Nuus

Ondanks onderverhalings het die energie-ministerie die brandstofprys onveranderd vir Julie gelaat. Luidens die aankondiging is 53 sent onderverhaal per liter petrol, amper 60 sent per liter 50ppm diesel en amper 54 sent per liter 10ppm. Kosmos 94.1 Nuus het met Cirrus-ekonoom Oliver Diggle gepraat, wat nie brandstofprysverligting in die afsienbare toekoms verwag nie.

Namibië se blits, Jaco Potgieter, het Vrydag silwer by die Wêreldjeugspele in Gothenburg in Swede verower met die tweede plek in die 400m-hekkies vir seuns. Potgieter se tyd was 56,07 sekondes. Hy is deel van die Napso-span atlete wat uit tien meisies en tien seuns bestaan, meestal hoërskoolleerlinge. Buiten die byeenkoms in Swede het die span ook in Estonia meegeding. Hulle keer op 1 Julie na Namibië terug.

Die Amerikaanse minister van buitelandse sake, Marco Rubio, het die vredesooreenkoms verwelkom wat tussen die ministers van Buitelandse Sake van Rwanda en die Demokratiese Republiek die Kongo, Olivier Nduhungirehe en Thérèse Kayikwamba Wagner, in Washington onderteken is. Rubio het die harde werk van beide lande, die Afrika-Unie en Katar geprys. Hy verwelkom voortgesette pogings en vergaderings om die protokol vir blywende vrede in die streek te finaliseer, na drie dekades van konflik:

Die Amerikaanse president Donald Trump het 'n groot oorwinning in die land se Hooggeregshof behaal toe die mag van federale regters beperk is om uitvoerende optrede te blokkeer. Die hof sê landswye verbiedings deur distrikshofregters, oorskry die gesag wat die Kongres aan federale howe verleen het. Die hof het nie dadelik uitspraak gelewer oor die grondwetlikheid van Trump se bevel om nie outomatiese burgerskap te gee vir alle Amerikaansgebore kinders te gee nie. Maar die oorkoepelende besluit verwyder 'n struikelblok vir Trump se gereelde hoogsomstrede bevele en herbevestig die Withuis se gesag.

Cosatu het die minister van finansies, Enoch Godongwana, geprys vir sy ingryping om die likwidasie van Ithala Bank te stop. Die bank van KwaZulu-Natal sou vroeër sluit nadat dit insolvent verklaar is. Werksgeleenthede was in gevaar en meer as 257 000 kliënte was in die gedrang. Cosatu-woordvoerder Zanele Sabela sê hulle was teen die sluiting oor die uitwerking op werkers en die gemeenskap. Sabela het 'n beroep gedoen vir 'n volhoubare omkeerstrategie om die bank se lewensvatbaarheid en voldoening aan regulasies te verseker: 

Die polisiewoordvoerder Athlenda Mathe het bevestig dat die misdaadintelligensiehoof, Dumisani Khumalo, en ses ander senior polisie-offisiere wat verlede week in hegtenis geneem is, nog nie geskors is nie. Hulle het Vrydag in die Pretoriase Landdroshof verskyn op aanklagte wat verband hou met onwettige senior aanstellings in die diens. Mathe sê polisiekommissaris Fannie Masemola wag op 'n volledige verslag van die Ondersoekdirektoraat voordat hy 'n besluit neem. Sy sê die Misdaadintelligensie-afdeling is steeds funksioneel en Masemola sal 'n senior offisier aanstel om die saak intern te ondersoek:

Namibië se Ashley Martins het Vrydag goud by die Wêreldjeugspele in Gothenburg in Swede verower toe sy die verspring vir o/14's met ‘n afstand van 5,41 meter gewen het. Dit is die eerste keer dat Namibië by dié byeenkoms verteenwoordig word. Martins, deel van die Napso Namibië-span, het só uit Swede reageer:

Die DA gaan vandag die volgende stappe in die regering van nasionale eenheid uiteensit met president Cyril Ramaphosa se 48-uur-ultimatum wat tot 'n einde kom. Dit volg nadat die voormalige adjunkminister van handel, nywerheid en mededinging, Andrew Whitfield afgedank is. Ramaphosa sê hy nie sal nie swig voor dreigemente oor sy mag om ministers aan te stel of af te dank nie. Die DA-lid, Willie Aucamp, sê ministers wat betrek word by ongerymdhede en korrupsie moet uit die kabinet verwyder word:

Die Copps 94.1-span het ‘n besig Vrydagnag beleef, wat met ‘n moord in die hoofstad afgesluit is toe ‘n man na bewering in Katutura doogesteek is. Francois Lottering was op die toneel en doen verslag:

Italië se senter, Giulio Bertaccini, het die volgende oor die kragmeting te sê gehad:

Namibië se Welwitschias het Vrydagmiddag op die Hage Geingob-stadion in Windhoek die onderspit gedelf in hul toets teen Italië met ‘n eindtelling van 73-6. Italië se heelagter, Jacopo Trullo, het drie keer agter die doellyn gaan kuier. Namibië moes ook twee strafdrieë aan hul opponente afstaan. Die Welwitschias se punte was danksy die skopskoen van losskakel Tiaan Swanepoel wat met twee strafskoppe geslaag het. Kosmos 94.1 Nuus het ná die wedstryd met die Welwitschias se haker, Louis van der Westhuizen, gepraat:

Kry die nuus soos dit breek.

Die kabinet het die raamwerk vir 'n jeugfonds om entrepreneurskap te ondersteun, aanvaar. Kosmos 94.1 Nuus het reaksie gekry by Dorothea Nangolo, die president van die Namibiese Nasionale Studente-organisasie, Nanso, wat sê die fonds moet gemonitor word vir deeglike implementering en teen korrupsie.

President Cyril Ramaphosa sê hy sal nie swig voor dreigemente of ultimatums oor sy grondwetlike magte om lede van die uitvoerende gesag aan te stel of te verwyder nie. Dit volg nadat Andrew Whitfield van die DA verwyder is as adjunkminister van Handel, Nywerheid en Mededinging omdat hy sonder presidensiële goedkeuring na die VSA gereis het. Presidensiële woordvoerder, Vincent Magwenya, het bewerings van politiekery verwerp en sê die DA-leier John Steenhuisen is vooraf ingelig oor die besluit:

Dinge loop baie goed by die Rhino Mama-projek en dit is die eerste keer in baie jare dat hulle glad nie hoef te voer nie. Jaco Muller van die projek sê dit sal eers weer in Oktober nodig wees om voer te voorsien. Hy het met Kosmos 94.1 Nuus gesels.

PDM-leier McHenry Venaani het tydens die vraag-en-antwoord sessie na president Netumbo Nandi-Ndaitwah se staatsrede na haar aangekondigde stryd teen korrupsie verwys. Hy wou weet wanneer die verslag oor die oudit van August 26 Holding Company se boeke vrygestel gaan word. Die vraag was aan eerste minister Eljiah Ngurare gerig, wat dit na verdedigingminister Frans Kapofi verwys het. Kapofi het in die Nasionale Vergadering geantwoord dat hy self nog nie die verslag gesien het nie.

Die LPM-leier Bernadus Swartbooi het onlangs in 'n persverklaring uitgevaar teen Swapo. Hy het dit veral gehad oor stedelike en landelike ontwikkeling-minister James Sankwasa en ook verwys na gesondheidsminister dr. Esperance Luvindao se herkoms. Die Swapo-jeugliga het gesê die LPM moet om verskoning vra en die verklaring oor Luvindao terugtrek want dit is xenofobies. Die LPM het in antwoord gesê Swapo is stamgebonde en hulle gaan nie Luvindao om verskoning vra nie. Kosmos 94.1 Nuus het gepraat met Ephraim Nekongo, die leier van die Swapo-jeugliga, wat sê die LPM probeer relevant bly.

