OVT Fragmenten podcast

De Roma en Sinti worden al honderden jaren, sinds hun komst naar Europa, als een probleem voor de Europese bevolking gezien. De haat en het dehumaniseren van de bevolkingsgroep leidden tot het systematisch en geforceerd steriliseren van Roma en Sinti vrouwen. Deze gruwelijke praktijk hield aan tot het begin van deze eeuw. Om de geschiedenis aan het licht te brengen maakt performer en schrijver Giovanni Brand de theatervoorstelling No Man's Land, die 27 juni in première gaat in Rotterdam, over drie generaties vrouwen die zijn gesteriliseerd tegen hun wil in. Brand is te gast.

Het was de blockbuster die de doorbraak betekende van Stephen Spielberg; Jaws. De film zette de haai neer als het bloeddorstigste monster van de zee. Nu de film zijn vijftigste viert vragen we ons af; is het imago van de haai door de geschiedenis heen veranderd? We vragen het aan Sven Gins, mediëvist en onderzoeker van historische dierenverhalen.

Israël heeft Iran aangevallen vanwege vermeende nucleaire wapens. En dat terwijl het zelf decennialang over kernwapens beschikt. Volgens data van de Federation of American Scientists is Israël het enige land in het Midden-Oosten dat een nucleair wapenarsenaal heeft. Israëll hanteert een strategie van ‘nucleair opacity': het bevestigt noch ontkent het bezit van kernwapens. Wanneer begon het nuclaire programma in Israël, hoe stonden de westerse bondgenoten er tegenover en komt daar mogelijk verandering in? Te gast is journalist en voormalig Israel-correspondent Derk Walters.

Afgelopen nacht bombardeerden Amerikaanse bommenwerpers de ondergrondse nucleaire installaties in Iran. Trump heeft het dus toch gedaan, in weerwil van zijn credo dat America First betekent dat inmenging - en zeker met militaire middelen - niet in het belang van de VS is. De vergelijking met Amerika's bommentapijt op Irak in 2003 dringt zich op. En de vraag is uiteraard is hoe we de actie van Trump moeten beoordelen. Is dit een trendbreuk met zijn America First-politiek en zijn zelf gewenste rol van zogenaamde vredestichter? Bij ons Amerikanist Casper Thomas.

https://www.vpro.nl/speel~RCRSA1_1018736022763~.html RCRSA1_1018736022763 Sun, 22 Jun 2025 08:00:00 +0200 full 2147 https://podcast.npo.nl/file/ovt-fragmenten-podcast/126279/de-column-van-john-jansen-van-galen-de-column-van-john-jansen-van-galen.mp3?awCollectionid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast&awEpisodeid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast_episode-126279-RCRSA1_1018736022763

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Nadia Bouras. Zij bespreekt twee historische boeken en een TV-serie: Het uur van de wolven - Giuliano da Empoli (vert. Hans E. van Riemsdijk) De wereld na Gaza - Pankaj Mishra (vert. Nannie de Nijs Bik-Plasman en Arjanne van Luipen) Israël en de Palestijnen: de weg naar 7 oktober - VPRO

Zijn boek over Alkibiades was meteen een hit, toen het twee jaar geleden uitkwam. Want het ging niet alleen over een Griekse held, maar hield ook een waarschuwing in tegen het moderne populisme. Maar waar haalde de auteur, Ilja Leonard Pfeijffer, zijn kennis vandaan over de politicus die de Atheense democratie zou willen redden? Onlangs verscheen De luimen van de leeuw. De bronnen voor Alkibiades, het boek waarin we kunnen lezen hoe ze in de klassieke oudheid over Alkibiades dachten. En zijn stem in het heden, misschien wel zijn alter ego, is te gast.

Donald Trump stuurde deze week in Californië militairen af op demonstranten, die protesteren tegen klopjachten van de immigratiedienst. Het is een opvallende wending in de strijd van de Trump-regering tegen progressievelingen. Het doet historicus Ivo van de Wijdeven denken aan de eerste ‘Red Scare' in 1919. Toen angst voor een communistische revolutie immigranten, vakbondsleden en zwarte burgers duur kwam te staan in de VS van president Woodrow Wilson. Was die angst reëel, en hoeverre werd die ingezet voor politiek gewin? Historicus Ivo van de Wijdeven is te gast.

