De theologie podcast

Hoe blijf je als christen staande in een veranderende samenleving? Jezelf isoleren of meegaan met seculiere denkpatronen biedt geen oplossing. Vervolgde christenen kiezen een andere weg – een weg die ook Nederlandse christenen kan sterken in standvastig geloof. Richard Groenenboom (1976) werkte jarenlang als buitenlandverslaggever en presentator radio voor NPO Radio 1 en 5 bij de Evangelische Omroep. In deze tijd specialiseerde hij zich in het thema christenvervolging. Sinds 2012 werkt Richard bij SDOK. Hij schreef het boek Diepgeworteld. Wat kunnen christenen in Nederland leren van vervolgde christenen? Tom gaat in deze aflevering met Richard op zoek naar het antwoord op deze vraag.

Wat is katholiek? Pastoor Jan-Jaap van Peperstraten geeft een inkijk in de katholieke wereld van dit moment en laat zien wat wij hiervan kunnen leren. En dat is nodig, want de huidige cultuur schuurt met de katholieke leer en lijkt er soms haaks op te staan. Van Peperstraten presenteert de belangrijkste overtuigingen van het katholieke geloof en laat zien dat de katholieke kerk heilzaam kan zijn voor onze cultuur. Elsbeth gaat in gesprek met hem n.a.v. zijn boek Katholiek.

Theoloog Jan Minderhoud gaat op zoek naar een begaanbare weg in het thema gender. Het onderscheid tussen man en vrouw is de laatste decennia niet meer vanzelfsprekend. Bigender, trigender, agender, non-binair en natuurlijk transgender. Minderhoud probeert in zijn boek Geloof en gender in dit complexe veld helderheid te scheppen. Wat is genderdenken en hoe is het ontstaan? Waarom is het biologische geslacht toch belangrijk, ook vanuit medisch perspectief? En wat kun je zeggen over gender en sekse vanuit de Bijbel? Elsbeth gaat in deze aflevering in gesprek met hem.

Dat mystiek iets met seks te maken heeft: tot een goed stuk in de vorige eeuw was het ronduit blasfemisch zoiets te beweren. Vandaag de dag is het een gemeenplaats. Is seks dan de waarheid van de mystiek? Marc De Kesel werpt in zijn bijdrage in tijdschrift Herademing de vraag op: ‘En wat als mystiek de waarheid van de seks is?' In deze aflevering van De theologie podcast gaat Tom in gesprek met Marc over extase en seksualiteit.

Het is mooi om te merken dat er veel gebeurt in het omzien naar elkaar. In situaties van ziekte of verdriet is er vaak veel meeleven vanuit de gemeente. Mensen zoeken elkaar spontaan op en staan elkaar op verschillende manieren bij. Soms helpt de een de ander, op een ander moment zijn de rollen omgekeerd. Tom spreekt in deze aflevering met Erica Hoebe over het voeren van pastorale gesprekken. Aanleiding is de verschijning van Geestelijke vorming, een nieuwe tool om bij de kern te komen in pastorale gesprekken.

Reinier Sonneveld voert in deze aflevering een pleidooi voor een radicale stelling: alle mensen zullen eeuwig met elkaar voortleven. Daders zullen verantwoording moeten afleggen tegenover hun slachtoffers, en uiteindelijk zullen we ons allemaal met elkaar verzoenen en genezen. Reinier Sonneveld gebruikt daarbij algemene argumenten die hij noemt in zijn boek Het einde van de hel, zoals het wetenschappelijke onderzoek naar bijna-doodervaringen. Daarnaast doet hij grondig onderzoek naar de christelijke bronnen: Wat zegt de Bijbel over de toekomst? Wat kunnen we van een ware God verwachten? Elsbeth gaat in gesprek met hem.

‘Wat erg hè, van Inge. En vroeger was het zo'n lief kind!' zei iemand tegen haar ouders. Dat was nadat Inge Bosscha in 2015 haar website over kerkverlating en kerkpijn was begonnen. In deze aflevering gaat Elsbeth in gesprek met haar naar aanleiding van haar boek Mantel van angst dat onlangs verscheen. Het gesprek gaat over de schadelijke kanten die religie kan hebben. De andere gast in deze aflevering is auteur Franca Treur die evenals Inge ervaringsdeskundige is. 

