Podcasts about historicus

Subscriber-only episodeWaarom wordt Vimy Ridge vaak gezien als het moment waarop Canada zijn nationale identiteit vond? In deze aflevering duiken we in de achtergrond van de slag bij Vimy in april 1917, waar voor het eerst alle vier de Canadese divisies samen vochten onder eigen leiding. De aanval was niet alleen een zeldzaam militair succes aan het Westfront, maar ook een diep symbolisch moment voor de Canadezen zelf. Met zorgvuldige voorbereiding, nieuwe tactieken en ongekende eenheid werd Vimy meer dan een heuvel: het werd het fundament van een zelfstandig Canada. Wat maakte deze strijd zo bijzonder? En waarom leeft Vimy nog altijd voort in het collectieve geheugen van het land? Aanmelding Luisteraar Rondleiding Fooi geven!? Klik hier om naar onze FooienPod pagina te gaan. Alle steun is hartelijk welkom! Word Historicus lid van De Geschiedenisreis!Heb je genoten van deze aflevering? Als Historicus lid krijg je nog veel meer! Ontvang exclusieve toegang tot extra afleveringen, diepgaande analyses en verhalen die je nergens anders hoort. Maak geschiedenis samen met ons en word vandaag nog lid via onze Historicus pagina! Social Media Facebookgroep: Groep van geschiedenis enthousiastelingen! Instagram: Hier delen we info over onze podcast, achtergrondverhalen en aankomende onderwerpen. YouTube: Documentaires in samenwerking met VidiVision TikTok: Korte documentaires met beeldmateriaal! Adverteren in onze podcast? Mail naar leethijsgeschiedenisreis@gmail.com

In deze korte update leggen we uit dat we overstappen van Buzzsprout naar Petje.af voor het Historicus-lidmaatschap. De reden? Petje.af werkt met iDEAL in plaats van creditcard, is in euro's en geeft ons meer vrijheid. Het idee blijft hetzelfde: in ruil voor jullie steun krijg je toegang tot verdiepende bonusafleveringen en nieuwe miniseries. De overstap vindt zeer binnenkort plaats. Dank aan iedereen die luistert en steunt — zonder jullie geen Geschiedenisreis! Support the showAanmelding Luisteraar Rondleiding Fooi geven!? Klik hier om naar onze FooienPod pagina te gaan. Alle steun is hartelijk welkom! Word Historicus lid van De Geschiedenisreis!Heb je genoten van deze aflevering? Als Historicus lid krijg je nog veel meer! Ontvang exclusieve toegang tot extra afleveringen, diepgaande analyses en verhalen die je nergens anders hoort. Maak geschiedenis samen met ons en word vandaag nog lid via onze Historicus pagina! Social Media Facebookgroep: Groep van geschiedenis enthousiastelingen! Instagram: Hier delen we info over onze podcast, achtergrondverhalen en aankomende onderwerpen. YouTube: Documentaires in samenwerking met VidiVision TikTok: Korte documentaires met beeldmateriaal! Adverteren in onze podcast? Mail naar leethijsgeschiedenisreis@gmail.com

 In het voorjaar van 1917 beloofde generaal Nivelle een einde aan de oorlog – binnen twee dagen. Met duizenden kanonnen en honderdduizenden soldaten lanceerde Frankrijk een massaal offensief bij Chemin des Dames. Maar het verloop van de aanval en de gevolgen voor het Franse leger bleken dramatischer dan wie dan ook had voorzien. In deze aflevering duiken we in de opbouw, de mislukking én de nasleep van een van de meest omstreden aanvallen van de oorlog. Support the showAanmelding Luisteraar Rondleiding Fooi geven!? Klik hier om naar onze FooienPod pagina te gaan. Alle steun is hartelijk welkom! Word Historicus lid van De Geschiedenisreis!Heb je genoten van deze aflevering? Als Historicus lid krijg je nog veel meer! Ontvang exclusieve toegang tot extra afleveringen, diepgaande analyses en verhalen die je nergens anders hoort. Maak geschiedenis samen met ons en word vandaag nog lid via onze Historicus pagina! Social Media Facebookgroep: Groep van geschiedenis enthousiastelingen! Instagram: Hier delen we info over onze podcast, achtergrondverhalen en aankomende onderwerpen. YouTube: Documentaires in samenwerking met VidiVision TikTok: Korte documentaires met beeldmateriaal! Adverteren in onze podcast? Mail naar leethijsgeschiedenisreis@gmail.com

Vijftien vermiste hulpverleners zijn dood teruggevonden in een massagraf in Rafah, Gaza. Volgens de Verenigde Naties zijn ze “een voor een” omgebracht. Minstens één slachtoffer werd vastgebonden aangetroffen. Met meer dan duizend gedode zorgmedewerkers sinds het begin van de oorlog groeit de overtuiging dat Israël gericht hulpverleners aanvalt. We spreken met directeur Harm Goossens van het Nederlandse Rode Kruis over de veiligheid van hulpverleners in Gaza. (11:19) Trump stelt ultimatum aan Iran In een nieuw hoofdstuk van de spanningen tussen de VS en Iran dreigt president Trump met militaire aanvallen als Iran niet akkoord gaat met een nucleaire deal. Volgens Trump zullen het bombardementen zijn “zoals nooit eerder gezien”. Iran reageert afwijzend en beschuldigt de VS van chantage. Historicus en Iran-kenner Peyman Jafari over de oplopende spanningen tussen de twee landen. Presentatie: Tim de Wit

In deze aflevering duiken we in de duistere wateren van de onbeperkte duikbootoorlog. Duitsland probeert met zijn U-boten de Britse bevoorrading af te snijden en zet alles op alles om de oorlog te winnen — met fatale gevolgen voor de internationale verhoudingen. Terwijl koopvaardijschepen naar de zeebodem verdwijnen, groeit in de Verenigde Staten de woede en het besef: buiten de oorlog blijven is geen optie meer. Wat volgt is een van de grootste keerpunten van de oorlog: de Amerikaanse deelname.  Support the showAanmelding Luisteraar Rondleiding Fooi geven!? Klik hier om naar onze FooienPod pagina te gaan. Alle steun is hartelijk welkom! Word Historicus lid van De Geschiedenisreis!Heb je genoten van deze aflevering? Als Historicus lid krijg je nog veel meer! Ontvang exclusieve toegang tot extra afleveringen, diepgaande analyses en verhalen die je nergens anders hoort. Maak geschiedenis samen met ons en word vandaag nog lid via onze Historicus pagina! Social Media Facebookgroep: Groep van geschiedenis enthousiastelingen! Instagram: Hier delen we info over onze podcast, achtergrondverhalen en aankomende onderwerpen. YouTube: Documentaires in samenwerking met VidiVision TikTok: Korte documentaires met beeldmateriaal! Adverteren in onze podcast? Mail naar leethijsgeschiedenisreis@gmail.com

(00:54) Wetenschappers hebben in de Gobiwoestijn in Mongolië een nieuwe dinosauriërsoort ontdekt: Duonychus tsogtbaatari. Een tweepotige dino, een Theropode, die verwant is aan de angstaanjagende T.rex. Wekelijks worden er nieuwe dinosaurussoorten ontdekt, dus wat maakt deze vondst eigenlijk bijzonder? Paleontoloog Melanie During is te gast.  (06:59) Na de arrestatie vorige week van Ekrem Imamoglu, de populaire burgemeester van Istanbul, gingen Turken in veel steden dagenlang de straat op om te demonstreren. Oppervlakkig gezien lijkt de strijd om de macht in Turkije te gaan tussen democratie en autocratie. Maar is het echt zo simpel? Historicus en Turkije-expert Tayfun Balçik is te gast.  (21:51) In de jaren 40 en 50 wordt de Limburgse Lies overspoeld door honderden liefdesbrieven. Wie was deze mysterieuze vrouw die zoveel verlangen opwekte? En hoeveel vrijheid had zij in die tijd eigenlijk om te kiezen? De zesdelige podcast Liefste Lies vertelt haar verhaal en schetst tegelijkertijd een hedendaags portret van liefde, vrijheid en het verlangen om iets te zijn in het leven.  Deze serie werd gemaakt door Heleen Hummelen en Wieky de Boer. De serie is een coproductie van Autres Directions, Aldus' producties en OVT en is mogelijk gemaakt door financiële steun van het NPO-fonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/30-03-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/30-03-2025.html)

Na de arrestatie vorige week van Ekrem Imamoglu, de populaire burgemeester van Istanbul en belangrijkste opponent van president Erdogan, gingen Turken in veel steden dagenlang de straat op om te demonstreren. Oppervlakkig gezien lijkt de strijd om de macht in Turkije te gaan tussen de seculiere partij CHP van Imamoglu en de islamitische AK Partij van Erdogan, of zelfs tussen democratie en autocratie. Maar is het echt zo simpel? Welke rol speelt het nationalisme in Turkije en wat is de erfenis van Vader des Vaderlands Atatürk? Historicus en Turkije-expert Tayfun Balçik is te gast.