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Fresco Sam-Sin. Hij bespreekt twee historische boeken: Leven op een vulkaan - Ulbe Bosma De mango van Mao - Federico Kukso (vert. Heijo Alting)

Afgelopen vrijdag vond de grootste Israëlische aanval op het Iraanse Atoomprogramma tot nu toe plaats. De belangrijkste uraniumverrijkingsfabriek zou meermaals zijn getroffen en verscheidene Iraanse kerngeleerden zijn gedood. Iran als kernmacht is al lang een angstdroom van Israël en het Westen. Al eerder waren er aanvallen, in 2010 was er de operatie Stuxnet, met een superworm die het Iraanse nucleare programma destabiliseerde. Hoe kwam die aanval tot stand, en wat waren de gevolgen ervan voor de verhouding tussen Israël en Iran? We vragen het aan Midden-Oostenkenner Paul Aarts.

Deze week is de column van Abdelkader Benali

Als een apparaat dienstbaar moet zijn, praat het algauw als een vrouw zoals we haar in de 19e eeuw voorstelde: aanmoedigend en inschikkelijk. In de technologie staat de onderdanige vrouw nog altijd model. En dat is al heel lang, zo blijkt uit de nieuwe tentoonstelling Vrouwen als technologie in het Design Museum Den Bosch. Te gast is conservator van het museum en curator van de tentoonstelling Anne-Karlijn van Kesteren.

Geert Wilders staat bekend als een politicus die praat in stellingen en oneliners; en die niet uit is op zaken doen, maar op zijn zin krijgen. Heel zijn optreden lijkt te vloeken met de gewoonte van weloverwogen spreken in het Haagse om tot politiek en bestuurlijk resultaat te komen. Maar hoe nieuw en anders is Wilders – en hoe is het te verklaren dat hij met zijn polariserende stijl al tijden de politieke agenda bepaalt? We vragen het aan politiek historicus Henk te Velde van wie deze week een nieuw boek verscheen over de politieke welsprekendheid en discussiecultuur in ons land, getiteld Land van redenaars en debat.

https://www.vpro.nl/speel~RCRSA1_0397365707307~.html RCRSA1_0397365707307 Sun, 08 Jun 2025 08:00:00 +0200 full 2134 https://podcast.npo.nl/file/ovt-fragmenten-podcast/125529/de-column-van-nelleke-noordervliet-de-column-van-nelleke-noordervliet.mp3?awCollectionid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast&awEpisodeid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast_episode-125529-RCRSA1_0397365707307

De Franse legerkapitein Alfred Dreyfus, die meer dan 130 jaar geleden ten onrechte werd beschuldigd van verraad, wordt postuum bevorderd in rang. Afgelopen maandag stemde de Assemblée Nationale, de Franse Tweede Kamer, unaniem voor de postume promotie van de Joodse Dreyfus tot de rang van brigadegeneraal. Maar wat was de Dreyfus-affaire? En waarom juist nu deze postume erkenning voor de man die wel wordt gezien als een van de eerste slachtoffers van het antisemitisme? We vragen het Niek Pas, historicus en Frankrijk-kenner.

Rond 1730 ontvlucht een hoogzwangere zwarte vrouw de plantage. Ze brengt in het Surinaamse moeras haar zoon Boni ter wereld, en hij groeit uit tot leider van de Marrons en verzet zich op legendarische wijze tegen het koloniale bewind. Tessa Leuwsha schreef een nieuw boek en ging op zoek naar het leven en het denken van Boni zelf. Wat voor een kijk op de vroege opstandelingen levert dat op? En kijken we daardoor anders naar hen en hun leider? Schrijver en documentairemaker Tessa Leuwsha woont en werkt in Paramaribo maar schuift voor de gelegenheid aan bij OVT met haar nieuwe boek Boni.

