet een beetje regentesk? En: 'politieke cultuur' dreigt een betekenisloos begrip te worden. Calvo vindt dat je, net als destijds Hans van Mierlo, ook aan structuurverandering moet denken. Zo komen er allerlei opmerkelijke fenomenen aan de orde. De pluspunten van een opkomstplicht bij verkiezingen. De plus- en minpunten van het in België gebruikelijke stapelen van functies (Calvo zelf is naast Kamerlid ook gemeenteraadslid in Mechelen) en het kiezen van burgemeesters en schepenen (wethouders).Kristof Calvo is kortom op ontdekkingsreis door een land dat hij dacht te kennen, maar nu pas leert begrijpen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder links om verder te lezen, te kijken en te luisteren. De complete lijst vind je hier***Verder lezenNederland en België kunnen van elkaar leren - Kristof Calvo in Samenleving en Politiek (5 november 2021)Vergezichten over vertegenwoordiging - Kristof Calvo en Simon Otjes, Montequieu Policy Paper (4 november 2021)Bouwstenen voor progressieve totaalpolitiek - Kristof Calvo (22 juni 2021)Belgian Sorrows - Anton Jäger in New Left Review (10 november 2021)***Verder kijkenCalvo vertelt op de VRT waarom hij stopt als fractievoorzitterActualiteitendebat: 'Anders kiezen: alternatieve kiesstelsels voor Nederland' (1 november 2021)***Verder luisteren226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde161 - Hans van Mierlo, een politieke popster***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:54:27 – Deel 201:28:41 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De ondertitel van zijn nieuwe boek over de ontwikkeling van overheid en politiek is 'In het oog van de orkaan'. Roel in 't Veld, bestuurskundige, hoogleraar, adviseur, voormalig topambtenaar en ook nog heel even staatssecretaris, beschrijft in gesprek met Jaap Jansen en PG Kroeger de ingrijpende effecten van de ontwikkeling dat partijen van ideologische en inhoudelijke 'programmeurs' zijn veranderd in politieke marketeers.In 't Veld analyseert hoe door een combinatie van perfectionisme en wantrouwen de overheid burgers is gaan overbelasten. En de burgers die van dit systeem het meest afhankelijk zijn, kunnen er het slechtst mee omgaan. Dit zie je heel schril in de kindertoeslagaffaire, maar het speelt al veel langer en op veel terreinen.Met een reeks concrete ervaringen uit zijn eigen werk schetst Roel in 't Veld hoe verregaand de gevolgen zijn en hoe dit fundamenteel aangepakt kan worden. Nadrukkelijk moet juist de wetgever zélf - Kamer en bewindslieden - hierbij heel anders te werk durven gaan. Dat raakt veel terreinen, van het organiseren van schuldhulpverlening, het slimmer benutten van kennis voor beleid tot kabinetsformaties.Daarbij is verfijnde aandacht voor hoe ministers omgaan met hun taak, hun ambtenaren en het vormen van beleid essentieel. Met een keur aan voorbeelden en verhalen laat In 't Veld zien dat die verhouding altijd spannend is en alleen goed werkt als er sprake is van een heel eigen soort intimiteit en vertrouwen.Zijn vriendschap met Pim Fortuyn brengt In 't Veld twintig jaar na diens aantreden als politicus tot interessante observaties en anekdotes. Grote eenzaamheid maakte hem tragisch, zijn kwaliteiten werden door ruzies en gedoe overschaduwd. Toch ziet In 't Veld een belangrijke erfenis van Fortuyn: niemand die nog denkt dat Nederland wel ongeveer 'af' is.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenRoel in 't Veld – Kennisdemocratie. In het oog van de orkaan (Boombestuurskunde, 2021)***Verder kijkenRoel in 't Veld en Pim Fortuyn in tv-programma Het Zwarte Schaap (VARA, 2001-02-02)***Verder luisteren222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie212 - Het CDA zoekt zichzelf, Richard van Zwol en Pieter Jan Dijkman wijzen de weg210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis***Tijdlijn00:00:00 – Deel 101:12:19 – Deel 201:25:49 – Deel 3 (over Pim Fortuyn)01:43:28 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Nederland is een gerespecteerde democratie die zijn bestuur en rechtsstaat meestal voorbeeldig heeft ingericht en juist daarom moeten en kunnen er lessen geleerd worden uit hoe het zo mis ging bij de kindertoeslagaffaire. Die indringende conclusie van de Venetië Commissie van de 'mensenrechtenwaakhond' Raad van Europa trekt de Ierse opsteller van het advies van die commissie aan ons land, Richard Barrett, in gesprek met Betrouwbare Bronnen. Die lessen zijn er voor velen, bovendien. En niet alleen in Nederland.Barrett schetst in gesprek met Jaap Jansen en PG Kroeger de grote lijnen van het advies – de ‘Opinie' - en vertelt hoe die tot stand kwam. Het verzoek vanuit Nederland om een dergelijk wijd reikend advies te schrijven, was ook voor hem en zijn collega's tamelijk uniek, vertelt hij. Daarbij benadrukt Barrett dat eigenlijk alle gesprekspartners in ons land - ministeries, wetenschappers, rechtscolleges, juristen, de Ombudsman en betrokken journalisten en politici - doordrongen waren van de ernst van de situatie en open stonden voor kritische vragen, analyses en suggesties ter verbetering. Het werd de Venetië Commissie daardoor duidelijk, dat de toeslagen-casus niet op zichzelf staat als een soort incident, maar raakt aan fundamentele vraagstukken.Zo blijkt uit het gesprek dat Barrett en zijn collega's voor elk hoogontwikkeld democratisch land belangrijke lessen zien in wat in ons land mis ging. En dat ook ons land weer kan leren van gebeurtenissen, problemen en oplossingen elders, zoals in Finland, Noorwegen en Ierland. In het bijzonder de snelle opmars van digitalisering in systemen van sociale zekerheid, belastingen en bij overheidsbeslissingen zet de Venetië Commissie nadrukkelijk op de agenda.Barrett laat blijken dat hij en zijn collega's op bijna elk punt van de problemen rond rechtsstaat en democratie zowel indringend als genuanceerd denken en oordelen. Zo bekritiseert hij de 'Ruttedoctrine' rond het informeren van het parlement. Tegelijkertijd waarschuwt hij voor al te makkelijke conclusies in de discussie over Artikel 68 van de Grondwet (over de informatieplicht van de regering aan het parlement). De neiging elkaar de schuld geven ('blame game' spelen) en de roep om snelle oplossingen ('quick fixes') met stoer klinkende voornemens rond toetsing van wetgeving aan de Grondwet (nu nog verboden volgens artikel 120 van diezelfde Grondwet) is volgens hem onvoldoende doordacht.Duidelijk is dat de Venetië Commissie vooral haar opdrachtgever, de Tweede Kamer, nadrukkelijk aanspreekt op haar functioneren. Zowel de wetgeving daar als de kwaliteit daarvan en de controle en toetsing van de uitvoering van wetten en regels moet de Kamer allereerst zélf kritisch bezien en verbeteren. Het advies van de Venetië Commissie en de nadere toelichting door Richard Barrett vormen een hele waslijst voor de Kamer om stevig en met spoed ter hand te nemen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenMotie van het lid Omtzigt c.s. over een advies van de Venetië-CommissieCouncil of Europe, Venice Commission: Netherlands - Opinion on the Legal Protection of CitizensRapport Nationale Ombudsman: Geen powerplay, maar fair playOngekend onrecht, verslag Parlementaire onderzoekscommissie KinderopvangtoeslagBoek Jesse Frederik - Zo hadden we het niet bedoeld35300, nr. 19 - Motie Jetten c.s. over verhogen van het budget voor de ondersteuning van parlementariërs en de subsidie aan politieke partijen - Miljoenennota 2020***Verder luisteren210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving68 - De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde***Tijdlijn00:00:00 – Deel 1: Introductie00:03:01 – Deel 2: Gesprek (in het Engels) met Richard Barrett01:01:56 – Deel 3: Nabeschouwing en conclusies01:19:42 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