Over veehouders lezen we dagelijks in de krant. Maar over de sector die daar achter staat horen we maar weinig. Terwijl juist deze industrie de basis vormt van onze vlees, zuivel en eierproductie. Ik heb het over: de veevoerbedrijven._____________________________________________________Samen maken we meer mogelijk, steun onzepodcast en help ons groeien met jouw donatie:studioplantaardig.nl/donatie_____________________________________________________En terwijl de veevoerbedrijven graag buiten beeld blijven in de huidige discussies over bijvoorbeeld stikstof, mest en dierenwelzijn, hebben ze een enorme invloed gehad op de bio-industrie die we nu hebben. Floor Haalboom, Universitair docent aan de Universiteit van Utrecht, deed er onderzoek naar. Vanuit haar achtergrond als bioloog én wetenschapshistoricus specialiseerde ze zich in de milieu-geschiedenis van de veehouderij, diergeneeskunde, zoönosen. Hoe is de veevoerindustrie opgekomen? Hoe heeft ze de veeteelt veranderd? En welke invloed heeft ze op de veehouder?Credits:Interview en montage: Esther MolenwijkAudio mixage: Marlon van der Pas, Nothing Blank Help ons het plantaardige nieuws te verspreiden: deel deze podcast.Ga naar studioplantaardig.nl en volg ons via BlueSky, Mastodon, Instagram, Facebook, YouTube, TikTok & #StudioPlantaardigGeef onze podcast ook een rating en schrijf een mooie recensie. Alvast enorm bedankt!

Terwijl het Westfront in 1916 werd verscheurd door Verdun en de Somme, stond het Oostfront voor zijn eigen bloedige keerpunt. Het Brusilov-offensief bracht de Russen onverwacht succes, maar interne problemen, tekorten en politieke onrust brachten het rijk aan het wankelen. Terwijl de gevechten doorgingen, groeide de chaos achter de linies en naderde een revolutie. Hoe stortte Rusland uiteindelijk in, en wat betekende dit voor de Eerste Wereldoorlog?  Support the showAanmelding Luisteraar Rondleiding Fooi geven!? Klik hier om naar onze FooienPod pagina te gaan. Alle steun is hartelijk welkom! Word Historicus lid van De Geschiedenisreis!Heb je genoten van deze aflevering? Als Historicus lid krijg je nog veel meer! Ontvang exclusieve toegang tot extra afleveringen, diepgaande analyses en verhalen die je nergens anders hoort. Maak geschiedenis samen met ons en word vandaag nog lid via onze Historicus pagina! Social Media Facebookgroep: Groep van geschiedenis enthousiastelingen! Instagram: Hier delen we info over onze podcast, achtergrondverhalen en aankomende onderwerpen. YouTube: Documentaires in samenwerking met VidiVision TikTok: Korte documentaires met beeldmateriaal! Adverteren in onze podcast? Mail naar leethijsgeschiedenisreis@gmail.com

Subscriber-only episodeIn juli 1916 werd de Zuid-Afrikaanse brigade ingezet in Delville Wood, een cruciaal, maar dodelijk strijdtoneel tijdens de Slag om de Somme. Wat begon als een succesvolle aanval, veranderde al snel in een nachtmerrie van dagenlange beschietingen, tegenaanvallen en hevige gevechten van man tot man. Hoe belandden Zuid-Afrikaanse troepen in deze Europese oorlog? En waarom werd Delville Wood een van de meest brute veldslagen van de Somme?Aanmelding Luisteraar Rondleiding Fooi geven!? Klik hier om naar onze FooienPod pagina te gaan. Alle steun is hartelijk welkom!Onze eerste doel(en):- Luisteraar rondleiding Grebbeberg in mei! Word Historicus lid van De Geschiedenisreis!Heb je genoten van deze aflevering? Als Historicus lid krijg je nog veel meer! Ontvang exclusieve toegang tot extra afleveringen, diepgaande analyses en verhalen die je nergens anders hoort. Maak geschiedenis samen met ons en word vandaag nog lid via onze Historicus pagina! Social Media Facebookgroep: Groep van geschiedenis enthousiastelingen! Instagram: Hier delen we info over onze podcast, achtergrondverhalen en aankomende onderwerpen. YouTube: Documentaires in samenwerking met VidiVision TikTok: Korte documentaires met beeldmateriaal! Adverteren in onze podcast? Mail naar leethijsgeschiede...

In juli 1916 werd de Zuid-Afrikaanse brigade ingezet in Delville Wood, een cruciaal, maar dodelijk strijdtoneel tijdens de Slag om de Somme. Wat begon als een succesvolle aanval, veranderde al snel in een nachtmerrie van dagenlange beschietingen, tegenaanvallen en hevige gevechten van man tot man. Hoe belandden Zuid-Afrikaanse troepen in deze Europese oorlog? En waarom werd Delville Wood een van de meest brute veldslagen van de Somme?Support the showAanmelding Luisteraar Rondleiding Fooi geven!? Klik hier om naar onze FooienPod pagina te gaan. Alle steun is hartelijk welkom!Onze eerste doel(en):- Luisteraar rondleiding Grebbeberg in mei! Word Historicus lid van De Geschiedenisreis!Heb je genoten van deze aflevering? Als Historicus lid krijg je nog veel meer! Ontvang exclusieve toegang tot extra afleveringen, diepgaande analyses en verhalen die je nergens anders hoort. Maak geschiedenis samen met ons en word vandaag nog lid via onze Historicus pagina! Social Media Facebookgroep: Groep van geschiedenis enthousiastelingen! Instagram: Hier delen we info over onze podcast, achtergrondverhalen en aankomende onderwerpen. YouTube: Documentaires in samenwerking met VidiVision TikTok: Korte documentaires met beeldmateriaal! Adverteren in onze podcast? Mail naar leethijsgeschiede...

Historicus en programmamaker Ad van Liempt én voetbalbestuurder Martin van Geel zijn deze zondag te gast op De Perstribune bij Margreet Reijntjes. Ad van Liempt is de man die aan de wieg stond van het geschiedenisprogramma Andere Tijden, het tv-programma dat deze maand een kwart eeuw te zien is. Hij begon zijn loopbaan bij de krant, werkte bij het NOS Journaal en was enige tijd hoofdredacteur van NOVA. Al sinds zijn vroege jeugd is hij gefascineerd door de oorlog en de drijfveren van mensen. Het leidde tot vele boeken over de oorlog maar ook over andere historische gebeurtenissen en thema's. Martin van Geel is sinds dit seizoen technisch manager van de Eredivisie CV; de organisatie die het voetbal op het allerhoogste niveau in Nederland up to date houdt. Jarenlang stond hij aan het roer bij clubs als Feyenoord, Ajax en Willem II, clubs waar hij zelf ook voor speelde. Als bestuurder beleefde hij tijden van glorie maar ook van grote turbulentie, iets wat in zijn ogen hoort bij zijn vak. Niet een gewone baan, maar een way of life. Wel is hij blij dat ie in zijn huidige functie iets minder stress ervaart.

Flevoland is de jongste provincie van Nederland. Het werd pas in 1986 officieel ingesteld als 12e provincie. Maar wie heeft dan eigenlijk die namen van de dorpen en steden bedacht? Historicus en journalist Eva Vriend en Marjolein Zeilstra van het Flevolands Archief leggen het aan je uit!

