Podcasts about daarmee

Liverpool manifesteert zich deze zomer nadrukkelijk op de transfermarkt. Ruim driehonderd miljoen euro werd er al uitgegeven en dat zou zomaar richting het half miljard kunnen gaan. In tijden van financiële controle is toch de vraag hoe dat kan? Naast Liverpool versterken Manchester City en Arsenal zich ook flink. Daarmee belooft het een mooie competitie te worden in Engeland. In de AD Voetbalpodcast neemt Etienne Verhoeff het door met Geert Langendorff vanuit Engeland. Beluister de hele AD Voetbalpodcast nu via AD.nl, de AD App of jouw favoriete podcastplatform.Support the show: https://krant.nl/See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is een nieuw handelsakkoord tussen de VS en de EU rondom de handelstarieven. De handel tussen de EU en Amerika vormt maar liefst 30 procent van de wereldhandel, dus deze deal gaat over veel geld. Wat zijn de gevolgen? Presentator Hans van der Steeg gaat hierover in gesprek met: * ING-econoom Bert Colijn * Casper Roerade van ondernemersvereniging evofenedex * Bloemenexporteur Paul Hoogenboom * Stan Veuger van het American Enterprise Institute.

Over social media, algoritmes, marketingverantwoordelijkheid en vrouwelijke rolmodellenDe gemiddelde tienermeisje spendeert 5,4 uur per dag op social media. Meer dan de helft krijgt daar te maken met seksisme, haat of commentaar op haar uiterlijk. Een op de drie voelt zich daarna rot. Toch blijven we als samenleving - en als merken - deze platforms voeden en normaliseren. Hoe kunnen we dat keren?5,4 uur per dag online… en dan?Tienermeisjes brengen gemiddeld 5,4 uur per dag door op social media. 60% krijgt daar te maken met haat, seksisme of uiterlijk commentaar. En 30% voelt zich daarna rot. “We zien dat meisjes elkaar naar beneden praten. Op uiterlijk, gedrag, kleding. En dat gebeurt vaak op platforms waar ouders geen zicht op hebben, zoals Snapchat,” vertelt Anne-Marie.De invloed van algoritmesSocial media zijn gebouwd op algoritmes die niet alleen aandacht, maar ook gedrag sturen. Eén klik op een filmpje over automutilatie of lichaamsissues, en een kind belandt in een ‘rabbit hole' van vergelijkbare content. “Weet je, ik zie algoritmes als iets neutraals. Maar als je het voedt met extreme content, dan versterkt het dat. En het is een systeem dat niet vraagt: ‘Is dit goed voor jou?' Het vraagt: ‘Wil je dit nog een keer zien?'” zegt Maartje. De effecten daarvan zijn op jonge leeftijd vaak nog intenser, zeker wanneer ouders geen zicht hebben op de platformen waarop dit gebeurt.Offline als nieuw luxeproductToch is er hoop. We zien een groeiende behoefte aan offline samenzijn. Aan échte verbinding. Aan communities. “Steeds meer mensen verlangen naar plekken waar je zonder telefoon kunt zijn, waar je echt contact maakt,” vertelt Maartje. “Het is niet voor niets dat mensen honderden euro's per maand betalen voor clubs of retraites waar je verplicht offline moet. Dat zegt iets. Offline is het nieuwe exclusief.”Wat merken kunnen doenBeide vrouwen zijn het eens: merken hebben hier een rol in te pakken. Niet alleen door campagnes die awareness creëren, maar juist door mensen fysiek samen te brengen. Door digitale én fysieke werelden op een slimme manier te verbinden. Anne-Marie: “Kijk naar campagnes als die van SportCity over mentale gezondheid. Of Doritos x Minecraft, waarin jongeren letterlijk van de bank kwamen.”En ook binnen communities kan het anders. “In de Female Leaders Club bouwen we heel bewust aan een veilige, fysieke omgeving. Niet iedereen mag zomaar binnen, en we bewaken dat actief,” zegt Maartje. “Want juist in die veilige setting ontstaan gesprekken die je online nooit voert, omdat je je in een fijne community wél kwetsbaar op durft te stellen.”Van rolmodel naar normEen belangrijke rode draad in dit gesprek is het belang van rolmodellen. Niet als symbool, maar als gedrag. “Monkey see, monkey do,” zegt Anne-Marie. “Onze dochters kijken naar wat we doen, niet wat we zeggen.” En dat geldt niet alleen voor ouders, maar ook voor leiders in media, marketing en merken.Conclusie: we hebben iets te doenDe wereld is online. Maar het leven gebeurt offline. Als we willen dat onze dochters stevig staan in een wereld die hen voortdurend vertelt wat ze moeten zijn, dan moeten wij die andere wereld bouwen. In ons werk, in onze gezinnen, en in de communities die we vormgeven.Over Maartje Blijleven Maartje Blijleven is #1 bestsellerauteur, keynote spreker en senior community strateeg met meer dan 24 jaar ervaring bij o.a. Endemol, KLM en Facebook. Ze is oprichter van de Female Leaders Club: dé plek voor vrouwen die niet alleen dromen van impact, maar het ook waarmaken. Over Anne-Marie Twigge Anne-Marie Twigge is Insights Director bij creatief bureau Fitzroy | Part of Unitec Playgrounds in Amsterdam. Ze brengt een brede expertise in gedragspsychologie, merkstrategie en culturele trends mee. Wil je meer weten? Stuur een mail naar: anne-marie@fitzroy.nl

Heineken keert terug in de schappen van supermarktketen Jumbo. De partijen hebben een akkoord bereikt over de inkoop na stroeve prijsonderhandelingen. De impasse tussen de bierbrouwer en de supermarktketen leidde eerder zelfs tot een kort geding. Na zeven renteverlagingen op rij trapt de Europese Centrale Bank (ECB) op de rem. Ditmaal hebben de beleidsbepalers besloten om een pas op de plaats te maken en de rente niet verder te verlagen. Daarmee komt er een eind aan een lange reeks van renteverlagingen, waarbij de rente van 4 procent naar 2 procent daalde in slechts een jaar tijd. Om echt toekomstbestendig te zijn moet de relatie tussen China en de EU voor beide partijen profijtelijk zijn, benadrukte Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in haar toelichting op de slotverklaring van de EU-China-top. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering stel ik je een confronterende, liefdevolle vraag:Wat jij zo graag wil van je partner, je kind of je bonuskind… geef jij dat eigenlijk wel aan jezelf?We hebben vaak sterke verlangens in het stiefgezin:– Ik wil dat hij me ziet.– Ik wil dat zij me respecteert.– Ik wil dat we het sámen doen.Maar intussen... negeren we onszelf. Gaan we over onze eigen grenzen.En zoeken we buiten onszelf wat vanbinnen ontbreekt.

Hitte of kil weer, zon of regen, elke dag zetten we trouw een nieuwe aflevering van Gamekings Daily voor je klaar. In deze dagelijkse vodcast nemen twee presentatoren de laatste ontwikkelingen in de wereld van videogames door en geven er hun mening over. Dat alles in pak-hem-beet 20 minuten tijd. Vandaag is Jelle aangeschoven bij JJ. Samen praten ze onder andere over de social media post die duidelijk maakte dat er gewerkt gaat worden aan een Mass Effect TV-serie. En dan ook nog wel door het team wat verantwoordelijk is voor de alom geprezen Fallout-serie. Het gesprek over dit onderwerp en meer ga je zien en horen in de GK Daily van 23 juli 2025.Het team achter de toffe Fallout TV-serie gaat ook de Mass Effect TV-serie makenGK Daily is er op alle werkdagen, op de vrijdag na. Dan presenteren we al zeventien jaar EvdWL, onze lange vodcast over al het nieuws van de afgelopen week. In deze editie praten Jelle en JJ zoals altijd over de meest interessante topics van het moment. Bijvoorbeeld het bericht dat Ubisoft bezig is met de ontwikkeling van een nieuwe Ghost Recon game. En voor het eerst sinds 2001 wordt dat een first person game. Vinden we dat vet en waarom kiest Ubisoft er opeens voor om een first person game te maken? De laatste twee edities waren bijvoorbeeld third person. Het antwoord op deze vraag krijg je in deze video.Ubisoft bezig met een nieuwe Ghost Recon-gameJelle en JJ hebben het in deze episode hebben de twee het ook over het besluit van Microsoft om de verkoop van films en series via hun PC en Xbox platform stop te zetten. Daarmee komt de wens die Microsoft ooit uitte op de E3 bij de reveal van de Xbox One ten einde. Die console zou namelijk het middelpunt van de huiskamer moeten worden. Een multimedia station waar je games op speelt, maar ook films en series op kijkt. Waarom dit besluit en waarom nu?

Dinsdag sloten de VS een handelsdeal met Japan. In plaats van de eerder aangekondigde importheffing van 25%, wordt straks slechts een heffing van 15% betaalt voor Japanse import. Een opluchting voor de Japanse autobouwers, die hun aandelenkoerzen meteen zagen stegen. Maar ook voor Europese fabrikanten biedt de handelsdeal hoop, vertelt mobiliteitsredacteur Hans de Jongh. Lees: Trump sluit handelsdeal met Japan, goed nieuws voor automakers en Europese autoaandelen schieten omhoog na Japans-Amerikaans handelsakkoord Woensdag kwam Randstad met de kwartaalcijfers, die er niet heel rooskleurig uitzagen. Het bedrijf zag de nettowinst op jaarbasis dalen van 78 naar 47 mln euro. Een teken dat onze welvaart onder druk staat, stelt de ceo van Randstad Nederland. Hij spreekt van een dubbele klem voor bedrijven in Nederland: enerzijds de arbeidskrapte en anderzijds de onzekerheid over de toekomst en het gebrek aan een langetermijnvisie. Toch zijn er ook positieve ontwikkelingen, vertelt arbeidsmarktredacteur Elfanie Toe Laer. Lees: Lagere resultaten Randstad illustreren wereldwijde onzekerheid Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag (ICJ) deed woensdag uitspraak in een van de grootste klimaatrechtszaken ooit, die werd aangespannen door eilandstaat Vanuatu. Het hof oordeelt dat vervuilende landen aansprakelijk zijn voor de klimaatschade. Daarmee geven de rechters – tot grote vregude van de aanjagers van de zaak - het signaal af dat gebrek aan actie tegen klimaatverandering schending van het internationaal recht is. Hoewel de uitspraak 'slechts' een adviserende opinie is, kan het oordeel van het hof grote invloed hebben op toekomstig klimaatbeleid, vertelt onze klimaatredacteur Eva Selderbeek. Lees: Het Internationaal Gerechtshof stelt landen verantwoordelijk voor voorkomen klimaatschade Redactie: Floyd Bonder en Anna de Haas Presentatie: Anna de Haas See omnystudio.com/listener for privacy information.

In het Amerikaanse congres is de zogenoemde cryptoweek positief afgesloten. Alle wetsvoorstellen die op tafel lagen, zijn aangenomen of mogen door naar een volgende fase in het wetgevende proces. De meest opvallende ontwikkeling is de goedkeuring van de GENIUS-act, een wet die zich richt op stablecoins. Deze wet is inmiddels ondertekend door voormalig president Donald Trump en wordt door velen gezien als de belangrijkste stap in de regulering van digitale dollars. Dat de wet erdoor is, betekent dat er voor het eerst in de Amerikaanse geschiedenis duidelijke federale wetgeving is voor stablecoins. Daarmee krijgt de sector het langverwachte kader dat adoptie en innovatie moet aanjagen. Tijdens het proces werd de wet nog tegengehouden door enkele senatoren, die twijfels hadden over de impact en reikwijdte. Volgens ingewijden zou Trump persoonlijk ingegrepen hebben om die weerstand te breken, waarbij hij senatoren aan hun loyaliteit herinnerde. De CLARITY-act, een andere wet die duidelijkheid moet bieden over de vraag wat nu precies een ‘crypto effect’ is en wat niet, kreeg ook brede steun. De verwachting is dat deze wet snel de volgende fase ingaat, al blijven er politieke obstakels mogelijk. Verder is aangekondigd dat Trump wil toestaan dat pensioengeld belegd mag worden in crypto, goud en andere alternatieve activa. Een wetsvoorstel daartoe wordt in voorbereiding gebracht. Ondertussen bleef de koers van Bitcoin relatief stabiel, net onder de 120.000 dollar. Na het record van vorige week lijkt er nu sprake van een adempauze. Volgens portfoliomanager Tim Stolte van Amdax is er geen reden tot zorg: de markt laat gezonde consolidatie zien. Opvallender is de opmars van altcoins, die juist hard stijgen. Ethereum trekt daarbij de meeste aandacht. Na maanden van negatief sentiment is het beeld ineens gekeerd, vooral door de opkomst van zogeheten treasury companies die Ethereum op de balans zetten. Deze bedrijven lijken zich razendsnel te verspreiden en dragen bij aan een hernieuwde risicobereidheid onder beleggers. Tot slot heeft Coinbase een ‘everything app’ gelanceerd, die de bestaande wallet moet vervangen. De app, die momenteel enkel via een wachtlijst beschikbaar is, moet uitgroeien tot een centrale hub voor cryptogebruik, met functionaliteiten voor handel, opslag, identiteit en interactie met het web3-ecosysteem. Coinbase zet daarbij zwaar in op BASE, hun eigen blockchain, om gebruikers in een decentrale omgeving vast te houden. Een strategische stap, in lijn met de ambities om meer te zijn dan een handelsplatform. Gasten Raoul Esseboom Links Host Daniël Mol Redactie Daniël MolSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Apple hoeft toch geen achterdeurtje voor de Britse overheid in te bouwen in iCloud-accounts. Dat is met dank aan de stevige gesprekken tussen het VK en de VS over een handelsakkoord. Een van de eisen blijkt in het voordeel van Apple uit te pakken, nadat de Brittsen 'met hun rug tegen de muur' stonden. In februari bleek door berichtgeving van The Washington Post dat het VK in het geheim een achterderutje eiste van Apple. Daarmee wilde het bestanden in iCloud kunnen scannen op illegale content. Niet alleen bij Britten, maar bij accounts wereldwijd. Dat wilde Apple niet, maar het werd in februari wel al verplicht om een andere iCloud-beveiliging in het VK af te zwakken. Nu blijkt dat onder meer Vice President JD Vance zich in de onderhandelingen rond een handelsakkoord heeft hardgemaakt voor de privacy in de software van Apple. De Britten zijn daardoor nu overstag en een achterdeurtje blijft mogelijk uit, schrijft The Financial Times. Officieel hebben zowel de Amerikaanse als de Britse overheid nog niets bekend gemaakt. Verder in deze Tech Update: Stargate-project komt niet van de grond, doelstellingen verlaagd ChatGPT verwerkt 2,5 miljoen prompts per dag, volgens OpenAI Experimentele AI-modellen van OpenAI en Google winnen gouden medaille in wiskundewedstrijd See omnystudio.com/listener for privacy information.