Sedert Julie 2023 werk die direktoraat veeartsenydienste en die Lewendehawe en Lewendehawe Produkteraad daaraan om produsente-inligting in NamLITS op te dateer weens baie onaktiewe veebrandmerke Die finale sperdatum vir verifikasie was 25 April vanjaar en ongeverifieerde brandmerke word nou gedeaktiveer maar daar is blykbaar foutiewe deregistrasies. Die raad se Viktor Klazen het produsente aangemoedig om in kontak te kom om foutiewe deregistrasies aan te spreek.

Die Stad Windhoek se finansiële jaareinde is volgende week 30 Junie. Die stad maan inwoners dat van hulle dienste nie beskikbaar sal wees nie, soos die kontantsaal. Kosmos 94.1 Nuus het met die woordvoerder van die Stad, Lydia Amutenya, gepraat.

Olimpiese Spele: Die Internasionale Olimpiese Komitee het besluit om die proses vir die verkiesing van toekomstige gasheerstede vir die Somer- en Winterspele te onderbreek. Dit volg na 'n tweedaagse uitvoerende raadsvergadering in Lausanne, Switserland. Die president van die IOK, Kirsty Coventry, sê hulle sal 'n werksgroep stig wat sal kyk na die bod-proses en die regte tyd om oor die gasheerstad vir 'n Spele te besluit:

Die Namibië Universiteit van Wetenskap en Tegnologie bied môre die Europese Unie Hoër Onderwys-skou aan. Die geleentheid is ontwerp om inligting te verskaf oor 'n wye verskeidenheid voorgraadse, nagraadse en doktorale-studiegeleenthede. Dit het ook ten doel om breër ondersoek na internasionale studie- en uitruilgeleenthede te inspireer. Kosmos 94.1 Nuus het gepraat met Cindy Van Wyk, 'n skakelbeampte by Nust.

Die minister van Internasionale Betrekkinge en Samewerking, Ronald Lamola, sê Afrika moet ophou om net onverwerkte grondstowwe te verskaf. Lamola het tydens die derde G20 vergadering van Sherpa-afgevaardigdes gevra vir 'n kritieke mineraalraamwerk om veredeling, nywerheidsgroei en werkskepping te bevorder. Lamola moedig ook samewerking aan tussen die Globale Noorde en Suide vir billike ontwikkeling. Hy beklemtoon die omskakeling van minerale na plaaslike waarde sal ekonomiese bemagtiging, volhoubaarheid en 'n regverdige globale ekonomiese stelsel meebring:

Altesaam 92-persent van Johannesburg se inwoners het kommer uitgespreek oor lugbesoedeling en 78-persent glo dit beïnvloed hul gesondheid negatief. Dis volgens nuwe inligting van die metro se Departement van Omgewings- en Infratruktuur-dienste, in samewerking met Breath Cities en die Clean Air Fund. Die metrowoordvoerder, Virgil James, sê al die deelnemers het fossielbrandstofverbruik, vrylating van voertuiggasse en die verbrand van afval, as die hoofoorsake van swak luggehalte uitgelig:

Die Wêreldbank-groep en die Internasionale Atoomenergie-agentskap het ʼn ooreenkoms onderteken om saam te werk om die veilige, seker en verantwoordelike gebruik van kernenergie in ontwikkelende lande te ondersteun. Tans bedryf 31 lande kernkragaanlegte wat sowat nege-persent van die wêreld se elektrisiteit opwek, wat neerkom op byna ʼn kwart van die wêreld se laekoolstofkrag. Die Wêreldbank se president, Ajay Banga, sê kernenergie verskaf aaneenlopende basislading en bevorder netwerkbestendigheid en -veerkragtigheid:

Reaksie word steeds ontvang oor die nasionale taakmag oor gratis onderwys in tersiêre instellings. Sommige ontleders waarsku dat gratis hoër onderwys moeilik haalbaar sal wees, want die geld moet iewers vandaan kom. Die Namibiese Nasionale Studente-organisasie, Nanso, sê die land se minerale kan daarvoor betaal. Die arbeidskenner Herbert Jauch is meer positief.

