De Jortcast

Hoe moet dat nou met al die dreigingen rondom Nederland? Hoe houden we ons land weerbaar? Daar is door een denktank genaamd Denkwerk waar gast prof. dr. Barbara Baarsma ook bij is betrokken, over nagedacht. Denk na over je weerbaarheid, is de boodschap en hou daar rekening mee in hoe je je land inricht. Hoe goed voorbereid is Jort zelf eigenlijk op een noodsituatie? 

De gast van Jort Kelder prof. dr. Martijn Kitzen voorspelde de aanval van de VS op Iran. Niet voor niets schreef hij een boek (samen met dr. Tim Sweijs) getiteld ' De oorlog van morgen'.  Hoe kijkt Kitzen (verbonden aan de Nederlandse Defensie Academie en Universiteit Leiden) naar een mogelijke regime change in Iran ?  Shownotes:  https://www.ad.nl/opinie/opinie-navo-top-kan-ook-tot-conflictpreventie-besluiten~a1d089ad/ https://www.youtube.com/watch?v=dwyWI_jKQaw https://npo.nl/start/serie/hoop-en-wanhoop-in-het-midden-oosten https://www.youtube.com/watch?v=RXoWNe_HAak

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar Jort Kelder belt met Jan Paternotte over de toetreding van Oekraïne tot de NAVO. Prof. dr. Martijn Kitzen praat ons bij over de oorlog tussen Israël en Iran. De jonge dr. Rogier Simons heeft ondrzoek gedaan naar vaccinatiedwang en prof. dr. Barbara Baarsma pleit voor meer voorbereiding op rampen in ons kleine land- hoe pak je dat aan? 

De cijfers vragen om optimisme: Nederland wordt steeds rijker, de kloof tussen arm en rijk versmalt en er zijn steeds meer hoogopgeleiden. Waarom voelt een grote groep Nederlanders zich dan toch achtergesteld? En is stilstand hetzelfde als achteruitgang? Jort Kelder buigt zich met zijn gasten over de vraag: als we onze welvaartsstaat opnieuw zouden kunnen inrichten, hoe zou deze er dan uit moeten zien? Aan tafel zitten prof. dr. Brian Burgoon, dr. Fabian Dekker en dr. Tim Sweijs.

Arbeiders in Nederland stemmen allang niet meer op de Partij van de Arbeid. Maar waar beweegt de arbeider zich wel naartoe? Te gast is dr. Fabian Dekker, arbeidssocioloog aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Praktisch opgeleiden stemmen de laatste jaren vaker rechts dan links. Waarom? De tip van dr. Dekker: focus minder op ideologie en culturele thema's en kom met een duidelijk economisch plan. 

Tijdens de verjaardagsparade van Trump, afgelopen zaterdag, en deze ochtend blikt Jort Kelder terug op de verassingsaanval die Israël op Iran uitvoerde. Te gast zijn dr. Tim Sweijs (HCSS) en prof. dr. Brian Burgoon (politieke economie, UvA) over de huidige. spanningen in het Midden-Oosten en in het binnenland van de VS.  Shownotes:  (docu Louis Theroux/The Settlers - https://npo.nl/start/video/louis-theroux-the-settlers (docu Zero Days/Stuxnet : https://www.youtube.com/watch?v=4DWtOFYtb88)

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waarin Jort Kelder belt met NSC-Kamerlid Diederik Boomsma over financiële bonussen voor terugkerende Syrische vluchtelingen. Ook aan tafel zit dr. Tim Sweijs van het Haags Centrum voor Strategische Studies over het oplaaiende conflict tussen Iran en Israël. Prof. dr. Brian Burgoon vertelt over het Trumpisme. Dr. Fabian Dekker is gespecialiseerd in de arbeider (ze zijn er nog, heus) en voorspelt of Groenlinks/PvdA deze groep met de fusie weer aan weet te trekken.

Nu het kabinet is gevallen worden de kaarten opnieuw geschud, maar wat wil Wilders? Hoe moet het verder met deze man en zijn partij? Eindigt het altijd slecht voor de populisten aan de macht of zijn er ook voorbeelden waar het wel goed gaat? Te gast bij Jort Kelder zijn prof. dr. Wim Voermans, dr. Gijs Schumacher en dr. Chris Aalberts. 