Je laten leiden door vreugde, kan dat in een wereld die van de ene crisis in de andere rolt? Nikolaas Sintobin laat in zijn nieuwe boek Op het kompas van de vreugde zien dat je met vreugde op reis kunt gaan. De gids is Ignatius van Loyola (1491-1556), stichter van de jezuïeten. Hij biedt een beproefde methode om het Evangelie te ervaren in je gewone leven. Nikolaas Sintobin hertaalt deze eeuwenoude christelijke wijsheid vertrekkend bij vragen als: Wat is echte innerlijke vrijheid en hoe kan je daarin groeien? Hoe kan je intenser leven in voorspoed en in tegenspoed? Deze zevende en laatste aflevering van de serie Op het kompas van de vreugde die speciaal voor De theologie podcast is gemaakt, heeft als thema: Luisteren.

Je laten leiden door vreugde, kan dat in een wereld die van de ene crisis in de andere rolt? Nikolaas Sintobin laat in zijn nieuwe boek Op het kompas van de vreugde zien dat je met vreugde op reis kunt gaan. De gids is Ignatius van Loyola (1491-1556), stichter van de jezuïeten. Hij biedt een beproefde methode om het Evangelie te ervaren in je gewone leven. Nikolaas Sintobin hertaalt deze eeuwenoude christelijke wijsheid vertrekkend bij vragen als: Wat is echte innerlijke vrijheid en hoe kan je daarin groeien? Hoe kan je intenser leven in voorspoed en in tegenspoed? Deze zesde aflevering van de serie Op het kompas van de vreugde die speciaal voor De theologie podcast is gemaakt, heeft als thema: Doe maar het tegenovergestelde.

Je laten leiden door vreugde, kan dat in een wereld die van de ene crisis in de andere rolt? Nikolaas Sintobin laat in zijn nieuwe boek Op het kompas van de vreugde zien dat je met vreugde op reis kunt gaan. De gids is Ignatius van Loyola (1491-1556), stichter van de jezuïeten. Hij biedt een beproefde methode om het Evangelie te ervaren in je gewone leven. Nikolaas Sintobin hertaalt deze eeuwenoude christelijke wijsheid vertrekkend bij vragen als: Wat is echte innerlijke vrijheid en hoe kan je daarin groeien? Hoe kan je intenser leven in voorspoed en in tegenspoed? Deze vijfde aflevering van de serie Op het kompas van de vreugde die speciaal voor De theologie podcast is gemaakt, heeft als thema: Keuze.

Je laten leiden door vreugde, kan dat in een wereld die van de ene crisis in de andere rolt? Nikolaas Sintobin laat in zijn nieuwe boek Op het kompas van de vreugde zien dat je met vreugde op reis kunt gaan. De gids is Ignatius van Loyola (1491-1556), stichter van de jezuïeten. Hij biedt een beproefde methode om het Evangelie te ervaren in je gewone leven. Nikolaas Sintobin hertaalt deze eeuwenoude christelijke wijsheid vertrekkend bij vragen als: Wat is echte innerlijke vrijheid en hoe kan je daarin groeien? Hoe kan je intenser leven in voorspoed en in tegenspoed? Deze vierde aflevering van de serie Op het kompas van de vreugde die speciaal voor De theologie podcast is gemaakt, heeft als thema: Wat is goed en wat is kwaad?

In deze aflevering gaat Tom Mikkers in gesprek met Jan Martijn Abrahamse over de noodzaak van het heilige. In deze tijd hebben we het heilige nodig, schrijft hij in zijn boek Verlangen naar het heilige. Na decennia waarin ons leven gedirigeerd werd door maakbaarheid, efficiëntie en groei-denken, klinken er in toenemende mate geluiden van machteloosheid, gemis aan houvast en een gevoel van ontheemding. Het heilige laat ons anders kijken naar deze wereld, de schepping en elkaar. Het heilige maakt ons als mens beter.

