De Spaak

Niet dat er iemand in Nederland reageerde, maar eurocommissaris Frans Timmermans heeft 20 miljard euro beschikbaar gesteld voor het fietsen. Even doorpakken, zou je zeggen, nu de fiets het tij meeheeft. Maar de officiële reacties in Nederland zijn lou loene. In deze Spaak Frans Timmermans, over zijn voorliefde voor fietsen en de reden dat hij de geldkraan opent. Fietsers in Amsterdam vertellen wat er met het geld moet gebeuren. Esther van Garderen, de nieuwe directeur van de Fietsersbond heeft ook een verlanglijstje. Zij begint trouwens met rellen...

In Nederland heb je de wind altijd tegen. 's Ochtends is het beulen op de heenweg. En 's middags op de terugweg wéér. Maar wat is (tegen-)wind eigenlijk? En zit het probleem niet vooral tussen de oren? Weervrouw Helga van Leur over dealen met tegenwind. Mountainbiker Tim Smeenge over de ideale zithouding op de fiets. Anneleen van de Ree peilt de mening bij een stel ervaringsdeskundigen: studenten in Amstelveen die als gevolg van alle wind soms met een zweetreet door de stad fietsen. En je hoort Saskia Kluit over dealen met tegenwind als directeur van de Fietsersbond.

Het CBS weet het zeker: oudere fietsers zijn vaak stuntels in het verkeer. Ten bewijze voeren de rekenaars cijfers aan over het aantal verkeersdoden over de afgelopen twintig jaar. Natuurlijk, cijfers zijn cijfers. Het valt niet te ontkennen dat oudere fietsers vaker betrokken raken bij een ongeluk. Maar op de achtergrond speelt de framing van een grote groep mensen, die maar wat graag probleemloos onderweg is. In deze Spaak Marijke en Henk, 75-plussers die gelukkig zijn op de route van Doetinchem naar Wehl in de Achterhoek. Maar ook Karin Broer en Marjolein de Lange die werken aan relaxte fietsroutes door Amsterdam. En directeur Saskia Kluit van de Fietsersbond, die zélf zag hoe haar vader tot op hoge leeftijd baat had bij een fiets.

Hoe nu verder? Er wordt steeds meer gefietst in Nederland. Maar van nieuwe infrastructuur is geen sprake. Integendeel, de meeste bestuurders hebben de binnensteden deels of helemaal op slot gegooid voor fietsers. Of ze zijn op hun handen blijven zitten. In suburbia (en daar wonen veruit de meeste mensen in Nederland) is de situatie nog somberder. Luister naar Arjen Koene in de betonzee van Leidschendam! Stein van Oosteren maakt een vergelijking tussen de fietsrevolutie in Frankrijk en de apathie in Nederland. En fietshistorica Ruth Oldenziel probeert te verklaren waarom hier niets gebeurt. Zij legt trouwens ook uit dat het uiteindelijk de auto-industrie is die het tij in Nederland doet keren.

Nog geen twee maanden geleden leek alles mogelijk op straat. Waar auto's verdwenen, was er in een keer ruimte voor fietsers en voetgangers. Maar nu lijkt het gegrom, de stank en de onveiligheid van de auto weer alles overheersend. Of niet? In de Spaak de balans van een paar maanden lockdown. Wat hebben fietsers gewonnen? We bezoeken de met verbodsborden en dranghekken volgebouwde binnenstad van Zwolle. Maar in de Spaak ook een gesprek met Onno Huyghe van Swapfiets. Want Swapfiets lijkt juist een winnaar van de lockdown. De Nederlandse leaseverhuurder begint nu ook in Parijs, Londen en Milaan.