U hoort Jort Kelder in gesprek met prof. dr. Wim Voermans, dr Chris Aalberts en dr. Gijs Schumacher over de val van dit kabinet en wie in oktober de grootste zal worden. Hebben we straks een middenkabinet, genaamd Henri I- de belofte van het CDA- en hoe zal de oppositie zich roeren? 

Nieuwe verkiezingen dus ook een nieuwe coaltie in het vooruitzicht. Wat hebben we geleerd van dit kortzittende kabinet? En hoe moeten de media omgaan met de peilingen en de mogelijk nieuwe partijen? Te gast zijn prof. dr. Wim Voermans, dr. Chris Aalberts en dr. Gijs Schumacher. 

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waarin Jort Kelder met prof. dr. Wim Voermans, dr. Gijs Schumacher en dr. Chris Aalberts praat over de gevolgen van de val van het kabinet en de aankomende verkiezingen. Kan het Nederlandse systeem anders zodat we sneller verkiezingen krijgen en hoe formeren we met de komende uitslag snel een doeltreffend nieuw kabinet.  Wat ging er mis met deze ministers? Werd er zand in de machinerie gegooid door de ambtenaren of konden ze het gewoon niet? 

Hoe om te gaan met politici als Trump die cijfers verdraaien? Hoe kijk je daarnaar als je hoofdeconoom van het CBS (dr. Peter Hein van Mulligen) bent? En waarom willen we toch wel zo'n leider als 'The Donald'? Prof. dr. Mariska Kret, die ons gedrag met dat van apen vergelijkt, weet het.  

Sinds #metoo is flirten een stuk lastiger geworden, hoe doe je het goed en succesvol? En kunnen we wat leren van de apen hoe zij elkaar het hof maken? Te gast is psycholoog en apenonderzoeker prof. dr. Mariska Kret (hoogleraar bij Cognitieve Psychologie aan de Universiteit Leiden en geeft leiding aan het Comparative Psychology and Affective Neuroscience (CoPAN) lab). Zij bestudeert het menselijke gedrag én dat van onze 'soortgenoot' die andere primaat  zoals de chimpansee en de bonobo. 

Hoe voelen we ons in Nederland? En hoe gaat het met ons inkomen en onze stijgende vaste lasten? Groeit onze economie genoeg? Jort Kelder vraagt het dr. Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Bij het CBS onderzoeken ze jaarlijks onze 'Brede Welvaart', hoe tevreden we zijn met ons leven en of we kloof tussen de burgers (jong/oud, man/vrouw, etc. ) groter of kleiner wordt.  Het rapport van de Monitor Brede Welvaart is hier te vinden:  https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/monitor-brede-welvaart-en-de-sustainable-development-goals

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar Jort Kelder belt met Kamerlid Ines Kostic (PvdD) over de poging van Wiersma om individuele emissiegegevens van boeren niet vrij te geven. Te gast is dr. Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS die de cijfers achter de Monitor Brede Welvaart uitlegt. Wordt Nederland gelijker of ongelijker? De jonge dr. is Mart van Uden van de TU Delft die het principe van circulair bouwen heeft onderzocht. Nationaal zullen we in 2050 geheel circulair moeten bouwen, gaan we dat halen? En hoe flirt je na #metoo en kunnen we wat leren van de apen? Onderzoeker prof. dr. Mariska Kret (Universiteit Leiden) weet dit. 

Wie dacht dat religie en verzuiling uit Nederland was verdwenen, komt tegenwoordig bedrogen uit. Want geloven is een 21ste eeuws feneomeen, aldus dr. Ernst van den Hemel, religiewetenschapper bij het Meertens Instituut. Hij gaat met Jort Kelder en prof. dr. Menno Hurenkamp (politicoloog, verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek) in gesprek over de rol van religie in het huidige politieke klimaat. 