Heb jij weleens gedacht: ‘Ik heb gewoon geen discipline'? Of: ‘Mijn lichaam wil gewoon niet afvallen?"Als je gelooft dat het jou toch niet lukt om slank te worden, dan ga je daar (onbewust) ook naar handelen.Mijn naam is Mira Overkleeft, host van dit kanaal en founder van Fitspel en de Slank Doen Methode. Ik ben er van overtuigd dat ook jij blijvend slank kan worden. Niet door te diëten, maar door jezelf te updaten. Want afvallen (en aankomen) heeft weinig te maken met wat je eet en alles met wat je denkt, doet en voelt. In deze aflevering geef ik je inzichten over hoe jouw overtuigingen bepalend zijn voor jouw afslank resultaat. Ik geef je voorbeelden uit het dagelijks leven en vertel je hoe je dit bewust kunt keren om blijvend af te vallen.Als dit waardevol voor je was, dan zou ik het tof vinden als je me gaat volgen, een review geeft en/of deze aflevering deelt. Wil je meer leren over Slank Denken? Meld je dan aan voor de Slank Mindset Masterclass. (Mogelijk vanaf 1/8/2025) www.fitspel.nl/slankmindsetmasterclass#afvallen #geendieet #slankmindset #slankdenken #vertrouwen #geloof #focus #actie #afslank #slankdoen #slankclub

Teamleiderschap gaat voorbij jouw eigen wens, wil of twijfel. Daarmee bedoel ik dat het echt gaat om aansluiten bij waar je team staat en jezelf ten dienste van dat proces goed inzetten zodat ze de sturing krijgen die ze verdienen en het effectiefst is. 

De topman van Audi kondigt de komst van een belangrijk, nieuw model aan. CEO Gernot Döllner zegt bij Bild dat Audi aan de vooravond staat van het 'TT Moment 2.0'. Daarmee verwijst hij naar de lancering van de Audi TT in de jaren 90, een belangrijke imagebuilder van het merk. Het nieuwe elektrische model, op deze foto onder een doek te zien, wordt onthuld in aanloop naar autobeurs IAA in München. De marktintroductie volgt binnen twee jaar, en het zal volgens Döllner een zeer emotionele sportwagen zijn, 'GEEN TT, geen R8, maar iets ertussenin.' Verder in de auto-update: De EU wil autoverhuurmaatschappijen én grote bedrijven verplichten om vanaf 2030 alléén nog elektrische auto's aan te schaffen. Porsche moet dit jaar opnieuw meer gaan bezuinigen. Jaguar Land Rover stelt de komst van elektrische Range Rover en Jaguars uit, meldt The Guardian.See omnystudio.com/listener for privacy information.

(01:26) Een historisch moment, afgelopen donderdag, in de relatie tussen Frankrijk en haar voormalige kolonies in West-Afrika: Frankrijk voltooide de militaire terugtrekking uit Senegal. Daarmee is na 65 jaar een einde gekomen aan de permanente militaire aanwezigheid van Frankrijk in West-Afrika. Waarom zijn ze weg. En minstens zo interessant: Hoe kan het dat ze zo lang zijn gebleven? We vragen het aan oud-diplomaat en schrijfster Mirjam Tjassing. (14:33) Over historische boeken die ons het heden beter doen begrijpen. Welke echo's uit het verleden schudden ons wakker, geven houvast of bieden troost? De wereld verandert. Wie het nieuws volgt of gewoon om zich heen kijkt, kan zich verloren voelen. Soms lijkt de wereld van vandaag aan andere wetten te voldoen dan die van gisteren. Maar de spiegel van de geschiedenis kan helpen om het nu te begrijpen.   Daarom vraagt OVT deze zomer in de serie ‘Oude woorden, nieuwe wereld' aan zes schrijvers en denkers welk historisch boek hen helpt de wereld van nu te begrijpen. Deze zes denkers en schrijvers laten hun licht schijnen op de kwesties van nu, met de woorden van toen:  Deze week: Beatrice de Graaf, historica en terrorismeonderzoeker over het boek ‘In de schaduwen van morgen' van Johan Huizinga. Meer info: www.vpro.nl/ovt

Een historisch moment, afgelopen donderdag, in de relatie tussen Frankrijk en haar voormalige kolonies in West-Afrika: Frankrijk voltooide de militaire terugtrekking uit Senegal. Daarmee is na 65 jaar een einde gekomen aan de permanente militaire aanwezigheid van Frankrijk in West-Afrika. Eerder dit jaar vertrokken de Fransen uit Tjaad en Ivoorkust, en in de jaren hiervoor ook al uit Niger, Mali en Burkina Faso. Waarom zijn ze weg. En minstens zo interessant: Hoe kan het dat ze zo lang zijn gebleven? We vragen het aan oud-diplomaat en schrijfster Mirjam Tjassing.

Maanden werd er uitgekeken naar het duel tussen Tadej Pogacar en Jonas Vingegaard, maar na de eerste échte bergrit is de Tour beslist. Daarmee heeft de tactiek van Visma, om de koers iedere dag zo hard mogelijk te maken en zo de wereldkampioen af te matten, weinig effect gehad. Was dat de juiste tactiek? En is er wel een tactiek om de Sloveen te verslaan? Niek Goedvolk bespreekt het in een nieuwe aflevering van In Het Wiel met Roxane Knetemann en Marijn Abbenhuijs. Marijn geeft een update over zijn tijdrit naar Peyragudes en Roxane komt morgen terug voor deel 2 van de anekdote over haar klimtijdrit.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De risico's voor China om Amerikaanse Nvidiachips te gebruiken voor belangrijke sectoren zijn te groot. Daarmee probeert ceo Jensen Huang de grootste zorgen bij de Amerikaanse overheid weg te nemen. Volgens Huang zal het Chinese leger het gebruik van Amerikaanse technologie juist vermijden vanwege de risico's en kunnen de Chinezen niet voldoende bouwen op Amerikaans materiaal. Rosanne Peters vertelt erover in deze Tech Update. De steeds strengere exportregels waar het Amerikaanse Nvidia mee te maken krijgt kost het bedrijf miljarden. Daarnaast wil Nvidia voorop blijven lopen in de halfgeleiderindustrie. Door de toenemende concurrentie in deze sector is het voor Nvidia des te belangrijker zaken te blijven doen met China, 's werelds grootste markt voor halfgeleiders. Daarom hoopt hij de grootste zorgen bij de Amerikaanse overheid weg te kunnen nemen. Woensdag zal Jensen Huang opnieuw een bezoek brengen aan Bejing. Verder in deze Tech Update: De Consumentenbond komt met een aanvullend advies over het gebruik van adblockers Nieuw onderzoek van Stanford University toont de risico's van het gebruik van therapiechatbots See omnystudio.com/listener for privacy information.

De risico's voor China om Amerikaanse Nvidiachips te gebruiken voor belangrijke sectoren zijn te groot. Daarmee probeert ceo Jensen Huang de grootste zorgen bij de Amerikaanse overheid weg te nemen. Volgens Huang zal het Chinese leger het gebruik van Amerikaanse technologie juist vermijden vanwege de risico's en kunnen de Chinezen niet voldoende bouwen op Amerikaans materiaal. Rosanne Peters vertelt erover in deze Tech Update.

De privacyvriendelijke berichtendienst Signal zoekt naar nieuwe inkomstenbronnen om de grote stijging van het aantal gebruikers te kunnen blijven bekostigen. Het aantal nieuwe maandelijkse registraties zou 25 keer hoger liggen dan begin dit jaar en vooral het aantal Nederlandse gebruikers is fors toegenomen. Dat zegt Meredith Withaker, CEO van Signal, in een interview met de Volkskrant. Het aantal Nederlanders op Signal ligt ruim boven de twee miljoen volgens het platform zelf. Daarmee staat Nederland in de top 5 van landen met de meeste Signal-gebruikers, naast landen als Oekraïne, de VS en Duitsland. Landen met veel grotere inwonersaantallen. Veel Nederlanders stapten afgelopen maanden over op Signal als alternatief voor Whatsapp, dat steeds meer data vergaart en daar geld aan verdient met reclames. Ook willen gebruikers minder afhankelijk zijn van de grillen van President Trump. Ondanks dat ook Signal in Amerika gevestigd is, stelt het zich kritisch tegenover politieke invloed en staat privacy hoog in het vaandel. De overstap van Nederlanders naar Signal blijft echter vaak maar een halve beslissing. Veel gebruikers hebben ook Whatsapp nog in gebruik. Toch lijkt Signal inmiddels een steeds grotere rol te spelen als berichtendienst in Nederland. Verder in deze Tech Update: Grok ook in vierde generatie omstreden: baseert antwoorden op tweets van Musk YouTube stopt met de Trending-pagina Zometeen in de Schaal van Hebben: Nuki Smart Lock Pro See omnystudio.com/listener for privacy information.

We naderen het slot van Wimbledon. Waar in het vrouwen enkelspel de finalisten inmiddels bekend zijn, zijn vandaag bij de heren de halve finales. De Nederlandse inbreng hierin was helaas al in de eerste week uitgeschakeld, maar in het dubbelspel viert het Nederlandse tennis juist hoogtij. Waar David Pel in de finale bij de herendubbel staat, wist Sem Verbeek donderdag met Katerina Siniaková de gemengd dubbel te winnen. Daarmee is hij de allereerste Nederlandse man die deze discipline op zijn naam heeft geschreven op het heilige Londense gras. We spraken erover met tennisjournalist Jon Visbeen. Presentatie: Robert Denneman