Niet verder vertellen, maar met Petrolheads maakt radiopresentator Bas van Werven een aanstekelijke podcast. Zelfs fietsers luisteren er graag naar. Petrolheads roept ook een vraag op: Immers, ook Bas leerde ooit fietsen. Hij weet dus hoe leuk het kan zijn om op de fiets te zitten. Waarom koos hij er dan toch voor om autogek te worden en Petrolheads te gaan maken? Het antwoord blijkt genuanceerder dan gedacht. Verder in deze Spaak: de fiets mag weer mee in de trein. De waterstoffiets. En de groene golf in Frankrijk.

Je vraagt je toch af waarom... Uit onderzoek blijkt dat een kwart van de Nederlandse automobilisten best bereid is om de fiets te pakken. Maar in de praktijk doen ze het niet. In deze Spaak automobilisten in de Amsterdamse Bijlmer die antwoord geven op de vraag waarom ze dat (niet) doen. Boswachter Aldriek Pot wil wel op de fiets naar zijn werk, dolgraag zelfs, maar kán niet. In een fascinerend verhaal legt Pot uit hoe hij na vier maanden Rottumerplaat de natuur altijd om zich heen wil voelen. Vanuit Parijs vertelt Stein van Oosteren over de komst van Swapfiets.

De Amsterdamse stadsdichter Gershwin Bonevacia is jong (27), inspirerend en positief.Hij kan zich niet anders voorstellen dan dat hij al fietsend door de stad aan het werk is. Bonevacia neemt je mee. Naar metrostations die broers van elkaar zijn. Naar zijn moeder die er niets van begrijpt dat hij haar fietsend belt. En naar de Dam, die niet voor niets volstond met mensen die tegen racisme demonstreerden. Ook in deze Spaak: koningin Máxima en haar fietstocht naar een museum in Den Haag. En Stein van Oosteren over de aanleg van Nederlandse fietskruispunten in Parijs.

Geen berg te bekennen in Nederland. Toch maakt ook de mountainbike een opmars door, nu we met z'n allen méér gaan fietsen. De mountainbiker is wat meer bescheiden dan de alom aanwezige racefietser, maar heeft minstens even mooie verhalen. In deze Spaak onder andere een mountainbiker van 70 in Norg, eentje op een fiets van titanium in de buurt van Amsterdam en wedstrijdrijder Tim Smeenge. Verder kritische woorden van Saskia Kluit en Hugo van der Steenhoven over het post-corona-fietsbeleid van Nederlandse gemeentes. En Stein van Oosteren over de fietsrevolutie in Frankrijk.

Ook al is de lockdown behoorlijk versoepeld: een vakantie in het buitenland zit er deze zomer waarschijnlijk niet in. Dus maken steeds meer mensen zich op om in Nederland te blijven. Met de fiets. Dat is even slikken voor twee zelfbenoemde Francofielen, zo blijkt in deze Spaak. Maar fietsreisjournalist Jessica de Korte is al begonnen met genieten, ook al bericht ze normaal over Italië of de westkust van Amerika. Het blad FietsActief, dat godzijdank de coronacrisis overleefde, hééft zich al aangepast en bericht steeds meer over Nederland.

Mail van Bert Sitters. Bert is de enige in Nederland die al tientallen jaren fietsroutes uitzet - zonder dat-ie er een cent aan verdient. Reden voor zijn mail: hij heeft een boze brief geschreven aan de Nederlandse Spoorwegen. Vanaf 1 juni verbiedt NS het om je fiets mee te nemen op de trein. Die maatregel is Bert in het verkeerde keelgat geschoten. Hij vreest dat zelfs mantelzorgers er door getroffen worden. Naast Bert, een aantal treinreizigers en een hoofdconductrice (HC) komt in deze Spaak ook Saskia Kluit aan het woord. Zij treedt dit najaar af als directeur van de Fietsersbond en benadrukt dat het werk van de bond nog absoluut niet achterhaald is.