De daling van de populariteit van religie zet voor het eerst in jaren niet door. Vooral onder jongeren neemt religiositeit toe. Maar hoe kunnen we dit verklaren? Conservatieven omarmen de Joods-Christelijke cultuur en verbinden het aan de nationale identiteit. Jongeren hebben behoefte aan houvast in onzekere tijden. Maar hoe vaak gaan dit soort lieden nog naar de kerk? Te gast is religiewetenschapper dr. Ernst van den Hemel. 

Onze democratieën staan onder druk, meent het links aangehauchte deel van de westerse wereld. Bovendien zou democratie gewoon niet ‘werken' om de grote problemen van deze tijd, zoals klimaatverandering, aan te pakken. Is dat een vorm van verliezersmentaliteit nu rechtse populisten in het Westen terrein winnen, of zit er wat in? Politicoloog prof. dr. Menno Hurenkamp duidt de staat van onze democratie – die volgens hem pas écht in gevaar komt als de Jort Kelders van deze wereld te veel meebewegen met de populisten.

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co van zaterdag 17 mei. Jort Kelder belt met Inge van Dijk (CDA) over de aanpak van de studieschuld. Te gast is politicoloog prof. dr. Menno Hurenkamp over onze democratie, hoe stabiel is die? De jonge dr. Irene Waajen-Labee heeft onderzoek gedaan naar de laatste afkoeling van de Noordzee, zo'n 80 duizend jaar geleden. Tot slot, waarom is Gen Z religieuzer dan de voorgaande generatie van millenials? Dat weet dr. Ernst van den Hemel, verbonden aan het Meertens Instituut. 

Iedereen heeft soms of vaak last van stress en daarom vraagt Jort Kelder advies aan psychiater en stress-onderzoeker prof. dr. mr. Christiaan Vinkers wat je tegen spanning en overbelasting kunt doen. Moet Jort aan de pillen en waarom slaapt hij soms zo slecht? Is stress erfelijk of besmettelijk?  Lees ook de boeken van Christiaan Vinkers, bijvoorbeeld 'In de ban van burn-out' (2022). 

Wie in Nederland een burn-out krijgt, heeft een legitiem excuus om niet aan het werk te hoeven. Binnenkort is Nederland het enige land ter wereld waar dit nog kan – Zweden schaft de diagnose in 2028 af. En dat is maar goed ook, denkt psychiater prof. dr. mr. Christiaan Vinkers.

Wie is Javier Milei? De man die met zijn kettingzaag de bureaucratie van de Argentijnse overheid te lijf ging. Milei is nu anderhalf jaar aan de macht en tegen alle verwachtingen in zijn de eerste economische indicaties goed.  Aan tafel bij Jort Kelder is dr. Susana Menéndez aangeschoven, Latijns-Amerika expert en van origine Argentijnse. Zij schetst voor ons een beeld van het huidige Argentinië en verklaart hoe Milei aan de macht kwam. Ook Edin Mujagic, econoom, is te gast bij Jort. Hij volgt met interesse het Argentijnse libertaire experiment.

Wie is Javier Milei? De man die met zijn kettingzaag de bureaucratie van de Argentijnse overheid te lijf ging. Milei is nu anderhalf jaar aan de macht en tegen alle verwachtingen in zijn de eerste economische indicaties goed.  Aan tafel bij Jort Kelder is dr. Susana Menéndez aangeschoven, Latijns-Amerika expert en van origine Argentijnse. Zij schetst voor ons een beeld van het huidige Argentinië en verklaart hoe Milei aan de macht kwam. Ook Edin Mujagic, econoom, is te gast bij Jort. Hij volgt met interesse het Argentijnse libertaire experiment.

Wie is Javier Milei? De man die met zijn kettingzaag de bureaucratie van de Argentijnse overheid te lijf ging. Milei is nu anderhalf jaar aan de macht en tegen alle verwachtingen in zijn de eerste economische indicaties goed.  Aan tafel bij Jort Kelder is dr. Susana Menéndez aangeschoven, Latijns-Amerika expert en van origine Argentijnse. Zij schetst voor ons een beeld van het huidige Argentinië en verklaart hoe Milei aan de macht kwam. Ook Edin Mujagic, econoom, is te gast bij Jort. Hij volgt met interesse het Argentijnse libertaire experiment. Voor wie denkt, wat is het nummer van Mercedes Sosa (Gracia a la vida) kort? Dat hebben we vanwege auteursrechten moeten kortwieken, maar prachtig nummer  - dus zoek het online (https://www.youtube.com/watch?v=cIrGQD84F1g) op!

