Studio wschodnie w Radiu Lublin

Prezydent Litwy Gitanas Nauseda przedstawił Sejmowi do zatwierdzenia kandydaturę Ingi Ruginiene na urząd premiera. Dotychczasowa minister opieki społecznej została nominowana przez Litewską Partię Socjaldemokratyczną (LSDP) na stanowisko premiera po tym, gdy ze stanowiska ustąpił dotychczasowy szef rządu Gintautas Paluckas, któremu zarzucono działania korupcyjne. O co chodziło w aferze, która zatrzęsła sceną polityczną na Litwie? Jakim premierem był Paluckas? I kim jest Inga Ruginiene?O tym rozmawiamy z dr hab. Aleksandrą Kuczyńską-Zonik z Katedry Systemów Politycznych i Komunikowania Międzynarodowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz z Zespołu Bałtyckiego Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

Dr hab. Aleksandra Kuczyńska-Zonik z KUL i Instytutu Europy Środkowej w Lublinie o politycznym trzęsieniu ziemi na Litwie.

Piotr Mateusz Bobołowicz, dziennikarz, fotograf i podróżnik, opowiada o swojej podróży z Lublina do ukraińskiego Użhorodu.

W programie porozmawiamy o tym dlaczego warto rozmawiać o zmieniającym się świecie, jakie korzyści płyną z debaty o sprawach międzynarodowych i jaką rolę może w tym zakresie odgrywać Lublin. Gośćmi Studia wschodniego będą Jacek Lis, kanclerz Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie oraz Andrzej Skórski (na zdj.), koordynator Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej na lata 2025-2026 w woj. lubelskim.

W programie porozmawiamy o transformacji cyfrowej w Europie Środkowo-Wschodniej oraz wykorzystaniu sztucznej inteligencji w administracji publicznej i edukacji w Estonii. Czym jest program AI Leap i jakie może być jego znaczenie dla rozwoju nowoczesnego społeczeństwa w Estonii? Czy doświadczenia tego kraju zostaną wykorzystane przez inne kraje regionu?M.in. o tym porozmawiamy z dr Marleną Gołębiowską (na zdj.) z Katedry Ekonomii Międzynarodowej KUL oraz Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

W programie rozmawiamy o przyczynach i możliwych konsekwencjach przyjętej przez ukraiński parlament ustawie o wysiedleniach Ukraińców z Polski, do których doszło w latach 1944-1951. Czy to akt nieprzyjazny Polsce? Jakie mogą być jego skutki i wpływ na relacje polsko-ukraińskie?O tym rozmawiamy z prof. Andrzejem Gilem (na zdj.) z Katedry Teorii Polityki i Studiów Wschodnich Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Rozmawiamy o zmianie na stanowisku premiera Ukrainy i roszadach w ukraińskim rządzie, konsekwencjach związanych ze wznowieniem dostaw amerykańskiej broni do Ukrainy oraz roli Trójkąta Lubelskiego jako formatu współpracy międzynarodowej Polski, Litwy i Ukrainy.Gościem "Studia wschodniego" jest dr Jakub Olchowski, dyrektor Centrum Kompetencji Europejskich UMCS oraz starszy analityk w Instytucie Europy Środkowej w Lublinie. 

Prof. Konrad Pawłowski z UMCS o protestach w Serbii.

Dr Łukasz Lewkowicz z UMCS i IEŚ w Lublinie o tym, z czego wynika prorosyjskość Słowacji.

Rozmawiamy o ochronie prawnej dzieci w trakcie konfliktów zbrojnych i sytuacji ukraińskich dzieci w czasie rosyjskiej agresji na Ukrainę. Gościem programu jest dr Edyta Krzysztofik z Katedry Prawa Międzynarodowego i Prawa Unii Europejskiej KUL.

Rozmawiamy o znaczeniu wznowienia prac ekshumacyjnych w Ukrainie. Czy wyniki prac prowadzonych na przełomie kwietnia i maja tego roku w miejscu nieistniejącej już wsi Puźniki na zachodzie Ukrainy będą przełomem w relacjach polsko-ukraińskich? Jak mówić o dramatycznych wydarzeniach, które rozegrały się na Wołyniu w 1943 roku i jak postrzegają je zwykli Ukraińcy?O tym rozmawiamy z Jackiem Burym, prezesem Okręgu Wołyńskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, który osobiście brał udział w trzech ekshumacjach polskich ofiar w Ukrainie.