'Een spannend experiment' noemt informateur Wouter Koolmees wat hij met collega Johan Remkes nu moet gaan regelen. Een beknopt akkoord op hoofdlijnen, meer ruimte voor debat met de Tweede Kamer door niet dichtgetimmerde afspraken, nadruk op het wát en minder op het hóe bij de overeenkomsten die fracties gaan sluiten. Samen zou dat moeten bijdragen aan die veel geroemde 'nieuwe bestuurscultuur'.In deze aflevering duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in de finesses van die mooie gedachte en kijken naar historische en internationale voorbeelden. Allereerst analyseren ze wat de Kamer als opdrachtgever van doorgewinterde informateurs als Herman Tjeenk Willink, Mariëttte Hamer en Johan Remkes eigenlijk zélf heeft gedaan met hun conclusies.Die nieuwe bestuurscultuur is door de Kamer zelf in elk geval nog niet werkelijk in de grondverf gezet en dat men een demissionair, afgetreden kabinet daar verwijten over maakt is dan ook typisch 'oude politiek'. De écht vernieuwende voorstellen Remkes en van de fractie van Volt werden in het debat niet opgepikt.Gelukkig ligt een dun hoofdlijnenakkoord al een tijdje klaar. Maar het vangt vooral stof, lijkt het. Jaap en PG duiken daarom in de Werdegang van dat 'zomerstuk van Sophie en Rob' en de verrassend leerzame historie van dunne regeerakkoorden en wat er gebeurde bij voortgezette coalities als die van Ruud Lubbers en daarna van Wim Kok en de neiging tot geheime bijlagen en 'sideletters' naarmate een akkoord beknopter wordt.Meest verrrassend is het idee van Remkes en Koolmees om het zogeheten 'constituerend beraad' van een aankomend kabinet van een vergadering van ongeveer een uur uit te rekken naar een sessie van misschien wel twee weken.Jaap en PG laten zien dat eerdere informateurs (uit 1972/'73 en 1981) daarvoor een inspiratiebron kunnen vormen. Maar vooral de grondige en krachtige politieke greep van het Europees Parlement op hoe de Europese Commissie in Brussel bemenst en politiek ingevuld wordt, zou de Tweede Kamer lessen in effectiviteit en parlementaire macht kunnen leren.En uit vroegere 'constituerende beraden' kennen Jaap en PG een hoop verhalen van ministers die in die afrondende fase hun tactische en politiek vernuftige meesterschap wisten te vertonen. Ook dat is voor het komende kabinet, de aspirant-ministers en voor Kamerleden als Jesse Klaver, Laurens Dassen en Pieter Omtzigt zowel instructief als een waarschuwing!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenRapport Staatscommissie Parlementair Stelsel (Remkes)Rapport Ongekend onrecht (Commissie-Van Dam)Rapport Zekerheid voor mensen, een wendbare economie en herstel van de samenleving (SER)***Verder luisteren217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol199 - Kabinetsformatie 2021: Olof van der Gaag en de snelle overgang naar duurzame energie193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink181 - Voor nieuwe Kamerleden en bewindslieden: lessen uit de politieke praktijk van Jet Bussemaker180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen50 - PG over vrijheid van onderwijs16 - Johan Remkes wil de democratie redden***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:56:23 – Deel 201:20:36 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De premier liep gewoon onbegeleid met een appeltje in de hand over het Plein, want het land zal gewoon zijn of het zal niet zijn. Gewoon, dat is fietsen naar het werk, koning, keizer of admiraal. Britten en Amerikanen worden helemaal gek bij foto’s van fietsende prinsessen. We hebben hier een lange traditie van ministers, burgemeesters en Herman Tjeenk Willink op rijwielen. De foto van de premier die op zijn Koga naar de koning reed om het ontslag van zijn regering aan te bieden ging de hele wereld over. Waar elders gepantserde voertuigen en gewapende escortes een status- en machtssymbool zijn – kijk de staat eens sterk zijn – gelden dat soort uitingen hier als een nederlaag. De open samenleving is sterker dan het kwaad. De T. wist het maandagochtend als eerste te melden: ‘Premier in Vizier Criminelen’. De T. heeft in dit soort berichtgeving een uitstekende reputatie, dus als daarin staat dat de demissionair premier mogelijk doelwit is van een aanslag of ontvoering, dat hij ‘zware beveiliging’ heeft, dat er ‘spotters’ zijn gezien, dat de dreiging ‘uit de hoek van de georganiseerde misdaad’ komt, schrikt iedereen. Dat onze eigen Nederlandse maffia na het omleggen van de concurrentie, van zomaar-mensen die voor de verkeerde werden aangezien, van een advocaat en een vertrouwenspersoon, nu nog hoger mikt in een poging totaalterreur te zaaien. In zo’n geval kan de rest van de pers niet anders dan amechtig achter het nieuws aanrennen. Daarbij werd kwistig gebruikgemaakt van het woord ‘zou’, het geitenpaadje dat het bevestigde feit verbindt met dingen die heel goed zouden kunnen maar misschien ook niet. Toen afgelopen zomer Peter R. de Vries op straat werd vermoord en er in de pers narcomaffiadeskundigen uit Italië opdoken die kwamen vertellen hoe ze daar omgaan met dit type terreur, kwam uit het Volkskrant-archief een interview uit 2019 bovendrijven. Een boeiend vraaggesprek van toenmalig Italiëcorrespondent Jarl van der Ploeg met Roberto Saviano, de man die undercover informatie over de camorra uit Napels verzamelde en er een boek over schreef. Miljoenen mensen lazen Gomorra, nog meer keken naar de gelijknamige tv-serie en Saviano wordt sindsdien op kosten van de Italiaanse staat beveiligd door twee geblindeerde auto’s en zeven gewapende agenten. Derk van Wiersum was net dood, vermoord op straat, en Saviano liet een nietsontziende analyse los op de toestand in het land. ‘Amsterdam is erger dan Napels’, zei hij. ‘Londen en Amsterdam zijn de meest corrupte plekken die ik mijn leven ben tegengekomen.’ Waarbij niet de gezagsdragers of agenten corrupt zijn, maar het systeem. ‘Het witwassen is allemaal Nederlands.’ Nieuw was zijn analyse niet. Wel deprimerend. Antillenroutes, belastingfaciliteiten, brievenbusfirma’s, de schaal en efficiëntie van de Rotterdamse haven, en dat allemaal in combinatie met een gedoogcultuur waardoor kleine krabbelaars via de hasj carrière konden maken, hebben Nederland getransformeerd tot drugssnelweg van Europa. Het deprimerende zit ’m erin dat deze analyse al jaren, zo niet decennia wordt gemaakt. Bescheiden veranderingen – afknijpen belastingroutes, wetgeving tegen brievenbusfirma’s, boetes voor witwassen – zijn pas gekomen na jarenlang getouwtrek. Omdat er altijd wel een politieke partij was die ‘ja maar het vestigingsklimaat!’ ging balken. Er valt nog veel op te ruimen en te handhaven. Van de obsessie met het vestigingsklimaat zijn we nog steeds niet af. Het is een mooie opdracht voor een nieuw regeerakkoord.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In mijn verzameling aandoenlijke voornemens van de boven ons gestelden, staat de volgende doelstelling. Ze komt van Mark Rutte en is in maart dit jaar opgetekend in het prille begin van de informatie, toen alles nog onschuldig was. Toen we nog geen weet hadden van de Omtzigt-notities, toen ­iedereen nog zei enorme ‘haast’ te hebben bij het formeren van een nieuw kabinet. Rutte moest van de verkenners zeggen wat voor hem belangrijk is in een nieuwe regering, en volgens de aantekeningen zei hij onder meer: ‘Zorg: liefdevol, maar enigszins betaalbaar.’ Een begrijpelijke en universele wens – betaalbare liefde: wie wil dat nou niet? Boeiend ook, omdat hier vrij precies wordt samenvat dat je het op grote lijnen over veel eens kunt zijn, tot je gaat inzoomen en op enkel tegenstellingen stuit. Over wat ‘liefdevol’ betekent, over wat ‘betaalbaar’ inhoudt en over de vraag ten koste van welke andere liefdevolle handelingen de betaalbare betalingen moeten worden gedaan. Eerst het ‘wat’, dan het ‘hoe’, doceerde Herman Tjeenk Willink toen hij tijdelijk naar het Binnenhof was gehaald. Er werd eerbiedig geknikt, maar angs de weg van het ‘wat’ naar het ‘hoe’ staan een stuk of negentien Kamer-fracties met evenzoveel verschillende routebeschrijvingen. Het gekmakendste voorbeeld is armoedebestrijding. Dat één op de negen kinderen in Nederland opgroeit in ­armoede is de favoriete statistiek van politici uit alle hoeken. Verschrikkelijk, zou niet moeten mogen, kan niet zo zijn dat dit kan in dit land et cetera et cetera. Iedereen wil ervanaf. Waarbij opvalt dat de partijen die zichzelf als ‘middenpartij’ beschouwen ervoor waken de lat al te hoog te leggen. CDA-leider Hoekstra wil het aantal kinderen in armoede ‘halveren’, want in het radicale midden is de helft radicaal zat. VVD en D66 schreven in hun opzet tot aanzet voor een regeerakkoord ‘verminderen met ten minste de helft’, want stel je voor dat de achterban ze zou verdenken van radicale gedachten, of erger: van ‘niet realistisch zijn’. Over het ‘wat’ is dus iets wat je brede overeenstemming zou kunnen noemen: het is een schande (of een halve schande) dat in een steenrijk land gemiddeld in elk klas­lokaal een paar kinderen zitten voor wie goede kleding en schoeisel, fatsoenlijk eten, een laptop, een schimmelvrij huis, vakanties, boeken en alle andere dingen die belangrijk zijn als je een kind bent, niet vanzelfsprekend zijn. Daarna begint het eindeloze praten in rondjes. Om de zoveel tijd zet een partij, meestal uit de oppositie, de schijnwerper op de oorzaken, meestal gestaafd door ­onderzoeksinstituten, door diverse afkortingen uit de ­polder – van SCP tot CPB tot SER – en door lokale bestuurders die gruwelijke Haagse regelingen moeten loslaten op de inwoners van hun gemeente. Zoals de gestage, jaarlijkse verlaging van de bijstandsuitkering: het is al een decennium bewust beleid omdat het júíst goed zou zijn voor de mensen als ze tot werken worden aangezet; het leidt in de praktijk tot verdere armoede. Zoals de strengheid die controlerende ambtenaren verplicht moeten toepassen van opeenvolgende generaties politici. Zeg toeslagenschandaal, zeg kostendelersnorm en de ver­halen komen vanzelf. Genoeg politici deden ook deze week weer hun best ­tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen: Sylvana ­Simons tackelde de kostendelersnorm, Jesse Klaver hielp eenpitter Pieter Omtzigt aan meer spreektijd om de armoedegrens nog eens onder de aandacht te brengen, ­Lilian Marijnissen doet niets anders, er waren moties van de fractie PvdAGroenLinks. Het wordt allemaal gesmoord in een deken van optimisme van een coalitie die de ­winnaars vertegenwoordigt. En die zijn met meer. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op 22 en 23 september 2021 zagen we in de Tweede Kamer het traditioneel langste politieke debat van het jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen. Op een bijzonder moment: met een kabinet dat ‘driedubbel demissionair' is, tijdens een kabinetsformatie die een half jaar na de verkiezingen nog niet op gang wil komen.In het vierde seizoen van Betrouwbare Bronnen is het inmiddels een traditie: na het debat van het jaar praat Jaap Jansen met Roderik van Grieken, directeur van het Nederlands Debat Instituut. Wie sprongen er dit keer uit als debaters. Wat waren de hoogte- en dieptepunten? Het was een bijzonder debat, daarover zijn Jaap en Roderik het eens. Het bewees het gelijk van oud-informateurs Herman Tjeenk Willink en Mariëtte Hamer: de verschillen tussen de partijen van ‘het brede midden' zijn lang niet zo groot als soms lijkt. Ze kunnen best samenwerken.Om de kwaliteit van debaters te beoordelen, bekijkt Van Grieken: "Is een politicus in staat zijn verhaal beeldend en helder voor het voetlicht te brengen? Heeft hij of zij een heldere en scherpe betoogstijl? Is hij in staat de verschillen met anderen duidelijk te maken? Lukt het hem iets binnen te slepen? En is hij in staat interrupties goed te beantwoorden?" Roderik van Grieken vertelt waarom volgens hem Jesse Klaver van GroenLinks dit jaar de beste debater was. Wie het ook goed deden waren Sophie Hermans (VVD), Rob Jetten (D66), Pieter Heerma (CDA) en op een andere manier Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren). Alle 19 deelnemers worden besproken. Zo legt Van Grieken uit waarom Geert Wilders dit keer minder uit de verf kwam. En ook waarom ex-CDA'er Pieter Omtzigt geen stempel wist te drukken. En hoe dankzij Gert-Jan Segers (ChristenUnie) Wybren van Haga de uitglijer van het debat maakte.Natuurlijk komt de vraag aan de orde hoe premier Mark Rutte zich erdoorheen sloeg – nu in een heel andere rol, zonder machtige missionaire positie. En hoe leidde Tweede-Kamervoorzitter Vera Bergkamp haar eerste Algemene Beschouwingen?Van Griekens analyse bevat lessen voor iedereen die debatten volgt of er zelf aan deelneemt.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op! *** Verder kijken APB 2021 deel 1APB 2021 deel 2APB 2021 deel 3APB 2021 deel 4APB 2021 deel 5***Verder luisteren166 - Verkiezingsdebatten: hoe je ze wint of verliest176 – De verkiezingscampagne van 2021: onverwachte winnaars en verliezers*** Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:50:26 – Deel 201:20:05 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luisteraars! Enkele maanden geleden zat ik in mineur. Drie miljoen mensen keken naar een veertien uur durend marathondebat over vier woorden op een A4'tje. Mij bekroop indertijd het gevoel dat we naar een politieke soap keken, waarin af en toe iemand een duur woord als ‘dualisme' gebruikte om het nog enig cachet te geven. Dat deze politiek met een enorm kleine p zo belangrijk werd gemaakt, terwijl veel wezenlijkere onderwerpen volstrekt onder de radar vliegen, gaf aanleiding voor enige deemoed. Mijn gemoed knapte weer op toen ik de eerste persconferentie van de toen nieuwe informateur – en mijn gast van deze week – Herman Tjeenk Willink zag. We stegen meteen op uit de Haagse heisa van poppetjes en partijen. ‘Hoe vaak worden in parlementaire enquêtes incidenten niet gezien als iets waar iemand schuld aan heeft?' zei Tjeenk Willink tijdens die persconferentie. 'En dat ook naar schuldigen wordt gezocht. Daar gaat de suggestie van uit dat als man of vrouw er niet was geweest, het incident niet zou hebben plaatsgevonden.' Hij noemde dat ‘een vrij optimistisch en naïef beeld'. Vaak liggen problemen besloten in ‘de dynamiek van het stelsel zelf', oordeelde hij. ‘Waarvan u overigens ook deel uitmaakt', hield hij de journalisten voor. Toen ben ik opgestaan om het Wilhelmus te zingen. Afijn, ik ben dus een fan! Inmiddels is Tjeenk Willink informateur-af en heeft hij een nieuw boek geschreven getiteld Kan de overheid crises aan? In de podcast hebben we het daarover. En over al die abstracte begrippen die nu de ronde doen in het publieke debat: die nieuwe bestuurscultuur, wat is dat? Dualisme, wat betekent dat? Meer aandacht voor uitvoering, hoe moet dat?

