Gerbert Bakx

Derde van drie lezingen over de Boeddha en het boeddhisme. Het boeddhisme is géén religieuze of mystieke leer of praktijk, maar is op de eerste plaats een levenskunst, een humanisme, een praktische existentiële filosofie, gebaseerd op redelijkheid, niet op het geloof in een godheid of een hiernamaals. Net zoals bv. de relativiteitstheorie van Einstein, lijkt het boeddhisme aanvankelijk vreemd en moeilijk omdat de uitspraken van de Boeddha zo radicaal zijn en ingaan tegen het zwaartekrachtveld van onze gewoonten en ons intuïtieve 'weten', met name wat betreft het lijden. Net zoals de relativiteitstheorie een eenvoudige, compacte en elegante formulering van het fysieke universum is, is het boeddhisme dat voor het mentale universum en het leven van de geest. Maar net zoals met de relativiteitstheorie wordt de echte schoonheid en diepte pas duidelijk als men de eenvoudige, compacte en elegante formuleringen echt begrepen en geïntegreerd heeft en net zoals de relativiteitstheorie kan men het boeddhisme steeds weer opnieuw bestuderen en altijd weer dieper begrijpen. De essentie van het boeddhisme is zeker de visie op het lijden, zoals vervat in de vier nobele waarheden: de onvermijdelijke realiteit van het lijden, de oorzaak van het lijden, het beëindigen van het lijden en het pad naar een vredevolle geest. Mindfulness is een contemplatieve bewustzijnspraktijk die vooral in het Oosten werd ontwikkeld, maar die recenter - onder meer onder impuls van Jon Kabat-Zinn en de onlangs overleden Thich Nhat Hanh - ook door de westerse psychologie en psychotherapie werd ontdekt als een bijzonder interessante methode om tot meer welzijn te komen. Mindfulness komt in wezen neer op het leren beoefenen van de dharma, d.i. de leer van de Boeddha, hoofdzakelijk in de vorm van bewustwording, inzicht en meditatie. Bij meditatie moet niet op de eerste plaats aan kussentjes, kaarsjes, wierook of belletjes gedacht worden, maar aan een praktische, filosofische, beschouwende levenswijze en het nemen van verantwoordelijkheid voor het eigen welzijn in het leven van elke dag. De bedoeling van meditatie is niet gedachten en emoties te bedwingen of te controleren, maar te beletten door gedachten en emoties gecontroleerd te worden. Het komt neer op het inzicht dat gedachten op de eerste plaats alleen maar gedachten zijn, dat wil zeggen zuiver psychische gebeurtenissen die niet noodzakelijk naar een actuele realiteit verwijzen, en dat emoties in de meeste gevallen reacties op gedachten zijn. Door deze inzichten ontstaat de mogelijkheid gedachten en emoties te creëren die ons groter maken en ons welzijn vergroten. De uiteindelijke bedoeling is in het dagelijkse leven een houding van welwillendheid, sereniteit en welzijn te gaan beoefenen. Ook bij coaching en therapie kan mindfulness een belangrijke rol spelen. Eindelijk komt men ook in het westen tot het inzicht dat de meeste problemen niet verdwijnen of opgelost worden door ze te bevechten of te bestrijden, maar dat een houding van ‘peace of mind' en van sereniteit veel effectiever blijkt te zijn.

Gerbert en Arne over recht en emotie, over bestraffing en genoegdoening, en over de klassemaatschappij en klassejustitie. Justitie heeft niet tot taak benadeelde partijen emotionele genoegdoening te verschaffen, maar wel de waarden van de samenleving duidelijk te maken. Bestraffing is in feite het vergelden van onrecht met onrecht en van lijden met lijden. Bestraffing leidt niet tot meer volwassenheid, redelijkheid, verantwoordelijkheid en moraliteit maar tot een gedrag dat gericht is op het vermijden van bestraffing. Dat is ook zo in de opvoeding.Het verwerkingsproces van de benadeelden kan ook niet afhankelijk zijn van de bestraffing van de dader of van zijn verdere gedrag. Hebben wij te maken met een klassejustitie? Jazeker, want wij leven in een klassemaatschappij.

Tweede van drie lezingen over de Boeddha en het boeddhisme. Het boeddhisme is géén religieuze of mystieke leer of praktijk, maar is op de eerste plaats een levenskunst, een humanisme, een praktische existentiële filosofie, gebaseerd op redelijkheid, niet op het geloof in een godheid of een hiernamaals. Net zoals bv. de relativiteitstheorie van Einstein, lijkt het boeddhisme aanvankelijk vreemd en moeilijk omdat de uitspraken van de Boeddha zo radicaal zijn en ingaan tegen het zwaartekrachtveld van onze gewoonten en ons intuïtieve 'weten', met name wat betreft het lijden. Net zoals de relativiteitstheorie een eenvoudige, compacte en elegante formulering van het fysieke universum is, is het boeddhisme dat voor het mentale universum en het leven van de geest. Maar net zoals met de relativiteitstheorie wordt de echte schoonheid en diepte pas duidelijk als men de eenvoudige, compacte en elegante formuleringen echt begrepen en geïntegreerd heeft en net zoals de relativiteitstheorie kan men het boeddhisme steeds weer opnieuw bestuderen en altijd weer dieper begrijpen. De essentie van het boeddhisme is zeker de visie op het lijden, zoals vervat in de vier nobele waarheden: de onvermijdelijke realiteit van het lijden, de oorzaak van het lijden, het beëindigen van het lijden en het pad naar een vredevolle geest. Mindfulness is een contemplatieve bewustzijnspraktijk die vooral in het Oosten werd ontwikkeld, maar die recenter - onder meer onder impuls van Jon Kabat-Zinn en de onlangs overleden Thich Nhat Hanh - ook door de westerse psychologie en psychotherapie werd ontdekt als een bijzonder interessante methode om tot meer welzijn te komen. Mindfulness komt in wezen neer op het leren beoefenen van de dharma, d.i. de leer van de Boeddha, hoofdzakelijk in de vorm van bewustwording, inzicht en meditatie. Bij meditatie moet niet op de eerste plaats aan kussentjes, kaarsjes, wierook of belletjes gedacht worden, maar aan een praktische, filosofische, beschouwende levenswijze en het nemen van verantwoordelijkheid voor het eigen welzijn in het leven van elke dag. De bedoeling van meditatie is niet gedachten en emoties te bedwingen of te controleren, maar te beletten door gedachten en emoties gecontroleerd te worden. Het komt neer op het inzicht dat gedachten op de eerste plaats alleen maar gedachten zijn, dat wil zeggen zuiver psychische gebeurtenissen die niet noodzakelijk naar een actuele realiteit verwijzen, en dat emoties in de meeste gevallen reacties op gedachten zijn. Door deze inzichten ontstaat de mogelijkheid gedachten en emoties te creëren die ons groter maken en ons welzijn vergroten. De uiteindelijke bedoeling is in het dagelijkse leven een houding van welwillendheid, sereniteit en welzijn te gaan beoefenen. Ook bij coaching en therapie kan mindfulness een belangrijke rol spelen. Eindelijk komt men ook in het westen tot het inzicht dat de meeste problemen niet verdwijnen of opgelost worden door ze te bevechten of te bestrijden, maar dat een houding van ‘peace of mind' en van sereniteit veel effectiever blijkt te zijn.

Eerste van drie lezingen over het boeddhisme. Het boeddhisme is géén religieuze of mystieke leer of praktijk, maar is op de eerste plaats een levenskunst, een humanisme, een praktische existentiële filosofie, gebaseerd op redelijkheid, niet op het geloof in een godheid of een hiernamaals. Net zoals bv. de relativiteitstheorie van Einstein, lijkt het boeddhisme aanvankelijk vreemd en moeilijk omdat de uitspraken van de Boeddha zo radicaal zijn en ingaan tegen het zwaartekrachtveld van onze gewoonten en ons intuïtieve 'weten', met name wat betreft het lijden. Net zoals de relativiteitstheorie een eenvoudige, compacte en elegante formulering van het fysieke universum is, is het boeddhisme dat voor het mentale universum en het leven van de geest. Maar net zoals met de relativiteitstheorie wordt de echte schoonheid en diepte pas duidelijk als men de eenvoudige, compacte en elegante formuleringen echt begrepen en geïntegreerd heeft en net zoals de relativiteitstheorie kan men het boeddhisme steeds weer opnieuw bestuderen en altijd weer dieper begrijpen. De essentie van het boeddhisme is zeker de visie op het lijden, zoals vervat in de vier nobele waarheden: de onvermijdelijke realiteit van het lijden, de oorzaak van het lijden, het beëindigen van het lijden en het pad naar een vredevolle geest. Mindfulness is een contemplatieve bewustzijnspraktijk die vooral in het Oosten werd ontwikkeld, maar die recenter - onder meer onder impuls van Jon Kabat-Zinn en de onlangs overleden Thich Nhat Hanh - ook door de westerse psychologie en psychotherapie werd ontdekt als een bijzonder interessante methode om tot meer welzijn te komen. Mindfulness komt in wezen neer op het leren beoefenen van de dharma, d.i. de leer van de Boeddha, hoofdzakelijk in de vorm van bewustwording, inzicht en meditatie. Bij meditatie moet niet op de eerste plaats aan kussentjes, kaarsjes, wierook of belletjes gedacht worden, maar aan een praktische, filosofische, beschouwende levenswijze en het nemen van verantwoordelijkheid voor het eigen welzijn in het leven van elke dag. De bedoeling van meditatie is niet gedachten en emoties te bedwingen of te controleren, maar te beletten door gedachten en emoties gecontroleerd te worden. Het komt neer op het inzicht dat gedachten op de eerste plaats alleen maar gedachten zijn, dat wil zeggen zuiver psychische gebeurtenissen die niet noodzakelijk naar een actuele realiteit verwijzen, en dat emoties in de meeste gevallen reacties op gedachten zijn. Door deze inzichten ontstaat de mogelijkheid gedachten en emoties te creëren die ons groter maken en ons welzijn vergroten. De uiteindelijke bedoeling is in het dagelijkse leven een houding van welwillendheid, sereniteit en welzijn te gaan beoefenen. Ook bij coaching en therapie kan mindfulness een belangrijke rol spelen. Eindelijk komt men ook in het westen tot het inzicht dat de meeste problemen niet verdwijnen of opgelost worden door ze te bevechten of te bestrijden, maar dat een houding van ‘peace of mind' en van sereniteit veel effectiever blijkt te zijn.

De evolutietheorie is zonder meer de meest fascinerende, de meest diepgravende en de meest omvattende theorie over het leven op aarde, inclusief de mens. De mens verschijnt er als het (voorlopig) laatste artefact van een proces dat ca 3,5 miljard jaar geleden is begonnen als een lange en moeizame opwaartse klim uit de oersoep. Het leven is inderdaad het wonderlijke verschijnsel dat orde creëert uit chaos en daardoor ingaat tegen de genadeloze, universele toename van entropie, zoals een boom altijd naar boven groeit, tegen de zwaartekracht in. Zoals Einstein ons leerde het universum beter te begrijpen, leerde Darwin ons het leven beter te begrijpen. In zijn publicatie uit 1859 toonde hij aan hoe de evolutie in staat is een prachtig en complex organisme te maken zonder voorafgaand plan of doel. Het leven en de evolutie is niet het werk van een Absolute Wijsheid, maar van een Absolute Onwetendheid. Of: hoe er sprake kan zijn van ontwerp zonder ontwerper, van deskundigheid zonder inzicht, en van een bedoeling zonder bedoeler. De mens is een biologisch wezen en heel wat van zijn gedragingen hebben biologische wortels in een evolutionaire context. Zo is de mens ontstaan uit een natuur die allesbehalve vriendelijk en zachtaardig is, maar integendeel gekenmerkt is door gevaar, onrechtvaardigheid, leugens, bedrog, diefstal, misleiding, misbruik, dreiging, agressie, conflict en oorlog. De evolutie is bovendien alleen gericht op de overleving van het genetische patrimonium van de soort, niet op het vinden van de waarheid of het geluk van het individu. Integendeel: wie gelukkig zou zijn, riskeert onoplettend te worden en zou een gemakkelijke prooi voor roofdieren of vijanden zijn. Wat kunnen we uit dit alles leren over de dynamiek van ons gedrag? In hoeverre bepaalt de evolutionaire logica ook nu nog onze emoties, ons denken, ons gedrag, onze zeden en gewoonten en onze wetgeving? De sporen van dat lange verleden zijn immers nog steeds terug te vinden in ons lichaam, in onze emotionele strategieën en in onze denkpatronen. De mens moet zich dan ook handhaven en staande houden tegen een regressieve, archaïsche, evolutionair bepaalde intuïtieve en emotionele zwaartekracht in, die oorzaak is van dystopische tendensen en verschijnselen als individueel en maatschappelijk onwelzijn. Binnen de context van dat evolutionaire verleden kan de mens proberen een individueel verhaal te schrijven dat mogelijk tot welzijn of zelfs geluk van het individu zou kunnen leiden, maar vaak ook tot teleurstelling en lijden, waarbij niet over het hoofd mag worden gezien dat men niet alleen door het leven geselecteerd moet worden, maar ook door een seksuele partner om zich te kunnen voortplanten. Gelukkig beschikt de mens - in tegenstelling tot andere dieren - over een bewustzijn, waardoor hij een grote mate van zelfsturing en een ongehoorde vrijheid kan verwerven, inclusief de vrijheid en de intelligentie om zichzelf en de planeet te vernietigen. Daardoor rust op de mens ook een buitengewoon grote verantwoordelijkheid, waarvan vele mensen zich niet voldoende bewust zijn. Daarom is meer redelijkheid, moreel bewustzijn en levenskunst nodig. Veel gedrag dat op het eerste gezicht moeilijk te begrijpen lijkt, wordt begrijpelijk(er) in het licht van de evolutionaire en biologische voorgeschiedenis. Zo kunnen de in ons onbewuste, automatische, emotionele brein opgeslagen overlevingsinstincten, evenals onze voortplantings- en paringsinstincten veel van de huidige menselijke gedragspatronen verklaren, niet alleen hebzucht en oorlog, maar ook bv. religie, complotdenken, pornografie en facebook. Maar hoewel de mens onmiskenbaar in grote mate door de evolutie werd gecreëerd, kan hij door zijn unieke bewustzijn, zijn symbolische taal, zijn abstracte voorstellingsvermogen, zijn creativiteit en zijn opmerkelijke vrije wil, op dit evolutionaire fundament toch ook een belangrijk deel zelf creëren, met name de geestelijke wereld, de wereld van betekenissen en ervaringen.

