Podcasts about uniwersytetu

Bezpieczeństwo ponad wiek: Finlandia podnosi limit służby do 65 lat. Zapraszam z prof. Wojciechem Woźniakiem z Uniwersytetu Łódzkiego.Noworoczna wyprzedaż w Militaria.pl - https://mltr.pl/PBPNW2026Zapoznaj się z warunkami oprocentowania wolnych środków w OANDA TMS Brokers: https://go.tms.pl/bezpaszportuUM Inwestuj w fundusze ETF z OANDA TMS Brokers: https://go.tms.pl/bezpaszportuETF

W tym wydaniu: Kijów, Moskwa i Waszyngton poinformowały o „konstruktywnych” rozmowach w sprawie planu pokojowego; nie żyje Michał Urbaniak, jeden z najwybitniejszych muzyków, światowej sławy skrzypek i saksofonista; tradycje przygotowywania krakowskich szopek bożonarodzeniowych; dr Anna Damięcka-Wójcik i Weronika Solińska z Uniwersytetu o projekcie badawczym, analizującym doświadczenia młodej polskiej diaspory w Niemczech. Zapraszamy do słuchania!

MIĘDZY NAMI MÓWIĄC.FESTIWAL SPRAW POLSKO-NIEMIECKICHWeekend literatury, pamięci i przyszłości.Edycja #221-23 listopada 2025Big Book Cafe MDMul. Koszykowa 34/50WarszawaBig Book Cafe MDM po raz drugi zaprasza na trzy dni sąsiedzkich rozmów, debat i adaptacji na scenie literackiej. Program jest inspirowany wybitnymi powieściami, książkami historycznymi i publicystyką.Gośćmi programu będą politolodzy, historycy, autorzy i badacze literatury z Polski, Niemiec oraz Wielkiej Brytanii.-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Wydarzenie odbyło się 23 listopada, niedziela, o godzinie 19:00 w Big Book Cafe MDM przy ulicy Koszykowej 34/50.Archiwa wspomnień. Co pamiętają Niemcy?Rozmowa inspirowana twórczością Waltera Kempowskiego, wielkiego pisarza, ale także kronikarza losów ludności niemieckiej w XX w. O mechanizmach pamięci zbiorowej, kolekcjonowaniu świadectw i toczących się wciąż między pokoleniami rozliczeniach i sporach wokół odpowiedzialności za faszyzm i wojnę.Dyskutują: Małgorzata Gralińska, tłumaczka książek autora oraz dr Stephan Lesker, znawca jego dorobku i literaturoznawca z Uniwersytetu w Rostocku.Prowadzi: Bartosz Kamiński.-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Chcesz lepiej rozumieć Niemców, odczuć atmosferę wydarzeń historycznych, zadać pytania o to, ile nas łączy i dzieli albo wziąć udział w rozmowach o przyszłości naszej części świata? Zapraszamy osoby zaciekawione wydarzeniami międzynarodowymi, książkami non-fiction, literaturą piękną, historią i teatrem. Łączymy powieści z myślą polityczną, a sztukę z badaniami nad przeszłością. Żeby lepiej zrozumieć, czym żyjemy dziś po obu stronach granicy.W weekend 21-23 listopada w Warszawie badacze oraz twórcy z Niemiec i Polski spotkają się, by rozmawiać o tym, w jaki sposób historia kształtuje naszą teraźniejszość, a także jaką historię piszemy dziś dla następnych pokoleń.W tym roku spoglądamy w lustra pamięci, do książek działających niczym archiwum wspomnień zwykłych ludzi, grup społecznych i całych narodów. Co chcemy pamiętać, jak historia łączy się z polityką i jak wspomnienia zmieniają się z czasem. Sprawdzamy, dlaczego Polacy i Niemcy nadal potrzebują konfrontować się z minionymi wydarzeniami i jak literatura pomaga budować prawdę o historii.Pytamy badaczy, jakie warstwy wiedzy wyłaniają się po latach z archiwów, listów i dzienników, szczególnie gdy odwagę zaglądać do nich mają nowe pokolenia. Spróbujemy uchwycić przyczyny aktualnego rozchwiania demokracji liberalnej w Niemczech i Polsce, wyświetlimy okoliczności jej narodzin i zastanowimy się, czy demokratyczna opowieść ma jeszcze szansę ekscytować i pochłaniać wyobraźnię ludzi w przyszłości.-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Organizator:Fundacja „Kultura nie boli”Partner strategiczny:Fundacja Współpracy Polsko-NiemieckiejPartnerzy:Miasto Stołeczne Warszawa,Instytut Zachodni,Wydawnictwo ArtRage,Wydawnictwo PORT.

Czy miasta mają ministrów spraw zagranicznych? W jaki sposób miasta kształtują swój wizerunek i jak wpływa to na postrzeganie całego państwa? Politykę soft power w kontekście miast wyjaśnia dr hab. Tomasz Kamiński, prof. Uniwersytetu Łódzkiego z Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych. Pyta Kuba Łasicki.

