China Podcast | BNR

China is verantwoordelijk voor een kwart van de CO2-uitstoot van de wereld. Met grote gevolgen voor de eigen bevolking. Daarom heeft president Xi Jinping het doel gesteld dat China in 2060 klimaatneutraal is. Maar om dat te bereiken, komt er nog wél een enorme CO2-piek rond 2030.

China wil zo snel mogelijk zelfvoorzienend worden. Ook op wetenschappelijk gebied. Het land zet daarom vol in op research and development. China investeert daar meer in dan de 27 landen van de Europese Unie samen. Maar toch blijven de échte Chinese innovaties vaak nog achterwege.

In China heeft ruim 95 procent van de bevolking een zorgverzekering. Deze wordt betaald door de overheid. Maar dat betekent niet dat de Chinezen voor alles verzekerd zijn. Of dat de kwaliteit van de zorg overal hetzelfde is.

Tot vijf jaar geleden stond er niet één Chinese bank in de top drie van grootste banken ter wereld. Nu ìs de top drie Chinees. Maar ook die banken moeten zich houden aan internationale regels. Toch hebben zij ondanks die regels niet kunnen voorkomen dat er problemen zoals bij Evergrande ontstaan.

China heeft een leerplicht, waardoor iedereen minimaal negen jaar naar school moet. Maar het verschil tussen de scholen op het platteland en in de steden is gigantisch. Daarom proberen ouders alles om hun kinderen op de beste scholen te krijgen.

China kwam eind maart met z'n nieuwe vijfjarenplannen. En daarin staat dat het land over enkele jaren op technologisch gebied wereldleider wil worden. Want China is nu nog te afhankelijk van het buitenland. En dus wil het land meer zelfvoorzienend worden.

China blokkeert Westerse sociale media als Twitter en Facebook. Chinese sociale media zijn wél toegestaan, maar de inhoud daarop wordt flink gecensureerd. Sinds enkele jaren is daar ook nieuwe Chinese wetgeving bijgekomen. Daardoor is een bedrijf in China nu zelf verantwoordelijk voor de inhoud op z'n platform.

China stond jarenlang bekend als dé copycat van de wereld. Van sociale media tot apps: in China was een kopie van het origineel snel te vinden. Maar waar de Chinezen decennialang naar het Westen keken, kijken wij steeds meer naar China. Ook op technologisch gebied. Want daarin nemen de Chinezen steeds meer de leiding.

China heeft zich de afgelopen twintig jaar op technologisch gebied gigantisch ontwikkeld. Daardoor zijn bedrijven als Alibaba, Tencent en ByteDance uitgegroeid tot wereldspelers. Maar sinds kort tikt de Chinese overheid deze techgiganten steeds vaker op de vingers.

Onder aanvoering van China sloten vijftien landen in Azië en de Stille Oceaan vorig jaar één van de grootste handelsdeals ooit. Ondertussen bouwen de Chinezen gestaag verder aan de Nieuwe Zijderoute. Toch begint er ook in Azië steeds meer weerstand te komen tegen China. Mede door de conflicten in de Zuid-Chinese Zee.

De Amerikaanse president Richard Nixon bracht in 1972 een bezoek aan Beijing. Met dat bezoek werd een 25-jarig internationaal isolement van China doorbroken. Bijna vijf decennia later is de situatie omgekeerd en probeert Amerika de Chinezen juist weer met man en macht te isoleren. Maar tot nu toe zonder succes. Dus staan beide kemphanen steeds vaker lijnrecht tegenover elkaar. En moet de rest van de wereld kiezen.

De handel tussen China en Latijns-Amerika is de afgelopen decennia geëxplodeerd. En daarmee ook de Chinese invloed. Niet voor niets hebben recent drie landen in die regio de banden met Taiwan verbroken. Maar de laatste jaren neemt ook de kritiek toe. Deskundigen zeggen dat de relatie tussen China en Latijns-Amerika vooral voordelig is voor de Chinezen. En dat deze op de lange termijn daarom niet houdbaar is....

De handel tussen China en Afrika was in 2020 goed voor 150 miljard euro. Geen enkel ander land dreef het afgelopen jaar zo veel handel met het Afrikaanse continent. Maar ondertussen is er ook kritiek. Sommige Afrikaanse landen hebben zo veel schuld dat ze die nooit helemaal terug kunnen betalen. Maar waar wel verplichtingen richting China aan zitten. Er wordt daarom ook al gesproken over een debt trap.

De relatie tussen Europa en China is complex. Aan de ene kant wijst Europa met het vingertje als het gaat om mensenrechtenschendingen en oneerlijke concurrentie. Aan de andere kant verwelkomt ons continent de Chinese investeringen. China op zijn beurt probeert Europa te vriend te houden vanwege de enorme afzetmarkt, maar stelt tegelijkertijd alles in het werk om de Europese landen uit elkaar te drijven.