Derde van drie lezingen over depressie en empowerment. Depressie wordt wel eens als de griep van de psychiatrie beschouwd. De cijfers betreffen bovendien alleen maar de officieel gediagnosticeerde gevallen, die als het tipje van de spreekwoordelijke ijsberg zijn, met daaronder een brede laag van mensen die weliswaar niet als ‘depressief' worden beschouwd, maar die een leven van dofheid en vreugdeloosheid leiden. De WGO verwacht dan ook dat depressie het tweede belangrijkste probleem van volksgezondheid zal worden. Door de betrokkenen wordt de ervaring als uitermate moeilijk en pijnlijk beschreven, als een uitzichtloze donkere nacht, als een alles opslokkend zwart gat, bijna als een existentiële dood. Nu steeds duidelijker wordt dat de psychiatrie, meer bepaald het gebruik van antidepressiva, de gestelde verwachtingen niet voldoende kunnen inlossen, is ook het ziektemodel zelf op de helling komen te staan en is het dringend aangewezen op een andere manier over depressie en depressiviteit te gaan denken. Daarvoor zijn nieuwe en interessante inzichten voorhanden die in deze lezingen besproken zullen worden. Uit een depressie komen is immers niet het gevolg van een juiste ‘behandeling' of een geslaagde ‘genezing' maar van het aanleren van een filosofische mindfulness en een empowerend bewustzijn. Depressie geeft dan ook een boeiend inzicht in het functioneren van de mens en kan gezien worden als een kans om stil te staan en tot meer inzicht, veerkracht en levenskunst te komen. Als een bevrijdende en positieve desintegratie, als een winter die voorafgaat aan een lente, als een creatieve hopeloosheid, als de pijn bij de geboorte van een nieuw inzicht. Een omgewoelde aarde is immers het best in staat om het zaad van nieuw inzicht te ontvangen! Kahlil Gibran zei: “Pijn is het breken van de schaal rond het begrijpen.” Deze lezing is dan ook beslist niet alleen bedoeld voor mensen met een (al dan niet gediagnosticeerde) depressie of een burn-out, maar voor al wie in de mens geïnteresseerd is en voor iedereen die met meer bewustzijn, veerkracht, levensvreugde en enthousiasme wil leren leven!

Tweede van drie lezingen over depressie en empowerment. Depressie wordt wel eens als de griep van de psychiatrie beschouwd. De cijfers betreffen bovendien alleen maar de officieel gediagnosticeerde gevallen, die als het tipje van de spreekwoordelijke ijsberg zijn, met daaronder een brede laag van mensen die weliswaar niet als ‘depressief' worden beschouwd, maar die een leven van dofheid en vreugdeloosheid leiden. De WGO verwacht dan ook dat depressie het tweede belangrijkste probleem van volksgezondheid zal worden. Door de betrokkenen wordt de ervaring als uitermate moeilijk en pijnlijk beschreven, als een uitzichtloze donkere nacht, als een alles opslokkend zwart gat, bijna als een existentiële dood. Nu steeds duidelijker wordt dat de psychiatrie, meer bepaald het gebruik van antidepressiva, de gestelde verwachtingen niet voldoende kunnen inlossen, is ook het ziektemodel zelf op de helling komen te staan en is het dringend aangewezen op een andere manier over depressie en depressiviteit te gaan denken. Daarvoor zijn nieuwe en interessante inzichten voorhanden die in deze lezingen besproken zullen worden. Uit een depressie komen is immers niet het gevolg van een juiste ‘behandeling' of een geslaagde ‘genezing' maar van het aanleren van een filosofische mindfulness en een empowerend bewustzijn. Depressie geeft dan ook een boeiend inzicht in het functioneren van de mens en kan gezien worden als een kans om stil te staan en tot meer inzicht, veerkracht en levenskunst te komen. Als een bevrijdende en positieve desintegratie, als een winter die voorafgaat aan een lente, als een creatieve hopeloosheid, als de pijn bij de geboorte van een nieuw inzicht. Een omgewoelde aarde is immers het best in staat om het zaad van nieuw inzicht te ontvangen! Kahlil Gibran zei: “Pijn is het breken van de schaal rond het begrijpen.” Deze lezing is dan ook beslist niet alleen bedoeld voor mensen met een (al dan niet gediagnosticeerde) depressie of een burn-out, maar voor al wie in de mens geïnteresseerd is en voor iedereen die met meer bewustzijn, veerkracht, levensvreugde en enthousiasme wil leren leven!

Eerste van drie lezingen over depressie en empowerment. Depressie wordt wel eens als de griep van de psychiatrie beschouwd. De cijfers betreffen bovendien alleen maar de officieel gediagnosticeerde gevallen, die als het tipje van de spreekwoordelijke ijsberg zijn, met daaronder een brede laag van mensen die weliswaar niet als ‘depressief' worden beschouwd, maar die een leven van dofheid en vreugdeloosheid leiden. De WGO verwacht dan ook dat depressie het tweede belangrijkste probleem van volksgezondheid zal worden. Door de betrokkenen wordt de ervaring als uitermate moeilijk en pijnlijk beschreven, als een uitzichtloze donkere nacht, als een alles opslokkend zwart gat, bijna als een existentiële dood. Nu steeds duidelijker wordt dat de psychiatrie, meer bepaald het gebruik van antidepressiva, de gestelde verwachtingen niet voldoende kunnen inlossen, is ook het ziektemodel zelf op de helling komen te staan en is het dringend aangewezen op een andere manier over depressie en depressiviteit te gaan denken. Daarvoor zijn nieuwe en interessante inzichten voorhanden die in deze lezingen besproken zullen worden. Uit een depressie komen is immers niet het gevolg van een juiste ‘behandeling' of een geslaagde ‘genezing' maar van het aanleren van een filosofische mindfulness en een empowerend bewustzijn. Depressie geeft dan ook een boeiend inzicht in het functioneren van de mens en kan gezien worden als een kans om stil te staan en tot meer inzicht, veerkracht en levenskunst te komen. Als een bevrijdende en positieve desintegratie, als een winter die voorafgaat aan een lente, als een creatieve hopeloosheid, als de pijn bij de geboorte van een nieuw inzicht. Een omgewoelde aarde is immers het best in staat om het zaad van nieuw inzicht te ontvangen! Kahlil Gibran zei: “Pijn is het breken van de schaal rond het begrijpen.” Deze lezing is dan ook beslist niet alleen bedoeld voor mensen met een (al dan niet gediagnosticeerde) depressie of een burn-out, maar voor al wie in de mens geïnteresseerd is en voor iedereen die met meer bewustzijn, veerkracht, levensvreugde en enthousiasme wil leren leven!

Vijfde in een reeks van vijf lezingen van Deel II van de Strategie van het Geluk. In Deel I van deze lezingenreeks werd specifiek aandacht besteed aan de eerste belangrijke vraag van levenskunst, met name het omgaan met diverse vormen van lijden en het creëren van de ervaring van vrede en geluk op basis van mindfulness (aandacht, bewustzijn, aanvaarding) en heartfulness (mededogen, ‘compassion'). In Deel II wordt levenskunst verder uitgediept om met meer wijsheid en resourcefulness (vaardigheid, veerkracht, ‘empowerment') met het leven om te gaan. Hoe kunnen we op grond van eigen inzichten en waarden meer inhoud en vorm geven en het beste en het grootste in onszelf wakker maken? Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan meer interactieve, communicatieve en sociale vaardigheden en perspectieven. De mens leeft immers nooit alleen en het is wenselijk meer in synergie met de kracht, de inspiratie en de visie van anderen te leren leven in plaats van in afzondering, conflict en strijd. De Strategie van het Geluk is een filosofische en spirituele reisapotheek, een deskundigheidsverhogend welzijnspakket met een synthese van elementen uit het hedendaagse Westerse denken en de tijdloze wijsheid uit Oosterse en andere culturen, om de kleine en grote tragedies van het leven positiever en met meer lichtheid te benaderen. Het gaat niet om magische technieken, mirakelremedies, tegeltjeswijsheden of (pseudo)spirituele vluchtwegen, maar om inspirerende ideeën die duurzaam werken voor eenieder die beperkende overtuigingen wil laten varen en de moeite wil nemen met nieuwe ogen naar het leven te kijken. Het gaat om het aanreiken van bevrijdende en empowerende inzichten die de deur openen naar het creëren van nieuwe ervaringen.

Vierde in een reeks van vijf lezingen van Deel II van de Strategie van het Geluk. In Deel I van deze lezingenreeks werd specifiek aandacht besteed aan de eerste belangrijke vraag van levenskunst, met name het omgaan met diverse vormen van lijden en het creëren van de ervaring van vrede en geluk op basis van mindfulness (aandacht, bewustzijn, aanvaarding) en heartfulness (mededogen, ‘compassion'). In Deel II wordt levenskunst verder uitgediept om met meer wijsheid en resourcefulness (vaardigheid, veerkracht, ‘empowerment') met het leven om te gaan. Hoe kunnen we op grond van eigen inzichten en waarden meer inhoud en vorm geven en het beste en het grootste in onszelf wakker maken? Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan meer interactieve, communicatieve en sociale vaardigheden en perspectieven. De mens leeft immers nooit alleen en het is wenselijk meer in synergie met de kracht, de inspiratie en de visie van anderen te leren leven in plaats van in afzondering, conflict en strijd. De Strategie van het Geluk is een filosofische en spirituele reisapotheek, een deskundigheidsverhogend welzijnspakket met een synthese van elementen uit het hedendaagse Westerse denken en de tijdloze wijsheid uit Oosterse en andere culturen, om de kleine en grote tragedies van het leven positiever en met meer lichtheid te benaderen. Het gaat niet om magische technieken, mirakelremedies, tegeltjeswijsheden of (pseudo)spirituele vluchtwegen, maar om inspirerende ideeën die duurzaam werken voor eenieder die beperkende overtuigingen wil laten varen en de moeite wil nemen met nieuwe ogen naar het leven te kijken. Het gaat om het aanreiken van bevrijdende en empowerende inzichten die de deur openen naar het creëren van nieuwe ervaringen.

Opvoeding is een verpletterende verantwoordelijkheid, onder meer door het gegeven dat de mens van alle dieren in de minst volgroeide toestand ter wereld komt. Daardoor heeft hij nog heel veel te leren zodat de opvoeding bij de mens een uitzonderlijk belangrijke rol speelt. Volwassenen moeten dan ook uitkijken waar ze lopen, want een kind zal zijn voetjes in hun voetsporen zetten. Kinderen die onvoldoende leren dat ze welkom zijn en dat ze het leven met vertrouwen tegemoet kunnen zien, worden vaak volwassenen die tot op oudere leeftijd de goedkeuring van hun ouders blijven zoeken of gekweld worden door de vraag of ze wel goed genoeg zijn. Een bewustzijn dat door deze vraag gegijzeld wordt, is nauwelijks beschikbaar voor andere taken of bezigheden. Kinderen zijn onvermijdelijk opgesloten en gevangen in een kerngezinnetje bij mensen die ze niet gekozen hebben, op een plaats die ze niet gekozen hebben en krijgen een opvoeding waar ze niet voor gekozen hebben. In onze samenleving worden kinderen vaak samengebracht in voorzieningen waar ze 'opgevangen' worden zodat ouders ervan verlost worden en zich met belangrijker zaken kunnen bezighouden. Daardoor zien kinderen hun ouders soms nog maar enkele uren per dag en blijven gespeend van het contact met volwassenen dat ze nochtans nodig hebben om zelf naar volwassenheid te kunnen opgroeien. Aan het andere uiteinde van het leven worden ook ouderen en bejaarden samengebracht in opvang-, rust- of verzorgingstehuizen met vrijwel geen contact meer met de rest van de samenleving. Daardoor verliezen zij ook elke zin in het leven en vragen zij zich af waartoe ze er nog moeten zijn en of ze niet alleen maar een last zijn. Hun rol zou nochtans duidelijk moeten zijn: het doorgeven van wijsheid, zin en betekenis van het leven. Jongeren zijn beter in technologie maar ouderen zouden beter moeten zijn in levenswijsheid. Vele ouderen hebben in onze samenleving echter zelf niet de kans gehad veel wijsheid op te doen. Daardoor valt het normale intergenerationele verloop van het leven vrijwel stil, met name het in de loop van de jaren opdoen van wijsheid uit eigen ervaring en uit die van anderen, waarna deze wijsheid kan terugstromen naar jongeren. Eenvoudiger gezegd: om een kind op te voeden, is een heel dorp nodig. Levenskunst en levenswijsheid zijn daardoor in onze samenleving niet ingebed en maken nagenoeg geen deel uit van het bewustzijn van de hedendaagse mens. Opvoeden tot volwassenheid en zelfredzaamheid heeft plaats gemaakt voor een steeds clichématiger kwetsbaarheidscultus en adoratie van sentimentaliteit. Het gevolg is dat mensen met normale levensproblemen niet terecht kunnen bij medemensen maar dat vrijwel onmiddellijk gesproken wordt van 'psychische problemen' waarvoor 'gespecialiseerde zorg' noodzakelijk is. Met de gekende wachtlijsten als gevolg. Daarbij komt het niet zelden voor dat ouderen met levensvragen 'opgevangen' worden door jongeren met een indrukwekkend diploma en veel diagnostische kennis en uitgerust met gevalideerde protocols en trajecten, maar met bijzonder weinig levenservaring of wijsheid. Wij hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden. Het is al uitgevonden. Ook veel wijsheid is al bedacht door grote geesten, schrijvers, denkers, filosofen uit heden of verleden, die het beschikbaar hebben gesteld via de boeken die zij geschreven hebben. Boeken kunnen belangrijker zijn dan psychologen of psychiaters.

Derde in een reeks van vijf lezingen van Deel II van de Strategie van het Geluk. In Deel I van deze lezingenreeks werd specifiek aandacht besteed aan de eerste belangrijke vraag van levenskunst, met name het omgaan met diverse vormen van lijden en het creëren van de ervaring van vrede en geluk op basis van mindfulness (aandacht, bewustzijn, aanvaarding) en heartfulness (mededogen, ‘compassion'). In Deel II wordt levenskunst verder uitgediept om met meer wijsheid en resourcefulness (vaardigheid, veerkracht, ‘empowerment') met het leven om te gaan. Hoe kunnen we op grond van eigen inzichten en waarden meer inhoud en vorm geven en het beste en het grootste in onszelf wakker maken? Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan meer interactieve, communicatieve en sociale vaardigheden en perspectieven. De mens leeft immers nooit alleen en het is wenselijk meer in synergie met de kracht, de inspiratie en de visie van anderen te leren leven in plaats van in afzondering, conflict en strijd. De Strategie van het Geluk is een filosofische en spirituele reisapotheek, een deskundigheidsverhogend welzijnspakket met een synthese van elementen uit het hedendaagse Westerse denken en de tijdloze wijsheid uit Oosterse en andere culturen, om de kleine en grote tragedies van het leven positiever en met meer lichtheid te benaderen. Het gaat niet om magische technieken, mirakelremedies, tegeltjeswijsheden of (pseudo)spirituele vluchtwegen, maar om inspirerende ideeën die duurzaam werken voor eenieder die beperkende overtuigingen wil laten varen en de moeite wil nemen met nieuwe ogen naar het leven te kijken. Het gaat om het aanreiken van bevrijdende en empowerende inzichten die de deur openen naar het creëren van nieuwe ervaringen.