Gondwana Collection, saam met PSG Wealth het 'n veldtog oor Wagter en Wollie geloods. Die projek, I love my dog, het ten doel om dierewelsyn plaaslik te ondersteun en die rol van die hond as die mens se beste vriend ten toon te stel. Kosmos 94.1 Nuus het met Christopher Freygang van PSG Wealth gesels.

Daar is onlangs weer berig dat Afrika-perdesiekte weer voorgekom het met vrektes, ten spyte van verwagtinge dat die koue wintertoestande in Junie die verspreiding aansienlik sou verminder. Hoewel daar 'n merkbare afname in gevalle was as gevolg van die laer temperature, bly die voortgesette teenwoordigheid van die siekte 'n bron van kommer. Kosmos 94.1 Nuus het met veearts dr. Theuns Laubscher gepraat.

Ten spyte van onderverhalings het die energie-ministerie die brandstofprys onveranderd vir Julie gelaat. Luidens die aankondiging is 53 sent onderverhaal per liter petrol, amper 60 persent per liter 50ppm diesel en amper 54 sent per liter 10ppm. Die Nasionale Energiefonds sal die onderverhalings absorbeer en dra. Anna Salkeus woordvoerder van die lynministerie het meer.

Die leier van die DA, John Steenhuisen, het president Cyril Ramaphosa 48 uur gegee om ANC ministers en adjunkministers wat by staatskaping-korrupsie betrek is, af te dank. Die volg na die skielike afdanking van die adjunkminister van Handel, Nywerheid en Mededinging, Andrew Whitfield. Steenhuisen sê Whitfield is die onregverdig laat gaan oor 'n geringe reiskwessie, al het hy die voorgeskrewe stappe gevolg. Die DA se nasionale woordvoerder Willie Aucamp beskuldig Ramaphosa dat hy die DA teiken terwyl die minister van Menslike Nedersettings, Thembi Simelane wat met die VBS-plundering verbind word, steeds in die Kabinet is:

Die Kanadese Parlement het die One Canadian Economy Act goedgekeur wat beoog om handelsgrense te verwyder, nasiebouprojekte te bevorder en ekonomiese groei te laat opvlam. Die wetgewing word gesien as 'n manier om die tariewe van die Amerikaanse president, Donald Trump, teen te staan. Trump het die tariewe op Kanadese staal, aluminium en sy motorsektor ingestel. Eerste minister Mark Carney sê die regering sal nou die mag hê om projekte van nasionale belang goed te keur:

Die Lüderitz-dorpsraad het 91 miljoen Namibiese dollar ontvang van die Nasionale Beplanningskommissie vir die dorp se transformasie. Volgens die burgermeester, Phil Balhao kan dit tussen tien en 15 jaar neem om te voltooi. Daar is verskeie projekte soos Balhao verduidelik.

Die Namibië Statistieke-agentskap het die BBP vir die eerste kwartaal van die jaar vrygestel. Die gesondheidsektor het in die hersieningstydperk die hoogste groeikoers van 11,4 persent aangeteken, gevolg deur groothandel- en kleinhandel teen 6,5 persent en finansiële dienste-aktiwiteite teen 6 persent. Die werklike toegevoegde waarde van landbou en bosbou, visvang en visverwerking aan boord, en vervaardiging het gedaal. Kosmos 94.1 het gepraat met Mirjam Shihepo, woordvoerder by die agentskap, wat meer inligting gee.