MIĘDZY NAMI MÓWIĄC.FESTIWAL SPRAW POLSKO-NIEMIECKICHWeekend literatury, pamięci i przyszłości.Edycja #221-23 listopada 2025Big Book Cafe MDMul. Koszykowa 34/50WarszawaBig Book Cafe MDM po raz drugi zaprasza na trzy dni sąsiedzkich rozmów, debat i adaptacji na scenie literackiej. Program jest inspirowany wybitnymi powieściami, książkami historycznymi i publicystyką.Gośćmi programu będą politolodzy, historycy, autorzy i badacze literatury z Polski, Niemiec oraz Wielkiej Brytanii.Wydarzenie odbyło się 22 listopada, sobota, o godzinie 18:00 w Big Book Cafe MDM przy ulicy Koszykowej 34/50.Demokracja liberalna. To koniec?Gdzie leżą przyczyny bieżącego kryzysu, czy demokracja liberalna sama stworzyła własnych wrogów, a dziś doświadcza wstrząsów, które wynikają z sukcesów lat 90. i zakończenia zimnej wojny w Europie Środkowej? Jak wielkie wyzwania dla demokracji tkwią w jej konstrukcji, regułach i instytucjach, a na ile jej atrakcyjność leży w samej warstwie opowieści i komunikacji? Czy uda się wydostać przekaz demokratyczny z narożnika szybkich mediów, w których populizm zabija niuanse? Czy w przyszłości będziemy jeszcze pragnąć i potrzebować demokracji?Dyskutują:prof. Philip Manow, politolog z Uniwersytetu w Siegen, autor książki „Under Observation” wydanej nakładem Instytutu Zachodniego, oraz prof. Barbara Brodzińska-Mirowska, politolożka i badaczka komunikacji z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.Pyta: Michał Sutowski.Chcesz lepiej rozumieć Niemców, odczuć atmosferę wydarzeń historycznych, zadać pytania o to, ile nas łączy i dzieli albo wziąć udział w rozmowach o przyszłości naszej części świata? Zapraszamy osoby zaciekawione wydarzeniami międzynarodowymi, książkami non-fiction, literaturą piękną, historią i teatrem. Łączymy powieści z myślą polityczną, a sztukę z badaniami nad przeszłością. Żeby lepiej zrozumieć, czym żyjemy dziś po obu stronach granicy.W weekend 21-23 listopada w Warszawie badacze oraz twórcy z Niemiec i Polski spotkają się, by rozmawiać o tym, w jaki sposób historia kształtuje naszą teraźniejszość, a także jaką historię piszemy dziś dla następnych pokoleń.W tym roku spoglądamy w lustra pamięci, do książek działających niczym archiwum wspomnień zwykłych ludzi, grup społecznych i całych narodów. Co chcemy pamiętać, jak historia łączy się z polityką i jak wspomnienia zmieniają się z czasem. Sprawdzamy, dlaczego Polacy i Niemcy nadal potrzebują konfrontować się z minionymi wydarzeniami i jak literatura pomaga budować prawdę o historii.Pytamy badaczy, jakie warstwy wiedzy wyłaniają się po latach z archiwów, listów i dzienników, szczególnie gdy odwagę zaglądać do nich mają nowe pokolenia. Spróbujemy uchwycić przyczyny aktualnego rozchwiania demokracji liberalnej w Niemczech i Polsce, wyświetlimy okoliczności jej narodzin i zastanowimy się, czy demokratyczna opowieść ma jeszcze szansę ekscytować i pochłaniać wyobraźnię ludzi w przyszłości.Organizator:Fundacja „Kultura nie boli”Partner strategiczny:Fundacja Współpracy Polsko-NiemieckiejPartnerzy:Miasto Stołeczne Warszawa,Instytut Zachodni,Wydawnictwo ArtRage,Wydawnictwo PORT.

Zapraszam na rozmowę Mateusza Kubasiewicza z Karolem Steczkowskim z Uniwersytetu Łódzkiego. Tematem była aktualna sytuacja w Sudanie Południowym.Zapoznaj się z warunkami oprocentowania wolnych środków w OANDA TMS Brokers: https://go.tms.pl/bezpaszportuUM Inwestuj w fundusze ETF z OANDA TMS Brokers: https://go.tms.pl/bezpaszportuETF

Rząd i prezydent jednocześnie pochylają się nad problemami z finansowaniem ochrony zdrowia. - W DNA mają wpisanego przeciwnika - powiedział w Polskim Radiu 24 dr Maciej Onasz, politolog z Uniwersytetu Łódzkiego o politycznym sporze w tej sprawie. 

O tym jak wierzyć nauce opowiada filozof prof. Bogdan Dembiński, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego. Przez ponad 1000 lat ludzkość wierzyła w fundamentalną teorię, która okazała się błędna. Czy poznanie świata kieruje nas własnie przez błędne założenia? Czy świat z naszej perspektywy jest prawdą? Gdzie jeszcze nauka nie znalazła rozwiązania, a gdzie już tak? Czy matematyka opisuje nam świat prawdą obiektywną? I czym ona jest?  O tym Łukasz Szwej i nasz gość.

W audycji przybliżymy mechanizmy działania mózgu w sytuacjach ekstremalnych: w trakcie misji kosmicznych, podczas długotrwałego przebywania na stacjach polarnych, czy w wyniku ekstremalnego wysiłku i zagrożenia u himalaistów. Na wszystkie nurtujące nas pytania odpowiedzą eksperci: prof. Agnieszka Skorupa z Uniwersytetu Śląskiego oraz prof. Marcin Dornowski z Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku.

W Szkole bardzo Wieczorowej opowiemy o książce, do której inspiracją stały się audycje radiowe o języku polskim , które powstawały na przestrzeni lat, w rożnych stacjach radiowych. m.in w Radiu Katowice. Autorką książki "Krótko mówiąc, szkice o polszczyźnie" jest językoznawczyni, dr Katarzyna Wyrwas z Uniwersytetu Śląskiego. Na rozmowę zaprasza Iwona Kwaśny

Masakra w fawelach Rio de Janeiro. Władze wypowiedziały wojnę gangom. Zapraszam na komentarz dr Michała Stelmacha z Uniwersytetu Łódzkiego.

