U Polaków za Olzą | Radio Katowice

Zabieramy was do Łąk nad Olzą – niegdyś tętniącej życiem polskiej wsi, dziś niemal całkowicie pochłoniętej przez naturę i szkody górnicze. Z mikrofonem Radia Katowice po tym leśno-księżycowym krajobrazie oprowadzają nas Stanisław i Krzysztof Kołkowie – pasjonaci lokalnej historii, którzy własnymi siłami odrestaurowali ocalałą kapliczkę, jeden z ostatnich materialnych śladów dawnego życia Łąk. Opowiadamy też m.in. o odświęconym kościele pw. św. Barbary.Jak tam trafić? Sprawdźcie tutaj:https://mapy.com/s/hufosemopu

W najnowszej audycji "U Polaków za Olzą" gościem jest dr Alfred Böhm – wybitny neurolog dziecięcy, twórca dziecięcej neurologii w województwie morawsko-śląskim. Nasz gość opowiada o swojej książce wspomnieniowej pt. "Intumescencje", w której przedstawia rozwój medycyny w Czechosłowacji i Czechach, ze szczególnym uwzględnieniem regionu Zaolzia. Publikacja ta zawiera również bogate refleksje na temat historii regionu oraz osobiste wspomnienia autora i jego rodziny.

Piosenki autorstwa Oty Žabki zabrzmiały w niedzielne popołudnie w Domu PZKO w Nawsiu. W rodzinnej atmosferze odbyło się tam spotkanie poświęcone pamięci śląskiego kompozytora, pieśniarza i folklorysty, który – gdyby żył – w tym roku obchodziłby swoje 105. urodziny.GÓRALSKA POLEWKA rodzinny przepis Oty Žabki Składniki:75 dag chudego mięsa wieprzowegook. ¾ l zimnej wody2 łyżki musztardy1 kostka rosołowa (drobiowa lub warzywna – opcjonalnie)2 średnie marchewki i podobna ilość selera150 g świeżych borowików lub pieczarek150 g masła + mąka pszennej (na zasmażkę)śmietana do zabieleniasól, pieprz, sok z cytryny lub Sos Worcestershire – do smakuPrzygotowanie:Mięso pokrój w kostkę, przełóż do 2-litrowego garnka, zalej wodą, dodaj sól, pieprz, musztardę i ewentualnie kostkę bulionową. Gotuj powoli.Gdy mięso będzie w połowie miękkie, dodaj pokrojone w kostki marchew i seler.Przed zagotowaniem dodaj grzyby.Przygotuj zasmażkę z masła i mąki, dodaj do niej śmietany, wymieszaj i dodaj do zupy, zagęszczając ją nieco. Pogotuj chwilę.Dopraw sokiem z cytryny lub sosem Worcestershire.Opcjonalnie: z części mięsa, po zmieleniu, zrób małe kluseczki (z dodatkiem jajka i mąki, ew. bułki tartej). Dorzuć do zupy (wystarczy krótko gotować).Zupa jest sycąca – może być pełnowartościowym daniem obiadowym.

W audycji:Czeski Cieszyn wspiera PZKO. Radní zdecydowali o przeznaczeniu 1 mln koron specjalnej dotacji na remont budynku zarządu głównego Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego,Jako sie wóm pasie w Cieszynie? Prof. Karol Daniel Kadłubiec apeluje o zmianę hejnału miasta. Od lat 60. XX wieku jest nim utwór "Helokanie".Z archiwum red. Stanisława Jareckiego: gawędy Adama Wawrosza.

