dr Kelder en Co

De podacst van de uitzending van dr Kelder en Co is verhuisd naar de feed van de Jortcast. Daar kunt u alle podcasts van Jort Kelder over wetenschap en politiek terugvinden en ook langere, verdiepende podcasts over o.a. Poetin, Elon Musk en de Amerikaanse verkiezingen.  We hopen dat u ons weet te vinden via de link van de Jortcast (https://plinkhq.com/i/1334620583?to=page). 

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf begin 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  De ideale staat volgens een reactonair rechtsfilosoof Hoe is de staat van onze politiek in deze tijd van de formatie? Moeten de partijen aan hun verplichtingen voldoen en zo snel mogelijk gaan regeren? Of is het moreel ook juist zonder een akkoord te bereiken, afscheid van elkaar te nemen? Te gast is prof. dr. Andreas Kinneging, hoogleraar rechtsfilosofie in Leiden die onlangs een nieuw boek heeft geschreven getiteld Hercules op de Tweesprong waarin de tendens is dat de weg voorwaarts de weg terug is. Maar hoe ver moeten we dan terug en van wie kunnen we wat leren? Van de Grieken of van de Romantiek? En wat betekent de weg terug gaan? Meer directe democratie? Genoeg vragen aan deze hoogleraar die bekend staat om zijn uitgesproken conservatieve standpunten.    Zware sterren, zwarte gaten en nog zo wat Dat Nederland nog altijd academische zwaargewichten produceert, bewijst dr. Lieke van Son. Ze promoveerde afgelopen najaar aan bij het prestigieuze Center for Astrophysics aan Harvard University op onderzoek naar zware sterren aan de hand zwaartekrachtsgolven. Na een succesvol optreden als jonge doctor, komt ze deze zaterdag verder praten over alles waar men zich op dit moment in de astronomie mee bezighoudt. Hoe bevredigend is onderzoek doen in een academisch veld dat zich letterlijk uitstrekt over het heelal en alles daarbuiten? Heeft de commercialisering van de ruimtevaart wetenschappelijk nut, of is deze enkel gestoeld op prestige? En wat kunnen we leren van zware sterren en zwarte gaten? Deze jonge wetenschapper, die we helaas verloren zijn aan de Amerikanen, schuift nog een keer bij ons aan voordat ze het vliegtuig naar onze trans-Atlantische grote broer instapt. Covid out, schimmels in Waren we net van dat enge virus verlost, kloppen onheilspellende schimmels alweer op de deuren van onze ziekenhuizen. Volgens jonge doctor Auke de Jong zijn schimmels te lang als relatief ongevaarlijk beschouwd, waardoor dokters ze nu slecht herkennen. Met een groeiend aantal fysiek kwetsbare mensen − de traditionele target groep van schimmels − zorgt dat wereldwijd voor de nodige problemen. Gelukkig is daar De Jong, die in zijn promotieonderzoek de gevaren van recent ontstane schimmels aantoont en daarnaast ook handvatten biedt ter verbetering van zowel diagnostiek als behandeling. Wees dus op uw hoede, lieve mensen, en niet alleen voor iets onschuldigs als schurft, want indien u tot de kwetsbaren der aarde behoort, bent u uw leven dadelijk niet meer zeker.

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Deense degelijkheid, nepnieuws en de gevolgen van belastingontwijking Wat we van onze Deense broeders kunnen leren Prof. dr. Claes de Vreese was al eens bij ons te gast als specialist politieke, zo communicatie. Deze zaterdag schuift hij aan in het kader van de kroning van de Deense prins Frederik − De Vreese is namelijk een geboren en getogen Deen. Wat kunnen we leren van dit Scandinavische volkje, dat het in alles net even iets beter voor elkaar lijkt te hebben dan wijzelf? Economisch gaat het de noorderlingen al tijden voor de wind. Zo kent Denemarken ruimhartige collectieve voorzieningen en een arbeidsmarkt die wél optimaal lijkt te functioneren. Dat, gecombineerd met strenge migratiepolitiek, maakt het land alleen al de moeite van het uitdiepen waard. De Denen als lichtend voorbeeld, of kunnen ze ook nog wat van ons opsteken? Hoe nepnieuws de wereld in zijn greep houdt Het ging afgelopen week veel over X, voorheen Twitter, en de vraag in hoeverre dit medium intussen is verworden tot een bron van dood en verderf. Musk had bij de aankoop van het platform een dorpsplein waarop alles geroepen kan worden voor ogen. Dit heeft er de afgelopen tijd in geresulteerd dat steeds meer mensen de online spreekbuis de rug toekeren. Relevant in dit kader is de hoeveelheid nepnieuws die erop rond circuleert, en daar weet prof. dr. Damian Trilling dan weer alles van af. Hebben politici en wetenschappers reeds een antwoord op deze hardnekkige kwaal? Gezien de recente verkiezingsuitslag in ons eigen land, lijkt dit zeer de vraag. De economische consequenties van belastingontwijking Bijna dr. Jesse van der Geest heeft onderzoek gedaan naar belastingontwijking van grote bedrijven aan de Tilburg University. En wat blijkt, het is eigenlijk heel gezond om te proberen zo min mogelijk belasting te betalen. Van der Geest heeft de grote bedrijven onder de loep genomen, zowel nationaal als internationaal en zijn conclusie is: minder belasting vloeit eigenlijk altijd weer terug in het bedrijf zelf. Hij heeft ook nog wat tips voor de nieuwe beleidsmakers om het allemaal ‘niet leuker, maar wel makkelijker' te maken voor de BV van Nederland.   

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Gelukkig het nieuwe jaar in Geluk zit in een klein hoekje, zo luidt het oud-Hollandse gezegde. Prof. dr. Erik Scherder kwam er door zijn jarenlange levenservaring, plus het feit dat hij in dat leven ook nog eens uitvoerig onderzoek naar geluk deed, achter dat mensen eigenlijk niet zo gek veel hoeven te doen om tevreden te zijn. Leeft een gemiddelde Nederlander zijn leven zonder er al te veel bij na te denken, zal deze aan het eind van de rit voldaan zijn over wat hij of zij ervan heeft gemaakt. Al helpt in beweging blijven, zowel fysiek als geestelijk, natuurlijk altijd bij gelukkig oud worden − een boodschap die we van professor Scherder maar al te goed kennen. Een uniek fenomeen uit Romeins Egypte Dr Kelder en Co zendt deze zaterdag voor het eerst uit vanaf een nieuwe locatie: het befaamde Allard Pierson Museum aan het Rokin te Amsterdam. Dit museum richt zich specifiek op de oudheid, zoals onder meer blijkt uit de huidige tentoonstelling Oog in oog. Hierin wordt een unieke verzameling mummieportretten getoond, een fenomeen afkomstig uit de Romeins-Egyptische tijd. Prof. dr. Olaf Kaper is als hoogleraar egyptologie gespecialiseerd in deze periode, en was zijdelings betrokken bij de tentoonstelling. Wat maakt deze portretten zo bijzonder? Wie zijn erop afgebeeld? En wat vertellen de relieken ons over het leven van de mensen achter de schilderijtjes? Kaper vertelt het u. Hoe onaantrekkelijker de verkoopomgeving, hoe minder sigarettenrook Nederland is op weg naar een rookvrije generatie, en ook het beleid afkomstig uit Den Haag zet daar steeds nadrukkelijker op in. Verkooppunten worden gefaseerd minder en prijzen opgedreven. Jonge doctor Tessa van Deelen bracht in haar proefschrift de tabaksverkoopomgevingen van vier grote steden en enkele rurale gebieden in kaart. Daarnaast onderzocht ze welke effecten zo'n omgeving heeft op rookgedrag en de perceptie van adolescenten op roken. Een relevant onderzoek zo aan het begin van het nieuwe jaar, met supermarkten die stoppen met de verkoop van tabak en vapes die geen smaakjes meer mogen hebben.

Dr Kelder en Co blikt terug op 2023. Het jaar van het ik, kunnen we wel stellen: de verkiezingszege is deels te herleiden naar een overtuigende stem op onszelf, Nederlanders. Wat dat moge betekenen, weet psycholoog prof. dr. Roos Vonk, die een boek schreef over het ego en het eigen gelijk.  Een stem op onszelf is vaak ook een stem tégen de ander. Migratie was een belangrijk thema in 2023: een kabinet viel erover, een partijleider haalde er zijn verkiezingszege uit. Prof. Dr. Hein de Haas is migratie-onderzoeker en reflecteert op de voor hem meest veelzeggende gebeurtenissen.  Was het dan een goed jaar voor de vrije wetenschap? Docent cultuurgeschiedenis dr. Steije Hofhuis is niet onverdeeld enthousiast: hij constateert een ideologische eenzijdigheid op universiteiten, die échte diversiteit tegenwerkt. In gesprek over de opmerkelijke politieke ontwikkelingen, Extinction Rebellion, conflict en eigen volk eerst, maar uiteraard ook aandacht voor de mooie kanten van 2023.