BNR maakt vanaf woensdag 16 juni weer een nieuw seizoen van de China Podcast. Dit derde seizoen wordt anders dan de voorgaande twee. In de eerste vijf afleveringen van dit seizoen onderzoekt presentator Li'ao Wang de relatie van China met respectievelijk Europa, Afrika, Latijns-Amerika, de Verenigde Staten en Azië. Wat er daarna komt, blijft nog een verrassing.

De Chinese Volksrepubliek bestaat in 2049 precies 100 jaar. Tegen die tijd moet China als het aan president Xi Jinping ligt op economisch, politiek, militair en technologisch gebied de nummer één van de wereld zijn. Maar de grote vraag is: gaat dat China lukken? En wat wordt dan de rol van Nederland en de rest van het Westen?

Ruim een jaar geleden werd in Wuhan voor het eerst bij mensen het coronavirus vastgesteld. Sindsdien is er nog geen onafhankelijk onderzoek geweest naar de oorsprong van het virus. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wilde dit wel, maar China hield lang de boot af. Tot enkele weken geleden. Toen besloot China dat de WHO tóch in Wuhan onderzoek mag doen. Maar wel onder strikte controle van China.

De Chinese techmiljardair Jack Ma is al maanden niet meer in het openbaar gezien. De laatste keer dat de oprichter van Alibaba van zich liet horen, was toen hij een kritische toespraak hield over de financiële situatie in China. Niet lang daarna werd de beursgang van Ant Group het moederbedrijf van Alibaba uitgesteld. En vorige maand maakte de Chinese overheid bekend dat er een onderzoek is gestart naar mogelijk machtsmisbruik van Alibaba.

China is druk bezig met het vaccineren van de eigen bevolking tegen het coronavirus. Het Chinese farmaceutische bedrijf Sinopharm claimt zelfs al een miljoen mensen te hebben ingeënt. In Nederland is er nog niemand ingeënt tegen het virus. Ons land heeft ook geen interesse in de Chinese vaccins. Nederland wacht liever tot onder andere de vaccins van de Amerikaanse farmaceutische ondernemingen Pfizer en Moderna zijn goedgekeurd.

Verschillende nieuwe omroepen zijn de laatste tijd in het nieuws geweest, omdat ze een plekje op de Nederlandse tv willen krijgen. Denk aan Omroep Zwart en Ongehoord Nederland. Nu doet ook een omroep zoals ze het zelf zeggen: gericht op Aziatische Nederlanders een gooi naar een plaats in het omroepbestel. Omroep Pan-Asian Connections, kortweg PAC, hoopt voor het einde van het jaar 50.000 leden binnen te halen.

Nederland worstelt nog steeds met het coronavirus. Dagelijks komen er duizenden nieuwe besmettingen bij en het is de vraag wanneer de coronamaatregelen helemaal opgeheven worden. Hoe anders is de situatie in China, de plek waar het virus voor het eerst uitbrak. Daar zijn nieuwe uitbraken op de vingers van één hand te tellen en wordt er weer gefeest als vanouds.

China werkt sinds de oprichting van de Volksrepubliek met een vijfjarenplan. De top van de Communistische Partij komt dan bijeen om te bespreken hoe China zich in die periode moet ontwikkelen. Economisch én sociaal. Eind oktober was er weer zo'n bijeenkomst, achter gesloten deuren. Toch zijn al wat van de plannen naar buiten gekomen.

Amerika kiest 3 november een nieuwe president. De keuze valt op de huidige president Donald Trump of op zijn Democratische tegenstander Joe Biden. Ook China zal benieuwd zijn naar de uitslag. Maar de grote vraag is of de uitslag iets uitmaakt voor China.

China is de grootste klimaatvervuiler ter wereld. Het land is verantwoordelijk voor bijna een derde van de wereldwijde CO2-uitstoot. Toch heeft president Xi Jinping vrij plotseling aangekondigd dat China in 2060 klimaatneutraal moet zijn. En eerder is China in het gat gesprongen toen Amerika zich terugtrok uit het klimaatakkoord van Parijs uit 2015.

De persvrijheid in China staat sinds het aantreden van president Xi Jinping steeds verder onder druk. In de eerste zes maanden van dit jaar hebben negentien journalisten het land gedwongen moeten verlaten. En de journalisten die nog wél in China zitten, krijgen steeds meer te maken met controles en intimidatie.

Iedereen in China mag zich aansluiten bij een godsdienst. Maar wel alleen als die door de overheid is goedgekeurd. Aan die goedkeuring kleven soms voorwaarden. Zo was er jarenlang een discussie tussen het Vaticaan en de communistische partij over de benoeming van bisschoppen. In 2018 werd hier een deal over gesloten, maar die deal loopt deze maand af.

