OVT Fragmenten podcast

Hoe leer je je vader opnieuw kennen als je een verleden reconstrueert waar hij zelf nooit over sprak? De ontdekkingsreis naar haar joodse vader begon voor schrijfster Mirjam Rotenstreich in Oekraïne en voerde via het Rode Leger naar Moskou, Leningrad en Berlijn. Haar vader Natan overleefde de Holocaust en kwam uiteindelijk aan in Nederland, waar hij niemand kende. Zijn geschiedenis verdween in de doofpot, maar zijn dochter heeft de brokstukken van zijn spoor gevolgd en zijn levensverhaal opgetekend. Rotenstreich is te gast.

De Messi onder de matadors, Andrés Roca Rey, doodt stier na stier in de nieuwe documentaire Tardes de soledad. De film geeft een intieme inkijk in de eeuwenoude mediterrane traditie, twee uur lang zien we de stierenvechter heen draaien om een steeds wanhopig wordende stier. Maar wanneer begon deze traditie eigenlijk? En is het gevecht tussen mens en stier nog houdbaar in een tijd waar steeds meer mensen ertegen zijn? We vragen het aan cultuurfilosoof Eric Corijn, schrijver van het boek Apologie van een foute interesse, stierenvechten.

Bondskanselier Merz brak deze week het stilzwijgen; de Israëlische aanvallen op Gaza zijn volgens hem niet te rechtvaardigen door de strijd tegen Hamas, en zouden in kunnen gaan tegen het internationaal recht. Kritiek hebben op de staat Israël was lange tijd taboe. De Duitse regering voelt zich al decennia-lang politiek verbonden en verantwoordelijk voor de veiligheid van Israël. Hoe zijn de landen na de Tweede Wereldoorlog zo met elkaar vervlochten geraakt? En zijn de uitspraken van Merz deze week een voorloper op een breuk in de relatie? We leggen het voor aan historicus Krijn Thijs, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en het Duitsland Instituut.

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Bart Funnekotter. Hij bespreekt drie historische boeken: Spion in smoking - Victor Laurentius De rebelse Romanov - Helen Rappaport (vert. Robert Neugarten) 1629 1 - De apotheker van de duivel - Xavier Dorison en Thimothée Montaigne (vert. James Vandermeersch)

Het had al ruim tien jaar open moeten zijn. Toch opent het Grote Egyptische Museum in Gizeh officieel pas over een paar weken. Het wordt het grootste museum over één cultuur ter wereld, met daarin de ‘greatest hits' van het Oude Egypte. Daniel Soliman, egyptoloog en conservator bij het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden bezocht het museum en vertelt: welk verhaal probeert het museum te vertellen?

Deze week is de column van John Jansen van Galen.

Raising the flag on Iwo Jima, is de iconische foto die in alle schoolboeken symbool staat voor de Amerikaanse overwinning in de Pacific. Die komt ook voor in het eerste deel van ‘Operatie onthechting' dat deze uitzending te horen is. En over die beroemde foto is de laatste maanden in Amerika controverse ontstaan. Niet over de foto zelf, maar over het Ministerie van Defensie, dat de foto besloot te cancelen. Fotografie-expert Rutger van der Hoeven, ook te horen in Operatie Onthechting, vertelt.

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Sanne Frequin. Zij bespreekt twee historische boeken en een film: Wereldsteden van de Lage Landen - Nadia Bouras, Manon van der Heijden et al. (red.) Medusa in de spiegel - Jacqueline Klooster Metamorfose - Pim Zwier

De Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa werd deze week door de Amerikaanse president Trump onder vuur genomen. Trump wapperde met A4'tjes waarop vermoorde witte Zuid-Afrikanen stonden uitgeprint, terwijl hij sprak over een zogenaamde ‘witte genocide'. Er is geen sprake van een buitenproportionele toename van geweld tegen deze groep. Waarom steekt deze theorie dan toch zo hardnekkig de kop op? En hoe verhoudt het zich tot de geschiedenis van witte Zuid-Afrikanen die zichzelf de Bittereinders noemen? We vragen het aan historicus Vincent Kuitenbrouwer, schrijver van War of Words, Dutch pro-boer Propaganda en the South African War (1899 – 1902).