Dr Anna Szachoń-Pszenny o 40-letnim dorobku strefy Schengen i bezpieczeństwie wschodniej granicy Unii Europejskiej.

W programie porozmawiamy o stanie relacji polsko-litewskich i wyzwaniach, jakie stoją przez Polonią.Gościem Studia wschodniego będzie Jarosław Narkiewicz, poseł na Sejm Republiki Litewskiej, przewodniczący Rady Polonii Świata.

Prof. Walenty Baluk z UMCS o szansach na sprawiedliwy pokój w Ukrainie.

Rozmawiamy o tym, jak zmieniła się Czeczenia pod rządami Ramzana Kadyrowa i czy jego problemy zdrowotne doprowadzą do zmiany władzy w Groznym? Mówimy także o Turkmenistanie, który jest jednym z najbardziej zamkniętych państw świata.Naszym gościem jest ekspert ds. Azji Centralnej i Kaukazu, dr Jerzy Szukalski - historyk i prawnik z Uniwersytetu w Siedlcach.

Dr Andrzej Szabaciuk z KUL i IEŚ w Lublinie o rozmowach w sprawie rozejmu w Ukrainie.

W podcaście mówimy o nastrojach antyukraińskich w Polsce. Jaka jest ich rzeczywista skala, przyczyny i do czego może to doprowadzić? M.in. na ten temat rozmawiamy z dr. Grzegorzem Kuprianowiczem, prezesem Towarzystwa Ukraińskiego, współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.

Prof. Agata Domachowska z UMK w Toruniu i IEŚ w Lublinie o wyborach parlamentarnych w Albanii.

W programie porozmawiamy o szansach na osiągnięcie trwałego pokoju w Ukrainie oraz o tym, jak w tym kraju przyjęto śmierć papieża Franciszka.Goście programu: dr Jakub Olchowski z UMCS i Instytutu Europy Środkowej w Lublinie oraz Paweł Bobołowicz, mieszkający w Ukrainie dziennikarz, twórca kanału Czarne Niebo.

Prof. Marcin Kruszyński z Lotniczej Akademii Wojskowej i Uniwersytetu w Siedlcach o historii Szkoły Orląt w Dęblinie.

O znaczeniu i możliwych skutkach zawieszenia prawa do azylu w Polsce. Czy nowe prawo okaże się skutecznym narzędziem służącym ochronie granicy wschodniej i walce z destabilizującymi działaniami reżimu Aleksandra Łukaszenki, czy będzie prawnym instrumentem do legitymizowania tzw. pushbacków na polsko-białoruskiej granicy?Na ten temat rozmawiamy z dr. Tomaszem Sieniowem z Katedry Prawa Międzynarodowego i Prawa Unii Europejskiej KUL oraz prezesem Instytutu na Rzecz Państwa Prawa.

Prof. Robert Rajczyk, starszy analityk z Instytutu Europy Środkowej w Lublinie, o zaostrzającym się kursie Węgier wobec Ukrainy.

Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan chce zdławić antyrządowe protesty i ograniczyć rolę opozycji. Jaki ma w tym cel? Kim jest Ekrem Imamoglu? Skąd się wziął w tureckiej polityce, jaka jest jego pozycja polityczna i dlaczego stał się wrogiem numer jeden prezydenta Erdogana?M.in. o tym rozmawiamy z dr Kingą Smoleń z Katedry Międzynarodowych Stosunków Politycznych w Instytucie Stosunków Międzynarodowych UMCS.