Mail van Bert Sitters. Bert is de enige in Nederland die al tientallen jaren fietsroutes uitzet - zonder dat-ie er een cent aan verdient. Reden voor zijn mail: hij heeft een boze brief geschreven aan de Nederlandse Spoorwegen. Vanaf 1 juni verbiedt NS het om je fiets mee te nemen op de trein. Die maatregel is Bert in het verkeerde keelgat geschoten. Hij vreest dat zelfs mantelzorgers er door getroffen worden. Naast Bert, een aantal treinreizigers en een hoofdconductrice (HC) komt in deze Spaak ook Saskia Kluit aan het woord. Zij treedt dit najaar af als directeur van de Fietsersbond en benadrukt dat het werk van de bond nog absoluut niet achterhaald is.

Mooie woorden zijn er gesproken. Over de rust, over lege straten. Over de mogelijkheid die dat bood om meer ruimte te maken voor fietsers en voetgangers. Nu of nooit! Maar nu de intelligente lockdown wordt versoepeld, staan er weer files. De auto herneemt grommend zijn plek. Veel heeft te maken met het taalgebruik, constateert journalist Thalia Verkade in haar boek Het recht van de snelste. Waarom beginnen we meteen te beven bij woorden als fileprobleem en verkeersinfarct? Omdat alles altijd draait om de auto. It's the language, stupid! Daarin heeft ook de coronacrisis nauwelijks iets veranderd, hoewel Thalia niet pessimistisch is. De Fietsersbond is boos dat de dames en heren wethouders en burgemeesters hier in Nederland vooral op hun handen zijn blijven zitten terwijl er in het buitenland wél van alles gebeurt. En Jan Torenstra probeert met de keurige actiegroep Mens en Straat alsnog het tij te keren.

De boel ontspant weer een beetje, in Nederland en daar buiten. Déconfinement noemen ze het heel mooi in Frankrijk. Dáár is sprake van een zandbak van een nieuwe fietswereld, zoals Stein van Oosteren het noemt. In Nederland kunnen we (weer) voorzichtig gaan nadenken over een fietsvakantie. Een anderhalve-meter-fietsvakantie, natuurlijk. Wat dat betreft maken de adresjes van de stichting Vrienden op de fiets een goede kans. De Spaak gaat op bezoek bij Vrienden op de fiets in Amersfoort en Leerdam - waar je kunt overnachten in je eigen tuinhuisje.

Parijs is om. De stad investeert 300 miljoen euro extra in fietspaden - en dat is een historisch besluit. New York heeft (natuurlijk) geen tijd om na te denken over extra geld voor fietspaden, maar ook daar lijkt sprake van een revolutie in tijden van corona. Ruimte voldoende om te fietsen nu er veel minder auto's en taxi's rondrijden. In deze Spaak de extra mogelijkheden voor fietsers om veilig en gezond de weg op te gaan. In Parijs, New York maar ook in Barcelona, Brussel, Rotterdam en Amsterdam. Maar ook antwoord op de vraag waarom fietsers als ze die ruimte nemen (zoals onlangs in Wilnis) soms niet veilig zijn. En letterlijk ondersteboven worden gereden.

Je kunt het zien en wetenschappers bevestigden het van de week ook: we zijn meer gaan fietsen door de coronacrisis. Maar pakken we ook door? Gebruiken we deze periode om de straat weer in te richten waarvoor die ooit was bedoeld: om elkaar te ontmoeten? Lopend of op de fiets? In deze Spaak staat Ruth Oldenziel letterlijk midden op straat. Om eens te kijken hoe daarop wordt gereageerd. Sociaal psycholoog Paul van Lange schetst een toekomstbeeld van 2022. En fietsprofessor Marco te Brömmelstroet hoopt dat we deze kans pakken - want wat vertellen we onze kinderen of kleinkinderen straks als ze weer gewoon in de file staan? Reclaim the street!