Zondag zijn de parlementsverkiezingen in Suriname. Voor het eerst in 45 jaar speelt Desi Bouterse geen directe rol meer; de invloedrijke oud-president overleed 6 maanden geleden. Toch blijft zijn partij, de Nationale Democratische Partij (NDP), onlosmakelijk verbonden met zijn nalatenschap. Hoe worstelt de NDP met de erfenis van Bouterse? We vragen het Ank Kuipers, journalist in Suriname.

https://www.vpro.nl/speel~RCRSA1_0645312690844~.html RCRSA1_0645312690844 Sun, 25 May 2025 08:00:00 +0200 full 2119 https://podcast.npo.nl/file/ovt-fragmenten-podcast/124875/de-column-van-abdelkader-benali-de-column-van-abdelkader-benali.mp3?awCollectionid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast&awEpisodeid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast_episode-124875-RCRSA1_0645312690844

Het is een kleine rel in Italië: de nazaten van het laatste koningshuis willen hun familiejuwelen terug, maar maken tot nu toe geen schijn van kans. Want de sieraden behoren de staat toe, en niet de nazaten van de monarchie die met Mussolini heulden, zo luidde het oordeel in 2022 en zo bevestigde een Romeinse rechtbank vorige week. Maar de familie vecht deze uitspraak aan. De vraag is natuurlijk hoe deze juwelenoorlog afloopt. Historicus en kenner van het Italiaanse koningshuis Frans Willem Lantink vertelt meer.

Eind jaren '70 was in het VPRO-radioprogramma De Radiola Improvisatie Salon een revolutie in de muziekindustrie te horen. Iedereen die zelf een bandje had opgenomen, kon die insturen. En dat bandje werd dan zonder selectie of censuur afgespeeld op de radio. Een radicaal idee, maar hoe klonk dat? Marco van Dalfsen is op zoek naar deze ingestuurde cassettebandjes en naar opnames van het programma zelf, voor een erfgoedproject in samenwerking met het Allard Pierson Museum, de Concertzender, Diggin' Demo's, Muziekweb en Podiumkunst.net. Dalfsen is te gast. Luisteraars met tips kunnen mailen naar muziekcassette@gmail.com. Meer info op www.cassettecultuur.nl.

https://www.vpro.nl/speel~RCRSA1_0676861195534~.html RCRSA1_0676861195534 Sun, 18 May 2025 08:00:00 +0200 full 2109 https://podcast.npo.nl/file/ovt-fragmenten-podcast/124523/de-column-van-nelleke-noordervliet-de-column-van-nelleke-noordervliet.mp3?awCollectionid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast&awEpisodeid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast_episode-124523-RCRSA1_0676861195534

De Koerdische militante beweging PKK heeft zichzelf opgeheven, na veertig jaar gewapend verzet tegen de Turkse staat. Haar “historische missie" zou volbracht zijn. En daarmee verdwijnt een groot hoofdpijndossier voor Turkije. Wat was die historische missie van de PKK? En is die wel echt volbracht? Te gast is Turkije-historicus Tayfun Balçık.

Of het nu gaat over de handen die elkaar lijken te tekenen, over het water dat omhoog stroomt of over vissen die in vogels veranderen: iedereen kent wel iets van het werk van kunstenaar M.C. Escher. Posters van zijn werk hangen in wachtkamers en in wiskundelokalen. Maar wie was Mauk Escher? En hoe kon deze Nederlandse graficus op internationaal niveau ons met zijn prenten verwonderen en misleiden? Micky Piller en Kristoffel Lieten tekenden zijn levensverhaal op in het boek M.C. Escher. Anders bekeken.

De Amsterdamse brug 225, van de Kloveniersburgwal over de Raamgracht, was altijd naamloos. Dat gaat veranderen: de brug heet voortaan de Seraphina van Braziliëbrug. Het is een ode aan mensen met Afrikaanse roots die in de zeventiende eeuw in Amsterdam leefden en een gemeenschap vormden, vlakbij de brug. Wie was Seraphina van Brazilië eigenlijk en wat weten we over haar gemeenschap? We vragen het aan historicus Mark Ponte, onderzoeker van de Afro-Atlantische gemeenschap in zeventiende-eeuws Amsterdam.