OpenAI wil binnen nu en een aantal weken een eigen webbrowser lanceren, melden ingewijden aan persbureau Reuters. Hoe de browser gaat heten en hoe die moet werken is nog onduidelijk. Niels Kooloos vertelt er meer over in deze Tech Update. Volgens de ingewijden gaat de OpenAI-browser lijken op de zoekmachinefunctie die ChatGPT nu al heeft. Daarmee kunnen gebruikers vragen stellen en antwoorden krijgen die zijn gebaseerd op bronnen van het internet. Met een eigen browser doet OpenAI mee met de concurrentie, die al langer bezig is met AI-browsers. Zo lanceerde Perplexity woensdag al een eigen AI-browser genaamd Comet en is Google al een tijdje bezig met een AI-modus binnen Chrome en AI-samenvattingen bovenaan de zoekresultaten. Verder in deze Tech Update: Meta heeft Apples AI-baas een tekenbonus van 200 miljoen dollar beloofd, melden ingewijden aan Bloomberg Grok 4 is vandaag gelanceerd en moet zich beter gaan gedragen op X dan voorganger Grok 3 See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waar is alle materie uit opgebouwd, en welke wetten volgen die deeltjes om alles op aarde en de rest van het heelal vorm te geven? Wat is antimaterie, en wat heeft quantumtheorie daarmee te maken? In Reis naar de kern neemt Ivo van Vulpen, deeltjesonderzoeker bij CERN in Genève en verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, je mee langs al deze grote vragen. Je denkt misschien dat dat ver van je normale belevingswereld afstaat, maar al deze inzichten worden dagelijks gebruikt. Van de GPS op je telefoon, tot de scanners in ziekenhuizen.. Over Reis naar de Kern Na Terug naar de Oerknal met Govert Schilling en Baan door het Brein met Iris Sommer is het nu tijd voor een nieuw avontuur: Reis naar de kern. Een fascinerende duik in de wereld van de allerkleinste deeltjes, waar de allergrootste vragen worden beantwoord. In vijf afleveringen zoomen we in op de wereld van het atoom, de quantummechanica, antimaterie en de ontdekking van het Higgs Boson. Reis naar de Kern is een podcast van BNR. Tekst en presentatie: Ivo van Vulpen. Concept: Connor Clerx. Eindredactie: Annick van der Leeuw. Montage: Gijs Friesen en Connor Clerx. Sounddesign en mixage: Gijs Friesen. Over Ivo Ivo van Vulpen is als deeltjesfysicus werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, het Nationaal Instituut voor subatomaire fysica (Nikhef) en hij doet onderzoek bij de deeltjesversneller (Large Hadron Collider) bij CERN in Genève. Hij is hoogleraar Wetenschapscommunicatie, in het bijzonder betreffende de natuurkunde, aan de Universiteit Leiden. In 2018 verscheen zijn eerste boek: De melodie van de natuur. Transcript aflevering Je kunt prima honderd jaar oud worden en onbevangen door het leven stappen zonder je ooit af te vragen hoe je eigenlijk elektriciteit maakt, waarom glas wel doorzichtig is en steen niet, hoe de zon aan haar energie komt of hoe het überhaupt mogelijk is dat er zoiets bestaat als een heelal. Maar als je die vraag eenmaal hebt gesteld en op zoek gaat naar het antwoord blijkt er bijna altijd een fascinerende wereld achter schuil te gaan. Al die kennis over hoe de natuur zich gedraagt hebben we als mensheid in de geschiedenis stukje bij beetje verzameld. Hoewel deze zoektocht wordt gedreven door pure nieuwsgierigheid, hebben de meeste nieuwe inzichten en de nieuwe technieken die ontwikkeld moesten worden om het antwoord te vinden ook steeds weer hun weg gevonden naar ons dagelijks leven. Sterker nog, ze vormen zonder dat veel mensen dat beseffen, de basis van onze moderne maatschappij: zonder relativiteitstheorie geen GPS, zonder quantummechania geen computerchip, zonder anti-materie geen PET scan om tumoren te localiseren … en zonder deeltjesversnellers geen manier om kwaadaardige tumoren te bestralen. Het zoeken naar antwoorden op deze grote ‘waarom-vragen’ is absoluut niet makkelijk. De natuur geeft haar geheimen namelijk niet zomaar prijs en het heeft generaties wetenschappers enorm veel bloed, zweet en tranen gekost om de natuur haar geheimen te ontfutselen. Dat doen we door haar gedrag in detail te bestuderen, patronen te herkennen en zo stap voor stap door te dringen tot de plek waar het antwoord verborgen ligt. Die onbedwingbare drang om steeds weer grenzen te verleggen is een menselijke eigenschap die we heel goed kennen uit de sport en van ontdekkingsreizigers uit een ver verleden. En hoewel het vaak de woorden ‘groter’, ‘hoger’ en ‘sneller’ zijn die we associëren met vooruitgang is er ook een groep wetenschappers die juist de uitdaging zoekt in precies het tegenovergestelde: ‘klein, kleiner, kleinst’. Het is een internationale groep wetenschappers, waar ik er ook een van ben, die in onderzoeksinstituten en laboratoria over de hele wereld op zoek zijn naar de elementaire bouwstenen van de natuur. Waar is alle materie toch uit opgebouwd? En welke wetten volgen die deeltjes om alles op aarde en de rest van het heelal vorm te geven? Deze fascinerende zoektocht naar de fundamenten van de natuur is het onderwerp van deze podcast. Ik ben Ivo van Vulpen, een Nederlandse deeltjesonderzoeker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en het onderzoeksinstituut Nikhef. In de eerste vier afleveringen ben ik je gids op weg naar het randje van de kennis en vertel ik je hoe het ons in de afgelopen honderd jaar gelukt is om steeds weer een diepere laag bloot te leggen; in een wereld die letterlijk heel dichtbij is, maar die zo klein is dat we het niet met onze ogen kunnen zien. Ik vertel over de fascinerende ontdekkingen die we gedaan hebben. Ik ga bijvoorbeeld vertellen dat net zoals kinderen met een paar legoblokjes de meest fantastische bouwwerken kunnen maken, ook de natuur, met al haar complexiteit, van sterren en planeten, tot en met de microfoon waar ik nu in praat ook is opgebouwd uit maar een handjevol bouwstenen. In de vijfde en laatste aflevering vertel ik wat er nog te ontdekken is. En hoe we van plan zijn die antwoorden te vinden. Deze tak van de wetenschap staat ver af van het clichébeeld dat mensen vaak hebben van onderzoekers als wereldvreemde zonderlingen in een stoffig laboratorium. Het is een wereldwijde onderneming waarin wetenschappers uit bijna alle landen van de wereld samenwerken, samen moeten werken in grote experimentele onderzoekscentra zoals het Europees centrum voor deeltjesfysica, CERN in Genève. Zulke samenwerkingsverbanden zijn verre van triviaal. Natuurkundigen kunnen enorm eigenwijs zijn en om dan ook nog eens natuurkundigen uit verschillende landen met elkaar samen te laten werken is op het eerste gezicht een ideaal scenario voor problemen. En toch lukt het ons. Maar hoe dan? Uiteindelijk blijkt de sleutel te liggen in het feit dat we een gedeelde droom hebben. We delen die universele en on-be-dwing-bare nieuwsgierigheid, die honger naar antwoorden op de mysteries die we niet begrijpen. Vanuit Nederland doen veel universiteiten mee in dit avontuur en er is zelfs een nationaal instituut: het Nikhef, het Nationaal instituut voor subatomaire fysica in Amsterdam. Maar laten we niet langer om de materie heen draaien en de diepte in duiken. Om achter de natuurwetten te komen is er maar één mogelijkheid: je moet je de natuur ‘ondervragen’. De natuur praat natuurlijk niet letterlijk terug, maar je kunt wel dingen uitproberen en kijken wat er gebeurt. Kinderen doen dat automatisch. “Hoe reageren mijn ouders als ik heel hard ga gillen in een supermarkt en doet het echt pijn als ik mijn vinger in de vlam hou?”. Hoewel ik uit eigen ervaring kan vertellen dat ouders niet altijd hetzelfde reageren, werkt de natuur volgens ijzeren principes en altijd hetzelfde: de natuurwetten. Door patronen te ontdekken in gedrag dringen door tot de onderliggende mechanismes. En dat werkt net zo goed bij menselijk gedrag als bij de wereld van het allerkleinste. Grenzen verleggen is niet makkelijk en het is goed om voor we in de wereld van het allerkleinste duiken eerst te laten zien hoe ingewikkeld het is om patronen te vinden en welke interessante gevolgen het kan hebben als het je lukt om een onderliggend mechanisme bloot te leggen. Eerst over het proces van patronen herkennen. Stel je nou eens voor dat je een buitenaards wezen bent dat naar onze planeet komt en dat je gevraagd wordt om de spelregels van het spel voetbal te achterhalen. Er is wel een eis die je taak extra lastig maakt: je mag zoveel wedstrijden bekijken als je wilt, maar je mag niemand iets vragen. Je komt er dan vast vrij snel achter dat het spel zich afspeelt binnen de witte lijnen van een rechthoek, dat er twee teams zijn van 11 spelers, dat er na 45 min gewisseld wordt van speelhelft en dat het doel is om zoveel mogelijk doelpunten te maken. Maar waarom heeft één speler een andere kleur dan zijn teamgenoten en mag hij de bal wél in zijn handen pakken? En hoe kom je erachter wie die twee mensen zijn die langs de lijn met een vlag heen en weer rennen en zul je ooit de regels van buitenspel ontdekken? Dat kán wel, maar is niet gemakkelijk. Precies zo werkt het ook met het ondervragen en bekijken van de natuur. Niemand zegt hierbij trouwens dat de spelregels logisch moeten zijn. Sterker nog, de natuurwetten zijn niet logisch. Geen enkele. De quantummechanica en de relativiteitstheorie, die we later tegen zullen komen, zijn vreemd en bizar en daarmee in zekere zin analoog aan de buitenspelregel in het voetbal. Absurd, maar wel een realiteit. En als je die regel eenmaal geaccepteerd hebt is het daarna logisch wat je ziet gebeuren. Het zoeken naar en herkennen van patronen is niet alleen aan wetenschappers voorbehouden natuurlijk. Biologen en boeren weten bijvoorbeeld al heel lang dat eigenschappen van dieren en organismes worden doorgegeven aan nakomelingen. Een bekend voorbeeld is bijvoorbeeld het gegeven dat de oogkleur van een kind bepaald wordt door de oogkleur van de ouders. Deze kennis over het overerven van eigenschappen wordt ook in de landbouw gebruikt bij het veredelen van gewassen en selecteren van bepaalde eigenschappen zoals resistentie voor ziektes of aanpassen aan specifieke omstandigheden als droogte of zout. We zien dus dat de natuur op een bepaalde manier werkt, maar niet hoe het werkt. Ergens in elk mens is dus blijkbaar informatie over de oogkleur opgeslagen, maar waar dan? Uiteindelijk is het pas in de jaren zestig van de vorige eeuw gelukt die vraag te beantwoorden toen wetenschappers Crick, Watson en Franklin (die laatste wordt helaas vaak, al dan niet per ongeluk, vergeten in de rij van ontdekkers) erin slaagden de dubbele helixstructuur van het menselijk DNA te ontdekken. Daar bleek alle genetische informatie opgeslagen te zijn en bracht ons naar het hoe en waarom. Die genetische informatie blijkt opgeschreven in een taal die maar uit vier bouwstenen bestaat, de nucleotides C, T, G en A. Een taal met maar vier letters dus! Ongelooflijk, als je bedenkt dat we in onze eigen taal 26 letters hebben als bouwstenen van woorden. Als mensheid zijn we druk bezig die taal van het DNA te verkennen. We leren zo niet alleen waar informatie verborgen over de oogkleur, maar ook over aanleg voor specifieke ziektes, en kunnen dat hopelijk ook weer gebruiken om die te voorspellen en te voorkomen. Deze succesverhalen zijn mooi, maar het is goed om te beseffen dat de wetenschap vaak een verhaal is van enorm veel frustratie, van verkeerde paden inslaan en hopeloos verdwalen. Maar af en toe lukt het om ineens een stap te maken. Door een briljant inzicht van een individuele wetenschapper die ineens op een helder moment als eerste het patroon doorziet, of door een nieuwe techniek die een nieuwe wereld blootlegt. De ruimte voor wetenschappers om af en toe een zijpad in te slaan om een gek ideeën na te jagen is een cruciaal element van onderzoek doen. Als er nooit een vreemde snuiter was gaan experimenteren met elektriciteit hadden we nu nog steeds alleen maar kaarsen gehad in plaats van elektrische lampen. Hetzelfde geldt voor LED lampen natuurlijk, maar ook in de medische wereld zijn voorbeelden te vinden zoals de ontdekking van penicilline. In het dagelijks leven gebruiken we onze ogen, neus, oren, mond en handen om de wereld om ons heen waar te nemen. Ontzettend handig, maar hoe goed onze zintuigen ook zijn, ze zijn niet perfect. We weten bijvoorbeeld dat er toonhoogtes zijn die ons oor niet kan opvangen maar die honden prima kunnen horen. Dat betekent dus dat er dus wel eens een fantastische wereld vol schitterende muziek en geluiden om ons heen zou kunnen zweven die voor ons verborgen blijft omdat ons lichaam simpelweg tekortschiet. Hetzelfde geldt voor licht. Ook daarvan weten we dat er kleuren zijn die wij als mens niet kunnen zien. Zo kunnen bijen ultraviolet licht zien die zorgt dat ze makkelijk bloemen kunnen vinden. Maar hoewel ons lichaam soms tekortschiet, zijn we als mensen wel enorm inventief. We hebben manieren gevonden om deze verborgen werelden hoorbaar en zichtbaar te maken er zo in rond te lopen. Dat geldt ook voor de wereld van het allerkleinste. Elke ontdekkingstocht staat of valt met de juiste uitrusting. Als je naar de Noordpool wilt heb je meer aan warme kleren en een slee met honden dan aan een pak van Hugo Boss en een BWM. En wil je naar Mars, dan heb je een raket nodig. En bij onze reis, het afdalen in de wereld die nog kleiner is dan het DNA, heb je een deeltjesversneller nodig. Al lang geleden ontdekten mensen dat je door een ingenieuze combinatie van lenzen objecten die ver weg waren ‘dichterbij’ kon halen: de telescoop. Toepassingen te over, van scheepsvaart, oorlog, en het bestuderen van wilde dieren tot de astronomie zoals bijvoorbeeld de ontdekking van de ringen van Saturnus door onze eigen Christiaan Huygens. Maar ook ‘de andere kant op kijken’ lukte: de microscoop. We kennen allemaal het beroemde voorbeeld van Antoni van Leeuwenhoek die de wereld van bacteriën ontdekte. En hoewel mensen in de eeuwen erna steeds betere lenzen leerden maken, weten we dat je met een microscoop nooit objecten zult kunnen bekijken die kleiner zijn dan ongeveer een miljoenste meter. Dat is een factor duizend kleiner dan een potloodstreep en zo klein dat we er ons niets meer bij voor kunnen voorstellen, maar de vraag was waarom een microscoop dan niet meer werkt? Als mens zien we dingen omdat licht afketst van voorwerpen en in onze ogen terechtkomt. Nou ketst licht alleen af van voorwerpen die groter zijn dan het licht zelf (dat is een natuurkunde-feitje dat u even van me aan moet nemen), en omdat het licht dat we met onze ogen kunnen registreren ongeveer een miljoenste meter is betekent dat die afmeting het kleinst is dat we kunnen zien. Een fundamentele horde dus, maar gelukkig betekent dat niet dat je bij de pakken neer moet gaan zitten. Het betekent alleen dat je met de technieken die je op dat moment hebt, niet vastloopt. Je moet dus iets slims bedenken. Iets nieuws. Net zoals je bij een ontdekkingstocht een boot nodig hebt als je bij een rivier komt of een ladder als je over een muur heen moet klimmen. En dat is gelukt. De truc is ‘om te kijken zonder je ogen te gebruiken’. Ook met je ogen dicht kun je nog prima het verschil voelen tussen een mes en een vork en in de wetenschap hebben we een soortgelijke methode ontwikkeld om objecten af te tasten. We gebruiken daarbij alleen niet onze vingers, maar gebruiken kleine knikkers (kleine deeltjes eigenlijk) die we op het voorwerp afschieten om vervolgens te kijken hoe deze knikkers afketsen. De manier waarop dat gebeurt vertelt ons namelijk iets over de vorm en eigenschappen van een voorwerp. Dat knikkers anders afketsen van een basketbal dan van een fiets zal duidelijk zijn, maar als je alleen de afgeketste knikkers zou mogen bekijken kunt je je voorstellen dat het heel lastig is om te achterhalen dat het een fiets was waar de knikkers vanaf zijn geketst in plaats van een bureaustoel. Laat staan dat we kunnen herkennen of het een oma-fiets of een racefiets was. Maar het kan wel. Lastig. HEEL lastig! Maar niet onmogelijk. En dat is precies wat we doen als deeltjesfysici. Die knikkers zijn daarmee de vingers waarmee we de wereld aftasten. Ik gebruik hier voor het gemak het beeld van knikkertjes omdat we dat allemaal herkennen, maar eigenlijk zijn het kleine deeltjes. Hoe kleiner die knikkertjes zijn, hoe kleiner de structuren waar ze van afketsen en hoe kleiner de details zijn die we kunnen waarnemen. Een van de gekke dingen die we ontdekt hebben is dat hoe harder een knikkertje of deeltje beweegt, hoe kleiner die wordt. En dat is dan ook de belangrijkste taak van een deeltjesversneller: kleine deeltjes maken. Het sterkste vergrootglas dat we hebben op de wereld is dan ook de grote deeltjesversneller in Genève, de Large Hadron Collider. Daarmee kunnen we structuren van een miljoenste van een miljoenste van een miljardste meter bekijken. Dat is weer zo’n getal waarvan het moeilijk is een idee te vormen, maar laat ik proberen je een idee te geven van hoe klein dat is. We kennen vast allemaal maanzaad dat soms op witte bolletjes zit en we hebben allemaal weleens een dag doorgebracht in een bloedhete auto op weg naar onze vakantiebestemming in Frankrijk. Stel nou eens dat je heel Frankrijk bedekt met maanzaad, dus van Lille tot de Pyreneeën en van Nice tot Quiberon. Eén zo’n maanzaadje ten opzichte van de oppervlakte van Frankrijk is dezelfde fractie als het kleinste brokstukje dat we kunnen bestuderen tot een meter. Waanzinnig! Naast de materie aftasten heeft een deeltjesversneller nog een tweede feature. Het blijkt namelijk dat je in een deeltjesversneller de energie van de botsende deeltjes kunt gebruiken om ook zelf nieuwe deeltjes te maken. Natuurlijk moeten we al die afgeketste kogeltjes en nieuwe deeltjes ook kunnen opvangen en dat doen we met behulp van deeltjesdetectoren. Dat zijn een soort grote fotocamera’s die ook, zo zullen we zien, in ziekenhuizen gebruikt worden. Daar ga ik in de volgende aflevering meer over vertellen. Overal op de wereld zijn internationale samenwerkingsverbanden op zoek naar antwoorden op de grote onbegrepen vragen uit de natuur. Dat doen ze niet alleen met behulp van de deeltjesversneller op CERN in Genève, maar ik heb ook collega’s die met behulp van een vat vloeibaar gas (Xenon voor de liefhebbers) onder een berg in Italië op zoek zijn naar donkere materie en weer andere collega’s die een fototoestel zo groot als een kubieke kilometer aan het bouwen zijn op de bodem van de Middellandse Zee om te zoeken naar zogenaamde neutrino’s die vanuit het heelal komen en dwars door de aarde vliegen. Bij veel van die onderzoeken spelen Nederlandse onderzoekers een belangrijke rol. Onderdeel van die groep nieuwsgierige natuurkundigen die af en toe ineens linksaf slaan terwijl iedereen rechtdoor loopt. Dromers en avonturiers. Ik ga je in de komende afleveringen meenemen op onze ontdekkingstocht. In de volgende aflevering leren we de wereld van het atoom kennen via de quantummechanica, de atoomkrachten en het besef dat alles op aarde maar uit drie stukjes blijkt te zijn opgebouwd. In de afleveringen daarna hebben we het over het beroemde Standaard Model, exotische zaken als anti-materie en kernkrachten en het dagelijks leven op CERN. En natuurlijk komt ook de ontdekking van het Higgs boson voorbij, een ontdekking die een paar jaar geleden de Nobelprijs heeft gekregen en waar ik en mijn collega’s enorm trots op zijn. En als ik mijn werk een beetje goed doe, dan vind jij het aan het eind van aflevering vier ook volkomen terecht. Zoals beloofd probeer ik ook om bij elke nieuwe stap verder de diepte in (de stap naar nog kleinere structuren van de materie) te laten zien op welke manier de kennis weer in ons dagelijks leven terugkomt. En we sluiten de serie af met de grote open vragen, de mysteries, de vragen waar nog geen antwoord op is. De mysteries waar we als natuurkundigen van wakker liggen. En waar een antwoord op moet zijn. Maar waar dan? De natuurkunde is niet klaar. Kortom: avontuur!See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waar is alle materie uit opgebouwd, en welke wetten volgen die deeltjes om alles op aarde en de rest van het heelal vorm te geven? Wat is antimaterie, en wat heeft quantumtheorie daarmee te maken? In Reis naar de kern neemt Ivo van Vulpen, deeltjesonderzoeker bij CERN in Genève en verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, je mee langs al deze grote vragen. Je denkt misschien dat dat ver van je normale belevingswereld afstaat, maar al deze inzichten worden dagelijks gebruikt. Van de GPS op je telefoon, tot de scanners in ziekenhuizen.. Over Reis naar de Kern Na Terug naar de Oerknal met Govert Schilling en Baan door het Brein met Iris Sommer is het nu tijd voor een nieuw avontuur: Reis naar de kern. Een fascinerende duik in de wereld van de allerkleinste deeltjes, waar de allergrootste vragen worden beantwoord. In vijf afleveringen zoomen we in op de wereld van het atoom, de quantummechanica, antimaterie en de ontdekking van het Higgs Boson. Reis naar de Kern is een podcast van BNR. Tekst en presentatie: Ivo van Vulpen. Concept: Connor Clerx. Eindredactie: Annick van der Leeuw. Montage: Gijs Friesen en Connor Clerx. Sounddesign en mixage: Gijs Friesen. Over Ivo Ivo van Vulpen is als deeltjesfysicus werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, het Nationaal Instituut voor subatomaire fysica (Nikhef) en hij doet onderzoek bij de deeltjesversneller (Large Hadron Collider) bij CERN in Genève. Hij is hoogleraar Wetenschapscommunicatie, in het bijzonder betreffende de natuurkunde, aan de Universiteit Leiden. In 2018 verscheen zijn eerste boek: De melodie van de natuur. Lees ook dit artikel op BNR.nl Transcript aflevering In een verhaal over de wereld van de het allerkleinste heb je de enorme luxe dat je kunt kiezen uit een lange lijst van belangrijke ontdekkingen, nieuwe inzichten, Nobelprijzen en toepassingen die de basis vormen van onze samenleving. En ook de lijst van beroemde wetenschappers is eindeloos met de ‘onsterfelijken’ als Newton, Einstein en Curie als de wetenschappelijke equivalenten van sporthelden als Messi, Michael Jordan en Femke Bol. Het is verleidelijk om het in een verhaal over de wetenschap alleen te hebben over de succesverhalen. Dat is ook vaak hoe het grote publiek kennis maakt met de wetenschap in kranten en het nieuws. Maar zo’n aaneenschakeling van doorbraken door eenlingen als een ‘logische’ ketting geeft een verkeerd beeld van de wetenschap. Zo werkt het niet. Nieuwe inzichten komen niet spontaan uit de lucht vallen. Ze zijn het resultaat van een lange zoektocht van heel veel mensen. Met veel vallen en opstaan. Sommige ideeën bleken waar en zijn inderdaad gepromoveerd tot natuurwetten, maar de meeste experimenten mislukten of leverden geen nieuwe kennis op en zijn in de vergetelheid geraakt, net als hun bedenkers. De wetenschap draait primair op nieuwsgierigheid en onzekerheid. Zoeken naar antwoorden van dingen die we niet begrijpen. Dat is zo in elke tak van de wetenschap. En dat was honderd jaar geleden zo, dat is nu zo en dat zal altijd zo blijven. In de vorige aflevering hebben we met de ontdekking van het Higgs boson namelijk wel het randje van de kennis bereikt, maar als ik met een schuin oog naar de lijst van open vragen kijk is duidelijk dat het Standaard Model waar ik de afgelopen afleveringen zo hoog van opgaf absoluut niet het laatste woord is wat betreft de werking van de natuur. Dat staan op de rand van de kennis kun je het best voorstellen alsof je in een donkere kamer bent waarin een lamp hoog boven je alleen een cirkel van de vloer zichtbaar maakt. In deze aflevering gaan we het niet hebben over dingen die we al weten, maar juist over de dingen die we niet weten. We gaan dus niet zelfvoldaan vanaf de rand naar het midden van de verlichte cirkel kijken om te vertellen wat we daar allemaal voor moois zien. We draaien ons juist om en kijken samen het donker in en fantaseren over al het moois dat daar nog op ons ligt te wachten. Het onderzoeken van de natuur en het steeds verder verfijnen van ons beeld over hoe de natuur werkt is interessant, maar het draait uiteindelijk om de momenten waar het juist niet lekker past. Het moment dat je iets ziet dat in tegenspraak is met de bestaande natuurwetten. Dingen die helemaal niet mogen, of niet kunnen, dingen die je niet verwacht … en die toch gebeuren. Als we een patroon zien dat niet voorspeld wordt en waar dus wel iets achter moet zitten. Sommige van deze anomalieën zijn als het dorpje van Asterix en Obelix waarvan het maar niet lukt om het te veroveren. Verklaringen bedenken vereist creativiteit en gaat vaak samen met de introductie van nieuwe concepten, nieuwe principes, nieuwe krachten of nieuwe deeltjes. En dat is nog helemaal niet zo makkelijk. Het vraagt een enorme creativiteit, talent en durf om een schets te maken van een wereld die nog niemand heeft gezien. En van al die ‘kaarten van de nieuwe wereld’ die worden bedacht kan er natuurlijk op zijn hoogst maar één waar zijn. Maar ja, welke? Wat we wel zeker weten is dat er genoeg dingen zijn die we nog niet weten. Dat zijn de problemen en raadsels waar ik en mijn collega’s van wakker liggen. Dat vertelt ons dat er nog enorm veel te ontdekken is daar in dat donker buiten die verlichte cirkel. Neem bijvoorbeeld het probleem van donkere materie. Want hoewel we vaak pretenderen dat we precies weten waar alles in het heelal uit op is gebouwd (sterren, planeten, gaswolken, zwarte gaten etc.), weten we ook dat voor elke kilo die we kennen er zo’n vijf kilo van spul, stof, ‘iets’ is dat we niet kennen. En omdat we niet weten wat het is noemen we het maar ‘donkere materie’. Het is een vreemde situatie, want het betekent dat we echt het overgrote deel niet kennen. Wat het extra interessant maakt is dat we weten dat het niet een van de deeltjes is die we al kennen. Maar ja, wat is het dan wel? En als we het over onzichtbare massa hebben, dan moet ik ook maar gelijk doorpakken en eerlijk bekennen dat we de helft van het heelal kwijt zijn. Er is namelijk geen anti-materie in het heelal te vinden. En dat is vreemd, want in onze theorie zijn materie en antimaterie altijd keurig in evenwicht. Als we op cern een nieuw deeltje maken, dan wordt er ook altijd een antideeltje gemaakt. Vijf deeltjes, dan ook vijf anti-deeltjes etc. Maar waar is dan die anti-materie dan gebleven? Was er bij de oerknal dan misschien toch een klein overschot van materie, of gedragen ze zich toch niet pre-cies hetzelfde. Of zijn we de helft gewoon ‘kwijt’? Belangrijk om te weten, want zonder die asymmetrie was ook alle materie verdwenen en waren we er niet eens geweest. Naast het probleem van de donkere materie en de verdwenen anti-materie zijn er ook nog de meer existentiële ‘waarom’-vragen. In het Standaard Model hebben alle deeltjes keurig hun plek, maar waarom zijn er eigenlijk drie families van deeltjes? Waarom niet gewoon ééntje? Daarmee kun je immers alle atomen maken, dus waar heb je de rest dan nog voor nodig? En over het Higgs deeltje gesproken: we weten nu dat deeltjes massa hebben, maar waarom hebben ze de massa die ze hebben? Er is geen enkel mechanisme dat dat patroon verklaart, maar iets moet die massa’s toch gezet hebben. Hoewel we nog geen antwoorden hebben, hebben we de afgelopen jaren natuurlijk niet stilgezeten. We hebben nagedacht over mogelijke verklaringen (nieuwe deeltjes, nieuwe krachten en nieuwe fenomenen) en hebben experimenten bedacht om die te onderzoeken: Zoals hopelijk al duidelijk is geworden zijn wij wetenschappers een enorm optimistisch volkje en we zijn er dan ook heilig van overtuigd dat we in de komende jaren de antwoorden gaan vinden op een aantal van de grote vragen. Nederland is een belangrijke speler en we doen mee met onderzoek op de gekste plekken: bij het onderzoek naar kosmische neutrino’s vanaf de bodem van de Middellandse Zee, bij experimenten bij de deeltjesversneller in Genève en de zoektocht naar zoeken naar de minieme signalen van de zwaartekrachtsgolven geproduceerd door botsende zwarte gaten en neutronensterren. We kunnen uren praten over de verschillende ideeën, maar ik denk dat het verstandig is om te kiezen voor een insteek waarbij we focussen op één onderwerp. Ik kan me goed voorstellen dat je ook meer zou willen weten over extra ruimte-dimensies, het samensmelten van krachten of het bestaan van een spiegelwereld, maar dat kunnen we op een ander moment doen. Nu zoomen we in op een van de meest prangende vragen: het mysterie van de donkere materie. Er zweeft dus, blijkbaar, meer materie in het heelal rond dan we kunnen zien (de donkere materie) en de vraag of dit een nieuw deeltje is of dat het toch anders zit is, is een van de grootste open vragen in de natuurkunde. Een van de aanwijzingen dat er iets niet klopt is bij de rotatie van sterren in sterrenstelsels. Dankzij Newton weten we al honderden jaren precies hoe zware objecten bewegen met als beroemdste voorbeeld het draaien van de planeten om de zon in ons eigen zonnestelsel. Zelfs als je de zon niet zou kunnen zien zou je uit de draaiing van de planeten kunnen afleiden dat de planeten om iets zwaars heen draaien en ook hoe zwaar dat object is. Triviaal en die methode zou ook net zo goed moeten werken bij het draaien van sterren in sterrenstelsels. Maar tot ieders verbazing bleek dat er helemaal niets van klopte. We kunnen alle sterren in het midden van de sterrenhoop goed zien, maar die hebben samen niet genoeg massa om de grote snelheid van de sterren aan de rand te verklaren. Er moet dus massa zijn die we niet kunnen zien. De laatste jaren is er nog meer indirect bewijs gekomen. Het eerste element dat gemaakt werd in het vroege heelal was waterstof. Dat is vervolgens, onder invloed van zwaartekracht, langzaam gaan samenklonteren tot objecten als sterren, planeten en grotere structuren. Daar is verder niets magisch aan, maar volgens computersimulaties gaat dat samenklonteren veel en veel langzamer dan we zien in ons eigen heelal. Maar, en nu komt het, als je in je simulaties net doet of die donkere materie er is, dan trekken dingen elkaar meer aan (er is immers meer massa) en dan blijkt dat je in de simulaties optijdschalen van de leeftijd van ons heelal wel precies dezelfde structuren terugvindt als die we nu zien. Dit is dus een extra aanwijzing dat er donkere materie aanwezig is in ons heelal Even voor de duidelijkheid: dit is dus niet iets dat niet helemaal klopt, maar er is iets dat helemaal niet klopt. Dus, nog een keer expliciet: er is in het heelal blijkbaar ongeveer vijf keer meer materie dan we kunnen zien. En al die onbekende materie is niet opgebouwd uit de bouwstenen en deeltjes die we hier op aarde kennen. Maar wat is het dan wel? De oplossing lijkt zo makkelijk: bedenk-gewoon-een-nieuw-deeltje! Dat is toch precies wat jullie deeltjesonderzoekers de hele dag doen toch? Tsja, was het maar zo makkelijk. Dit nieuwe deeltje moet niet alleen massa hebben, elektrisch neutraal zijn en bijna geen interactie hebben met gewone materie (dat zijn de eigenschappen die we indirect hebben achterhaald), maar net zoals je bij een puzzel er niet ‘zomaar’ een extra puzzelstukje bij kan stoppen als de puzzel al af is, geldt dat ook voor een extra deeltje dat ingepast moet worden in het Standaard Model. Alle aanwijzingen voor het bestaan van donkere materie, hoe sterk ze ook zijn, zijn indirect en over de hele wereld is er een race ontstaan tussen wetenschappers om als eerste het directe bewijs van het bestaan van een donkere materie deeltje aan te tonen. Een van de eerste opties waar je misschien aan denkt nu je dat verhaal over het Higgs-deeltje kent is dat we misschien zelf donkere materiedeeltjes kunnen maken in de deeltjesbotsingen op CERN. Goed idee en daar hebben we ook zeker naar gezocht, maar helaas is er geen enkele aanwijzing dat we die deeltjes ook gemaakt hebben. Maar niet getreurd. Naast het zelf produceren van de donkere materiedeeltjes in het laboratorium zijn er ook andere manieren om ze te detecteren. Als er namelijk echt donkere materie in het heelal rondzweeft dan is het waarschijnlijk dat het zich ook in ons zonnestelsel bevindt. En omdat we als aarde door de ruimte vliegen, zullen we continu door die zwerm van donkere materiedeeltjes heen bewegen. Daar merken we verder niks van omdat donkere materie bijna geen interactie heeft met gewone materie en dus door steen heen beweegt op dezelfde manier als wij door de lucht. En toch is er een kans dat zo’n deeltje, heel af en toe, een atoomkern raakt. Die kans is echt extreem klein, maar ja, als er een kans is, hoe klein ook, dan zullen experimenteel natuurkundigen iets bedenken om er toch iets van te maken. En dat hebben ze gedaan. Het plan klinkt enorm simpel, maar is onwaarschijnlijk complex om uit te voeren. Ik neem je even mee in de gedachtengang. Als een atoom geraakt wordt door zo’n deeltje waar de donkere materie uit bestaat dan ontstaan er elektrisch geladen brokstukken die met behulp van een elektrisch veld naar een speciale detector gestuurd worden waar ze een klein stroompje veroorzaken. Zo kunnen we donkere materie dus ‘zien’. De kans dat een deeltje botst, hangt samen met de grootte van de atoomkern dus je wilt grote atomen gebruiken. Zware atomen. Maar ja, je wilt ook dat de brokstukken door de stof heen kunnen bewegen op weg naar de detector en dat kan weer alleen in een gas of een vloeistof. Gelukkig bestaat er in de natuur een compromis en collega’s van mij hebben besloten vloeibaar xenon te gebruiken. Een vat met ongeveer tweeduizend kilo om precies te zijn. Met zo’n detector (het vat met xenon) hoeft je in principe alleen maar te wachten om te kijken hoeveel botsings-signalen je ziet terwijl de aarde door die zwerm donkere materie vliegt. Als je uitrekent hoeveel botsingen je verwacht te zien dan zie je vrij snel dat het er zelfs in het gunstigste geval maar een handvol per jaar zullen zijn. Dat kan genoeg zijn, maar natuurlijk alleen onder de voorwaarde dat je ab-so-luut zeker bent dat het geen vals signaal is. Daarmee bedoel ik botsingen van deeltjes die we al kennen, bijvoorbeeld door natuurlijke radioactiviteit die voorkomt in de rotsen en het metaal van het vat waarin het vloeibare xenon bewaard wordt of door de kosmische straling uit het heelal. Het eerste probleem kun je omzeilen door ultra-hoge kwaliteitseisen te stellen aan het materiaal dat onderdeel vormt van de detector. Een verkeerde lijm die toevallig een spoortje radioactieve stoffen bevat kan al funest zijn voor het slagen van het experiment. Lastig, maar dat heb je zelf in de hand. Een lastiger probleem is de straling die vanuit de ruimte op de aarde botst. Om je experiment daarvoor af te schermen zou je eigenlijk honderden meters steen nodig hebben. Onmogelijk dus. Nou ja, onmogelijk? Heel lastig, maar niet onmogelijk. Je zou ook honderden meters onder de grond een experimentele ruimte kunnen maken om dat vat neer te zetten. Dit kan niet in Nederland zelf, maar er zijn op de wereld genoeg plekken waar dat wel kan; verlaten mijnen of bergen waar we een tunnel doorheen hebben geboord. Het klinkt als iets uit een James Bond film, die ruimtes zo groot als een kathedraal uitgehakt in de rots onder een berg, maar ze bestaan echt. Het valt bijna niemand op, maar als je door de Frejus-tunnel in Frankrijk of in de buurt van Rome bij Gran Sasso door de tunnel rijdt, dan is er in het midden van de tunnel een korte vluchtstrook met een slagboom en een poort die toegang geeft tot een weg die iets dieper de berg in leidt. Een weg die toegang geeft tot een ondergronds experimenteel laboratorium; een plek waar je afgeschermd van de kosmische straling onderzoek kunt doen en toch toegang hebt tot computerapparatuur, elektriciteit, gassen, koeling, enzovoort. Dat is dan ook de plek waar mijn collega’s hun vat hebben neergezet en waar ze op zoek zijn naar dat signaal van een botsend donkere-materiedeeltje. Nederland heeft een belangrijk aandeel in dat experiment en als we inderdaad door een zwerm donkere materiedeeltjes vliegen en als de massa en eigenschappen van dat deeltje een beetje gunstig zijn dan heeft dit type experiment een goede kans om het te vinden. Dat zou fantastisch zijn. Niet alleen omdat we dan eindelijk alsmensheid weten wat donkere materie is, maar ook omdat ik het mijn collega’s zo zou gunnen omdat ik weet hoe hard ze eraan werken om het tot een succes te maken. We zijn bijna aan het eind van onze serie gekomen. Ik heb je in grote stappen meegenomen in de zoektocht naar de elementaire bouwstenen van de natuur. We hebben gezien dat het een avontuur is met wetenschappers vanuit de hele wereld en dat technologische ontwikkelingen ons steeds weer in staat hebben gesteld om dieper en dieper door te dringen in de materie. De natuur heeft ons bij elke nieuwe stap steeds meer van haar geheimen prijsgegeven en ons steeds weer verbaasd met de meest wonderlijke fenomenen. Veel van de inzichten hebben via toepassingen ook weer hun weg teruggevonden naar de samenleving. Er is nog zoveel te ontdekken en mijn collega’s en ik denken elke dag na over nieuwe detectoren en nieuwe manieren om nog verder door te dringen in de materie. Op zoek naar antwoorden. Die zoektocht stopt nooit. Naast onderzoek doen proberen we jullie te vertellen over alles wat we ontdekt hebben en de dingen waar we nog van dromen. Die verbinding tussen samenleving en de wetenschap lukt dankzij kranten, podcasts, social media en mensen als Jim Jansen die met het tijdschrift New Scientist en hun events wetenschappers een podium bieden om over hun onderzoek te vertellen. De reis is dus nog lang niet ten einde. En omdat we een groot aantal jonge wetenschappers hebben boordevol ideeën en energie stappen we elke dag weer vol goede moed vanuit de cirkel van de bestaande kennis het donker in. Op zoek naar verborgen werelden en de antwoorden op de grote vragen. Denk er zelf ook eens over na, want we kunnen alle hulp gebruiken. Avontuur!See omnystudio.com/listener for privacy information.