Je laten leiden door vreugde, kan dat in een wereld die van de ene crisis in de andere rolt? Nikolaas Sintobin laat in zijn nieuwe boek Op het kompas van de vreugde zien dat je met vreugde op reis kunt gaan. De gids is Ignatius van Loyola (1491-1556), stichter van de jezuïeten. Hij biedt een beproefde methode om het Evangelie te ervaren in je gewone leven. Nikolaas Sintobin hertaalt deze eeuwenoude christelijke wijsheid vertrekkend bij vragen als: Wat is echte innerlijke vrijheid en hoe kan je daarin groeien? Hoe kan je intenser leven in voorspoed en in tegenspoed? Deze derde aflevering van de serie Op het kompas van de vreugde die speciaal voor De theologie podcast is gemaakt, heeft als thema: Innerlijke vrijheid.

Je laten leiden door vreugde, kan dat in een wereld die van de ene crisis in de andere rolt? Nikolaas Sintobin laat in zijn nieuwe boek Op het kompas van de vreugde zien dat je met vreugde op reis kunt gaan. De gids is Ignatius van Loyola (1491-1556), stichter van de jezuïeten. Hij biedt een beproefde methode om het Evangelie te ervaren in je gewone leven. Nikolaas Sintobin hertaalt deze eeuwenoude christelijke wijsheid vertrekkend bij vragen als: Wat is echte innerlijke vrijheid en hoe kan je daarin groeien? Hoe kan je intenser leven in voorspoed en in tegenspoed? Deze tweede aflevering van de serie Op het kompas van de vreugde die speciaal voor De theologie podcast is gemaakt, heeft als thema: Jezus.

In tijden van schijnzekerheden, en van modieuze theologische antwoorden, hebben kerken zich kritisch te heroriënteren op zingevingsvragen, en op de antwoorden die zij geven, schrijft Henk Bakker in zijn nieuwe boek Christus. Geloofsvragen krijgen daarbij meer en meer een existentieel karakter. Ze gaan over toekomstverwachting, bestaanszekerheid, menselijkheid, betrouwbaarheid, en blijvende betekenisgeving. Ik denk dat studie van Christus naar de kern van kerkelijke betekenisgeving gaat, en dat het geloofsgesprek daar moet beginnen. Tom Mikkers gaat met hem in gesprek.

Je laten leiden door vreugde, kan dat in een wereld die van de ene crisis in de andere rolt? Nikolaas Sintobin laat in zijn nieuwe boek Op het kompas van de vreugde zien dat je met vreugde op reis kunt gaan. De gids is Ignatius van Loyola (1491-1556), stichter van de jezuïeten. Hij biedt een beproefde methode om het Evangelie te ervaren in je gewone leven. Nikolaas Sintobin hertaalt deze eeuwenoude christelijke wijsheid vertrekkend bij vragen als: Wat is echte innerlijke vrijheid en hoe kan je daarin groeien? Hoe kan je intenser leven in voorspoed en in tegenspoed? Deze eerste aflevering van de serie Op het kompas van de vreugde die speciaal voor De theologie podcast is gemaakt, heeft als thema: Een kanonskogel leidt tot bekering.

Veel mensen zijn losgeraakt van religie, maar herkennen zich in wat Julian Barnes zo mooi zei: ‘ik geloof niet in God, maar ik mis hem wel'. Of ze zeggen dat ze niet gelovig zijn, maar wel spiritueel. En dat ze wel willen geloven, maar het gewoonweg niet kunnen. Voor Claartje Kruijff is dit verlangen het beginpunt voor een nieuw gesprek over God. In haar boek Een God die in mij gelooft deelt ze herkenbare en intieme verhalen van haarzelf en de mensen die ze ontmoet. Vanuit deze verhalen verkent ze thema's die in al onze levens voorbij komen — overgave, kwetsbaarheid, gemeenschap, vreugde en verlies — en verbindt ze aan hoe en wat we op die momenten kunnen en mogen geloven. Elsbeth gaat in deze aflevering van De theologie podcast met haar in gesprek.

Elsbeth Gruteke gaat in deze aflevering met Stephan Sanders in gesprek. Stephan vertelt hoe het is om in God te geloven, hoe het geloof zijn leven heeft gekleurd en verbreed. Hij laat zien dat het geloof juist in zijn soberheid en eenvoud heel krachtig kan zijn. Aanleiding is zijn nieuwe boek Wonder, wonderlijk. Waar zijn boek Godschaamte vooral zijn zoektocht naar God beschreef, vertelt dit boek meer over zijn nieuw gevonden geloofsleven.