De wereld verandert snel. Het fietsen verandert snel. De ongekende opmars van de e-bike is plotseling voorbij. De racefiets neemt het straatbeeld over, ook in de steden. Dat is niet tot ieders genoegen. In deze Spaak de oproep aan wielrenners om hun klodders slijm binnen te houden. Verder: tijdsbeelden uit Utrecht. Uit Zwolle. Uit Ouderkerk aan den Amstel. En uit het fietsstadje Hasselt waar iedereen nu zo snel mogelijk doorheen fietst. Vanuit Parijs bericht Stein van Oosteren over de Franse president Macron; tot ieders verbazing lijkt hij in te zetten op de fiets als het vervoermiddel voor na de coronacrisis. In deze Spaak ook het pop-up-fietspad; zijn al die asfaltvlaktes waar nu geen auto rijdt toch nog ergens goed voor.

Elke fietservaring is nu uniek. Soms heb je de hele weg voor jezelf. Zelfs in de stad is het stiller. De lucht is schoner. En de wereld ziet er anders uit. Uit de eerste polls van de bladen FietsActief blijkt dat 70 procent van de fietsers méér fietst. We blijven ook dichterbij. En we zoeken Marktplaats af, op zoek naar goedkope tweedehandsjes. Ook opvallend: als de anti-coronamaatregelen straks voorbij zijn, zou de enorme groei van al die elektrische fietsen óók wel eens voorbij kunnen zijn. Fietstester Menno Grootjans denkt dat we tegen die tijd meer dan genoeg hebben van de gecomputeriseerde samenleving. Hij voorspelt een grote toekomst voor de gewone huis-tuin-en-keuken fiets.

Fietsen heeft hij niet uitgevonden. Het wereldfietsen wel. Frank van Rijn (71) is even veilig thuis in Doldersum, Drenthe. Hij vertelt over de bewuste keus voor het alleen zijn; drie maanden lang twee keer per dag hetzelfde eten in Thailand en fietsen over Mars. Ook in deze Spaak: Thalia Verkade, journaliste bij de Correspondent. Bijna een jaar sloot ze zichzelf op, op haar zolderkamer, om te werken aan een boek over mobiliteit. Toen ze enthousiast naar beneden kwam omdat het boek klaar was, zat heel Nederland opgesloten.

Bizar. Alsof een soort van neutronenbom is gevallen, zegt Hugo van der Steenhoven, terwijl hij door een stil Utrecht fietst. Op de Overijsselse wegen is ook al vrijwel niemand meer te vinden, merkt wielrenster Marijn de Vries. En in Parijs verbaast de Nederlandse fietser Stein van Oosteren zich over de enorme hoeveelheid asfalt die normaal aan de auto wordt opgeofferd. In deze Spaak getuigenissen uit een verstilde wereld. En het opvallende nieuws dat de verkoop van fietsen door het dak gaat.

Walter Hoogerbeets zweert bij de ligfiets. Niets mooiers dan een afdaling naar een Noors fjord met een fiets met een ketting van meer dan één meter lang. En dan hebben we het nog niet over de trappers die ergens ver voor je in de lucht lijken te zweven. Samen met Ellen en Hans neemt Walter in Nijmegen de tijd om de vele voor- en de weinige nadelen van de ligfiets uit te leggen. Waarna ik zelf probeer op te stappen... In de actualiteit constateren Saskia Kluit en Hugo van der Steenhoven dat we meer fietsen als gevolg van de maatregelen tegen het coronavirus.

Op Kleutertje Luister na is het waarschijnlijk de meest legendarische radiorubriek aller tijden: de Pont op Radio 1. Bijna tien jaar lang vroeg verslaggever Jan van Loenen elke woensdagochtend aan gewone fietsers wat ze van het nieuws vonden. Live, op de pont over het IJ in Amsterdam. Nu, 25 jaar later, blikt Jan samen met de presentatoren Felix Meurders en Pieter Jan Hagens én producent Corine van Dun terug. Bovendien doet hij het nog één keer...