In deze uitzending: het jaaroverzicht van een bijzondere en verwarrend 2023. Jawel, want er vielen meer bejaarden van hun fiets dan ooit, en hoewel bestaanszekerheid Den Haag domineerde bereikte de armoede een all time low en werd graaiflatie Woord van het Jaar - maar was die er wel, die graaiflatie? Daarover te gast is hoofdeconoom van het CBS dr. Peter Hein van Mulligen. Voorts wetenschappelijk advies hoe U het gezellig houdt rond het gourmetstel, met drs. Steven Pont. De jonge dr. Pieter van Rees onderzocht het nut van het hijsen van de vlag op de Amerikaanse scholen. Wat doen de patriottische Amerikanen anders of beter met hun burgerschapschapsonderwijs?

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Daar vindt u ook andere verdiepende podcast van dr Kelder, of alleen de uitzending zelf. ---------- De zoveelste heruitvinding van het kapitalisme Samen met voormalig premier Jan Peter Balkenende deed prof. dr. Govert Buijs een poging de wetten van het kapitalisme te herschrijven. Ditmaal gestoeld op christendemocratische waarden, waarbij markt, staat en gemeenschap in goede harmonie samengaan. Heeft deze visie bestaansrecht in een samenleving die de christendemocratie steeds meer de rug lijkt toe te keren? Buijs denkt van wel en dicht de Europese Unie daarbij een grote rol toe. Echter, laten veel politieke dynamieken op ons continent nu net de kant van minder Europese samenwerking op bewegen. Hoe het tij te keren? Buijs geeft u het antwoord. Testosteron, wat heb je er aan? Vroeger had je Arnold Schwarzenegger en nu heb je de torso's van BN'ers die de voorkant van tijdschriften als Men's Health sieren. En (bijna) alle mannen willen dit. Makkelijk te bereiken met af en toe een spuitje in je bil zetten, blijkt uit de posts die je op social media kunt bekijken. Maar hebben al die hormonen wel dat juiste effect van grote spieren en meer zelfvertrouwen? Want doen die hormonen en stel dat je er te veel spuit of smeert? Psycholoog dr. Peter Bos kan uitleggen wat dat goedkope wondermiddel echt doet. En of vrouwen er ook misschien baat bij zouden kunnen hebben.  Crisis op het platteland We schrijven de roerige jaren 30. Een Amerikaanse beurskrach die zijn weerga niet kent en mondiaal gigantische gevolgen heeft. Armoede alom, zo ook in de kleine Nederlandse grensgemeente Bergh in de Achterhoek. Hoe de lagere sociaaleconomische klassen hier met de tegenslagen van die tijd omgingen, onderzocht onze jonge doctor Paul van Dun. Zoals blijkt, vallen ook uit de geschiedenis van deze ogenschijnlijk nietige gemeente belangrijke lessen voor de toekomst te trekken. Zo konden we op basis van wat zich hier voltrok de opkomst van de BBB én de toeslagenaffaire eigenlijk al van mijlenver zien aankomen. 

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Daar vindt u ook andere verdiepende podcast van dr Kelder, of alleen de uitzending zelf. --------- Liever bevriend of gevreesd? Doe je er als politiek leider beter aan je mondiale evenknieën te vriend te houden, of kunnen ze je beter vrezen? Dat laatste, aldus Machiavelli, al weet drs. René Cuperus van Instituut Clingendael dat ook vriendschappen doorslaggevend kunnen zijn in de internationale betrekkingen. Denk aan Reagan en Gorbatsjov – hun verstandhouding vormde de basis voor het einde van de Koude Oorlog. En dat is lang niet de enige intermenselijke relatie die zijn stempel op de naoorlogse geschiedenis heeft gedrukt. Ook onze eigen Mark Rutte moet het hebben van high fives en wangkussen. Wat verandert er in dit opzicht als Geert Wilders straks allicht met de scepter zwaait? De heropleving van Habermas' gedachtegoed Hoe een filosofisch boek zoals ‘De Eendimensionale Mens' van Marcuse opeens weer op een bestsellerlijst belandt en dat terwijl de stroming waartoe deze denker behoort twintig jaar geleden nog als achterhaald gold. Maar het antikapitalisme, het pro-communisme en de extreme gelijkheidsgedachte is niet alleen in onze samenleving, maar ook aan de politieke flanken weer bezig met een opmars. Wat is de oorsprong van deze filosofen uit de Frankfurter Schule en waarom verzetten zij zich tegen de populaire cultuur als de film en de popmuziek? Hoe kan het dat ze als oude, witte mannen toch een grote aanhang onder jongeren hadden en hebben? Dr. Thijs Lijster bestudeert de Frankfurter Schule aan de Rijksuniversiteit Groningen, schreef er een boek over en legt uit.  How hard can it be?  Prostaatkanker is in Nederland de meest voorkomende soort kanker bij mannen. De helft van de heren die ervoor worden bestraald krijgen erectieproblemen. Niet leuk in de slaapkamer – niet voor mannen zelf, noch voor vrouwen, zou je denken. Voor zijn promotie-onderzoek sprak jonge doctor Freek Teunissen patiënten over de impact van (het verlies van) de erectiele functie op hun kwaliteit van leven. Hoewel de erectie door deze en gene soms wat overgewaardeerd wordt, promoveerde dr. Teunissen tóch op een behandeling die uiteindelijk voor minder erectieproblemen moet zorgen. 

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Daar vindt u ook andere verdiepende podcast van dr Kelder, of alleen de uitzending zelf.  ------------ Wat schieten we op met opnieuw een klimaattop? Dit weekend wordt alweer de 28e klimaattop gehouden. Dubai vervult deze keer de rol van gastland − een gegeven dat op zichzelf al voor de nodige gefronste wenkbrauwen zorgt. Wat leveren dit soort bijeenkomsten effectief op? Tijdens de coronacrisis pleitten meerdere milieuwetenschappers er nog voor om klimaattoppen voortaan grotendeels online te organiseren. Iets met practice wat you preach. Toch vliegt de klimaatelite sinds alles weer kan en mag en masse de wereld over om opnieuw megalomane conferenties bij te wonen. Heeft dit zin? En zo niet, waar wordt op politiek gebied dan wel klimaatwinst geboekt? Dr. Marloes Beers van de Universiteit Utrecht vertelt het u. Driewerf hoera voor ChatGPT! Groot feest in de wereld van de computerwetenschap deze week. ChatGPT bestaat namelijk één jaar! Ook dr. Judith van Stegeren ziet de komst van de publiekelijk toegankelijke chatbot als een ware game changer. Los van enkele kanttekeningen − illegaal datagebruik, biases en nog zo wat − is ze vooral erg blij met de gigantische vooruitgang die haar vakgebied door de komst van ChatGPT heeft geboekt. Toch blijven er nog vele vragen onbeantwoord. Hebben dit soort modellen bijvoorbeeld invloed op het gemoed, de manier waarop mensen met elkaar interacteren of taalkundige en cognitieve ontwikkeling? En ben je gek als je er in je werkende bestaan geen gebruik van maakt, of is het misschien wel verstandig om niet gelijk toe te happen? Transgenderisme en de ethiek daaromtrent Jonge doctor Lieke Vrouenraets deed in haar proefschrift onderzoek naar ethische dilemma's die bestaan bij de wens om van geslacht te veranderen. Zijn jongeren wel in staat om zo'n grote beslissing te nemen om hormonen te slikken om zo de eerste stappen te zetten hun geslacht te veranderen? Transgenders houden de maatschappij bovengemiddeld veel bezig en wat betekent al die aandacht voor het debat? Wat zijn de grootste dilemma's? Kortom een onderwerp dat voor veel discussie zorgt, waarbij Vrouenraets bepleit dat niets doen ook een keuze is. Wat ze daar precies mee bedoelt, hoort u zaterdag.