Op vrijdag 9 mei vierden we ‘de Dag van Europa' – maar viel er eigenlijk wel wat te vieren? Opeens wankelde de stemming voor bondskanselier Merz, de verkiezingen in Roemenië leiden niet tot het ‘gewenste' resultaat en er schijnt in geopolitiek opzicht ook van alles gaande te zijn. Echt feestelijk kun je het allemaal niet noemen. Maar prof. dr. Theresa Kuhn ontwaart een lichtpunt: dankzij de dreiging van buitenaf is het vertrouwen in Europa lang niet zo groot geweest als nu. Niets verbroedert zo als een gemeenschappelijke vijand. Maar is het voldoende om de toekomst van Europa veilig te stellen?

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar Jort Kelder belt met Kamerlid Sandra Beckerman (SP), onderweg naar het woonprotest, die strijdt voor lagere huren en meer huizen. Te gast is prof. dr. Theresa Kuhn over de toekomst van de Europese leiders die steeds nationalistischer worden, maar toch ook bij Europa willen horen. De jonge dr. Rozemarijn van Dijk heeft onderzoek gedaan naar hoe politieke partijen meer vrouwen kunnen vinden voor hun kieslijst. En prof. dr. mr. Christiaan Vinkers legt uit waarom Nederland een van de weinige landen is (naast Zweden)  waar de diagnose burn-out nog wordt gesteld. 

Toch nog even over die oorlogsdreiging... Wat kunnen we leren van WO I en WO II en hoe ziet oorlogsvoering er vandaag de dag uit? En wanneer zal Jort Kelder wel een uniform aantrekken en wanneer niet? Te gast in deze nazit zijn militair historicus dr. Tobias van Gent en dr. Tim Sweijs, defensie-specialist bij HCSS.  Het laatste boek van Tim Sweijs (en Martijn Kitzen) heet 'De oorlog van morgen'. Het laatste boek over de meidagen van 1940 in Zeeland van Tobias van Gent (en Hans Sakkers) is getiteld 'In Zeeland werd doorgevochten'.     

Heel Nederland capituleerde in de nacht van 15 mei 1940? Nee, in Zeeland vochten ze nog weken door. Hoe streden ze daar door en met wie? En welke lessen kunnen we trekken uit het verleden? Militair historicus dr. Tobias van Gent schreef een boek, samen met Hans Sakkers 'In Zeeland werd doorgevochten. De Slag om de Schelde in mei 1940' over deze weken van strijd in o.a. Zeeuws-Vlaanderen en licht toe. 

Waarom is Trump zo Oekraïne-avers? Wat is de rol van Europa? En wie is de grootst gevreesde vijand: China? Op veel plekken in de wereld heerst onrust sinds het presidentsschap van Trump.  Met dr. Tim Sweijs, directeur van onderzoek aan het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS), zoeken we naar ratio in de waanzin en verheldert Sweijs het grote schaakspel van Trump. Waar hij gedreven lijkt door macht en eigenbelang, schuilt er mogelijk toch meer meer achter zijn grillige aanpak. Artikelen: Tim Sweijs: De Slinger van een Wereldijk (https://www.atlcom.nl/artikel-atlantisch-perspectief/de-slinger-van-een-wereldrijk/) Margaret MacMilan in The Atlantic: This Is the Way a World Order Ends (https://www.theatlantic.com/international/archive/2025/04/world-order-europe-trump/682639/)

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar Jort Kelder belt met NSC-europarlementariër Dirk Gotink die strijdt tegen de invoer van Chinese spullen die ook vaak slecht zijn voor de gezondheid. Dr. Tim Sweijs (HCSS) legt het grote plan van Donald Trump uit. De jonge dr. Aad van Heusden (Erasmus) heeft onderzocht hoe het algoritme op je telefoon je aankopen beïnvloedt en wat daartegen te doen is. Dr. Tobias van Gent (Roosevelt) heeft een boek geschreven over de Zeeuwse meidagen in 1940 waar na de capitulatie van Nederland nog weken werd doorgevochten. 