China en Iran praten al sinds 2016 over een deal voor meer economische en militaire samenwerking. China investeert dan miljarden in Iran en krijgt daar Iraanse olie voor terug. Maar van een definitief akkoord tussen beide landen is nog steeds geen sprake.

Na zestig jaar is er weer een nieuwe space race. En deze keer doen veel meer landen mee. Ook China. Afgelopen maand lanceerden de Chinezen hun eerste raket naar de Maan. Het was al de 22ste ruimtemissie, dit jaar. En als het aan China ligt, blijft het daar niet bij.

China heeft elk jaar te maken met zwaar noodweer. Ook nu weer. Alleen lijkt het nu erger dan ooit. Het noodweer is zelfs zo erg dat experts vrezen dat de grootste stuwdam ter wereld de Drieklovendam kan instorten. Ondertussen heeft de Chinese overheid nog steeds geen oplossing voor dit jaarlijks terugkerend probleem.

China beïnvloedt het hoger onderwijs en de wetenschap in Nederland. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Clingendael. De mate van beïnvloeding is nú nog beperkt. Maar als we er niets aan doen, kunnen de gevolgen groot zijn, waarschuwt het onderzoeksinstituut.

Het racismedebat leeft als nooit te voren: in Amerika en Europa gaan mensen massaal de straat op en steeds meer politici spreken zich uit tegen racisme. Ook China heeft zich de afgelopen maanden uitgesproken. Volgens de Chinezen wordt iedereen met een Aziatisch uiterlijk geassocieerd met corona. Maar nu krijgt China plotseling zelf het verwijt Afrikanen te discrimineren. En dat terwijl de Chinese overheid zegt een zerotolerancebeleid te voeren tegen racisme.

China en India hebben al bijna zestig jaar ruzie over hun landsgrens. Beide grootmachten claimen dat die grens ergens anders ligt. Die ruzie werd tot voor kort vooral verbaal uitgevochten. Maar sinds deze maand zijn er voor het eerst in decennia dodelijke slachtoffers gevallen. En dus laait de ruzie op.

Bedrijven over de hele wereld hebben weken hun deuren moeten sluiten vanwege het coronavirus. Ook in China. Daar komt de klap extra aan nu de Chinese economie krimpt, voor het eerst in decennia. Er gloort een beetje hoop aan de horizon nu de fabrieken opengaan en de Chinese industrie weer langzaam op gang komt. Maar het is de vraag of dit snel genoeg gaat om de bedrijven in China te redden.

China heeft de afgelopen jaren steeds meer invloed gekregen in Europa. Zowel economische als politiek. Voor noodlijdende Europese landen was dit geen groot probleem, zo lang de Chinese miljarden maar bleven komen. Maar sinds de corona-uitbraak hebben ook de noodlijdende landen kritiek op die Chinese invloed. Toch worden kritische Europese rapporten onder druk van China nog gewoon aangepast.

Is het coronavirus ontstaan op een markt voor exotische dieren of toch ergens anders? Dat is de vraag die nu door vooral Amerika wordt gesteld. Nu China de virusuitbraak niet meer kan ontkennen, houden de Chinezen het verhaal in stand dat de markt in Wuhan de bron van het virus is. Vooral Amerika twijfelt aan dit verhaal. Daar gaat het gerucht dat het virus is ontstaan in een laboratorium. China doet dit af als onzin. En ook Chinese ambassadeurs proberen via hun eigen socialmediakanalen deze geruchten te ontkrachten.

Terwijl de wereld worstelt met de gevolgen van de coronacrisis, lijkt China schoon schip te willen maken in Hongkong. Twee weken geleden werden er meerdere kopstukken van de pro-democratische beweging gearresteerd. En afgelopen week kwam daar nog eens een wisseling van de wacht bij in het kabinet van Hongkong. De hoogste bestuurder Carrie Lam verving vijf belangrijke bestuurders.

In de strijd tegen het coronavirus heeft China op grote schaal technologie gebruikt. Nu wil ook het Nederlandse kabinet apps gaan inzetten om het virus onder controle te krijgen. Deze apps moeten mensen waarschuwen als ze in de buurt zijn geweest van iemand met corona. In Nederland zijn er veel privacyvragen over dit voornemen. Bedenkingen die in China een stuk minder speelden.

Toen het coronavirus voor het eerst opdook in China, deed de overheid of er niets aan de hand was. Maar toen steeds meer Chinezen stierven, gooide president Xi Jinping het roer om: steden gingen in lockdown en mensen werden massaal gecontroleerd. Toch verspreidde het virus zich, ook naar het Westen. En hoewel er eerst naar Amerika werd gekeken voor hulp, richtten steeds meer landen zich tot China. En de Chinezen zijn er als de kippen bij om hulp aan te bieden.

