Vroeg!

De verkiezingen zijn achter de rug en nu het stof bij de partijen een beetje kan neerdalen rijst de vraag: hoe nu verder? Dat ze hierover in DenHaag nog lang en veel over zullen praten mag duidelijk zijn, maar hoe denken de jongeren partijen van de drie grootste partijen: D66, VVD en GL/PvdA over de verkiezingsuitslag, de komende formatie en de plannen van hun moederpartijen. Jan gaat erover praten met Rachelle Smook, voorzitter van de Jonge Democraten, Friso van Gruijthuijsen voorzitter van de JOVD, de Jongerenorganisatie van de VVD, en Gijs Broere voorzitter van de Groenlinkse jongerenorganisatie DWARS!

Het is de dag ná de verkiezingen. De winnaars hebben op tafel gedanst, de verliezers hun wonden gelikt en het is tijd om terug te blikken. Want wat voor invloed heeft de campagnetijd gehad op deze uitslag? En hoe nu verder? Te gast: politicoloog Zahra Runderkamp

Het is verkiezingsdag! In Nederland mogen alle stemgerechtigden vandaag met stempas en rood potlood in de hand naar het stemhokje. Daar maak je een keuze voor een partij. Maar hoe wordt jouw stem een zetel? En hoe is ons kiesstelsel ooit bedacht en vormgegeven?  Te gast: wiskundige en universitair docent aan de Universiteit Utrecht, Filip Moons.

In 1974 sloot de laatste Nederlandse steenkolenmijn in Limburg Dat betekende een einde van een tijdperk. Maar vandaag de dag, ruim 50 jaar na het sluiten van de laatste mijn, werkt de impact van de mijnbouw, met name in Zuid-Limburg, nog steeds door. In het Nederlands MijnMuseum gaat daarom vandaag een speciale tentoonstelling in premiere. Daar zijn kunstwerken te zien uit de bedrijfscollectie van De StaatsMijnen, deze werken laat zien hoe het mijnerfgoed anno 2025 nog steeds actueel is.Hoe de mijnbouw nog steeds voortleeft in het Limburg en Nederland van nu, bespreek ik deze ochtend met Leen Roels, directeur van het Nederlands MijnMuseum

Gisteren vonden belangrijke verkiezingen plaats in Argentinië waarbij de helft van de zetels voor het huis van afgevaardigden werd gekozen en een derde van de zetels voor het Senaat. Dit was een belangrijke verkiezing in aanloop naar de presidentiële verkiezingen in 2027. Na twee jaar presidentschap, vol met keiharde economische bezuinigingen, toenemende armoede en repressie kwam de extreem-rechtse Javier Milei opnieuw als winnaar uit de bus. Een analyse met gast: Universitair docent gespecialiseerd in Latijns-Amerika, Gabriel Inzaurralde

De toename in de economische zelfstandigheid van vrouwen stagneert. Uit cijfers die het CBS deze week publiceerde zien we dat na jaren van stijging de toename van economische zelfstandigheid bij vrouwen stokt. De afgelopen 10 jaar zijn er veel vooruitgangen geboekt rondom de financiële positie van de vrouw, maar de cijfers laten zien dat er nog altijd veel winst te behalen valt. Te gast: Joline Heusinkveld, Programmamanager Financiële Onafhankelijkheid bij WOMEN Inc.

Een metershoge vuilstortplaats die het uitzicht op een prachtige lagune op Bonaire verspert. Maar niet alleen het uitzicht, ook de grond, de volksgezondheid en de natuur wordt door de berg vuilnis getroffen. Volgens een rapport van de Inspectie Leefomgeving en Transport zijn er sprake van risico's voor het milieu die wekelijks toenemen. Een oplossing voor het grote vuilprobleem lijkt er maar niet te komen.Te gast: Jan Verbeek, woordvoerder van bewonersorganisatie Pro Lagun

Het vermijden van bepaalde woorden, geen vragen durven stellen in de klas of mensen die weglopen wanneer je met ze aan het praten bent. Het zijn allemaal dingen waar mensen die stotteren dagelijks mee te maken krijgen. Ruim 175.000 mensen in Nederland stotteren. Vandaag op wereldstotterdag, wordt aandacht gevraagd voor meer begrip en bewustwording rondom stotteren. te gast: Lante Kluiving stotterde zelf vroeger en maakte de documentaire 'Stotteraar' die afgelopen maand in premiere ging op het Nederlands Filmfestival.