(01:05) De Franse president Macron pleitte deze week tijdens een Europese top voor een sterk Europa met Frankrijk in een voortrekkersrol. Eerder al, in de tijd van Charles de Gaulle, wilde Frankrijk niet afhankelijk zijn van Amerika als het om de Europese veiligheid gaat. Hoe schatplichtig is Macron aan de generaal De Gaulle? Historicus en Frankrijkkenner Niek Pas is te gast.    (11:55) De Europese Unie heeft, als reactie op de Amerikanen, importheffingen aangekondigd. Amerikaanse spijkerbroeken worden daardoor duurder. Hoe komt het eigenlijk dat de spijkerbroek zo'n ongeëvenaard populair kledingstuk is geworden? Kunsthistoricus en conservator mode bij het Centraal Museum Utrecht Ninke Bloemberg vertelt.  (19:38) De spiritueel leider van het boeddhisme, de Dalai Lama, is bijna negentig en heeft ondanks zijn verheven status niet het eeuwige leven. Hij weet zeker dat hij zal reïncarneren in een persoon afkomstig uit de ‘vrije wereld'. Hoe werd de huidige Lama een symbool van vrede en verzet?     (32:22) De column van Sana Valiulina    (36:24) Aankomende 5 mei vieren we 80 jaar bevrijding. Onze democratie werd gered van de nazi's. Toch zitten er ook schaduwkanten aan de bevrijding: de hongerwinter, vergisbombardementen en zelfs geallieerde oorlogsmisdaden. Moeten we nog steeds alleen maar dankbaar zijn? Christ Klep schreef De lange bevrijding van Nederland, en is te gast.     Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/16-03-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/16-03-2025.html)

Lieve vrienden,   Hij is terug! Diedert de Wagt! Pas 4 maanden geleden was hij voor het eerst te gast in The Trueman Show, maar dat gesprek was zo verhelderend dat we 'm gewoon nog een keer hebben uitgenodigd. Diedert is historicus en auteur van het boek Bij Gebrek aan Beter, Scroll vooral ook even naar beneden, want we mogen 10 (!) gesigneerde exemplaren van dit boek verloten onder luisteraars!    En ehm... dit is een van de langste podcasts die we ooit hebben opgenomen... kijk 'm vooral in delen en neem je tijd.

Historicus en publicist Bart Jan Spruyt belicht de eerste maand van president Donald Trump vanuit christelijk perspectief. Een theoloog riep zijn volgers op om het sociale medium X te verlaten. Spruyt legt uit waarom hij wél op X blijft. En agnost Jonah Falke leerde de Biblebelt beter kennen en deelde zijn bevindingen. Reden voor Spruyt om als reformatorische christen de vlag uit te hangen?

(1:20) Journalist en schrijver Leonard Ornstein over Frits Bolkestein en (16:10) over Hans van den Broek (19.42) Historicus Rolf Strootman over de biografie 'Cleopatra' van de Zweedse auteur Dick Harrison (50:24) muziek en informatie over de Mexicaanse volkszangeres Paquita la del Barrio (54:01) In de Wat blijft Lijn: Wil de Bruine over Jan Ebeltjes van de stichting Christelijke Hulp Oost-Europa (57:29) Deel 2 van de podcast Enkele reis Istanbul.

Wie verkiezingsuitslagen en peilingen over de kaart van Duitsland heen legt zie duidelijk een verschil tussen Oost en West. Hoe speelt het verleden van Duitsland nog altijd prominente rol in de hedendaagse politiek? En: weten door de Duitsers door het complex kiesstelsel wel echt wat er met hun stem gebeurt? Te gast is Marja Verburg, Historicus en redacteur van Duitsland-web, de nieuwssite van het Duitsland Instituut. Gasten in BNR's Big Five van de Duitse verkiezingen: -Günter Gülker, directeur van Duits-Nederlandse Handelskamer -Derk Marseille, ondernemer en Duitsland correspondent bij BNR -Marja Verburg, historicus verbonden aan het Duitslandinstituut -Ronald van Roeden, oud-ambassadeur van Nederland in Duitsland -Otto Fricke, Bondsdaglid namens de Freie Demokratische Partei (FDP)See omnystudio.com/listener for privacy information.

(01:23) De Harlequin bouquet-roman bestaat 50 jaar en dat wordt gevierd met een schrijfwedstrijd, waarin wordt opgeroepen om een verhaal te schrijven dat ‘zindert van de hartstocht'. Het lijkt alsof de ingrediënten van de bouquet-roman na vijftig jaar toch hetzelfde zijn gebleven, maar is het genre ondertussen dan toch veranderd? En waarom blijft de bouquet-roman zo populair? We hebben het erover met de Nederlandstalige bouquet-roman schrijver van het eerste uur.  (08:48) Volgende week wordt het bombardement op de Duitse stad Dresden herdacht. Hoeveel mensen het leven lieten is nog steeds onduidelijk. Hoe blikken de Duitsers hierop terug? Historicus en Duitsland-kenner Krijn Thijs licht toe waarom de herdenking van deze zwarte bladzijde altijd al beladen is maar dit jaar extra, vanwege de komende Bondsdagverkiezingen.  (20:14)  Bij Het Nationale Ballet het programma ‘Jewels' in première, met stukken van de Amerikaans-Russische choreograaf George Balanchine. Balanchine (1904-1983) staat bekend als de choreograaf die de fysieke grenzen van de danseres tot in extreme oprekte. Wat betekende dat voor de balletkunst en voor de positie van de ballerina, en met name voor het gebruik van de spitz? Laura Stek volgde het spoor van het martelschoentje in de audiodocumentaire ‘Martelwerktuig en heiligdom'.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/09-02-2025.html    (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/09-02-2025.html%20)

(01:32) De moeflon moet erkend worden als ‘ingeburgerd dier'. Mede door de groeiende wolvenpopulatie loopt de moeflon -die intussen zo'n 100 jaar in Nederland woont - in het wild gevaar. Wat kan inburgering betekenen voor de moeflon? Dierfilosoof Erno Eskens is te gast. (09:08) De column van John Jansen van Galen  (13:03) Er moet een nieuwe partij komen met een nieuw verhaal. Zo zei partijleider Frans Timmermans deze week. Het doet denken aan de oprichting van de PvdA, want ook in 1946 moesten oude vormen en gedachten sterven en plaatsmaken voor nieuwe ideeën. Het leidde tot een nieuwe partij en een nieuw verhaal. Maar wat was dat verhaal? En kan het de huidige PvdA uit het slop helpen? Historicus en kenner van de sociaaldemocratie Bram Mellink is te gast.  (25:25) Bart Funnekotter bespreekt drie historische boeken:  -Hendrik V – Dan Jones (vert. Roelof Posthuma)  -Van savanne tot stad – Christian Grataloup (vert. Alexander van Kesteren)  -Geheugen, zing – Makana Eyre (vert. Caspar Wijers) (37:30) Dankzij onze calvinistische volksaard zou de Nederlander tolerant, rationeel en nuchter zijn. Maar hoe is dit te rijmen met de donkere bladzijdes van onze geschiedenis? Daarover schrijven historicus Saskia Pieterse en theoloog Janneke Stegeman in hun boek Uitverkoren, waarin ze onderzoeken hoe we aan ons superieure zelfbeeld komen.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/09-02-2025.html (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/09-02-2025.html)  

Komende week is het tachtig jaar geleden dat de Oost-Duitse stad Dresden werd platgebombardeerd door de geallieerden. Er bleef weinig over van de stad die als één van de mooiste steden van Duitsland werd betiteld. Tot op de dag van vandaag is nog steeds onduidelijk hoeveel mensen er door het bombardement het leven lieten. Historicus en Duitsland-kenner Krijn Thijs licht toe waarom de herdenking van deze zwarte bladzijde altijd al beladen is maar dit jaar extra, vanwege de komende Bondsdagverkiezingen.

Komende week is het tachtig jaar geleden dat de Oost-Duitse stad Dresden werd platgebombardeerd door de geallieerden. Er bleef weinig over van de stad die als één van de mooiste steden van Duitsland werd betiteld. Tot op de dag van vandaag is nog steeds onduidelijk hoeveel mensen er door het bombardement het leven lieten. Historicus en Duitsland-kenner Krijn Thijs licht toe waarom de herdenking van deze zwarte bladzijde altijd al beladen is maar dit jaar extra, vanwege de komende Bondsdagverkiezingen.

(01:00) Bij een opgraving in het Franse Orléans is een Romeins massagraf ontdekt met 60 skeletten én maar liefst 21 opgerolde ‘vloektabletten' van lood. Waarom werden in de oudheid vervloekingen meegegeven aan de doden? Historicus oude geschiedenis Patricia Kret is te gast. (07:29) De film L'abbaglio, nu te zien op het IFFR, volgt de sluwe kolonel Orsini die de troepen van vrijheidsstrijder Garibaldi in 1859 aanvoerde om Italië te verenigen. Hoe historisch accuraat is de film? Historicus Arthur Weststeijn bekeek de film en is te gast. (19:44) De stormvloed die tussen 3 en 5 februari 1825 de provincies rondom de Zuiderzee trof wordt ook wel 'de vergeten watersnoodramp' genoemd. Het is de grootste Nederlandse natuurramp van de 19e eeuw. Programmamaker Katinka Baehr maakte een documentaire over de ramp en de nasleep en vroeg zich af hoe het kan dat de ramp destijds snel was vergeten maar nu, na tweehonderd jaar, op heel veel plekken wordt herdacht. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/02-02-2025.html

Bij een opgraving in het Franse Orléans is een Romeins massagraf ontdekt met 60 skeletten én maar liefst 21 opgerolde ‘vloektabletten' van lood. Waarom werden in de oudheid vervloekingen meegegeven aan de doden en hoe bijzonder is deze vondst in Orléans? Historicus en promovenda oude geschiedenis Patricia Kret is te gast.