Topman Mark Nuvelstijn vertrekt per direct bij Bitvavo. In een korte verklaring laat hij weten niet meer terug te keren naar het cryptoplatform dat hij mede oprichtte. Het vertrek volgt op onthullingen van Het Financieele Dagblad over het overtreden van anti-witwasregels. Daarnaast zou Nuvelstijn hebben geprofiteerd van handel met voorkennis, wat de druk op zijn positie aanzienlijk vergrootte. Bitvavo is een van de grootste spelers in Nederland en het vertrek van de CEO is daarom een belangrijk signaal binnen de sector. In de prijsanalyse zien we dat bitcoin al geruime tijd boven de grens van 100.000 euro blijft hangen. Sinds 8 mei beweegt de koers zijwaarts, maar bij nadere beschouwing valt op dat de toppen en bodems juist dalen. Vooral op de BTC/EUR-grafiek is dit patroon nog duidelijker zichtbaar, wat deels te maken heeft met de zwakke positie van de euro tegenover de dollar. Ook Tether komt ter sprake. Ondanks het feit dat de stablecoin sinds kort verboden is in Europa, blijft de totale marktwaarde van Tether de afgelopen maanden stijgen – met miljarden tegelijk. Opmerkelijk, want je zou verwachten dat een “verbod” zorgt voor afname. Die Europese regels – waaronder MiCAR, DORA en de Travel Rule – zorgen ervoor dat partijen flink aan de bak moeten. Mauro Halve bij Amdax, bevestigt dat zijn bedrijf inmiddels volledig compliant is. In Nederland kregen cryptobedrijven slechts zes maanden de tijd om zich aan te passen – een relatief korte overgangsperiode. Daarmee ligt de lat hoog: niet alle partijen zijn er op tijd klaar voor, en het is nog onduidelijk of dat dagen, weken of zelfs maanden gaat duren. Ook in andere landen zijn de verschillen in aanpak groot. Tot slot werpen we een korte blik op een nieuwe trend in de sector: tokenized stocks. Grote namen als J.P. Morgan, Robinhood, Kraken en Gemini stappen inmiddels in deze markt. Wat deze ontwikkeling inhoudt, en wat het betekent voor beleggers, bespreken we verderop in de podcast, samen met Fenna de Blaauw van Gemini. Gasten Mauro Halve Mathijs Rotteveel Links Het artikel in het FD Host Daniël Mol Redactie Wouter HoesSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Een computerchip doorslikken klinkt niet zo logisch, maar de slimme pil die ontwikkeld wordt door OnePlanet is precies daarvoor bedoeld. In de pil zitten speciale sensoren die je lichaam van binnenuit kunnen meten. In deze aflevering van BNR Beter bespreekt Nina van den Dungen wat de pil allemaal kan. Ook gaat het over de Te gast in de studio zijn: Aniek Even, onderzoeker bij imec & projectleider doorslikbare technologie bij OnePlanet Research Center Marjolijn Duijvestein, MDL-arts bij Radboud UMC. OnePlanet Research Center is een multidisciplinaire samenwerking tussen Wageningen University & Research (WUR), Radboud Universiteit, Radboudumc en imec. Imec is een onafhankelijk onderzoekscentrum in chip- en digitale technologie. Binnen OnePlanet wordt de technologiekennis van imec gecombineerd met de domeinkennis van WUR en Radboud om zo tot duurzame innovaties in gezondheid, landbouw, voeding en milieu te komen. De slimme pil die Aniek met haar team ontwikkeld heeft kan gebruikt worden om in het lichaam de pH-waarde, temperatuur en redox-balans te meten. Dit is relevant voor het bestuderen van darmontstekingen, zoals bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Het biedt een uitkomst bij het analyseren en zelfs voorspellen van opvlammingen van de ziekte. Daarmee hoeft een patiënt in de toekomst mogelijk minder vaak een endoscopie te ondergaan, iets wat vaak als minder prettig wordt ervaren. De pil wordt nu in samenwerking met het Radboud UMC voor het eerst getest op patiënten, maar wanneer zal de pil ook echt worden opgeschaald? En wat als we nog meer sensoren kwijt kunnen in zo'n pil-formaat? Je hoor het in deze aflevering van BNR Beter. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Na een zenuwslopende stemming heeft in Amerika het Huis van Afgevaardigden Trumps megawet, zijn zogenoemde Big Beautiful Bill, definitief aangenomen. Daarmee is de wet definitief: belastingverlagingen voor de rijksten, harde bezuinigingen op zorg en voedselhulp, én een dreigende, exploderende staatsschuld. De wet leidde tot stevige oppositie en verzet, zelfs binnen de Republikeinse Partij. Wat doet dit met de steun voor Trump, nu de tussentijdse verkiezingen helemaal niet zo ver weg meer lijken? Daarover Casper Thomas, oud-correspondent en Amerika-kenner van De Groene Amsterdammer. (12:02) Is het eerste jaar van Starmer een teleurstelling? De oppositie en zelfs leden van zijn eigen partij spreken van een "historisch" slechte start voor premier Starmer. Twaalf maanden na zijn aantreden lijkt er weinig veranderd, ondanks zijn belofte om Groot-Brittannië te “veranderen”. Keir Starmer's Labour-regering trad aan met een verpletterende meerderheid en grootse ambities. Maar worden deze beloften nog waargemaakt? VK-deskundige en VRT-journalist Ivan Ollevier over de toekomst van het VK en premier Starmer. Presentatie: Sophie Derkzen