Głos - Gazeta Polaków w Republice Czeskiej obchodzi 80. urodzinyPierwszy numer ukazał się 9 czerwca 1945 roku we Frysztacie. „Głos Ludu" jako tygodnik, Organ Komunistycznej Partii w Czechosłowacji, kosztował wówczas 1 koronę, liczył cztery strony druku bez jedynego zdjęcia, a redaktorem odpowiedzialnym było anonimowe ciało zbiorowe - komitet redakcyjny. Później gazeta ukazywała się dwa razy w tygodniu, w latach 1951-2017 – trzy. Od roku 2018 doszło do zmiany nazwy na Głos, gazeta ukazuje się dwa razy w tygodniu.  Tym razem z mikrofonem Radia Katowice odwiedzamy Muzeum Drukarstwa w Cieszynie - dlaczego akurat to miejsce? Tylko tam, w otoczeniu starych maszyn, możemy opowiedzieć, jak kiedyś powstawała gazeta... w podróż przez historię zabiera nas Władysław Owczarzy, były redaktor techniczny „Głosu Ludu", który na tym stanowisku pracował ponad 30 lat.

W audycji: - wizyta marszałek Senatu RP Małgorzaty Kidawy-Blońskiej w Pradze, - Międzynarodowy Konkurs Malarski im. Pawła Wałacha, - Adam Bugdol, szóstoklasista z polskiej szkoły w Lutyni Dolnej i jego ogromna żeglarska pasja.

W audycji:II Bieg Hadama - Memoriał Władysława Młynka - relacja z  imprezy sportowej organizowanej przez MK PZKO Milików-Centrum oraz Gminę Milików.Ze szpulowca red. Stanisława Jareckiego: skąd się wzięła nazwa Milików oraz gawędy w wykonaniu Władysława Młynka.

W audycji: 50. Zjazd Gwiaździsty - zapowiedź zimowych zawodów sportowych dla polskich szkół na Zaolziu. Nowe wyzwania, nowa płyta i koncert w Polskim Radiu - zespół QAI z Zaolzia podbija polski rynek muzyczny.

W audycji:szopki bożonarodzeniowe w Domu PZKO w Boguminie-Skrzeczoniu oraz reaktywacja skrzeczońskiego chóru,z archiwum red. Stanisława Jareckiego, Anna Łabajowa z Piosku - ludowa gawędziarka.

Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej w Republice Czeskiej wraz z Kongresem Polaków wydało audiobook z wyborem tekstów Adama Wawrosza, "Z Adamowej Dzichty". Słuchamy fragmentów i wspominamy tego zaolziańskiego twórcę razem z Michałem Przywarą i Christianem Heczką z Centrum Polskiego.

Przegląd najważniejszych wydarzeń.

Tym razem w programie udajemy się do gminy za Olzą, z której pochodzi m.in.  Ewa Farna. Tuż na południe od hutniczego Trzyńca, na granicy z Leszną Górną należącą do polskiego Goleszowa, leży Wędrynia. To nie tylko malownicza wieś na beskidzkich szlakach, ale przede wszystkim ważny ośrodek polskiego życia kulturalnego w Czechach. Szymon Brandys wybrał się z mikrofonem Radia Katowice do siedziby wędryńskiego Miejscowego Koła Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Republice Czeskiej. Świeżo wyremontowany budynek mieszczący się naprzeciwko kościoła parafialnego pw. św. Katarzyny ma już 100 lat i ciągle nazywany jest - jak przed wiekiem - Czytelnią. 

W audycji:polskie i czeskie święta państwowe - akcja informacyjna Kongresu Polaków w RC,"Polskość w Starej Karwinie" – o projekcie Stowarzyszenia Olza Pro opowiada jego prezes Marek Konieczny,polskie kluby sportowe w Karwinie - z mikrofonem po nieistniejących już boiskach oprowadza nas urodzony w czasie II wojny światowej Eugeniusz Dubiel.

W audycji:wielkie świętowanie ratownictwa medycznego z obu stron Olzy na rynku w Cieszynie,W Cieszyńskim Ośrodku Kultury "Dom Narodowy" można oglądać wystawę kobiecego stroju cieszyńskiego i jego elementów z kolekcji Danuty Chwajol pt. ZAOLZIE ZAPRASZA.