Luisteraars! Enkele maanden geleden zat ik in mineur. Drie miljoen mensen keken naar een veertien uur durend marathondebat over vier woorden op een A4'tje. Mij bekroop indertijd het gevoel dat we naar een politieke soap keken, waarin af en toe iemand een duur woord als ‘dualisme' gebruikte om het nog enig cachet te geven. Dat deze politiek met een enorm kleine p zo belangrijk werd gemaakt, terwijl veel wezenlijkere onderwerpen volstrekt onder de radar vliegen, gaf aanleiding voor enige deemoed. Mijn gemoed knapte weer op toen ik de eerste persconferentie van de toen nieuwe informateur – en mijn gast van deze week – Herman Tjeenk Willink zag. We stegen meteen op uit de Haagse heisa van poppetjes en partijen. ‘Hoe vaak worden in parlementaire enquêtes incidenten niet gezien als iets waar iemand schuld aan heeft?' zei Tjeenk Willink tijdens die persconferentie. 'En dat ook naar schuldigen wordt gezocht. Daar gaat de suggestie van uit dat als man of vrouw er niet was geweest, het incident niet zou hebben plaatsgevonden.' Hij noemde dat ‘een vrij optimistisch en naïef beeld'. Vaak liggen problemen besloten in ‘de dynamiek van het stelsel zelf', oordeelde hij. ‘Waarvan u overigens ook deel uitmaakt', hield hij de journalisten voor. Toen ben ik opgestaan om het Wilhelmus te zingen. Afijn, ik ben dus een fan! Inmiddels is Tjeenk Willink informateur-af en heeft hij een nieuw boek geschreven getiteld Kan de overheid crises aan? In de podcast hebben we het daarover. En over al die abstracte begrippen die nu de ronde doen in het publieke debat: die nieuwe bestuurscultuur, wat is dat? Dualisme, wat betekent dat? Meer aandacht voor uitvoering, hoe moet dat?