Wie weet, vergalopperen Amsterdam of Utrecht zich wel. Nergens anders ter wereld tref je zoveel fietsers aan die met ongekend plezier (en op hoge snelheid) door de stad trappen. Maar... als je fietsers vraagt wat ze er zelf van vinden, kiezen ze voor het keurige, saaie Veenendaal als Fietsstad 2020. Twee jaar geleden kozen ze voor het al net zo keurige Houten als Fietsstad. In de Spaak een reportage uit Veenendaal. Bovendien een gesprek met één van de grootste fietstassenmakers ter wereld, Charles Drapers. Hij is even terug uit Hong Kong. Zonder mondkapje, maar met een goed verhaal.

Bij de meeste AZC's in Nederland kun je fietsles krijgen. Dat is mooi, want fietsen geeft vrijheid. Maar wat doe je als zo'n fiets kapot gaat? In het AZC in Leersum is een fietsenwerkplaats. Hamid, een indrukwekkend lange man uit Irak die is opgeleid als civil engineer, repareert daar fietsen. Hij heeft er een dagtaak aan, maar doet het vol overgave. In de Spaak zijn verhaal. En het verhaal van Ruth uit Nigeria. Zij is gelukkig op een oer-Hollandse fiets met terugtraprem.

Niet verder vertellen, maar Den Haag was altijd het lelijke eendje onder de Nederlandse fietssteden. Maar de laatste vijf jaar kantelt dat beeld. In deze Spaak neemt Francis van Broekhuizen de proef op de som. De operazangeres en comédienne is geen echte fietser (meer), maar ze was het altijd wel. En het zou zomaar kunnen dat ze er weer zin in krijgt. Na een barre tocht door haar eigen woonwijk.

Jaar in, jaar uit beschouwen de Finnen zichzelf als de meest gelukkige mensen ter wereld. Wat is hun geheim? De Spaak gaat op bezoek in Joensuu, een stad in het oosten van Finland. Het is er zeven maanden per jaar winter, steenkoud en het sneeuwt er vrijwel dagelijks. Toch wordt er volop gefietst op heel gewone fietsen zoals de typisch Finse Yopo. Zou dat fietsen iets met geluk te maken hebben? Het heeft er alle schijn van. Ook in deze Spaak: Saskia Kluit over haar geluk: tegen de wind in fietsen.

Oh oh, wat is het druk in Amsterdam. En dan zijn er ook nog al die toeristen die niet kunnen fietsen, maar wel het verkeer op de fietspaden laten vastlopen. In deze Spaak een inkijkje in de gedachtewereld van de grachtengordel en die van de fietstoerist. Is de toerist zo dom? En is de Amsterdammer zo 'rude'? Om de boel in perspectief te plaatsen, reageert Ruth Oldenziel. Zij is Amsterdamse, hoogleraar en schrijft over fietsculturen. "Het lezen van de straat, daar zit 't 'm in: dat toeristen dat niet gewend zijn."

Het grote wachten bij het verkeerslicht lijkt voorbij. Met de Schwung op je mobiel, is zelfs een groene golf voor fietsers haalbaar. De belofte is duidelijk: dwars door de stad zonder te stoppen. De Schwung-app werkt in ieder geval bij steeds meer verkeerslichten, in Den Bosch, Eindhoven en Almere zelfs bij allemaal. En de rest van Nederland volgt snel. Maar hoe groot is de tijdwinst voor fietsers? En wat vinden fietsers zelf eigenlijk? "Van mij hoeft het niet", zegt er één. "Ik maak graag een praatje als ik voor het stoplicht sta te wachten."

Het aantal aangiftes van fietsendiefstal is in vijf jaar tijd met 36 procent gedaald. Maar dat betekent niet dat het probleem voorbij is! Nog steeds worden naar schatting 500 duizend fietsen per jaar gestolen. De impact is onveranderd groot, zeker voor al die mensen die voor honderd procent afhankelijk zijn van de fiets. Gelukkig is er één (1) gemeenteraadslid die zich hun lot aantrekt. Ik spreek hem in Tilburg, de stad waar op dit moment wordt gebouwd aan een fietshotel. Verder geeft Bart antwoord op de vraag of een goed fietsslot bestaat. Saskia van de Fietsersbond beschrijft hoe zij twee lievelingsfietsen kwijtraakte.