KOWR ma spotkać się z wiceprezesem Dawtony ws. działki pod budowę Centralnego Portu Komunikacyjnego. - Cały czas wierzę w państwo polskie, że jest zdolne bronić swoich interesów - powiedział w Polskim Radiu 24 prof. Robert Rajczyk, politolog z Uniwersytetu Śląskiego.

Cła, spory i strategie: Wietnam w ogniu amerykańskich tarć handlowych. Komentarz dr Michała Zaręby z Uniwersytetu Łódzkiego.Zapoznaj się z warunkami oprocentowania wolnych środków w OANDA TMS Brokers: https://go.tms.pl/bezpaszportuUM Inwestuj w fundusze ETF z OANDA TMS Brokers: https://go.tms.pl/bezpaszportuETF

Czy Budapeszt będzie miastem, w którym zapadną kluczowe decyzje związane z zakończeniem wojny w Ukrainie? Jakie znaczenie może mieć spotkanie prezydentów USA i Rosji w stolicy Węgier? Co może zyskać na nim Viktor Orban jako gospodarz spotkania? I jaka jest pozycja premiera Węgier przed zaplanowanymi na wiosnę przyszłego roku wyborami parlamentarnymi w tym kraju?M.in. o tym porozmawiamy z prof. Robertem Rajczykiem z Instytutu Europy Środkowej w Lublinie i Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Dziś w naszym studio gościmy prof. Tomasza Cieślaka, który opowiedział m.in. o partnerskim projekcie Polsko - Australijkiej Izby Handlowej (PACC) i Uniwersytetu Łódzkiego zatytułowanym "Badania nad literaturą polską jako narzędzie wspierające integrację Polonii australijskiej". Profesor podkreślił również, jak ogromne znaczenie ma dbałość o poprawne posługiwanie się językiem polskim - niezależnie od sytuacji i okoliczności...

Symboliczna zmiana - pierwszy raz po 140 latach głową japońskiego rządu została kobieta. Kim jest Sanae Takaichi, jakie planuje zmiany i czy lubi k-pop? Opowiada prof. Beata Bochorodycz, politolożka i japonistka z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

"pisanie kobiece" albo "literatura męska"? Czy płeć to nadal kategoria literacka, czy już tylko biograficzny szczegół - a może to wciąż klucz do lektury? Goście: prof. Maciej Duda - literaturoznawca i psychoterapeuta, autor m.in. "Dogmatu płci" a ostatnio prozatorskigo debiutu "Głód" (uznawanego za "wyjątkowo kobiecy") oraz dr Aldona Kobus - badaczka literatury z Uniwersytetu w Toruniu i autorka monografii  "Autorstwo. Urynkowienie literatury i fantazmat podmiotu autorskiego". 

Czy znamy ludowe pieśni po śląsku? Czy Karolinka i Starzik są napisane faktycznie w języku śląskim? I czy język śląski jest dobry do śpiewania? Rozmowa na ten temat odbyła się podczas OFF Festiwalu w Katowicach, na którym Radio Katowice miało swoje medialne miasteczko. Dziś w Szkole Bardzo Wieczorowej zapraszamy do tej rozmowy, którą przeprowadziła wtedy Iwona Kwaśny. Gośćmi byli: językoznawczyni prof. Jolanta Tambor z Uniwersytetu Śląskiego  i śląski bluesman Marek Makaron Motyka. Oboje wspominali, że język śląski był przez lata na cenzurowanym. 

Musi istnieć, jednak nie potrafimy jej zbadać. Naukowcy szacują, że jest jej w kosmosie 5 razy więcej niż zwykłej materii. Ciemna materia to wciąż zagadka, o której Łukasz Szwej rozmawia z doktorem Jackiem Czakańskim, fizykiem jądrowym Planetarium Śląskiego i wykładowcą Uniwersytetu Śląskiego.

Co o polskiej polityce mówi los partii Szymona Howołni? Zdaniem dra Tomasza Słupika, politologa z Uniwersytetu Śląskiego, kariera polityczna założyciela Polski 2050 to "najlepsza ilustracja tego, jak polityk, który osiągnął sukces, może go roztrwonić".