Nederland wordt met de verkiezing rechtser Nederland wordt weer voor de Nederlanders, blijkt uit de verkiezingsuitslag van afgelopen week. Maar wat is dat voor een land dat men met de PVV voor ogen heeft en wat wil die kiezer eigenlijk? Filosoof en ethicus dr. Jelle van Baardewijk kijkt naar de politieke cultuur van Nederland nu en hoe ons land mogelijk zal worden ingericht met deze verkiezingsuitslag. Meer Nederlands op de universiteiten en zwarte piet weer terug?  IJsbaden en winterzwemmen: feit of fabel? Is het nou wel of niet verstandig om koud te douchen? En moet je altijd een dikke jas aan of juist je lichaam laten werken? En wat is de invloed op onze gesteldheid als we de verwarming een graadje lager zetten? Is dat gezond of zijn we juist daarom allemaal de laatste tijd wat snotterig? En is de Wim Hof methode nou wel of niet oké? We bespreken de invloed van lichaamstemperatuur op onze gezondheid met prof. dr. Hein Daanen. Suriname en democratie: contradictio in terminis? Onze eigen verkiezingen zijn net achter de rug, dus laten we stoppen met navelstaren en ons afvragen; hoe gaat het met de andere democratieën? Bijvoorbeeld die in Suriname? Onze jonge dr. Bharti Girjasing heeft een groot onderzoek gedaan naar de ervaringen met democratie bij de Surinamers. Waarom stemde men wel massaal op Bouterse en hoe hou je de politiek scherp in een land met weinig inwoners? 

Nog heel even om te zweven Een paar nachtjes slapen nog maar, en dan kunnen alle Nederlandse burgers eindelijk weer hun democratische plicht vervullen. Met Omtzigt aan kop dient zich de vraag aan wat NSC precies met onze samenleving van plan is. Prof. dr. Wim Voermans legt in dit kader uit wat een constitutioneel hof – een belangrijk speerpunt van de nieuwe partij – effectief zou betekenen. En wat te denken van de pensioenplannen van Pietertje? Daarover meer met prof. dr. Marike Knoef. Tot slot gaat dr Kelder met dr. Roderik Rekker het stemhokje in, hoe wordt je stem bepaald en vooral die van de jongere?  Het ondergesneeuwde Oekraïne In de verkiezingen hoort u er nauwelijks over, en ook in algemene zin blijft het de laatste tijd angstvallig stil rondom de oorlog in Oekraïne. Ten onrechte, zo vindt VVD-buitenlandwoordvoerder Ruben Brekelmans, die overigens op een niet onverdienstelijke zesde plaats op de kandidatenlijst van zijn partij staat. Misschien hangt dr Kelder dus wel met een aankomend bewindspersoon aan de lijn, mocht de VVD althans opnieuw gaan regeren. Brekelmans maakt zich met name kwaad op de halfslachtige manier waarop Europa met zijn beloftes aan Oekraïne omspringt. Het lijkt er namelijk op dat de EU niet aan het aantal van een miljoen geleverde artilleriepatronen binnen een jaar gaat komen. En dat is kwalijk, zo vindt Brekelmans, want zeker nu het conflict op de achtergrond dreigt te raken, is onvoorwaardelijke steun extra hard nodig.

Een niet doorgerekend partijprogramma ís geen partijprogramma (of toch wel?) Afgelopen woensdag presenteerden het CPB en het PBL hun doorrekeningen. Lang niet alle partijen zagen er deze keer heil in hieraan mee te werken − slechts acht leverden materiaal in. Wat zeggen die keihard getallen precies? Daarover spreekt dr Kelder een oude rot uit het vak: prof. dr. Sweder van Wijnberg, econoom aan de UvA. Doet wel of niet doorrekenen daarnaast iets met het vertrouwen van kiezers? En hoe zit het daar in algemene zin eigenlijk mee? Prof. dr. Carolien van Ham van de Radboud vertelt u meer. Tot slot: staat of valt dat vertrouwen met een sterke leider? Dat weet prof. dr. Mark van Vugt, evolutionair psycholoog aan de VU, die bovendien met de eerste resultaten van een nieuwsoortig onderzoek naar archetype leiders in de Nederlandse politiek komt. Het twijfelachtige huwelijk tussen de TU Eindhoven en Brainport Bedrijven en universiteiten die innig samenwerken, is daar eigenlijk iets mis mee? GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld vindt dat er in elk geval kritisch gekeken moet worden naar de banden tussen de TU Eindhoven en het omringende bedrijfsleven. Zijn het namelijk niet de Chinezen die een bedreiging voor onze kennisinstituten vormen, dan misschien wel de intenties van bepaalde ondernemingen. Want hoe waarborg je volledige academische onafhankelijkheid wanneer een universiteit financieel wordt gespekt door private partijen? Of is het misschien allemaal zo erg niet, en hebben universiteiten de steun van bedrijven keihard nodig om op synergetische wijze tot grootse doorbraken te komen?

Politiek = economie & ook stemmen uit het buitenland?  It's the economy, stupid In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen draait het eigenlijk maar om een ding: de economie. Want de allocatie van schaarse goederen is toch uiteindelijk wat politiek behelst. Met twee academici van de generatie die onze toekomst moet vormgeven en een oudgediende op het Binnenhof duikt dr Kelder in de economische vraagstukken die er deze verkiezingen toe doen. Want waarom rept elke partij ineens over bestaanszekerheid, is iedereen het erover eens dat vermogen zwaarder moet worden belast en moet het toeslagensysteem hoe dan ook op de schop? O, en dient er nu te worden bezuinigd of geïnvesteerd ten tijde van economische tegenspoed? Dr. Jasper Lukkezen, dr. Vinzenz Ziesemer en drs. Leonard Ornstein vertellen u niets dan de waarheid over de stand van ‘s lands economie. Maar let wel, staathuishoudkunde blijft een sociale wetenschap, waarin absolute waarheden niet bestaan. Een motie om wat stemmen te winnen Stemmen vanuit het buitenland kan niet meer, de deadline is inmiddels verlopen. Toch strijden D66 en de VVD voor een eenvoudigere manier om het Hollandse rode potlood ook buiten de landsgrenzen te gebruiken. Dat niet veel mensen dat doen, geschat wordt op zo'n 10 procent, steekt de democraat van D66 Sjoerd Sjoerdsma al jaren. Er was al eerder door zijn partij een motie ingediend en aangenomen om digitaal stemmen vanuit het buitenland mogelijk te maken, maar deze verkiezingen kwamen te vroeg. Nu moet je je op tijd aanmelden, verschillende enveloppen gebruiken en je paspoort kopiëren en natuurlijk op de hoogte zijn van de verkiezingen. Sjoerdsma wil dit anders, hoe legt hij uit. Al heeft het voor hem geen zin meer. Hij is niet meer verkiesbaar.  

Is het enkel nog conservatisme dat de klok slaat? In het kader van de verkiezingen zijn de komende vier uitzendingen niet opgebouwd zoals u van ons gewend bent. In plaats van twee losse interviews, bent u vier weken lang getuige van heuse rondetafelgesprekken met wetenschappers, over gewichtige verkiezingsthema's welteverstaan. Vandaag de aftrap, met als hoofdonderwerp: conservatisme. Want hoe conservatief zijn de Lage Landen precies? En wordt de hang naar behoudendheid sterker nu er velerlei crises wereldwijd welig tieren? Dr Kelder gaat erover in gesprek met historicus dr. Geerten Waling, financieel geograaf prof. dr. Ewald Engelen en dr. Mariken van der Velden, van huis uit politicoloog. Waar de eerste twee zich los van hun niet te benijden expertise geregeld bedienen van conservatieve standpunten, is de derde er met name voor de politicologische duiding.

We zullen moeten vergroenen, maar kunnen we dat alleen door onze economie te stimuleren en daardoor zuinigere producten te ontwikkelen? Een auto is immers door de jaren heen ook steeds spaarzamer geworden qua brandstof.  Of moeten we juist alles minder, want we hebben wel zuinigere auto's in de straat, maar ook steeds meer en dan schieten we er per saldo toch niets mee op. 'Groene Groei' of 'Degrowth'?  U hoort een speciale uitzending in samenwerking met de VPRO (met tevens de prettige stem van Eric Arends) en te gast zijn dr. Guus Dix (UTwente), prof. dr. Barbara Baarsma (UvA) en dr. Maarten Boudry uit Vlaanderen.