Elke week bespreken we historische tips met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Fresco Sam-Sin. Hij bespreekt twee historische boeken en een museum: Verenigd met de onbegrensde vitale energie - Jan De Meyer De kortste geschiedenis van China - Linda Jaivin (vert. Pon Ruiter) Museum Fenix in Rotterdam

Malcolm X zou op 19 mei 2025 honderd jaar oud zijn geworden. Hij ging de geschiedenis in als de genadeloze tegenhanger van Martin Luther King, maar de twee kopstukken van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging worden tegenwoordig steeds vaker met elkaar vergeleken. Hoe kunnen we de nalatenschap van Malcolm X duiden, en waarom grijpen steeds meer jongeren erop terug? Nawal Mustafa vertelt meer. Ze is docent bij de Universiteit van Amsterdam in o.a. Black studies en organiseerde deze week het programma 100 years Malcolm X- his legacy for Black and Muslim communities, in samenwerking met The Black Archives en Het Moslim Archief.

Grote kans dat je er nog nooit van gehoord hebt: Bellamyanen. Aanhangers van het gedachtegoed van de Amerikaanse schrijver Edward Bellamy. En toch waren er in Nederland vanaf de jaren dertig duizenden Bellamianen in Nederland, met afdelingen in het hele land en landdagen waar ze eigen liederen zongen en naar lange speeches luisterden. Hun ideaal: een samenleving zonder geld, zonder geweld en met gelijkheid voor iedereen. Programmamaker Katinka Baehr maakte een documentaire op basis van twee VPRO-documentaires: de radiodocumentaire 'In de ban van Bellamy's Droom' uit 1987 en de televisiedocumentaire 'Vergeelde Toekomst' van Cherry Duyns uit 1979.

In de zomer heeft OVT een nieuwe rubriek: en die gaat over het protestlied. Iedere week bespreken we een lied en het verhaal erachter. En we hopen dat u, luisteraar, ons daar bij kunt helpen. Stuur de protestsong, die niet alleen voor u, maar voor de hele wereld belangrijk is, naar ovtlive@vpro.nl. Om alvast in de stemming te komen is onze recensent Nadia Bouras te gast en bespreekt haar favoriete protestsong, het liedje Habibi Diyali van Raymonde.

Deze week is de column van Micha Wertheim.

Bij de eerste ronde van de verkiezingen in Roemenië, kwam de extreemrechtse George Simion duidelijk naar voren als winnaar. Zijn boodschap? Make Romania Great Again. En daarmee bedoelt hij niet alleen ‘groots', maar ook letterlijk: groot. Een Groot-Roemenië. En dat bestond al, zo'n honderd jaar geleden toen ook het Roemeense fascisme opkwam. Wil Simion terug naar dat verleden? Verklaart het zijn succes, en wat betekent dat voor Europa? We vragen het aan Jan Willem Bos, vertaler Roemeens en auteur van meerdere boeken over Roemenië.

“Gaza zal volledig worden verwoest”, zei de extreemrechtse Israëlische minister Bezalel Smotrich. Niet alleen de Gazanen maar ook hun erfgoed en cultuur wordt weggevaagd. Is die vernietiging van het erfgoed onderdeel van de genocide? We vragen het aan Lucia Admiraal, historicus en correspondent in het Midden-Oosten voor NRC, normaal gesproken in Jeruzalem maar nu even hier.

To piemel or not to piemel- blijft een vraag die de gemoederen door de geschiedenis heen bezig blijft houden. Zo blijkt maar weer uit de discussie die oplaait rondom het beroemde Tapijt van Bayeux. Het aantal geborduurde penissen op het wandkleed, waarop de slag bij Hastings in 1066 staat afgebeeld, werd onlangs bijgesteld naar 94. Maar hangt er nou een penis tussen de benen of een zwaard? Marlisa den Hartog, mediëvist en schrijver van het boek Seks in de Renaissance, vertelt waarom deze penisdiscussie weer een heet hangijzer is geworden.

Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Nadia Bouras. Zij bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling: Galmende geschiedenissen - Sinan Çankaya Geweten - Maurits de Bruijn Eén club, Eén stad, Ajax Amsterdam - Tentoonstelling in het Stadsarchief Amsterdam

Er wordt kleding weggegrist uit een tuin, een meisje melkt stiekem een koe van een nonnenklooster of een dief steelt zeven paarden in één keer; het zijn allemaal voorbeelden van ogenschijnlijk willekeurige boevendaden uit de middeleeuwen. Maar wie steelt er eigenlijk en wat zeggen deze daden over de middeleeuwse samenleving? Mediëvist Janna Coomans onderzocht onontdekte dievenbekentenissen en is te gast met haar nieuwe boek Dievenland, over gewone mensen in onzekere tijden.

In de zomer van 1941 werd midden in de Wilhelmina Catharinaschool in Amsterdam-Centrum een muur opgetrokken. Joodse basisschoolleerlingen kregen voortaan aan de achterkant les en steeds verdwijnt er eentje. Niet-Joodse leerlingen begrijpen niet waarom volwassenen hier niets tegen doen en komen in opstand: ze richten een kinderverzetsgroep op. Mirjam Elias schreef er in 2003 het jeugdboek Het verlaten hotel over. Nu is er aanvullend lesmateriaal. Elias is te gast.

Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Wim Berkelaar. Hij bespreekt een historisch boek en een tentoonstelling: - Verzetsvrouwen - Agnes Cremers en Mark Bergsma - Ik ben gewoon hier – Centraal Museum Utrecht

‘De ondergedoken camera' heten ze: het netwerk van fotografen dat in het geniep de laatste maanden van de bezetting fotografeerde. Na de oorlog werden de foto's die zij maakten bepalend voor ons beeld van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Een foto van de graatmagere Henkie bijvoorbeeld, die in februari '45 met een lepel in zijn hand de geleden honger in het Westen van Nederland aantoonde. Sommigen van de fotografen werden beroemd, maar nooit was duidelijk hoe de groep opereerde. Tot nu, met het boek De ondergedoken camera. De auteurs, foto-historici bij het NIOD Eric Somers en René Kok zijn te gast, ook vanwege de gelijknamige tentoonstelling die deze week opende in FOAM.

Afgelopen dinsdag beleefde Trump de befaamde 100 dagen, het moment waarop iedere president wordt afgerekend op zijn prestaties. Die waren volgens Trump zelf weergaloos. Maar in de commentaren was ook een ander geluid te horen: chaos tekende de eerste dagen van zijn beleid, zo was in serieuze kranten te lezen. En juist die chaos is typerend voor Trump, net als het in de eerste eeuw na Chr. kenmerkend was voor Caligula. Zo meent filosoof en sociaal antropoloog Henri van Nispen, die onlangs promoveerde op de adhocratie oftewel de politieke stijl van de Romeinse keizer. Maar wat is een adhocraat en in hoeverre spiegelt de ogenschijnlijk onvoorspelbare handel en wandel van Trump zich in het leven van de even beruchte als wrede keizer? Oftewel: kunnen we door Caligula te analyseren Trump beter begrijpen? Van Nispen is te gast.

https://www.vpro.nl/speel~RCRSA1_0788484401980~.html RCRSA1_0788484401980 Sun, 04 May 2025 08:00:00 +0200 full 2096 https://podcast.npo.nl/file/ovt-fragmenten-podcast/123784/de-column-van-sana-valiulina-de-column-van-sana-valiulina.mp3?awCollectionid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast&awEpisodeid=feed-327-ovt-fragmenten-podcast_episode-123784-RCRSA1_0788484401980

Het was het gesprek van de dag deze week bij onze buren: de AfD kreeg het predicaat extreemrechts van de Duitse inlichtingendienst: het Bundesamt für Verfassungsschutz. De vraag is hoe deze kwalificatie past in de omgang met neo-nazistische en aanverwante partijen in ons buurland; en wat de mogelijke gevolgen zijn voor de tweede grootste partij van het land. We vragen het aan journalist en Nederland-correspondent voor Duitsland Annette Birschel.