Een jaar of twaalf geleden was fietsforens Gerard Poels het helemaal zat: het gezeur over dat het altijd regent. Zijn ervaring was dat het reuze meevalt met de nattigheid. Dus zette hij een website op die dat ook statistisch vaststelt: hetregentbijnanooit.nl. Poels komt aan het woord over zijn opvallende initiatief. Weerman en fietser Marco Verhoef reageert. En fietsfitter Bart Hendriks geeft een geheel eigen invulling aan het begrip ademnood.

2020 is het begin van het decennium van de fiets. Zegt hoogleraar urban mobility Marco te Brömmelstroet. Is dat zo? In deze Spaak (een compilatie van de radio-uitzending Fietsend het jaar in) legt hij zelf uit wat hij bedoelt. Verder reacties van minister Stientje van Veldhoven, Saskia Kluit van de Fietsersbond en fietsenhandelaar Bart Hendriks. In deze Spaak ook opmerkelijke verhalen van wereldfietsers, voor wie het decennium van de fiets allang begonnen lijkt.

Aan de voet van de Waalbrug in Nijmegen ligt het enige (overgebleven) fietsmuseum van Nederland. Waar Gertjan Moed, Cees van Wijk en dertig vrijwilligers een schatkist van fietsen en fietsaccessoires beheren. Verwacht geen blockbuster-exposities of een once-in-a-lifetime-experience zoals in het Rijks of het Van Gogh. Velorama is gewoon gewoon. En daarom zo bijzonder. Net als de fiets. De Spaak op bezoek in Nijmegen.

Nergens anders ter wereld is de overstap fiets-trein-fiets zo normaal als in Nederland. Op weg naar school of werk vinden we het heel normaal om de fiets bij een station te stallen (en na de treinreis met een andere fiets naar de bestemming te rijden). Het succes heeft een keerzijde: het is filerijden in fietsenstallingen en ze raken bomvol. Zeker bij grote intercitystations zoals Utrecht Centraal. Hoog tijd om na te denken over een toekomst, waarin kleinere stations geschikt worden gemaakt voor de fietsforens, En ja, dan moeten daar natuurlijk wel intercity's stoppen!

Google Maps lijkt een onneembare vesting, ergens in Californië. Maar als we met z'n allen vaak genoeg dezelfde route fietsen, komt die vanzelf op de kaart te staan. Enige voorwaarde: je moet op je mobiel wel Google Maps hebben aanstaan (en niet zeuren over gebrek aan privacy). In deze Spaak de invloed die je als fietser hebt op Google Maps, maar ook op het werk van de Nationale Bewegwijzeringsdienst; dat is de overheidsinstantie die de rood-witte bordjes langs de fietspaden plaatst.

De veiligheid van het fietsen is in gevaar. NRC kopte onlangs zelfs dat er nog nooit zoveel fietsongelukken met ernstige verwondingen zijn geweest als afgelopen jaar. De Groningse verkeerspsycholoog Dick de Waard toont zich bezorgd. Maar hij werkt ook aan het voorkomen van ongelukken. Wat te denken van het vergevingsgezinde fietspad? Fietsfitter Bart Hendriks constateert, een beetje tot zijn eigen verbazing, dat bepaalde fietsers nooit vallen.

Een fietskantine. Met goede koffie, een werkplaats, kennis van zaken en heel veel (sterke) verhalen over fietsen. Het idee voor zo'n prettige ontmoetingsplek ligt zó voor de hand dat je het overal in Nederland zou verwachten. Maar voor zover mij bekend is het alleen in Groningen gerealiseerd. Op bezoek in Spaak! Verder blikt fietsfitter Bart Hendriks emotioneel terug op 2019. En natuurlijk de column van Saskia Kluit, directeur van de Fietsersbond.