Die president van Internasionale Olimpiese Komitee, Kirsty Coventry, sê daar is oorweldigende steun onder lede om die vrouekategorie in sport te beskerm. Dit volg na die omstredenheid oor die 2024-bokstoernooi by die Parys-spele waar twee atlete, Imane Khelif en Lin Yu-Ting, goue medaljes gewen het. Dit ten spyte daarvan dat hulle die vorige jaar by die Wêreldkampioenskap gediskwalifiseer is omdat hulle nie aan geslagsvereistes kon voldoen nie. Coventry sê ʼn werksgroep sal aangestel word om ʼn nuwe beleid op te stel:

Die buurland se gesondheidsminister, Aaron Motsoaledi, het 'n wydverspreide veldtog met waninligting oor Covid-19-entstowwe veroordeel. Die veldtog beweer entstowwe is skadelik en betrek verkeerdelik wetenskaplikes, soos professor Salim Abdool Karim. Motsoaledi waarsku sekere mense bevorder vals hartmedikasie om geld te maak en stel lewens in gevaar. Die woordvoerder, Foster Mohale, vra die publiek om saam te staan teen waninligting ten einde openbare gesondheid te beskerm:

Oekraïne se president Volodymyr Zelensky het ʼn ooreenkoms met die Europese Raad onderteken om ʼn spesiale tribunaal saam te stel. Die tribunaal sal senior Russiese leiers teiken vir die misdaad van aggressie, wat die grondslag is vir tallose oorlogsmisdade waarvan Oekraïne Russiese magte beskuldig sedert die begin van die oorlog in Februarie 2022. Zelensky sê hulle wil geregtigheid verseker vir alle slagoffers en beklemtoon dat misdadigers in die Internasionale Strafhof moet teregstaan:

Die DA sê president Cyril Ramaphosa bedreig die stabiliteit van die koalisie nadat Andrew Whitfield van die DA as adjunkminister van Handel, Nywerheid en Mededinging afgedank het. Die leier van die DA, John Steenhuisen, sê die afdanking was polities gemotiveerd en demonstreer dubbele standaarde, met sekere ANC ministers wat steeds in hul poste is ten spyte van betrokkenheid by korrupsie. Steenhuisen waarsku dat sodanige optrede spanning binne die regering van nasionale eenheid kan vererger en vra Ramaphosa om verantwoordelik op te tree om eenheid te behou:

Die Wêreldbank voorspel dat wêreldwye kommoditeitspryse vir die res van die jaar sal aanhou daal. Volgens die Wêreldbank se ekonomiese vooruitsigte word voorspel dat kommoditeitspryse met 12 persent in 2025, en met 5 persent in 2026 sal daal. Kosmos 94.1 Nuus het met Theo Klein van Oxford Economics gepraat wat ‘n oorsig van die impak op Namibië gee.

Die Verenigde Nasies is 80. Die Handves van die Verenigde Nasies, die grondslagverdrag van die VN, is op 26 Junie 1945 in San Francisco onderteken en het in werking getree op 24 Oktober 1945. Dit het ontstaan uit die nasleep van die Tweede Wêreldoorlog, met die doel om toekomstige globale konflikte te voorkom en internasionale samewerking te bevorder. Die sekretaris-generaal Antonio Guterres sê al hoe meer oortredings van die Handves word in die huidige tyd aangeteken.

Namibië se olie-ontdekkings bied groot belofte, maar ook risiko. Sonder sterk instellings kan hulpbronrykdom tot onstabiliteit lei. Noorweë het daarin geslaag om stelsels voor ontginning te bou, vroegtydig te bespaar en deursigtigheid te verseker. Die werklike prys is nie die olie nie, maar die toekoms wat Namibië daarmee kan bou. Kosmos 94.1 Nuus het gepraat met Graham Hopwood, die direkteur van die Instituut vir Openbare Beleidsnavorsing.

Die Ohlthaver & List Groep sal op 1 Julie sy nuwe kleinhandelsmerk Model loods, wat die einde van sy 27-jarige franchise-ooreenkoms met Pick n Pay Suid-Afrika sal merk. Die 19 Pick n Pay-winkels in Namibië sal geleidelik na die Model-handelsmerk omgeskakel word. Die Auas Valley-winkel in Windhoek sal die eerste wees wat omvattende opknapping sal ondergaan, wat na verwagting teen die einde van September voltooi sal wees. Kosmos 94.1 Nuus het gesels met Sven Thieme, die uitvoerende hoof van Ohlthaver & List.