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Wim Berkelaar. Hij bespreekt drie historische boeken: Over antisemitisme - Mark Mazower (vert. Auke van den Berg) De tien van Den Haag - Stephan Steinmetz Napoleon en de paus - Pierre Trouillez

Het is vijf jaar later. Alle Amerikaanse Iwo Jima veteranen zijn overleden. De wereld is in rap tempo veranderd. De dreiging van oorlog is terug van weggeweest. Marianne gaat op zoek naar de oude vijanden van haar opa en vindt een van de laatste Japanse Iwo Jima veteranen. In hoeverre voldoet hij aan het clichébeeld uit de oorlog? Ook ontmoet ze de kleindochter van een gesneuvelde Japanse Iwo Jima veteraan. Hoe kijkt zij naar de omgang met de oorlog in het huidige Japan?

Hoe leer je je vader opnieuw kennen als je een verleden reconstrueert waar hij zelf nooit over sprak? De ontdekkingsreis naar haar joodse vader begon voor schrijfster Mirjam Rotenstreich in Oekraïne en voerde via het Rode Leger naar Moskou, Leningrad en Berlijn. Haar vader Natan overleefde de Holocaust en kwam uiteindelijk aan in Nederland, waar hij niemand kende. Zijn geschiedenis verdween in de doofpot, maar zijn dochter heeft de brokstukken van zijn spoor gevolgd en zijn levensverhaal opgetekend. Rotenstreich is te gast.

De Messi onder de matadors, Andrés Roca Rey, doodt stier na stier in de nieuwe documentaire Tardes de soledad. De film geeft een intieme inkijk in de eeuwenoude mediterrane traditie, twee uur lang zien we de stierenvechter heen draaien om een steeds wanhopig wordende stier. Maar wanneer begon deze traditie eigenlijk? En is het gevecht tussen mens en stier nog houdbaar in een tijd waar steeds meer mensen ertegen zijn? We vragen het aan cultuurfilosoof Eric Corijn, schrijver van het boek Apologie van een foute interesse, stierenvechten.

Bondskanselier Merz brak deze week het stilzwijgen; de Israëlische aanvallen op Gaza zijn volgens hem niet te rechtvaardigen door de strijd tegen Hamas, en zouden in kunnen gaan tegen het internationaal recht. Kritiek hebben op de staat Israël was lange tijd taboe. De Duitse regering voelt zich al decennia-lang politiek verbonden en verantwoordelijk voor de veiligheid van Israël. Hoe zijn de landen na de Tweede Wereldoorlog zo met elkaar vervlochten geraakt? En zijn de uitspraken van Merz deze week een voorloper op een breuk in de relatie? We leggen het voor aan historicus Krijn Thijs, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en het Duitsland Instituut.

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Bart Funnekotter. Hij bespreekt drie historische boeken: Spion in smoking - Victor Laurentius De rebelse Romanov - Helen Rappaport (vert. Robert Neugarten) 1629 1 - De apotheker van de duivel - Xavier Dorison en Thimothée Montaigne (vert. James Vandermeersch)

Het had al ruim tien jaar open moeten zijn. Toch opent het Grote Egyptische Museum in Gizeh officieel pas over een paar weken. Het wordt het grootste museum over één cultuur ter wereld, met daarin de ‘greatest hits' van het Oude Egypte. Daniel Soliman, egyptoloog en conservator bij het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden bezocht het museum en vertelt: welk verhaal probeert het museum te vertellen?

Deze week is de column van John Jansen van Galen.

Raising the flag on Iwo Jima, is de iconische foto die in alle schoolboeken symbool staat voor de Amerikaanse overwinning in de Pacific. Die komt ook voor in het eerste deel van ‘Operatie onthechting' dat deze uitzending te horen is. En over die beroemde foto is de laatste maanden in Amerika controverse ontstaan. Niet over de foto zelf, maar over het Ministerie van Defensie, dat de foto besloot te cancelen. Fotografie-expert Rutger van der Hoeven, ook te horen in Operatie Onthechting, vertelt.

