Zdaniem Szota

Dzisiaj Państwa i moim gościem jest Szczepan Twardoch. Jeden z najważniejszych polskich pisarzy, autor bestsellerów - “Morfiny”, czy “Króla”. Bardzo mi się spodobała najnowsza książka Twardocha, “Pokora” i pomyślałem - a może pogadajmy?- Krytykom się wydaje, że mogą mi dokuczyć pisząc, że "Król" to taka popowo-komiksowa opowieść sensacyjne. No i bardzo dobrze! Taka miała być - mówi w naszym prawie 45 minutowej rozmowie. Rozmawialiśmy o Śląsku (Twardoch poleca “Kajś” Rokity), choć jak przyznaje pisarz: - Mnie już coraz rzadziej chce się wchodzić w spory na temat Śląska, bo nie sądzę abym mógł zmienić obraz Śląska w polskiej opinii publicznej i mówiąc szczerze przestało mi trochę na tym zależeć, bo mnie bardziej interesuje to, co Ślązacy myślą o sobie niż to, co Polacy myślą o Ślązakach. Przeczytałem też Twardochowi pewien fragment jego własnego felietonu o krytykach i myślę, że wywiązała się z tego ciekawa rozmowa.Twardoch - Zawsze mnie irytowała bezbronność pisarza wobec krytyka i ta nieodwoławczość od waszych wyroków, wasza bezkarność, bo nie żyjemy już w czasach, w których można by krytyka zastrzelić w pojedynku. I dobrze, że nie żyjemy. Chyba. Szczególnie dobrze dla krytyków... Szot - Jakbyśmy strzelali do pisarzy, którzy napisali złe książki, to ja nie wiem dla kogo to jest dobra wiadomość. Trup by się słał też po tej drugiej stronie.Twardoch - Bez wątpienia masz rację.

To pierwszy raz, gdy do podcastu zaprosiłem autorką, z którą już rozmawiałem. W drugim odcinku moich rozmów Zyta Rudzka zdradziła, że pisze powieść. I że będzie to powieść o miłości. Ponad rok później rozmawiamy o “Tkankach miękkich”, które są powieścią o miłości, ale też o mężczyznach i “męskiej ciszy”. Zyta Rudzka - Tam można rozpoznać love story, może jakieś trójkąty miłosne, polarne ale jednak jest to historia o samotności. Na pewno mierzę się z wielkimi tematami jak samotność, umieranie, miłość. Wszystko jest w życiu mojego Ludwika Prokopiuka wymieszane. Jako pisarka muszę wiedzieć czym jest język w powieści i za każdym razem tworzę go na potrzeby książki. Inaczej tworzę głos mężczyzny-lekarza, a inaczej poetki jak w “Krótkiej wymianie ognia”. Dla mnie język powieści powinien przylgnąć do postaci. Nie piszę o ludzikach, chcę stworzyć kogoś z krwi i kości, z mięsa. Moje postaci mają cielesność i swoją historię... Za każdym razem chciałabym, żeby to był język żywy. (....)Forma jest czymś bardzo ważnym, bo forma opowiada, ale wszystko zależy od tego, jaki bohater do mnie przyjdzie, o czym będę chciała napisać. Wojciech Szot - Możemy liczyć na bohatera czy bohaterkę epicką?Zyta Rudzka - No nie sądzę... ale haiku też nie będzie.

O wątkach obyczajowych, kanclerce i niemiecko-polskich rozliczeniach rozmawiam z Magdaleną Parys, której “Książę” ukazał się w ostatnich tygodniach nakładem Agory.. - Mieliśmy w berlińskiej policji dwóch prezydentów o polskim nazwisku, jeden z nich natychmiast po tym jak pojechał do Polski służbowym samochodem, to mu go ukradli. To jest tragikomedia.Dowiecie się również dlaczego czołg jest ważny. Miłego słuchania!

W dzisiejszym programie przed Państwem Maciej Łubieński, autor książki „Portret rodziny z czasów wielkości”. Czyli portretu wielokrotnego rodu Łubieński.Łubieński: To się tak po prostu stało, że znalazłem się w roli historyka. Nigdy nie interesowałem się historią rodziny, nie miałem tych snobistycznych ciągot. Ale jak się zderzyłem z tą materią, to mnie wciagnęło. Można temu poświęcić mnóstwo czasu i miejsca. (...) Nie mam cierpliwości, żeby to wszystko zbierać i pielęgnować. Nie lubię historii, którą się pielęgnuje. Lubię historię, która coś przewraca, odkrywa. A taka pielęgnacja dla pielęgnacji... Historia to nie ogrodnictwo.Zapraszam do słuchania.