Hoe terroristisch zijn wij Nederlanders? Hamas, de democratisch gekozen partij van de bezette gebieden heeft de afgelopen 7 dagen dood en verderf gezaaid, maar blijft geliefd in het Midden-Oosten alsook in Europa. Hoe zit deze organisatie in elkaar en wie helpt die Palestijnen met de lege portemonnee aan wapens, graafmachines voor de tunnels en verdere uitrusting? Zijn het de tentakels van Iran en Qatar en wat betekent dat voor de internationale onderhandelingstafel? Drs. Soumaya Sahla promoveert in Leiden op de invloed die Aristoteles had op het werk van de islamitische filosoof Al Ghazali (Rechtsfilosofie). Zij is deradicaliseringsexpert bij de denktank van de gemeente Amsterdam genaamd 'Contra Extremisme Radicalisering' en is lid van 'Thematisch Netwerk Migratie Integratie VVD'. Wat bezielt de man? Moord, oorlog, vechtpartijen en voetbalhooliganisme. We hebben het bij geweldplegingen graag over de religieuze groep waartoe de dader behoort, over huidskleur, over afkomst. Maar de grootst gemene deler is toch echt de penis. Een gesprek over geweld is per definitie een gesprek over mannelijkheid. Als we de wereld een veiliger plek willen maken, is het hoog tijd dat we dat gesprek gaan voeren. Wat bezielt de man? Dr. Maaike Meijer beziet de man met mededogen en heeft zo haar ideeën. Winst in Nederlands-Indië De winst van tabak, olie en suiker uit voormalig Nederlands-Indie. Was dat nou wel zo slecht voor, zoals het zo fijntjes heette, ‘de inlanders'? Jonge doctor Mark van de Water promoveerde in Leiden op de bijdrage die het koloniale systeem bood aan de opbouw van Indonesië.  

Meer of minder democratie Met de verkiezingen op komst is een nieuwe bestuurscultuur vooralsnog de grootste belofte. Maar hoe moet die eruit komen te zien? Willen we meer of minder democratie? En is zo'n referendum dat nu bijna door de Eerste Kamer heen is wel echt verstandig? Het kan vooral beter, denkt hoogleraar vergelijkende bestuurskunde prof. Dr. Frank Hendriks. Hij vergeleek democratieën op internationale schaal en kent de zin en onzin van een systeem waarin iedereen maar mag meebeslissen. De kip: lobby of lekker? Dr Kelder duikt in de jonge geschiedenis van het meest veelzijdige stukje vlees: de plofkip, de chloorkip, of simpelweg de vleeskip. Deze gemaltraiteerde versie van het scharrelende verenbeest wist het in tachtig jaar bestaanstijd te schoppen tot het meest gegeten dier ter wereld. Een twijfelachtige eer. Is dat lobby, of gewoon onweerstaanbaar lekker? Dat en meer bespreekt uw gastheer met Dirk-Jan Verdonk, die het boek ‘De Ontplofte Kip' schreef.

Liever ziek dan duur? De zorgpremie gaat omhoog en onze zorguitgaven bedragen met 108 miljard, ruim een kwart van de overheidsuitgaven. Is de marktwerking in de zorg mislukt? Hoe stoppen we deze trend? Wie is bereid om de toegankelijkheid of betaalbaarheid van de zorg te verkleinen, om te voorkomen dat de kwaliteit van de zorg gelijk blijft? Gezondheidszorgeconoom Xander Koolman ontrafelt de zorguitgaven. De grootste kostenposten waar iets aan te doen is, zijn ouderenzorg, jeugdzorg en ggz. Niet bepaald populaire onderwerpen om in te snijden tijdens verkiezingstijd.  Spinoza, de eerste atheïst Oktober is Spinozamaand - Spinoza is de denker die in Amsterdam werd geboren en de standaardwerken als de Ethica schreef. De man van Portugees Joodse komaf legde de basis voor de Nederlandse gedachte over tolerantie en het ‘vrije denken'. Wie was deze filosoof en hoe zien we zijn denkrichting terug in ons dagelijks leven en in onze politiek? Prof. dr. Ronald van Raak, de Erasmiaanse wetenschapper verbonden aan de gelijknamige universiteit, heeft de net verschenen biografie (ruim 1100 pagina's) van de Britse historicus Jonathan Israel gelezen en geeft uitleg.  Dik, dikker, dikst We maken dagelijks tweehonderd keuzes over wat we eten. Hoe kunnen we dat sturen richting gezondere alternatieven? Jonge dr. Sanne Djojosoeparto onderzocht welke beleidsmaatregelen overheden in Europa en Nederland aannemen om onze voedselomgeving zo aan te passen dat het gezond gedrag bevordert, en is kritisch: in Nederland hebben de maatregelen grotendeels een zwak tot zeer zwak effect. In dr Kelder en Co legt ze uit waarom maatregelen als een suikertaks wél doel treffen.

Wat weten ze zeker over bestaanszekerheid? Politieke partijen buitelen over elkaar heen om de ‘bestaanszekerheid' van de Nederlanders te waarborgen waar deze week tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, door de Kamer, weer een paar miljard extra naartoe werd geschoven. Politici baseren zich onder andere op de cijfers van de Commissie Sociaal Minimum, die vlak voor de miljoenennota het eerste deel van hun rapport publiceerde. Voor aanbevelingen hadden ze te weinig tijd - die verschijnen binnenkort. Hoogleraar empirische analyse van sociale en fiscale regelgeving prof. dr. Koen Caminada, verbonden aan de Universiteit Leiden, is lid van de Commissie Sociaal Minimum. Het aanvragen van toeslagen wordt volgens Caminada nu als een risico gezien: krijg ik het of niet, en als ik het krijg, moet ik het dan later weer terugbetalen? ‘Mensen moeten een risicovrijer-bestaan krijgen', vindt Caminada. Maar hoe en wie gaat dat betalen?  Online hackers hoeven niet naar school Online doen jongeren alles wat we van hen op school verwachten: ze leren, oefenen en werken samen. Dr. Zowi Vermeire van de Universiteit Utrecht promoveerde op het onderwerp hoe jongeren zichzelf online vaardigheden aanleren. Ze keek naar leergemeenschappen op YouTube, Twitch en TikTok en heeft ontrafeld dat jongeren die niet graag naar school gaan, wel veel online kunnen leren. Hoe werkt zo'n TikTok-school, wat kan het reguliere onderwijs hiervan leren en wie houdt toezicht op het 'lesmateriaal' en de 'leraar' in die online communities?  Mooi Nederland Hoewel het niet opschiet met de bouw van nieuwe woningen is prof. dr. Paul Hekkert van de TU Delft vooral blij dat het doel is om een ‘Mooi Nederland' neer te zetten. ‘We vinden dingen het mooist die met een minimaal ontwerp een maximale uitwerking hebben.' Maar wat is schoonheid? Kunnen we esthetiek met een bepaalde theorie vaststellen? En waarom vinden we lelijke dingen zoals het frietkot, Hoog Catharijne en skipakken uit de jaren ‘80 opeens weer prachtig? Hoe werkt dat in ons brein? 

Het mag wel een paar miljard minder De afgelopen jaren is er door het kabinet met geld gesmeten, een klimaatfonds hier, een stikstof fonds daar, nog wat hulp bij corona en natuurlijk moeten we het innovatiefonds niet vergeten. Maar het gratis geld schijnt nu toch echt op te zijn met de stijgende rente en de berekeningen van de deze week verschenen Studiegroep Begrotingsruimte zijn niet mals. Als we zo doorgaan bouwen we een enorme schuldenlast voor de volgende generatie op. Prima, dan zijn we er toch niet meer?! Of moeten we toch eens luisteren naar die economen die tegenwoordig vrij eensgezind zijn. Wonderbaarlijk, en dat in tijden dat het politieke speelveld dat juist niet is en bijna uit de voegen barst door de polarisatie. Help, prof. dr. Bas Jacobs, hoogleraar Overheidsfinanciën, hoe pakken we dit aan?  Geniaal of gek? De biografie van Elon Musk (geschreven door Walter Isaacson) laat een man zien die een uniek succes is, en tegelijkertijd kampt met trauma's en asperger. Musk is niet het enige genie met een steekje los. Steve Jobs en Bill Gates hebben ook autisme. Winston Churchill en Abraham Lincoln kampten met depressies. En Bart Chabot en Pierre Wind zijn notoire ADHD'ers. Zijn zij ondanks of dankzij zijn psychische aandoening succesvol? Psychiater prof. dr. Jim van Os beschouwt geestesziekten liever als ‘mentale variatie', die je heel goed in je voordeel kan gebruiken.  De schadelijke werking van licht Bepaalde moleculen vallen uit elkaar als ze botsen met licht. Dit kan gebruikt worden om water te zuiveren, maar het kan er ook voor zorgen dat voedingsstoffen afgebroken worden of dat kunstwerken vervagen. Jonge dokter dr. Iris Groeneveld onderzocht hoe deze fotodegradatie precies werkt. Want als we niet weten hoe het werkt, kunnen we kunst nooit beschermen tegen lichtschade.  Een oplossing tegen het woningtekort: Krotbelasting  De Belgen proberen leegstand tegen te gaan met zogenaamde ‘Krotbelasting', een belasting op leegstaande panden. Nederland kent een vergelijkbare verordening in 16 gemeenten. Wat Sandra Beckerman (#2 op de SP-lijst) betreft zou dit landelijk ingevoerd moeten worden. Hoe flink hoog moet die belasting eigenlijk zijn voor de vaak flamboyante huisjesmelkers en wie gaat dat allemaal controleren of de gordijnen te lang dicht blijven? 