Tweede in een reeks van vijf lezingen van Deel II van de Strategie van het Geluk. In Deel I van deze lezingenreeks werd specifiek aandacht besteed aan de eerste belangrijke vraag van levenskunst, met name het omgaan met diverse vormen van lijden en het creëren van de ervaring van vrede en geluk op basis van mindfulness (aandacht, bewustzijn, aanvaarding) en heartfulness (mededogen, ‘compassion'). In Deel II wordt levenskunst verder uitgediept om met meer wijsheid en resourcefulness (vaardigheid, veerkracht, ‘empowerment') met het leven om te gaan. Hoe kunnen we op grond van eigen inzichten en waarden meer inhoud en vorm geven en het beste en het grootste in onszelf wakker maken? Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan meer interactieve, communicatieve en sociale vaardigheden en perspectieven. De mens leeft immers nooit alleen en het is wenselijk meer in synergie met de kracht, de inspiratie en de visie van anderen te leren leven in plaats van in afzondering, conflict en strijd. De Strategie van het Geluk is een filosofische en spirituele reisapotheek, een deskundigheidsverhogend welzijnspakket met een synthese van elementen uit het hedendaagse Westerse denken en de tijdloze wijsheid uit Oosterse en andere culturen, om de kleine en grote tragedies van het leven positiever en met meer lichtheid te benaderen. Het gaat niet om magische technieken, mirakelremedies, tegeltjeswijsheden of (pseudo)spirituele vluchtwegen, maar om inspirerende ideeën die duurzaam werken voor eenieder die beperkende overtuigingen wil laten varen en de moeite wil nemen met nieuwe ogen naar het leven te kijken. Het gaat om het aanreiken van bevrijdende en empowerende inzichten die de deur openen naar het creëren van nieuwe ervaringen.

In de benadering van Gerbert Bakx is het boeddhisme op de eerste plaats een levenskunst, een humanisme, een praktische existentiële filosofie die niet gebaseerd is op het geloof in een goddelijke voorziening of een hiernamaals, niet op de klassieke wortel van een beloning in een hypothetische hemel of op de stok van een mogelijk verblijf in de hel, maar op de menselijke vermogens die hier en nu aanwezig zijn. Net zoals de relativiteitstheorie een eenvoudige, compacte en elegante formulering van het fysieke universum is, is het boeddhisme dat voor het mentale universum en het leven van de geest. En net als de relativiteitstheorie van Einstein lijkt het boeddhisme aanvankelijk vreemd en moeilijk omdat de uitspraken van de Boeddha zo radicaal zijn en ingaan tegen het zwaartekrachtveld van onze gewoonten en ons intuïtieve 'weten', met name wat betreft het lijden. Maar net als met de relativiteitstheorie wordt de echte schoonheid en diepte pas duidelijk als men de duidelijke, heldere en indringende formuleringen echt begrepen en geïntegreerd heeft en net zoals de relativiteitstheorie kan men het boeddhisme steeds weer opnieuw bestuderen en altijd weer dieper begrijpen. Mindfulness is geen leer maar is (net als de westerse wetenschap) een methode, met name een contemplatieve onderzoeksmethode van de interne ervaring, die vooral in het Oosten werd ontwikkeld, maar die recenter - onder meer onder invloed van Jon Kabat-Zinn en de onlangs overleden Thich Nhat Hanh - ook door de westerse psychologie en psychotherapie werd ontdekt als een bijzonder interessante methode om tot meer welzijn te komen. Mindfulness komt in wezen neer op het leren beoefenen van de dharma, d.i. de leer van de Boeddha, hoofdzakelijk in de vorm van bewustzijn en meditatie. Bij meditatie moet niet op de eerste plaats aan kussentjes, kaarsjes, wierook of belletjes gedacht worden, maar aan een praktische, filosofische, beschouwende levenswijze en aan het nemen van verantwoordelijkheid voor het eigen welzijn in het leven van elke dag. De bedoeling van meditatie is niet gedachten en emoties te bedwingen of te controleren, maar te beletten door gedachten en emoties gecontroleerd te worden. Het komt neer op het inzicht dat gedachten op de eerste plaats alleen maar gedachten zijn, dat wil zeggen zuiver psychische gebeurtenissen die niet noodzakelijk naar een actuele realiteit verwijzen, en dat emoties in de meeste gevallen reacties op gedachten zijn. Door deze inzichten ontstaat de mogelijkheid gedachten en emoties te creëren die ons groter maken en ons welzijn vergroten. De uiteindelijke bedoeling is in het dagelijkse leven een houding van welwillendheid, sereniteit en welzijn te gaan beoefenen. Ook bij coaching en therapie kan mindfulness een belangrijke rol spelen. Eindelijk komt men ook in het westen tot het inzicht dat de meeste problemen niet verdwijnen of opgelost worden door vechten en strijden. Een houding van ‘peace of mind' en van sereniteit blijkt veel effectiever te zijn.

In Deel I van deze lezingenreeks werd specifiek aandacht besteed aan de eerste belangrijke vraag van levenskunst, met name het omgaan met diverse vormen van lijden en het creëren van de ervaring van vrede en geluk op basis van mindfulness (aandacht, bewustzijn, aanvaarding) en heartfulness (mededogen, ‘compassion'). In Deel II wordt levenskunst verder uitgediept om met meer wijsheid en resourcefulness (vaardigheid, veerkracht, ‘empowerment') met het leven om te gaan. Hoe kunnen we op grond van eigen inzichten en waarden meer inhoud en vorm geven en het beste en het grootste in onszelf wakker maken? Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan meer interactieve, communicatieve en sociale vaardigheden en perspectieven. De mens leeft immers nooit alleen en het is wenselijk meer in synergie met de kracht, de inspiratie en de visie van anderen te leren leven in plaats van in afzondering, conflict en strijd. De Strategie van het Geluk is een filosofische en spirituele reisapotheek, een deskundigheidsverhogend welzijnspakket met een synthese van elementen uit het hedendaagse Westerse denken en de tijdloze wijsheid uit Oosterse en andere culturen, om de kleine en grote tragedies van het leven positiever en met meer lichtheid te benaderen. Het gaat niet om magische technieken, mirakelremedies, tegeltjeswijsheden of (pseudo)spirituele vluchtwegen, maar om inspirerende ideeën die duurzaam werken voor eenieder die beperkende overtuigingen wil laten varen en de moeite wil nemen met nieuwe ogen naar het leven te kijken. Het gaat om het aanreiken van bevrijdende en empowerende inzichten die de deur openen naar het creëren van nieuwe ervaringen.

De evolutie kan gezien worden als een proces van toename van kennis, intelligentie en bewustzijn. Van de impliciete kennis bij amoeben, zonnebloemen en dieren, naar de expliciete kennis van de mens. Alleen de mens weet dat hij weet en kan nadenken over zijn weten. Zijn kennis is expliciet. Door het expliciet worden van de kennis, wordt ze bewust en kan ze bewust aangewend worden. Daardoor wordt zij bereikbaar en inzetbaar om kennis op te bouwen, werktuigen en technische hulpmiddelen te vervaardigen, en geschiedenis, cultuur en moraliteit te ontwikkelen. Nadenken over het eigen weten, komt neer op een transformatie naar een hoger niveau van abstractie. Dat is mogelijk door de taal. Door de taal kunnen, net als door de wiskunde, ervaringsgegevens getransformeerd worden naar een hoger niveau van abstractie. Op dat hogere niveau kunnen dan respectievelijk logische bewerkingen of wiskundige operaties uitgevoerd worden, waarna het verkregen resultaat terug kan getransformeerd worden naar het niveau van het concrete leven. Op die manier kan kennis opgebouwd worden. Het ontstaan en de ontwikkeling van intelligentie en bewustzijn lijken emergente fenomenen te zijn, zoals het ontstaan van het leven zelf. Door zijn bewustzijn van de omgeving en van zichzelf beschikt de mens over een unieke vrijheid, onvoorspelbaarheid en verantwoordelijkheid. Door over deze kennis en intelligentie na te denken, wordt ook duidelijk dat zij niet afhankelijk is van de aard van de drager en dat zij ook ingebouwd kan worden in technische apparaten. Dat is het begin van kunstmatige intelligentie. Het is opmerkelijk hoe de mens altijd hulpmiddelen, gereedschappen, apparaten en machines heeft uitgevonden waarmee hij zijn eigen lichamelijke en mentale mogelijkheden voortdurend heeft uitgebreid, terwijl hij omgekeerd door nadenken over die artefacten steeds ook weer dingen over zichzelf ontdekt.

Derde lezing over angst in een reeks van drie. Angst is universeel en altijd aanwezig, in alle tijden en in alle culturen. Angst is een probleem voor iedereen, maar niet iedereen heeft een angstprobleem. In de angst komt de mens zichzelf tegen zoals haast nergens anders, tenzij in een toestand van depressie. Maar de moeilijkheden waarin de mens met zichzelf geconfronteerd wordt, zijn ook uitdagingen, mogelijkheden en leermomenten waarin de mens zichzelf beter kan leren kennen en voor zichzelf meer transparant kan worden. Dat geldt met name voor de vaak verbijsterende verhouding of kloof tussen emotie en rede, waarin het evolutionaire verleden steeds weer tot uiting komt. Angst is dan ook geen negatief fenomeen dat bestreden of overwonnen zou moeten worden, maar is een biologisch gegeven dat in de evolutie bijzonder nuttig en zinvol was. In een natuur vol gevaren en dreigingen van veelal veel krachtiger, sneller en altijd hongerige roofdieren, was angst voor de eerder zwakke mens immers levensreddend. Wie niet voldoende angstig was, had geen schijn van kans in de meedogenloze concurrentie om het bestaan en viel bij gebrek aan nakomelingen uit de evolutionaire boot. Angst was noodzakelijk om te overleven. De huidige mens stamt dan ook af van voorouders die voldoende angstig waren om in leven te blijven. In de hedendaagse samenleving, waar onze levensomstandigheden drastisch veranderd zijn en we ons doorgaans veilig kunnen bewegen, is echter vooral redelijkheid vereist en is angst veel minder nuttig geworden en is zelfs een van de meest gehoorde klachten geworden. Leven is voortdurend ingaan tegen de genadeloze en universele toename van entropie. Zoals een boom tegen de zwaartekracht in groeit, moet de mens zich met wijsheid en redelijkheid handhaven en staande houden tegen een regressieve, archaïsche, evolutionair bepaalde intuïtieve en emotionele zwaartekracht die oorzaak is van dystopische tendensen en verschijnselen als individueel en maatschappelijk onwelzijn, conflict en oorlog. Gerbert Bakx legt uit hoe we op een redelijke en volwassen manier met angst kunnen omgaan. Dat doet hij door inzicht te geven in het fenomeen, het vanuit verschillende invalshoeken te benaderen en vooral door manieren aan te reiken om van klacht en machteloosheid naar kracht en vrijheid te komen.

Tweede lezing over angst in een reeks van drie. Angst is universeel en altijd aanwezig, in alle tijden en in alle culturen. Angst is een probleem voor iedereen, maar niet iedereen heeft een angstprobleem. In de angst komt de mens zichzelf tegen zoals haast nergens anders, tenzij in een toestand van depressie. Maar de moeilijkheden waarin de mens met zichzelf geconfronteerd wordt, zijn ook uitdagingen, mogelijkheden en leermomenten waarin de mens zichzelf beter kan leren kennen en voor zichzelf meer transparant kan worden. Dat geldt met name voor de vaak verbijsterende verhouding of kloof tussen emotie en rede, waarin het evolutionaire verleden steeds weer tot uiting komt. Angst is dan ook geen negatief fenomeen dat bestreden of overwonnen zou moeten worden, maar is een biologisch gegeven dat in de evolutie bijzonder nuttig en zinvol was. In een natuur vol gevaren en dreigingen van veelal veel krachtiger, sneller en altijd hongerige roofdieren, was angst voor de eerder zwakke mens immers levensreddend. Wie niet voldoende angstig was, had geen schijn van kans in de meedogenloze concurrentie om het bestaan en viel bij gebrek aan nakomelingen uit de evolutionaire boot. Angst was noodzakelijk om te overleven. De huidige mens stamt dan ook af van voorouders die voldoende angstig waren om in leven te blijven. In de hedendaagse samenleving, waar onze levensomstandigheden drastisch veranderd zijn en we ons doorgaans veilig kunnen bewegen, is echter vooral redelijkheid vereist en is angst veel minder nuttig geworden en is zelfs een van de meest gehoorde klachten geworden. Leven is voortdurend ingaan tegen de genadeloze en universele toename van entropie. Zoals een boom tegen de zwaartekracht in groeit, moet de mens zich met wijsheid en redelijkheid handhaven en staande houden tegen een regressieve, archaïsche, evolutionair bepaalde intuïtieve en emotionele zwaartekracht die oorzaak is van dystopische tendensen en verschijnselen als individueel en maatschappelijk onwelzijn, conflict en oorlog. Gerbert Bakx legt uit hoe we op een redelijke en volwassen manier met angst kunnen omgaan. Dat doet hij door inzicht te geven in het fenomeen, het vanuit verschillende invalshoeken te benaderen en vooral door manieren aan te reiken om van klacht en machteloosheid naar kracht en vrijheid te komen.