Jilt Jorritsma is schrijver en historicus. In 2016 won Jorritsma de Essaywedstrijd Nexus Connect. Twee jaar later won zijn essay 'Onthoofd' de Joost Zwagerman Essayprijs. Aan de Open Universiteit doet hij onderzoek naar zinkende steden. In 2021 verscheen zijn debuutroman ‘Was', die met veel lof werd ontvangen. Nadat Jorritsma in 2022 door NRC Handelsblad werd benoemd tot rijzende literaire ster verscheen recent zijn tweede roman ‘Autopsie'. Het boek beschrijft een zoektocht naar de doodsoorzaak van Mette Brun en neemt een duik in een verborgen wereld die onder het oppervlak van het zichtbare sluimert. Wilfried de Jong gaat met Jilt Jorritsma in gesprek.

In deze aflevering gaat historicus Krijn Thijs, wetenschappelijk medewerker van het Duitsland Instituut, in gesprek met Trixie en moderator Maarten Westerveen. We bespreken verschillende programma's met DDR-ooggetuigen, zoals ons gastlessenprogramma en de VR-omgeving 'Pionieren in de DDR'. Waarom zijn de gesprekken met 'Zeitzeugen' zo relevant voor jongeren van nu en welke aandachtspunten zijn er in het werken met persoonlijke herinneringen? Je hoort het in deze laatste aflevering uit onze reeks Blik op de Muur. Door: Trixie Hölsgens van de afdeling Onderwijs & Uitwisseling van het Duitsland Instituut Amsterdam.

Op de drempel van 2025 is er alle reden om stil te staan bij de vraag wat ons dit jaar politiek te wachten staat. En vooral ook: waar komt het vandaan? Jaap Jansen en PG Kroeger praten met een gast die met de bagage van eeuwen politieke historie de gebeurtenissen van dit moment scherp kan analyseren. Joop van den Berg is emeritus hoogleraar parlementaire geschiedenis, voormalig hoofddirecteur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en oud-fractievoorzitter in de Eerste Kamer van de PvdA. Al twintig jaar schrijft hij columns voor het Montesquieu Instituut en ook elders draagt hij bij aan het maatschappelijk debat.Van den Berg onderstreept dat het voorbije jaar inbreuken vertoonde op zo ongeveer alle zeden en rituelen die de Nederlandse politieke cultuur kleur en kwaliteit gaven. “En daarmee is ook de speelsheid weg; de kunst van relativering die het mogelijk maakt om slimme compromissen te smeden." Zo ligt de beslissende rol aan het Binnenhof niet meer bij de premier, maar bij een fractievoorzitter: Geert Wilders.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Met Van den Berg kijken we naar de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB. Omdat deze inhoudelijk non-existent is en de grootste fractie in de Tweede Kamer dysfunctioneel, worden de rol en het werk van het parlement tot het uiterste uitgedaagd. En daarbij komt nog de ‘onthutsende incompetentie' van veel ministers en staatssecretarissen. De Kameragenda is daardoor opmerkelijk leeg. "Men probeert alles om concrete wetgeving te vermijden, want dan valt de coalitie uit elkaar omdat ze het niet eens worden."De coalitie wil boven alles de asielcrisis oplossen, maar die bestaat niet. Van den Berg vertelt hoe hij al bij de VNG hierover veel te stellen had met toenmalige chef van de Immigratie en Naturalisatiedienst Dick Schoof. Het echte knelpunt zit bij de arbeidsmigratie en de beroerde wijze waarop die is geregeld. En daar gaat PVV-minister Marjolein Faber niet over, terwijl VVD en BBB het bedrijfsleven hier niet willen hinderen. "We hebben geen integratieprobleem, maar een acceptatieprobleem," zegt Van den Berg.En juist dát wenst de PVV beslist niet opgelost te zien. Het beleid móet dus niet werken, een voortdurend fiasco is noodzakelijk. Want zou het besef dominant worden, dat vluchtelingen een normaal verschijnsel zijn en - zie Oekraïne en Syrië - verschillende verschijningsvormen kent, dan zou Wilders zijn enige thema kwijt zijn. Faber en daarmee Schoof moet dus falen omwille van het raison d'être van de PVV.Binnen de coalitie valt de stilte van de VVD op. "Dilan Yesilgöz heeft zichzelf uitgeleverd aan Wilders door alleen over rechts te willen." Met Nieuw Sociaal Contract heeft Van den Berg bijna medelijden. "Pieter Omtzigt heeft zichzelf, zijn partij en zijn boodschap niet onder controle." En zijn 'goed bestuur' mantra flopt. "Goed bestuur, tot je dienst, maar waar wil je dan naartoe? Alleen maar over de procedures praten leidt niet naar een toekomst die het land nodig heeft. Daarbij maakt Omtzigt zichzelf gek door het overheidsapparaat te beschouwen als één grote samenzwering.”Juist omdát onderwijs de PVV niets interesseert, moest Wilders ingrijpen om de risico's voor zijn asielthema weg te nemen. Desnoods door PVV-vicepremier Fleur Agema de rekening te laten ophoesten. De premier, de Onderwijsminister en de minister van Financiën moesten zich erbuiten houden. Dit gaat vaker gebeuren. Eelco Heinen verliest zo de greep op de rijksbegroting.In feite is de kabinetsformatie mislukt en bevinden we ons in een permanente situatie van onderhandeling. Dat maakt het zo bevreemdend dat oud-formateur Richard van Zwol zo tevreden is met de Werdegang van 'zijn' kabinet. Van Zwols rol en behoefte om die ook zelf nog eens in de media te recenseren brengt de Raad van State schade toe.Dick Schoof is ‘niet puur uit ijdelheid' minister-president geworden. Maar gezag heeft hij niet. Met ministers die van goede wil zijn voelt Van den Berg mee. “Caspar Veldkamp is een keurige diplomaat, maar hij weet niet hoe je als politicus moet opereren. Al helemaal niet met Wilders die een parallel buitenlandbeleid voert."Het kabinet heeft geen autoriteit, de coalitie geen samenhang en de fractieleiders zijn opgetrokken uit argwaan. Omdat Wilders erin slaagt de indruk te wekken dat het aan hem niet ligt, blijft zijn achterban hem vooralsnog steunen.Wilders heeft belang bij permanente crisis. “Voor de democratie als zodanig is dit heel slecht”, waarschuwt Joop van den Berg. “Juist ook de mensen die op de democratie vertrouwen, keren zich er dan van af."Overal in de Westerse wereld krijgt radicaalrechts invloed of zelfs macht. “De democratie is in groot gevaar”, concludeert Van den Berg. “Je moet niet denken: het loopt wel los. Soms vrees ik – met de Duitse auteur Bernhard Schlink – dat de democratie een voorbije periode is.”***Verder lezenAbonneer je op de columns van Joop van den Berg!***Verder luisteren470 - Het kabinet bestaat niet, het is een virtuele machine466 - Behandeling Onderwijsbegroting werd parcours vol struikelpartijen en miskleunen463 - De eerste honderd dagen. Lessen in daadkracht voor het kabinet-Schoof456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof452 - Wie is de baas in de coalitie?448 - Premier zonder kompas442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen? (met Joop van den Berg)09 - Special: leven en werk van Wim Kok. Met Jeltje van Nieuwenhoven, Joop van den Berg, Gijs van Dijk en PG Kroeger***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:50:51 – Deel 201:37:14 – Deel 302:05:00 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