De fietskoerier is allang geen waaghals meer die zonder remmen door de stad sjeest en aan het eind van de dag zijn (of haar) littekens telt. De laatste jaren ontstaan hypermoderne bedrijven, waarvan er eentje zelfs een landelijk netwerk biedt. En netjes dat ze werken.... Over tringen, trends en andere ontwikkelingen. Het nieuwe fietskoerieren.

Het lijkt zo vanzelfsprekend: net als de automobilist of de motorrijder wil de fietser zo snel mogelijk van A naar B. Maar in de praktijk is die snelheid helemaal niet belangrijk. Uit onderzoek blijkt dat we op de fiets lang niet altijd een goed besef van tijd hebben, Integendeel: de aantrekkelijkheid van de route is veel belangrijker dan de tijd die we onderweg zijn. Dát heeft gevolgen voor het beleid van stedenbouwers en fietspadenaanleggers.

Wat is er mis met Nederlands cultuurgoed? Red de bagagedrager! Dat is de hartekreet van fietser en journalist Arjen van Veelen. Op de website van de Correspondent riep hij onlangs op in actie te komen tegen het verdwijnen van de bagagedrager. Waarom zie je bijna nooit meer iemand mee rennen en (met een mooie klap) achterop je fiets belanden? In de Spaak licht Van Veelen zijn actie toe. Fietsenverhuurder Yellowbike vertelt over het yellowbackie. En fietsenmaker Gazelle reageert.

In theorie is de deelfiets een geniaal idee. Voor een paar centen (of voor niks) stap je in een willekeurige stad op een fiets. Even verderop parkeer je 'm weer. Luud Schimmelpenninck (84) wist het al en vertelt erover in de Spaak! Maar dat was eind jaren 60. Inmiddels is het idee overal ter wereld aangeslagen. Behalve in Nederland. Waarom lukt het hier niet? En maken de nieuwste deelfietsprojecten, zoals Donkey Republic, wel een kans?

De elektrische fiets is een ongekend succes. Bijna de helft van de fietsen die Gazelle nu maakt, is (al) elektrisch. Zelfs pubers fietsen inmiddels massaal e-bike! In de Spaak leggen ze zelf uit waarom ze dat doen. En beroepsfietser Steven Rook denkt dat binnen drie jaar zo'n beetje álle pubers op een elektrische fiets fietsen. Ik vind die e-bike eigenlijk helemaal niets. Maar ik ben misschien wel de enige.

In het buitenland zijn ze bijna net zo jaloers op ons fietsbeleid als op onze omgang met het water. Dus is er een netwerk van Nederlandse fietsambassadeurs dat de wereld rondreist. In de Spaak zoek ik er twee op in Leipzig, een hippe stad in het oosten van Duitsland. Tot mijn verbazing ontdek ik dat we ook nog wat van Leipzig kunnen leren: midden in de stad zit een doe-het-zelf shop voor fietsers. Waar je voor niets en onder deskundige leiding je fiets kunt repareren. In Vraag het Bart gaat het over tintelende handen....

De toekomst lijkt aan de zelfrijdende auto. Tien, misschien twintig jaar nog en we stappen in, pakken een kop koffie en een krantje terwijl de computer ons door het verkeer loodst. Hoewel... in de steden is de kans klein dat dit ideaalbeeld werkelijkheid wordt. Gerenommeerde onderzoekers leggen in deze Spaak uit dat een zelfrijdende auto - hoe vol je 'm ook hangt met techniek - nooit precies kan voorspellen wat fietsers op kruisingen gaan doen. Dus gaan al die zelfrijdende auto's letterlijk op de rem. De Fietsersbond ziet maar een oplossing: het autoverkeer uit de stad weren. Verder in deze Spaak de eerste aflevering van Vraag het Bart! Bart Hendriks beantwoordt jouw vraag over de fiets.