Hoe corrupt is Nederland?  Hebben we net een week achter de rug van een parlementaire enquête over Fraude-aanpak en wat we nu opnieuw hebben gehoord is dat onze fraude-aanpak verre van goed is. Maar toch staan we hoog op de lijst van de corruptie-index. Klopt dat dan wel? En waarom staat Denemarken altijd bovenaan? Hoe gaat het met Oekraïne en hun strijd tegen omkoping nu de minister van Defensie is ontslagen? Prof. dr. Ronald Kroeze, verbonden aan de Radboud Universiteit doet hier al jaren historisch onderzoek naar en legt uit.  Zwarte gaten, je ziet ze nauwelijks, maar ze zijn er wel Je kunt je heel klein voelen als je leest over de laatste wetenschappelijke publicaties over ons universum en de mysterieuze zwarte gaten. Onze jonge dr. van dienst, Lieke van Son gaat ons uitleggen dat die zwarte gaten helemaal niet zo uitzonderlijk zijn, maar dat je ze als een soort chemisch fabriekje moet beschouwen. Zonder een zwart gat is er echt niets. En als ze op elkaar botsen, kun je dat zelfs horen op aarde.  Laat je niet influencen Ook in de rij gestaan tijdens de vakantie bij bijzonder bakkertje of parfumwinkel die je op social media ‘toevallig' voorbij zag komen? Hoe werkt dat, die sluikreclame en dat ge-influence op social media? En hoe invloedrijk is TikTok eigenlijk, het Chinese bedrijf waar de Tweede Kamer zich deze week over heeft laten bijpraten? Dr. Ini Vanwesenbeeck is communicatiewetenschapper en  weet alles over de mom- en fitfluencer. 

Het politieke belletje Dat in de Europese Unie sprake is van een ondoorzichtige banencarrousel werd afgelopen week maar weer bewezen. Zonder enige vorm van transparantie bleek het ineens Wopke Hoekstra te zijn die door de regering naar voren werd geschoven als kandidaat om Timmermans' plek in de Europese Commissie op te vullen. Volt Tweede Kamerlid Laurens Dassen vindt het een kwalijke zaak dat het parlement hier van tevoren niet beter over is geïnformeerd. Bovendien heeft hij zijn twijfels bij Hoekstra als persoon, die in Europa nu niet bepaald te boek staat als verbinder. We gaan er met zijn allen aan De berichtgeving omtrent het weer was deze zomer opnieuw om défaitistisch van te worden. Bosbranden en modderstromen wisselden elkaar af, en ondertussen staat het orkaanseizoen alweer voor de deur. Om nog maar te zwijgen van al dat natuurgeweld waar we uiteindelijk helemaal niet tegen op gewassen zijn (lees: vulkaanuitbarstingen, aardbevingen, tsunami's en nog zo wat). Prof. dr. Maarten van Aalst bekleed als hoogleraar natuurrampen de perfecte leerstoel om ons een beetje licht in deze donkere tijden te verschaffen. O, en daarnaast schijnt hij ook nog iets bij ons landelijke weerinstituut in De Bilt te doen. Betaalbare zorg, het kan best wel Onze jonge dr. van dienst heeft de zorg zorgvuldig (...) bestudeerd en kwam tot de conclusie dat het wenselijke systeem van ‘waardegedreven zorg' niet altijd goed functioneert. En dan is dat nog mild uitgedrukt. Want krijgt de patiënt wel de behandeling die zijn of haar leven verbetert? En wat gaat er schuil achter dat jargon van zorgmanagers, ziekenhuisbestuurders en verzekeraars? Gijs Steinmann van de Erasmus Universiteit zocht het uit.  Je karakter of je leven! Dr. Edwina Hagen is expert op gebied van karaktermoord. Als cultuurhistoricus ontdekte zij dat dit fenomeen reeds eeuwen voorkomt, al wordt het pas sinds de jaren ‘80 van de vorige eeuw als zodanig geoormerkt. Voorspellen is iets waar Hagen zich, zoals een waar historicus betaamt, niet graag aan waagt. Toch ziet ze in de aanloop naar de komende verkiezingen ontwikkelingen die op zijn minst de schijn van pogingen tot karaktermoord wekken. Zo wordt Frenske door rechts geframed als autoritair figuur die bovendien de campagne van het GroenLinks-PvdA-verbond met wachtgeld uit Brussel spekt, en is tegen Pieter Omtzigt al geruimere tijd een fluistercampagne gaande. Wanneer leiden dergelijke aantijgingen tot succes en wanneer niet? Hagen neemt ons mee op een reis door heden en verleden.

Het politieke belletje “Hoe zit het nou met die F-16's voor Oekraïne” vragen Kamerleden zich af, zo ook Alexander Hammelburg van D66. Zijn eigen minister Ollongren werd deze week weinig concreet over wanneer de vliegtuigen worden verscheept en hoeveel er nou eigenlijk naar het front gaan. Meer duidelijkheid wil Hammelburg, maar waar ligt voor hem de grens van hulp aan Zelensky? Of sturen we onze nieuwe F-35 er gelijk achteraan?   Omtzigt, wie stemt daar eigenlijk op?  De partij waar iedereen op zat te wachten, Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt is nog geen week geleden aangekondigd. Als je naar de peilingen kijkt, lijkt dat wel zo met zo'n 46 virtuele  zetels. Wat bedoelt Omtzigt eigenlijk met zijn streven naar Goed Bestuur (let op de hoofdletters!) en is dat wel zo wenselijk? Van welke partijen pakt hij de kiezers af? En wat gaat de jongere kiezer doen die voor het eerst mag stemmen? Te gast is politicoloog dr. Roderik Rekker van de Radboud Universiteit die onderzoek doet naar kiesgedrag.  Innoveren kun je leren Wie bedenkt er nou zoiets als een vaatwassser of een ruitenwisser? Wanneer denk je, dit kan anders en vooral, makkelijker? Onze jonge dr. van dienst, dr. Max Mulhuijzen heeft zich verdiept in deze vraag en gekeken hoe dat creatieve proces verloopt. Heb je een kantoor nodig en een goed team? Of werkt de uitvinder beter thuis aan de keukentafel aan de innovatie?  Kringlooplandbouw - Toekomst - Kringlooplandbouw - Toekomst Het wordt al jaren gezegd en is ook in ons landbouwbeleid opgenomen, de kringlooplandbouw. Wat je oogst aan mineralen, stop je ook weer terug in de grond. Zo blijft alles in balans en gezond. Het klinkt alleen makkelijker dan je denkt, en het is ook niet de goedkoopste oplossing. Volgens prof. dr. Imke de Boer van de WUR  moeten we hard ons best doen om toch deze kringloop aan te zwengelen. Groen gras, tevreden dieren en dan ook een gelukkige boer? Alvast wat tips voor het nieuwe kabinet. 

Met nieuwe verkiezingen in aantocht buigen we ons over lobbyisten, want wie is er eigenlijk de baas: bedrijven, burgers of buitenlui? Met prof. dr. Caelesta Braun. Voorts, alles wat u altijd al over ons nationale symbool, de koe, wilde weten maar niet durft te vragen nu die bonte strontmachines het gedaan hebben. Met kunstenares dr. Marleen Felius. Daarnaast jonge doctor Willemke Stilma over buikligging op de Intensive Care en een belletje met GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee  over de minderbedeelden.