Prof. Jacek Kowalski zapowiada inicjatywę ochrony Ostrowa Tumskiego w Poznaniu. – Nie walczymy z prezydentem ani radnymi. Prawdziwym przeciwnikiem jest nacisk ekonomiczny – mówi historyk sztuki.Ostrów Tumski w Poznaniu, historyczny „serce miasta” i miejsce symboliczne dla polskiej państwowości, znalazł się w ogniu społecznej i konserwatorskiej debaty. Deweloperzy planują w jego północnej części wielomieszkaniową zabudowę – z blokami sięgającymi nawet 9 pięter i osiedlem dla kilku tysięcy mieszkańców. Inwestycja miałaby powstać tuż obok Katedry Poznańskiej, na terenach dawnej elektrociepłowni i terenach zielonych. Krytyków tego pomysłu przybywa: historycy sztuki alarmują, że projekt może zniszczyć charakter i układ przestrzenny Ostrowa Tumskiego, wpływając negatywnie na zabytki i krajobraz kulturowy wyspy. To nie jest komitet protestu, tylko komitet inicjatywy. Chcemy, by Ostrów Tumski był traktowany jak Ostrów Tumski– podkreśla prof. Jacek Kowalski, historyk sztuki z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.W Poznaniu odbyła się konferencja poświęcona przyszłości Ostrowa Tumskiego. Zgromadziła ekspertów z różnych dziedzin: architektury, historii sztuki, socjologii, geologii czy ekonomii. Wnioski – jak mówi Kowalski – były jednoznaczne. –Opinie ekspertów były miażdżące dla projektu przygotowanego przez Miejską Pracownię Urbanistyczną. Profesor architekt, dawny urbanista Szczecina, powiedział, że studentowi dałby za taki projekt co najwyżej trójkę z plusem– relacjonuje historyk.Społecznicy i eksperci bronią OstrowaEfektem spotkania było powołanie Komitetu Inicjatywy Uchwałodawczej Parku Kulturowego Ostrów Tumski, Ostrówek i Śródka. W skład komitetu weszli przedstawiciele Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Towarzystwa Opieki nad Zabytkami oraz PAN w Poznaniu. Jego celem jest zebranie podpisów pod projektem uchwały, która obejmie Ostrów Tumski i sąsiednie dzielnice statusem parku kulturowego.Nie walczymy z prezydentem ani radnymi. Prawdziwym przeciwnikiem jest nacisk ekonomiczny – bezimienny, niewidoczny, a jednocześnie bardzo silny– mówi Kowalski.Historyk podkreśla, że w tej sprawie zadziałało całe środowisko.Na konferencji było ponad sto osób – badaczy, opiekunów zabytków, ludzi zaangażowanych w dzieje Poznania. Środowisko, które często jest podzielone – choćby w sprawie Pomnika Wdzięczności czy Zamku Przemysła – tym razem mówiło jednym głosem. Bo Ostrów Tumski wymaga ochrony, a nie urbanistycznych eksperymentów– zaznacza prof. Kowalski.

Ostrów Tumski, miejsce narodzin polskiej państwowości, znalazł się pod presją deweloperów. Naukowcy i mieszkańcy zorganizowali konferencję, by bronić zabytkowej przestrzeni.Ostrów Tumski w Poznaniu, historyczny „serce miasta” i miejsce symboliczne dla polskiej państwowości, znalazł się w ogniu społecznej i konserwatorskiej debaty. Deweloperzy planują w jego północnej części wielomieszkaniową zabudowę – z blokami sięgającymi nawet 9 pięter i osiedlem dla kilku tysięcy mieszkańców. Inwestycja miałaby powstać tuż obok Katedry Poznańskiej, na terenach dawnej elektrociepłowni i terenach zielonych. Krytyków tego pomysłu przybywa: historycy sztuki alarmują, że projekt może zniszczyć charakter i układ przestrzenny Ostrowa Tumskiego, wpływając negatywnie na zabytki i krajobraz kulturowy wyspy. Warto zauważyć, że część terenu nie została jeszcze sprzedana, a sam projekt jest na etapie konsultacji społecznych – decyzja spoczywa w rękach Rady Miasta Poznania. W najbliższy poniedziałek w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu odbędzie się otwarta konferencja poświęcona przyszłości Ostrowa Tumskiego. Wydarzenie organizują naukowcy i społecznicy, którzy sprzeciwiają się planom budowy dużego osiedla mieszkaniowego w sercu historycznej wyspy.To konferencja otwarta, także każdy zainteresowany problematyką Ostrowa Tumskiego, ochroną dziedzictwa i tą wielką dyskusją, którą otworzyliśmy w tym roku, może przyjść– mówi w Poranku Radia Wnet dr Tomasz Ratajczak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.Eksperci o zagrożeniachSpotkanie rozpocznie się o godzinie 11:00 i potrwa do 15:00. Wśród prelegentów znajdą się nie tylko historycy sztuki, ale także ekonomiści, urbaniści i geolodzy. Celem konferencji jest wskazanie zagrożeń, jakie niesie ze sobą planowana zabudowa Ostrowa Tumskiego, oraz próba wypracowania sposobów obrony tego miejsca.Organizatorzy zaprosili na obrady całą Radę Miasta, prezydenta Poznania, miejską pracownię urbanistyczną oraz służby konserwatorskie.Mamy nadzieję, że przedstawiciele władz miasta oraz instytucji zechcą podjąć w trakcie konferencji dyskusję na ten temat– podkreśla dr Ratajczak.Konferencja też onlineKonferencja będzie transmitowana online – link dostępny jest na stronie Muzeum Archeologicznego. Szczegóły TUTAJ. Podczas spotkania ma zostać ogłoszona również nowa inicjatywa obywatelska związana z ochroną Ostrowa Tumskiego.To miejsce, które słusznie pan redaktor zauważył, jest miejscem, w którym zaczęła się Polska– przypomina dr Ratajczak.

Młody Łukaszenka dochodzi do władzy. Jak do tego doszło i jak skonsolidował państwo wokół siebie? Zapraszam na III część "Historii Białorusi", moim Gościem był prof. Oleg Łatyszonek z Uniwersytetu w Białymstoku.

Polska 2050 zniknie, rozpuści się - ocenił w "Expressie Biedrzyckiej" dr Krzysztof Grzegorzewski z Uniwersytetu Łódzkiego. Ekspert uważa, że zachowanie partii trąci amatorszczyzną. "W tym kartonie jest powietrze" - dodał ostro. O przyszłości partii, nowej szansie Ryszarda Petru, a także o przesłuchaniu Zbigniewa Ziobry przed komisją śledczą - w najnowszym odcinku!

Sięgamy do archiwów, po jedną z najważniejszych audycji, która powstała w Polskim Radiu. W 1966 roku została ona uhonorowana najznamienitszą nagrodą dla radiowców, międzynarodowym wyróżnieniem Prix Italia. Autorem reportażu, który powstał prawie sześćdziesiąt lat temu był Witold Zadrowski. By nagrać reportaż o afrykańskim safari o pomoc musiał prosić mieszkających tam Polaków. W archiwach Polskiego Radia jest wiele ważnych dokumentów i reportaży o których Annie Dudzińskiej opowiedziała dr Joanna Bachura-Wojtasik z Katedry Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego.