W programie porozmawiamy o przebiegu rozmów Trump-Putin i ich możliwych konsekwencjach dla Ukrainy. Gościem programu będzie dr Andrzej Szabaciuk z Katedry Teorii Polityki i Studiów Wschodnich KUL oraz z Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

W podcaście porozmawiamy o aktualnej kondycji i realnym znaczeniu Inicjatywy Trójmorza w związku Samorządowym Kongresem Trójmorza, który w dniach 12-13 marca odbywał się w Lublinie.Gościem Studia wschodniego jest dr Łukasz Lewkowicz, politolog z UMCS i Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

W programie porozmawiamy o sytuacji Ukrainy po zerwaniu negocjacji z USA oraz po szczycie europejskich przywódców w Londynie. Jaka jest realna pozycja Ukrainy w rozmowach z partnerami z Europy i Stanami Zjednoczonymi i co ona oznacza w codziennej praktyce wojennej?O to zapytamy Krzysztofa Nieczypora z Ośrodka Studiów Wschodnich.

W programie porozmawiamy o losach Salomei Hanel, Żydówki z Ustrzyk Dolnych, która w październiku 1943 roku wraz z grupą 300 innych więźniów uciekła z obozu zagłady w Sobiborze. Jak udało się jej przeżyć dwa niemieckie obozy i dotrwać do zakończenia wojny? Dlaczego przez lata zacierała ślady o swojej przeszłości?O kulisach dziennikarsko-historycznego śledztwa w tej sprawie porozmawiamy z Krzysztofem Potaczałą, reporterem, który jest autorem książki "O czym drzewa w Bieszczadach nie szumią. Ocalona z Sobiboru".

W podcaście porozmawiamy o sytuacji Ukrainy w przededniu trzeciej rocznicy wybuchu pełnoskalowej rosyjskiej agresji. Jaki jest cel ostatnich działań administracji Donalda Trupma i możliwe konsekwencje jego wypowiedzi w sprawie Ukrainy? Czy obarczanie Ukrainy odpowiedzialnością za wojnę z Rosją oznacza, że prezydent USA stał się rzecznikiem Kremla? Jaki los czeka Ukrainę i prezydenta Wołodymyra Zełenskiego? O tym porozmawiamy z prof. Andrzejem Gilem z Katedry Teorii Polityki i Studiów Wschodnich KUL. 

W programie porozmawiamy o okolicznościach powstania książki "Nostalgia wschodu. Jaćwieska rubież".Gościem programu będzie Adam Wiesław Kulik, pisarz, dziennikarz, filmowiec, wieloletni pracownik TVP Lublin.

W programie porozmawiamy o nadziejach i obawach Ukrainy związanych z drugą kadencją Donalda Trumpa na stanowisku prezydenta USA. Jakie intencje wobec Ukrainy, ale także wobec Rosji ma Trump? Co na temat jego prezydentury sądzą Ukraińcy? I jakie są szanse na doprowadzenie do zakończenia wojny przez administrację Trumpa?O to zapytamy dr. Jakuba Olchowskiego z Katedry Bezpieczeństwa Międzynarodowego UMCS oraz Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

W podcaście rozmawiamy o sytuacji na Białorusi, gdzie odbyły się wybory prezydenckie, w których wygrał Alaksandr Łukaszenka. Co o rządzonym przez jego reżim kraju mówią wyniki głosowania? Jaka jest sytuacja białoruskiej opozycji? I w jakim kierunku zmierza Białoruś? O tym rozmawiamy z prof. Krzysztofem Fedorowiczem z Zakładu Studiów Wschodnich na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz starszym analitykiem z Zespołu Wschodniego Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

Rozmawiamy o najnowszej edycji Światowego Indeksu Prześladowań 2025, który przygotowała organizacja Open Doors. O sytuacji prześladowanych chrześcijan i źródłach stosowanych wobec nich represji opowiada Leszek Osieczko z Open Doors Polska.

Rozmawiamy o kryzysie energetycznym w Naddniestrzu, czyli separatystycznej części Republiki Mołdawii. O jego przyczyny i możliwe konsekwencje pytamy dr. Piotra Oleksego, starszego analityka w zespole Wschodnim Instytutu Europy Środkowej w Lublinie. Mówimy także o sytuacji politycznej w Rumunii, gdzie w maju odbędą się powtórzone wybory prezydenckie.