Trollenlegers die je posts liken, AI-foto's die migranten in een slecht daglicht zetten en nepnieuws over azc's die niet eens bestaan: al deze vormen van propaganda, desinforamtie en nepnieuws hebben invloed op onze verkiezingen. Maar de kans is groot dat je dat als achteloze social media gebruiker helemaal niet door hebt.  Hoe ziet die invloed eruit, hoe groot is het en wat kunnen we ertegen doen? Te gast: onderzoeksjournalist Robert van der Noordaa.

Dit weekend was de Europese dag tegen mensenhandel. De dag roept Europese leiders op het beleid rondom mensenhandel te verbeteren. Ook in Nederland is dit probleem groot. Slechts een op de vijf mensen die te maken krijgt met moderne slavernij is in beeld bij hulpinstanties. Niet alleen volwassenen, maar ook kinderen en jongeren krijgen dagelijks te maken met mensenhandel. Hoe ziet moderne slavernij eruit in Nederland? En hoe kan dit probleem zo onzichtbaar zijn? We bespreken het  met Shamir Ceuleers, hoofd van centrum kinder- en mensenhandel.

In Amsterdam verzamelen zich deze dagen politieke kopstukken: van Frans Timmermans en Jesse Klaver tot de voormalig Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern en de Spaanse premier Pedro Sanchez. Deze sociaal democraten komen samen onder de kopjes: sociaal, progressief en links. Maar welke verschillende smaken bestaan er allemaal op het linkervlak van het politieke spectrum? En is het uiteindelijk toch 1 grote familie of zijn de verschillen te groot? Te gast: Politicoloog, schrijver bij Jacobin, en directeur van het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging, Saskia Boumans

De afgelopen jaren is het, gelukkig, steeds populairder geworden: de kringloop! In twaalf jaar tijd zijn er bijna twee keer zoveel vestigingen bijgekomen in Nederland. Hoe gaat het met deze branche? Wat gaat er goed, wat kan er beter? Vanavond vindt er in aanloop naar de verkiezingen een bijzonder debat plaats: Het kringloop debat. Maar eerst bijons te gast: Rachel Heijne, directeur van Branchevereniging Kringloop Nederland. 

De tijd dat criminelen onbevreesd en ongestoord een luxe leventje in Dubai konden leiden, is voorbij. Het aantal uitleveringen van Nederlandse criminelen uit de VAE neemt namelijk toe. En daarom wordt het criminelen heet onder de voeten, en dat heeft niks met het klimaat te maken. De afgelopen anderhalf jaar werden al 11 criminelen uitgeleverd aan Nederland. Waarom worden er nu zoveel criminelen toch uitgeleverd? En wat maakt Dubai zo aantrekkelijk voor criminelen?  Over de rise and fall van Dubai ga ik deze ochtend praten met misdaadverslaggever bij het AD, Chiel Timmermans

Het is een zaak die Amerika, en de wereld al jaren bezighoudt: de zaak rondom de Amerikaanse investeerder en zedendelinquent Jeffrey Epstein. Vandaag moet oud-president Bill Clinton getuigen voor de onderzoekscommissie. Is het einde van deze roemruchte zaak in zicht of blijven we met meer vragen achter dan waar we mee begonnen? Te gast: onderzoeker en Amerikanist Manon Portos Minetti!

Gister stonden de lijsttrekkers voor het eerst op tv tegenover elkaar bij het RTL-verkiezingsdebat en met alle informatie die je tot je moet nemen in de campagnechaos is het van belang om het kaf van het koren te kunnen scheiden. Daarvoor ben je hier bij Vroeg! aan het juiste adres! Om je hierbij te helpen nemen we vandaag een aantal belangrijke verkiezingsthema's door: We beginnen met de algemene politiek en bespreken daarna drie thema's: asiel, klimaat en defensie.  Bij Jan in de studio is Sandrine Thelosen: politiek redacteur bij De Nieuws BV. 