Hij pleit al jaren voor verandering van de bestuurscultuur in Den Haag en zijn roep heeft nog nooit zo urgent geklonken: minister van Staat en meervoudig informateur Herman Tjeenk Willink. Toch wordt in de Tweede Kamer voorlopig nog niet geluisterd naar zijn woorden.

Hij pleit al jaren voor verandering van de bestuurscultuur in Den Haag en zijn roep heeft nog nooit zo urgent geklonken: minister van Staat en meervoudig informateur Herman Tjeenk Willink. Toch wordt in de Tweede Kamer voorlopig nog niet geluisterd naar zijn woorden. Hij schreef er een boek over: Kan de overheid crises aan?

Deze week sprak ik oud-informateur Herman Tjeenk Willink. Hij heeft grote zorgen over de lange duur van de kabinetsformatie. De kiezers maakten op 17 maart twee meerderheidsvarianten mogelijk, zegt hij. Voortzetting van de oude coalitie met de ChristenUnie of een combinatie met PvdA en GroenLinks. Fijntjes zegt Tjeenk Willink daarover: Dat partijen daar nu niet uit kunnen kiezen is iets anders dan: we hebben ze beide geblokkeerd.

In deze aflevering ontvangen Jaap Jansen en PG Kroeger oud-informateur Herman Tjeenk Willink. Hij neemt geen blad voor de mond.Tjeenk Willink maakt zich ernstig zorgen over het verval van de democratische rechtsorde: “Ik wil de democratische rechtsorde overeind houden tegenover ‘het recht van de sterkste'. En al ben ik de laatste, tot mijn laatste snik zal ik zeggen: dit is de wijze waarop we in deze maatschappij met elkaar hebben te leven.”Zijn boek Kan de overheid crises aan? werkt zijn eerdere, veelgeprezen boek Groter denken, kleiner doen verder uit en vormt een klemmend beroep op zowel de Haagse politiek als alle burgers van goede wil niet te laten gebeuren dat door die ondermijning het laatste dat onze samenleving verbindt kapot gaat. Het kan nog, zegt hij in Betrouwbare Bronnen, hij noemt zich zelfs ‘een onverbeterlijk optimist'.Over de kabinetsformatie van 2021 is Tjeenk Willink net zo duidelijk, al blijft hij in zijn oordelen over personen, partijen en omstandigheden discreet. De fijnproevers weten meer dan genoeg als hij er op wijst dat het de Tweede Kamer zélf was die er in juni van afzag het inhoudelijk stevige verslag van informateur Mariëtte Hamer op de inhoud te bespreken.Ook gispt hij de wijze waarop de Kamer sinds 2012 de kabinetsformatie is gaan 'managen'. Feitelijk is het democratisch gehalte daardoor ernstig verminderd en werd het partijpolitiek positiespel dominant. Juist dat ondermijnende element in het geheel werd voorkomen door meteen na de verkiezingen de koning - boven de partijen - het vinden van overeenkomsten te laten bevorderen. Daarbij vertelt hij beeldend hoe Juliana en Beatrix hun rol dan speelden en buitengewoon zinvol konden opereren.Uit zijn lange leven van inzet voor de publieke zaak vertelt Tjeenk Willink fraaie anekdotes. Ook hij blijkt weer te behoren tot de bewonderaars van oud-premier Piet de Jong. En hij betrapt zich erop ‘echt een volgeling te zijn van Hans van Mierlo: ik ben dol op paradoxen'.Van de vele bonmots in zijn bespiegelingen zullen er vast een paar klassiek worden. ‘Politiek is geen telraam', bijvoorbeeld. Bij Joop den Uyl en Dries van Agt was er sprake van dat ‘twee rationaliteiten met elkaar streden'. "Ik erger me al jaren dood aan onze houding alsof alles in Europa een winst- of verliesrekening is. Juist een klein land moet het hebben van de Europese rechtsorde.”Opmerkelijk genoeg bevestigt Tjeenk Willink de analyse uit Betrouwbare Bronnen 209, dat de motie Rutte/Kaag van eind juni een onvoldragen tekst bevatte waardoor een hoop verwarring is gesticht. Dit laat nog eens zien hoe belangrijk zijn pleidooi is voor een forse versterking van de kwaliteit van het parlementaire werk. Ook die heeft te lijden van de voortgaande versplintering en gebrek aan kennis over de fundamenten van wetgeving, het werk binnen departementen en de uitvoering van wetten.Naar aanleiding van een anekdote over zijn rol in een hopeloze kabinetsformatie in Spanje concludeert hij niettemin opgewekt: als het daar dan toch lukte, moet het in ons land toch ook kunnen!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenHerman Tjeenk Willink – Kan de overheid crises aan? (Prometheus, september 2021)Kabinetsformatie 2021Tijdelijke commissie uitvoeringsorganisaties***Verder luisterenAfleveringen over de kabinetsformatie tot nu toe209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol199 - Kabinetsformatie 2021: Olof van der Gaag en de snelle overgang naar duurzame energie193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:54 – Deel 100:51:03 – Deel 201:32:13 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Honderd dagen na de verkiezingen is er nog geen nieuw kabinet. Er lijkt steeds meer ergernis over de slakkengang in de formatie. Hoe complex is de huidige politieke situatie? In Buitenhof minister van staat en oud-informateur Herman Tjeenk Willink. Meer lezen en terugkijken kan via: https://bit.ly/buitenhof-27-juni-2021