Młody Łukaszenka dochodzi do władzy. Jak do tego doszło i jak skonsolidował państwo wokół siebie? Zapraszam na III część "Historii Białorusi", moim Gościem był prof. Oleg Łatyszonek z Uniwersytetu w Białymstoku.

Jak wygląda sytuacja bezpieczeństwa w Syrii? Gościem Mateusza Kubasiewicza był Jacek Małecki z Uniwersytetu Łódzkiego.Zapoznaj się z warunkami oprocentowania wolnych środków w OANDA TMS Brokers: https://go.tms.pl/bezpaszportuUM Inwestuj w fundusze ETF z OANDA TMS Brokers: https://go.tms.pl/bezpaszportuETF

"Jego znaczenie jest doniosłe. Zwrot ludowy zrewidował polską historię i polski model historiografii, przenicował kanon kultury polskiej, wprowadził kategorie związane z kulturą folwarczną i pańszczyźnianą do analizowania Polski po transformacji, włączył PRL do historii ponowoczesnej, zakwestionował wolnościową naturę wolnego rynku. Mówiąc inaczej, namieszał w naukach społecznych, zmienił spojrzenie na strukturę socjalną i na historię, pomógł przełamać wstydy klasowe, ujawnił przestrzenie zamknięte nowego ustroju." Łukasz Grzymisławski rozmawia z prof. Przemysławem Czaplińskim, literaturoznawcą z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Więcej podcastów na: https://wyborcza.pl/podcast. Piszcie do nas w każdej sprawie na: listy@wyborcza.pl.

Początkowo mit sarmacki mówił, że Sarmatami są wszyscy mieszkańcy Rzeczypospolitej. – A gdy szlachcie się spodobał ten mit, to zaczęła go zawłaszczać – opowiada dr Joanna Orzeł, historyczka z Uniwersytetu Łódzkiego i autorka książki „My, Sarmaci. Mity i rzeczywistość szlachty Rzeczypospolitej”. Potwierdzenie swojej wyjątkowości i nadrzędności nad chłopstwem szlachcice znaleźli… w Biblii. Przyjęło się, że owszem, Sarmaci wywodzą się od synów Noego, ale dwóch różnych: szlachta od Jafeta, a chłopi od Chama, dlatego muszą się zajmować podrzędną pracą.***Sięgasz po nasze treści regularnie kiedy jesteś w trasie, na spacerze czy przy bieganiu? Zajrzyj i przemyśl czy warto się dorzucić: https://patronite.pl/radionaukowe***Szlachcic też oczywiście musiał pracować, hasło „szlachta nie pracuje” może i chwytliwe, ale nieprawdziwe. Pracował jednak inaczej, a zakres obowiązków i ich ciężaru zależał od zamożności. W XVII wieku naprawdę opływających w bogactwa jest w Rzeczypospolitej Obojga Narodów niedużo: bogata szlachta to około 1,2 % społeczeństwa, a magnateria 0,3%. Jeśli chodzi o podział w samej tej warstwie społecznej, to około 20% szlachciców nie posiadało w ogóle ziemi, to była tak zwana gołota. Kolejnych 40% to szlachta zagrodowa, szlachcice, którzy ziemię wprawdzie mają, ale bez poddanych, sami zajmują się jej uprawą. – To znaczy, że większość, 60% szlachty, żyje tak naprawdę podobnie jak chłopi – opowiada dr Orzeł. – My często mamy ten obraz szlachcica tego bogatego w głowie, nie myślimy o tym, że zdecydowana większość szlachty wiodła życie bardzo biedne.„Wszystko, co mam, odziedziczyłem sam, a całą resztę osiągnąłem ciężką pracą własnych chłopów” – mówi serialowy Jan Paweł (tak, tak, oczywiście odnosimy się też do serialu „1670”!), co stawia go w wąskim gronie szlachty zamożniejszej. Taki szlachcic, posiadacz wsi (lub większej połowy) zajmował się zarządzaniem swoimi włościami. Nie wypadało, by szlachcic parał się rzemiosłem lub handlem. W razie wojny szlachcic oczywiście ruszał z zaciągiem, by walczyć. Czas wypełniało mu też pełnienie funkcji politycznych, czy to na szczeblu lokalnym, czy (w przypadku najzamożniejszych i najbardziej wpływowych) na szczeblu państwowym.Sytuacja szlachcianek mocno zależała od tego, w jak zamożnej rodzinie się urodziły. – Nie było czegoś takiego jak singielstwo. Albo było się żoną czyjąś, albo się szło do klasztoru – mówi dr Orzeł. A decyzja najczęściej zapadała jeszcze zanim dziewczynka weszła na rynek matrymonialny. Jeśli córek było więcej, od razu wiadomo było, że któraś pójdzie do klasztoru – to taniej niż szykować posag. W wyjątkowej pozycji były tylko wdowy. – Wdowa nabierała prawnych przywilejów takich jak mężczyzna – wyjaśnia historyczka. Sama decydowała o swoim majątku, o ewentualnym drugim zamążpójściu, reprezentowała siebie w sądach. To zakres swobód niedostępny dla szlacheckiej żony czy tym bardziej córki. Synowie też nie mieli pełnej wolności, podobnie jak z córkami – praktyczniej było wysłać któregoś z synów na księdza, bo zmniejszało to rozdrobnienie majątku.Z odcinka dowiecie się też, czym był w szlacheckim domu kredens i dlaczego w drodze do niego ubywało potraw, czy opisywane w źródłach imprezy (bywało grubo) to był szlachecki standard, jaką powieść przeczytać, żeby poznać realia życia szlachty w Rzeczpospolitej Obojga Narodów (bynajmniej nie Sienkiewicza – zdaniem dr Orzeł) i za co cenili Rzeczpospolitą podróżnicy z innych krajów. Gorąco polecam!***Uzbierało sie nam odcinków historycznych z okresu Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Częstujcie się:Unia Lubelska - jak dwa państwa i narody w jeden lud zniosła i spoiła? | prof. Henryk Gmiterekhttps://open.spotify.com/episode/41998PcCuhS49iBQ0Vaz8d?si=sTb4YiaUQBaISJJnEPZPVQKuchnia staropolska - co jadali magnaci, a co chłopi? | prof. Jarosław Dumanowskihttps://open.spotify.com/episode/0LEyGOzoL8gYjdP1184D8p?si=EzKcz-S6SZSKBZs-nMjYeAKiedyś Sarmacja, teraz Wielka Lechia? Dlaczego potrzebujemy mitów historycznych | dr Joanna Orzełhttps://open.spotify.com/episode/64qQrxNjyOafdiizkMDMoN?si=siopxNJjSGmRtH7FC5uTvQHoryzonty polskiego szlachcica - jak wyglądała edukacja w I Rzeczypospolitej? | dr Joanna Orzełhttps://open.spotify.com/episode/1cc7tAeOnXPTc0FAuYtV5T?si=_x4yQCADQAairc4AVEdthg