(01:18) De Franse politicus Jean-Marie Le Pen, oprichter en boegbeeld van de extreemrechtse politieke partij Front National, overleed op 7 januari. Hij stond bekend om zijn racistische uitspraken en denkbeelden. In de jaren 80 zat hij in het parlement, daarna was hij lange tijd Europarlementariër: bijna 35 jaar. Historicus John-Alexander Janssen vertelt over de nalatenschap van Le Pen.  (09:40) Een icoon uit de dragwereld is overleden: the Vivienne. Nadat ze de Britse tv show RuPaul's Drag Race won, werd ze wereldwijd bekend om haar charisma, humor en verbluffende talent. Ze groeide uit tot een van de invloedrijkste dragqueens van onze tijd. Dragqueen Megan Schoonbrood kende the Vivienne en vertelt wat zij betekende voor de dragwereld.  (19:47) Hij was de eerste populist die Europa rijk was: Georges Boulanger. Na een succesvolle carrière in het Franse leger had Boulanger de smaak van macht en roem te pakken. Met behulp van een massacampagne presenteerde hij zich eind 19e eeuw als dé anti-establishmentkandidaat die de stem van het volk representeerde. Zijn politieke tegenstanders voelden zijn dreiging en deden er alles aan om hem te stoppen. Historicus John-Alexander Janssen schreef een biografie over Boulanger, die naast een opmerkelijke politieke carrière ook een roerig privéleven had.  (53:27) In de Wat blijft-lijn: Petra Possel deelt een herinnering aan wijnschrijver Nicolaas Klei.  (56:19) Deze week werd bekend dat de Amerikaanse anti-lhbti-activist Anita Bryant op 16 december is overleden. Ze werd wereldwijd een symbool voor homohaat, en haar conservatieve geluid bracht in Nederland een tegenbeweging op gang. Het leidde tot de eerste Pride en een protestlied van de Zangeres Zonder Naam. Met haar nummer 'Anita' maakte Mary Serveas zichzelf onsterfelijk als voorvechter van de lhbti-beweging.    (01:00:34) Intimiteit en seksualiteit zijn nog altijd onderwerpen van felle discussie. Wat is privé, wat is publiek? In deze podcast van Het Filosofisch Kwintet praat Arnon Grunberg met historicus Lotte Houwink ten Cate, filosoof Michiel Leezenberg, columnist Stefan Sanders en cultuurwetenschapper Margriet van Heesch over de rechtstaat en intimiteit. (01:49:35) Ook deze week sluiten we af met De Zin van de Dag, waarin onze huisfilosoof Stine Jensen elke week een denker in het licht zet. Vandaag laat ze vertaler Marijke Emeis aan het woord met haar levenswijsheid van schrijver Martin Bril: "Als je nou de dood kon overleven, dan zou het minder erg zijn."

(01:24) Mazen al-Hamada gaf een gezicht aan duizenden slachtoffers van Assads martelregime in Syrië. Hij was geen politicus, geen generaal, en geen beroemdheid, maar een gewone man die een ongewoon leven kreeg door de gruwelijkheden van de Syrische burgeroorlog. Een aantal jaar woonde hij in Nederland, in 2020 keerde hij terug naar Syrië. Op 9 december werd Hamada's lichaam gevonden in de Sednaya gevangenis. Lara Billie Rense praat met zijn goede vriend Khaled Al Haj Saleh. (15:08) Tweeëneenhalve eeuw geleden bouwde Eise Eisinga op de zolder van zijn woonhuis in Franeker een planetarium. Met minutieuze precisie maakte hij aan zijn plafond een bewegend zonnestelsel dat de banen van de zes dan bekende planeten volgde. Wat begon als een reactie op onrust en bijgeloof, eindigde als het oudste planetarium ter wereld dat nog werkt. Sinds vorig jaar staat het op de Unesco Werelderfgoedlijst. Historicus en biograaf Sandra Langereis schreef het boek ‘Machineman – De tijden van Eise Eisinga'. Lara Billie Rense spreekt met Langereis over de bouwer van dit beroemde planetarium. Wat maakte hem zo'n revolutionair van zijn tijd? (57:39) In de reeks Grote Geesten volgt Annette van Soest het spoor terug van filosoof en schrijver Iris Murdoch. Murdoch dankt haar bekendheid aan haar romans, zoals ‘Under the Net' en ‘The Sea, the Sea'. Ze leidde een onconventioneel leven, had relaties met verschillende mannen tegelijk, maar trok zich ook regelmatig terug om te schrijven. De laatste jaren van haar leven leed ze aan dementie. Annette van Soest praat met filosoof Mariëtte Willemsen, schrijver en Murdoch liefhebber Doeke Sijens en essayist en vertaler Hein Groen.

Israël pleegt volgens Amnesty International genocide in Gaza. Uit het rapport van 300 pagina's blijkt volgens de mensenrechtenorganisatie dat Israël de Palestijnse bevolking geheel of gedeeltelijk wil vernietigen. De berichten uit Gaza en vooral Noord-Gaza worden steeds schrijnender en komen soms zelfs niet meer tot ons, omdat stroom en internet het niet meer doen. Wat wil Israël met Gaza? Historicus aan de Universiteit Utrecht en expert op het Israëlisch-Palestijns conflict Peter Malcontent vertelt in Podcast de Dag hoe de extreme geluiden in de Israëlische samenleving steeds algemener worden, vooral binnen de regering van premier Netanyahu. En die extreme kant roept op tot nederzettingen in Gaza, net als op de bezette Westelijke Jordaanoever, en het verdrijven van de Palestijnen. Reageren? Mail dedag@nos.nl Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek Redactie: Lieke Loman