Arnoud den Boer,  beschrijft in Theodyssee hoe zijn denken over het lijden een radicale verandering onderging. Hij illustreert zijn visie met het verhaal van de Odyssee. Net als Odysseus kiest God er vrijwillig voor om zich aan de mast te laten binden en zich over te geven aan alle vormen van lijden die de mens ervaart. Wanhoop, het verliezen van perspectief, het geworpen zijn in deze wereld, het absurde, ambigue en ambivalente, al deze ervaringen zijn onderdeel van de totaalervaring die de schepper gecreëerd heeft en zelf ondergaat. Door zich met de mens aan het lijden bloot te stellen heeft God de angel van het absurde tenietgedaan en een nieuwe manier van leven mogelijk gemaakt. Elsbeth gaat in deze aflevering van De theologie podcast in gesprek met Arnoud den Boer, universitair hoofddocent wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam. 

‘Wat mijn drijfveren zijn? Dat vraag ik me eigenlijk nooit af.' Na enig nadenken: ‘Onze Lieve Heer. Heel kort is dat uiteindelijk wel waar het bij mij om draait. Maar ik handel als ik zie dat er wat moet gebeuren en ik dat kan. Dat gaat min of meer vanzelf. Terwijl ik eigenlijk een verlegen jongen ben. Nog steeds ben ik niet iemand die graag naar voren stapt zo van: ‘kijkt mij eens'. Verontwaardiging speelt zeker een rol als ik iets meemaak en denk: maar we weten toch met zijn allen wel beter? Dan heb ik moeite om te zwijgen. Niet omdat ik van strijd houd, in tegendeel, ik ben van het samenwerken, maar ik ga die niet uit de weg als het moet. Als ik iets vind, dan zeg ik wat vind. En dan vind ik het ook leuk om dat goed te zeggen. Erik Borgman die terugblik op zijn loopbaan als hoogleraar theologie van de religie. Elsbeth gaat in gesprek met hem.

In zijn boek Het absurde universum gaat Patrick Chatelion Counet na hoe de wetenschap, net als de theologie, vastloopt in een poging de ongrijpbare werkelijkheid te doorgronden. Hij laat zien dat wetenschappelijke theorieën, van oerknal tot zwarte gaten en de verwarrende kwantummechanica, steeds theoretischer worden en absurde trekken krijgen. Counet betoogt dat we de wetenschap, zoals eerder de theologie, kritisch moeten bekijken. Dit boek nodigt ons uit om het mysterie te omarmen en te erkennen dat geloof voortkomt uit het besef van het onverklaarbare. Tabitha ging met hem in gesprek over deze opmerkelijke ideeën.

Veel mensen zien geloof in God en wetenschap als twee concurrerende grootheden. In zijn boek Een brug naar God stelt filosoof René van Woudenberg echter het tegenovergestelde standpunt voor. Hij argumenteert dat geloof in God en wetenschap uitstekend samengaan. Hij probeert te begrijpen hoe de dingen met elkaar samenhangen en vraagt zich af hoe het geloof in God zich verhoudt tot de wereld waarin wij leven. Hij laat zien hoe het geloof in God en de wetenschap elkaar kunnen omarmen en dansen op de grens van het onbekende. Deze nieuwe harmonie is essentieel om de betekenis van ons bestaan te doorgronden en opent de deur naar baanbrekende nieuwe perspectieven op het leven. In deze aflevering gaat Tom in gesprek met René.

Elsbeth heeft haar bedenkingen: moeten we het gesprek over de positie van de vrouw in de kerk nu opnieuw voeren? Douwe Steensma meent dat deze discussie nog altijd actueel is. Voor de meeste kerken wereldwijd  geldt immers dat vrouwen worden geweerd uit de ambten. In zijn boek Geroepen tot de dienst stelt Douwe Steensma de veel aangehangen interpretatie aan de kaak die de deelname van vrouwen aan kerkelijke ambten verbiedt. Hij stelt dat dit verbod niet in overeenstemming is met wat de Bijbel leert. De Bijbel leert dat in Christus man en vrouw een gelijke gezagspositie mogen bekleden. 