Apple zou plannen hebben gehad om de eigen datacenters open te stellen voor externe partijen. Daarmee zou het bedrijf direct concurreren met de clouddiensten van Amazon, Microsoft en Google. Of het plan nog steeds uitgevoerd wordt is niet bekend. The Information schrijft over de plannen van Apple, die samenhangen met project ACDC. Dat project staat voor Apple Chips in Data Centers. Dat plan werd opgetuigd om eigen chips te ontwerpen voor AI-datacenters van het bedrijf. Het zou in eerste instantie enkel voor Apple's eigen diensten en AI-plannen gebruikt moeten worden, zoals nu bijvoorbeeld Private Cloud Compute en de AI-berekeningen van Siri draaien op die datacenters. Maar Michael Abott had binnen Apple plannen opgegooid om ook een businessmodel te maken voor de datacenters, door de rekenkracht van de datacenters te verhuren aan externe ontwikkelaars. Of dat plan nog altijd uitgewerkt wordt is onbekend en onzeker, omdat initiatiefnemer Abott in 2023 het bedrijf verliet. Volgens The Information zouden er wel in 2024 nog gesprekken over gevoerd zijn, maar inmiddels lijkt Apple vooral ook de handen vol te hebben aan het verbeteren van de eigen AI-capaciteiten. Verder in deze Tech Update: Meta trekt Daniel Gross aan voor Super AI-team, maar Ilya Sutskever weet verleiding te weerstaan en neemt plek als CEO in bij start-up Safe Superintelligence Zometeen in De Schaal van Hebben: Aircooling fan-jacket van FERNIDA See omnystudio.com/listener for privacy information.

Deze special gaat over iets waar we al een tijdje hard aan werken: we hebben een stichting opgericht. Hoera! De Stichting Omdoen. En nu zoeken we hulp: ben jij dé websitebouwer die een sprankelende site voor onze Stichting Omdoen kan maken? Reageer dan voor 13 juli, via een mail naar contact@omdenken.nlOnder de Stichting Omdoen zullen onder andere deze podcast en ons nieuwe project vallen: de Omdenkkringen. Daarmee hebben we als doel om Omdenkers door het hele land met elkaar in verbinding te brengen. Meer weten over de Omdenkkringen of het hoe en waarom van onze stichting? Clara Kuindersma (communicatie) en Berthold Gunster vertellen jullie er alles over in deze special. De Omdenkkringen zijn nog niet gestart, maar wil je op de hoogte blijven? Laat dan hier je e-mailadres achter: https://omdenken.thappy.io/h/APTQCIMeer lezen over onze vraag? https://www.omdenken.nl/websitebouwer

De cryptomarkt maakte deze week een stevige sprong omhoog. De koers van Bitcoin noteert inmiddels boven de 109.500 dollar. Een directe aanleiding voor die stijging lijkt er niet te zijn, al volgt de cryptomarkt momenteel nauwgezet het sentiment op de Amerikaanse aandelenbeurzen. Die noteren rond recordniveaus, wat de vraag oproept of Bitcoin die lijn gaat doortrekken. Ook altcoins deden het goed, met Ethereum als positieve uitschieter. In Nederland is deze week het toezicht op de cryptosector officieel overgegaan naar de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Dat volgt uit de inwerkingtreding van de Europese cryptowet MiCAR, die nu daadwerkelijk een vergunning verplicht stelt voor bedrijven die in Nederland willen opereren. Het gevolg is meteen zichtbaar: verschillende partijen zoals Bitonic, Coinmerce en Knaken beschikken nog niet over zo’n vergunning en mogen dus in principe geen activiteiten meer ontplooien op de Nederlandse markt. Partijen die al wel een AFM-vergunning of een erkende Europese vergunning hebben, zoals Bitvavo, Amdax en BTC Direct, mogen gewoon doorgaan. Voor bedrijven zonder vergunning betekent dit dat zij mogelijk hun marketing en klantenwerving moeten stopzetten. De toezichthouder geeft aan ‘maatwerk’ toe te willen passen, maar wat dat precies inhoudt is nog onduidelijk. Tegelijkertijd werpt het de vraag op of de AFM niet te streng is, zeker omdat Nederland hiermee vooroploopt in Europa: in veel andere lidstaten geldt eind dit jaar pas als deadline. De ambitie van de AFM om een voorbeeldrol te spelen op Europees niveau, leidt daarmee nu al tot merkbare marktverstoring. Buitenlandse partijen kunnen ondertussen wél legaal opereren in Nederland, zolang zij een MiCAR-vergunning hebben van een Europese toezichthouder. Dat schept mogelijk een ongelijk speelveld. Grote platforms zoals OKx en Crypto.com opereren bijvoorbeeld vanuit Malta, waar het toezicht minder streng is. Toch krijgen ze op basis van die vergunning volledige toegang tot de Nederlandse markt. Dat roept vragen op over het gewenste beschermingsniveau en de effectiviteit van een gezamenlijke Europese aanpak.Verder introduceert het Amerikaanse handelsplatform Robinhood een nieuwe toepassing in Europa: getokeniseerde aandelen. Daarbij wordt een aandeel in cryptovorm aangeboden, waarbij Robinhood zelf de onderliggende waarde in bewaring houdt. Dat maakt het mogelijk om fractioneel te beleggen, buiten reguliere beursuren te handelen en zelfs aandelen van niet-beursgenoteerde bedrijven zoals OpenAI en SpaceX te kopen. Daarmee zet Robin Hood een belangrijke stap in de convergentie van traditionele en cryptomarkten. Het platform maakt hiervoor gebruik van Arbitrum, een tweede laag bovenop Ethereum. Verwacht wordt dat andere grote partijen, zoals Coinbase en Kraken, deze stap spoedig zullen volgen. Deze week in de CryptocastEen gesprek met Bert de Groot, voorzitter van de branchevereniging voor Bitcoinbedrijven, en Andries Doets, advocaat. We hebben het over het juridisch conflict tussen de Nederlandse cryptosector en DNB, maar ook over de toekomst van Nederlandse cryptobedrijven onder de nieuwe Europese cryptowet. En er dreigt dus het één en ander fout te lopen. Met Daniël Mol bespreken we elke week de stand van de cryptomarkt. Luister live donderdagochtend rond 8:50 in De Ochtendspits, of wanneer je wilt via bnr.nl/podcast/cryptocast See omnystudio.com/listener for privacy information.