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Sanne Frequin. Zij bespreekt twee historische boeken en een film: Wereldsteden van de Lage Landen - Nadia Bouras, Manon van der Heijden et al. (red.) Medusa in de spiegel - Jacqueline Klooster Metamorfose - Pim Zwier

De Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa werd deze week door de Amerikaanse president Trump onder vuur genomen. Trump wapperde met A4'tjes waarop vermoorde witte Zuid-Afrikanen stonden uitgeprint, terwijl hij sprak over een zogenaamde ‘witte genocide'. Er is geen sprake van een buitenproportionele toename van geweld tegen deze groep. Waarom steekt deze theorie dan toch zo hardnekkig de kop op? En hoe verhoudt het zich tot de geschiedenis van witte Zuid-Afrikanen die zichzelf de Bittereinders noemen? We vragen het aan historicus Vincent Kuitenbrouwer, schrijver van War of Words, Dutch pro-boer Propaganda en the South African War (1899 – 1902).

Zondag zijn de parlementsverkiezingen in Suriname. Voor het eerst in 45 jaar speelt Desi Bouterse geen directe rol meer; de invloedrijke oud-president overleed 6 maanden geleden. Toch blijft zijn partij, de Nationale Democratische Partij (NDP), onlosmakelijk verbonden met zijn nalatenschap. Hoe worstelt de NDP met de erfenis van Bouterse? We vragen het Ank Kuipers, journalist in Suriname.

https://www.vpro.nl/speel~RCRSA1_0645312690844~.html RCRSA1_0645312690844 Sun, 25 May 2025 08:00:00 +0200 full 2119 https://podcast.npo.nl/file/ovt-fragmenten-podcast/124875/de-column-van-abdelkader-benali-de-column-van-abdelkader-benali.mp3?awCollectionid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast&awEpisodeid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast_episode-124875-RCRSA1_0645312690844

Het is een kleine rel in Italië: de nazaten van het laatste koningshuis willen hun familiejuwelen terug, maar maken tot nu toe geen schijn van kans. Want de sieraden behoren de staat toe, en niet de nazaten van de monarchie die met Mussolini heulden, zo luidde het oordeel in 2022 en zo bevestigde een Romeinse rechtbank vorige week. Maar de familie vecht deze uitspraak aan. De vraag is natuurlijk hoe deze juwelenoorlog afloopt. Historicus en kenner van het Italiaanse koningshuis Frans Willem Lantink vertelt meer.

Eind jaren '70 was in het VPRO-radioprogramma De Radiola Improvisatie Salon een revolutie in de muziekindustrie te horen. Iedereen die zelf een bandje had opgenomen, kon die insturen. En dat bandje werd dan zonder selectie of censuur afgespeeld op de radio. Een radicaal idee, maar hoe klonk dat? Marco van Dalfsen is op zoek naar deze ingestuurde cassettebandjes en naar opnames van het programma zelf, voor een erfgoedproject in samenwerking met het Allard Pierson Museum, de Concertzender, Diggin' Demo's, Muziekweb en Podiumkunst.net. Dalfsen is te gast. Luisteraars met tips kunnen mailen naar muziekcassette@gmail.com. Meer info op www.cassettecultuur.nl.

https://www.vpro.nl/speel~RCRSA1_0676861195534~.html RCRSA1_0676861195534 Sun, 18 May 2025 08:00:00 +0200 full 2109 https://podcast.npo.nl/file/ovt-fragmenten-podcast/124523/de-column-van-nelleke-noordervliet-de-column-van-nelleke-noordervliet.mp3?awCollectionid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast&awEpisodeid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast_episode-124523-RCRSA1_0676861195534

De Koerdische militante beweging PKK heeft zichzelf opgeheven, na veertig jaar gewapend verzet tegen de Turkse staat. Haar “historische missie" zou volbracht zijn. En daarmee verdwijnt een groot hoofdpijndossier voor Turkije. Wat was die historische missie van de PKK? En is die wel echt volbracht? Te gast is Turkije-historicus Tayfun Balçık.

Of het nu gaat over de handen die elkaar lijken te tekenen, over het water dat omhoog stroomt of over vissen die in vogels veranderen: iedereen kent wel iets van het werk van kunstenaar M.C. Escher. Posters van zijn werk hangen in wachtkamers en in wiskundelokalen. Maar wie was Mauk Escher? En hoe kon deze Nederlandse graficus op internationaal niveau ons met zijn prenten verwonderen en misleiden? Micky Piller en Kristoffel Lieten tekenden zijn levensverhaal op in het boek M.C. Escher. Anders bekeken.