Hebzucht, hoogmoed, lust, afgunst… Aan de hand van de zeven zonden analyseert Appelo de hel die wij op aarde gecreëerd hebben, die de Tweede Kamer heet. Verder wenden we de steven richting Rusland: zijn de sancties aan het adres Russische oligarchen wel zo'n straf? Het verhaal doet de ronde dat de fabrieken die wij achterlaten  cadeau worden gedaan aan kleptocraten. Met mr. Heleen over de Linden, is gespecialiseerd in sancties en weet hoe dat zit. Jonge doctor Anne de Munter weet hoe moeilijk het is om gereformeerden zich te laten vaccineren, maar er is hoop. 

Met de Wageningse prof. dr. ir. Nico van den Brink duikt dr Kelder in de milieutoxicologie en stuit op allerlei effecten in zoogdieren en vogels waar we nog maar weinig van weten. Als het aan prof. dr. Jan Bransen ligt, stoppen we overal per direct  met het toewijzen van het predicaat cum laude. Laat mensen zichzelf beoordelen!  En socioloog dr. Kjell Noordzij wisselde voor zijn promotieonderzoek van gedachten met tal van praktisch geschoolden. Veel van hen bljken een grote afstand tot de Haagse politiek ervaren.

Een wolkendoctor voor al uw klimaatkwaaltjes Terwijl Nederland gebukt gaat onder een sluier van miezer en grauwigheid, kan de hitte in Zuid-Europa voorlopig niet op. Stel je voor dat je in die temperaturen moest werken, je zou er warempel eerder van met pensioen gaan. Afijn, deze week geen Noord-Zuid tegenstellingen bij dr Kelder, maar oplossingen, voor het klimaatprobleem welteverstaan! Prof. dr. ir. Herman Russchenberg blijft in dat opzicht graag weg bij alle doemscenario's. Dit is gezien zijn professie misschien ook niet zo gek, want hij houdt zich bezig met climate engineering: manieren waarop we het klimaat zo kunnen sturen dat opwarming wordt tegengegaan. Wat is de potentie van het nabootsen van vulkanen, het witter maken van wolken en het opspuiten van de Noordpool? Russchenberg weet er alles van. Met uitsterven bedreigd: de onafhankelijk denker In een wereld waar we allemaal hetzelfde moeten vinden, heeft de autonome denker het moeilijk. Als hij daar überhaupt nog in voorkomt. Hoe zou een zelfdenker als Karel van het Reve zich staande hebben gehouden, in tijden van woke geweld en cancel culture? Die vraag ligt voor aan zijn nieuwe biograaf, de historicus dr. Willem Melching. Het failliet van de faillissementsprocedure Een faillissement is op zichzelf al vervelend genoeg, maar spelen er maatschappelijke belangen mee, dan krijgt het een extra rauw randje. In dergelijke situaties vindt dr. Erik de Kloe dat zowel schuldeisers als andere betrokkenen hun zegje moeten kunnen doen. Vooralsnog ligt de verantwoordelijkheid tijdens dit proces in Nederland hoofdzakelijk bij de curator en de Kloe pleit ervoor dat meer stemmen gehoord worden. Nu is de hamvraag natuurlijk: in hoeverre dient VanMoof het maatschappelijke belang? Dr Kelder houdt daar zo zijn eigen visie op na, maar vraagt het vandaag liever aan iemand die ervoor heeft doorgestudeerd.

Polymeren of polyminderen?  De plastic berg blijft groeien, ook al hebben we sinds 1 juli een plastic tax en zijn de wegwerprietjes al verbannen. Hoe gaan we om met dit product? Vervangen met papier of glas is niet altijd ideaal en zeker niet altijd zo milieuvriendelijk. Maar recyclen is met meer dan 20 verschillende soorten blijft lastig. Hoe hou je plastic gebruik en verbruik economisch rendabel en vooral, hoe maak je van recyclen een winstgevende handel? Wat kunnen we leren van landen als Japan? Econoom en afvaldeskundige prof. dr. Raymond Gradus licht toe.  Wat zegt u? Schizofrenie? Ruim 1% van de wereldbevolking lijdt aan schizofrenie. Deze psychische stoornis is niet altijd even makkelijk te herkennen, maar onze jonge dr. van dienst genaamd Janna de Boer (RuG) heeft een methode ontwikkeld waarmee ze via taalanalyses schizofrenie sneller herkent. Hierbij heeft ze gebruikgemaakt van de nieuwste technologie zoals Machine Learning (vergelijkbaar met ChatGPT). Via iemands spraakgebruik kun je dan ook sneller constateren of er een terugval naar een psychose plaatsvindt.  Vuilnis weggooien, ook dat kun je leren Ergert u zich ook zo aan alle rommel op straat? Waarom is het zo moeilijk voor al die mensen om naar de prullenbak te lopen? Of iets ín de bak te gooien, in plaats van ernaast? U gelooft het vast niet, maar dit gedrag is allemaal wetenschappelijk te verklaren. En nog beter, het is ook nog te sturen. Prima wetenschap waar we graag iets van opsteken. De geleerde dr. Kees Keizer praat ons bij. Nu maar hopen dat de vuilniswagen die elke week dwars door onze uitzending heen rijdt en bezemt, een ommetje maakt. 

Hoe verder na 13 jaar Rutte? Wie volgt Hoekstra en Kaag op? Zal zich de komende maanden een tweestrijd ontwikkelen tussen Dilan en Lientje? Of zullen er nieuwe partijen herrijzen zoals die van de volksheld Pieter Omtzigt?  Te gast zijn drie Binnenhof-watchers (al zit het kabinet de komende vijf jaar een ruime kilometer verderop) die hun blik werpen op de afgelopen week. Wie zag het afscheid van dit kabinet en Rutte aankomen en is dit handig getimed of was het nu echt klaar met 'onze man met de appel op de fiets'?  Prof. dr. Wim Voermans zei het een paar maanden geleden al, toen Rutte te gast was bij de opname van de Jortcast, dat het voor elke langzittende Nederlandse premier erg lastig is om afscheid te nemen en dat dit altijd lelijk en abrupt gaat. Hoe lelijk was dit? Ligt het mes nog in de keukenla of is het in iemands rug geëindigd? Prof. dr. Ronald van Raak (oud Eerste en Tweede Kamerlid namens de SP) kijkt graag veel verder terug. Wat zijn onze Erasmiaanse waarden in Nederland? Heeft dit huidige kabinet eraan voldaan? En wie is het werkelijke politieke talent? Dr. Geerten Waling volgt het huidige Haagse kritisch vanuit zijn functie als columnist voor EW Magazine. Waarom nu zo lyrisch over alle vertrekkende kopstukken van de coalitiepartijen zoals Kaag? Want echt bewezen hebben ze zich ook niet, meent deze historicus. Laat je niet vangen in dat web van de gehaaide spindoctors, waarschuwt Waling. De campagne is in ieder geval goed van start gegaan en wij bij dr Kelder en Co blikken terug en vooruit over hoe het ons verging en vergaat met en zonder Rutte, met de nieuwe bestuurscultuur, nieuwe partijen en mogelijke nieuwe coalities. 

Deze week presenteert Rosanne Hertzberger en te gast zijn dr. Mariken van der Velden, verbonden aan de VU en is gespecialiseerd in politieke communicatie. Wat hebben we de afgelopen 24 uur aan communicatie gezien?  De jonge dr. Marcello Aspria weet alles over medische patiendossiers en hoe die de afgelopen 15 jaar in de file stonden op de digitale snelweg.  En hoe zit ons leven in elkaar? Dat kan (niet) verklaart worden door de kwantum mechanica dat bewijst dat een deeltje op twee plekken tegelijk kan zijn. Wat zegt dat over ons wereldbeeld en over ons omniversum? Met natuurkundige prof. dr. ir. Tjerk Oosterkamp van de Universiteit Leiden. 

