Vroeg!

Eindhoven is vandaag dé plek om te zijn voor griffiers, wethouders en burgemeesters, want daar vindt het honderdste VNG congres plaats. Dat het vaker over landelijke politiek gaat dan over de lokale gang van zaken mag duidelijk zijn. Maar nu het kabinet is gevallen en er nieuwe verkiezingen aankomen is het extra belangrijk om stil te staan bij het nut van een sterk lokaal fundament. Over dit belang en over de invloed van Haagse politiek. Te gast: John Bijl, directeur van Het Periklesinstituut. 

Een weekend vol aanvallen, doden en gewonden. Israël opende een aanval op Iraanse doelen en Iran sloeg terug met drone en raket aanvallen. Ook burgers worden wederom slachtoffer van de aanvallen over en weer.... Een schets van de gebeurtenissen, getuigenissen en beleving van dit conflict binnen en buiten Iran. Te gast: Matin Abbasi * De ontwikkelingen volgen zich snel op, dus het kan zijn dat de inhoud van de podcast in sommige opzichten alweer achterhaald is wanneer je luistert.

Aanstaande zondag is het Vaderdag en we moeten het hebben over de rol van vaders, want de zorgtaken zijn nog steeds niet eerlijk verdeeld. Hoe ziet dat eruit, een 'moderne vader'? Door de jaren heen is de rol van een vader drastisch veranderd. Vaders blijven tegenwoordig vaker thuis en hebben betere banden met hun kinderen. Maar begint met de opkomst van de manosfeer en conservatief gedachtegoed dat tij weer te keren? Jan praat erover met Tim Gouw, schrijver van het boek 'de thuisblijfvader'!

Een groep burgers is afgelopen zaterdag bij de Duitse grens zelf auto's gaan tegenhouden om te checken of daar mensen inzaten die asiel zoeken. De gemeente Westerwolde noemde de actie "levensgevaarlijk" en de Nederlandse politie riep op hiermee te stoppen. Wat moet je doen als burgers eigen rechter gaan spelen? Te gast: Strafrechtadvocaat, Zahra Boufadiss! 

"Koop deze cursus, en je wordt binnen no-time zo rijk dat je met vervroegd pensioen kan." Met deze beloftes verkopen finfluencers gouden bergen aan wie het maar wil horen.  Maar is het advies dat finfluencers geven ook echt rendabel? Of dient het toch vooral hun eigenbelang? En wat zijn de gevaren van finfluencers? Jan gaat erover praten met Dirk Gerritsen, hoofddocent Finance aan de Universiteit Utrecht en Lies Jansen, journalist bij de Provinciale Zeeuwse Courant! Goedemorgen beide!

Vorige week ging de film 'Lekker met de Meiden' in premiere. Is die film geïnspireerd op de muziek van Merol? Nee dat niet. Speelt Merol een rol in de film? Nee ook dat niet. Verzorgt ze dan de titelsong? Nope. En dat zit de zangeres niet lekker. Op sociale media deelde ze vorige week dat ze niks met de film te maken had en tegen NRC zei ze dat de filmproducent haar titel gebruikt en er mee wegkomt.  Hoe zit het met auteursrecht? En met creatief eigendom? Mag zangeres Merol de zin 'Lekker met de meiden' claimen? Ik ga erover praten met jurist Charlotte Meindersma, gespecialiseerd in intellectueel eigendomsrecht.

Waar wij in Nederland kampen met een woningcrisis, is dat in Japan totaal niet het geval. Sterker nog, er is een overschot aan woningen, vooral buiten de stad. Dat klinkt als iets heel positiefs, maar schijn bedriegt. Japan is namelijk aan het ontvolken en dat heeft vergaande gevolgen voor zowel de economie als de samenleving.  Dalende geboortecijfers en toenemende vergrijzing zorgen ervoor dat Japan ontvolkt. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de woningmarkt, waarbij hele dorpen soms leeg komen te staan, maar ook voor de Japanse economie. Te gast is Japan-watcher Radboud Molijn. 