De info-technologische revolutie beheerst steeds meer ons leven. Het belang ervan zal verder toenemen nu kunstmatige intelligentie (AI) alomtegenwoordig is geworden. Wat betekent de informatietechnologie voor ons denken over God? In deze aflevering gaat Elsbeth Gruteke in gesprek met theoloog Marcel Barnard, auteur van het boek God in bits & bytes.  Kan de God die we zochten in het woord uiteindelijk ook zijn tenten opslaan in kunstmatige intelligentie en gevonden worden in nullen en enen? Een God in bits & bytes?

In debatten over godsgeloof hebben atheïsten, agnosten en gelovigen iets over het hoofd gezien. De aandacht is voornamelijk uitgegaan naar argumenten voor en tegen het bestaan van God, maar atheïsme zelf is niet voldoende onderzocht. Terecht hebben atheïsten ieder aspect van een godsdienstige levensbeschouwing aan de orde gesteld. Maar het wordt nu tijd om atheïsme zelf op die manier kritisch te onderzoeken. Wat is er zo aantrekkelijk aan atheïsme? Zijn er specifieke denkwijzen die mensen richting atheïsme leiden? En los van de vraag of de atheïstische argumenten het bestaan van God weerleggen, valt er misschien iets te leren van atheïsme voor ons allemaal?  Tom en Tabitha in gesprek met prof. dr. Rik Peels die in zijn boek Leven zonder God op zoek ging naar de kern van het atheïsme.

In hun boek Hoop denken Tim Vreugdenhil, een dominee die trends spot, en Jeanneke Scholtens, een toekomstonderzoeker die zin geeft, na over de toekomst van de kerk in een samenleving die constant verandert. Samen stellen zij drie vragen: Wat zien we om ons heen? Wat geloven we? Wat doen we vervolgens? Toekomstonderzoeker Jeanneke Scholtens en dominee Tim Vreugdenhil bieden een frisse, hoopvolle blik op de tijdgeest. Tom en Tabitha gaan met Jeanneke en Tim in gesprek. Niet alleen komen de grote en kleine trends van dit moment voorbij, vooral laten ze zien waaróm onze tijd zo geobsedeerd is door hoop. Voor iedereen die aanvoelt dat de samenleving nieuwe spirit nodig heeft!

Dure auto's, succesvolle outfits, gelikte livestreams – wie een kerk bezoekt, merkt lang niet altijd dat God vooral oog voor de armen heeft. Toch is dat wat de Bijbel betreft een cruciaal aspect van het evangelie. Sterker nog: sommige Bijbelteksten stellen dat God de armen uitverkoren heeft. Tegenover een almaar populairder welvaartsevangelie zet Pieter Dirk Dekker in zijn boek De hemel te rijk de vraag: wat betekent het om rijk te zijn, als God de armen uitverkoren heeft?

De mysticus Henri Nouwen zag hoe mensen zich slachtoffer voelen van een systeem waarover ze geen controle hebben. Oorlog, milieuvervuiling, armoede… Hij zag een weg: bidden. Een radicale levenshouding waarin mystiek en revolutie hand in hand gaan en verstilling tot vernieuwing leidt, van jezelf en de wereld. Elsbeth gaat in deze aflevering in gesprek met Barbara Zwaan over hoe mystiek en revolutie hand in hand kunnen gaan door gebed. Barbara is hoofdredacteur van Herademing. Tijdschrift voor Spiritualiteit en Mystiek. 

Wat is nu typisch protestants? Hoe herken je een protestants kerkgebouw? Waarom dragen veel predikanten een toga? Welk snoep is het populairst tijdens de preek? Wat wordt bedoeld met het zogenaamde avondmaal? Tom en Tabitha spreken erover met René de Reuver, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland en Marusja Aangeenbrug, auteur van de Canon van het Nederlandse protestantisme.