LES 184De Naam van God is mijn erfgoed.Je leeft aan de hand van symbolen. Je hebt namen bedacht voor alles wat jij ziet. Elk ding wordt een afzonderlijke entiteit, die jij identificeert met behulp van zijn eigen naam. Daarmee houw je het uit de eenheid los. Daarmee markeer je zijn bijzondere kenmerken en zonder je het van andere dingen af door de ruimte eromheen te benadrukken. Deze ruimte zet jij tussen alle dingen die je elk van een andere naam voorziet, alle gebeurtenissen die je uitdrukt in termen van plaats en tijd, alle lichamen die je met een naam begroet.Deze ruimte die je ziet als iets dat alle dingen uit elkaar houdt, is de manier waarop de waarneming van de wereld wordt verkregen. Je ziet iets waar niets is, en ziet tegelijk niets waar eenheid is: een ruimte tussen alle dingen, tussen alle dingen en jou. Zo denk je dat je in afscheiding leven hebt geschonken. Door deze splitsing denk je dat daarmee vaststaat dat jij een eenheid bent die functioneert met een onafhankelijke wil.Wat zijn toch deze namen waardoor de wereld een reeks wordt van onsamenhangende gebeurtenissen, van onverenigde dingen, van lichamen die apart worden gehouden en die elk een stukje denkgeest als een afzonderlijk bewustzijn bevatten? Jij hebt ze deze namen gegeven en bracht waarneming tot stand zoals jij wenste dat waarneming was. Het naamloze werd naam gegeven en zo werd er ook werkelijkheid aan verleend. Want wat benoemd wordt krijgt betekenis en zal vervolgens als betekenisvol worden gezien: een oorzaak van een werkelijk gevolg, met consequenties die daar inherent aan zijn.Zo wordt er werkelijkheid gemaakt door een deelvisie, die doelbewust tegenover de gegeven waarheid wordt geplaatst. Haar vijand is heelheid. Ze maakt zich een voorstelling van futiliteiten en kijkt ernaar. En een ontbreken van ruimte, een gevoel van eenheid of een visie die anders ziet, worden de bedreigingen die zij moet overwinnen, bestrijden en ontkennen.Toch blijft deze andere visie nog steeds een natuurlijke richting waarin de denkgeest zijn waarneming kanaliseren kan. Het is moeilijk om de denkgeest duizenden en nog eens duizenden vreemde namen aan te leren. Toch geloof je dat dit het is wat leren inhoudt, dat dit zijn ene wezenlijke doel is, waarmee communicatie wordt bereikt en begrippen zinvol met anderen kunnen worden gedeeld.Dit is het totaal van het erfgoed dat de wereld schenkt. En ieder die leert denken dat dit zo is, aanvaardt de tekens en symbolen die bevestigen dat de wereld werkelijk is. Dat is waarvoor ze staan. Ze laten er geen twijfel over bestaan dat wat benoemd is, er is. Het kan worden gezien zoals het is geanticipeerd. Wat ontkent dat het waar is, is maar een illusie, want het is de ultieme werkelijkheid. Eraan twijfelen is dwaasheid, de aanwezigheid ervan aanvaarden is een bewijs van gezond verstand.Dat is wat de wereld jou leert. Het is een leerfase waar ieder die komt doorheen moet gaan. Maar hoe eerder hij ziet waarop die berust, hoe twijfelachtig de uitgangspunten ervan zijn en hoe dubieus de resultaten, des te eerder hij de effecten ervan in twijfel trekt. Een leerproces dat eindigt met wat de wereld pleegt te onderwijzen, eindigt zonder betekenis. Wanneer het zijn juiste plaats inneemt, dient het slechts als startpunt vanwaaruit een ander soort leren beginnen kan, een nieuwe waarneming kan worden verworven en alle willekeurige namen die de wereld geeft kunnen worden teruggehaald, nu zij in twijfel worden getrokken.Denk niet dat jij de wereld hebt gemaakt. Illusies, jazeker! Maar wat op aarde en in de Hemel waar is, ligt buiten het bereik van jouw naamgeving. Wanneer jij een beroep doet op een broeder, is het zijn lichaam waartoe je een verzoek richt. Zijn ware Identiteit is voor jou verborgen door wat jij gelooft dat hij werkelijk is. Zijn lichaam reageert op hoe jij hem noemt, want zijn denkgeest stemt erin toe de naam die jij hem geeft als de zijne te aanvaarden. En zo wordt zijn eenheid tweemaal ontkend, want jij ziet hem als afgescheiden van jou en hij accepteert deze afzonderlijke naam als de zijne.Het zou inderdaad vreemd zijn als je gevraagd werd aan alle symbolen van de wereld voorbij te gaan en ze voor altijd te vergeten, en jou toch werd gevraagd een onderwijzende functie op je te nemen. Het is voor jou nodig de symbolen van de wereld een tijdje te gebruiken. Maar laat je er niet tevens door misleiden. Ze staan helemaal nergens voor, en tijdens je oefeningen is het deze gedachte die jou ervan zal bevrijden. Ze worden slechts middelen waardoor je kunt communiceren op een manier die de wereld begrijpen kan, maar waarvan jij inziet dat het niet de eenheid is waar ware communicatie kan worden gevonden.Wat je dus nodig hebt, zijn elke dag tussenpozen waarin het leren-in-de-wereld een voorbijgaande fase wordt, een gevangenis vanwaaruit je het zonlicht ingaat en de duisternis vergeet. Hier begrijp jij het Woord, de Naam die God jou gegeven heeft, de ene Identiteit die alle dingen gemeen hebben, de ene erkenning van wat waar is. En stap dan terug in de duisternis, niet omdat je meent dat die werkelijkheid is, maar alleen om de onwerkelijkheid ervan te verkondigen in termen die nog steeds betekenis hebben in de wereld die door duisternis wordt beheerst.Gebruik alle onbeduidende namen en symbolen die de wereld van de duisternis kenschetsen. Maar aanvaard ze niet als jouw werkelijkheid. De Heilige Geest gebruikt ze allemaal, maar Hij vergeet niet dat de schepping één Naam heeft, één betekenis en één enkele Bron, die alle dingen in Zichzelf verenigt. Gebruik alle namen die de wereld aan ze geeft slechts voor het gemak, maar vergeet niet dat ze met jou de Naam van God delen.God heeft geen naam. En toch wordt Zijn Naam de definitieve les dat alle dingen één zijn, en met deze les eindigt elke vorm van leren. Alle namen zijn verenigd, alle ruimte is gevuld met de weerspiegeling van de waarheid. Elke kloof is gedicht en afscheiding genezen. De Naam van God is het erfgoed dat Hij gegeven heeft aan hen die het onderricht van de wereld boven de Hemel verkozen. Tijdens onze oefening is ons doel onze denkgeest te laten aanvaarden wat God als antwoord gegeven heeft op het armzalige erfgoed dat jij gemaakt hebt als passend huldeblijk aan de Zoon die Hij liefheeft.Niemand kan falen die de betekenis van de Naam van God zoekt. Ervaring moet het Woord komen aanvullen. Maar eerst moet je de Naam voor alle werkelijkheid aanvaarden, en beseffen dat de vele namen die jij aan aspecten ervan gegeven hebt, vervormd hebben wat jij ziet, maar de waarheid in het geheel niet hebben aangetast. Eén Naam brengen we in onze oefening in. Eén Naam gebruiken we om onze blik één te maken.En hoewel we een andere naam gebruiken voor elk aspect van Gods Zoon dat we gewaar worden, begrijpen we dat ze slechts één Naam hebben, die Hij ze gegeven heeft. Dit is de Naam die we bij het oefenen gebruiken. En door het gebruik ervan verdwijnen alle dwaze afscheidingen die ons blind hielden. En ons wordt de kracht gegeven daaraan voorbij te zien. Nu wordt onze blik gezegend met zegeningen die we kunnen geven zoals we ze ontvangen.Vader, onze Naam is de Uwe. In Uw Naam zijn we verenigd met al wat leeft en met U, die hun ene Schepper bent. Wat wij gemaakt hebben en bij vele verschillende namen noemen, is slechts een schaduw die we probeerden te werpen over Uw eigen werkelijkheid. En we zijn blij en dankbaar dat we ongelijk hadden. Al onze vergissingen geven we aan U, om vrijgesproken te worden van alle gevolgen die onze fouten leken te hebben. En we aanvaarden in de plaats van elk daarvan de waarheid die U schenkt. Uw Naam is onze verlossing en ontsnapping uit wat wij hebben gemaakt. Uw Naam verenigt ons in de eenheid die ons erfgoed en onze vrede is. Amen.

De Nederlandse cryptosector is in beweging. Verschillende grote partijen beschikken inmiddels over een vergunning onder de nieuwe Europese cryptowet MICAR, maar niet zonder slag of stoot. Tegelijkertijd staat het toezicht en de regelgeving in Nederland flink ter discussie, zowel door recente gebeurtenissen rond de AFM als door een juridisch conflict tussen cryptokoepel VBNL en toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB). Daarover praten we met twee gasten: Bert de Groot, voorzitter van de VBNL — voorlopig nog — en advocaat Andries Doets, die meerdere rechtszaken voor cryptobedrijven voerde, waaronder de walletverificatiezaak van Bitonic. De zaak tussen VBNL en DNB draait om de registratieplicht (of: vergunningsregime) die in Nederland gold voordat MICAR werd ingevoerd. Die plicht leidde tot hoge kosten voor cryptobedrijven, terwijl volgens de brancheorganisatie sprake was van oneigenlijke vergunningseisen. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven gaf de sector daarin recentelijk deels gelijk, maar de zaak ligt nu ook nog bij het Europese Hof. Die uitspraak kan bepalend zijn voor hoe Europese regelgeving in lidstaten mag worden geïnterpreteerd. Voor Nederlandse cryptobedrijven gaat het om substantiële bedragen, met potentieel miljoenen aan onterechte toezichtskosten. De relatie met toezichthouders blijft daarmee een terugkerend thema. Onder MICAR is de rol van de AFM leidend geworden, wat tot een nieuwe dynamiek leidt. Toch klinkt er kritiek op de uitvoering: de vergunningstrajecten verlopen moeizaam en bedrijven die de deadline van 30 juni niet haalden, dreigen klantenstops opgelegd te krijgen. In het Financieele Dagblad werd onlangs beschreven hoe partijen zich ‘ernstig geknot’ voelen door de AFM. De strikte interpretatie van de wet in Nederland lijkt strenger dan in omliggende landen, wat volgens sommige betrokkenen kan leiden tot concurrentienadeel. Dat raakt ook aan de vraag of MICAR een gelijk speelveld creëert, of juist nieuwe ongelijkheid in de hand werkt. Intussen rijst ook de vraag of de Nederlandse sector de MICAR-toezichtskosten — naar verluidt zo’n 6 miljoen euro per jaar — wel kan dragen. Daarmee zijn partijen die vanuit een ander land naar Nederland paspoorten duidelijk in het voordeel. Creëert dat opnieuw een ongelijk speelveld? Gasten Bert de Groot Andries Doets Links Host Daniël Mol Redactie Daniël MolSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Steeds meer cryptobedrijven opereren officieel onder het nieuwe Europese toezichtskader: MICAR. Daarmee lijkt de langverwachte vergunningsronde voor crypto-aanbieders eindelijk écht van start te zijn gegaan. Bedrijven als Bitvavo, BTC Direct en Amdax behoren tot de Nederlandse partijen die nu beschikken over de Europese licentie. Toch was het geen eenvoudige procedure. De implementatie van de regels nam ruim veertien maanden in beslag. Tegelijkertijd zijn er ook partijen die géén vergunning hebben weten te bemachtigen. Wat dat voor hen betekent, is nog onduidelijk, maar feit is dat ze zonder MICAR-registratie in veel EU-landen simpelweg niet mogen opereren. Is de AFM te streng geweest? Of namen partijen de het MICAR-traject onvoldoende serieus? Buiten Nederland is er eveneens beweging: grote internationale bedrijven vestigen zich vooral in financieel aantrekkelijke landen als Frankrijk en Duitsland. MICAR belooft een gelijk speelveld te creëren in de hele EU, maar of dat in de praktijk zo uitpakt valt nog te bezien. Intussen presteren de Amerikaanse aandelenmarkten opvallend goed, met nieuwe all time highs als gevolg. De vraag is dan ook wanneer Bitcoin weer een nieuw record neerzet. En dat terwijl er nog maar kort geleden grote zorgen waren over de wereldwijde economie, mede door de plannen van Donald Trump rondom nieuwe handelstarieven. De Fed lijkt voorlopig afwachtend, al pleit Trump juist voor snel ingrijpen. In eerdere bullmarkten gingen altcoins vaak harder omhoog dan Bitcoin, maar dat effect blijft dit keer uit. Dat roept vragen op over de dynamiek binnen de bredere cryptomarkt. Toch is er wel beweging rond Ether. Het beursgenoteerde bedrijf Bitmine heeft aangekondigd voor 250 miljoen dollar aan Ether te willen kopen, gefinancierd via de uitgifte van nieuwe aandelen. Eerder deed Sharplink Gaming iets vergelijkbaars, met geleend geld. Daarmee lijkt het concept van ‘treasury strategies’ — eerder vooral bekend uit de Bitcoinhoek — ook naar Ether door te sijpelen. Of dat een verstandige strategie is, blijft voer voor discussie. En zelfs binnen de Bitcoin Treasury Companies blijven de verrassingen komen, zoals het Nederlandse familiebedrijf dat 1.000 bitcoin op de balans zette. Co-host is Bert Slagter. Gasten Bert Slagter Links Host Daniël Mol Redactie Daniël MolSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het positieve sentiment op de cryptomarkt lijkt terug te keren, mede doordat de spanningen tussen de VS, Israël en Iran zijn afgenomen. Bitcoin beweegt mee met de NASDAQ en profiteert van de trend waarbij grote bedrijven bitcoins aan hun balans toevoegen. Deze week werd bekend dat opnieuw een Amerikaanse partij voor meer dan een miljard dollar aan bitcoin wil aanschaffen. Dat sluit aan bij een bredere ontwikkeling waarin institutionele beleggers zich steviger positioneren in de cryptowereld. Opvallend is wel dat altcoins iets achterblijven. Die blijken gevoeliger voor periodes waarin beleggers risico mijden. In de Amerikaanse politiek blijft crypto onderwerp van gesprek. Donald Trump overweegt nu een presidentieel decreet om zogenoemd ‘debanking’ tegen te gaan. Daarmee doelt hij op het weigeren van bankdiensten aan sectoren die politiek of maatschappelijk omstreden zijn, zoals crypto, cannabis en bepaalde technologiebedrijven. Onder president Biden kreeg dit beleid de bijnaam 'Operation Chokepoint 2.0'. Eerst werd gedacht dat het om een complottheorie ging, maar inmiddels is duidelijk geworden dat veel ondernemers daadwerkelijk hinder ondervonden. Trump had in zijn verkiezing beloofd hiermee te breken, maar kwam er nog niet officieel aan toe. Toch is de vraag of zo’n decreet daadwerkelijk verandering brengt. Het lijkt vooral symbolisch. Sinds Trumps herverkiezing is de sfeer in de Amerikaanse zakenwereld merkbaar veranderd. Banken en techbedrijven lijken zich weer comfortabel te voelen bij het bedienen van crypto-ondernemers. De status van de sector is fundamenteel veranderd; crypto is inmiddels mainstream en wordt door de president zelf geprezen. Dat maakt het voor financiële instellingen lastiger om hun diensten te weigeren. Tegelijk blijft de afweging wie wel of geen klant mag zijn uiteindelijk aan commerciële bedrijven zelf. Verder kwam het crypto-wedplatform Polymarket in het nieuws door een nieuwe investeringsronde, waarmee het bedrijf een waardering van één miljard dollar kreeg. Op het platform kunnen gebruikers wedden op de uitkomst van allerlei gebeurtenissen, zoals verkiezingen of geopolitieke ontwikkelingen. Bij de vorige Amerikaanse presidentsverkiezingen bleek Polymarket er met zijn voorspellingen opvallend dichtbij te zitten. Toch draait het platform nog geen grote winsten. De inkomsten komen vooral uit transactiekosten, maar die zijn klein. De huidige strategie is vooral gericht op gebruikersgroei. Zo kan er inmiddels ook gewed worden op de uitslag van de Nederlandse verkiezingen in oktober, waarbij de PVV volgens de markt als favoriet geldt. De koers van Bitcoin beweegt op en neer, maar als je uitzoomt is de markt behoorlijk stabiel. Op dit moment noteert de munt rond de 104.000 dollar. De geopolitieke spanningen, vooral die tussen Israël en Iran, zorgen voor onzekerheid op financiële markten, maar drukken de koers niet structureel omlaag. Opvallend is dat beursgenoteerde bedrijven intussen gewoon blijven inkopen. Alleen deze week al werd er ruim 12.000 bitcoin toegevoegd aan balansen van bedrijven. Daarvan kwamen er 10.000 van Microstrategy, het bedrijf van Michael Saylor, dat inmiddels bijna 600.000 bitcoin bezit. Ook Donald Trump laat via zijn zakelijke vehikel naar verluidt binnenkort van zich horen met een mogelijke aankoop van 2,5 miljard dollar aan bitcoin. Deze week in de CryptocastEen nieuwe aflevering in onze Deep Dive serie. Dit keer behandelen we het onderwerp stablecoins van A tot Z. Want: die worden extreem veel gebruikt, voornamelijk door mensen op het zuidelijk halfrond. En de Amerikaanse regering ziet stablecoins inmiddels als vervanging voor een digitale dollar, die in ontwikkeling was. Uiteraard met vaste co-hosts Bert Slagter en Veronique Estié. Met Daniël Mol bespreken we elke week de stand van de cryptomarkt. Luister live donderdagochtend rond 8:50 in De Ochtendspits, of wanneer je wilt via bnr.nl/podcast/cryptocast See omnystudio.com/listener for privacy information.