Wat Rutte mee moet nemen uit Afrika Afgelopen week was Mark Rutte op migratietournee door Afrika. Maar welke deal zou hij eruit moeten slepen? Prof dr. Barbara Baarsma, econome en verbonden aan de UvA heeft met haar denktank een rapport geschreven over migratie in Nederland. Zonder nieuwe Nederlanders zal ons land vergrijzen en vastlopen. Maar wie moet hier dan wonen en kun je selecteren? En moeten we die vurig gewenste ‘groene groei' wel willen? Morgen staan de actievoerders klaar bij Tata Steel, zij willen zogenaamde degrowth, volgens Baarsma onmogelijk en onhoudbaar.  Morele vragen op de werkvloer Hoe bespreek je morele vraagstukken op de werkvloer? Denk dan bijvoorbeeld aan uiteenlopende onderwerpen zoals wat seksueel grensoverschrijdend gedrag is, maar ook of je wel of niet meewerkt aan dierproeven. Dit soort dilemma's zijn niet altijd makkelijk bespreekbaar binnen een bedrijf waarin iedereen andere belangen heeft in een productieproces. Hoe pak je dat aan? Onze jonge dr. van dienst, Henriette Bout heeft daar jarenlang onderzoek naar gedaan bij Nyenrode en legt uit.  De boze, witte man Er ligt een week van boze, witte (oude) politici achter ons. De een gooit het bijltje erbij neer en de ander doet nog een verwoede poging bovenop de rots te blijven zitten. Waarom gedragen die mannetjes zich zo? Waarom al dat geschreeuw en al die intimidatie? Volgens prof. dr. Mark van Vugt is dit gedrag te verklaren vanuit de evolutie. Maar belangrijker, is het af te leren? Of gaan de vrouwen dit gedrag ook overnemen? En nu we het toch over vrouwen hebben, een ander ding dat Mark ook heeft onderzocht samen met een groep internationale onderzoekers, waarom vrouwen tegenwoordig geen kinderen meer willen en wat dat betekent voor de wereldbevolking. Ook dat pogen we te bespreken.

We hebben er weer een crisis bij! Hoe leuk is dat?! ‘De geschiedenis is ten einde' concludeerde de socioloog Fukuyama in de jaren ‘90 in zijn gelijknamige boek. Little did he know dat één generatie na de ineenstorting van de communistische wereld nu, een paar decennia later, ook de liberaalkapitalistische orde in haar voegen zou kragen. Althans, dat constateert filosoof dr. Ad Verbrugge in zijn nieuwe boek De Gezagscrisis. In dr Kelder en Co legt hij uit hoe de overheid deugdelijkheid en rechtvaardigheid door de jaren heen steeds meer plaats maakten voor marktachtige systemen, met een toeslagenaffaires en andere crises van dien. Het geheim van de hamstrings De topsport wordt sinds jaar en dag geteisterd door sportblessures en dat moet afgelopen zijn. Niet zelden is overbelasting de oorzaak van een blessure. Waarom zijn onze meetmethoden van spierbelasting middeleeuws en weten we er nog altijd te weinig van? Jonge doctor Erik Wilmes brengt daar verandering. Voor zijn promotie-onderzoek verwerkte hij kleine beweegsensoren in de kleding van topsporters, om de bewegingen van lichaamsdelen nauwkeurig te kunnen meten. In dr Kelder en Co deelt hij zijn conclusies. Seks in tijden van toenemende singles, doen we het nog wel?! Over een aantal jaren hebben we evenveel singles in Nederland als stelletjes. Dat kan natuurlijk allemaal, maar wat betekent dat voor onze seksualiteit, doen we het nog wel met elkaar en genieten we er dan net zo veel van als het echtpaar dat al 25 jaar huis, haard en bed deelt? Seksuologe dr. Marieke Dewitte van Maastricht University doet onderzoek naar hechtenis en seksuele opwinding. Ze legt uit en geeft ook nog wat tips. Altijd handig. 

Een gebedsgenezeres die claimt autisme, adhd en nog zo wat kwalen te kunnen uitdrijven. Gevolg: kotsende kindjes, dus kan dat zo maar? D66-Kamerlid Rens Raemakers vindt van niet. Verder hebben we het over de haat die vrouwen in de politiek treft met Liza Mügge, en schuift brigadegeneraal dr. Han Bouwmeester aan om ons bij te praten over de oorlog en die prive-legers die daar te keer gaan.

Het klimaat redden is nu aan de rechters Aan de vooravond van Shell's hoger beroep in de ‘klimaatzaak van de eeuw' en in een tijd waar voor het eerst een bank voor het gerecht wordt gesleept (te weten: BNP Paribas) vraagt dr Kelder zich af: kunnen wij in een wereld waar overheid en bedrijfsleven het af laten weten, dan op de rechter vertrouwen voor het tegengaan van klimaatverandering? Mr. dr. Tim Bleeker doceert milieuaansprakelijkheidsrecht aan de Vrije Universiteit en ziet zijn vakgebied groeien en groeien. Straks is de klimaatjurist niet meer weg te denken uit de wereld - als die er nog is, tenminste. De belangen van de designerbaby's Nu we toch echt zelf de wensbaby kunnen creëren die we willen, in een reageerbuis, rijst de vraag: hoe zit het met de belangen van dat kind, dat nog niet bestaat? Want wie bepaalt of je een leven mag opzadelen met slechts één genetische ouder? Of juist drie? En als het dan in het belang van het kind is om niet te bestaan, wordt dan niet het kind de noodzakelijke eigenschap (namelijk ‘bestaan' in de toekomst) ontnomen om belangen te hebben? Dr. Lisette ten Haaf is jurist en expert in de biotechnologie en bedacht een nieuwe benadering van dit paradoxale probleem.  Drugs tegen depressie Als het aan de onderzoeker dr. Levi van Dam (UvA) ligt, gaan alle jongeren met PTSS aan de MDMA. Werd er vroeger in de jaren '60 en '70 nog wild geëxperimenteerd met partydrugs in de psychiatrie, tegenwoordig is dat uit den boze. Zonde, vindt deze orthopedagoog, want psychedelica hebben zo veel meer te bieden dan die impuls om de hele nacht te hakken en housen. Je kunt je er ook blijkbaar gelukkiger door voelen, blijkt uit onderzoek en dan op een ander niveau dan iedereen in de club maar willen knuffelen. Samen met voormalig dancefeest-ondernemers Duncan Stutterheim en Wouter Tavecchio (onder de naam Make MDMA Medicine (https://makemdmamedicine.nl/#research)) poogt hij Nederland de voortrekkersrol te geven waar onderzoek van psychische hulp met MDMA aan jongeren plaats zal vinden. Zeg maar, verruim je geest op een positieve manier. 

Omdat vaste presentator dr Kelder schoenen aan het passen is in Italië, neemt zaterdag een echte doctor de honneurs waar. Prof. dr. Maarten van Rossem geeft leiding aan de gesprekken.  Hollands welvaren aan het wegvaren?  Nederland was ooit het land van onder meer de grote gasbel, het gefortuneerde Unilever en het puissant rijke Shell. Nu hebben we bijvoorbeeld het florerende Veldhoven. Wordt ASML de levensader van Nederland, zorgen allerhande geopolitieke ontwikkelingen ervoor dat ons rijke landje alle zeilen economisch moet bijzetten en wat is de rol van Nederland op het internationale speelveld? Hoogleraar internationale economie, prof. dr. Steven Brakman (RUG) vertelt hoe de Nederlandse economie zich na de oorlog ontwikkeld heeft en richt zijn oog ook op de toekomst.  De gans is het nieuwe stikstof voor de boer Stikstof, D66, Frans Timmermans, Christianne van der Wal. De boeren zijn de laatste jaren geconfronteerd met ontwikkelingen die hen niet zinden. Tot overmaat van ramp brengt onze jonge doctor een ander probleem voor agrariërs aan het licht. De grazende gans. Jonge doctor (bijna dan) Nelleke Buitendijk hoopt aankomende week te promoveren aan de Universiteit van Amsterdam. Haar proefschrift gaat over ganzen die oogsten verpesten.  Ideale ideologie Politiek filosoof prof. dr. Govert Buijs, die verbonden is aan de Vrije Universiteit, vertelt welke ideologieën er na de Tweede Wereldoorlog rondwaarden in Nederland. Vervolgens probeert hij te schetsen wat die ideologieën betekenden voor het denken over bijvoorbeeld politiek en economie. Wat zorgde voor Europese eenheid en is die eenheid nu aan het afbrokkelen? Binnenkort verschijnt er ook een boek dat Buijs samen met oud-premier Jan Peter Balkenende heeft geschreven. Dit boek gaat over de toekomst van de Europese markteconomie. Dus ook met Buijs wordt er in de glazen bol gekeken. 