Angst is universeel en altijd aanwezig, in alle tijden en in alle culturen. Angst is een probleem voor iedereen, maar niet iedereen heeft een angstprobleem. In de angst komt de mens zichzelf tegen zoals haast nergens anders, tenzij in een toestand van depressie. Maar de moeilijkheden waarin de mens met zichzelf geconfronteerd wordt, zijn ook uitdagingen, mogelijkheden en leermomenten waarin de mens zichzelf beter kan leren kennen en voor zichzelf meer transparant kan worden. Dat geldt met name voor de vaak verbijsterende verhouding of kloof tussen emotie en rede, waarin het evolutionaire verleden steeds weer tot uiting komt. Angst is dan ook geen negatief fenomeen dat bestreden of overwonnen zou moeten worden, maar is een biologisch gegeven dat in de evolutie bijzonder nuttig en zinvol was. In een natuur vol gevaren en dreigingen van veelal veel krachtiger, sneller en altijd hongerige roofdieren, was angst voor de eerder zwakke mens immers levensreddend. Wie niet voldoende angstig was, had geen schijn van kans in de meedogenloze concurrentie om het bestaan en viel bij gebrek aan nakomelingen uit de evolutionaire boot. Angst was noodzakelijk om te overleven. De huidige mens stamt dan ook af van voorouders die voldoende angstig waren om in leven te blijven. In de hedendaagse samenleving, waar onze levensomstandigheden drastisch veranderd zijn en we ons doorgaans veilig kunnen bewegen, is echter vooral redelijkheid vereist en is angst veel minder nuttig geworden en is zelfs een van de meest gehoorde klachten geworden. Leven is voortdurend ingaan tegen de genadeloze en universele toename van entropie. Zoals een boom tegen de zwaartekracht in groeit, moet de mens zich met wijsheid en redelijkheid handhaven en staande houden tegen een regressieve, archaïsche, evolutionair bepaalde intuïtieve en emotionele zwaartekracht die oorzaak is van dystopische tendensen en verschijnselen als individueel en maatschappelijk onwelzijn, conflict en oorlog. Gerbert Bakx legt uit hoe we op een redelijke en volwassen manier met angst kunnen omgaan. Dat doet hij door inzicht te geven in het fenomeen, het vanuit verschillende invalshoeken te benaderen en vooral door manieren aan te reiken om van klacht en machteloosheid naar kracht en vrijheid te komen.

Derde en laatste in een reeks van drie lezingen over posttraumatische stress en posttraumatische groei. Iedereen krijgt vroeger of later in het leven te maken met ongevraagde en ongewenste gebeurtenissen die moeilijk te verwerken kunnen zijn. Zij lijken bij het leven zelf te behoren en soms lijkt het leven wel Fifty Shades of Trauma. Sommige mensen lijken daar makkelijker mee om te kunnen gaan dan andere en vaak wordt dat toegeschreven aan eigenschappen als zelfvertrouwen of veerkracht. Dan rijst snel de vraag of dit vaste eigenschappen van de betrokkene zijn, dan wel of ze ontwikkeld kunnen worden…. Traumatische gebeurtenissen zijn onverwachte, ongewenste, ingrijpende gebeurtenissen die niet alleen een grote emotionele impact kunnen hebben, maar die volgens velen langdurige of zelfs blijvende wonden, kwetsuren en littekens kunnen veroorzaken. Als men er zo naar kijkt, veroorzaakt een trauma aanzienlijk lijden, voor jezelf en voor je omgeving. Men verliest elk houvast, twijfelt aan de zin van het leven en het kan aanleiding zijn tot depressie, verslaving of zelfs suïcide. Is dit de enige manier om naar traumatische gebeurtenissen te kijken? Wat is de logica van posttraumatische stress en wat met posttraumatische groei? Hebben bloemen en bomen geen zon EN regen nodig om te bloeien? In deze lezingen behandelt Dr. Gerbert Bakx de vraag hoe met meer levenskunst met ongevraagde verrassingen en uitdagingen van het leven kan worden omgegaan.

Tweede in een reeks van drie lezingen over posttraumatische stress en posttraumatische groei. Iedereen krijgt vroeger of later in het leven te maken met ongevraagde en ongewenste gebeurtenissen die moeilijk te verwerken kunnen zijn. Zij lijken bij het leven zelf te behoren en soms lijkt het leven wel Fifty Shades of Trauma. Sommige mensen lijken daar makkelijker mee om te kunnen gaan dan andere en vaak wordt dat toegeschreven aan eigenschappen als zelfvertrouwen of veerkracht. Dan rijst snel de vraag of dit vaste eigenschappen van de betrokkene zijn, dan wel of ze ontwikkeld kunnen worden…. Traumatische gebeurtenissen zijn onverwachte, ongewenste, ingrijpende gebeurtenissen die niet alleen een grote emotionele impact kunnen hebben, maar die volgens velen langdurige of zelfs blijvende wonden, kwetsuren en littekens kunnen veroorzaken. Als men er zo naar kijkt, veroorzaakt een trauma aanzienlijk lijden, voor jezelf en voor je omgeving. Men verliest elk houvast, twijfelt aan de zin van het leven en het kan aanleiding zijn tot depressie, verslaving of zelfs suïcide. Is dit de enige manier om naar traumatische gebeurtenissen te kijken? Wat is de logica van posttraumatische stress en wat met posttraumatische groei? Hebben bloemen en bomen geen zon EN regen nodig om te bloeien? In deze lezingen behandelt Dr. Gerbert Bakx de vraag hoe met meer levenskunst met ongevraagde verrassingen en uitdagingen van het leven kan worden omgegaan.

Iedereen krijgt vroeger of later in het leven te maken met ongevraagde en ongewenste gebeurtenissen die moeilijk te verwerken kunnen zijn. Zij lijken bij het leven zelf te behoren en soms lijkt het leven wel Fifty Shades of Trauma. Sommige mensen lijken daar makkelijker mee om te kunnen gaan dan andere en vaak wordt dat toegeschreven aan eigenschappen als zelfvertrouwen of veerkracht. Dan rijst snel de vraag of dit vaste eigenschappen van de betrokkene zijn, dan wel of ze ontwikkeld kunnen worden…. Traumatische gebeurtenissen zijn onverwachte, ongewenste, ingrijpende levensgebeurtenissen die niet alleen een grote emotionele impact kunnen hebben, maar die volgens velen langdurige of zelfs blijvende wonden, kwetsuren en littekens kunnen veroorzaken. Als men er zo naar kijkt, veroorzaakt een trauma aanzienlijk lijden, voor jezelf en voor je omgeving. Men verliest elk houvast, twijfelt aan de zin van het leven en het kan aanleiding zijn tot depressie, verslaving of zelfs suïcide. Is dit de enige manier om naar traumatische gebeurtenissen te kijken? Wat is de logica van posttraumatische stress en wat met posttraumatische groei? In deze lezingen behandelt Dr. Gerbert Bakx de vraag hoe met meer levenskunst met ongevraagde verrassingen en uitdagingen van het leven kan worden omgegaan.

Eerste van een reeks van vijf lezingen over levenskunst. Deze steeds weer hernomen en toch voortdurend vernieuwde lezingenreeks, waarover Dr. Bakx ook succesrijke boeken schreef, mag zich nog steeds in een grote belangstelling verheugen. Dat is ook normaal: gelukkig zijn wil immers iedereen! En zolang het leven meezit, kán ook iedereen het wel. Maar gelukkig zijn als het leven niet meezit, als het leven ons niet toelacht en ons uit onze comfortzone drijft, dat is heel iets anders. De cijfers over depressie, burn-out, verslaving, zelfgekozen levensbeëindiging en andere vormen van levensmoeheid, evenals de cijfers over het gebruik van geneesmiddelen, spreken voor zich. Levenskunst, het vormgeven aan het goede leven, is immers geen vanzelfsprekendheid, in tegenstelling tot lijden dat als vanzelf lijkt te ontstaan als gevolg van omstandigheden. Zo vormde de coronatijd voor velen een aanleiding om zich ongelukkig te voelen en de moed te verliezen. Anderen vonden dan weer dat deze pandemie ook mogelijkheden bood om meer aandacht te schenken aan het persoonlijke leven. Levenskunst moet aangeleerd worden, net als dansen of vioolspelen. Net als dansen of vioolspelen lijkt het ook moeilijk voor wie het niet geleerd heeft, maar is het gemakkelijk voor wie het wel geleerd heeft. Het gaat over het ontwikkelen van menselijke mogelijkheden en vergt inzicht, motivatie en wijsheid. Deze lezingen gaan dan ook niet om tips en tricks, magische rituelen of technieken, mirakelremedies, (pseudo)spirituele vluchtwegen of tegeltjeswijsheden, maar om concrete en praktische existentiële inzichten op basis van een inspirerende, emanciperende en empowerende visie die duurzaam werkt voor wie met nieuwe ogen naar het leven wil leren kijken en de echte ingrediënten van een gelukkiger leven wil leren kennen.

Tweede van een reeks van vijf lezingen over levenskunst. Deze steeds weer hernomen en toch voortdurend vernieuwde lezingenreeks, waarover Dr. Bakx ook succesrijke boeken schreef, mag zich nog steeds in een grote belangstelling verheugen. Dat is ook normaal: gelukkig zijn wil immers iedereen! En zolang het leven meezit, kán ook iedereen het wel. Maar gelukkig zijn als het leven niet meezit, als het leven ons niet toelacht en ons uit onze comfortzone drijft, dat is heel iets anders. De cijfers over depressie, burn-out, verslaving, zelfgekozen levensbeëindiging en andere vormen van levensmoeheid, evenals de cijfers over het gebruik van geneesmiddelen, spreken voor zich. Levenskunst, het vormgeven aan het goede leven, is immers geen vanzelfsprekendheid, in tegenstelling tot lijden dat als vanzelf lijkt te ontstaan als gevolg van omstandigheden. Zo vormde de coronatijd voor velen een aanleiding om zich ongelukkig te voelen en de moed te verliezen. Anderen vonden dan weer dat deze pandemie ook mogelijkheden bood om meer aandacht te schenken aan het persoonlijke leven. Levenskunst moet aangeleerd worden, net als dansen of vioolspelen. Net als dansen of vioolspelen lijkt het ook moeilijk voor wie het niet geleerd heeft, maar is het gemakkelijk voor wie het wel geleerd heeft. Het gaat over het ontwikkelen van menselijke mogelijkheden en vergt inzicht, motivatie en wijsheid. Deze lezingen gaan dan ook niet om tips en tricks, magische rituelen of technieken, mirakelremedies, (pseudo)spirituele vluchtwegen of tegeltjeswijsheden, maar om concrete en praktische existentiële inzichten op basis van een inspirerende, emanciperende en empowerende visie die duurzaam werkt voor wie met nieuwe ogen naar het leven wil leren kijken en de echte ingrediënten van een gelukkiger leven wil leren kennen.

Derde van een reeks van vijf lezingen over levenskunst. Deze steeds weer hernomen en toch voortdurend vernieuwde lezingenreeks, waarover Dr. Bakx ook succesrijke boeken schreef, mag zich nog steeds in een grote belangstelling verheugen. Dat is ook normaal: gelukkig zijn wil immers iedereen! En zolang het leven meezit, kán ook iedereen het wel. Maar gelukkig zijn als het leven niet meezit, als het leven ons niet toelacht en ons uit onze comfortzone drijft, dat is heel iets anders. De cijfers over depressie, burn-out, verslaving, zelfgekozen levensbeëindiging en andere vormen van levensmoeheid, evenals de cijfers over het gebruik van geneesmiddelen, spreken voor zich. Levenskunst, het vormgeven aan het goede leven, is immers geen vanzelfsprekendheid, in tegenstelling tot lijden dat als vanzelf lijkt te ontstaan als gevolg van omstandigheden. Zo vormde de coronatijd voor velen een aanleiding om zich ongelukkig te voelen en de moed te verliezen. Anderen vonden dan weer dat deze pandemie ook mogelijkheden bood om meer aandacht te schenken aan het persoonlijke leven. Levenskunst moet aangeleerd worden, net als dansen of vioolspelen. Net als dansen of vioolspelen lijkt het ook moeilijk voor wie het niet geleerd heeft, maar is het gemakkelijk voor wie het wel geleerd heeft. Het gaat over het ontwikkelen van menselijke mogelijkheden en vergt inzicht, motivatie en wijsheid. Deze lezingen gaan dan ook niet om tips en tricks, magische rituelen of technieken, mirakelremedies, (pseudo)spirituele vluchtwegen of tegeltjeswijsheden, maar om concrete en praktische existentiële inzichten op basis van een inspirerende, emanciperende en empowerende visie die duurzaam werkt voor wie met nieuwe ogen naar het leven wil leren kijken en de echte ingrediënten van een gelukkiger leven wil leren kennen.

Vierde van een reeks van vijf lezingen over levenskunst. Deze steeds weer hernomen en toch voortdurend vernieuwde lezingenreeks, waarover Dr. Bakx ook succesrijke boeken schreef, mag zich nog steeds in een grote belangstelling verheugen. Dat is ook normaal: gelukkig zijn wil immers iedereen! En zolang het leven meezit, kán ook iedereen het wel. Maar gelukkig zijn als het leven niet meezit, als het leven ons niet toelacht en ons uit onze comfortzone drijft, dat is heel iets anders. De cijfers over depressie, burn-out, verslaving, zelfgekozen levensbeëindiging en andere vormen van levensmoeheid, evenals de cijfers over het gebruik van geneesmiddelen, spreken voor zich. Levenskunst, het vormgeven aan het goede leven, is immers geen vanzelfsprekendheid, in tegenstelling tot lijden dat als vanzelf lijkt te ontstaan als gevolg van omstandigheden. Zo vormde de coronatijd voor velen een aanleiding om zich ongelukkig te voelen en de moed te verliezen. Anderen vonden dan weer dat deze pandemie ook mogelijkheden bood om meer aandacht te schenken aan het persoonlijke leven. Levenskunst moet aangeleerd worden, net als dansen of vioolspelen. Net als dansen of vioolspelen lijkt het ook moeilijk voor wie het niet geleerd heeft, maar is het gemakkelijk voor wie het wel geleerd heeft. Het gaat over het ontwikkelen van menselijke mogelijkheden en vergt inzicht, motivatie en wijsheid. Deze lezingen gaan dan ook niet om tips en tricks, magische rituelen of technieken, mirakelremedies, (pseudo)spirituele vluchtwegen of tegeltjeswijsheden, maar om concrete en praktische existentiële inzichten op basis van een inspirerende, emanciperende en empowerende visie die duurzaam werkt voor wie met nieuwe ogen naar het leven wil leren kijken en de echte ingrediënten van een gelukkiger leven wil leren kennen.