Build One South Africa sê dis onaanvaarbaar dat meer as 5 miljoen Suid-Afrikaanse rand bestee is aan die salarisse van elf polisielede wat met volle salaris geskors is. Dit sluit in 'n luitenant-generaal wat sedert Julie 2022 by die huis sit. BOSA se woordvoerder, Roger Solomons, sê die polisieminister, Senzo Mchunu, het op 'n parlementêre vraag onthul dat verskeie sersante en konstabels vroeër vanjaar geskors is met betaling wat wissel van 35 000 tot 56 000 rand elk:

Iran se opperleier, Ajatollah Ali Khamenei, het in sy eerste openbare toespraak sedert 'n wapenstilstand met Israel ooreengekom is, daarop aangedring dat die VSA geen prestasies behaal het met sy aanvalle op Iran se kernfasiliteite nie. Hy sê die aanvalle het nie niks belangriks bereik om sy land se kernprogram te ontwrig nie. Dit was na Amerikaanse verdedigingminister Pete Hegseth by 'n nuuskonferensie by die Pentagon gesê het dat Amerikaanse en Israeliese intelligensie aandui dat die kernprogram aansienlik beskadig is en dit met jare teruggesit is. Hegseth het ook teen joernaliste uitgevaar omdat hulle oor teenstrydige intelligensie berig het. 

Kry die nuus soos dit breek.

Vervoerminister Veikko Nekundi het die onmiddellike ontslag van die Ingenieursraad van Namibië in die Nasionale Vergadering aangekondig. Die raad is die statutêre en regulerende liggaam vir die ingenieursberoep in die land. Nekundi sê dat die lede sedert hul aantelling talle uitdagings in die gesig gestaar en onderpresteer het, vandaar die besluit om hulle van hul pligte te onthef.

DA-leier John Steenhuisen het president Cyril Ramaphosa gekritiseer omdat hy Andrew Whitfield van die party as adjunkminister van Handel, Nywerheid en Mededinging afgedank het. Hy voer aan Whitfield is verwyder omdat hy sy werk goed gedoen het. Steenhuisen het tydens die aanvaarding van die Wet op die Verdeling van Inkomste in die Parlement gesê die skuif is 'n berekende aanval op die DA. Hy sê dit ontbloot dubbele standaarde, met ministers wat met korrupsie en staatskaping verbind word, steeds in hul poste:

Die Stad Windhoek het 42 brande en vier sterftes in informele nedersettings tussen Januarie en Junie aangeteken. Die meeste voorvalle het in Tobias Hainyeko, Moses Garoeb en Samora Machel plaasgevind. Die meeste brande, 14, was in Januarie, terwyl 18 brande en vier sterftes in die afgelope drie maande aangemeld is. Kosmos 94.1 Nuus het gesels met Fillipus Sikongo, senior stasiebeampte van die Stad Windhoek se Brandweer, oor wat die brande veroorsaak.

Dis motorsport van ‘n ander aard die naweek by Tony Rust-renbaan wanneer radio-beheerde karretjies die baan aandurf. Die sport was vir ‘n wyle dormant maar het nou weer lewe gekry. Francois Lottering van Motor Media Namibia het al die inligting.

Inligtingminister Emma Theofelus het in die Nasionale Vergadering gepraat oor die posisie van Starlink, na die PDM-president McHenry Venaani vroeër vrae daaroor gerig het. Starlink is in November verlede jaar beveel om sy internet-dienste in Namibië te staak omdat dit nie plaaslik gelisensieer is nie. Die maatskappy het toe aansoek gedoen vir 'n lisensie, wat nog nie goedgekeur is nie. Theofelus sê die aansoek word nog bestudeer en wou nie ander vrae wat Venaani gevra het beantwoord nie.