Het gezag van de Bijbel staat onder orthodoxe protestanten in Nederland ter discussie. Niet in de eerste plaats om de wonderen die erin staan of om de historiciteit van de bijbelverhalen, maar omdat christenen de Bijbel in de praktijk heel verschillend uitleggen en toepassen. In zijn boek Geestspraak betoogt theoloog Henk van den Belt dat de Bijbel onfeilbaar betrouwbaar is omdat de heilige Geest daarin spreekt. Maar wat betekent dit precies? Tom en Tabitha gaan uitvoerig met hem in gesprek over hoe we de Bijbel kunnen verstaan.

Marinka Verburg is bestuurskundige en religiewetenschapper en promoveerde op een etnografische studie naar de vorming van nieuwe geloofsgemeenschappen met nooit- en ooit-kerkelijken binnen de pioniersbeweging van de Protestantse Kerk in Nederland. Hoe ervaren deze nooit- en ooit-kerkelijken de vorming van nieuwe geloofsgemeenschappen? Wat is nodig om hen er thuis te laten voelen? Duidelijk is dat het ervaren van vertrouwdheid en openheid belangrijke voorwaarden zijn. Elsbeth gaat in deze aflevering in gesprek met Marinka over haar onderzoek en de uitkomsten ervan.

‘Andrew Root begrijpt als geen ander de noodzaak van rust en verwachting voor de kerk. Juist in deze tijden van crisis! Soms moeten je handen uit de mouwen, soms moet je juist je handen openvouwen.' Een uitspraak van Alain Verheij over het boek Wachten op God van Andrew Root waarin hij duidelijk maakt dat het tijd is voor een andere blikrichting. We moeten wachten op wat God gaat doen! Of anders gezegd: we moeten vanuit geloof en geduld bouwen aan onze gemeente. In deze aflevering gaat Elsbeth in op de betekenis van Wachten op God voor de kerken in de Lage Landen.

Het kostte Jezus bijna duizend jaren voordat hij stierf. Afbeeldingen van zijn dode lichaam waren nergens in kerken te vinden tot de negende eeuw. De religieuze kunst levert daarvoor het bewijs. Waarom niet? En wat dan wel? Het maakte dr. Alfred Bronsdijk nieuwsgierig en was de aanzet tot een lange zoektocht door het landschap van de christelijke kunst en de theologie. Met een biografie van het kruis als resultaat. Tom en Tabitha gaan in deze aflevering in gesprek met Alfred Bronswijk over zijn ontdekkingen.

Predikant Sam Janse heeft het ‘groene geloof' samengevat in een ‘catechismus': de Groene catechismus. Hij spaart de niet-groene gelovigen niet. Tom en Tabitha gaan in deze aflevering in gesprek met hem. Hoe is de aandacht voor de duurzaamheidsproblematiek bij hem gegroeid? Hoe ziet het goede 'groene leven' eruit en hoe pak je dat aan als individu en als gemeenschap? En welk appèl gaat er van het evangelie uit om ons om het leven te aanvaarden als een groot geschenk en niet als een koek waarvan je zo snel mogelijk een zo groot deel moet opvreten? En mag je nog wel genieten van het leven?

God is een weg gegaan door de Rooms Katholieke kerk, de kerk die teruggaat tot de tijd van de apostelen. God is ook een weg gegaan door de kerken van de Reformatie. De breuk tussen Rome en Reformatie mag daarom na ruim 500 jaar niet als vanzelfsprekend beschouwd worden. Dat is de inzet van de betrokkenen bij het Platform Rome Reformatie. Arjan Plaisier en Marcel Sarot, beiden betrokken bij het opstellen van de Verklaring Rome Reformatie zijn vandaag te gast in De theologie podcast. Elsbeth gaat met hen in gesprek.

De toekomst is datgene wat met zestig minuten per uur op ons afkomt. Het is niet iets dat losstaat van het heden, iets dat ‘daar ergens' is en dat zal dan wel. Het is naar ons onderweg en we gaan ermee te maken krijgen. De toekomst is voor veel generaties op nieuwe manieren onbestendig geworden. De toekomstige wereld waarin onze kinderen opgroeien, wordt onzekerder en onbekender. Hoe ben je als christen daarnaar op weg? Hoe blijf je onderweg? Hoe blijf je hoopvol? Elsbeth Gruteke gaat in deze aflevering in gesprek met Evert Leeflang, auteur van God verwachten. Een theologie van de toekomst.