Mówi Maciej Łubieński, autor książki „Portret rodziny z czasów wielkości”:Jerzy był przedwojennym milionerem, mieszkał na szesnastym piętrze Prudentialu, miał akcje przedsiębiorstw, jego kuzyn a mój dziadek był jego ubogim krewnym. (...) Jerzy był homoseksualistą i dzięki temu, że prowadził szczegółowy dziennik można wniknąć w ten świat coming-outu w dwudziestoleciu międzywojennym.---O Jerzym Łubieńskim posłuchacie w trailerze naszej rozmowy, której premiera już w poniedziałek. Bardzo zachęcam, bo to opowieść też o wątpliwościach autora. A wątpliwości zawsze są cenniejsze niż pewności.

Rozmawiam z autorka "Pustostanów", laureatką tegorocznej Nagrody Gdynia, Dorotą Kotas. DK: Teraz mieszkam na Mirowie, na terenie dawnego getta warszawskiego. Za oknem widzę ostatni ocalały fragment muru (...) Przyjeżdżają tu wycieczki z całego świata, zatrzymują się i robią zdjęcia mojego kota i tęczowej flagi w oknie... (...)WSZ: Od dawna masz tęczową flagę w oknie?DK: Nie, wcześniej miałam błyskawicę.WSZ: My tak ciągle musimy przeciwko czemuś protestowaćDK: To jest jakoś konieczne, trochę nie da się inaczej. Nie wyobrażam sobie udawania, że jestem kimś innym niż jestem, retuszowania mojego życia.

Z Michałem Kłobukowskim, jednym z najbardziej znanych polskich tłumaczy rozmawiam z okazji premiery tomu "O piciu" Charlesa Bukowskiego. Ale nie tylko o Bukowskim."Bukowski jest trudny dla polszczyzny przede wszystkim dlatego, że pisze stosunkowo ubogim językiem, co ja akurat staram się zachować ale też uszanować ucho polskiego czytelnika. Miejscami troszeczkę go podkręcam stylistycznie, urozmaicam. Nie za bardzo oczywiście, bo to dalej musi być Bukowski. Wobec autorów mam wiele różnych podejrzeń, kiedy ich tłumaczę i mam swoje podejrzenia wobec Bukowskiego. On ma być z jednej strony bez osłonek, ale w tym jest dużo pozy (...). Poza bluzgami to jest bardzo grzeczny, poprawny język. Ja mu trochę nie wierzę. (...) Bukowski chwilami dla tłumacza to żadna przyjemność. W dzieciństwie miał bardzo pod górkę, trudno od wymagać po tym, żeby miał jakieś zahamowania".

W Nowej Rudzie podczas Festiwalu Góry Literatury rozmawiałem z Wojciechem Bonowiczem o nowym wydaniu, a raczej nowej wersji jego biografii Józefa Tischnera.Zacznę jednak od końca, bo chodzi o to, żeby Państwo kliknęli. Zatem pod koniec rozmowy nie montowałem nic i pokazuję Państwu jakie lapsusy językowe można popełnić w trakcie rozmowy. Śmiechu było co niemiara i my ten śmiech z Wojtkiem Bonowiczem sobie nagraliśmy. W mniej śmiesznych czasach będę odsłuchiwał tego fragmentu.Naszej rozmowie towarzyszą nie tylko sudeckie cykady, ale i dźwięk apelu jasnogórskiego dochodzący z kościelnej wieży, co rozmówców trochę - mimo wszystko - roztkliwiło.Bonowicz: Jest pewne, że Tischner był na liście kandydatów na prymasa, także pewnie na biskupa krakowskiego. Listy nie znalazłem, ale znam świadectwa mówiące, że ona istniała. Tischner był na dalszej pozycji i sam ponoć żartował, że najpierw muszą wybrać tych, co się wcześniej na niej znaleźli.(...)Pytany o to dystansował się, odpowiadał żartami. Mówił, że zamiast zostać prymasem to już wolałby się ożenić. Prymasura czy biskupstwo to by była strata dla niego, choć często się zastanawiam jakby ten Kościół wyglądał gdyby jego prymasem był Tischner i czy byłby inny. Myślę, że byłby inny.