De rechten van transmensen worden steeds meer ingeperkt. Volgens de Amerikaanse minister van Defensie, Pete Hegseth, moet het ontslaan van transmensen in het leger uiterlijk vandaag beginnen. Dit staat symbool voor een nóg grotere ontwikkeling: de inperking van LHBTIQ+-rechten in Amerika.  Waarom krijgt de transgemeenschap zulke harde klappen? Wat zijn de gevolgen hiervan, en welke impact heeft dit op de samenleving en de internationale queer-gemeenschap? Jan praat erover met Amerikakenner en onderzoeker aan Universiteit Leiden: Manon Portos Minetti.

Waar wereldmachten zoals de Verenigde Staten na de komst van Donald Trump een streep zetten door hun klimaatbeleid, zet China vol in op de energietransitie. Hoe komt het dat het land in zo'n rap tempo het tij wil keren? En wat motiveert het land om dat te doen? Te gast:Casper Wits, China-expert van de Universiteit Leiden.

Wel of geen natuurvergunning voor Schiphol, dat is de vraag waar de rechtbank in Den Haag vandaag uitspraak over doet. Maar wat is zo'n natuurvergunning, wat moet Schiphol ermee en wat staat er op het spel? Te gast: Advocaat gespecialiseerd in omgevingsrecht, Harald Wiersema.

"Musk has left the building". Een Hitler-groet, het schrappen van diversiteit- en inclusieprogramma's en rondzwaaien met de 'chainsaw of democracy'. Na een stormachtige politieke carrière blikken we terug op zijn werkzaamheden bij de Department Of Government Efficiency, DOGE. In wat voor staat laat hij de Amerikaanse overheid achter? Te gast: Amerikanist Kenneth Manusama.

In 1982 waren vier Nederlandse IKON-journalisten, Koos Koster, Jan Kuiper, Hans ter Laag en Joop Willemsen, in El Salvador om daar verslag te doen van de brute burgeroorlog en de aankomende verkiezingen in het land. Maar op 17 maart 1982 veranderde alles. Ze werden alle vier vermoord in een hinderlaag.  Na 43 jaar gaat morgen de rechtszaak tegen de verdachten van de moord op de IKON-journalisten van start. Wat betekent de zaak voor nabestaanden? Al meer dan 43 jaar wachten zij op gerechtigheid. Een van die nabestaanden is Sonja ter Laag, cameravrouw en zus van Hans ter Laag. Hij was de geluidsman van de groep. Sonja is te gast in deze aflevring van VROEG!. 

De Surinaamse verkiezingen stonden afgelopen week plots volop op de Nederlandse radar. Misschien ook wel omdat ze gepaard gingen met iets wat we in Nederland de laatste tijd niet gewend zijn bij verkiezingen, namelijk hoop.  Door de vondst van olie zou Suriname het zeventiende rijkste land ter wereld kunnen worden, in theorie dan. Voordat die oliedollars ook echt bij de bevolking terechtkomen moet er namelijk nog veel gebeuren. De Surinaamse politiek heeft een imago van corruptie, maar juist ook dáár wilden de Surinamers bij deze verkiezingen mee afrekenen.  Maar is dit nu eigenlijk gelukt? En welke kant gaat het straks op met Suriname? Jan praat erover met John Brewster, bestuurskundige en voorzitter van het Diaspora Instituut Nederland! 

De politie houdt zich niet aan de regels die vanuit het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gesteld zijn, dat stelt Jair Schalkwijk van Ctrl Alt Delete. Hij onderzocht delicten waarbij de politie besloot geweld in te zetten en kwam tot schrikbarende conclusies. Kleine spoiler, de toename van politiegeweld is niet te wijten aan de toename in demonstraties. Te gast: Jair Schalkwijk

Doorwerken nadat je de AOW-leeftijd hebt bereikt, sommigen moeten er niet aan denken en kijken uit naar de welverdiende pensioenleeftijd. Maar dat lijkt steeds minder de norm te worden. In een aantal nieuwe cao's die afgelopen maand in gingen, wordt de mogelijkheid om langer door te werken na de bereikte AOW-leeftijd makkelijker gemaakt. Wat betekent dit? En wat gaat dit veranderen? En is doorwerken na je pensioenleeftijd een goed idee? Te gast: Socioloog en expert op het gebied van vergrijzing Jelte Bakker en Chantall Olthoff van ZilverWerkt