Awraham Soetendorp is bij een groot publiek bekend geworden door zijn internationale politieke activisme. Als vertegenwoordiger van het liberaal-joodse gedachtegoed zette hij zich onophoudelijk en onvermoeibaar in voor verzoening en vrede, en ontving daarvoor vele prijzen. De naam ‘Rabbi Soetendorp' is wereldwijd een begrip. Tom en Tabitha gaan met hem in gesprek naar aanleiding van zijn boek Levenslessen van een rabbijn dat werd verkozen tot hét Theologisch Boek van 2023.

Niet meer willen leven, je wanhopig voelen, het leven een te zware opgave vinden, denken dat anderen beter af zijn zonder jou: ervaringen van suïcidaliteit komen vaker voor dan je denkt. Tabitha en Tom gaan in deze aflevering in gesprek met prof. dr. Hanneke Schaap-Jonker, psycholoog en theoloog en bijzonder hoogleraar klinische godsdienstpsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Met als doel het taboe en isolement rond dit beladen onderwerp te doorbreken. En om mensen die suïcidaal zijn, hun omgeving, pastores en andere betrokkenen (h)erkenning en handreikingen aan te bieden. 

Emanuel Rutten is een Nederlandse filosoof aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij werd vooral bekend met zijn studie naar argumenten voor het bestaan van God, waarvoor hij ook een nieuw argument ontwikkelde, het zogeheten 'modaal-epistemische Godsargument'. In zijn nieuwe boek Datgene waarboven niets groters gedacht kan worden presenteert hij een aantal nieuwe argumenten voor het bestaan van God. Elsbeth Gruteke ging met hem in gesprek.

Terwijl de hel in de taal en beelden van de seculiere wereld volop aanwezig is, heerst onder christenen en theologen verlegenheid. Zij spreken liever niet over de hel. Uit onderzoek blijkt dat steeds minder christenen geloven dat de hel bestaat, steeds minder predikanten ernaar verwijzen in hun preken en steeds minder kerkgangers de hel als een belangrijk punt in hun geloof beschouwen. Arnold Huijgen en Rick Benjamins gaan onder leiding van Elsbeth Greven met elkaar in debat over de hel. Kunnen wij nog spreken over de hel en als we nog over de hel kunnen spreken, hoe dan en welke consequenties heeft dat dan voor ons spreken over God?

Het kerkelijk, of liturgisch jaar is geënt op het leven van Jezus die zelf de spirituele weg van het christendom is. Tegelijk is de diepte van deze kerkelijke traditie veelal onbekend. Het is een jaarlijkse pelgrimage, toegankelijk voor iedereen. Tom en Tabitha gaan in gesprek met Marianne Vonkeman, theoloog en verbonden aan Herademing, tijdschrift voor spiritualiteit en mystiek, in gesprek over de mystiek van Kerst.

Ik hoop dat het plezier, de kracht en de relevantie van theologie te laten zien. Dat we ontdekken dat veel zaken waar wij in de kerk mee bezig zijn van grote waarde zijn. Dat je, bijvoorbeeld, in deze ontwrichte tijd bouwt aan een gemeenschap die wekelijks samenkomt, een lied zingt, voorbede doet voor de wereld. Of dat je opeens ziet hoe kostbaar het is om na een dag vol geweld stil te worden, om het geweld in gebed bij God te brengen. Misschien gaan we de kracht van dergelijke gewoontes weer opnieuw zien. Dan zullen we er ook in de kerk niet zo slordig mee omgaan. Kees van Ekris over zijn rol als Theoloog des Vaderlands. Tom en Tabitha gaan met hem in gesprek.

Jan Martijn Abrahamse en Sake Stoppel voeren in hun boek Zoeken naar de dingen die boven zijn een pleidooi voor het liefhebben van de wereld als landingsplaats voor het evangelie. Het is niet eenvoudig om het evangelie op een heldere en uitnodigende manier te vertolken binnen een seculiere maatschappij. Hoe doe je dat als kerk zonder dat de boodschap van heil zich meer en meer louter op het hier en nu gaat concentreren?