Honderd dagen na de verkiezingen is er nog geen nieuw kabinet. Hoe complex is de huidige politieke situatie? In Buitenhof minister van Staat en oud-informateur Herman Tjeenk Willink. Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, moet de Europese Unie naar een klimaatneutrale samenleving loodsen en presenteerde vrijdag een nieuwe stap in de route er naartoe: een duurzame Europese landbouw. Gaat het akkoord ver genoeg? En directeur van klimaatorganisatie Urgenda Marjan Minnesma dwong zes jaar geleden via de rechter af dat de uitstoot van broeikasgassen in hoog tempo verminderd moest worden. Is dat inmiddels ook gebeurd? En zo niet, hoe denkt Minnesma de overheid alsnog op de knieën te krijgen? Meer informatie en terugkijken kan via: https://bit.ly/buitenhof-27-juni-2021 Presentatie: Twan Huys

Honderd dagen na de verkiezingen is er nog geen nieuw kabinet. Hoe complex is de huidige politieke situatie? In Buitenhof minister van Staat en oud-informateur Herman Tjeenk Willink. Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, moet de Europese Unie naar een klimaatneutrale samenleving loodsen en presenteerde vrijdag een nieuwe stap in de route er naartoe: een duurzame Europese landbouw. Gaat het akkoord ver genoeg? En directeur van klimaatorganisatie Urgenda Marjan Minnesma dwong zes jaar geleden via de rechter af dat de uitstoot van broeikasgassen in hoog tempo verminderd moest worden. Is dat inmiddels ook gebeurd? En zo niet, hoe denkt Minnesma de overheid alsnog op de knieën te krijgen? Meer informatie en terugkijken kan via: https://bit.ly/buitenhof-27-juni-2021 Presentatie: Twan Huys

Honderd dagen na de verkiezingen is er nog geen nieuw kabinet. Er lijkt steeds meer ergernis over de slakkengang in de formatie. Hoe complex is de huidige politieke situatie? In Buitenhof minister van staat en oud-informateur Herman Tjeenk Willink. Meer lezen en terugkijken kan via: https://bit.ly/buitenhof-27-juni-2021

Betrouwbare Bronnen viert haar 200ste editie met een reflectie op politiek, macht, historie, Nederland in Europa, Europa in de wereld toen en nu. En dat doen Jaap Jansen en PG Kroeger aan de hand van Niccolò Machiavelli en zijn boek ‘Il Principe' – in het Nederlands ‘De Heerser' of ‘De Vorst' getiteld. Een boek dat al vijf eeuwen de tongen in beweging zet en waarover de misverstanden niet van de lucht zijn.Als student leerde Jaap van prof. Herman Tjeenk Willink (ja die!) hoe relevant de lessen uit De Heerser nog zijn. “Je kunt maar beter gevreesd zijn dan geliefd”, liet hij zijn studenten lezen. En: “Een verstandig vorst kan, noch mag zijn woord houden als dit voor hem te nadelig zou worden.”Machiavelli, de Florentijnse ambtenaar uit de Renaissance is een fascinerende persoonlijkheid. Hij leefde van 1469 tot 1527 - in de periode dat Amerika ‘ontdekt' werd; de zeeroutes naar India, China en Japan, de Reformatie Europa en de kerk spleet, Habsburg een wereldrijk werd, de Islam met de Osmaanse Sultans tot de poorten van Wenen oprukte en in India het grootse Mughal-rijk begon.Machiavelli was tijdgenoot van Leonardo da Vinci, Erasmus, Thomas More, Luther, Michelangelo, de Borgia's, Karel V en de Habsburgse tantes en nog vele anderen. ‘Il Principe' is dan ook alleen te begrijpen als een product van een tijd van ongekende veranderingen, globalisering en intellectuele en culturele revoluties. Machiavelli zag hoe nieuwe typen machthebbers met soms allesbehalve nieuwe methoden en ideeën hun heerschappij vestigden en probeerden te versterken. Daarvan wilde hij de patronen in kaart brengen en lessen uit trekken.Geen wonder dat dit boek tot de dag van vandaag boeit en inspireert. Jaap en PG laten zien hoe in de loop der eeuwen hiermee is omgegaan. Van Thorbecke tot Mussolini en Stalin. Van The Virgin Queen tot Jan Nagel. En het Den Haag van 1740 speelt daarbij zelfs een heel bijzondere rol, met twee beroemde vrienden die de publicatie van een boek begeleidden waar ineens een hoop gedoe over ontstond.Die reputatie van verdorvenheid, gewetenloosheid en machtswellust van Machiavelli en zijn volgelingen wordt in deze aflevering scherp onder de loep genomen. Doet men de Florentijnse ambtenaar hiermee geen onrecht? Is zijn boek inderdaad zo'n vergoelijking van onethisch politiek handelen? En waardoor is die reputatie eigenlijk ontstaan? Midden in een kabinetsformatie, in een tijd van een ‘geopolitiek Europa' tussen de wereldmachten en net na de ondergang van Donald Trump als een Borgia-figuur van deze eeuw is het boek actueler dan ooit.En PG zou PG niet zijn als hij niet ook rond dit boek en deze historische persoonlijkheid geen onmisbaar operafragment zou vinden. Lucrezia, de zus van Machiavelli's inspiratiebron Cesare Borgia – de dochter van de Paus Alexander VI! – is in de eeuwen na haar leven een symbool geworden, eigenlijk van alles wat ook Machiavelli's boek verweten werd. En dan kan het niet verrassen dat zo'n fascinerende dame de hoofdpersoon is in een Belcanto opera van 1833.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder kijkenNiccolò Machiavelli - BBC documentaire***Verder luisteren01 - D66 moet linkser, vindt oud-partijleider Jan Terlouw20 - Peter Altmaier (Duitse minister van Economie en Energie) over Nederland in Europa, Brexit en opvolging Merkel49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd57 - Alexis de Tocqueville70 - 'Voorzitter, het is Kafka!' - PG Kroeger over leven en werk van Franz Kafka103 - Geheim geld in de politiek119 - Elke machtsoverdracht in het CDA is een drama165 - Verkiezingen 2021: succesvolle campagnestrategieën + tips voor lijsttrekkers***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:05:55 – Deel 100:52:24 – Deel 201:19:13 – Uitro01:19:58 – Einde Privacy Policy and California Privacy Notice.

Politiek Den Haag wil breken met de oude machtsstructuren. Maar hoe ziet een nieuwe bestuurscultuur eruit en welke verbeteringen ziet Herman Tjeenk Willink, minister van Staat, na alle formatiegesprekken?