W audycji:- Fundacja Świetlik i jej działania w ramach projektu „Polki za Olzą”,- Ludwik Cienciała i Władysław Niedoba zapisali się w historii Górolskiego Święta kabaretowymi występami, a raczej beskidzkimi godkami niezapomnianych na scenie Macieja i Jury spod gronia. Kilka z nich - w ramach zapowiedzi 77. Gorolskigo Święta - wyszperaliśmy w naszym radiowym archiwum na taśmach red. Stanisława Jareckiego,- Wilamowianie na 77. Gorolskim Święcie

s

W audycji:Helena Legowicz, prezes PZKO członkinią Polonijnej Rady Konsultacyjnej. To ciało doradcze przy Marszałku Senatu RP. Jej zadaniem jest m.in. wyrażanie opinii na temat projektów ustaw i uchwał związanych z Polonią. Członków Polonijnej Rady Konsultacyjnej powołuje i odwołuje marszałek Senatu.80. rocznica zamordowania Wandy Delong, ps. „Sarenka" (ur. 28 lutego 1920 w Orłowej na Zaolziu, zm. 1 października 1944 w Mistrzowicach) – harcerka, członkini ruchu oporu ZWZ i AK.Ola Żaczek – tancerka, pedagog ZPiT "Śląsk" pochodząca z Zaolzia.

W audycji:Stanisław Wigura i Franciszek Żwirko od lat stanowią przykład dla wielu młodych ludzi na Zaolziu – szczególnie w Drużynie Harcerskiej ich imienia w Cierlicku – rozmowa z Michałem Smugałą,z archiwum red. Stanisława Jareckiego – Józef Stebel, opiekun Żwirkowiska [zob. zdjęcie z poświęconej mu wystawy przygotowanej przez Ośrodek Dokumentacyjny Kongresu Polaków w RCz],„Romeo i Julia” – pierwsza w historii taka premiera i jednocześnie symboliczne rozpoczęcie 33. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Bez Granic,zapowiedź uroczystości 85. rocznicy tragicznych wydarzeń, które rozegrały się w lesie za kopalnią Barbara w Karwinie, gdzie naziści brutalnie zamordowali 12 Polaków.

W audycji:wystawa Muzeum Śląska Cieszyńskiego poświęcona zbrodni żywocickiej,wizyta Wilamowian na Gorolskim Święcie,strefa kibica w Parku PZKO w Bystrzycy podczas olimpijskich zmagań pięcioboisty Marka Grycza.

Na spacer w okolicy tzw. „krzywego kościoła”, kościoła pw. św. Piotra z Alkantary w Karwinie, której już nie ma, zabiera nas Małgorzata Rakowska z domu Bajger, która w Karwinie-2-Kopalnie się urodziła, chodziła do szkoły i... jeździła tramwajem. 

Audycja wyjazdowa z zespołem "ARZIA". Nowy singiel "Wybieram miłość" i podróż do przeszłości reaktywowanej po 22 latach kapeli z Zaolzia. 

W audycji: wspomnienia z polskiej klasy karwińskiej "przemysłówki",ostatni występ Kapeli Gorolskij "Zorómbek" w Ośrodu Kultury "Strzelnica" w Czeskim Cieszynie - koniec muzycznej przygody,wspomnienie o Karolu Franku, założycielu i wieloletnim dyrektorze Muzeum Drukarstwa w Cieszynie.

Kolejny mural na Zaolziu. Jest już Kopernik w Czeskim Cieszynie, teraz czas na dzieło poświęcone Antoniemu Szpyrcowi. W Jabłonkowie powstaje pierwszy mural. W 10. rocznicę śmierci hołd pochodzącemu z Jabłonkowa malarzowi, ludoznawcy oraz autorowi monografii miasta składa Kapela „Lipka” przy wsparciu Kongresu Polaków w Republice Czeskiej, Miasta Jabłonków i sektora prywatnego. Pięcioboista nowoczesny z Zaolzia, Marek Grycz, jedzie na olimpiadę. Sportowiec aktualnie przebywa na zgrupowaniu na Węgrzech. 

W audycji:- XXXI Święto Śląskiej Pieśni Chóralnej "Trojok Śląski”, tym razem w Domu PZKO w Stonawie, - Przyjaźń między piłkarskimi oldbojami "Bielskie Orły" i "Orły Zaolzia" na turnieju "Memoriał Karola Jungi",- zapowiedź Festiwalu "Święto Herbaty" w Cieszynie - rozmowa z dyrektorką Mariolą Kluzą.