In 1979 besloot de Chinese overheid dat Chinezen nog maar één kind mochten krijgen. Met deze maatregel hoopte de overheid een bevolkingsexplosie tegen te gaan. Hierdoor zijn er naar schatting 300 miljoen minder Chinezen geboren. Maar de regel zorgt bijna veertig jaar later ook voor grote economische en sociale problemen. Daarom mogen de inwoners van China sinds 2015 weer twee kinderen krijgen... waar lang niet iedereen warm voor loopt. Tot grote teleurstelling van de Chinese overheid.

Een nieuw virus houdt China én de rest van de wereld al maanden in de greep. Het coronavirus heeft het land platgelegd en al aan meer dan 1.700 mensen het leven gekost. En dan is er ook nog kritiek op China. Het land zou te laat de ernst van het virus hebben ingezien. Wat zijn de gevolgen van het coronavirus voor China?

BNR maakt vanaf dinsdag 19 februari weer nieuwe afleveringen van de China Podcast. Met dezelfde opmaak, maar met een kleine wijziging. Mark Beekhuis heeft het presentatorstokje overgedragen aan Li'ao Wang. Tijd dus om haar even voor te stellen:

2019 had een feestelijk jaar moeten zijn, voor China. Met de viering van het zeventigjarige bestaan van de volksrepubliek. Maar het werd het jaar van de protesten in Hongkong, de kampen in Xinjiang en de handelsoorlog met Amerika.

Taiwan ziet zichzelf als land. China ziet Taiwan als provincie. En steeds meer landen kiezen ervoor het Chinese perspectief te kiezen. Dit jaar verbraken nog weer twee landen de diplomatieke betrekkingen met Taiwan. Lukt het om zelfstandig te blijven?

In Nederland wonen zon vijftigduizend Chinezen. Ze hebben vaak te maken met vooroordelen. Denk aan mensen die spleetogen maken. Of het roepen van sambal bij. Vroeger werd hier nauwelijks op gereageerd. Maar dat lijkt te veranderen. In de media verschijnen steeds meer Chinezen die zich hiertegen uitspreken.

China verstedelijkt in een razend tempo. Sinds 1980 zijn er elk jaar gemiddeld 16 miljoen mensen van het platteland naar de stad getrokken. 16 miljoen, elk jaar. En dus stampt de overheid de ene na de andere stad uit de grond.

China heeft geen 'boots on the ground' in Syrië, maar de Chinezen hebben er wel belangen. De Nieuwe Zijderoute kan er mooi doorheen lopen, bijvoorbeeld. Maar dan moet het er wel een beetje rustiger worden. En liever zonder Turkse of Amerikaanse troepen. Maar dat is niet wat er nu gebeurt.

De Olympische Spelen worden over drie jaar voor de tweede keer in de historie in China gehouden. Na de Zomerspelen in 2008, maakt Beijing zich klaar voor de Winterspelen in 2022. De toewijzing van de Spelen aan China past in het straatje van Xi Jinping. De Chinese president wil van China een sportwereldmacht maken. En hoe kan dat beter door het organiseren van de Olympische Spelen, waar niet over politiek mag worden gesproken.

De Volksrepubliek bestaat zeventig jaar. En in die zeven decennia groeide China van een ontwikkelingsland tot een nieuwe wereldmacht. Een succesverhaal. Maar de economie hapert, en de protesten in Hongkong duren al maanden. Heeft de Volksrepubliek dan wel een reden voor een feestje?

In de Chinese provincie Xinjiang worden volgens de Verenigde Naties meer dan één miljoen Oeigoeren vastgehouden in detentiekampen. Volgens China klopt er niets van die lezing. Het zou slechts gaan om heropvoedingskampen voor extremisten. Ondertussen lijkt Xinjiang steeds meer op een politiestaat en klagen Oeigoeren dat ze zelfs tot in Nederland worden geïntimideerd door de Chinese regering.

Achttien maanden na het begin van de handelsoorlog tussen Amerika en China lijkt een oplossing voor het conflict verder weg dan ooit. En ondertussen begint ook de rest van de wereld de gevolgen te merken. Deze maand komen er waarschijnlijk weer gesprekken tussen beide grootmachten, maar de grote vraag is of China en Amerika dan wel dichter bij elkaar komen.

In de Zuid-Chinese Zee liggen eilanden waar soms wel vijf landen aanspraak op maken. En bijna altijd is China daar een van. Dat land maakt er de laatste jaren ook steeds meer werk van om er zijn macht te doen gelden. Maar waar de andere landen rond die zee eerder lijdzaam toekeken, beginnen die nu van zich af te bijten. Vaak met steun vanuit het Westen.