Even een vakantiefoto met je Instavolgers delen, een politieke discussie onder een Facebookpost voeren of wat dacht je van die dronken foto's uit je schooltijd die je er nooit meer afgehaald hebt? Klinkt onschuldig en vooral leuk om te delen met je vrienden of volgers. Maar wist je dat Meta vanaf vandaag andere plannen heeft met jouw content? Meta gebruikt vanaf vandaag gegevens die Europese gebruikers op Facebook en Instagram hebben geplaatst om hun AI te trainen. Wat betekent dit voor gebruikers? En voor onze privacy? Te gast: Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom, een organisatie die zich inzet voor digitale burgerrechten

We blikken vandaag terug op het partijcongres van de SGP. Een hot topic op de agenda was daar een omstreden motie. Deze motie zou het mogelijk maken dat vrouwen politiek actief kunnen worden bij de partij. Wat is er uit die stemming gekomen en waarom is dit zo'n beladen thema binnen de SGP? Te gast: Ilse Brandemann, politiek verslaggever bij het Nederlands Dagblad.

In Nederland hebben politici het over een migratie- en asielcrisis. En beelden van pushbacks en migrantenbootjes in Italië en Griekenland kennen we, maar wist je dat op de Canarische Eilanden een humanitaire ramp plaatsvindt?  Op de Canarische Eilanden komen de laatste jaren flink meer mensen die een levensgevaarlijke migratieroute afleggen om hun thuisland te ontvluchten. Maar de migranten die daar aankomen, wie zijn zij? Waarom kiezen ze voor de levensgevaarlijke oversteek? En hoe zit het met de inwoners van de eilandengroep? Te gast: onderzoeksjournalist Renée Boskaljon.

Zorg, migratie, werk en huisvesting. Vier onderwerpen die de afgelopen jaren aardig zijn vastgelopen. Hoe heeft het allemaal zo ver kunnen komen? Johan Fretz probeert in zijn nieuwe serie 'What's Right?', samen met Regisseur Juul op den Kamp en producent Anne van der Ven antwoord te geven op die vraag. Te gast: Juul op den Kamp

Meer dan 100.000 mensen liepen mee in een demonstratie die een 'rode lijn' trok tegen het geweld in Gaza en de houding daarin van kabinet-Schoof. Het was de grootste demonstratie die Nederland in 20 jaar heeft meegemaakt. Maar hoe nu verder? Na deze grootste demonstratie in 20 jaar gebeurde er nog steeds veel in Gaza en de Westerlijke Jordaanoever: Zo werd het gebied wederom doelwit van zware Israëlische bombardementen. Probeerde onze minister van Buitenlandse Zaken, Caspar Veldkamp zijn EU-collega's te overtuigen een onderzoek te beginnen naar Israël. En maakten AVROTROS en de NPO bekend in gesprek te willen over Israëlische deelname aan het Songfestival. Te gast: Thomas van Gool, projectleider Israël-Palestina bij vredesorganisatie Pax. En journalist, maker, schrijver Rocher Koendjbiharie

Vandaag roept de Europese Landbouwerskoepel Copa-Cogeca Europese landbouwers op tot een actiedag tegen het EU-landbouwbeleid. De organisatie noemt dat beleid namelijk een kaartenhuis dat op instorten staat. Wat staat er dan precies op instorten? Hoe ziet dat nieuwe EU-lanbouwbeleid eruit en wat merkt de Nederlandse boer hiervan? Te gast: Esther de Snoo, landbouwjournalist en hoofdredacteur van De Nieuwe Oogst en Pieter Zwaan, expert Europees Landbouwbeleid bij de Radboud Universiteit Nijmegen en Clingendael.