Opnieuw dreigt er een verbod op bitcoinmining, ditmaal in Noorwegen. De Noorse overheid heeft aangekondigd te onderzoeken of nieuwe bedrijven die zich op mining richten nog wel welkom zijn. De regering spreekt van een activiteit die veel energie kost en weinig maatschappelijke waarde oplevert. Daarmee bedoelt ze dat bitcoin zelf volgens de regering geen aantoonbare bijdrage levert aan de economie, het milieu of de samenleving – anders dan bijvoorbeeld datacenters voor publieke diensten of medische toepassingen. Toch is mining in Noorwegen geen marginale activiteit: zo’n 1% van het wereldwijde rekenwerk voor Bitcoin vindt er plaats. Dat is relatief veel voor een land met maar vijf miljoen inwoners. De reden is eenvoudig: Noorwegen heeft goedkope, grotendeels duurzame stroom. Dat maakt het land aantrekkelijk voor miners. Maar energieprijs is niet de enige factor. Bedrijven kijken ook naar regelgevingszekerheid, netwerkaansluitingen, en publieke opinie – en juist die laatste wordt in steeds meer landen negatief. In dat licht is Noorwegen niet uniek. China verbood mining al in 2021, net als een aantal kleinere landen. Dergelijke verboden leiden vaak tot verschuivingen: zo verhuisden veel Chinese miners naar Kazachstan en de VS. Op de korte termijn zorgt zo’n verbod voor schokken in het netwerk, maar op langere termijn past het netwerk zich aan. Toch blijft de kritiek op energiegebruik terugkeren. In de prijsanalyse bespreekt Bert Slagter de opvallende rust op de markt. Ondanks geopolitieke spanningen na de Amerikaanse aanval op Iran, een nieuw wetsvoorstel in de VS en ongewijzigd rentebeleid, blijft de bitcoinprijs stabiel. Hadden we eigenlijk een flinke stijging voor de boeg, die door de escalatie van het conflict in het Midden-Oosten in de kiem is gesmoord? Wie het weet mag het zeggen. Tot slot lijkt een Solana-ETF dichterbij te komen. De SEC heeft aanbieders gevraagd hun aanvraag aan te passen, waarna binnen dertig dagen een oordeel volgt. Dat biedt perspectief voor Solana, maar roept ook vragen op. Want hoewel een ETF kan zorgen voor meer institutionele instroom, is het de vraag of Solana daar net zo veel van profiteert als Bitcoin. Wel is duidelijk dat de deur steeds verder opengaat voor andere cryptovaluta in gereguleerde financiële producten. Gasten Bert Slagter Links Host Daniël Mol Redactie Daniël MolSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke minuut telt bij een beroerte. Toch gaan er in de praktijk nog altijd kostbare minuten verloren in de overdracht tussen ambulance, ziekenhuis en specialist. In deze aflevering van BNR Beter duiken we in de nieuwste technologische oplossingen om die keten te versnellen, met speciale aandacht voor kunstmatige intelligentie en slimme apps die inmiddels al in de praktijk worden gebruikt. Te gast zijn Merel Boers, directeur en medeoprichter van Nicolab, en Bob Roozenbeek, vasculair neuroloog aan het Erasmus MC. Beiden werken aan innovaties die ervoor moeten zorgen dat een patiënt sneller de juiste behandeling krijgt na een beroerte. Merel Boers vertelt over de StrokeViewer, een AI-platform dat direct na een CT-scan automatisch analyseert of er sprake is van een herseninfarct of -bloeding. De beelden worden razendsnel gedeeld met specialisten, ook als die op afstand zijn. Wereldwijd gebruiken inmiddels bijna 200 ziekenhuizen deze technologie, met aantoonbare tijdswinst en betere behandeluitkomsten tot gevolg. Bob Roozenbeek ontwikkelde de Stroke Triage App voor ambulancepersoneel. Daarmee kunnen zij al tijdens de rit bepalen welk ziekenhuis de beste zorg kan leveren – en dus niet automatisch naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis rijden. In de regio Rotterdam is deze aanpak nu live getest bij meer dan 2000 patiënten. Deze uitzending werd opgenomen tijdens The Next Web Conference 2025. De aflevering geeft inzicht in hoe medische innovaties in de beroertezorg het verschil kunnen maken tussen blijvende hersenschade en volledig herstel. Ook spreken we over de uitdagingen van systeemintegratie, de toekomst van mobiele CT-scanners in ambulances, en de wens om tot één landelijk triageplatform te komen voor álle acute aandoeningen. Presentatie: Nina van den DungenRedactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

President Donald Trump meldt dat het Amerikaanse leger drie nucleaire installaties in Iran ‘succesvol’ heeft aangevallen. Het gaat om installaties in Fordo, Isfahan en Natanz. Daarmee hebben de Amerikanen zich expliciet gemengd in het conflict in het Midden-Oosten. Wat betekent deze aanval voor de escalatie in de regio en is onderhandelen nog mogelijk? In deze extra uitzending praat Bas van Werven met: - Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg - Tara Kenkhuis, correspondent in het Midden-Oosten - Arabist Jan Jaap de Ruiter- Europaverslaggever Geert Jan Hahn. In politiek Den Haag zijn de reacties verdeeld. In deze uitzending hoor je ook: - Dilan Yesilgöz (VVD)- Kati Piri (GL-PvdA)- Jan Paternotte (D66)See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Donald Trump meldt dat het Amerikaanse leger drie nucleaire installaties in Iran ‘succesvol’ heeft aangevallen. Het gaat om installaties in Fordo, Isfahan en Natanz. Daarmee hebben de Amerikanen zich expliciet gemengd in het conflict in het Midden-Oosten. Wat betekent deze aanval voor de escalatie in de regio en is onderhandelen nog mogelijk? In deze extra uitzending praat Bas van Werven met: - Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg - Tara Kenkhuis, correspondent in het Midden-Oosten - Arabist Jan Jaap de Ruiter- Europaverslaggever Geert Jan Hahn. In politiek Den Haag zijn de reacties verdeeld. In deze uitzending hoor je ook: - Dilan Yesilgöz (VVD)- Kati Piri (GL-PvdA)- Jan Paternotte (D66)See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Donald Trump meldt dat het Amerikaanse leger drie nucleaire installaties in Iran ‘succesvol’ heeft aangevallen. Het gaat om installaties in Fordo, Isfahan en Natanz. Daarmee hebben de Amerikanen zich expliciet gemengd in het conflict in het Midden-Oosten. Wat betekent deze aanval voor de escalatie in de regio en is onderhandelen nog mogelijk? In deze extra uitzending praat Bas van Werven met: - Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg - Tara Kenkhuis, correspondent in het Midden-Oosten - Arabist Jan Jaap de Ruiter- Europaverslaggever Geert Jan Hahn. In politiek Den Haag zijn de reacties verdeeld. In deze uitzending hoor je ook: - Dilan Yesilgöz (VVD)- Kati Piri (GL-PvdA)- Jan Paternotte (D66)See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een jonge vader uit Badhoevedorp staat in februari 2019 voor zijn huis te kletsen met zijn buurman. Hij draagt zijn dochtertje van één op zijn arm. Wanneer er drie mannen op hem komen aflopen geeft de man zijn dochtertje in de handen van zijn buurman, loopt naar zijn auto en haalt een vuurwapen tevoorschijn. Daarmee schiet hij een van de drie mannen in zijn been. Na zijn aanhouding verklaart de jonge vader maandenlang te zijn bedreigd en afgeperst door de drie mannen. Hij verklaart daarnaast te hebben geschoten uit zelfverdediging, omdat hij een vuurwapen stelt te hebben gezien bij de beschoten man die op hem afkwam. Die blijkt achteraf echter helemaal geen vuurwapen bij zich te hebben gehad. Kan de jonge vader zich desondanks beroepen op noodweer? Advocaat Vincent Poelmeijer meende van wel en voerde de verdediging. Rechtbank: https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:RBNHO:2020:9305See omnystudio.com/listener for privacy information.

De koers van Bitcoin beweegt op en neer, maar als je uitzoomt is de markt behoorlijk stabiel. Op dit moment noteert de munt rond de 104.000 dollar. De geopolitieke spanningen, vooral die tussen Israël en Iran, zorgen voor onzekerheid op financiële markten, maar drukken de koers niet structureel omlaag. Opvallend is dat beursgenoteerde bedrijven intussen gewoon blijven inkopen. Alleen deze week al werd er ruim 12.000 bitcoin toegevoegd aan balansen van bedrijven. Daarvan kwamen er 10.000 van Microstrategy, het bedrijf van Michael Saylor, dat inmiddels bijna 600.000 bitcoin bezit. Ook Donald Trump laat via zijn zakelijke vehikel naar verluidt binnenkort van zich horen met een mogelijke aankoop van 2,5 miljard dollar aan bitcoin. Het conflict tussen Israël en Iran verplaatst zich ook naar de cryptowereld. De Iraanse crypto-exchange Nobitex werd recentelijk gehackt, waarbij een schade van 81 miljoen dollar werd geleden. De aanval lijkt afkomstig van een groep met Israëlische wortels: 'Gonjeshke Darande' claimt de hack en noemt Nobitex een hulpmiddel van het Iraanse regime bij het financieren van terrorisme en het omzeilen van sancties. De groep heeft grote hoeveelheden tokens, waaronder 49 miljoen aan cryptodollars, verplaatst naar onbereikbare adressen en dreigt nu met het publiceren van interne documenten en broncode. Volgens Nobitex zelf zijn alleen minder beveiligde wallets getroffen, maar het incident laat zien hoe geopolitieke conflicten ook impact hebben op de cryptosector. In de Verenigde Staten lijkt de houding van de toezichthouder ten opzichte van crypto langzaam te verschuiven. De SEC overweegt een zogeheten ‘innovation exemption’ voor projecten binnen de gedecentraliseerde financiële sector. Daarmee zouden innovatieve platforms zoals Uniswap en Aave buiten het traditionele toezicht kunnen vallen, juist omdat te strenge regelgeving hun functioneren zou belemmeren. Een opmerkelijke wending, aangezien deze projecten een jaar geleden nog doelwit waren van mogelijke juridische stappen door dezelfde toezichthouder. Deze week in de CryptocastEen gesprek met Sten Reijers, over de Europese Digitale identiteit. Door een nieuwe wet gaan we daar eind 2026 écht iets van merken, en dit concept is voor een deel afgekeken bij crypto. Binnenkort heeft iedere Europeaan de optie om een eigen wallet met je identiteit te beheren en wij hebben het over de gevolgen daarvan. En de vraag is ook: gaan we dit geintje weer aan big tech overlaten, of lossen we dit op een andere manier op. Een keer niet over digitale muntjes, maar wel heel interessant! Co-host is Mauro Halve. Met Daniël Mol bespreken we elke week de stand van de cryptomarkt. Luister live donderdagochtend rond 8:50 in De Ochtendspits, of wanneer je wilt via bnr.nl/podcast/cryptocastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Miranda Lakerveld maakt opera's en muziektheater. Met haar werk wil ze het begrip opera verbreden. Dit doet ze onder andere als oprichter en artistiek directeur van World Opera Lab (WOL). Daarmee overbrugt ze culturele verschillen en reflecteert ze op poëtische wijze op maatschappelijke kwesties. Lakerveld maakte vier voorstellingen om zich voor te bereiden op ‘Ring of our time', een voorstelling die op het Holland Festival in première gaat. WOL komt met veertig artiesten van over de hele wereld samen om de voorstelling te spelen, met een combinatie van klassieke en traditionele instrumenten. Met de muziek vertellen ze het verhaal van de Goden en Godinnen, die zich zorgen maken over de wereld die zij hebben gecreëerd. Het lang bestaande evenwicht tussen mensen, dieren en de natuur is nu in gevaar. Femke van der Laan gaat met Miranda Lakerveld in gesprek