De verkiezingscampagne is in full swing, de eerste tv-debatten gaan dit weekend van start en de lijsttrekkers staan te popelen om hun visie op ons los te laten. En volgens cijfers van EenVandaag is de woningmarkt op dit moment een van de belangrijkste thema's onder kiezers. Maar hoe zie je door alle bouwplannen nog het bos? Wat beloven de partijen, wat is haalbaar en wie heeft de meest originele ideeën?  Jan praat erover met Correspondent Wonen bij De Correspondent, Josta van Bockxmeer! 

Elk jaar krijgen 20.000 vrouwen te maken met verlies tijdens de zwangerschap, maar enkel voor de groep vrouwen die na 24 weken een miskraam krijgt bestaat de mogelijkheid tot rouwverlof. Het ontbreken van beleid heeft een extra pijnlijk en moeizaam rouwproces tot gevolg. Wie heeft er het recht op rouw en hoelang mag die rouw dan duren? Het zijn vragen die belangrijk zijn in de dialoog omtrent verlies in zwangerschap. Maar het gesprek over dit thema wordt te weinig gevoerd en ook ontbreekt er passend beleid. Dit stellen arts en rouwcoach Renee Out en journalist Fidessa van Rietschoten. Zij boden precies een maand geleden een petitie aan in de Tweede Kamer waarin ze pleitten voor 2 weken rouwverlof bij een miskraam onder de 24 weken. En vandaag aan de start van de 'baby loss awarenessweek' tevens vandaag te gast. 

Als je door de politieke bomen het bos in Den Haag niet meer ziet, dan kan een stemhulp uitkomst bieden. Een makkelijke online tool die je door de campagnepraat, politieke beloftes en gestemde moties voert. Maar hoe zit zo'n stemhulp in elkaar, wie maakt het en waar komt de input vandaan? We staan vandaag uitgebreid stil bij Stemwijzer en Kieskompas! ook een aantal anderen zullen de revue passeren. Te gast: universitair hoofddocent aan de Universiteit van Utrecht, Bregje Holleman

Opeens lijkt hij weer terug van weggeweest. Oud-premier van het Verenigd Koninkrijk, Teflon Tony, Tony Blur, de Poedel van George Bush. Maar u kunt hem kennen als Tony Blair. Waarom is hij terug? Deze week  zijn de zogenoemde vredesonderhandelingen gestart, naar aanleiding van een plan van Trump. Onderdeel van dat vredesplan is het instellen van een bestuur in Gaza, de zogenaamde Vredesraad. Die raad zou moeten bestaan uit internationale toezichthouders. En daarin ligt een speciale rol voor... Tony Blair. Te gast: Verenigd Koninkrijk-kenner Lennard van Otterloo *rectificatie: Macron support wel degelijk het plan van Trump

Van alle mensen die in Nederland mogen stemmen, is bijna een op de vijf een jongere. Maar toch laten ze in verkiezingstijd niet altijd hun stem horen. Het opkomstpercentage in 2023 onder jongeren was 73 procent, in 2021 was dat nog ruim 80%. Hoe keren we dit tij? Hoe krijg je jongeren naar de stembus? Maar, hoe krijg je jongeren ook actief in de politiek? Dat bespreken we met Nikki Trip, oprichter en voorzitter van Stem Jong.

Verlof, pensioen en zorgkosten: dat staat er in de verkiezingsprogramma's als het over ouderen in ons land gaat. Maar daardoor wordt de rol van ouderen niet serieus genomen. Want hoe ziet hun positie eruit in onze vergrijzende samenleving, en waarom moeten ook jonge mensen zich hiermee bezig houden? Te gast: Jelte Bakker, socioloog en expert in vergrijzing. 

Deze week vloog het spionage nieuws ons om de oren: van tiener spionnen tot verdachte drones. Waarom horen we juist nu weer zoveel over spionage? En als we het hebben over spionage in Nederland, zijn er twee inlichtingendiensten waar we het over moeten hebben: De AIVD en de MIVD. Maar hoe gaan die te werk? Spioneren zij ook? En wie controleert deze inlichtingendiensten eigenlijk? Genoeg reden dus om dit uur te duiken in de wereld van spionage en inlichtingen, en dat doen we vandaag met Rowin Jansen, universitair docent rechtswetenschap aan de Radboud Universiteit Nijmegen!