Vijfde van een reeks van vijf lezingen over levenskunst. Deze steeds weer hernomen en toch voortdurend vernieuwde lezingenreeks, waarover Dr. Bakx ook succesrijke boeken schreef, mag zich nog steeds in een grote belangstelling verheugen. Dat is ook normaal: gelukkig zijn wil immers iedereen! En zolang het leven meezit, kán ook iedereen het wel. Maar gelukkig zijn als het leven niet meezit, als het leven ons niet toelacht en ons uit onze comfortzone drijft, dat is heel iets anders. De cijfers over depressie, burn-out, verslaving, zelfgekozen levensbeëindiging en andere vormen van levensmoeheid, evenals de cijfers over het gebruik van geneesmiddelen, spreken voor zich. Levenskunst, het vormgeven aan het goede leven, is immers geen vanzelfsprekendheid, in tegenstelling tot lijden dat als vanzelf lijkt te ontstaan als gevolg van omstandigheden. Zo vormde de coronatijd voor velen een aanleiding om zich ongelukkig te voelen en de moed te verliezen. Anderen vonden dan weer dat deze pandemie ook mogelijkheden bood om meer aandacht te schenken aan het persoonlijke leven. Levenskunst moet aangeleerd worden, net als dansen of vioolspelen. Net als dansen of vioolspelen lijkt het ook moeilijk voor wie het niet geleerd heeft, maar is het gemakkelijk voor wie het wel geleerd heeft. Het gaat over het ontwikkelen van menselijke mogelijkheden en vergt inzicht, motivatie en wijsheid. Deze lezingen gaan dan ook niet om tips en tricks, magische rituelen of technieken, mirakelremedies, (pseudo)spirituele vluchtwegen of tegeltjeswijsheden, maar om concrete en praktische existentiële inzichten op basis van een inspirerende, emanciperende en empowerende visie die duurzaam werkt voor wie met nieuwe ogen naar het leven wil leren kijken en de echte ingrediënten van een gelukkiger leven wil leren kennen.

Volwassen worden is het lustprincipe overstijgen of eraan ontgroeien en de realiteit leren aanvaarden - die niet altijd om de eigen verlangens draait en vaak onbegrijpelijk en absurd is - zonder meteen in een slachtofferretoriek te vervallen en te hopen (of te eisen) dat een mama, de psychiatrie, de overheid of 'het systeem' onmiddellijk ter hulp zullen snellen om alles op te lossen en 'in orde te maken'. Volwassen worden is ook zich bewust worden van de creatieve/performatieve/hypnotische functie van de taal en daar steeds bewuster en doordachter mee omgaan. Om te groeien hebben bloemen en bomen zon EN regen nodig. Om volwassen te worden hebben mensen moederlijke EN vaderlijke functie nodig, de dionysische EN de apollinische functie. De moeder zet het kind op de wereld. De vader zet het kind in de wered. De 'moederlijke functie' is de zorglogica, de emotie-retoriek, het sentimentalisme, het kwetsbaarheidsdiscours, de slachtofferlogica en de psychologisering, maar ook de feelgood-cultuur met zijn bonbons, zijn leukigheid, zijn gemakkelijk plezier en zijn kudde-amusement. De 'vaderlijke functie' is de redelijkheid, de kritische en ethische reflectie, de filosofische verdieping, de waarde-gerichte levenskunst en het individuele nadenken over de realiteit en over de mens. De vaderlijke functie is ook het bijbrengen van helpende inzichten over het leven, met name over de logica van de diverse vormen van lijden (angst, boosheid, verdriet, rouwen...) en hoe het lijden te beëindigen door wijsheid. De vaderlijke functie betekent niet alleen de verstoring, maar ook de redding en de bevrijding van het kind uit de verstikkende omhelzing van de moeder en van de moeder uit de benauwende emotionele verstrengeling met haar kind. Het is belangrijk te begrijpen dat het om een functie gaat, niet om de personen. Het is dan ook belangrijk te begrijpen dat de moederlijke functie en de vaderlijke functie zowel door de persoon van de moeder als door de persoon van de vader kunnen worden uitgeoefend, zij het dat er in de meeste gevallen wel een zekere voorkeur zal zijn. Niet alle moeilijke levenservaringen zijn 'zware' trauma's of 'psychische problemen' waarvoor 'psychologische hulp' noodzakelijk is. Soms zijn het gewoon dingen om over na te denken, leermomenten op de weg naar volwassenheid.

‘Het goede' is het bestaan en bestaan of ‘zijn' is ‘het goede'. Bestaan is een positief gegeven (positum = wat gegeven is). Wat bestaat, wat is, is goed omdat het bestaat, omdat het er is. ‘Het goede' bestaat in al wat bestaat. Al wat bestaat is dus goed in zijn bestaan, in zijn wezen. Al wat bestaat, streeft naar een beter, een meer volmaakt bestaan. Het verdient dus onze welwillendheid. ‘Het kwaad' heeft als dusdanig géén eigen ‘bestaan'. Het is geen positief gegeven. Het ‘bestaat' niet. Het is een niet-bestaan, een negatie van bestaan. Zoals duisternis niet bestaat: er is alleen afwezigheid van licht. En zoals gaten in een kaas niet bestaan: er is alleen afwezigheid van kaas. ‘Het kwaad', het ‘negatieve' is wat het bestaan negeert of er tegen ingaat in de vorm van handelingen/daden die bestaan belemmeren of vernietigen. Het is wat wij doen met wat bestaat. Zoals duisternis ontstaat door het licht af te schermen of te doven. Men kan duisternis niet bestrijden, men kan alleen het licht aansteken. Men kan onwetendheid niet 'bestrijden', men kan alleen wijsheid vergroten. Men kan ook ‘het kwaad' niet ‘bestrijden', men kan alleen ‘het goede' vergroten. Het verhaal van Jean Valjean en bisschop Myriel in 'Les Misérables' van Victor Hugo. Jean Valjean komt na 19 jaar vrij uit de gevangenis waar hij opgesloten was wegens het stelen van een brood om zijn kind eten te geven. Door zijn verleden en zijn gele paspoort vindt hij evenwel nergens onderdak. Hij ontmoet Myriel, bisschop van Digne, die hem wel onderdak en eten biedt, ook al kent hij Valjean`s verleden. Jean Valjean kan evenwel de verleiding niet weerstaan en verdwijnt 's nachts met het zilverwerk van de bisschop. Onderweg wordt hij echter door de gendarmes aangehouden en beschuldigd van diefstal. Daarop verklaart Bisschop Myriel dat hij hem het zilverwerk GEGEVEN heeft en geeft hem bovendien nog twee zilveren kandelaars die hij 'vergeten was'. Deze nobele daad schokt Jean Valjean dermate dat hij tot inkeer komt en besluit een voorbeeldig leven te gaan leiden. Wees goed jegens goede mensen. Wees ook goed jegens niet-goede mensen. Op die manier ontstaat het goede. - Lao-Tse In lijn met het bovenstaande kan men zeggen dat er, vooral in de westerse wereld, een geleidelijke evolutie naar minder kwaad is. Zo verbranden wij geen heksen of ongelovigen meer, wij villen of vierendelen geen misdadigers meer, wij begraven mensen niet meer levend, we metsen ze niet in en stenigen ze niet, we folteren en martelen niet meer, we sluiten homoseksuelen niet op, we houden (in principe) geen slaven meer, we koloniseren (in principe) geen andere volkeren meer, sinds de Franse Revolutie verminderen we (in principe) privileges en ongelijkheid, sinds de oprichting van de Verenigde Naties hebben we (in principe) oorlog vervangen door overleg, we hebben veralgemeende toegang tot onderwijs, we hebben veralgemeend democratisch stemrecht, we hebben nutsvoorzieningen, we hebben medische en sociale voorzieningen voor zwangeren, invaliden, zieken, werklozen, jongeren en bejaarden… Dat is natuurlijk allemaal nog heel onvolmaakt, maar het zijn toch stappen in de goede richting.

Hoe kunnen we naar de 'herval' van bejubelde popartiste en veelbesproken depressie-ervaringsdeskundige Hanne Putseys, alias Selah Sue, kijken, nu kristalhelder en gortdroog wetenschappelijk is aangetoond dat er geen verband is tussen depressie en serotonine? Daaruit volgt immers dat antidepressiva niet op de veronderstelde manier kunnen werken zodat alleen het placebo-gegeven nog een ‘verklaring' kan bieden voor de vaststelling dat sommige patiënten er toch beter van worden. Steeds meer onderzoekers en psychiaters, waaronder de bekende Nederlandse psychiater Jim van Os, erkennen inmiddels dat wat we 'depressie' noemen, iets is (een 'ziekte'?) dat we niet begrijpen en dat we 'behandelen' met middelen waarvan we al evenmin begrijpen hoe ze werken. Daarmee wordt erkend dat de psychiatrie zich in een impasse bevindt. Een 'depressie' is immers een zijnstoestand, een manier van leven, een relatie met het leven, niet 'iets dat kan terugkomen' of waar men 'opnieuw in kan vallen'. Een 'verklaring' vanuit het neurotransmitterverhaal verschuift overigens alleen het verklaringsprobleem, want hoe kan men dan 'verklaren' waarom de neurotransmitters zijn gaan doen wat ze doen? Tenzij door te verwijzen naar een mysterieus 'iets' in het brein (een stofje, een 'onbalans'?), maar dat is een 'verklaring' die voor ALLES kan worden ingeroepen, ook voor verliefd worden, vioolspelen of in God geloven.

Emoties zijn in wezen biologische algoritmes die tot automatische, vaste, onpersoonlijke, geformatteerde gedragspatronen leiden die geen enkel bewustzijn vereisen, maar die in een ver verleden bijzonder nuttig waren voor de overleving in de natuur. Zij zorgden voor onmiddellijke, adequate actie op korte termijn, met inbegrip van conflict en zelfs oorlog, zoals bij dieren nog steeds het geval is. De gewaarwordingen en 'ervaringen' die daarmee gepaard gaan, evenals de neiging tot een bepaald gedrag, lijken een gevolg te zijn van gebeurtenissen in de buitenwereld, maar worden in feite door deze biologische algoritmes veroorzaakt. Deze biologische algoritmes reageren evenwel evenzeer op beelden uit de binnenwereld, uit het menselijke inbeeldingsvermogen. Dat verklaart dat de mens zeer emotioneel kan reageren op realiteiten die er in werkelijkheid helemaal niet zijn, zoals beelden uit het verleden of in een ingebeelde toekomst. Daardoor kan de mens het zichzelf bijzonder lastig maken. De rede is de hogere bewustzijnsfunctie, de instantie die het mogelijk maakt deze vaste gedragspatronen niet alleen waar te nemen maar er ook de evolutionaire logica van te begrijpen en ze doelbewust te wijzigen, te verfijnen en aan te passen naargelang van de omstandigheden en in functie van een langetermijnperspectief. Daardoor is de mens een geheel nieuw en recent verschijnsel in de evolutie van het leven en is uitgerust met buitengewone overlevingsmogelijkheden. Dat verklaart dat de mens de hele planeet heeft ingenomen. Helaas kan de mens de redelijkheid ook tegen zichzelf keren. Daar waar emoties geselecteerd waren om de mens te beschermen tegen reële, natuurlijke gevaren, is de mens met zijn redelijk vermogen vaak immers ook zijn eigen vijand geworden. Maar dezelfde redelijkheid maakt het ook mogelijk de initiële, emotionele impulsen op redelijke wijze uit te breiden om tot een meer menselijke, geordende, vredevolle samenleving met een menselijke moraliteit te komen. Wij kunnen immers redelijk inzien dat wijzelf, onze kinderen of onze gemeenschap geen bevoorrechte plaats kunnen opeisen en geen arrogante aanspraak kunnen maken op bijzondere 'rechten', maar dat alle mensen, alle kinderen en alle volkeren even belangrijk en even waardig zijn en evenveel 'rechten' hebben. Daardoor ontstaat een redelijkheid verlicht door mededogen, een redelijk mededogen of een 'rational compassion'. De redelijkheid maakt het uiteindelijk ook mogelijk na te denken over de zin van het leven en op die manier met persoonlijke waarden en normen tot een meer vervullend leven te komen.

Emotie en Rede - Integratiedag van de Academie voor Levenskunst - juni 2022 Over de evolutionaire oorsprong en functie van emoties en bewustzijn. Het inzicht dat emoties ontstaan zijn voor de fysieke en sociale overleving, verklaart dat emoties ook aan de basis liggen van conflict en oorlog en dat alleen redelijkheid vrede en welzijn kan bevorderen. Dit inzicht leidt tot het nastreven van redelijkheid in het omgaan met emotionaliteit en tot het ontwikkelen van morele kwaliteiten als basis van vrede, geweldloosheid, welwillendheid en een hedendaagse levenskunst. Alleen inzicht en redelijkheid kan tot uitzicht en bevrijding leiden.

De aanleiding tot dit gesprek was de uitspraak dat lijden altijd een vorm van emotionele chantage, manipulatie en dus machtsuitoefening is. Emoties zijn in de evolutie ontstaan lang vóór er sprake was van de mens. Zij zijn ontstaan of geselecteerd omdat zij gunstig waren voor de overleving, niet alleen de fysieke overleving, maar ook de sociale overleving, de overleving in de groep. Overleven betekent altijd ofwel zich aanpassen aan de omgeving, ofwel zijn wil opleggen en de omgeving aanpassen aan zichzelf. Sociale overleving betekent ofwel zich aanpassen aan anderen, ofwel zijn wil opleggen aan de anderen zodat ze zich aanpassen aan wat wij willen. Dat is dus een vorm van machtsuitoefening, geweld of strijd. Lijden of 'psychische pijn' heeft geen oorzaak maar heeft een doel, namelijk de anderen of de omgeving zodanig te beïnvloeden dat men krijgt wat men wil. Als een kleuter huilt en krijst, is er geen oorzaak, maar wel een doel: krijgen wat hij wil. Dat is een onbewust, aangeboren, automatisch patroon dat vaak ook werkt. Hij lijdt om zijn lijden, zijn frustratie te beëindigen. Ook een volwassene lijdt bij het beëindigen ('afbreken', 'op de klippen lopen...') van een relatie in de hoop en met als doel de ander daarmee schuldgevoelens te bezorgen (te 'straffen') en hem/haar zodanig te beïnvloeden/manipuleren dat hij op zijn stappen terugkeert. Hij lijdt in de hoop zijn lijden te beëindigen. Het inzicht, dat wil zeggen de bewustwording van dit onbewuste patroon, kan doorgaans op weinig bijval rekenen omdat het zo contra-intuïtief en ongevoelig lijkt en zo tegen de normale automatische emotionele patronen ingaat. Toch is het juist dit inzicht dat het mogelijk maakt zich te bevrijden van de automatische patronen van lijden en onwelzijn.