De traditionele financiële wereld en de cryptosector lijken elkaar sneller dan ooit te vinden. Coinbase sloot deze week een opvallende samenwerking met American Express en brengt een gezamenlijke creditcard op de markt. Daarmee bundelen twee zwaargewichten – één uit de oude en één uit de nieuwe wereld – de krachten. De kaart wordt gekoppeld aan cryptotegoeden en komt met een puntensysteem dat lijkt op de klassieke loyaliteitsprogramma’s van creditmaatschappijen. Of er veel vraag is naar zo’n product valt nog te bezien, maar het signaal dat ervan uitgaat is duidelijk: crypto is onderweg naar de mainstream. Ook Shopify zet een flinke stap in de cryptowereld. De webshopgigant integreert BASE, het Ethereum-netwerk van Coinbase, en accepteert binnenkort de USDC-stablecoin als betaalmiddel. Daarmee maakt Shopify directe betaling met digitale dollars mogelijk, zonder tussenkomst van banken. Dat is goed nieuws voor consumenten en verkopers die sneller en goedkoper willen afrekenen. Ondertussen werd bekend dat Circle, het bedrijf achter stablecoin USDC en nauw verbonden aan Coinbase, ruim een week geleden naar de beurs is gegaan. De koers gaat voorlopig één kant op: omhoog. In eenzelfde beweging hebben we betaaldienst Stripe, die cryptowallet Privy overneemt. Privy ontwikkelt software waarmee gebruikers controle houden over hun private keys, zonder in te leveren op gebruiksgemak. Voor Stripe is het een logische stap richting crypto-integratie in het reguliere betalingsverkeer. Dat al deze bewegingen vrijwel gelijktijdig plaatsvinden, wijst op een bredere trend: de Amerikaanse markt maakt een inhaalslag, geholpen door politieke wil en heldere regelgeving. In Europa begint dat langzaam door te sijpelen, al is het tempo daar beduidend lager. De markt laat deze week zien dat zelfs geopolitieke spanningen nauwelijks nog invloed hebben. Investeerders blijven instappen, waaronder het Japanse Metaplanet en het mediabedrijf van Donald Trump, dat sinds kort ook officieel in bitcoin mag beleggen. Verder lijkt de kans toe te nemen dat ook altcoins zoals XRP en Solana binnenkort hun eigen ETF krijgen in de VS. Dat zou, net als bij bitcoin eerder dit jaar, kunnen leiden tot bredere acceptatie en nieuwe kapitaalstromen richting crypto. In Nederland loopt de overgangsperiode van cryptowet MICAR ten einde. Per 30 juni moet iedereen een vergunning hebben van de AFM. In Nederland lijkt het vergunningentraject voor sommige bedrijven te ambitieus, zeker in vergelijking met andere Europese landen. En dat kan nog weleens wat problemen opleveren. Gasten Mauro Halve Links Host Daniël Mol Redactie Daniël MolSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het demissionaire kabinet gaat adviseren om tieners onder de 15 jaar geen social media te laten gebruiken en om niet te beginnen aan een mobiele telefoon vóór groep 8. Dat melden ingewijden aan onder andere RTL Nieuws en persbureau ANP. Niels Kooloos vertelt erover in deze Tech Update. 'Gezond Schermgebruik', zoals de richtlijn van het kabinet heet, wordt dinsdag gepresenteerd door demissionair staatssecretaris Vincent Karremans. Hoewel het niet om een wettelijk verbod gaat, is het volgens de ingewijden wel een 'dringend advies' van het kabinet. Daarmee lijkt het kabinet deels gehoor te geven aan een motie die eerder dit jaar met een ruime meerderheid werd aangenomen door de Tweede Kamer. Daarin wordt het kabinet opgeroepen om een socialmediaverbod op Europees niveau te regelen. Een richtlijn op nationaal niveau kan een eerste stap daarnaartoe zijn. Verder in deze Tech Update: Microsoft-baas Satya Nadella is op 'AI Tour' en was maandag in Amsterdam om meer te vertellen over de soevereine cloud waar Microsoft aan werkt WhatsApp gaat binnen nu en een aantal maanden reclame laten zien See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bitcoin beweegt deze week rond de 108.000 dollar. De koers deed het deze week goed, met een lichte terugval na het onduidelijke handelsakkoord tussen de VS en China. Daarmee lijkt een aanval op het eerdere koersrecord van 111.800 dollar nabij. Een duidelijke aanleiding voor de koersstijging deze week is er niet, maar de rust op de financiële markten en structurele aankopen door bedrijven – groot én klein – zorgen voor een stevige ondergrond. Ethereum presteert opvallend beter dan Bitcoin en daar speelt een ander verhaal op de achtergrond. Want er is beweging in ETF-land. De succesvolle beleggingsproducten voor Bitcoin en Ethereum krijgen mogelijk gezelschap van soortgelijke fondsen voor altcoins. Analisten van Bloomberg achten de kans op goedkeuring voor ETF’s rond onder andere Litecoin en Solana op 90 procent, nog dit jaar. Ook XRP, Dogecoin, Cardano, Polkadot, HBAR en Avalanche maken kans. De Amerikaanse beurswaakhond SEC zou deze projecten behandelen als ‘commodity’ in plaats van ‘security’. Dat betekent minder zware regelgeving en opent de deur voor bredere adoptie. Toch leidde het nieuws niet overal tot koersstijgingen. Alleen Solana veerde zichtbaar op, al staat de munt nog ver onder het niveau van enkele maanden geleden. Ethereum zelf kreeg ook een boost, doordat de SEC vermoedelijk ‘staking’ goedkeurt voor de ETF’s. Dit mechanisme is essentieel voor het functioneren van het netwerk, vergelijkbaar met mining bij Bitcoin, en levert rendement op. Daarmee zouden beleggers in de Ethereum ETF straks mogelijk een jaarlijkse ‘yield’ ontvangen. Dat maakt de producten aantrekkelijker voor institutionele partijen die op zoek zijn naar rendement binnen risicovolle beleggingscategorieën. Ook stablecoins maken vaart, met nieuws uit de hoek van grote techbedrijven. Apple werkt aan een samenwerking met USDC-uitgever Circle, Airbnb kijkt naar een integratie via Worldpay, en X (voorheen Twitter) onderzoekt opties met fintechbedrijf Stripe. Daarmee lijkt Big Tech zich steeds nadrukkelijker te positioneren rond digitaal geld. Circle zelf is sinds vorige week beursgenoteerd. Het aandeel opende op 31 dollar, maar is inmiddels verdrievoudigd in waarde. Daarmee wordt het bedrijf, dat zich volledig richt op stablecoins, gewaardeerd op ruim 25 miljard dollar. Transparantie en regelconformiteit zijn kernwaarden van het bedrijf, dat zich daarmee onderscheidt van concurrent Tether. Deze week in de CryptocastEen gesprek met Pim Swart en Remy van der Nagel over een Hyperliquid, een nieuw decentraal handelsplatform. Dat wint snel aan populariteit en de koers van de bijbehorende coin gaat ook rap. Sinds april van 10 dollar naar ruim 40 dollar opgelopen. Hyperliquid zou zomaar kunnen uitgroeien tot één van de supersterren van deze cryptocyclus, maar dan moet het wel zijn enorm ambitieuze beloftes waarmaken. Met Daniël Mol bespreken we elke week de stand van de cryptomarkt. Luister live donderdagochtend rond 8:50 in De Ochtendspits, of wanneer je wilt via bnr.nl/podcast/cryptocastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Een opvallende zet van supermarktketen Lidl: het Duitse bedrijf laat voor 600 miljoen euro 5 eigen containerschepen bouwen in China. Daarmee wil het zich beschermen tegen mogelijke verstoringen in het wereldwijde goederentransport door de handelsoorlog tussen de VS en China. Presentator Hans van der Steeg gaat hierover in gesprek met: Paul Moers, retaildeskundige

Circle, het Amerikaanse bedrijf achter de stablecoin USDC, maakte afgelopen week een opvallende entree op de beurs. Op de eerste handelsdag steeg het aandeel met 168 procent, gevolgd door nog eens 18 procent winst op vrijdag. Daarmee wordt het bedrijf gewaardeerd op zo’n 20 miljard dollar. Circle haalde bij de beursgang ruim 1 miljard dollar op en lijkt dat geld te willen gebruiken om hun positie als uitgever van gereguleerde stablecoins te versterken. Volgens CEO Jeremy Allaire is het belangrijk dat het bedrijf nu onder direct toezicht valt van de Amerikaanse toezichthouder. Hij ziet dat als een noodzakelijke stap richting volwassenheid en brede adoptie van hun stablecoin. Toch is het nog maar de vraag of concurrenten als Tether op vergelijkbare steun kunnen rekenen bij een eventuele beursgang. Circle positioneert zich nadrukkelijk als partij die wél openstaat voor transparantie en regulering, iets waar de grootste stablecoinuitgever Tether juist vaak kritiek op krijgt. Dat zorgt voor een duidelijke profilering in een markt waar vertrouwen een steeds grotere rol speelt. Tegelijkertijd liggen er risico’s op de loer. De markt voor stablecoins is nog volop in ontwikkeling en de afhankelijkheid van regelgeving kan voor Circle zowel een voordeel als een valkuil zijn. In het bredere beeld van stablecoins lijkt Circle met deze stap ook een bredere trend te bevestigen. De sector beweegt zich richting formele erkenning en integratie in het bestaande financiële systeem. De aankomende wetgeving in de Verenigde Staten speelt daarbij een belangrijke rol. Circle zou daarvan kunnen profiteren, maar ook te maken kunnen krijgen met striktere eisen aan kapitaal en rapportage. De komende maanden wordt duidelijk of andere partijen deze weg willen volgen en of er ruimte blijft voor verschillende modellen in de stablecoinmarkt. In de prijsanalyse bespreekt Tim Stolte de huidige stand van zaken op de markt. Bitcoin laat herstel zien na een periode van stilstand. Dat meerdere bedrijven recent Bitcoin aan hun balans toevoegden, lijkt een positief signaal, maar het effect op de koers blijft vooralsnog beperkt. Ook het nieuws dat JPMorgan klanten nu hun Bitcoin-ETF’s als onderpand laat gebruiken, draagt bij aan het beeld dat traditionele financiële instellingen zich steeds verder richting Bitcoin bewegen. Co-host is Remy van der Nagel. Gasten Remy van der Nagel Links Circle beursgang JP Morgan draait bij rond Bitcoin Host Daniël Mol Redactie Daniël MolSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Hyperliquid is in korte tijd uitgegroeid tot een opvallende speler in de wereld van decentrale cryptobeurzen en daarom is het ook tijd voor de Cryptocast om het over dit platform te hebben. Dat doen we met Pim Swart, principal bij Maven11 en Remy van der Nagel, hoofd listings en partnerships bij Bitvavo. De nieuwe Layer-1 blockchain biedt een platform waarop gebruikers futures kunnen handelen, zonder tussenkomst van een centrale partij. Onder de motorkap draait Hyperliquid op een zelfgebouwde infrastructuur die zich vooral onderscheidt door snelheid en lage transactiekosten. In tegenstelling tot veel andere blockchains kiest Hyperliquid ervoor om géén gebruik te maken van Ethereum als basislaag, en dat geeft ze controle over vrijwel alle onderdelen van het netwerk. De ordermatching verloopt volledig on-chain en gebeurt zonder vertraging. Op de decentrale exchange kunnen inmiddels tientallen assets worden verhandeld, waaronder bekende munten als Bitcoin en Ether, maar ook meer nicheprojecten. Een opvallende feature is copy trading: gebruikers kunnen populaire handelaren volgen en automatisch hun posities overnemen. Eén van die prominente handelaren is James Wynn, een bekende figuur in de cryptoscene die zich specialiseert in snelle marktbewegingen. Daarmee probeert Hyperliquid zich te onderscheiden van traditionele exchanges, ook van de gecentraliseerde zoals Bitvavo. De vraag is in hoeverre platforms als Hyperliquid daadwerkelijk een alternatief vormen voor gevestigde namen met vergunningen en bankkoppelingen. In het bredere landschap van decentrale exchanges zijn de vergelijkingen met Solana snel gemaakt. Beide blockchains proberen de snelheid van gecentraliseerde partijen te evenaren, terwijl ze wel gebruikmaken van cryptografische beveiliging en on-chain settlement. Toch is er ook stevige concurrentie van projecten als SUI, Injective, en natuurlijk andere decentrale exchanges. De vraag is of er op termijn ruimte is voor zoveel verschillende blockchains, of dat er consolidatie plaatsvindt. Voorlopig lijkt Hyperliquid daar weinig last van te hebben. De token van het project, HYPE genaamd, doet het erg goed, maar is een marktkapitalisatie van 13~ miljard wel realistisch? De tijd zal het leren. Gasten Pim Swart Remy van der Nagel Links Host Daniël Mol Redactie Daniël MolSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Opeens barstte de bom. Elon Musk was het zo zat dat zijn voormalige vriend Donald Trump zijn Big Beautiful Bill wilde doorvoeren, dat hij niet langer stil kon blijven zitten. Na een week aan boze berichten op X gaat Musk echt in de aanval nadat Trump zegt dat ze geen goede vrienden meer zijn. Trump zou volgens Musk in de Epstein-files staan. Daarmee maakt hij Trump de facto uit als pedofiel. Trump dreigt vervolgens om miljarden dollars aan contracten met de bedrijven van Musk te schrappen. En in reactie daarop verliest Tesla zo'n 150 miljard dollar aan beurswaarde. Wie van de twee lijdt er het meest onder deze ruzie? En ga jij er ook nog wat van voelen? Dat hoor je in deze aflevering. En dan hebben we het ook over de Amerikaanse economie. Eerder deze week schrokken beleggers van cijfers over het aantal vacatures. Onnodige zorgen, blijkt uit een nieuw rapport. Want groei van de economie remt veel minder hard af dan gedacht. Verder leer je iets over de wereld van rook- en knakworsten. De verkoop van Unox gaat namelijk minder soepel dan Unilever had gehoopt. De Autoriteit Consument en Markt wil eerst onderzoeken of de nieuwe koper niet te machtig wordt. En we vertellen je wat Toyota en Hello Kitty met elkaar te maken hebben.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De ogen van de wereldwijde cryptosector waren vorige week even gericht op Las Vegas. Daar vond de belangrijkste Bitcoinconferentie van het jaar plaats, met een opvallende mix van bekende namen uit de industrie, internationale beleidsmakers en vertegenwoordigers van overheden. Zelfs de Amerikaanse vicepremier JD Vance nam het woord op het podium. Zijn aanwezigheid maakte veel los, zowel binnen als buiten de sector. Wetgeving en de rol van de Amerikaanse overheid waren sowieso grote thema’s in Las Vegas. Het sentiment was overwegend optimistisch, mede dankzij de aanwezigheid van meerdere regeringsvertegenwoordigers. Daarnaast presenteerde Jack Dorsey’s bedrijf Square een nieuwe stap: lightningbetalingen worden geïntegreerd in hun betaalterminals. Deze functionaliteit werd ter plekke getest en blijkt snel en praktisch te werken. Naast het podiumprogramma bracht de conferentie ook een stroom aan nieuws. Zo kondigde een afgevaardigde van de Pakistaanse regering aan dat het land een eigen Bitcoinreserve wil opbouwen, naar voorbeeld van de Verenigde Staten. Het doel is om via een strategische voorraad digitale valuta economische stabiliteit te bevorderen. Ook Trump Media, het bedrijf achter Truth Social, voegde Bitcoin toe aan de reserves. Daarmee onderstreept het opnieuw het pro-crypto-standpunt van de president. Tot slot kijken we naar de markt. De koers van Bitcoin bleef deze week opvallend vlak. Volgens portfoliomanager Tim Stolte van Amdax wijst dit op een afwachtende houding onder beleggers, mogelijk in aanloop naar grotere economische of politieke ontwikkelingen. Ook bij Ethereum is weinig beweging te zien, maar het op één na grootste cryptoproject doet het de laatste tijd wél stukken beter dan andere altcoins. En dat is dan weer positief te noemen, want verloor Ethereum ten opzichte van zijn concurrentie. Co-host is Bart Mol. Gasten Bart Mol Links Host Daniël Mol Redactie Daniël MolSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Openlijke kritiek van Duitsland op het militaire optreden van Israël: lang leek dat onmogelijk. Toch heeft bondskanselier Merz gisteren precies dat gedaan. Volgens hem zijn de aanvallen van Israël op Gaza niet meer te rechtvaardigen door de strijd tegen Hamas, en kunnen ze zelfs strijdig zijn met het internationaal humanitair recht. Daarmee lijkt de Duitse steun aan Israël niet meer zo onvoorwaardelijk als voorheen. Wat deze mogelijke koerswijziging inhoudt, bespreken we met Marja Verburg van het Duitsland Instituut. Trumps totaalpakket "Big beautiful bill". Zo heet het totaalpakket waarmee Donald Trump zijn complete politieke agenda in één keer door het parlement wil krijgen. Formeel is het een fiscaal plan voor belastingverlaging en bezuinigingen. Maar om in één keer klaar te zijn met het Huis van Afgevaardigden en de Senaat heeft hij ook zijn overige plannen, van deportaties tot het stimuleren van fossiele energie in het dikke dossier opgenomen. Niet alle Republikeinen zijn er even blij mee. Komt dit enorme pakket ongeschonden door de Senaat? Te gast is Amerikakenner Kirsten Verdel, auteur van het boek De eerste 100 dagen van Trump. Presentatie: Sophie Derkzen

Fabrikanten en supermarkten strijden hard tegen hard om prijzen af te spreken voor hun producten in de schappen. Heineken en Jumbo kwamen er niet uit en belanden voor de rechter. De supermarkt koopt minder bier in, omdat ze het oneens zijn met de prijs. Volgens Heineken is dat niet volgens afspraak. Het is volgens retailexpert aan de Katholieke Universiteit Leuven Els Breugelmans nog niet eerder gebeurd dat zo'n onderhandeling eindigt voor de rechter. Ze ziet de partijen verharden in hun strijd voor de scherpste supermarktprijzen. Supermarkten verenigen zich in zogenoemde inkoopallianties, samen met andere buitenlandse supers. Daarmee krijgen zij meer macht aan de onderhandeltafels en verharden de onderhandelingen. Hoever dat kan gaan tekende economieverslaggever bij het AD Jurriaan Nolles op. Hij sprak anoniem met betrokkenen en hoorde verhalen van pesterijen, scheldpartijen en mensen die niet meer willen beginnen aan de baan omdat het te heftig is geworden. De vraag is ook: levert het voor de klanten uiteindelijk iets op? Betalen we minder voor de boodschappen? Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Judith van de Hulsbeek & Ulrike Nagel