Vandaag begint de Black Achievement Month. Een maand die in het teken staat van de Afro-diaspora in Nederland met cultuur: kunst, muziek, lezingen en kennis. Deze editie gaat over 'Black Excellence': wat betekent het om zwart te zijn en te excelleren in een witte omgeving, hoe toon je leiderschap zonder de verbinding met anderen te verliezen? En wat kan de Afrikaanse Ubuntu filosofie ons hierover leren? Te gast: schrijver, journalist en denker Babah Tarawally

Al jarenlang worden Rohingya moslims uit Myanmar onderdrukt, verjaagd en vermoord. Meer dan een miljoen Rohingya's leven nu in het grootste vluchtelingenkamp ter wereld in Bangladesh. Een schrijnende situatie, waar deze bevolkingsgroep voortdurend tussen wal en schip valt. Maar hoe moet dit opgelost worden? Daar gaan de Verenigde Naties vandaag over vergaderen. Met wat voor plan zullen ze komen, en hoe zijn de Rohingya daarmee geholpen? We praten erover met Elke Kuijper, woordvoerder bij Amnesty International en gespecialiseerd in Myanmar.

"Wie zijn geschiedenis niet kent, is gedoemd haar te herhalen" is een citaat van de filosoof George Santayana. In hoeverre is dat waar, en weten wij in Nederland nog wel genoeg over de geschiedenis?  Deze week barst de Maand van de Geschiedenis los in Nederland. Met allerlei lezingen en activiteiten verspreid door het hele land, halen geschiedenis-nerds hun hart op. Hoe belangrijk is kennis over onze geschiedenis? Wat zijn de gevolgen als we dat niet weten? Maar ook: wie of wat bepaalt eigenlijk wat geschiedenis wordt en is? En hoe zal de tijd waarin we nu leven herinnerd worden? Te gast is historicus Stefan Couperus van de Rijksuniversiteit Groningen. 

We zitten in een mondzorg-crisis, stellen tandartsen en initiatiefnemers van de landelijke tandartsdag. Een actiedag om zoveel mogelijk mensen te helpen maar ook als noodsignaal om het falende mondzorg-systeem bloot te leggen. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat een derde van de Nederlanders met een laag inkomen de tandarts mijdt. Tijd voor actie, vinden de tandartsen die morgen hun deuren open stellen tijdens de landelijke tandartsdag. Jan praat er vandaag over met Ellemieke Hin, endodontoloog en Anna Tak, manager bij Stichting ANDERS.

De Raad van State oordeelde dat een wetsvoorstel van Mona Keijzer ongrondwettelijk is. Want wat wil Mona Keijzer nou: bij het verdelen van sociale huurwoningen wil zij het verlenen van voorrang aan statushouders verbieden. En dat is dus tegen de wet en daardoor onhaalbaar, oordeelde de Raad van State. Maar Keijzer was daar niet van onder de indruk en zet haar voorstel toch door. Maar ja, wat betekent dit allemaal? Iedereen zal wel eens van de Raad van State hebben gehoord, maar wat doet deze organisatie? Wanneer komen ze in actie en waar gaan ze over? Tijd om ons eens te verdiepen in deze Raad van State. En dat doen we met John Bijl van het Periklesinstituut.

Vandaag komt het CBS met nieuwe cijfers over studieschulden. Het leenstelsel dat werd ingevoerd in 2015 liet een generatie studenten achter met torenhoge studieschulden. Tot nu toe ontving deze pechgeneratie slechts een schrale compensatie. Bieden de aankomende verkiezingen hoop op nieuwe oplossingen?   Nog altijd voelen de pechstudenten de naweeën van het leenstelsel waaronder zij gestudeerd hebben. Het moeilijk kunnen afsluiten van een hypotheek, de onverwachte verhoging van de rente maar ook de psychische druk die een hoge studieschuld met zich meebrengt. Waar staan de studenten van het leenstelsel nu? Maar we hebben het ook over het toekomstperspectief voor de pechstudent en wat beloven partijen voor de nieuwe generatie studenten? Te gast is Gijs Sanders, hij is journalist bij online opinie- en nieuwsplatform De Marker en deed onderzoek naar de pechgeneratie. Ook te gast is Maaike Krom, voorzitter van de Landelijke studenten Vakbond.