Derde van drie lezingen over Geweldloze Communicatie en Vrede Het lijkt wel alsof onze samenlevingen steeds gewelddadiger worden. Hoewel iedereen beweert vrede te willen, lijkt geweld en agressie, zowel in persoonlijke relaties als in de samenleving, steeds meer aangegrepen te worden als middel om meningsverschillen op te lossen. Wat is de logica van geweld? Wat is de bron van geweld en agressiviteit in relaties en in de samenleving? Is het wel mogelijk samen te leven zonder geweld? Zowel de evolutionaire logica als de geschiedenis en de alledaagse waarneming tonen aan dat de mens zich weliswaar instinctief welwillend (empathisch) gedraagt naar de eigen groep (familie, stad, land, voetbalclub, politieke partij...), maar dat hij snel overgaat naar vijandig en agressief gedrag naar wie als 'vreemd' wordt gezien (uitbuiting, xenofobie, vechtscheidingen, nationalisme, oorlogen...). Als de levensduur van de aarde (4,5 miljard jaar) voorgesteld wordt op een tijdsschaal van 24 uur, is de mens pas om 20 seconden vóór middernacht op aarde verschenen. De mens is dus een nog buitengewoon jonge soort die moest overleven in een immer genadeloze en bedreigende natuur. Angst en agressie waren troef. Geweldloze communicatie (ook welwillende, verbindende of volwassen communicatie genoemd) behoort dan ook niet tot zijn natuurlijke gedragsrepertorium en ontstaat ook niet vanzelf. Dieren kunnen inderdaad alleen maar vechten en strijden om hun belangenconflicten te ‘regelen' en ook bij vele mensen is dat nog altijd de eerste (intuïtieve) reactie. Steeds weer ontvlamt agressie en voortdurend 'vechten' en 'strijden' mensen om hun doelstellingen te bereiken of hun ideeën en belangen te verdedigen. Ook onze automatische, 'intuïtieve', emotionele patronen zijn immers door de evolutie geselecteerd in functie van de overleving en dat betekent het opleggen van de eigen wil aan de omgeving en aan anderen door gebruik van fysieke of sociale macht en geweld in de vorm van exploitatie en uitbuiting, oorlog of emotionele manipulatie. Dat verklaart dat de grote massa gefascineerd is door en zelfs verslaafd is aan geweld, zoals niet alleen blijkt uit de gladiatorenspelen in de antieke wereld, maar ook uit de moderne echte of geritualiseerde oorlogvoering (voetbal) of bij meedogenloze vechtscheidingen of andere conflicten. De mens is geobsedeerd door 'winnen' of 'verliezen'. Zowel bij voetbal of andere spektakels als bij liedjeswedstrijden of zelfs politieke verkiezingen, ziet men dezelfde taferelen: als hersenloze idioten op en neer springende 'winnaars', krijsende, gillende en met zwaaiende vuisten in de lucht op een denkbeeldige vijand kloppende menigten, gepaardgaand met consumptie van grote hoeveelheden alcohol en niet zelden gevolgd door baldadigheden en geweld. Verslaving kan alleen maar beëindigd worden door redelijkheid. Tegenover de automatische, emotionele patronen van agressie, conflict en emotionele manipulatie, is de mens de enige die over bewustzijn, taal, redelijkheid en verbeelding beschikt en die daardoor in principe in staat is conflicten op een niet-gewelddadige manier op te lossen. Dat is echter een vaardigheid, een redelijkheid die meestal moeizaam verworven moet worden als onderdeel van de meer algemene vaardigheid die levenskunst heet, d.i. de kunst om vorm te geven aan het leven met het oog op een goed en een gelukkig leven. Opvoeding en onderwijs zouden dan ook op de eerste plaats gericht moeten zijn op het vormen van mensen met een volwassen bewustzijn en niet alleen op het veroveren van een baan of een carrière. Vrede berust (net als democratie) op morele kwaliteiten als redelijkheid en welwillendheid, evenals op de nobele maar broze en altijd moeilijke kunst van op een beschaafde manier met elkaar van mening te verschillen.

EMOTIE EN REDE, EEN GESPANNEN VERHOUDING? Vanuit La Verna (Gent en Geel) werd het initiatief genomen om Kristin Vanschoubroek (stichter en bezieler van La Verna) en Gerbert Bakx (stichter en bezieler van de Academie voor Levenskunst) uit te nodigen om toe te lichten wat hen drijft in hun omgaan met en begeleiden van mensen. De bedoeling was om de visies van Kristin en van Gerbert naast elkaar te plaatsen en toe te lichten. Voor Kristin is het belangrijk om emoties ernstig te nemen en ze ruimte te geven. Zij spreekt over erkenning, over gesteund en gedragen worden en over geborgenheid. Zij ziet emoties als wegwijzers voor de weg van je ziel. Gerbert daarentegen legt vooral de nadruk op het begrijpen van de evolutionaire oorsprong en functie van emoties en bewustzijn. Het inzicht dat emoties ontstaan zijn voor de fysieke en sociale overleving, verklaart dat emoties ook aan de basis liggen van conflict en oorlog en dat alleen redelijkheid vrede en welzijn kan bevorderen. Dit inzicht leidt tot het nastreven van redelijkheid in het omgaan met emotionaliteit en tot het ontwikkelen van morele kwaliteiten als basis van vrede, geweldloosheid, welwillendheid en een hedendaagse levenskunst. Alleen inzicht en redelijkheid kan tot uitzicht en bevrijding leiden. Gerbert en Kristin gaven elk een uiteenzetting van ca. 40 minuten. Na een pauze gingen ze in gesprek met de deelnemers.

LEVENSKUNST is de kunst om het leven vorm te geven met het oog op een vervullend en gelukkig leven. Dit kan overzichtelijk voorgesteld worden in twee duidelijke stappen. STAP 1 is uiteraard het beëindigen van alle vormen van lijden. Daartoe is het nodig inzicht te hebben in de structuur, de architectuur van het lijden, dit wil zeggen van alle vormen van verzet tegen wat er is. Alle vormen van lijden zijn inderdaad een conflict, een niet-aanvaarden van de realiteit zoals ze is. Als men dit begrepen heeft en besloten heeft te stoppen met lijden, ontstaat vrede. VREDE zou voor elk volwassen mens een basishouding moeten zijn. In vrede zijn betekent niet dat men het met alles eens is of dat men zich passief neerlegt. Vrede is een actieve houding van respect voor de mening van de ander of voor de omstandigheden, zonder zich daardoor emotioneel op te winden of op sleeptouw te laten nemen. Vrede kan actief tot stand worden gebracht door het aandachtig bij zichzelf uitspreken van de woorden: "Ik ben in vrede." Immers, als woorden de kracht hebben om u van uw stuk te brengen, hebben zij ook de kracht om u in vrede te brengen. Deze houding van vrede, is het startpunt, de basis, het lanceerplatform voor het creëren van welzijn. STAP 2 bestaat uit het vorm geven aan een duurzaam welzijn. In tegenstelling tot 'goed voelen' dat een vluchtig en tijdelijk verschijnsel is als gevolg van een fijne ervaring, is welzijn het gevolg van een actief en creatief proces van het ontwikkelen van morele kwaliteiten. Dat laatste kan vergeleken worden met het proces van het bakken van brood. Om een brood te bakken zijn bepaalde ingrediënten nodig, maar hoewel elke bakker dezelfde ingrediënten gebruikt, bakt toch elke bakker een eigen brood. Zo creëert ook elk mens, op basis van dezelfde morele ingrediënten of kwaliteiten een eigen welzijn.

Tweede van drie lezingen over Geweldloze Communicatie en Vrede Het lijkt wel alsof onze samenlevingen steeds gewelddadiger worden. Hoewel iedereen beweert vrede te willen, lijkt geweld en agressie, zowel in persoonlijke relaties als in de samenleving, steeds meer aangegrepen te worden als middel om meningsverschillen op te lossen. Wat is de logica van geweld? Wat is de bron van geweld en agressiviteit in relaties en in de samenleving? Is het wel mogelijk samen te leven zonder geweld? Zowel de evolutionaire logica als de geschiedenis en de alledaagse waarneming tonen aan dat de mens zich weliswaar instinctief welwillend (empathisch) gedraagt naar de eigen groep (familie, stad, land, voetbalclub, politieke partij...), maar dat hij snel overgaat naar vijandig en agressief gedrag naar wie als 'vreemd' wordt gezien (uitbuiting, xenofobie, vechtscheidingen, nationalisme, oorlogen...). Als de levensduur van de aarde (4,5 miljard jaar) voorgesteld wordt op een tijdsschaal van 24 uur, is de mens pas om 20 seconden vóór middernacht op aarde verschenen. De mens is dus een nog buitengewoon jonge soort die moest overleven in een immer genadeloze en bedreigende natuur. Angst en agressie waren troef. Geweldloze communicatie (ook welwillende, verbindende of volwassen communicatie genoemd) behoort dan ook niet tot zijn natuurlijke gedragsrepertorium en ontstaat ook niet vanzelf. Dieren kunnen inderdaad alleen maar vechten en strijden om hun belangenconflicten te ‘regelen' en ook bij vele mensen is dat nog altijd de eerste (intuïtieve) reactie. Steeds weer ontvlamt agressie en voortdurend 'vechten' en 'strijden' mensen om hun doelstellingen te bereiken of hun ideeën en belangen te verdedigen. Ook onze automatische, 'intuïtieve', emotionele patronen zijn immers door de evolutie geselecteerd in functie van de overleving en dat betekent het opleggen van de eigen wil aan de omgeving en aan anderen door gebruik van fysieke of sociale macht en geweld in de vorm van exploitatie en uitbuiting, oorlog of emotionele manipulatie. Dat verklaart dat de grote massa gefascineerd is door en zelfs verslaafd is aan geweld, zoals niet alleen blijkt uit de gladiatorenspelen in de antieke wereld, maar ook uit de moderne echte of geritualiseerde oorlogvoering (voetbal) of bij meedogenloze vechtscheidingen of andere conflicten. De mens is geobsedeerd door 'winnen' of 'verliezen'. Zowel bij voetbal of andere spektakels als bij liedjeswedstrijden of zelfs politieke verkiezingen, ziet men dezelfde taferelen: als hersenloze idioten op en neer springende 'winnaars', krijsende, gillende en met zwaaiende vuisten in de lucht op een denkbeeldige vijand kloppende menigten, gepaardgaand met consumptie van grote hoeveelheden alcohol en niet zelden gevolgd door baldadigheden en geweld. Verslaving kan alleen maar beëindigd worden door redelijkheid. Tegenover de automatische, emotionele patronen van agressie, conflict en emotionele manipulatie, is de mens de enige die over bewustzijn, taal, redelijkheid en verbeelding beschikt en die daardoor in principe in staat is conflicten op een niet-gewelddadige manier op te lossen. Dat is echter een vaardigheid, een redelijkheid die meestal moeizaam verworven moet worden als onderdeel van de meer algemene vaardigheid die levenskunst heet, d.i. de kunst om vorm te geven aan het leven met het oog op een goed en een gelukkig leven. Opvoeding en onderwijs zouden dan ook op de eerste plaats gericht moeten zijn op het vormen van mensen met een volwassen bewustzijn en niet alleen op het veroveren van een baan of een carrière. Vrede berust (net als democratie) op morele kwaliteiten als redelijkheid en welwillendheid, evenals op de nobele maar broze en altijd moeilijke kunst van op een beschaafde manier met elkaar van mening te verschillen.

Eerste van drie lezingen over Geweldloze Communicatie en Vrede Het lijkt wel alsof onze samenlevingen steeds gewelddadiger worden. Hoewel iedereen beweert vrede te willen, lijkt geweld en agressie, zowel in persoonlijke relaties als in de samenleving, steeds meer aangegrepen te worden als middel om meningsverschillen op te lossen. Wat is de logica van geweld? Wat is de bron van geweld en agressiviteit in relaties en in de samenleving? Is het wel mogelijk samen te leven zonder geweld? Zowel de evolutionaire logica als de geschiedenis en de gewone waarneming van individueel en collectief gedrag toont aan dat de mens zich weliswaar instinctief welwillend (empathisch) gedraagt naar de eigen groep (familie, stad, land, voetbalclub, politieke partij...), maar dat hij snel overgaat naar vijandig en agressief gedrag naar wie als 'vreemd' wordt gezien (uitbuiting, xenofobie, vechtscheidingen, nationalisme, oorlogen...). Als de levensduur van de aarde (4,5 miljard jaar) voorgesteld wordt op een tijdsschaal van 24 uur, is de mens pas om 20 seconden vóór middernacht op aarde verschenen. De mens is dus een nog buitengewoon jonge soort die moest overleven in een immer genadeloze en bedreigende natuur. Angst en agressie waren troef. Geweldloze communicatie (ook wel welwillende, verbindende of volwassen communicatie genoemd) behoort dan ook niet tot zijn natuurlijke gedragsrepertorium en ontstaat ook niet vanzelf. Dieren kunnen inderdaad alleen maar vechten en strijden om hun belangenconflicten te ‘regelen' en ook bij vele mensen is dat nog altijd de eerste (intuïtieve) reactie. Steeds weer ontvlamt agressie en voortdurend 'vechten' en 'strijden' mensen om hun doelstellingen te bereiken of hun ideeën en belangen te verdedigen. Dat verklaart dat de grote massa gefascineerd is door en zelfs verslaafd is aan geweld, zoals niet alleen blijkt uit de gladiatorenspelen in de antieke wereld, maar ook uit de moderne echte of geritualiseerde oorlogvoering (voetbal) of bij meedogenloze vechtscheidingen of andere conflicten. De mens is geobsedeerd door 'winnen' of 'verliezen'. Zowel bij voetbal of andere spektakels als bij liedjeswedstrijden of zelfs politieke verkiezingen, ziet men dezelfde taferelen: als hersenloze idioten op en neer springende 'winnaars', krijsende, gillende en met zwaaiende vuisten in de lucht op een denkbeeldige vijand kloppende menigten, gepaardgaand met consumptie van grote hoeveelheden alcohol en niet zelden gevolgd door baldadigheden en geweld. Een verslaving kan alleen maar beëindigd worden door redelijkheid. Tegenover de automatische, emotionele patronen van agressie en conflict, is de mens de enige die over bewustzijn, taal, redelijkheid en verbeelding beschikt en die daardoor in principe in staat is conflicten op een niet-gewelddadige manier op te lossen. Dat is echter een vaardigheid, een redelijkheid die meestal moeizaam verworven moet worden als onderdeel van de meer algemene vaardigheid die levenskunst heet, d.i. de kunst om vorm te geven aan het leven met het oog op een goed en een gelukkig leven. Opvoeding en onderwijs zouden dan ook op de eerste plaats gericht moeten zijn op het vormen van mensen met een volwassen bewustzijn en niet alleen op het veroveren van een baan of een carrière. Vrede en welwillendheid berusten (net als democratie) op de nobele maar broze en altijd moeilijke kunst van op een beschaafde manier met elkaar van mening te verschillen.