Ewa Kuryluk, autorka nominowanej do Literackiej Nagrody Nike książki "Feluni" mówi w naszej rozmowie, że "sztuka to nasza jedyna domena wolności, póki się nie poddamy, nie oddamy jej jako narzędzia propagandy i komercji". Zapytana o Rolanda Barthesa trochę żartuje, ale znowu słyszę:Nie wiem jak trwały jest nasz świat, boję się, że może nie być tak trwały jak nam się wydaje. W związku z tym nasze ślady w nim są również niezbyt trwałe. Jeśli przetrwa to jest zagadkę, co zostanie dla przyszłych pokoleń, co oni z tego ogromnego magazynu kultury sobie wybiorą, co im się będzie podobać, a co odrzucą". Jest pesymistycznie? Nie przesadzajmy:"My możemy sobie dywagować pesymistycznie, bo nam się nic złego nie dzieje - rozmawiamy sobie miło, tu jest niebo nad Paryżem, siedzę w pracowni na Montparnasse i możemy sobie dywagować”.Zapraszam do posłuchania naszych dywagacji.

Rozmawiam z autorem książki "Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu" o wydarzeniach, które doprowadziły do tzw. "kryzysu monachijskiego". Jacy byli czescy politycy, jaka była polska rola w tej sprawie? I jak napisać monumentalną książkę historyczną, którą świetnie się czyta? - Paradoksalnie podobieństwa naszych pamięci historycznych między Polską a Czechosłowacją są dość duże. Na pierwszy rzut oka one są zupełnie inne -- tu mamy kapitulację i upokarzające podporządkowanie się Hitlerowi, a po drugiej stronie mamy obronę Warszawy, Westerplatte. Ale Czesi, to bardzo wyraźnie widać, mają bardzo silną potrzebę by mieć historię heroiczną - mówi Piotr M. Majewski. Zapraszam do odsłuchania!

"Znalazłem swój głos, choć nie wiem na jak długo mi on starczy", mówi Mikołaj Grynberg w podcaście z okazji premiery "Poufnych", powieści o miłości i lęku, przy tym pełnej humoru. "Mam nadzieję, że czytelnicy w "Poufnych" znajdą coś, co znają ze swoich rodzin, coś uniwersalnego". Zapraszam do posłuchania mojej rozmowy z Mikołajem Grynbergiem i szukania uwersalizmów w "Poufnych"

Tu Warszawa. Państwa i moimi Gośćmi są Sylwia Chutnik i Grzegorz Piątek. Grzegorz Piątek: Mam wrażenie, że współczesna tożsamość Warszawy składa się z kultu sukcesu, konkurencyjności a po drugie z kultu męczeństwa i zniszczenia, przez co historia Warszawy kończy się na powstaniu, a potem długo, długo nic. Historię odbudowy trzeba rozumieć jako uzupełniającą narrację, która mówi o wyobrażaniu sobie nowego miasta, robieniu czegoś wspólnie ponad podziałami politycznymi.Sylwia Chutnik: Dyskurs współczesny, antykomunistyczny jest mocno ograniczający intelektualnie, muszę się do niego odnosić, ale badając dyskurs dawny muszę od tego odchodzić, by zebrać te okruchy codzienności.Książka Grześka, „Najlepsze miasto świata” już w księgarniach, a Sylwia już za jakiś czas wyda nową wersję swojego doktoratu o Warszawie w latach 1954-55.Co sprawia, że Piątek i Chutnik przyglądają się historii Warszawy? Że osoby znane z krytykowania współczesności szukają źródeł w przeszłości? I jak działały żłóbkobusy, o tym w podcaście, do słuchania którego zapraszam.

Rozmawiam z Jackiem Hołubem, autorem książki "Niegrzeczne. Historie dzieci z ADHD, autyzmem i zespołem Aspergera". Zapraszam!

