PRL – historia prawdziwa

- Gest ze strony biskupów polskich nie miał charakteru politycznego, ale stricte duchowy - powiedział w Polskim Radiu 24 publicysta Grzegorz Górny wspominając słynny list autorstwa bpa Kominka z 1965 roku. - Wiele fraz zawartych w tym liście zachowuje swoją aktualność - dodał. 

Postawy pisarzy w czasie PRL-u były różne. Jedni chwalili komunistyczny system, za co zyskiwali konkretne benefity, inni zajmowali się tematyką, która nie przeszkadzała władzy. A wielu otwarcie przeciwstawiało się zastanej rzeczywistości. 

Emigracja Polaków w okresie PRL była tematem najnowszego odcinka audycji "PRL - Historia prawdziwa" w Polskim Radiu 24. Dr Patryk Pleskot, historyk, mówił o przyczynach ograniczeń i problemach związanych z podróżowaniem za granicę w tym czasie.

Poprzez pryzmat Solidarności wydaje się, że Zachód kochał Polskę i Polaków. Uczucie było prawdziwe na poziomie społeczeństw, czego dowodem była ogromna pomoc humanitarna dostarczana do Polski w latach 70. i 80. XX wieku. Jednak już perspektywa rządów państw zachodnich była różna.   

- Z perspektywy PRL śmierć Stalina niewiele zmieniła, cały system represyjny, cała ta machina ustawiona na społeczeństwo polskie nadal będzie działać - mówił w Polskim Radiu 24 Sebastian Ligarski, historyk.

W czasach zimnej wojny kraje socjalistyczne walczyły o wpływy w krajach globalnego południa z państwami Zachodu. W tym celu często wykorzystywano resentyment kolonialny, grając na istniejące napięcia i pamięć krzywd i wyzysków od krajów kolonialnych. O polityce PRL wobec krajów Afryki czy Ameryki Południowej opowiadał w Polskim Radiu 24 politolog Przemysław Gasztold.

Relacje Kościoła z władzą w okresie PRL napotykały na trudności niemal na każdej możliwej płaszczyźnie. W Polskim Radiu 24 prof. Paweł Skibiński, historyk z UW, wyjaśniał, na czym polegała różnica między dwiema strategiami w kontaktach biskupów z komunistami.

Literatura fantastycznonaukowa znalazła sobie miejsce w powojennej Polsce głównie za sprawą twórczości Stanisława Lema. - Fantastyka była formą odskoczni, miejscem, na które system trochę przymykał oko - mówił w Polskim Radiu 24 krytyk i dziennikarz Piotr Gociek. 

Wydarzenia marca 1968 roku Czesław Miłosz skomentował słowami "Jest ONR-u następcą partia". W tych czterech słowach zawarł konkretną diagnozę polityczną. W jakim stopniu była ona trafna? W audycji "PRL - historia prawdziwa" Robert Tekieli rozmawiał z Filipem Memchesem.

Kardynał Stefan Wyszyński był zawsze krok do przodu, przewidywał procesy, jakie mogą zachodzić, w związku z tym nie bał się rozmawiać z komunistyczną władzą - powiedziała w Polskim Radiu 24 historyk Ewa Czaczkowska. - Prymas nie toczył z komunistami sporu o charakterze ekonomiczno-społecznym, tylko spór ideologiczny, spór o wiarę, o obecność Boga - wskazała.

"Państwo robotników i chłopów", "bez komunistów nie odbudowano by kraju", "przyjaźń z ZSRR", "dobry gospodarz Edward Gierek", "najweselszy barak w obozie". 

Gościem Roberta Tekielego był historyk Grzegorz Wołk.

6 kwietnia 1990 roku Sejm RP uchwalił ustawę o likwidacji Służby Bezpieczeństwa. Akt ten zamykał historię komunistycznej bezpieki. 

Gościem Roberta Tekielego był publicysta Grzegorz Górny. 

Fala sierpniowych strajków z 1980 roku doprowadziła do powstania NSZZ "Solidarność" - pierwszej w krajach komunistycznych, niezależnej od władz, legalnej organizacji związkowej. 