We hebben net als apen een oerdrift om te domineren of gedomineerd te worden. In deze tijd van wereldwijde spanningen is het opvallend: de autoritaire leider is terug en klopt zichzelf vanuit die machtspositie bovenop de rots op de borst. Waarom hebben we sympathie voor Bokito's als Trump, Poetin en  Xi Jinping? Deze week geen gewone Jortcast, maar een speciaal college van prof. dr. Mark van Vugt, evolutionair psycholoog en directeur van het Amsterdam Leadership Lab (VU). Hij legt bloot waarom wij als kuddedieren vallen voor die autoritaire leiders die als haviken die boven ons cirkelen.

Hoe eerlijk is het Nederlandse belastingsysteem? En kan het niet leuker, of in ieder geval makkelijker? Dr. Reinier Kooiman is fiscalist en schrijver van het net uitgekomen boek: De sterkste schouders: wat de geschiedenis ons leert over (on)eerlijke belastingen. Kooiman stelt voor: schaf alle belastingen af en hef alleen 8,5% op het vermogen. Hoe eerlijk en realistisch is dit plan? En wat doen we met onze rijken die zo een vliegtuig pakken naar een fiscaal paradijs? Link boek Kooiman: https://www.atlascontact.nl/boek/de-sterkste-schouders/ (https://www.atlascontact.nl/boek/de-sterkste-schouders/)

Er is veel kritiek op de regering Trump, maar het uitgangspunt was; we gooien het roer om en gaan groots leven. We gaan met z'n allen naar Mars! Nu heeft de Italiaanse Meloni daar bij haar bezoek aan het Witte Huis aan toegevoegd 'Make The West great again'.  Maar moeten we dat wel willen en hoe groot is de kans dat dat lukt? Jort Kelder vraagt het aan dr. Maarten Boudry en prof. dr. Ewald Engelen. 

Ondanks de radicale verbetering in armoede, kindersterfte, levensverwachting, welvaart en vrijheden zijn progressieven hun vooruitgangsgeloof kwijtgeraakt. Maar hoe is dit mogelijk? Zijn de zogenoemde ‘hockeystick curves' niet onmiskenbaar bewijs van ons monumentale succes? De vijanden van de vooruitgang waren religieuzen, romantici, fascisten, communisten en anarchisten. Echter, momenteel zijn het de progressieven zelf, meent wetenschapsfilosoof dr. Maarten de Boudry.  Debat Noam Chomsky & Michel Foucault: https://www.youtube.com/watch?v=3wfNl2L0Gf8 (https://www.youtube.com/watch?v=3wfNl2L0Gf8) Stuk Tim Fransen de Correspondent: https://decorrespondent.nl/15310/het-gaat-beter-dan-ooit-roept-de-vooruitgangsdenker-maar-die-overtuiging-is-onjuist-en-vooral-gevaarlijk/be3076e6-6fa4-0d05-3b25-0d1bea36565a (https://decorrespondent.nl/15310/het-gaat-beter-dan-ooit-roept-de-vooruitgangsdenker-maar-die-overtuiging-is-onjuist-en-vooral-gevaarlijk/be3076e6-6fa4-0d05-3b25-0d1bea36565a)

Staan de Russen wel aan onze grenzen te morrelen? Misschien digitaal, maar nog niet met man en munitie aan onze landsgrenzen. En eigenlijk, volgens een spreadsheet van de NOS (https://app.nos.nl/nieuws/europese_defensie/) hebben wij genoeg qua ijzer in tanks en vliegtuigen om ons tegen Poetin te verdedigen. Waarom moeten we dan toch zo veel uitgeven aan defensie (800 miljard vanuit de EU) en waarom zijn links (traditioneel pacifistisch) en de vredesbeweging zo stil? Financieel geograaf prof. dr. Ewald Engelen (UvA) verbaast zich hierover.  https://www.nrc.nl/nieuws/2025/04/17/jd-vance-legde-de-vinger-op-de-zere-plek-de-eu-is-weinig-democratisch-a4890282

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co van 19 april waar Jort Kelder belt met Laurens Dassen (VOLT) over een nationale investeringsbank. Te gast is prof. dr.  Ewald Engelen over het ontbreken van de vredesbeweging in deze roerige tijden. De jonge dr. Kian van der Enden (TU Delft) en heeft een baanbrekend onderzoek gedaan naar verbindingen tussen quantumcomputers. En dr. Maarten Boudry heeft een boek geschreven getiteld 'Het Verraad aan de Verlichting' dat gaat over progressieven die bijvoorbeeld technologische vooruitgang tegenhouden. 