In deze aflevering van Legergroene Herinneringen praten we met Chris Klep, een militair historicus die nooit zijn dienstplicht vervulde. Hij deelt unieke inzichten over de geschiedenis van de dienstplicht, de rol van burgers in defensie en zijn eigen ervaringen als 'Nukubu' binnen militaire kringen.Over Legergroene Herinneringen‘Ik ging met tegenzin, maar heb de tijd van mijn leven gehad', ‘De kameraadschap die je bij defensie hebt, is uniek', ‘Je kan meer dan je denkt' en ‘Leidinggeven doe ik nog steeds volgens de dingen die ik heb geleerd via de instructiekaart'. Het is maar een kleine greep uit de persoonlijke verhalen van de dienstplichtigen die geïnterviewd zijn voor de podcastserie Legergroene Herinneringen.In die podcast belichten we niet alleen de geschiedenis van de dienstplicht maar besteden we vooral aandacht aan de persoonlijke verhalen van de dienstplichtigen.Transcriptie:00:00:00 - 00:00:21Presentatrice: Hallo allemaal. Welkom bij Legergroene Herinnering. In deze podcast gaan we de komende weken in gesprek met oud dienstplichtigen over hun diensttijd. De hoogtepunten, maar ook de dieptepunten en de levenslessen die uit deze tijd stammen, worden hier aan het licht gebracht. Vandaag ga ik in gesprek met een militair historicus die vroeger zijn dienstplicht niet hoefde te vervullen. Goedemiddag, Chris Klep.00:00:21 - 00:00:22Chris: Goedemiddag.00:00:22 - 00:00:22Presentatrice: Hallo.00:00:22 - 00:00:23Chris: Hallo.00:00:23 - 00:00:24Presentatrice: Leuk dat u er bent.00:00:24 - 00:00:25Chris: Dank je, wederzijds.00:00:25 - 00:00:30Presentatrice: Heel gezellig. Jij hebt nooit je dienstplicht hoeven vervullen.00:00:31 - 00:01:23Chris: Nee, wonderbaarlijk. Ik ben van 1959. Het jaar waarin die lichting werd opgeroepen was ook het jaar waarin de dienstplicht met twee maanden verkort werd. Precies op het moment dat ik zou worden opgeroepen, vielen die twee maanden uit. Dat was precies in juni en juli. Ik ben geboren in juni, dus ik viel uit. Achteraf heb ik mezelf vaak de vraag gesteld of ik dat jammer had moeten vinden, omdat ik later bij defensie ben gaan werken. Dat zou een leuke voorbereidende periode zijn geweest. Je had toen nog de broederdienst. Ik heb één oudere broer. Als die alsnog niet in dienst hoefde, bestond er nog kort de mogelijkheid dat ik alsnog in dienst had gemoeten. In dit geval was dat omdat hij trouwde met een Française. Dat ging sneller dan gedacht. Ik zal er geen details over geven.00:01:28 - 00:01:41Chris: Dat was alleen als ik dat echt vrijwillig wilde. Langzaam maar zeker waren dat de jaren dat de dienstplicht al een klein beetje werd afgebouwd in de jaren daarna. Ik ben nooit in dienst geweest. Ik ben van 1959, zeg ik altijd.00:01:42 - 00:01:43Presentatrice: Had je het gewild?00:01:45 - 00:02:31Chris: Ja, als ik dan weer eens met een neef sprak over een oom die wel in dienst was geweest en het een fantastische periode had gevonden. Vooral als hij wat biertjes op had tijdens een verjaardag, kwamen de meest fantastische verhalen voorbij over hoe hij met Leopardtanks door de bossen heen gescheurd was. Hoe ze met de IPR-pantservoertuigen en de .50 mitrailleurs alle patroondozen leeggeschoten hadden. Toen dacht ik: heb ik wat gemist? Ik weet het eerlijk gezegd niet. Ik ben er nog steeds niet achter. Toen ik later bij defensie ging werken als militair historicus in de jaren 90, vond ik het wel prettig dat ik op het hek zat. Ik zat als het ware als burger op het hek en ik keek naar binnen. Ik keek naar de militaire organisatie.00:02:32 - 00:02:43Chris: Ik vraag me af of mijn beeld anders zou zijn geweest als ik zelf anderhalf jaar in dienst was geweest. Er is een beroemde uitdrukking voor de militair en burgers: Nukubu.00:02:43 - 00:02:44Presentatrice: Nukubu?00:02:44 - 00:03:30Chris: Nukubu. Ik weet niet of ik dat mag zeggen. Een van de eerste dingen die ik leerde was: een Nukubu is een nutteloze kutburger. Dat leerde ik in de kantine. Heel formeel heb je als burger ook een rang. Op salarisschaal word je gelijkgesteld. Wij waren net naar Joegoslavië geweest op werkbezoek. Ik had mijn uniform nog aan met majoorsrang, want ik was opeens majoor. Ik was gevaarlijker met een geweer dan zonder een geweer, zeg ik altijd. Ik had geen enkele militaire oefening gehad, maar je moest een militair uniform dragen en je moest gemilitariseerd worden. Het grote verschil was dat wij als Nukubu's geen baret mochten dragen. Iedereen in de kantine zag onmiddellijk: dat is een toerist. Dat zeiden ze in Joegoslavië toen ook al.00:03:30 - 00:03:40Chris: Vandaar dat ik daar de uitdrukking Nukubu van kende. Dat was een van de eerste dingen die ik leerde in de kantine op de kazerne in Den Haag.00:03:40 - 00:03:42Presentatrice: Werd dat dan nageroepen?00:03:42 - 00:04:33Chris: Sterker nog, dat werd je ook heel erg duidelijk gemaakt. In Joegoslavië was ik al verschillende keren aangesproken door mensen in soldatenrang, dus vier of vijf rangen lager. Zij zeiden: daar heb je zo'n toerist. Gezellig hier? Vind je het leuk? Ook in de kantines en zodra je als burger jezelf vertoonde, vooral in operationele scenario's. Als je bij een oefening op bezoek ging of je kwam bij een staf waar echt nog de hardcore militairen hun werk deden, bemodderd en bevlekt, dan werd er vrij snel gezegd: wat kom je doen? Je komt storen, want wat moet ik voor jou doen? Wij komen een interview afnemen over de militaire historische ervaringen. We hebben nog wel een kwartiertje. Zo werd al vrij snel duidelijk dat je beter op het hek kunt zitten en naar binnen kunt kijken, dan dat je deel uitmaakt en erover moet schrijven en onderzoek naar moet doen.00:04:33 - 00:04:51Chris: Dat vond ik niet erg. Als je me dus achteraf op de brandstapel zet, zou ik zeggen: misschien is het toch beter dat ik niet in militaire dienst ben geweest.00:04:51 - 00:04:56Presentatrice: Laten we beginnen bij het begin. Waar is de dienstplicht ontstaan?00:04:57 - 00:05:41Chris: Staten hebben door de eeuwen heen altijd geworsteld met de vraag: wat kunnen we van onze burgers vragen? Burgers hebben rechten, heel veel rechten als het goed is, zeker in een democratie. Ze hebben ook plichten. Eén van de plichten is part of the deal, zou je kunnen zeggen. Dat is dat je meehelpt om het land te verdedigen. De Grieken dachten daar al over. De Romeinen dachten daarover. Soms gebeurde dat in de vorm van welwillendheid. Soms in de vorm van een dienstplicht. Het begint pas echt een ingeburgerd instituut te worden op het moment dat in het begin van de negentiende eeuw, in de tijd van een Napoleontische oorlog, er toch wel overduidelijk echte nationale staten ontstaan. Die willen echt vechten voor hun voortbestaan.00:05:41 - 00:06:31Chris: De term nationalisme zie je dan echt opkomen. Dat roept dan ook de vraag op: ja, waar vinden we genoeg mankracht om dat vaderland, desnoods tegen de prijs van je eigen leven, te verdedigen? De meest voor de hand liggende oplossing was voor veel landen en zeker ook voor Napoleontisch Frankrijk, het revolutionaire Frankrijk, om dat levée en masse te doen. Levée en masse betekent: massaal oproepen van mensen. Dat bleek zo succesvol, dat heel veel landen in Europa dat vervolgens hebben overgenomen. Kijk naar alle successen die Napoleon geboekt heeft. De Pruisen zijn een heel goed voorbeeld. Ze zijn er ook erg goed in geslaagd om dat te doen. Ook het nieuwe Koninkrijk Nederland in 1815 heeft de Napoleontische dienstplicht voortgezet, omdat het best wel een efficiënt systeem was.00:06:31 - 00:07:16Chris: Als je naar een geboortemoment van de dienstplicht zoekt, zou dat ergens begin negentiende eeuw zijn, denk ik, echt als instituut. Daarna is het een uitwerking van de basis. Voortdurend komt de discussie terug: hoe groot moet dat dienstplichtleger dan zijn? Wie moeten er in dat dienstplichtleger? Na een tijdje komt in de twintigste eeuw zelfs de discussie: moeten we ook vrouwen gaan oproepen voor de dienstplicht? In Nederland speelden voortdurend de discussie: moeten we de dienstplicht ook niet zien als gewoon een baan? Moeten we een CAO hebben bijvoorbeeld? Moeten we het betalen met een salaris. In essentie is het de vraag: wat mag de staat van zijn burgers vragen? Eén van de antwoorden daarop is: dan moet hij in dienst. Dat is de dienstplicht geworden.00:07:17 - 00:07:21Presentatrice: Dat is best wel vroeg. Al heel lang geleden is dat ontstaan.00:07:21 - 00:07:23Chris: Ja, zeker.00:07:23 - 00:07:25Presentatrice: Is dat sindsdien ook weer opgeschort?00:07:25 - 00:08:19Chris: Ja. Ik zal even Nederland als voorbeeld nemen. Voortdurend doet zich de vraag voor: wat kun je van die burgers vragen? Je vraagt nogal wat. Je vraagt dat ze meerdere jaren en in een oorlogssituatie zelfs hun leven moeten wagen, voor het vaderland. Daar zitten ook jongens bij die helemaal geen zin hebben om het leven voor hun vaderland te geven. Die zijn misschien pacifist of helemaal geen zin hebben om internationale oorlogen uit te voeren en dat toch moeten. Ze kunnen thuis wat beters te doen hebben. Dat kan ook. De vraag is altijd: wat kan zo'n staat van zo'n burger vragen? Ik geef twee voorbeelden. De Vietnamoorlog, Amerika, jaren 60. De dienstplicht bestaat nog in Amerika. Er wordt altijd gezegd dat één van de redenen waarom die oorlog zo omstreden was in Amerika zelf, niet het moeizame strijdverloop in Vietnam zelf was....