Wat is het verband tussen geluk en liefde? Maakt liefde gelukkig? Moet men dus liefde vinden om gelukkig te zijn? Of moet men gelukkig zijn om liefde te vinden? Wat is het verschil tussen liefde en verliefdheid? Wat is de liefde van Don Juan en wat is de liefde van de pruimenbloesem? Wat is het verband of het verschil tussen liefde en behoefte? Waar komen geluk en liefde uiteindelijk vandaan?

Derde lezing in een reeks van drie over depressie. De cijfers voor depressie, levensmoeheid, burn-out en zelfdoding blijven maar stijgen, evenals de wachtlijsten voor hulpverlening. Depressie wordt dan ook wel eens als de griep van de psychiatrie beschouwd en de WGO beschouwt depressie als één van de belangrijkste problemen van volksgezondheid. De cijfers betreffen bovendien alleen maar de officieel gediagnosticeerde gevallen, die als het tipje van de spreekwoordelijke ijsberg zijn, met daaronder een brede laag van mensen die weliswaar niet als ‘depressief' worden bestempeld, maar die een leven van stress, dofheid en vreugdeloosheid leiden. Door de betrokkenen wordt de ervaring van depressie als uitermate moeilijk en pijnlijk beschreven, als een uitzichtloze donkere nacht, als een alles opslokkend zwart gat, bijna als een existentiële dood. Vaak wordt erop gewezen dat vele mensen de huidige tijd als moeilijk ervaren, mede door de pandemie, de klimaatrealiteit, de politieke en financiële toestand en andere crisissen, naast persoonlijke twijfels en onzekerheden. Daardoor ervaren jongeren meer angst, stress en depressie terwijl ouderen meer over eenzaamheid en psychische problemen klagen. Maar is dit wel de oorzaak? Of gaan we alleen maar bewuster vragen stellen over onszelf? Maakt deze onzekere tijd misschien alleen maar fundamentele vragen wakker? Nu bovendien steeds duidelijker wordt dat het medische ziektemodel en met name het gebruik van antidepressiva de gestelde verwachtingen niet heeft kunnen inlossen, is het ziektemodel op de helling komen te staan en is het aangewezen op een andere manier over depressie en depressiviteit te gaan denken. Een depressie is geen toestand waar men zomaar 'in terechtkomt' en waar men weer 'uit' moet zien te komen door een een juiste ‘behandeling' of een geslaagde ‘genezing'. Een depressie vereist het aanleren en verwerven van een andere levenshouding, een meer empowerend bewustzijn en een meer filosofische mindset. Daartoe zijn nieuwere en interessantere inzichten voorhanden die in deze lezingen besproken zullen worden. Depressie geeft dan ook een boeiend inzicht in het wezen en het functioneren van de mens en kan gezien worden als een uitnodiging om stil te staan en tot meer inzicht, veerkracht en levenskunst te komen, als een bevrijdende en positieve desintegratie, als een creatieve hopeloosheid, als de pijn bij de geboorte van een nieuw inzicht, als een winter die voorafgaat aan een lente. Een omgewoelde aarde is immers het best in staat om het zaad van nieuw inzicht te ontvangen! Kahlil Gibran zei: “Pijn is het breken van de schaal rond het begrijpen.” Deze lezingen zijn dan ook beslist niet alleen bedoeld voor mensen met een (al dan niet gediagnosticeerde) depressie of een burn-out, maar voor al wie in de mens geïnteresseerd is en voor iedereen die met meer bewustzijn, veerkracht, levensvreugde en enthousiasme wil leren leven!

OUDERS VERGETEN DOORGAANS HUN KINDEREN WEER TE BEVRIJDEN Ouders, onderwijs en de samenleving leren kinderen het competitie-, consumptie- en concurrentiespel te spelen: “Ik ben groter, sneller, sterker, mooier, machtiger, rijker, slimmer, geestiger, aantrekkelijker gelukkiger,, meer sexy … dan jij,” of: “Ik heb een beter diploma, een betere carrière, meer succes, meer aanzien, meer vrienden, een beter loon, een mooier huis, een grotere wagen, betere kinderen, een betere partner, meer vakanties … dan jij”. En het beoordelingsspel: “goede versus slechte mensen, daders versus slachtoffers, gekwetste versus niet-gekwetste mensen, diepe versus oppervlakkige mensen, echte versus niet-echte mensen, spirituele versus niet-spirituele mensen, gevoelsmensen versus verstandsmensen, vrienden versus vijanden, wij versus de anderen, mijn club versus andere clubs.” Evenals het voorwaardelijke-aanvaardingsspel: “Ik ben minder goed, niet zo slim, niet zo mooi, niet zo aantrekkelijk, niet zo welbespraakt, minder waard… dan de anderen,” maar: "als ik echt mijn best doe en mezelf wegcijfer om het mijn ouders, mijn kinderen, de anderen (of God) naar de zin te maken, zal ik misschien toch aanvaard worden". Vaak aangevuld met het slachtofferspel: "Ik ben slachtoffer van mijn opvoeding, mijn verleden, de samenleving, bepaalde gebeurtenissen, relaties..." En met als sluitstuk de ultieme hypnotische suggestie: “Dit is geen spel, dit is het leven, dit is echt!” Kinderen hebben uiteraard geen keuze en wat hen door ouders en ouderen gezegd wordt (de ‘opvoeding', de 'wijze raad'), worden hun hypnotische suggesties, hun interne stemmetjes, hun 'indrukken', hun 'intuïties', hun 'gevoel', hun ‘waarheden' als volwassene, waardoor het spel verdergaat. Ook Poetin volgt alleen maar zijn ‘gevoel', zijn ‘stemmetjes' en gaat krijsen en stampvoeten als hij niet krijgt wat hij wil… Dat deden natuurlijk ook Hitler, Stalin, Mao en alle anderen. Want ouders en de samenleving vergeten doorgaans kinderen weer uit de hypnose te bevrijden! Zij vergeten te zeggen dat het maar een experiment was, een probeersel, een grap, geen levenslange veroordeling of gevangenisstraf! Glimlachen mag! Dan kan de samenleving helaas alleen nog maar machteloos en niet zelden verbijsterd getuige zijn van de vele manieren waarop kinderen en volwassenen moeizaam proberen zichzelf te bevrijden. In het beste geval wordt dat een klus voor therapeuten of psychiaters, in het slechtste geval eindigt het spel in de kliniek, in de gevangenis of op het kerkhof. Op grotere schaal leidt het tot machtsvertoon, dominantie, uitbuiting, wapengekletter en oorlog. Maar na het spel gaan alle stukken, arm en rijk, vriend en vijand, daders en slachtoffers, Poetin en zijn soldaten, de koning en het paard, gewoon weer in dezelfde doos. Was het allemaal een kosmische grap?

Tweede lezing in een reeks van drie over depressie. De cijfers voor depressie, levensmoeheid, burn-out en zelfdoding blijven maar stijgen, evenals de wachtlijsten voor hulpverlening. Depressie wordt dan ook wel eens als de griep van de psychiatrie beschouwd en de WGO beschouwt depressie als één van de belangrijkste problemen van volksgezondheid. De cijfers betreffen bovendien alleen maar de officieel gediagnosticeerde gevallen, die als het tipje van de spreekwoordelijke ijsberg zijn, met daaronder een brede laag van mensen die weliswaar niet als ‘depressief' worden bestempeld, maar die een leven van stress, dofheid en vreugdeloosheid leiden. Door de betrokkenen wordt de ervaring van depressie als uitermate moeilijk en pijnlijk beschreven, als een uitzichtloze donkere nacht, als een alles opslokkend zwart gat, bijna als een existentiële dood. Vaak wordt erop gewezen dat vele mensen de huidige tijd als moeilijk ervaren, mede door de pandemie, de klimaatrealiteit, de politieke en financiële toestand en andere crisissen, naast persoonlijke twijfels en onzekerheden. Daardoor ervaren jongeren meer angst, stress en depressie terwijl ouderen meer over eenzaamheid en psychische problemen klagen. Maar is dit wel de oorzaak? Of gaan we alleen maar bewuster vragen stellen over onszelf? Maakt deze onzekere tijd misschien alleen maar fundamentele vragen wakker? Nu bovendien steeds duidelijker wordt dat het medische ziektemodel en met name het gebruik van antidepressiva de gestelde verwachtingen niet heeft kunnen inlossen, is het ziektemodel op de helling komen te staan en is het aangewezen op een andere manier over depressie en depressiviteit te gaan denken. Een depressie is geen toestand waar men zomaar 'in terechtkomt' en waar men weer 'uit' moet zien te komen door een een juiste ‘behandeling' of een geslaagde ‘genezing'. Een depressie vereist het aanleren en verwerven van een andere levenshouding, een meer empowerend bewustzijn en een meer filosofische mindset. Daartoe zijn nieuwere en interessantere inzichten voorhanden die in deze lezingen besproken zullen worden. Depressie geeft dan ook een boeiend inzicht in het wezen en het functioneren van de mens en kan gezien worden als een uitnodiging om stil te staan en tot meer inzicht, veerkracht en levenskunst te komen, als een bevrijdende en positieve desintegratie, als een creatieve hopeloosheid, als de pijn bij de geboorte van een nieuw inzicht, als een winter die voorafgaat aan een lente. Een omgewoelde aarde is immers het best in staat om het zaad van nieuw inzicht te ontvangen! Kahlil Gibran zei: “Pijn is het breken van de schaal rond het begrijpen.” Deze lezingen zijn dan ook beslist niet alleen bedoeld voor mensen met een (al dan niet gediagnosticeerde) depressie of een burn-out, maar voor al wie in de mens geïnteresseerd is en voor iedereen die met meer bewustzijn, veerkracht, levensvreugde en enthousiasme wil leren leven!

Eerste lezing in een reeks van drie over depressie. De cijfers voor depressie, levensmoeheid, burn-out en zelfdoding blijven maar stijgen, evenals de wachtlijsten voor hulpverlening. Depressie wordt dan ook wel eens als de griep van de psychiatrie beschouwd en de WGO beschouwt depressie als één van de belangrijkste problemen van volksgezondheid. De cijfers betreffen bovendien alleen maar de officieel gediagnosticeerde gevallen, die als het tipje van de spreekwoordelijke ijsberg zijn, met daaronder een brede laag van mensen die weliswaar niet als ‘depressief' worden bestempeld, maar die een leven van stress, dofheid en vreugdeloosheid leiden. Door de betrokkenen wordt de ervaring van depressie als uitermate moeilijk en pijnlijk beschreven, als een uitzichtloze donkere nacht, als een alles opslokkend zwart gat, bijna als een existentiële dood. Vaak wordt erop gewezen dat vele mensen de huidige tijd als moeilijk ervaren, mede door de pandemie, de klimaatrealiteit, de politieke en financiële toestand en andere crisissen, naast persoonlijke twijfels en onzekerheden. Daardoor ervaren jongeren meer angst, stress en depressie terwijl ouderen meer over eenzaamheid en psychische problemen klagen. Maar is dit wel de oorzaak? Of gaan we alleen maar bewuster vragen stellen over onszelf? Maakt deze onzekere tijd misschien alleen maar fundamentele vragen wakker? Nu bovendien steeds duidelijker wordt dat het medische ziektemodel en met name het gebruik van antidepressiva de gestelde verwachtingen niet heeft kunnen inlossen, is het ziektemodel op de helling komen te staan en is het aangewezen op een andere manier over depressie en depressiviteit te gaan denken. Een depressie is geen toestand waar men zomaar 'in terechtkomt' en waar men weer 'uit' moet zien te komen door een een juiste ‘behandeling' of een geslaagde ‘genezing'. Een depressie vereist het aanleren en verwerven van een andere levenshouding, een meer empowerend bewustzijn en een meer filosofische mindset. Daartoe zijn nieuwere en interessantere inzichten voorhanden die in deze lezingen besproken zullen worden. Depressie geeft dan ook een boeiend inzicht in het wezen en het functioneren van de mens en kan gezien worden als een uitnodiging om stil te staan en tot meer inzicht, veerkracht en levenskunst te komen, als een bevrijdende en positieve desintegratie, als een creatieve hopeloosheid, als de pijn bij de geboorte van een nieuw inzicht, als een winter die voorafgaat aan een lente. Een omgewoelde aarde is immers het best in staat om het zaad van nieuw inzicht te ontvangen! Kahlil Gibran zei: “Pijn is het breken van de schaal rond het begrijpen.” Deze lezingen zijn dan ook beslist niet alleen bedoeld voor mensen met een (al dan niet gediagnosticeerde) depressie of een burn-out, maar voor al wie in de mens geïnteresseerd is en voor iedereen die met meer bewustzijn, veerkracht, levensvreugde en enthousiasme wil leren leven!

De Big Bang was het begin van het externe universum, van de kosmos. De Big Pang is het begin van ons interne universum. van onze ervaringswereld. Het bewustzijn is de interne ruimte waarin de externe omgeving wordt 'gedownload'. De gedownloade versie van de werkelijkheid is echter geen conforme kopie maar is onderhevig aan allerlei optische en cognitieve illusies. Die versie wordt vervolgens verder verwerkt aan de hand van functionaliteiten als verbeelding, narrativiteit, labeling, diagnosticering, (voor)oordelen, betekenisgeving, redelijkheid en genuanceerd-kritisch denken. Op die manier ontstaat de interne ervaring, de subjectieve beleving. De subjectieve beleving wordt dus niet veroorzaakt door de objectieve werkelijkheid maar door de subjectieve voorstelling en bewerking van de werkelijkheid. De externe werkelijkheid was alleen de aanleiding, de concrete context. Eens de logica, de architectuur, de structuur van de interne ervaring doorzien wordt, met name ten aanzien van lijden en onwelzijn, kan die ervaring, ongeacht de concrete inhoud, ook getransformeerd worden. Eckhart Tolle zei dan ook: 'Men lijdt, tot men begrepen heeft dat lijden niet nodig is.' Dan kan de aandacht en de energie gericht worden op het creëren van een andere ervaring en een andere toekomst. Het bewustzijn kan gezien worden als ons persoonlijk parlement, waarin diverse gedachten, voorstellingen, strevingen en argumenten aan de orde komen, onderzocht en besproken worden, waarna een redelijke beslissing wordt genomen over het gewenste gedrag. Het bewustzijn kan ook gezien worden als de manier om expliciet toegang te krijgen tot de impliciete mogelijkheden, functionaliteiten en competenties van het brein, van de emotionaliteit, van het lichaam en van het gedrag. Het is als een 'user illusion', als een computerscherm waar wij door middel van afbeeldingen en icoontjes toegang krijgen tot de interne werking, de mogelijkheden en de competenties van het apparaat.