Trump sprak vorige week de intentie uit om alle sancties tegen Syrië op te heffen, en zo lijkt de handruk tussen de Amerikaanse president en de Syrische leider Ahmed Hussein al-Sharaa de symbolische aftrap te hebben vormgegeven voor een nieuwe stap in de diplomatieke relatie tussen Syrië en Amerika. Maar hoe belangrijk is het afschaffen van deze sancties voor de mensen in Syrië? Wat is de impact op de regio? En volgen De EU en Nederland vanzelf of plaatsen zij nog kanttekens bij de beëindiging van het sanctiepakket? Jan spreekt erover met Abdou Bouzerda, journalist bij Bureau Buitenland. 

De woningnood, een aanhoudend probleem waar maar geen oplossing voor lijkt te komen. Deze week kreeg het onderwerp weer klappen te verduren: zo werd duidelijk dat het aantal afgegeven vergunningen voor nieuwe woningen terugloopt. Wat betekent dat er nog minder huizen gebouwd gaan worden. En ook in de sociale huursector is het gedoe: volgens woningcorporaties zou de voorgestelde sociale huurbevriezing onuitvoerbaar zijn. Hoe komen we uit de woningnood?  Bouwen, bouwen, bouwen, een straatje erbij in elke stad of leegstaande kantoorgebouwen omtoveren tot studio's. Ideeën zat, de wil lijkt er te zijn, maar een oplossing voor het woningprobleem lijkt nog steeds ver weg.  Hoe komt dat? Zijn het de hoge bouwkosten? Is het het oerwoud aan regels? Of kijken we niet goed naar de kern van het probleem? Jan duikt in het woningprobleem met Josta van Bockxmeer, journalist wonen bij De Correspondent.

Vandaag debatteert de Tweede Kamercommissie Asiel- en migratie over de zogenoemde terugkeerhubs. In de aanloop naar dit debat spraken verschillende mensenrechtenorganisaties hun zorgen al uit over de rechtmatigheid en ethische gevolgen van dit voorstel. Maar hoe is het NU eigenlijk geregeld met migranten die in Nederland óók al in detentiecentra terechtkomen?  Om niet verdwaald te raken in de wirwar van Europese wetgeving, nationale discussies en ethische normen vandaag te gast: Malou Lintmeijer, directeur van stichting Here to Support en Revijara Oosterhuis, coordinator bij Meldpunt Vreemdelingendetentie.

Ons erfgoed vertelt ons wie we zijn. Maar hoe weerbaar is dat eigenlijk in tijden van crisis? Zijn we wel voorbereid op natuurrampen, oorlog of een cyberaanval? Onder andere daarom riep Unesco De Dag van het Weerbaar Erfgoed in leven en die dag is vandaag! te gast: Angela Dellebeke, Secretaris Generaal van Blue Shield Nederland en Jeffrey van der Hoeven, Head Digital Preservation department bij de KB, de nationale bibliotheek

De Amerikaanse president Donald Trump bezoekt deze week een aantal landen in het Midden-Oosten, namelijk Saudi-Arabië, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten. Wat gaat hij daar doen, en vooral, wat gaat hij daar bespreken?  Het is het tweede bezoek van Donald Trump aan een ander land sinds hij voor de tweede keer president is van Amerika. Traditiegetrouw is het eerste bezoek van een nieuwe Amerikaanse president aan het Verenigd Koninkrijk, maar Trump wilde zelf naar het Midden Oosten. Waarom?  Te gast: Midden-Oostendeskundige Gertjan Hoetjes

Het is de dag na moederdag. Na alle ontbijtjes op bed, kaarten en cadeautjes gaat iedereen weer verder met de waan van de dag. Zo is het voor moeders die net bevallen zijn ook: na de eerste euforie, het welkom heten van nieuw leven in een familie gaat iedereen weer door. Maar hoe zit dat met de moeder, die na een ingrijpende levensgebeurtenis weer zichzelf moet weten te vinden? Wat als je enorm van je baby houdt, maar jezelf niet meer terug herkent na de bevalling. Moederlijke ambivalentie lijkt rondom jonge moeders nog steeds een taboe te zijn. En dan is er nog de oeroude mythe dat het moederschap iets is wat vrouwen altijd heel natuurlijk afgaat? Al is het misschien wel natuurlijk, maar ook gewoon heel zwaar. Jan praat erover met Pauline Bijster, journalist en auteur van het recent verschenen boek: Een nieuw leven - Alles wat je moet weten over je lichaam en geest na de bevalling. 