Amerika heeft gekozen en na een lange verkiezingsdag- en nacht is het duidelijk: Donald J Trump wordt –zo goed als zeker- de 47ste president van de Verenigde Staten. Hij versloeg de democratische kandidaat Kamala Harris. Waar verwacht werd dat het een nek-aan-nek race zou worden, lijkt het na nog geen 24 uur stemmen tellen duidelijk; we staan aan de vooravond van vier jaar Trump. Wat zijn de gevolgen daarvan? Wat staat de VS, de wereld en ons te wachten?  Te gast is Ruth Oldenziel, Amerikanist en hoogleraar Amerikaans-Europese Techniekgeschiedenis aan de TU Eindhoven, in BNR's Big Five over Trump versus Harris. Gasten in BNR's Big Five van Trump versus Harris: -Kirsten Verdel, Amerikadeskundige en oud-medewerker van de Obama campagne -Casper Thomas, oud-correspondent in de VS voor de Groene Amsterdammer -Ruth Oldenziel, Amerikanist en hoogleraar Amerikaans-Europese Techniekgeschiedenis aan de TU Eindhoven -Rogier Quaedvlieg, senior econoom Verenigde Staten bij ABN Amro -Jan Postma, correspondent in Washington D.C. voor BNR Nieuwsradio Schrijf je nu in voor de BNR Nieuwsbrief voor je dagelijkse dosis nieuws en podcasttips. Iedere ochtend en/of middag in je mailbox zodat je altijd op de hoogte bent. Blijf Scherp.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Noord-Korea staat bekend als een mysterieus land met een gevaarlijk imago, maar inmiddels lijkt het erop dat we ook daadwerkelijk redenen hebben om ons zorgen te maken. Het land leent soldaten uit aan Rusland om - in hun eigen woorden - tegen Oekraïne te vechten 'tot het eind'. Ook voert het rakettesten uit met ogenschijnlijk steeds betere resultaten. En dat allemaal terwijl Noord-Korea al een tijdje onder sancties staat bij de VN-veiligheidsraad. Genoeg reden voor de Verenigde Naties om bijeen te komen en de zorgen over dit land te uiten en te bespreken hoe het nu verder moet. Dit uur neemt Jan de stand van zaken rondom Noord-Korea door. Te gast is Remco Breuker, Historicus en hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden!

Historicus Lotte Houwink ten Cate heeft onder meer onderzoek gedaan naar de geschiedenis van liefde, intimiteit en feminisme. In haar nieuwe boek ‘De mythe van het gezin' onderzoekt zij de geschiedenis van het kerngezin, waarin man en vrouw een traditionele rol spelen. Met Pieter van der Wielen praat zij over de onverwachte relatiebreuk tijdens haar zwangerschap, die van haar een alleenstaande moeder maakte. Van haar omgeving hoorde ze dat ze als vrouw niet gelukkig zou kunnen zijn in deze gezinsstructuur, terwijl die juist goed bij haar past. De maatschappij houdt volgens haar vast aan het traditionele gezinsmodel, waardoor alternatieve gezinsvormen vaak niet als gelijkwaardig worden gezien, en bespreekt hoe dit doorklinkt in politiek en financieel beleid. Ook gaat het over de feministische tegenbeweging die is ontstaan omdat veel vrouwen vroeger aan huis gebonden waren. Presentatie: Pieter van der Wielen Redactie: Kitty Munnichs Mixage: Audiochef Productie: Rhea StroinkPostproductie: Berit Kramer Muziek: Rufus van Baardwijk Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nl.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tien jaar geleden werd hij in één klap wereldberoemd met zijn boek Sapiens (meer dan veertig miljoen verkochte exemplaren). Het maakte de – tot dan toe onbekende – historicus Yuval Noah Harari tot bestsellerauteur. Zijn thema: de mensheid. In zijn nieuwste boek Nexus waarschuwt hij diezelfde mensheid voor een groot gevaar: AI. Met Pieter van der Wielen praat hij over zijn gewoonte iedere dag twee uur te mediteren, om ruimte in zijn hoofd te maken en de realiteit te blijven zien. Hij legt uit dat geschiedenis voor hem niet de studie van het verleden is, maar van verandering. AI is het eerste ‘door de mens gemaakte voorwerp' dat zélf ideeën en concepten kan maken. Dat heeft voordelen, zoals betere medicijnen, maar is ook bedreigend: het kan zelf wapens maken en politieke ideologieën bedenken. Waarom dat gevaarlijk is? “AI is intelligenter dan de mens, maar heeft geen ‘consciousness', het voelt geen verschil tussen liefde en haat.” Over het geweld en de grote conflicten van deze tijd zegt hij dat we als mensheid periodes van veel conflict gehad, en van minder conflict. “De mensheid ís in staat om meer in vrede te leven. Het is belangrijk dat we daarin blijven geloven, en weten dat vrede óók een realiteit is.”Presentatie: Pieter van der Wielen Redactie: Mira Zeehandelaar Mixage: Audiochef Opname: Elze van DrielProductie: Rhea Stroink & Vareen RookSocial video: Berit KramerMuziek: Rufus van Baardwijk Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Lotte Houwink ten Cate is historicus. Momenteel is Houwink ten Cate werkzaam voor de University of London. Ze deed onderzoek naar de geschiedenis van het feminisme, evenals de geschiedenis van liefde en intimiteit. Daarnaast schrijft Houwink ten Cate columns voor de Volkskrant. In ‘De mythe van het gezin' gaat Houwink ten Cate in op het culturele ideaal van het kerngezin, dat door de overheid nog altijd als de norm wordt gezien. Middels historisch onderzoek, samen met haar ervaringen als alleenstaande moeder, ontkracht ze dit ideaal. Femke van der Laan gaat met Lotte Houwink ten Cate in gesprek.

Historicus en auteur Martin Bossenbroek, tweevoudig winnaar van de Libris Geschiedenis Prijs, schreef het boek ‘Kolonialisme!'. In dit boek bespreekt hij hoe Nederland op een eenzijdige manier omgaat met zijn koloniale en slavernijverleden. In plaats van te focussen op excuses en boetedoening, stelt hij voor om de geschiedenis op een manier te vertellen die mensen verbindt, zonder dat het de verdeeldheid nu vergroot. Presentatie: Andrew Makkinga 

Historicus, jurist en ererector Herman Van Goethem sloot zijn carrière af in de hoogste regionen van de Antwerpse universiteit. Hij gebruikte zijn macht er om dingen ten goede te veranderen. Maar wat gaat hij doen tijdens zijn pensioen? Blijft hij ons getroebleerd oorlogsverleden verder analyseren? Vanwaar zijn passie voor fotografie? En is liefde het ware medicijn om overeind te blijven in het leven?

Volgens Amerika-historicus Willem Post loopt de Amerikaanse democratie gevaar. Hoe ziet dit gevaar eruit, en wie kan het nog redden? En: wat betekent een overwinning van Trump of Harris voor de banden tussen Amerika en een land als Nederland?  Gasten in BNR's Big Five van de Amerikaanse verkiezingen: - Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator bij BNR - Laila Frank, journalist en Amerikaspecialist - Max Westerman, oud-correspondent in de VS - Willem Post, Amerika-historicus verbonden aan Instituut Clingendael - Kenneth Manusama, Amerikadeskundige en expert op het gebied van Amerikaans staatsrecht  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De dino's van Crystal Palace ParkMaarten en Gijs bezoeken het allereerste dino-park ter wereld! Zo'n 170 jaar vóór Jurassic Park werd er in Zuid-Londen al een prachtig park aangelegd met enorme beelden van de eerste dinosauriërs die toen bekend waren. Historicus (en vriend van de show) Ilja Nieuwland leidt ze langs de beelden, die stammen uit 1854 en die bezoekers ‘levensechte' dinosauriërs moesten laten zien. De dieren zijn nu nog steeds diep indrukwekkend. Als je bij station Crystal Palace uitstapt, wandel je binnen vijf minuten een dinowereld in zoals ze in de negentiende eeuw dachten dat die eruit heeft gezien. Vanuit de vijvers word je gadegeslagen door prehistorische zeereptielen. Een grote vleesetende Megalosaurus staart de bezoeker vanaf een heuveltje aan. De echte pronkstukken zijn de iguanodons, die te herkennen zijn aan de hoorns op de neus. Natuurlijk bezaten ze die niet echt, maar in 1854 dacht men nog van wél.Kunstenaar Benjamin Waterhouse Hawkins die de beelden ontwierp, deed heus niet zomaar wat. Hij liet zich adviseren door de grootste wetenschapper uit die tijd: Richard Owen. We hebben het over zo'n dertig jaar na de ontdekking van het echtpaar Mantell, en evenveel jaren vóór de opgravingen in Bernissart. De Iguanodon ligt in 1854 niet meer met zijn buik op de grond als een soort leguaan, maar ziet er eerder uit als een fors uitgevallen neushoorn. Bij gebrek aan hard bewijs over uiterlijkheden van dino's baseerden ook wetenschappers hun voorstellingen vooral op de dieren die ze om zich heen zagen.De beelden in het park trokken in hun glorietijd honderdduizenden bezoekers. Alleen al bij de opening van het Geological Court, zoals het officieel heette, waren zo'n 40.000 mensen aanwezig. Kinderen en hun ouders vergaapten zich massaal aan de dieren uit een andere tijd, ver voor de bijbelse zondvloed. Ook nu nog zijn de Crystal Palace Dinosaurs bijzondere monumenten omdat hiermee letterlijk in steen gebeiteld is hoe mensen toen de oertijd zagen.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Lilian Stolk is historicus en kunstenaar. Ook is ze dé emoji-expert van Nederland. Ze doet zowel theoretisch als praktisch onderzoek naar emoji en is regelmatig in de media om ons gebruik van emoji van context te voorzien. Daarnaast organiseert ze events bij The Hmm, het vooruitstrevende platform over hedendaagse beeldcultuur waarvan ze de oprichter is. In haar nieuwe boek ‘Het zonder woorden boek', verklaart ze de wereld van emoji's – de snelst groeiende (beeld)taal ooit. Lotje IJzermans gaat met Lilian Stolk in gesprek.