„Dyć nie strzylejcie, jo Polok, jo Polok!” - z takim okrzykiem zdezerterował z Wehrmachtu do 2. Korpusu gen. Andersa Jan Gazur z Jabłonkowa, który stał się symbolem bratobójczych walk pod Monte Cassino i został opisany przez Melchiora Wańkowicza. Słynnego Jasia z książki o bitwie pod Monte Cassino wspominamy w programie razem z jego wnuczkami.

Wizyta marszałek Senatu RP Małgorzaty Kidawa-Błońskiej w Czeskim Cieszynie. Obchody polskich świąt państwowych w Konsulacie Generalnym RP w Ostrawie. W ramach obchodów 20-lecia obecności Polski i Czech w Unii Europejskiej na antenie Radia Katowice 1 maja spotkaliśmy się z państwem Małgorzatą i Zygmuntem Rakowskimi z Czeskiego Cieszyna, którzy bez zastanowienia podkreślali, że na pograniczu, na Zaolziu, szczególnie mamy co świętować.

Po przejściu bezdroży Syberii 24 lipca 1920 roku dotarł z 41 osobową grupą polskich sierot do tokijskiej siedziby Japońskiego Czerwonego Krzyża. Dzięki jego staraniom uratowane dzieci zostały przewiezione na pokładzie statku handlowego do USA, gdzie znalazły opiekę amerykańskiej Polonii. Za swój bohaterski czyn miał zostać uhonorowany godnością samuraja - czy to prawda? Na ten temat rozmawiamy z Sylwią Grudzień, opiekunką Izby Regionalnej w MK PZKO w Nieborach. 

W audycji: Uczniowie z 163. LO im. Cz. Niemena w Warszawie poznawali polsko-czeskie pogranicze razem z młodzieżą z Polskiego Gimnazjum im. J. Słowackiego w Czeskim Cieszynie w ramach projektu wyszehradzkiego. Opieka nad Polonią wraca do kompetencji Senatu.  „Przyszłości nie należy się bać. Do przyszłości należy się przygotować” – z takim tematem zmagali się w uczestnicy eliminacji regionalnych XXVI Ogólnopolskiego Konkursu Krasomówczego im. Wojciecha Korfantego. 

W audycji:z wizytą w Polskiej Szkole Podstawowej w Błędowcicach.Gala 5-lecia programu „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą - wolontariat” i prezentacja efektów prac na starym cmentarzu ewangelickim w Karwinie-Meksyku, jakie od kilku lat prowadzą społecznicy ze Stowarzyszenia „Olza Pro”.

W audycji:projekt "Polacy na Zaolziu" Koła Naukowego Slawistów UW,wizyta w MK PZKO w Orłowej-Lutyni,organizatorzy "Kina na granicy" odsłaniają pierwsze karty.

W audycji:weekendowy biwak w Domu PZKO w Lesznej Dolnej - harcerze HPC obchodzili Dzień Myśli Braterskiej,Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego - rozmowa z metodyczką Barbarą Kubiczek z Centrum Pedagogicznego w Czeskim Cieszynie,protest rolników na przejściu granicznym w Cieszynie-Boguszowicach zorganizowany z inicjatywy strony czeskiej.

W audycji:Czeski Cieszyn ma pierwszy wielkoformatowy mural - jest nim kopia obrazu Jana Matejki "Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem","Dwujęzyczne Zaolzie" - projekt Stowarzyszenia "Olza Pro" analizujący realizację prawa do podwójnego nazewnictwa na terenie Zaolzia - rozmowa z dr. Józefem Szymeczkiem.