Bijna 70 dagen geleden kwam de laatste noodhulp Gaza binnen. Met hongersnood, zieken en doden tot gevolg. Het betekende een kantelpunt in de Nederlandse politiek. Het Nederlandse kabinet stond onverminderd achter Israel, tot deze week. Voor Minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken is de maat nu vol, hij stuurde een officiële brief naar Brussel: Israëls optreden in Gaza is voor Nederland niet langer te dragen. Het is voor het eerst dat de Nederlandse regering Israel's optreden in Gaza zo sterk veroordeelt. Wat voor effect heeft deze draai van de Nederlandse politiek op het Europese speelveld? Maakt het de situatie voor de Gazanen en hulpverleners aldaar beter?  Te gast is Wouter Booij, woordvoerder bij Unicef. 

Het mineralen-akkoord is al ondertekend, maar moet vandaag nog bekrachtigd worden door de volksvertegenwoordiging in Kyiv. Wat staat er in die deal? En misschien nog wel belangrijker, is het een stap op weg naar vrede? Te gast: Onderzoeksjournalist, Robert van der Noordaa

Precies 10 dagen na de begrafenis van Paus Franciscus begint vandaag het conclaaf. Katholieken vanuit de hele wereld wachten in spanning af tot de verlossende witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel zal komen. 133 stemgerechtigde kardinalen worden vandaag opgesloten in de die kapel. het is aan hen nu de taak om zijn vervanger te kiezen. Een paar kanshebbers: Een Tiktokkende kardinaal uit de Filipijnen en onze eigen rechtlijnige en orthodoxe kandidaat uit Utrecht. Te gast: Hoofdredacteur van Het Katholiek Nieuwsblad, Anton de Wit

Op 3 februari 2025 legde de nieuwe Belgische regering onder leiding van Bart de Wever de eed af voor Koning Filip. Wat speelt er in het land sinds de nieuwe regering aan de macht is? Hoe staat het met de band met buren na bijvoorbeeld de herinvoering van grenscontroles? En wat staat er nog meer op de agenda? Te gast: Politiek journalist, Wouter Verschelden.

Ons strafrechtsysteem, bijna iedereen heeft er wel een mening over: langer straffen, meer regels en hard optreden tegen schuldigen. Maar kan dat niet anders? In de documentaire 'Vergeven of Vergelden' worden strafrechtadvocaten Wikke Monster en Klaartje Freeke gevolgd in hun bijzondere, en vrij zeldzame aanpak. Ze willen de zachte krachten in het strafrecht een stem geven, maar hoe dan?  Te gast: Wikke Monster en Klaartje Freeke.

Elke jaar publiceert Reporters Without Borders haar Press Freedom Index, en de conclusies zijn snoeihard: de persvrijheid bereikt een wereldwijd dieptepunt. Welke veranderingen zien we de afgelopen jaren in de positie van de journalist? Wat voor middelen heeft de overheid om de pers onder druk te zetten en hoe zit het met persvrijheid in conflictgebieden? Te gast: Ruth Kronenburg, directeur van Free Press Unlimited.

Vandaag is het de dag van de arbeid, voor zowel Duitsland als Frankrijk een vrije dag én nog altijd een dag waarop veel mensen daar de straat opgaan. Toch is dat in Nederland niet het geval. Waarom is dat eigenlijk? En bij wie staan we vandaag stil als we het hebben over 'de arbeider'?Te gast: Vakbondshistoricus Sjaak van der Velden. 

Sinds de dodelijke aanval op 26 toeristen in het Indiase gedeelte van Kasjmir, is het weer onrustig in de regio. Zo stopte India afgelopen weekend met het verstrekken van visa aan Pakistaanse staatsburgers en als reactie deed Pakistan hetzelfde. Ook deze week lopen de spanningen in de landen hoog op. Ondertussen leven de Kasjmiri's in de greep van India, Pakistan én China. Hoe gaat het met de mensen daar? En betekenen de aanslagen van vorige week dat het gebied weer slachtoffer wordt van een internationaal strijdtoneel? Te gast: voormalig programmaleider Kashmir bij IKV, nu bekend als PAX, Marjan Lucas!