Het was niet te missen: deze week overleed paus Franciscus. Hij schudde het Vaticaan flink op - iets dat hem niet altijd in dank is afgenomen. Maar daarin was hij niet uniek zegt OVT-coryfee en katholicisme-kenner Jos Palm. Hij ziet opvallende gelijkenissen met paus Johannes XXIII die de kerk in de jaren zestig dichter bij de moderne tijd bracht. Dat deed hij met het Tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965), waarvan hij de geestelijk vader was. Palm is te gast.

Deze week is de column van John Jansen van Galen.

Elke week bespreken we historische boeken met afwisselend Nadia Bouras, Wim Berkelaar, Bart Funnekotter, Sanne Frequin, en Fresco Sam-Sin. Deze week is de beurt aan Bart Funnekotter. Hij bespreekt een historisch boek en een tentoonstelling: - Elselina - Marja Verbraak - De wereld van Johan de Witt - Dordrechts Museum

De inname van Den Briel in 1572, het Leids Ontzet in 1574 en de moord op Willem van Oranje in 1584. Bij de Tachtigjarige Oorlog denken we aan Holland. Daar zou de strijd tegen Spanje gestreden zijn. Toch opende deze week het Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog in hartje Achterhoek in Groenlo. En de conservator van het museum, Godfried Nijs is te gast.

Burgemeester Femke Halsema heeft namens de Gemeente Amsterdam excuses aangeboden voor de rol van de gemeente tijdens Jodenvervolging. Wat is er bekend over de Jodenvervolging in de hoofdstad tijdens de Tweede Wereldoorlog? Hoe werd er vlak na de oorlog naar gekeken, en wanneer is de verandering in het denken over de rol van de gemeente begonnen? Historicus en oud-directeur van het Joods Historisch Museum Judith Belinfante is te gast.

De collectie van Jean-Marcel Humbert, egyptoloog en verzamelaar, barstte zo uit zijn voegen dat Humbert een tweede appartement moest huren om de parafenalia onder te brengen. Hij verzamelde duizenden objecten geïnspireerd op het oude Egypte, zoals klokken, speelgoed, servies en posters. Sinds eind vorig jaar is de collectie ondergebracht bij het Rijksmuseum van Oudheden en sinds kort is de tentoonstelling Dromen van Egypte in het museum te zien. Wat is het belang van deze collectie? En wanneer begint de Egyptomanie? Daniel Soliman, egyptoloog en conservator van het Rijksmuseum van Oudheden is te gast.

Deze week zagen we het zoveelste hoofdstuk in Trumps oorlog tegen de zogenaamde on-Amerikaanse elementen in zijn Amerika. Ditmaal zijn de pijlen gericht op de eerbiedwaardige Harvard-universiteit, die te woke en te divers zou zijn. Trumps jacht op onwelgevallige elementen op de universiteiten en bij overheidsinstellingen doet herinneringen oproepen aan de beruchte jacht op alles dat links zou zijn onder senator McCarthy in de jaren 50. Maar wat zijn eigenlijk de overeenkomsten? En is de zogenoemde Red Scare van toen wel te vergelijken met de fobie van Trump? Amerikaniste Markha Valenta komt praten over de communistenfobie van toen, ze vreest dat het onder Trump nu veel erger is dan in de tijd van het zogenoemde McCartyism.

Op 9 juni 1937 werden twee Italiaanse broers gruwelijk vermoord in een Normandisch kuuroord. De moord op Carlo en Nello Rosselli is nooit opgehelderd, maar gebeurde allicht op bevel van Mussolini. De fratelli Rosselli waren immers antifascisten van het eerste uur. Wie waren de broers Rosselli? En wat maakte hen zo gevaarlijk voor het fascistische regime in Rome? Schrijver Luc Rasson schreef er het boek Voor alles komt de daad over en is te gast.

Ontsnappen aan de fiscus – het is van alle tijden. Af en toe komen berichten naar buiten van beroemdheden en multinationals die zich hieraan wagen, maar ook in de klassieke oudheid wist men al hoe het spel gespeeld werd. Dat blijkt uit een papyrusrol van zo'n tweeduizend jaar geleden, gevonden in de woestijn van Judea. Classicus Raphaël Hunsucker is bij ons om te vertellen over deze bijzondere vondst.