Imię pozwala nas odróżnić od siebie. Imię nadaje tożsamość, ma również znaczenie kulturowe i społeczne. Imię to nie tylko etykieta. Może mieć znaczenie magiczne, determinować cechy osobowości i wpływać na postrzeganie jednostki. W Szkole Bardzo Wieczorowej zapraszamy na opowieść o roli imion w naszym życiu. Z językoznawczynią prof. Danutą Krzyżyk z Uniwersytetu Śląskiego rozmawia Iwona Kwaśny.

Wilno przecież nieustannie podkreśla, że Rosja i Białoruś wykorzystują cały wachlarz narzędzi przeciwko Polsce i państwom bałtyckim - mówi politolog z Uniwersytetu Łódzkiego. Teraz słychać głosy, że tak naprawdę nie wiadomo ile tych wagonów się pali, jak wygląda sytuacja. Oprócz tego, że pożaru nie udało się ugasić. Gaz musi się wypalić i o ile jeszcze rano mieszkańcy otrzymali informację, że powinni się ewakuować w promieniu jednego kilometra, to teraz słyszymy już o pięciu kilometrów. Więc zapaliły się wagony, mieszkańcy otrzymali alert smsowy z sugestią pozostania w domu, zamknięcia okien, ale następnie już pojawiła się informacja o tym, że należy się ewakuować  tak wedle relacji Barbary Jundo-Kaliszewskiej 10 września rano i popołudniu wyglądała sytuacja w okolicach litewskiej stolicy. Politolog dodaje, że pomimo iż Litwini muszą sami mierzyć się z hybrydowymi atakami, to i tak uważnie obserwują rozwój sytuacji w sąsiedniej Polsce. 

W nocy z wtorku na środę Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych poinformowało, że w trakcie ataku Federacji Rosyjskiej na Ukrainę polska przestrzeń powietrzna została wielokrotnie naruszona przez drony. Komentarz dr Mateusza Piątkowskiego z Uniwersytetu Łódzkiego.

Kończy się lato, ale nie kończy się sezon "patroli moralnych" - jak same siebie nazywają grupy, które od miesięcy pojawiają się w przestrzeni publicznej, by tropić i piętnować rzekome przejawy "demoralizacji". Kim są samozwańczy stróże obyczajowości? Co mówią o nas jako społeczeństwie i jakie konsekwencje ich działania mogą mieć dla ofiar? Goście: Arkadiusz Michałowski z portalu dyżurnet.pl, iranistka Karolina Cieślik-Jakubiak oraz socjolożka z Uniwersytetu Łódzkiego - prof. Izabela Desperak.

Dziś w programie: prezydent Karol Nawrocki składa oficjalną wizytę na Litwie. W jej programie odbyły się rozmowy z prezydentem Gitanasem Nausedą oraz spotkanie z mniejszością polską. W Puźnikach na Ukrainie pochowano szczątki polskich ofiar UPA. W uroczystej mszy żałobnej uczestniczyły rodziny pomordowanych, ale też przedstawiciele rządów Polski i Ukrainy. Polacy apelowali o kontynuację prac poszukiwawczych i ekshumację kolejnych ofiar zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów. Polskie uczelnie aktywnie promują się w środowiskach polonijnych, uczestniczyły choćby w Targach Akademickich. Rozmawiamy z prof. Jakubem Jakubowskim z Uniwersytetu im. Jana Długosza w Częstochowie. Naszym gościem jest ks. Tomasz Materna, proboszcz rzymskokatolickiej Katedry św. Piotra i Pawła w TallinieRozmawiamy m.in. o Polakach w Estonii i o beatyfikacji abpa Eduarda Profittlicha. Jest to historyczne wydarzenie dla niewielkiej wspólnoty katolików w Estonii. To pierwsza beatyfikacja na terenie Estonii i prawdopodobnie pierwsza od czasów reformacji beatyfikacja w północnej Europie. Zap