Należał do formalnych władz państwa (był ministrem spraw zagranicznych w latach 1971–1976 i 1982–1985) i władz partyjnych (jako członek Biura Politycznego KC PZPR). 19 grudnia 2023 roku zmarł ostatni żyjący minister spraw zagranicznych PRL Stefan Olszowski.

Polska najpierw w latach 1939-1945, a także w latach 1944-1989 pozostawała pod kontrolą dwóch systemów totalitarnych - najpierw niemieckiego nazizmu, później - sowieckiego komunizmu. Prof. Paweł Skibiński mówił w Polskim Radiu 24 o tym, jak w owym czasie radził sobie Kościół, jaką spełniał rolę i w czym Polska różniła się od innych krajów pozostających pod totalitarną okupacją.

Jednym z elementów sprzeciwu wobec rzeczywistości PRL-u był tzw. trzeci obieg. To ruch wydawniczy i alternatywny obieg np. kaset z muzyką punkową czy rockową, omijający cenzurę. O tamtych czasach Robert Tekieli rozmawiał w Polskim Radiu 24 z publicystą, Filipem Memchesem. 

Gościem Roberta Tekielego był Sebastian Ligarski, historyk, dyrektor Centrum Solidarności "Stocznia" w Szczecinie.

Kto służył w SB, jakie były motywacje ludzi, którzy wstąpili w jej szeregi, jak wyglądał kariery jej funkcjonariuszy? O działalności Służby Bezpieczeństwa mówił w Polskim Radiu 24 Daniel Wicenty, socjolog (Uniwersytet Gdański).

Podczas pacyfikacji katowickiej kopalni Wujek od kul ZOMO zginęło 9 górników, a ponad 20 zostało rannych. Stłumienie protestów na Górnym Śląsku przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego, miało dla komunistycznych władz kluczowe znaczenie, dlatego w operacje pacyfikacji Manifestu Lipcowego i Wujka zaangażowały ogromne siły - funkcjonariuszy ZOMO, żołnierzy i milicjantów. O wydarzeniach grudnia 1980 r. mówił w Polskim Radiu 24  Grzegorz Wołk, historyk (IPN).

Czy Polska rządzona przez komunistów mogła rzeczywiście być szóstą gospodarką świata, czy też był to mit wykreowany przez propagandę? 

Gościem Roberta Tekielego był prof. Tomasz Panfil, historyk IPN w Lublinie. 

Jan Paweł II swoją drugą pielgrzymkę do ojczyzny rozpoczął 16 czerwca 1983 roku od przyjazdu do Warszawy. W ciągu 7 dni odwiedził też Niepokalanów, Częstochowę, Jasną Górę, Poznań, Katowice, Jasną Górę, Wrocław, Górę św. Anny i Kraków.

Gościem Roberta Tekielego był dziennikarz Rafał Dudkiewicz.

Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża powstały na fali pogłębiającego się kryzysu gospodarczego i narodzin zorganizowanej opozycji demokratycznej. 29 kwietnia 1978 roku ogłoszono ich deklarację założycielską; jej sygnatariuszami byli Andrzej Gwiazda, Antoni Sokołowski i Krzysztof Wyszkowski.

- W historii miasta powojennego nie brakuje wydarzeń, które pokazują, że Szczecin był miastem niepokornym. Miastem, które nie układało się z władzami i miało swoje ambicje - powiedział w Polskim Radiu 24 dr hab. Sebastian Ligarski, historyk IPN w Szczecinie. 

Zbliżają się święto Wszystkich Świętych oraz tzw. Zaduszki. Z tej okazji w Polskim Radiu 24 wspominamy bohaterów polskiej walki o niepodległość, żołnierzy wyklętych, uczestników podziemia antykomunistycznego, a także uczestników II wojny światowej.

Tematem najnowszego odcinka audycji "PRL - historia prawdziwa" były wydarzenia marca 1968 roku. W Polskim Radiu 24 sprawę przybliżał red. Rafał Dudkiewicz.