Nu Mariëtte Hamer is begonnen als informateur komt de formatie in een stroomversnelling merken Joost en Xander. Schoot informateur Herman Tjeenk Willink de bal nog iedere keer het veld uit om tijd te rekken, Hamer slaat inhoudelijk spijkers met koppen, zodat ze voor de zomer nog een voorzet kan geven voor een kabinetsformatie. Joost en Xander zien daarbij nog wel wat beren op de weg. VVD-leider Rutte wil geen ‘linkse wolk’, terwijl PvdA en GroenLinks elkaar bij een formatie niet los willen laten. Lukt het rechts om PvdA en GroenLinks uit elkaar te spelen en waarom hebben deze twee partijen eigenlijk geen gezamenlijk plan? Verder legt Wybren van Haga uit hoe je zonder ruzie kunt afsplitsen, vertelt Joost meer over Russen die zich met onze politiek proberen te bemoeien en wordt hij bij ‘De Voorspelling’ op “intellectuele achterstand” gezet door Xander.

Met zijn eindverslag en een vlammend slotwoord tot de Tweede Kamer droeg Herman Tjeenk Willink het stokje over aan de nieuwe informateur, SER-voorzitter Mariëtte Hamer. Wat gaat zij nu precies doen en hoe? Jaap Jansen en PG Kroeger spraken haar meerdere malen over het geheim van voorzitten en 'polderen'. In het laatste gesprek waarschuwde ze dat ons land in deze diepe crisis geen tijd te verliezen heeft.In de Tweede Kamer discussieerden de fracties met elkaar over een 'nieuwe bestuurscultuur' en de als 'radicale ideeën' aangekondigde voorstellen van VVD-fractieleider Mark Rutte. In het debat beriep Rutte zich op een eerder 'radicaal' pakket: zijn ‘Negen punten plan' waarmee hij in 2006 VVD-leider werd. Wat stond er in dat plan?Jaap en PG houden de gedachte van een nieuwe bestuurscultuur kritisch tegen het licht. Want wat dit nu eigenlijk inhoudt kon niet één fractie helder definiëren. Volgens Betrouwbare Bronnen gaat het vooral om het verdwijnen van het evenwicht in de trias politica. En daaraan kan de Kamer zélf al heel veel doen.In de loop van de jaren heeft de Kamer daar ook al wel pogingen toe gedaan, maar vaak verslapte de aandacht. Hoe doen andere parlementen dit, zoals het Amerikaanse Congres, de Bondsdag en het Europees Parlement? ***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenBrief regering van 16 april 2021: Stand van zaken moties en toezeggingen Parlementaire Ondervragingscommissie KinderopvangtoeslagEindverslag informateur Tjeenk WillinkTweede Kamer, 75e vergadering, woensdag 12 mei 2021: debat over eindverslag informateur Tjeenk Willink***Verder luisteren187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen189 - Volt in het Europees Parlement en de Tweede Kamer: het eerste dubbelinterview met Laurens Dassen en oprichter Damian Boeselager186 - Hoe je een ministerie bestuurt, terreur bestrijdt en Poetin op je dak krijgt: Tjibbe Joustra over crisis en controle181 - Voor nieuwe Kamerleden en bewindslieden: lessen uit de politieke praktijk van Jet Bussemaker162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht136 - Jarig in coronacrisis: Mariëtte Hamer en Maurice Knijnenburg over 70 jaar SER***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:54 – Deel 100:50:28 – deel 201:18:32 – Uitro01:19:06 – Einde

Als de controleur niet verandert zal ook de gecontroleerde hetzelfde blijven,' zei Herman Tjeenk Willink vrijdag bij de oplevering van zijn eindrapport. Integriteit is het goede doen als niemand kijkt, maar die hoop heeft De Tjeenk blijkbaar al opgegeven bij Rutte, Kaag en Hoekstra.

Na het "notulendebat" heeft informateur Herman Tjeenk Willink zijn eindverslag gepresenteerd. Xander en Joost hebben halverwege de opname van deze aflevering een leespauze ingelast. Ze bespreken zijn conclusies. Premier Rutte heeft al aangekondigd dat hij binnenkort zijn eigen ideeën over de noodzakelijke verandering van de bestuurscultuur zal presenteren. Kan hij zichzelf opnieuw uitvinden? Komt er een Rutte 4.0 met wie de andere partijen weer mee willen samenwerken? Ook aandacht voor het "Binnenhofs", een eigen dialect waarin de uitspraak "hier scheiden onze wegen" een andere betekenis heeft.

(02:25) Gerdi Verbeet en Peter Kee over het door Herman Tjeenk Willink aangeboden eindverslag. (19:14) Hoofdproducent Sietse Bakker over de organisatie van het Eurovisie Songfestival in Rotterdam. (28:48) Chantal Janzen, Jan Smit, Edsilia Rombley & Nikkie de Jager over de presentatie van het Eurovisie Songfestival. Presentatie: Paul de Leeuw & Astrid Joosten (BNNVARA)

Hij is een geboren waarnemer, een luisteraar. Herman Tjeenk Willink (Amsterdam 1942) was veertig jaar lang zowel insider als outsider in politiek Den Haag. Het stelt hem bij uitstek in staat om de maatschappelijke ontwikkelingen op de lange termijn te schetsen. In zijn pamflet 'Groter denken, kleiner doen' waarschuwt hij op indringende wijze voor de uitholling van onze democratische rechtsorde. Omdat het land al jaren geleid blijft worden als een BV. Maar hij geeft de moed en de hoop niet op en blijft zoeken naar een oplossing. Dit gesprek vond plaats in 2019, twee jaar later is Tjeenk Willink (op 79-jarige leeftijd) aangetrokken om de vastgelopen formatie vlot te trekken. Het gesprek heeft alleen nog maar aan urgentie gewonnen

Hij is een geboren waarnemer, een luisteraar. Herman Tjeenk Willink (Amsterdam 1942) was veertig jaar lang zowel insider als outsider in politiek Den Haag. Het stelt hem bij uitstek in staat om de maatschappelijke ontwikkelingen op de lange termijn te schetsen. In zijn pamflet 'Groter denken, kleiner doen' waarschuwt hij op indringende wijze voor de uitholling van onze democratische rechtsorde. Omdat het land al jaren geleid blijft worden als een BV. Maar hij geeft de moed en de hoop niet op en blijft zoeken naar een oplossing. Dit gesprek vond plaats in 2019, twee jaar later is Tjeenk Willink (op 79-jarige leeftijd) aangetrokken om de vastgelopen formatie vlot te trekken. Het gesprek heeft alleen nog maar aan urgentie gewonnen

Vorige week ontving informateur Herman Tjeenk Willink een opmerkelijk schrijven van de twaalf secretarissen-generaal, de hoogste ambtenaren van het Haagse eilandenrijk. De brief is nogal defensief. Hij lijkt geschreven door Sir Humphrey Appleby, de topambtenaar uit de tv-serie Yes, Minister die de hele dag bezig was al te drieste veranderplannen af te zwakken.