'Zo zien ze ons tenminste', zeggen kinderen op een basisschool in het oosten van het land. Zij moeten bij het fietsen van en naar school verplicht een geel hesje aan. Ook elders wordt uit veiligheidsoverwegingen gewerkt met gele hesjes. Maar de vraag is: werkt het? En zo ja, hoe ver gaan we met de bescherming van onze kinderen? Een helm op de fiets? Een airbag? Enne... is het zo erg als die watjes 'ns een keertje vallen?

Roestig. Vet of juist heel droog. Vies. Over fietskettingen valt veel te zeggen en het is meestal niet positief. Vraag in een willekeurige trein wat de grootste ergernis en mensen noemen het smeer van de fietsketting van dat kekke vouwfietsje, iets verderop op het balkon. Toch is er een alternatief: de riem. Een stuk kunststof op je fiets dat niet vies te krijgen is. Maar werkt het ook?

Het waait er altijd. En je hebt altijd wind tegen. Maar daar kijken de Zeeuwen zelf niet van op. Ze hebben zonder veel ophef een ongelooflijk netwerk van fietspaden aangelegd. Voor een deel is dat bijvangst van de dijkversterkingen in de provincie: nergens kun je zo mooi over een opgehoogde dijk pal langs zee fietsen. Bovendien is verdwalen onmogelijk door een wildgroei aan bordjes. De meest ontspannen Spaak tot nu toe.

Net als automobilisten, willen ook fietsers graag worden gezien. En écht niet alleen de mensen die een peperdure Van Moof fietsen. Socioloog en deskundige op het gebied van het schoonheidsideaal Giselinde Kuipers legt uit hoe belangrijk het is hoe een fiets er uit ziet. Altijd. Zelfs als je een ding rijdt dat van ellende uit elkaar valt.

De Swapfiets is een ongekend succes in de Nederlandse steden (en ook steeds meer in Belgische en Duitse steden). Zelfs deskundigen zoals fietsprofessor Marco te Brömmelstroet en Saskia Kluit van de Fietsers bond zijn verrast. Maar met het succes van de leasefiets met de blauwe voorband komt ook de kritiek. Staat de Swapfiets niet model voor de ontworteling van de moderne samenleving?

Als Vlaming weet hij al vanaf zijn vierde wat de voordelen van fietsen zijn. Maar probeer dat als volwassen vent maar eens uit te leggen in de chaotische Brusselse stadswijk Molenbeek. Toch is dat precies wat wethouder Jeff van Damme doet. Hij noemt zichzelf guerrillero op fietsgebied. Ondanks forse tegenstand van automobilisten en winkeliers boekt hij enig succes.

In alle stilte is de afgelopen jaren een heel netwerk van rustpunten ontstaan langs de fietspaden. Het zijn er zeshonderd! En er blijkt een officiële stichting achter te zitten. Die zorgt ervoor dat je op de mooiste plekken van Nederland terecht kunt. Vaak in de middle of nowhere vind je een kop koffie, fietspomp of toilet. En niemand die zeurt over hoe je er uitziet. In deze aflevering van de Spaak een bezoek aan twee van die rustpunten: in de Woudpolder, ergens ten noorden van Krommenie en diep in de bossen, in 't Harde.

Een sombere trend: het aantal fietsers dat om het leven komt in het verkeer, stijgt de jaren. Dat roept de vraag op of er een vervolg moet komen voor Stop de Kindermoord. Dat was een actiegroep van boze ouders, die kruispunten bezette en in gesprek ging met politici en ambtenaren. Toen, begin jaren 70, had die groep een ongekend grote impact. In de Spaak archiefmateriaal en een nieuw gesprek met de voormalige voorzitter van de actiegroep, Maartje van Putten.