Vandaag is het OPCW dag. Dat is de organisatie die zich inzet op verbod van chemische wapens. Het verdrag chemische wapens dat is ondertekend in 1993 heeft de situatie drastisch verbeterd, maar dat is niet het hele verhaal...  Hoe hebben chemische wapens oorlogsvoering veranderd, worden de internationale verdragen wel goed nageleefd en wat voor effect hebben de verschillende soort wapens? te gast: Dokter Anneleen van der Meer, werkzaam aan de Universiteit Leiden bij het Institute of Security and Global Affairs (ISGA).

Afgelopen woensdag werd er in de Tweede Kamer fel gedebatteerd. NSC-Kamerlid Agnes Joseph stelde namelijk voor om werknemers en gepensioneerden inspraak te geven bij de overgang op het nieuwe pensioenstelsel. Dit tot onvrede van voorstanders van het nieuwe stelsel. Het gevolg: chaos, onduidelijkheid en harde woorden over en weer. Volgt u het nog?te gast: pensioendeskundige, Nikki Trip.

Maandag vinden de verkiezingen in Canada plaats, en het is een nek-aan-nek race tussen de liberalen en de conservatieven. Wie zijn de kandidaten en hoe gaan de Canadezen reageren op de dreiging van Trump en de huidige handelsoorlog? Ze komen de laatste tijd immers vooral in het nieuws als potentiële 51ste staat van de Verenigde Staten: Canada! Maar wat voor land is Canada eigenlijk? Wie zijn de politieke tegenstanders die komende maandag al dan niet verkozen zullen worden, en met welke zorgen lopen de canadezen nu het land steeds verder onder Amerikaanse druk komt te staan?  Jan praat erover met Jeanette den Toonder, directeur van het centrum voor Canadese studies op de Rijksuniversiteit Groningen! 

Vandaag is het precies 80 jaar geleden dat activist, schrijver en verzetsheld Anton de Kom overleed in concentratiekamp Sandbostel. Een mooie aanleiding om in gesprek te gaan over zijn leven en erfgoed. Dit erfgoed is indrukwekkend en uitgebreid, en volgens onze gast bovendien nog altijd inspirerend voor de dag van vandaag.Te gast: Filmmaker en schrijver Ida Does!

Hoe staat het met de literatuur? Cijfers over ontlezing, vooroordelen over lezen als elitaire hobby en berichtgeving uit het buitenland over verboden woorden en boeken stemmen ongerust. Gaat het eigenlijk wel goed met de literatuur? Moeten we ons zorgen maken? Of staan er aan de andere kant ook mooie ontwikkelingen op de rol? Te gast: Neerlandicus en Universitair hoofddocent Nederlandse Letterkunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen, Jeroen Dera

We zitten midden in de week van het tweedehands textiel en dan is het vandaag ook nog eens wereld aarde dag. Een goede aanleiding om het te hebben over een belangrijk thema: de kledingindustrie. Want die is vervuilend, onmenselijk en vooral: onnodig groot. Terwijl de nieuwsberichten over vervuiling, greenwashing en onmenselijke werkomstandigheden zich blijven opstapelen zie je als consument door de bomen het bos niet meer. Waar kan je je kleding het beste kopen, moet je überhaupt nog wel nieuwe kleding kopen en wat kan je het beste doen met dat ene oude shirt dat al veel te lang achter in je kast ligt? Jan praat erover met Emy Demkes, Journalist bij De Correspondent en gespecialiseerd in consumptie!

Vandaag een week geleden om 11 uur 's ochtends bezette een groep demonstranten het Maagdenhuis van de Universiteit van Amsterdam: een gebouw dat symbool staat voor studentenverzet. Wie zijn deze mensen, hoe wordt er op terug gekeken en wat zijn hun eisen? te gast: Jay, woordvoerder van Amsterdam Student Encampment, de organisatie verantwoordelijk voor de bezetting van het Maagdenhuis van vorige week. Ook te gast: Marjolein Kuijers aan, projectleider op het gebied van demonstratierecht en werkzaam bij mensenrechten Amnesty International.