Aan tafel zitten Leonard Ornstein, Nynke de Zoeten en Spraakmaker Twan Huys. Voor het mediamoment van de Zoeten gaan we terug naar de persconferentie van gisteravond. De Zoeten belicht een moment in de persconferentie waarbij Rutte begint met een citaat van Hubert Bruls. ‘’Wie zit daar nou op te wachten?’’, aldus de Zoeten. Wat viel haar nog meer op en is dit typisch Mark Rutte volgens Ornstein? Het mediamoment van Ornstein gaat over ‘De achterkant van het gelijk’, een programma waarin Alexander Pechtold morele en ethische dilemma’s bespreekt met verschillende beroepsgroepen. Gisteren was het de beurt aan artsen. Wat viel Ornstein op aan de uitzending van gisteren? En vooral wie viel op volgens hem? ‘’Het is een geweldige traditie en ik hoop dat dit programma voortgezet wordt,’’ aldus een enthousiaste Ornstein. Verder gaan we weer terug naar Den Haag. Want terwijl de coronacrisis door blijft gaan spreekt informateur Herman Tjeenk Willink deze dagen voor de tweede keer met de fractievoorzitters. De vorige keer was twee weken geleden. Gisteren kwamen de kleine partijen langs, vandaag komen de grotere partijen aan de beurt. Wat verwachten de forumleden ervan? De aanpak van Tjeenk Willink valt niet bij iedereen in goede aarde. Denk-fractieleider Azarkan liet weten dat na zijn gesprek de vertrouwensvraag, die aanvankelijk als belangrijkste op tafel lag, wat hem betreft te snel naar de achtergrond was verdwenen. Is dit volgens de Zoeten terechte kritiek? Verder komt de uitspraak van ChristenUnie-leider Segers ter sprake. Een paar weken geleden zei hij dat hij niet opnieuw in een kabinet met VVD-leider Rutte zou stappen. Hij kreeg daarop kritiek van meerdere kanten. Segers trekt zich die kritiek aan, zei hij een paar dagen geleden op een onlinepartijcongres. Waarom krabbelt hij nu terug volgens de forumleden? Tot slot komt Rob Jetten aan bod. Hij heeft een Kamermeerderheid gevonden om de wettelijke bedenktijd van vijf dagen om abortus te plegen, af te schaffen. Hiermee realiseert hij een van de kroonjuwelen van D66. Is dit niet een opvallende timing volgens de Zoeten? En heeft deze timing met de weerstand van de Christen Unie te maken? 

Heel Den Haag heeft het over het belang van een nieuwe bestuurscultuur. Zelfs Mark Rutte heeft radicale ideeën voor een nieuwe bestuurscultuur en informateur Herman Tjeenk Willink heeft ‘een nieuwe bestuurscultuur’ als opdracht aangenomen. Wat is een bestuurscultuur? Wat bedoelt iedereen met ‘een nieuwe bestuurscultuur’? Waarom hebben we het opeens allemaal over dit containerbegrip? Wouter, Wimar en Randy bieden tegengif. Gekte van de week: een stichting die aanbestedingsrecht als een suggestie beschouwde We zijn benieuwd wat je denkt van deze aflevering. Laat het weten in een review of schrijf het op social media en wij danken u. In deze aflevering komen flink wat artikelen en boeken voorbij. De belangrijkste hieronder in de shownotes: ***SHOWNOTES*** Tom-Jan Meeus, NRC, ‘Onder de Haagse kalmte sluimert de kramp van miskende topambtenaren’ https://www.nrc.nl/nieuws/2021/04/17/onder-de-haagse-kalmte-sluimert-de-kramp-van-miskende-topambtenaren-a4040169 Follow the Money, ‘Ministerie stort 925 miljoen voor entreetesten’ https://www.ftm.nl/artikelen/sneltest-evenementen-zwart-gat Wiki Woordenboek: Bestuurscultuur https://nl.wiktionary.org/wiki/bestuurscultuur Jan Kuitenbrouwer, HPdeTijd, ‘Kom op, we zijn he-le-maal trrrans-pa-rant! Ja toch? Overheid Nieuwe Stijl!’ https://www.hpdetijd.nl/2021-04-14/kom-op-we-zijn-he-le-maal-trrrans-pa-rant-ja-toch-overheid-nieuwe-stijl/?share_code=RXvoEmcggOOt Pieter Omtzigt, ‘Een nieuw sociaal contract’ https://www.bol.com/nl/p/een-nieuw-sociaal-contract/9300000026086463/?Referrer=ADVNLGOO002008N-G-111003213532-S-1157535443186-9300000026086463 Herman Tjeenk Willink, NRC ‘Groter denken, kleiner doen’ https://www.bol.com/nl/f/groter-denken-kleiner-doen/9200000101887205/ NSOB, ‘Sedimentatie in sturing’ https://www.nsob.nl/denktank/overzicht-van-publicaties/sedimentatie-sturing

In weer een nieuwe podcast Afhameren bespreken politiek commentator Wouter de Winther en Pim Sedee het laatste politieke nieuws. In deze aflevering gaat het allereerst over Sidney Smeets, die zich terugtrok als Tweede Kamerlid. Meerdere jonge homo's meldden dat ze door hem waren benaderd. De 45-jarige Smeets zou daarbij seksueel intimiderend gedrag hebben vertoond. Ook wordt de rol van Sigrid Kaag besproken. Hoe heeft de partijleider van D66 gehandeld, en past dat in het ‘nieuwe leiderschap' dat ze wil uitdragen? Verder in Afhameren: onrust rondom vaccineren en testevenementen, de strategie van informateur Herman Tjeenk Willink en een geheime ontmoeting in het cafetaria van de Hema.