W programie porozmawiamy o bezpieczeństwie energetycznym Europy Środkowo-Wschodniej w kontekście zakończenia umowy na tranzyt rosyjskiego gazu do Europy przez Ukrainę.Gościem programu będzie dr Michał Paszkowski, starszy analityk w zespole bałtyckim Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

Rozmawiamy o znaczeniu trwających od dwóch miesięcy protestów w Serbii. Czy serbscy studenci mają dość władzy? Czy prezydent Aleksandar Vučić ulegnie pod presją trwających demonstracji? Jak na sytuację w Serbii reaguje UE i Zachód? M.in. o tym z prof. Konradem Pawłowskim, z Katedry Międzynarodowych Stosunków Politycznych UMCS oraz kierownikiem zespołu bałkańskiego Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

W programie porozmawiamy o współpracy Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczpospolitej z Lwowski Muzeum Historycznym, która zaowocowała wystawą "Kresy Europy. Ze skarbca Lwowskiego Muzeum Historycznego". W jej ramach na Zamku Lubelskim można obejrzeć zabytki archeologiczne z Ukrainy, monety rzymskie, średniowieczne ozdoby z czasów Rusi Kijowskiej oraz wystawę malarstwa artystów lwowskich. O okolicznościach przygotowania wystawy i jej znaczeniu opowiedzą dr Marcin Gapski, zastępca dyrektora Muzeum Narodowego w Lublinie oraz Jacek Jeremicz, asystent muzealny w Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczpospolitej.

Rozmawiamy o sytuacji w Syrii i konsekwencjach obalenia reżimu Baszara al-Asada. Jaki nowy układ sił tworzy się właśnie na Bliskim Wschodzie? W jakim kierunku zmierzać będzie Syria po przejęciu władzy przez rebeliantów? M.in. o tym w rozmowie z dr Kingą Smoleń z Instytutu Stosunków Międzynarodowych UMCS.

Rozmawiamy o sytuacji w Gruzji, gdzie od 28 listopada trwają antyrządowe protesty związane z decyzją władz o zawieszeniu rozmów dotyczących akcesji Gruzji do Unii Europejskiej. Jaka jest siła protestów i ich możliwe konsekwencje? M.in. o to zapytamy dr. Andrzeja Szabaciuka z Katedry Teorii Polityki i Studiów Wschodnich KUL oraz z zespołu wschodniego Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

Rozmawiamy o 24. edycji akcji charytatywnej Polacy-Rodakom, którą w 1999 roku zainicjował i od tamtej pory koordynuje senator Stanisław Gogacz. O idei akcji, jej przebiegu przez 25 lat, ale także o aktualnych wyzwaniach i potrzebach związanych z jej organizacją opowiada w „Studiu wschodnim” senator Stanisław Gogacz.

Rozmawiamy o tym, co dla Ukrainy i bezpieczeństwa w Europie oznacza zgoda na użycie przez armię ukraińską rakiet przekazanych jej przez USA, Wielką Brytanię i Francję do atakowania celów w głębi Rosji. Jakie mogą być konsekwencje tej decyzji oraz efekty zatwierdzenia przez Władimira Putina nowelizacji rosyjskiej doktryny nuklearnej? M.in. o to pytamy dr. Jakuba Olchowskiego z Katedry Bezpieczeństwa Międzynarodowego UMCS oraz kierownika zespołu wschodniego w Instytucie Europy Środkowej w Lublinie.

Podsumowujemy sześć lat działalności Instytutu Europy Środkowej w Lublinie. O tym, jakie zadania i cele udało się zrealizować, na co zabrakło czasu i w jakim miejscu jest dziś IEŚ w Lublinie rozmawiamy z prof. Beatą Surmacz, byłą dyrektor Instytutu Europy Środkowej w Lublinie, która kierowała tą jednostką od początku jej istnienia.

W programie rozmawiamy o konsekwencjach wyboru Donalda Trumpa na prezydenta Stanów Zjednoczonych dla Europy Środkowej i Grupy Wyszehradzkiej oraz skutkach wygaśnięcia umowy na tranzyt gazu ziemnego przez Ukrainę dla Słowacji. Gościem Studia wschodniego jest dr Łukasz Lewkowicz z UMCS oraz zespołu wyszehradzkiego Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.