W audycji o radykalnym islamie w obozie socjalistycznym na przykładzie Bractwa Muzułmańskiego w PRL. Gościem Roberta Tekielego był historyk dr Przemysław Gasztold.

- "Solidarność" jest kluczem do zrozumienia współczesnej Polski - mówił w Polskim Radiu 24 dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie Robert Derewenda.

- Chyba nigdy nie było tak wielkiego marnotrawienia żywności, jak w systemie kartkowym; to było ignorowanie prawa popytu i podaży - powiedział w Polskim Radiu 24 historyk lubelskiego IPN prof. Tomasz Panfil. - Kartki nie umożliwiały zakupu, one tylko dawały szansę i jak człowiek odstał swoje w długiej kolejce, to mógł coś na te kartki kupić, oczywiście za pieniądze - dodał.

Komunizm propagował ateizm i niewiarę w mistyczne zjawiska. Nie zmienia to faktu, że w PRL działali cudotwórcy i jasnowidze.

Wszystkie święta państwowe w PRL wykorzystywane były jako narzędzie propagandy, poparcia dla władzy ludowej oraz manifestowania dumy z bycia robotnikiem, pracy dla budowy komunizmu i umacniania pokoju na świecie.

Drugi obieg był w PRL-u metodą obchodzenia cenzury. W sposób konspiracyjny ukazywały się książki, gazety i inne wydawnictwa, których do publikacji nie dopuściłyby władze komunistyczne. W Polskim Radiu 24 mówił o tym Rafał Dudkiewicz.

Propagandę w komunistycznym resorcie uprawiali nie tylko fanatyczni komuniści, to często byli młodzi ludzie, którzy przypadkowo znaleźli się w tym ministerstwie, a przed wojną niekoniecznie byli związani z komunizmem. Tę propagandę tworzyli pragmatycy - powiedział w Polskim Radiu 24 historyk, główny specjalista w Oddziałowym Biurze Badań Historycznych IPN w Warszawie, prof. Patryk Pleskot

- Edward Gierek pracował przed wojną we francuskiej kopalni, gdzie związał się z ruchem komunistycznym, a drugą wojnę światową przetrzymał w Belgii. To go odróżniało od większości towarzyszy, on był tym, który poznał Zachód - powiedział w Polskim Radiu 24 prof. Antoni Dudek, pytany o źródła mitu Edwarda Gierka.

Od początku lat 70. do lat 90., nawet kilkanaście milionów Polaków mogło mieć kontakt z uzdrowicielami i różdżkarzami - wynika z szacunków dra Dawida Wincentego z gdańskiego IPN. Jednocześnie, jak mówił w Polskim Radiu 24 Jan Hlebowicz, pokazy bioenergoterapeutów wzbudzały w społeczeństwie PRL liczne dyskusje.

Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej została uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 22 lipca 1952 roku. O szczegółach tego dokumentu opowiedział na antenie Polskiego Radia 24 historyk prof. Tomasz Panfil.

Jakie mity w myśleniu o PRL funkcjonują do dzisiaj, jak definiować społeczne protesty, które miały wtedy miejsce? Które z doniesień okazały się po latach prawdą? Gościem audycji był Sebastian Ligarski, historyk, IPN w Szczecinie

- Ważną instytucją w badaniu zachodnich dziennikarzy było MSZ, gdzie starali się oni o akredytację. To tam oceniano ich dorobek, opiniowano, czy nie zaszkodzą wyraźnie wizerunkowi PRL - powiedział w Polskim Radiu 24 historyk IPN Grzegorz Wołk.

Cztery wyjątkowe postacie, czterech kapłanów, trzech już wyniesionych na ołtarze, jeden oczekujący na beatyfikację. Prymas Stefan Wyszyński, papież Jan Paweł II czyli Karol Wojtyła, ks. Jerzy Popiełuszko i ks. Franciszek Blachnicki wywarli niebywały wpływ na historię Polski okresu PRL. W Polskim Radiu 24 mówił o tym prof. Paweł Skibiński, historyk.