28 października 1918 r. Czechosłowacja wyodrębniła się z Austro-Węgier. W tym samym dniu do Genewy przybyła czesko-słowacka delegacja, w której uczestniczyli: Karel Kramář, który w listopadzie został pierwszym w historii premierem Czechosłowacji oraz Edvard Beneš, późniejszy prezydent kraju. Na Placu Wacława odbyła wielka manifestacja patriotyczna, a u stóp pomnika św. Wacława pisarz Alois Jirásek odczytał zgromadzonym ustawę o powstaniu Czechosłowacji. Od 1918 w stosunkach między Czechosłowacją a Polską dochodziło do konfliktów wokół kilku spornych terenów, z czego największy na terenie Śląska Cieszyńskiego. Aby jednak zrozumieć skomplikowane losy tej ziemi oraz problematykę ustalania granicy, trzeba rozpocząć od historii Księstwa Cieszyńskiego.

W audycji:"Gimpel czyta" - bicie rekordu czytania na przerwie w Polskim Gimnazjum im. J. Słowackiego w Czeskim Cieszynie,wystawa ekslibrisów zaolziańskiego grafika Zbigniewa Kubeczki w Muzeum Drukarstwa w Cieszynie z okazji 85. urodzin artysty z Orłowej,Dzień Ratownictwa Medycznego na rynku w Cieszynie - transgraniczne świętowanie razem z ratownikami medycznymi z Trzyńca.

W audycji:Konkurs kopernikowski czasopisma "Zwort" dla uczniów polskich szkół podstawowych na Zaolziu,"Lutyńskie tango" - spotkanie z Otylią Tobołą, autorką książki, która doczekała się tłumaczenia na język czeski oraz wznowienia w j. polskim po 20 latach.

W audycji:odpust ku czci św. Anny połączony z polskim festynem w Karwinie-Raju,kapela góralska "Czerchla",kwartet wokalny "Dobry wieczór" z Karwiny,Klub Kobiet MK PZKO w Karwinie-Raju,Władysława Magiera o Ewie Pilch z domu Mrózek.

W audycji: bydgoska Fundacja "Świetlik" na Zaolziu - przywracanie pamięci staremu cmentarzowi ewangelickiemu w Karwinie-Meksyku,jubileuszowa prapremiera zespołów "Zaolzi" i "Zaolzioczek" działających przy MK PZKO w Jabłonkowie,spływy kajakowe w Boguminie przed ponad 80 laty - wspomina Albert Grzebień.

W audycji:XIX Światowy Festiwal Polonijnych Zespołów Folklorystycznych w Rzeszowie - relacja z wyjazdu ZPiT "Olza",spotkanie z Barbarą Janusz z Piotrowic, chórzystką karwińskiego Chóru Permonik, który z sukcesami brał udział w Światowych Igrzyskach Chóralnych w Korei Południowej.

W audycji:półkolonie "Wakacje na Zaolziu" - wizyta z mikrofonem w harcówce nad Grabiną w Czeskim Cieszynie,nowy biskup diecezji ostrawsko-opawskiej: ks. Martin David,odwiedzamy archeopark w Kocobędzu z przewodniczką Emilią Świder.

W audycji:- relacja z VI Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy,- rozmowa z uczestnikiem Zjazdu Andrzejem Suchankiem, wiceprezesem PZKO oraz członkiem Prezydium Rady Polonii Świata, - Język polski w sferze zawodowej - nowy projekt Centrum Polskiego Kongresu Polaków w Republice Czeskiej,- Na szlaku wybitnych postaci Śląska Cieszyńskiego z Władysławą Magierą.

Przy okazji premiery „Dziejów Księstwa Cieszyńskiego” rozmawiamy z autorem książki historykiem Michaelem Morysem-Twarowskim. To pierwsza autorska opowieść o historii tego niezwykłego skrawka ziemi od początku w 1290 do samego końca w 1920 roku.Publikacja ma prawie 500 stron i zawiera m.in. teksty o cieszyńskich książętach, o kwestiach wyznaniowych, o języku, ale też o psach policyjnych, o uprawie ziemniaków i o tajemniczym alchemiku, którego zwano Janem z Cieszyna.Jak mówi autor, "pod wieloma względami to nietypowa książka, bo nie zaczyna się w 810 roku przy źródle, gdzie podobno spotkali się trzej bracia, lecz w grudniu 1919 roku w Szanghaju…"