Marię Kazimierę d'Arquien znamy jako „Marysieńkę”, ale to zdrobnienie niesłusznie umniejsza rangę tej postaci. Francuska szlachcianka przeszła długą drogę: od dwórki Marii Ludwiki Gonzagi, przez nieszczęśliwe małżeństwo z potężnym magnatem Janem Zamoyskim, aż po koronę królowej Rzeczypospolitej.Związek Marii Kazimiery z Janem Sobieskim był wyjątkowy. W świecie małżeństw aranżowanych, opartych na politycznej kalkulacji, połączyły ich nie tylko uczucia, lecz także wspólne lektury i intelektualne porozumienie. Choć nie ingerowała bezpośrednio w politykę męża, odgrywała na dworze fundamentalną rolę. Zabiegała o stworzenie dynastii.Kim była Maria Kazimiera? Dlaczego była tak ważna dla królowej Marii Ludwiki Gonzagi? Co kryje w sobie jej słynna korespondencja z Janem Sobieskim? I dlaczego wielu historyków przez lata umniejszało jej znaczenie?O tym wszystkim w Podcaście Muzeum Historii Polski z serii Inne historie Polski. Rozmawiają Cezary Korycki i jego gość, prof. Aleksandra Skrzypietz z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Rozmowa z prof. Krzysztofem Podemskim z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu dotyczyła sytuacji politycznej w Polsce po wyborach prezydenckich i rekonstrukcji rządu. Profesor opisał polskie społeczeństwo jako skrajnie spolaryzowane, podzielone na zwolenników społeczeństwa otwartego i zamkniętego. Omówiono także wzrost radykalizmu prawicowego w Europie i jego przyczyny, w tym ubożenie klasy średniej i wzrost wpływów elit. Podemski mówił również o pracy komisji, której jest członkiem, badającej represje wobec społeczeństwa obywatelskiego w latach 2015-2023, oraz o potrzebie kontynuacji jej działań. Rozmowa poruszyła również kwestię odpowiedzialności za przekroczenia uprawnień funkcjonariuszy publicznych podczas protestów.

Opowieści o królach, o możnych rodach, o poetach, o wojnach, biskupach, a w dużej mierze… o alkoholu. Sagi islandzkie powstawały od XII do XV wieku, spisywano wtedy historie, które w ustnej tradycji krążyły o wiele dłużej. Wiemy to, bo pojawiają się w nich postaci historyczne z X wieku. – Jest to bardzo szeroki wachlarz opowieści, a ten wspólny mianownik to to, że na pewnym etapie w Islandii one są po prostu spisywane – tłumaczy znany wam już prof. Jakub Morawiec z Uniwersytetu Śląskiego. Z nim i dr Martą Rey-Radlińską z Uniwersytetu Jagiellońskiego rozmawiamy o fenomenie sag islandzkich.Najstarsze sagi to poematy, dopiero później zaczęto je tworzyć prozą. Wygląda na to, że Islandczycy darzyli twórczość skaldów szczególną estymą. – W bitwie [pod Hjörungavágr] brało udział czterech Islandczyków i wszyscy byli poetami – śmieje się dr Rey-Radlińska. Co wyjątkowe na tle innych państw skandynawskich, po przyjęciu chrześcijaństwa (Islandia zrobiła to w 1000 roku) nie tępiono przejawów wcześniejszej kultury. Chrześcijańscy poeci i pisarze, jak Snorri Sturluson, chętnie sięgali po dawne opowieści, dzięki czemu zachowały się do dzisiaj.Bohater sagi ma jedno zadanie: rozpoznać znaki i zrozumieć, jaki przeznaczono mu los. – Dobrze spełnione życie to jest takie, które wiąże się z wypełnieniem tego losu – opowiada prof. Morawiec. Ale nawet bohater może zbłądzić, w czym wybitnie pomaga alkohol. W „Sadze o Jomswikingach”, którą właśnie przetłumaczyli moi goście, ambitny, dzielny jarl Sigwaldi pada ofiarą podstępu duńskiego króla Swena. Na uczcie przesadza z alkoholem i składa obietnicę, że wyruszy na Norwegię, by pokonać jej władcę, jarla Haakona. Alkoholowych przechwałek nie da się odwołać, Jomswikingowie pakują się więc w wojnę z Norwegami i ponoszą srogie konsekwencje.W odcinku posłuchacie też o tym, jak współcześni Islandczycy traktują sagi, dlaczego islandzcy chrześcijanie stali się promotorami rodzimej kultury, czy w sagach można znaleźć polskie ślady i czy oferowanie bogom siedmioletniego syna to dobra strategia na bitwę.W dniach 3-8 sierpnia w Katowicach i Krakowie odbędzie się wspaniała konferencja nordystyczna o nazwie „Sagas and Otherness”. Wystąpienia będą otwarte dla publiczności, więc jeśli komuś po drodze, to wybierzcie się posłuchać światowej klasy specjalistów od sag! A kto woli poczytać w domowym zaciszu, może zajrzeć na stronę Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego w poszukiwaniu „Sagi o Jomswikingach” w przekładzie moich dzisiejszych gości.Link do informacji o konferencji: https://us.edu.pl/wydzial/wh/en/konferencje-naukowe/sagaconference2025/ 

O śląskiej konstytucji z XVI wieku mówiła prof. Małgorzata Myśliwiec z Uniwersytetu Śląskiego.