De kerk is een organisatie die al vele jaren krimpt, en het gaande houden van een organisatie die al jaren krimpt is een heidens karwei. Het vraagt om meer dan een gezonde dosis realisme, veerkracht en relativeringsvermogen. Toch is de kerk misschien wel de mooiste organisatie die er is, en is het de moeite waard om je er door dik en dun voor te blijven inzetten. Elsbeth ging in gesprek met Gerrit van Dijk en Martijn van Leerdam. 

In zijn nieuwe boek Vrede op aarde onderzoekt theoloog en hoogleraar Stefan Paas hoe de christelijke boodschap van heil en redding voor de samenleving van nu relevant is. Het christelijk geloof vertelt een verhaal over God die goede plannen heeft met ons en met de schepping. Het is een verhaal vol hoop, troost, vergeving en blijdschap. Hoe kan dit verhaal zo verteld worden in een postchristelijke samenleving dat het mensen raakt?

Margriet van der Kooi heeft een open blik voor de mooie dingen in de wereld om ons heen. Zij ontmoet in haar werk als hart- en zielzorger veel mensen en heeft de gave om het beste in mensen naar boven te halen. Zij bemoedigt mensen en helpt ze om oog te blijven hebben voor het licht in de duisternis

Jack Esselink zelfbenoemde titel van 'AI-Theoloog des Vaderlands' en publiceert frequent artikelen over dit thema. Daarnaast is hij regelmatig te gast in christelijke media binnen Nederland. Tom Mikkers gaat in gesprek met hem over AI theologie.

Tim Keller: wie is deze wereldwijd invloedrijke en succesvolle Amerikaanse kerkplanter, predikant en auteur van diverse bestsellers die dit jaar overleed? In oktober vindt een tweedaagse conferentie plaats naar aanleiding van de Nederlandse vertaling van de biografie van Tim Keller. Eén van de initiatiefnemers en sprekers tijdens deze conferentie is William den Boer We spreken met hem over de betekenis van Tim Keller. 

Het Jaarthema van de Protestantse Kerk in Nederland is dit keer Ga mee! Samen getuigen van geloof, hoop en liefde. Het thema van deze aflevering is Verlangen naar een multiculturele kerk. Scriba René de Reuver: “De kerk van Christus is kleurrijker dan we denken. Die diversiteit maakt dat het evangelie in alle talen en alle culturen doorklinkt. Door elkaar als volgelingen van Jezus te zoeken en de hand te reiken, zijn we gezamenlijk krachtige getuigen van Gods goedheid in de wereld. Ik wil gemeenten daarom uitdagen om contact te leggen met andere christenen in de eigen omgeving en te verkennen hoe je samen Gods liefde kunt leven.” Elsbeth Gruteke gaat in deze aflevering in gesprek met Alexander Emoghene, hoofdpastor van Claypot Church International en met Patrick van der Plaat die werkzaam is voor ICP, een organisatie die zich inzet voor het kleurrijke Koninkrijk van God in multicultureel Nederland. Deze aflevering kwam tot stand in samenwerking met SKIN, een koepelorganisatie voor en door internationale en migrantenkerken in Nederland.

Lieke Weima (30) woont en werkt als predikant in Scharnegoutum, een klein dorp in Friesland. Daarnaast is ze actief bij Christian Climate Action en ING Fossielvrij. Zij schreef een artikel voor tijdschrift Herademing over moedige spiritualiteit in de christelijke klimaatbeweging, de aanleiding voor Elsbeth om met haar in gesprek te gaan in deze aflevering van De theologie podcast.

Als leiders het stuur kwijt zijn, media ons bezighouden met bijzaken, en techniek en geld de aarde onderwerpen – wat is dan nog de taak van christenen? Wat betekent het revolutionaire geloof in Christus als donkere wolken zich samenpakken boven de kerk en ons land, maar ook boven de hele aarde? Jacques Ellul was filosoof, socioloog, theoloog en hoogleraar in het recht. Zijn essay 'Staan in de wereld van nu' leert christenen hoe ze moeten staan in deze wereld. Tom en Tabitha gingen in gesprek met Frank Mulder over de betekenis en ideeën van Ellul.