Z autorami książki "Jasnowidze i detektywi", Agnieszką Haską i Jerzym Stachowiczem rozmawiam o tym, jak nauka próbowała zrozumieć zjawiska nadprzyrodzone oraz czy Piłsudski lubił popatrzyć sobie na wirujące stoliki (lubił)

Z Cezarym Łazarewiczem rozmawiam o "sprawie Walusia". Janusz Waluś urodził się w Zakopanem, ale rodzina przeniosła się do Radomia. Gdy na początku lat 80. Waluś wyemigrował do RPA, zaangażował się w działalność polityczną i wspierał rasistowskich afrykanerów .10 kwietnia 1993 roku zastrzelił Chrisa Haniego,kierującego partią komunistyczną polityka. Co doprowadziło Walusia do tego czynu, kim był - antykomunistą skrzywdzonym przez polski reżim, a może po prostu rasistą podatnym na manipulacje? A może jeszcze kimś innym. Cezary Łazarewicz mówi mi m.in:"Chciałem dowiedzieć się dlaczego ludzie podejmują działania, które są dla mnie nieakceptowalne. Godzą się na to, wierząc w to, że można zmienić politykę, likwidując polityka"O fali zainteresowania jego osobą ze strony polskich neonazistów:"Listy, głosy docierające z Polski dają Walusiowi niezwykłą siłę w więzieniu. Kiedy to się zaczęło, był kompletnie zapomniany. Wsparcie było minimalne, stała przy nim tylko rodzina, brat, najbliżsi znajomi i wtedy zaczęła płynąć fala wsparcia. Dla faceta, który siedzi tam kilkanaście czytanie, że jesteś bohaterem, wzorem dla młodych ludzi i że chcą cię naśladować, to jest coś czego nie da rady przeliczyć na pieniądze. To ci pozwala trwać".

“Gdy z moim starszym bratem, Pawłem udzieliliśmy wywiadu dla “Newsweeka” o tym jak to jest mieć w Polsce żydowskie pochodzenie i pamiętam, że skopiowano go na jakieś nacjonalistyczne strony, gdzie było pod nim ponad pięćset komentarzy. Dzieliły się na dwie grupy - “wyp***** do Izraela” i "podajcie swoje prawdziwe nazwiska". I to bardzo mi się spodobało, zainspirowało mnie, bo nazwisko “Stramer” znaczy "krzepki", "mocny". Ono odeszło po II wojnie światowej razem z tym żydowskim światem, a tak zostanie w powieści, znowu będzie.Mikołaj Łoziński o "Stramerze" i nie tylko.

“Znikanie” to wielowątkowa opowieść o zmaganiu się z chorobą i poszukiwaniu diagnozy, o tym, że w chorobie odbija się wszystko - to co prywatne jest polityczne, a na każdym kroku spotyka nas systemowa opresja. Tym bardziej, gdy jesteśmy osobami nienormatywnymi, które nawet żyjąc w pozornie bezpiecznej, uprzywilejowanej sytuacji społecznej, w chorobie tracą poczucie bezpieczeństwa. To chyba najbardziej wstrząsający dla mnie fragment naszej rozmowy. Ale jest ich więcej, bo prawie każda odpowiedź Izabeli Morskie przynosi odpowiedzi zaskakujące, mocne i ważne. Mówi autorka m.in.:IM - Jestem osobą, która wyoutowała się w 1998 roku, miałam za sobą coming-out medialny, powinnam być wyluzowana na wszystkie strony, a ja się w rozmaitych sytuacjach szpitalnych po prostu bałam. Uważałam, żę lepiej zachowywać się ostrożnie. (...)IM - Jestem towarzyską osobą i lubiłam sobie pogadać, a jednocześnie chciałam zachować dystans. System nam nie daje żadnego wsparcia, a my jesteśmy przerażone, przestraszone, niepewne tego jakie będą wyniki, kiedy nam zrobią testy, przejmujemy się też tym co się dzieje poza domem i staramy się podtrzymywać siebie i osoby wokół nas, także bardzo chciałam brać w tym udział. Zrobiłam się ekspertką od zabiegów, szpitali, chorób. W ten sposób wypracowałam sobie personę, osobę naukowczyni, która się całkowicie poświęca swojej pracy i swoim badaniom naukowym. WSZ - Nie byłaś uznawana za lesbijkęIM - Absolutnie nie. Posłuchajcie.

Dominika Słowik przed chwilą została nominowana do Paszportu Polityki za “Zimowlę”, która to książka podbiła także i moje serce. WSZ - Bawi cię rozmontowywanie mitów?DS - No pewnie! To jest chyba definicja pisarza, że zwykle bawi go to. Polska to jest prawdziwa skarbonka, można wyciągać i wyciągać, a czasami rzeczy, które faktycznie się wydarzyły są znacznie bardziej absurdalne, niż byłabym w stanie wymyślić.