Iedereen heeft het erover na aanleiding van de Netflix-serie Adolescence: jonge mannen die op sociale media worden gegrepen door de manosphere. De grootste alfa-man op deze video's is de voormalige kickbokser Andrew Tate. Waarom is Tate populair ondanks zijn openlijk seksistische en misogyne opvattingen? Evolutionair psycholoog dr. Mark van Vugt legt uit wat dit zegt over onze samenleving. Is het waar dat deze lijdt aan feminisering? En klopt het dat 80% van de vrouwen zich aangetrokken voelt tot 20% van de mannen? Podcast Michiel Lieuwma over Adolescence: https://www.youtube.com/watch?v=mB1_K74wSQo (https://www.youtube.com/watch?v=mB1_K74wSQo)

Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn radicaal-rechtse partijen niet meer zo succesvol geweest als nu. Denk in Europa alleen al aan de populaire partij van Marine Le Pen ((Rassemblement National), Alice Weidel (AfD) en die van Geert Wilders (PVV). Ook in het Europees Parlement hebben de twee uiterst rechtse fracties nu zo'n 131 zetels. Politiek socioloog dr. Matthijs Rooduijn (UvA) is gespecialiseerd in de populistische kiezer en onderzoekt het succes van deze partijen. Zijn de partijen milder geworden of is de kiezer radicaler? Of is populistisch-rechts gewoon hip? 

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar Jort Kelder belt met Henri Bontenbal van het CDA over de nationale Co2-heffing. Met dr. Matthijs Rooduijn spreekt hij  over de wereldwijde groei van de radicaal rechtse kiezer. De jonge dr. is Joes de Natris die onderzoek heeft gedaan naar de herdeling van de gemeenten in Nederland. En prof. dr. Mark van Vugt legt uit wat de manosphere is, namelijk een stroming op social media die nu erg in de belangstelling staat vanwege de Netflix-serie Adolescence. 

Als eenvoudige Hollandse lompenboer hoef je geen financieel heil meer te zoeken in 'The Land of the Free'. Trumps nieuw gepresenteerde invoertarieven halen internationaal de headlines, ook al schroeft hij ze toch weer wat terug voor sommige landen. Legt hij hiermee een bom onder zijn economie of geeft hij de Amerikaanse volkshuishouding een impuls? Dat en meer bespreekt Jort Kelder met econoom en directeur van het Instituut voor Publieke Economie dr. Vinzenz Ziesemer.

Na roerige Haagse weken, waar het vooral ging over de lintjes van Faber, houden we bij de Jortcast het hoofd koel in een poging de begrotingspuzzel te leggen. De deadline voor de voorjaarsnota nadert. Op welke dossiers liggen de grootste uitdagingen voor het kabinet? Te gast is dr. Vinzenz Ziesemer, econoom en directeur van het Instituut voor Publieke Economie. Hij komt uitleggen waarom we ineens 8 miljard extra te besteden hebben - en of we dat ook moeten gaan uitgeven in dit onzekere economische klimaat.

Tegenwoordig hebben veel BN'ers een kwaaltje waar ze dan weer een column over schrijven of een interview over geven. Eentje die vaak voorkomt is ADHD, de aandoening waar je veel wiebelt, je spanninsgboog kort is en je eigenlijk een beetje te druk bent. Jort Kelder gaat op de divan bij psycholoog prof. dr. Laura Batstra (RuG) en vraagt zich af wat ADHD eigenlijk is en of hij het mogelijk ook heeft?  En kun je jezelf diagnosticeren via een test op social media?