Nu echt het einde van het werkende leven dankzij nieuwe robots? Tips om gelukkig te worden en te blijven. En de een zijn dood is de historicus zijn brood.  Tot slot bellen we met een Tweede Kamerlid over Turkmenistan.  Stop met werken! Nu Chat GPT op bijna elke thuis pc is geïnstalleerd, gaan we dan nu echt stoppen met het zware denkwerk? En wanneer wordt de fysieke arbeid overbodig? Naast Elon Musk en Bill Gates waarschuwt ook onze prof. dr. Mark Levels van de Universiteit Maastricht voor de grote gevolgen van robotisering. Help, professor, nooit meer werken, is dat leuk? En hoe moeten we onze maatschappij inrichten?    Geluk zit in hele kleine dingen We leven in een maatschappij waar geluk voor iedereen bereikbaar lijkt te zijn. Doe de juiste mindfulness cursus of laat de juiste operatie uitvoeren en je kunt baden in endorfine. Maar werkt het wel zo? Is dat gelukzalige moment of liever nog, langere periode haalbaar voor iedereen? Heb je soms gewoon genetisch domme pech dat vrolijkheid en tevredenheid nauwelijks in je leven ontspruiten? Geluksprofessor Meike Bartels van de VU te Amsterdam kan je uitleggen hoe iedereen toch gratis geluk kan vinden.    Dood aan de Amsterdamse grachten Tegenwoordig denken we in kloven, van regio tot platteland en van hypergezond tot morbide obese. En die scheidslijnen kunnen dan ook nog in kaart worden gebracht. Maar hoe zat dat vroeger, in de 19e eeuw? Was die sociale kaart ook zo helder en duidelijk? Jonge dr. Owen Lammertink deed onderzoek naar de doodsoorzaken van de bewoners van Amsterdam in die periode. De conclusies die daaruit getrokken kunnen worden, zullen je verbazen….

Basisinkomen Toeslagen aanvragen, toeslagen terugbetalen, toeslagen toch rechtmatig verkregen blijven te hebben, toeslagen en compensatie aanvragen. Wie snapt het nog? Schaf alles af en voer een basisinkomen in. Het kan - zeggen ze. In gesprek met prof. dr. Marcel Canoy over een gulle overheid. Een duwtje in de goede richting De mens wordt een rationeel wezen geacht, maar in de praktijk blijken we niet altijd slimme keuzes te maken. In zijn proefschrift legt dr. Tom Bouwman uit hoe nudging kan bijdragen aan het beschermen van consumenten bijvoorbeeld bij het doen van aankopen, zonder afbreuk te doen aan hun autonomie. Je moet het allemaal immers helemaal zelf weten. Échte Nederlanders Koningsdag zit erop en mocht dat als jaarlijkse dosis Nederlandsheid niet afdoende zijn, kunt u zich vast verheugen op Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. Broodnodig voor ons verdeelde land! Tenzij u juist walgt van alles wat nationale identiteit ademt, dat vulgaire construct dat slechts uitsluiting en discriminatie bewerkstelligt. Prof. dr. Will Tiemeijer uit waarom mensen behoefte hebben aan een gezamenlijk verhaal, en hoe we dat verhaal vorm zouden kunnen geven. 

Chatten met Chat GPT, slim of best dom?  Alle kinderen en pubers hebben de hele week gechat met de nieuwe bot van Snapchat, een app die door meer dan 4 miljoen Nederlanders wordt gebruikt. De bot deed geloven dat het een echt persoon was en gaf menselijke antwoorden, inclusief geflirt. Voor de iets oudere generatie, de studenten, is Chat GPT al helemaal ingeburgerd om de scripties en werkstukken te schrijven. Wat doet met ons brein en hoe betrouwbaar is al deze makkelijk leesbare informatie die we in een seconde krijgen voorgeschoteld? We vragen het prof. dr. José van Dijck, de deskundige in Nederland op het gebied van technologie, onderwijs en media, verbonden aan de UU. Echte vrienden.. Vriendschap wordt in een tijd met een groeiend aantal singles steeds belangrijker. Het is ook makkelijker om iemand te ontmoeten, we zijn én met meer mensen én je kunt makkelijk een online match vinden. Maar toch voelen we ons eenzamer dan een paar jaar geleden. Wat heb je aan vrienden en wanneer zijn ze echt? Is daar wetenschappelijke consensus over?  En heb je de meeste hechte vriendschap met de mensen die je het langst kent? Kunnen mannen en vrouwen onderling even goede vrienden zijn? Kunnen we nog wel vriendschappen sluiten nu we ons verstoppen achter de telefoon? We praten erover met sociologe prof. dr. Beate Völker, van de UU.  De elite, dat ben jij, katholiek jongetje van het internaat Een uitzending met alleen maar vrouwen en dan bespreken we een onderwerp dat alleen maar over mannen gaat, namelijk de elitevorming op de katholieke jongensinternaten in Nijmegen. Een politiek kopstuk als Hans van Mierlo heeft er ook zijn jeugd doorgebracht en zo nog meer mensen die later tot de bovenlaag van Nederland behoorden. Hoe wordt je gevormd als je tot je 18e nauwelijks contact hebt met je ouders, veel moet bidden en sporten (over de rest zwijgen we) en stevig aan het huiswerk moet? Onze jonge dr. Marieke Smulders heeft er maar liefst 17 jaar onderzoek naar gedaan aan de Radboud Universiteit te Nijmegen, 

Generatie Z - lekker, leuk en easy? Millennials jong? Time to really move over, want de nieuwste generatie Z start nu ook op de werkvloer en brengt gelijk een andere atmosfeer - veel minder hiërarchie en veel meer vrolijkheid. En dat terwijl ze zo weinig hoop hebben op een eigen huis of zelfs pensioen. Hoe doen ze dat? We vragen het de generatie expert dr. Aart Bontekoning.   Vers eten uit een fabriek, dat is wat we willen Voor wie dacht dat er geen ruimte meer is voor de boeren, nou, die blijkt er in ons postzegel landje zeker wel te zijn. Als het aan ecomodernist dr. Hidde Boersma ligt, kunnen alle agrariërs de laarzen aanhouden en meteen beginnen in de nieuwe fabriek. Ja, u leest het goed: de toekomst van ons voedsel is niet biologisch, onder de zon en dicht bij wuivende bomen gegroeid, maar keihard geteeld in een raamloos laboratorium en in de fabriek. Dan houden we ruimte over voor bossen vol dassen, herten en wolven. Of wacht, nee, dat is weer een andere discussie… Even lekker sporten tijdens de chemo Je moet er maar puf voor hebben, maar het schijnt toch echt handig en verstandig te zijn om tijdens de behandeling tegen kanker al te sporten. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van onze jonge dr. van dienst, Gabriela van der Schoot. Steeds meer mensen ontdekken dat ze kanker hebben en krijgen chemotherapie. Is een extra rondje op de hometrainer dan wel zo verstandig? Moet je het bij een beetje extra houden, of je krachten sparen en na de behandeling volle kracht vooruit? En kun je ook te veel sporten? 

De gehele uitzending - met het politieke belletje met Laurens Dassen over de lobbycultuur in de Tweede Kamer. Hoe regelen we dat boventafels? Prof. dr. Hans Koster van de VU over de woningmarkt - waar moeten die 900 duizend woningen van Hugo de Jonge komen, en vooral ook hoe? Prof. dr. Wim Voermans geeft commentaar op Jesse Klavers motie van wantrouwen van afgelopen week. En we blikken even over onze landsgrens, want moeten we nu echt zo bang zijn voor die Chinezen en hun glimlachende dictator Xi Jinping? Met jonge dr. Friso Stevens. 

Waar komen al die consultants vandaan en kan iemand ze even adviseren om een werk dat wél nuttig is te gaan doen? Niet nodig, vindt prof. dr. Onno Bouwmeester. Jonge doctor Laura Keesman promoveerde op onderzoek naar gewelddadige interacties van de politie. Wanneer en waarom grijpt oom agent gretig naar zijn knuppel? Dr. Sophie van der Zee weet alles over liegen en bedriegen, en waar je op moet letten als je een leugen wil detecteren.

Waarom betaal je minder btw voor een buis paardenzaad dan voor menselijk sperma? Kamerlid Wieke Paulusma (D66) vraagt het zich af. Aan de vooravond van een mogelijk vette bankencrisis vragen we dr. Christiaan van de Kwaak naar zijn financiële kijk op de zaak. Dr. Jelle Wiering schuift aan voor duiding omtrent 'lentekriebels', de week van de seksuele voorlichting waar we ons maar iedereen zich maar al te graag tegenaan bemoeit.