Nico Dros is schrijver en historicus. Hij werkte na zijn studie geschiedenis als onderzoeker, maar wisselde zijn werk als historicus in voor het schrijven van fictie. Hij richtte de Schrijversvakschool Amsterdam op, schreef romans zoals ‘Noorderburen' en ‘Oorlogsparadijs' en won de Gouden Doerian voor ‘Dromen van de bok'. In zijn nieuwe boek ‘Eiland van gisteren' vertelt de geboren Texelaar over de rustieke maar eigensoortige samenleving die tot ruim een halve eeuw geleden op het eiland bestond. Femke van der Laan gaat met Nico Dros in gesprek.

Karwan Fatah-Black is historicus en schrijver. Hij schreef zijn proefschrift over Suriname en de trans-Atlantische handel en spreekt zich regelmatig uit rondom de Nederlandse koloniale geschiedenis. Fatah-Black publiceerde onder meer de boeken ‘Slavernij en Beschaving' en ‘Sociëteit van Suriname, 1683–1795'. Samen met Camilla de Koning schreef hij het boek ‘Ooggetuigen van de Nederlandse slavernij', met een nieuwe kijk op het slavernijverleden vanuit eeuwenlang verzwegen perspectieven. Atze de Vrieze gaat met Karwan Fatah-Black in gesprek.

En een bijzondere Maya-vondst in een tweedehands winkel. Netanyahu verlegt focus naar Libanon De Israëlische premier heeft vriend en vijand verrast met uitspraken over de oorlog in Gaza. De intense gevechtsfase in het zuiden van Gaza is bijna klaar zijn, volgens de minister-president. Hij zegt dat de troepen nu naar de noordgrens met Libanon gestuurd moeten worden. Waar is de premier op uit? En hoe kijken ze vanuit de Israëlische samenleving naar deze ontwikkelingen? We vragen het Gilad Perez, correspondent Israël en Palestijnse gebieden. Macron waarschuwt voor burgeroorlog Nog een paar dagen tot de eerste ronde van de Franse parlementsverkiezingen op 30 juni, en Macron haalt alles uit de kast om kiezers ervan te overtuigen om zijn kant te kiezen. Nu de partijprogramma's van uiterst links en uiterst rechts bekend zijn, waarschuwt hij zelfs voor het uitbreken van een burgeroorlog. Gaat het Macron nog lukken het tij te keren, en wat verklaart eigenlijk zijn constant dalende populariteit sinds zijn aantreden in 2017? Historicus en Frankrijk-specialist Niek Pas zit bij ons in de studio, om het uit te leggen. Uitgelicht: Oud potje blijkt historische Mexicaanse vaas Toen de Amerikaanse Anna Lee Dozier het voor 4 dollar kocht in een tweedehandswinkeltje, leek het nog gewoon een mooi oud potje. Maar onlangs bleek het ding bijna 2000 jaar oud te zijn, en afkomstig uit de hoogtijdagen van de oude Maya's in Mexico. Collega Edwin Koopman vertelt de details. Presentatie: Chris Kijne

Op 6 juni is het exact tachtig jaar geleden dat D-Day plaatsvond én het is de dag van de Europese verkiezingen. Wat zou er van Europa zijn geworden als de geallieerden niet waren geland op Normandië? En hoe staat ons werelddeel er nu voor? Daarover praten we met historicus Geert Mak, schrijver van de boeken ‘In Europa' en ‘Grote verwachtingen'.  Presentatie: Andrew Makkinga

En een Samische schrijver die is genomineerd voor de Literatuurprijs van het Noorden weigert zijn boek te laten vertalen. (00:53) Wat komt Xi halen in Europa? Voor het eerst in vijf jaar komt de Chinese president naar Europa. Te midden van oplopende diplomatieke spanningen, bezoekt Xi Jinping eerst de Franse president Macron en EU-voorvrouw Von der Leyen. Dan trekt hij door naar Hongarije en Servië, om daar twee leiders te ontmoeten die minder Brussel-gezind zijn. Wat komt de Chinese president halen? En hoe eensgezind is Europa? We bespreken de ontwikkelingen met onze correspondenten Eva Rammeloo en Clara van de Wiel. (11:23) Italiaanse journalisten zetten beeld op zwart "De Rai wordt een megafoon van de regering." Dat zeggen journalisten van de Italiaanse publieke omroep die daarom vandaag in staking gaan. Ze maken zich zorgen over wetsvoorstellen die persvrijheid en onafhankelijkheid van de media inperken, en over incidenten zoals het censureren van schrijver Antonio Scurati. Historicus en Italië-kenner Arthur Weststeijn ziet dat de journalistiek onder Meloni onder grote druk staat. Journalist en oud-correspondent Jarl van der Ploeg maakt zich zorgen, en waarschuwt ook Nederland.  (22:23) Buitenland Uitgelicht: Kleine taalstrijd in Zweden In onze rubriek Uitgelicht aandacht voor een Samische schrijver die is genomineerd voor de Literatuurprijs van het Noorden, maar weigert zijn boek te laten vertalen. Correspondent Tjade Michels vertelt waarom.

Marlisa den Hartog is historicus en schrijver. Ze promoveerde op seksuele gedragsregels in Italië tijdens de Renaissance en werkt als docent aan de Universiteit Leiden. Nu verschijnt haar eerste boek 'Seks in de Renaissance', waarin ze de complexiteit onthult van seksuele opvattingen en praktijken in die tijd. Op een vervreemdende én herkenbare manier legt ze parallellen met hedendaagse kwesties rondom seksualiteit en gender. Femke van der Laan gaat met Marlisa den Hartog in gesprek.

(01:13) Op 18 april is de winnende World Press Photo bekendgemaakt. Een aangrijpend beeld dat veel mensen deed denken aan de klassieke piëta-scène. Wat is een piëta? En gaat deze vergelijking wel op? Kunsthistoricus Wieteke van Zeil vertelt. (13:35) In de oorlog in Oekraïne zijn tenminste 50.000 Russische militairen omgekomen volgens de BBC. Het zou wijzen op de zogenaamde ‘gehaktmolentactiek', en die kent een langere geschiedenis. Historicus en Ruslandkenner Hubert Smeets is te gast. (26:47) Donderdag 25 april as is het 50 jaar geleden sinds de Anjerrevolutie; de militaire staatsgreep die geweldloos een einde maakte aan de Portugese dictatuur. Vertaalster en literatuurwetenschapper Leonor Raven woonde in Lissabon tijdens de revolutie, en is te gast. (41:17) Sanne Frequin bespreekt twee historische boeken en een podcast: - Johan op de Beeck – Versailles - Mauritshuis - Roelant Savery's wonderlijke wereld - De vorstinnen van Vlaanderen Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/21-04-2024.html (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/21-04-2024.html)

Rutger Bregman is schrijver en historicus. Hij schreef ‘Gratis geld voor iedereen', ‘Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers', ‘Wat maakt een verzetsheld?' en ‘De meeste mensen deugen.' Hij is vaste schrijver bij De Correspondent en co-host van de podcast 'De Rudi & Freddie Show' met Jesse Frederik. Zijn nieuwe boek "Morele ambitie" verkent de keuze om je carrière te wijden aan het oplossen van wereldproblemen en biedt een gids om dit pad te volgen. Femke van der Laan gaat met Rutger Bregman in gesprek.

Ewoud Kieft schreef onder andere het boek Oorlogsenthousiasme over de oorlogsroes die voor de Eerste Wereldoorlog in Europa heerste. Deze aflevering spreekt Gijs met hem over de politieke verschuivingen en oorlogen van dit moment. Maar het gaat ook over de liefde voor popmuziek en de ziekte die jeugdige Ewoud heeft gevormd. Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar  www.volkskrant.nl/podcastactie Presentatie: Gijs GroentemanMontage: Julia van AlemRedactie: Tamar Bot, Fanny van der Reijt, Corinne van Duin, Julia van AlemEindredactie: Corinne van DuinSee omnystudio.com/listener for privacy information.