Een gesprek over posttraumatische stress en leven met en na een trauma. Wat is het 'verwerken' van een traumatische gebeurtenis? Wat kan men wel en niet doen? Wat kan een therapie wel en niet doen? Wat is zelfredzaamheid? Daarbij rijzen ook vragen als: wat is ondraaglijk lijden? En wat is posttraumatische groei?

De evolutietheorie is zonder meer de meest fascinerende, de meest diepgravende en de meest omvattende theorie over het leven op aarde. De mens verschijnt er als het (voorlopig) laatste artefact van een evolutieproces dat ca 3,5 miljard jaar geleden is begonnen als een lange en moeizame opwaartse klim uit de oersoep en de natuurlijke omgeving. Leven gaat inderdaad voortdurend in tegen de universele genadeloze toename van entropie. In zijn publicatie uit 1859 toonde Darwin aan hoe de evolutie een prachtig organisme kon maken zonder te weten hoe dit te maken. Het leven en de evolutie is niet het werk van een Absolute Wijsheid, maar van een Absolute Onwetendheid. Of: hoe er sprake kan zijn van ontwerp zonder ontwerper en van vaardigheid zonder inzicht. De sporen, de mummies, de skeletten en de fossielen van dat lange verleden zijn nog steeds terug te vinden in ons lichaam, in onze emoties en in ons denken. Zoals een boom altijd naar boven groeit, tegen de zwaartekracht in, moet de mens zich met wijsheid en redelijkheid handhaven en staande houden tegen een regressieve, archaïsche, evolutionair bepaalde intuïtieve en emotionele zwaartekracht die oorzaak is van dystopische tendensen en verschijnselen als individueel en maatschappelijk onwelzijn, conflict en oorlog. Wat kunnen we hieruit leren over de dynamiek van ons gedrag? In hoeverre bepaalt de evolutionaire logica ook nu nog onze emoties, ons denken, ons gedrag, onze zeden en gewoonten en onze wetgeving? De mens is inderdaad een biologisch wezen en heel wat van zijn gedragingen hebben biologische wortels in een evolutionaire context. Veel van wat op het eerste gezicht moeilijk te begrijpen lijkt, wordt begrijpelijk(er) in het licht van de evolutionaire en biologische voorgeschiedenis van de mens. Zo kunnen de in ons onbewuste, automatische, emotionele brein opgeslagen overlevingsinstincten, evenals onze voortplantings- en paringsinstincten, veel van de huidige menselijke gedragspatronen verklaren. Maar hoewel de mens inderdaad onmiskenbaar in grote mate door de evolutie werd gecreëerd, kan hij door zijn unieke bewustzijn, zijn symbolische taal, zijn abstracte voorstellingsvermogen, zijn creativiteit en zijn opmerkelijke vrije wil, op dit evolutionaire fundament toch ook een belangrijk deel zelf creëren, met name de geestelijke wereld, de wereld van betekenissen en ervaringen. De mens kan op de evolutionair gegeven 'hardware' een persoonlijke 'software' uitvoeren waardoor een persoonlijk leven, een moraliteit en een beschaafde samenleving mogelijk wordt.

De evolutietheorie is zonder meer de meest omvattende theorie over het leven op aarde. De mens verschijnt er als het (voorlopig) laatste artefact van een evolutieproces dat ca 3,5 miljard jaar geleden is begonnen als een lange en moeizame opwaartse klim uit de oersoep en de natuurlijke omgeving. In zijn publicatie uit 1859 toonde Darwin aan hoe de evolutie een prachtig organisme kon maken zonder te weten hoe dit te maken. Het leven en de evolutie is niet het werk van een Absolute Wijsheid, maar van een Absolute Onwetendheid. Of: hoe er sprake kan zijn van ontwerp zonder ontwerper en van vaardigheid zonder inzicht. De sporen, de mummies, de skeletten en de fossielen van dat lange verleden zijn nog steeds terug te vinden in ons lichaam, in onze emoties en in ons denken. Wat kunnen we hieruit leren over de dynamiek van ons gedrag? In hoeverre bepaalt de evolutionaire logica ook nu nog onze emoties, ons denken, ons gedrag, onze zeden en gewoonten, onze wetgeving en onze instellingen? De mens is inderdaad een biologisch wezen en heel wat van zijn gedragingen hebben biologische wortels in een evolutionaire context. Veel van wat op het eerste gezicht moeilijk te begrijpen lijkt, wordt begrijpelijk(er) in het licht van de evolutionaire en biologische voorgeschiedenis van de mens. Zo kunnen de in ons onbewuste, automatische, emotionele brein opgeslagen overlevingsinstincten, evenals onze voortplantings- en paringsinstincten, veel van de huidige menselijke gedragspatronen verklaren. Maar hoewel de mens inderdaad onmiskenbaar in grote mate door de evolutie werd gecreëerd, kan hij door zijn unieke bewustzijn, zijn symbolische taal, zijn abstracte voorstellingsvermogen, zijn creativiteit en zijn opmerkelijke vrije wil, op dit evolutionaire fundament toch ook een belangrijk deel zelf creëren, met name de geestelijke wereld, de wereld van betekenissen en ervaringen. De mens kan op de evolutionair gegeven 'hardware' een persoonlijke 'software' uitvoeren waardoor een persoonlijk leven, een moraliteit en een beschaafde samenleving mogelijk wordt.

De evolutietheorie is zonder meer de meest fascinerende, de meest diepgravende en de meest omvattende theorie over het leven op aarde. De mens verschijnt er als het (voorlopig) laatste artefact van een evolutieproces dat ca 3,5 miljard jaar geleden is begonnen als een lange en moeizame opwaartse klim uit de oersoep en de natuurlijke omgeving. Leven gaat inderdaad voortdurend in tegen de universele genadeloze toename van entropie. In zijn publicatie uit 1859 toonde Darwin aan hoe de evolutie een prachtig organisme kon maken zonder te weten hoe dit te maken. Het leven en de evolutie is niet het werk van een Absolute Wijsheid, maar van een Absolute Onwetendheid. Of: hoe er sprake kan zijn van ontwerp zonder ontwerper en van vaardigheid zonder inzicht. De sporen, de mummies, de skeletten en de fossielen van dat lange verleden zijn nog steeds terug te vinden in ons lichaam, in onze emoties en in ons denken. Zoals een boom altijd naar boven groeit, tegen de zwaartekracht in, moet de mens zich met wijsheid en redelijkheid handhaven en staande houden tegen een regressieve, archaïsche, evolutionair bepaalde intuïtieve en emotionele zwaartekracht die oorzaak is van dystopische tendensen en verschijnselen als individueel en maatschappelijk onwelzijn, conflict en oorlog. Wat kunnen we hieruit leren over de dynamiek van ons gedrag? In hoeverre bepaalt de evolutionaire logica ook nu nog onze emoties, ons denken, ons gedrag, onze zeden en gewoonten en onze wetgeving? De mens is inderdaad een biologisch wezen en heel wat van zijn gedragingen hebben biologische wortels in een evolutionaire context. Veel van wat op het eerste gezicht moeilijk te begrijpen lijkt, wordt begrijpelijk(er) in het licht van de evolutionaire en biologische voorgeschiedenis van de mens. Zo kunnen de in ons onbewuste, automatische, emotionele brein opgeslagen overlevingsinstincten, evenals onze voortplantings- en paringsinstincten, veel van de huidige menselijke gedragspatronen verklaren. Maar hoewel de mens inderdaad onmiskenbaar in grote mate door de evolutie werd gecreëerd, kan hij door zijn unieke bewustzijn, zijn symbolische taal, zijn abstracte voorstellingsvermogen, zijn creativiteit en zijn opmerkelijke vrije wil, op dit evolutionaire fundament toch ook een belangrijk deel zelf creëren, met name de geestelijke wereld, de wereld van betekenissen en ervaringen. De mens kan op de evolutionair gegeven 'hardware' een persoonlijke 'software' uitvoeren waardoor een persoonlijk leven, een moraliteit en een beschaafde samenleving mogelijk wordt.steed aan de echte en vermeende verschillen tussen mannen en vrouwen aangezien die oorzaak lijken te zijn van heel wat problemen en onwelzijn.

We konden moeilijk niet over de actuele waanzinnige ontwikkelingen in de wereld spreken. Op de vraag of oorlog een noodzakelijk kwaad is, kan alleen een genuanceerd antwoord worden gegeven. Dieren kunnen alleen maar vechten om hun reële belangenconflicten te beslechten. Zij kunnen niet anders omdat zij niet over andere mogelijkheden beschikken. Bij dieren is vechten dus noodzakelijk, maar geen kwaad. Vechten heeft bij dieren geen morele dimensie, net zoals seksueel geweld bij dieren geen morele dimensie heeft. Moraliteit vereist immers vrijheid. De mens kan natuurlijk wel anders. De mens heeft immers wel vrijheid en kan conflicten oplossen door communicatie, overleg en redelijkheid. Daardoor wordt oorlog noch noodzakelijk, noch onvermijdelijk, en wordt het een kwaad omdat een andere en betere, meer humane oplossing mogelijk is. Het kwaad ontstaat door het niet-gebruiken van bestaande mogelijkheden, in dit geval van de redelijkheid, en het terugvallen op het gedrag van een lagere soort. Dat is geen gebrek aan intelligentie maar een gebrek aan bewustzijn en wijsheid. Dat illustreert de menselijke gespletenheid, de ervaring van de Cartesiaanse kloof tussen enerzijds de mens als geestloos materieel-biologisch organisme, de res extensa, het uitgebreide ding van Descartes, gedreven door archaïsche, evolutionair bepaalde emoties en impulsen en anderzijds de mens als immateriële lichaamsloze maar bewuste geest, cognities, de res cogitans, het denkende ding van Descartes, de denker die actief vorm geeft aan een geestelijk en moreel leven. Een kloof die nog steeds niet adequaat is gedicht. In het Europa van de 21e eeuw is het zonder meer verbijsterend te moeten vaststellen dat 'volwassenen' mensen zich als gefrustreerde en boze kinderen gedragen die vanop veilige afstand projectielen naar elkaar gooien en vanuit vliegtuigen op veilige hoogte bommen op elkaar werpen wegens de nostalgische, stalinistische machtsdroom van één niets ontziende dictator met een rode knop. Hoe kan het dat 'volwassen' mensen hun verstand en hun menselijkheid verliezen en in deze tijd nog naar dit nodeloze, waanzinnige, verfoeilijke, barbaarse, archaïsche, achterlijke, primitieve gedrag grijpen en dat mensen (soldaten) zich als geestloze vechtmachines en killer robots in een gemechaniseerde oorlog laten gebruiken? Moderne conflicthantering en zeker oorlogsvoering illustreert steeds meer de geestloze bulldozer-aanpak: niet wie het meest moreel hoogstaand menselijk is, niet wie het meeste inzicht heeft of wie het meest redelijk is zal 'overwinnen', maar wie de grootste bulldozer heeft. Dat is een schande en een beschamende blaam voor de mens, voor de beschaving en voor ons allemaal. Een intrieste dag. Zou Poetin een gelukkig mens zijn?

Het boeddhisme is geen religieuze of mystieke leer of praktijk, maar is op de eerste plaats een levenskunst, een humanisme, een praktische existentiële filosofie. Net zoals bv. de relativiteitstheorie van Einstein lijkt het boeddhisme aanvankelijk vreemd en moeilijk omdat de uitspraken van de Boeddha zo radicaal zijn en ingaan tegen het zwaartekrachtveld van onze gewoonten en ons intuïtieve 'weten', met name wat betreft het lijden. Net zoals de relativiteitstheorie een eenvoudige, compacte en elegante formulering van het fysieke universum is, is het boeddhisme dat voor het mentale universum en het leven van de geest. Maar net zoals met de relativiteitstheorie wordt de echte schoonheid en diepte pas duidelijk als men de eenvoudige, compacte en elegante formuleringen echt begrepen en geïntegreerd heeft en net zoals de relativiteitstheorie kan men het boeddhisme steeds weer opnieuw bestuderen en altijd weer dieper begrijpen.

Het boeddhisme is geen religieuze of mystieke leer of praktijk, maar is op de eerste plaats een levenskunst, een humanisme, een praktische existentiële filosofie. Net zoals bv. de relativiteitstheorie van Einstein lijkt het boeddhisme aanvankelijk vreemd en moeilijk omdat de uitspraken van de Boeddha zo radicaal zijn en ingaan tegen het zwaartekrachtveld van onze gewoonten en ons intuïtieve 'weten', met name wat betreft het lijden. Net zoals de relativiteitstheorie een eenvoudige, compacte en elegante formulering van het fysieke universum is, is het boeddhisme dat voor het mentale universum en het leven van de geest. Maar net zoals met de relativiteitstheorie wordt de echte schoonheid en diepte pas duidelijk als men de eenvoudige, compacte en elegante formuleringen echt begrepen en geïntegreerd heeft en net zoals de relativiteitstheorie kan men het boeddhisme steeds weer opnieuw bestuderen en altijd weer dieper begrijpen. Mindfulness is een contemplatieve onderzoeksmethode en bewustzijnspraktijk die vooral in het Oosten werd ontwikkeld, maar die recenter - onder meer onder invloed van Jon Kabat-Zinn en de onlangs overleden Thich Nhat Hanh - ook door de westerse psychologie en psychotherapie werd ontdekt als een bijzonder interessante methode om tot meer welzijn te komen. Mindfulness komt in wezen neer op het leren beoefenen van de dharma, d.i. de leer van de Boeddha, hoofdzakelijk in de vorm van bewustzijn en meditatie. Bij meditatie moet niet op de eerste plaats aan kussentjes, kaarsjes, wierook of belletjes gedacht worden, maar aan een praktische, filosofische, beschouwende levenswijze en het nemen van verantwoordelijkheid voor het eigen welzijn in het leven van elke dag. De bedoeling van meditatie is niet gedachten en emoties te bedwingen of te controleren, maar te beletten door gedachten en emoties gecontroleerd te worden. Het komt neer op het inzicht dat gedachten op de eerste plaats alleen maar gedachten zijn, dat wil zeggen zuiver psychische gebeurtenissen die niet noodzakelijk naar een actuele realiteit verwijzen, en dat emoties in de meeste gevallen reacties op gedachten zijn. Door deze inzichten ontstaat de mogelijkheid gedachten en emoties te creëren die ons groter maken en ons welzijn vergroten. De uiteindelijke bedoeling is in het dagelijkse leven een houding van welwillendheid, sereniteit en welzijn te gaan beoefenen. Ook bij coaching en therapie kan mindfulness een belangrijke rol spelen. Eindelijk komt men ook in het westen tot het inzicht dat de meeste problemen niet verdwijnen of opgelost worden door vechten en strijden. Een houding van ‘peace of mind' en van sereniteit blijkt veel effectiever te zijn.