De roep om actie tegen vrouwengeweld neemt toe, niet alleen in Nederland maar ook in Europa. Om dit geweld tegen te gaan, werd in 2014 in Europa al het Istanboel Verdrag getekend. Wat staat er vandaag de dag nog overeind van dit verdrag? Welke landen werken hier actief aan mee en welke landen blijven achter? Samen met zestig andere Europarlementariërs roept Marit Maij op tot actie. Welke stappen zijn nodig om geweld tegen vrouwen structureel tegen te gaan? Te gast: GL-PvdA Europarlementariër Marit Maij

Dakloosheid is een groot probleem in Nederland. Het aantal mensen zonder een permanent dak boven hun hoofd neemt toe. En uit cijfers van het CBS blijkt dat er ook een grote groep onzichtbare daklozen is, dus de cijfers die we hebben, schetsen geen goed beeld van de omvang van het probleem. Vandaag komt in Den Haag de vaste commissie over dit onderwerp samen om erover te vergaderen. Maar wat is er nou nodig om mensen die dakloos zijn te helpen, en waar lopen hulporganisaties tegenaan? Daar praten we over met Tamara Kuschel, programmacoördinator Tijdelijk Wonen bij de Regenbooggroep.

Nu Israël deze week met een grondoffensief is begonnen aan een nieuwe fase in de oorlog tegen de Palestijnen en een VN-commissie spreekt van een genocide in de Gazastrook, lijken we op een kantelpunt te staan. Komt er eindelijk actie en een doorbraak in het lijden van de Palestijnen of blijven we hangen in bureaucratie en loze woorden? Jan van Poppel bespreekt het met Derk Walters, Midden-Oosten redacteur voor NRC. 

Het stikstofdossier wordt ook wel het hoofdpijndossier genoemd. En met een reden, want Nederland zit door de stikstofproblematiek al jaren 'op slot'. Landbouwminister Femke Wiersma, van de BBB, beloofde met oplossingen te komen. Maar plannen blijven uit en de druk om deze crisis op te lossen wordt alleen maar hoger. Hoe we komen we hier uit? te gast: Kees Foekema, programmamaker klimaat, landbouw en milieu bij De Balie.  

Vandaag, de dag na Prinsjesdag, is het een grote dag voor ondernemers, bestuurders en beleidsmakers. Op verschillende Miljoenen-ontbijten door het land wordt daar namelijk uitgelegd wat de Miljoenennota voor deze groep mensen en hun sector betekent. Waar liggen de kansen, en waar kan slim in geïnvesteerd worden? Terwijl de allerrijksten volgens Oxfam Novib alleen maar rijker worden, neemt de financiële ongelijkheid alleen maar toe. Hoe staat het er nu voor met die financiële ongelijkheid en hoe lossen we het op? Te gast: Winne van Woerden, expert nieuwe economie bij Oxfam Novib

Experts, waaronder de togadriehoek van Amsterdam en hoogleraar rechtsstaat Grapperhaus, maken zich zorgen over de groeiende kritiek op de rechtspraak, het bedreigen van rechters en de steeds moeilijker wordende toegang tot de rechter voor burgers. Het was de week van de rechtsstaat. Deze week staat in het teken om een breed publiek kennis te laten maken met juridische instanties. Burgers kunnen tijdens deze week op bezoek bij deze deelnemende organisaties die laten zien welke rol zij spelen binnen de rechtsstaat. Maar hoe staat deze er eigenlijk voor? Te gast: Zahra Boufadiss

Waar in Nederland het proces tegen oud-premier van Kosovo Hashim Thaçi wordt voortgezet in het Kosovotribunaal, leeft in Kosovo zelf onrust over de toekomst van het land. Welke toekomst zien de Kosovaren voor zich en welke rol speelt de Europese Unie hierin? Te gast: Niké Wentholt, historicus en deskundige op het gebied van de Westelijke Balkan aan de Universiteit voor Humanistiek.

De Egyptische president Abdel-Fattah al-Sisi noemde het optreden van Israël vorige maand voor het eerst openlijk ‘genocide'. Zijn minister van Buitenlandse Zaken sprak zich enkele dagen geleden fel uit tegen de verdrijving van Palestijnen uit Gaza-Stad. Maar in diezelfde periode sloot Egypte ook een gasdeal van 35 miljard dollar met Israël. Hoe kan dat samen gaan? En wat betekent dit voor Egypte's rol als bemiddelaar in de oorlog én voor de stemming onder de Egyptische bevolking? Jan bespreekt het met egypte-expert Omar Ghaly. 