W najnowszej odsłonie „Skądinąd” gości prof. Arkadiusz Stempin, politolog i historyk z Uczelni Korczaka w Warszawie i Uniwersytetu we Fryburgu. A rozmawiamy o populizmie i demokracji. Rozmawiamy także o „zwrocie konserwatywnym”.  O różnicy pomiędzy populizmem a polityką demokratyczną (prawicową lub lewicową). O abdykacji Benedykta XVI jako początku nowej epoki politycznej. O wyborach w Polsce i Stanach Zjednoczonych. O momencie dziejowym, w którym jesteśmy i o tym, jak rysują się scenariusze na przyszłość. A także o wielu jeszcze innych sprawach. Owocnego słuchania!

Naukowcy z Uniwersytetu Szczecińskiego, Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach chcą sprawdzić, czy drożdże zmodyfikowane przy pomocy genów niesporczaka, organizmu odpornego na ekstremalne warunki, mogą dostarczyć astronautom pożywienia w trakcie długotrwałych misji kosmicznych. Eksperyment "Yeast Tardigrade Gene" będzie jednym z trzynastu realizowanych przez Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego w ramach misji IGNIS na Międzynarodową Stację Kosmiczną. O jego szczegółach mówi w rozmowie z RMF FM prof. Ewa Szuszkiewicz, astrofizyk i astrobiolog z Uniwersytetu Szczecińskiego, członkini Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych Polskiej Akademii Nauk.

- Podczas kampanii wyborczej, każde wydarzenie historyczne, będzie wykorzystywane do ataków na konkurentów. Jedyną granicą tego co wtedy mówią politycy, są rady ich doradców politycznych, że pewnymi wypowiedziami szkodzą sobie i swojej formacji politycznej - powiedział w Polskim Radiu 24 dr Maciej Onasz, politolog z Uniwersytetu Łódzkiego. 

W najnowszym odcinku podcastu 8.10 Gazety Wyborczej redaktor Łukasz Grzymisławski rozmawia z dr Tomaszem Makarewiczem, ekonomistą z Uniwersytetu w Bielefeld i ekspertem organizacji Dobrobyt Na Pokolenia. Tematem rozmowy jest wojna handlowa zainicjowana przez administrację Donalda Trumpa — jej kulisy, konsekwencje oraz potencjalny wpływ na przyszłość globalnego systemu finansowego. Ekspert analizuje chaotyczną politykę celną USA, błędne założenia protekcjonizmu i ich realny wpływ na amerykańską oraz europejską gospodarkę, z uwzględnieniem niemieckiego przemysłu motoryzacyjnego. Poruszamy również temat amerykańskiego długu publicznego jako fundamentu współczesnego kapitalizmu, idei „dobrego długu” i roli USA jako producenta bezpiecznych aktywów finansowych. Jakie kraje budują swoją siłę na długu? Czy warto dziś inwestować w USA? Czy Trump chce ustanowić nowy porządek gospodarczy — i czy wie, jak miałby on wyglądać?

"Nie wiem, czy prezydent ma świadomość, jak to jest niespójne z jego stanowiskiem" - tak wiceprezydent J.D. Vance skomentował decyzję Donalda Trumpa o bombardowaniach w Jemenie. Wiadomość wysłana przez Vance'a do innych członków administracji rozzłościła niektórych republikanów, którzy uznali ją za próbę zablokowania decyzji prezydenta. Kim jest J.D. Vance, który w tak krótkim czasie zrobił oszałamiającą karierę? Czy szykuje się do zostania prezydentem USA? A może chciałby zostać nim przed upływem kadencji Trumpa? O tym w nowym odcinku podcastu Thomas Orchowski rozmawia z profesorem Michałem Urbańczykiem, amerykanistą z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Na ile opis procesu Jezusa w Nowym Testamencie jest wiarygodny? Czy rzeczywiście była prawna możliwość uwolnienia Barabasza? Czy w kolejnych wiekach podejmowano próby rewizji wyroku? O procesie Chrystusa mówi prof. Maksymilian Stanulewicz - historyk prawa i specjalista prawa wyznaniowego z Zakładu Badań nad Ustrojem Państwa i Myślą Polityczno-Prawną, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Dr Tomasz Woźniak, ekonomista z Uniwersytetu w Melbourne, komentuje przedwyborcze założenia budżetowe rządzącej Partii Pracy w Australii.

Czy modele sztucznej inteligencji są sojusznikami czy stanowią problem dla naukowców? Jak zmieniają ich codzienną pracę? Czy naukowcy powinni się obawiać? A może istnieją dziedziny nauki, które staną się zbędne? O pracy naukowca w dobie sztucznej inteligencji, wykorzystywaniu algorytmów do pisania artykułów naukowych i zmianach jakie niesie technologia, Kasper Kalinowski z "Gazety Wyborczej" rozmawia z prof. Łukaszem Kaczmarkiem z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, psychologiem i badaczem emocji pozytywnych. Więcej tekstów i rozmów o przyszłości znajdziesz w najnowszej edycji programu "Jutronauci": https://wyborcza.pl/jutronauci

W podcaście z cyklu "Mniejszości w większości" Bartosz T. Wieliński, wicenaczelny "Gazety Wyborczej", rozmawia z prof. Jerzym Gorzelikiem, przewodniczącym Ruchu Autonomii Śląska, profesorem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Co wyróżnia Górny Śląsk? Dlaczego polskie elity obawiają się autonomii tego regionu? Skąd mit o dążeniu Ślązaków do przyłączenia się do Niemiec? Kiedy pojawiła się tożsamość śląska i w jaki sposób Kościół Katolicki przyczynił się do jej powstania? Kto dzisiaj jest Ślązakiem? Współpraca w ramach projektu PULSE z n-ost (Niemcy). Więcej podcastów na: https://wyborcza.pl/podcast. Piszcie do nas w każdej sprawie na: listy@wyborcza.pl.