"Real to real, a literatura to literatura" mówi mi z okazji premiery książki "Psy pożrą ciało Jezebel" Jarosław Kamiński. Rozmawiamy zatem o tym gdzie żyjemy. Ponieważ słuchacie nas w wirtualu, to już możecie się domyślić, że w real nie do końca wierzymy. Wierzymy za to w literaturę.

Dzisiaj czas na Bronisia Piłsudskiego. Mówi Goźliński, autor "Akana", beletrystycznej biografii brata Ziuka:"Pisałem w dobrej wierze, z drżeniem, że zabieram się za postać, która zasługuje na porządne traktowanie (...) pisanie w tej chwili polskiej powieści historycznej, posługującej się wieloma językami i odwołującej się do pewnej wiedzy i doświadczenia czytelniczego odbiorców to jest samobójstwo. Rynek tak nie działa. Jakbym chciał zarobić to bym sobie napisał powieść erotyczną pod pseudonimem".

Paweł Sołtys:Postanowiłem zaryzykować, bo pisanie drugiej książki takiej samej jak pierwsza, bo tamta się komuś spodobała, byłoby nie fair wobec samego siebie. Chciałem spróbować czegoś innego, trudniejszego bez wątpienia.

- Nie boisz się używać wielkich słów- Moi bohaterowie ich używali. Ja też mam jakiś system wartości i teraz, kiedy szambo podchodzi mi do gardła z powodu rzeczywistości, w jakiej żyjemy, i nie jest to tylko rzeczywistość polska, właśnie teraz te słowa są potrzebne. (...) żyjemy w czasach szaleństwa.

To była rozmowa, którą kończyłem już koło 17 minuty, ale nagle Orliński przejął mikrofon. Zatem 19 minut o tym jak powstawał internet i czemu przypadek jest najlepszym sprzymierzeńcem nauki. Przed Państwem wyjątkowy, niepowtarzalny... Wojciech Orliński!

"Lubię opowiadać historie posługując się humorem. Bywa on dobrą maską do opowiedzenia o rzeczach ciężkich. Myślę, że brakuje w Polsce opowieści z czeską lekkością" mówi Hubert Klimko-Dobrzaniecki. Rozmawiamy z okazji premiery "Złodzieje bzu".

- Naprawdę uważasz, że przez mówienie prawdy możemy budować relacje?- Inaczej się nie uda. Z Grzegorzem Gaudenem rozmawiam o pogromie we Lwowie i mówieniu prawdy.

Rozmawiamy o starości, miłości i kilku innych sprawach przy okazji nowej książki Grzegorza Uzdańskiego, "Zaraz będzie po wszystkim".

Rozmawiam z Wiolettą Bojdą, autorką opracowania "Jeszcze kocham” - zapisków Anny Świrszczyńskiej. Jaka była Świrszczyńska, co mówią nam nowe dokumenty i o tym, że nie można stawiać jednoznacznych ocen.

"Chciałem wyjść poza granice reportażu" powiedział Springer opowiadając o swojej nowej książce, "Dwunaste: Nie myśl, że uciekniesz". O książce hybrydowej, o fikcji i zmyśleniu, prawach reportera i prawach autora rozmawiamy w najnowszym podcaście. Zapraszam!

"Uświadomiłam sobie, że jeżeli nie mam dużej otwartości na człowieka, zainteresowania i gotowości, by przeżywać każde zdanie, to ludzie nie poczują więzi ze mną. Wtedy rozmowa zatacza kręgi, a nie idzie w głąb". W rozmowie z Małgorzatą Rejmer poszliśmy w głąb. Sprawdźcie!

Rozmowa z Jackiem Dehnelem o polskich zombie i Szymusiu. Rozmawiamy z okazji premiery książki Dehnela, "Ale z naszymi umarłymi".

Z Barbarą Klicką, autorką "Zdroju" (W.A.B.) rozmawiam o wakacjach, inspiracjach i literaturze.

"To jest powieść o miłości, Wojtku". Rozmawiam z Zytą Rudzką o jej nowej książce, czym jest literatura i dlaczego tak trudno napisać dystopię.

Rozmowa z Mirosławem Wlekłym, autorem książki "Raban. O kościele nie z tej ziemi".