Begin september blies het Amerikaanse leger een Venezolaans bootje op in internationale wateren. Elf mensen werden gedood. Volgens president Trump waren het leden van een drugsbende, volgens critici was het een grove schending van het internationaal recht. Washington breidt de militaire aanwezigheid in de Caribische regio verder uit. En dat voelt Curaçao, op slechts 65 kilometer van Venezuela,  met een Nederlandse marinebasis én een Amerikaanse luchtmachtbasis op het eiland. Te gast: Journalist van het Caribisch Netwerk, Oscar van Dam

Nu zijn eerste 100 dagen als Paus Leo er op zitten, is het tijd om de balans op te maken: Hoe heeft hij het gedaan? Wat viel op en waar praat men over in het Vaticaan? Zijn er al controverses en/of is de katholieke burger tevreden? Te gast: Luuk van den Einden, eindredacteur bij Katholiek Nieuwsblad. 

9 september 2025 is weer een grote dag voor Apple-fans: deze dag onthult Apple de nieuwe iPhone-lijn, onder consumenten ook wel bekend als de iPhone 17.  Met al die vooruitstrevende schermen en verbeterde camera's is de wereld afgeleid. Maar onze uitzending vandaag richt zich op de verborgen prijs van deze gadgets. Want de telefoon die wij bijna allemaal gebruiken, bestaat uit conflictmineralen uit Oost-Congo. Wat zijn dat voor mineralen, en wat is er aan de hand in Congo? We praten erover met Gaetan Mbwete, voorzitter van Wij Zijn Congolezen.

Afgelopen zomer schrok Nederland van de grote hack bij datalab Clinical Diagnostics, een lab dat onderzoek deed voor Bevolkingsonderzoek Nederland. Internetcriminelen hadden toegang tot privégegevens van honderdduizenden vrouwen. En als dat nog niet erg genoeg was, schreef de Nationale Ombudsman deze week dat slachtoffers te laat en en niet volledig ingelicht zijn over het datalek. Veel vrouwen tasten hierdoor nog steeds in het duister.  Een groep vrouwen uit de cyber security wereld is er klaar mee en staat nu op tegen slecht beveiligde data. Ze noemen zichzelf de Digitale Dolle Mina's.'Baas over eigen data'. Te gast: oprichters, en cyber security specialisten: Daniëlle Wagemakers en Astrid Oosenbrug

Veel Nederlanders zijn te zwaar. En dat probleem gaat de aankomende jaren alleen maar toenemen, verwacht het RIVM. Het instituut verwacht namelijk dat het aantal mensen met overgewicht zal oplopen tot 64% in 2050. In 2022 was dit 50%.  Als oplossing voor dit probleem werd in 2019 gecombineerde leefstijlinterventies ingevoerd in het basispakket van de zorg. Klinkt als een goed idee, maar nu blijkt uit onderzoek van het RIVM dat 4 van de 10 deelnemers vroegtijdig afhaakt bij dit programma. Wat houdt dat programma in, waarom haken zo veel mensen af, en wat kan er verbeterd worden om de uitval te verminderen? We praten erover met RIVM-onderzoeker Ardine de Wit en leefstijlcoach Krista Hoogink.

De introweken zijn voorbij, en een kersverse lading studenten zit vanaf deze week weer braaf in de collegebanken. Voor veel van deze jongeren is een nieuwe levensfase aangebroken: voor het eerst op eigen benen, je weg vinden in een nieuwe stad, blokken in de bibliotheek voor de eerste tentamens en natuurlijk: op zoek naar een kamer. En dat gaat niet zonder slag of stoot. Al jaren is een studentenkamer zoeken een grote opgave voor jongvolwassenen. De prijzen van de kamers stijgen elk jaar, het aanbod lijkt niet toe te nemen en de concurrentie is groot. Hoe ziet de huizencrisis eruit in de studentenwereld? Te gast: Maaike Krom, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond en Dante Glastra van Loon, voorzitter van studentenbelangenbehartiger VIDIUS uit Utrecht.