De Amsterdamse brug 225, van de Kloveniersburgwal over de Raamgracht, was altijd naamloos. Dat gaat veranderen: de brug heet voortaan de Seraphina van Braziliëbrug. Het is een ode aan mensen met Afrikaanse roots die in de zeventiende eeuw in Amsterdam leefden en een gemeenschap vormden, vlakbij de brug. Wie was Seraphina van Brazilië eigenlijk en wat weten we over haar gemeenschap? We vragen het aan historicus Mark Ponte, onderzoeker van de Afro-Atlantische gemeenschap in zeventiende-eeuws Amsterdam.

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Fresco Sam-Sin. Hij bespreekt twee historische boeken en een museum: Verenigd met de onbegrensde vitale energie - Jan De Meyer De kortste geschiedenis van China - Linda Jaivin (vert. Pon Ruiter) Museum Fenix in Rotterdam

Malcolm X zou op 19 mei 2025 honderd jaar oud zijn geworden. Hij ging de geschiedenis in als de genadeloze tegenhanger van Martin Luther King, maar de twee kopstukken van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging worden tegenwoordig steeds vaker met elkaar vergeleken. Hoe kunnen we de nalatenschap van Malcolm X duiden, en waarom grijpen steeds meer jongeren erop terug? Nawal Mustafa vertelt meer. Ze is docent bij de Universiteit van Amsterdam in o.a. Black studies en organiseerde deze week het programma 100 years Malcolm X- his legacy for Black and Muslim communities, in samenwerking met The Black Archives en Het Moslim Archief.

Grote kans dat je er nog nooit van gehoord hebt: Bellamyanen. Aanhangers van het gedachtegoed van de Amerikaanse schrijver Edward Bellamy. En toch waren er in Nederland vanaf de jaren dertig duizenden Bellamianen in Nederland, met afdelingen in het hele land en landdagen waar ze eigen liederen zongen en naar lange speeches luisterden. Hun ideaal: een samenleving zonder geld, zonder geweld en met gelijkheid voor iedereen. Programmamaker Katinka Baehr maakte een documentaire op basis van twee VPRO-documentaires: de radiodocumentaire 'In de ban van Bellamy's Droom' uit 1987 en de televisiedocumentaire 'Vergeelde Toekomst' van Cherry Duyns uit 1979.

In de zomer heeft OVT een nieuwe rubriek: en die gaat over het protestlied. Iedere week bespreken we een lied en het verhaal erachter. En we hopen dat u, luisteraar, ons daar bij kunt helpen. Stuur de protestsong, die niet alleen voor u, maar voor de hele wereld belangrijk is, naar ovtlive@vpro.nl. Om alvast in de stemming te komen is onze recensent Nadia Bouras te gast en bespreekt haar favoriete protestsong, het liedje Habibi Diyali van Raymonde.

Deze week is de column van Micha Wertheim.

Bij de eerste ronde van de verkiezingen in Roemenië, kwam de extreemrechtse George Simion duidelijk naar voren als winnaar. Zijn boodschap? Make Romania Great Again. En daarmee bedoelt hij niet alleen ‘groots', maar ook letterlijk: groot. Een Groot-Roemenië. En dat bestond al, zo'n honderd jaar geleden toen ook het Roemeense fascisme opkwam. Wil Simion terug naar dat verleden? Verklaart het zijn succes, en wat betekent dat voor Europa? We vragen het aan Jan Willem Bos, vertaler Roemeens en auteur van meerdere boeken over Roemenië.

“Gaza zal volledig worden verwoest”, zei de extreemrechtse Israëlische minister Bezalel Smotrich. Niet alleen de Gazanen maar ook hun erfgoed en cultuur wordt weggevaagd. Is die vernietiging van het erfgoed onderdeel van de genocide? We vragen het aan Lucia Admiraal, historicus en correspondent in het Midden-Oosten voor NRC, normaal gesproken in Jeruzalem maar nu even hier.