Podcasts about edukacja

  • 424PODCASTS
  • 1,702EPISODES
  • 40mAVG DURATION
  • 5WEEKLY NEW EPISODES
  • Jun 19, 2025LATEST

POPULARITY

20172018201920202021202220232024

Categories



Best podcasts about edukacja

Show all podcasts related to edukacja

Latest podcast episodes about edukacja

Radio Naukowe
#254 Niesporczaki – twardziele mikroświata, naginający zasady biologii | prof. Łukasz Michalczyk

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Jun 19, 2025 69:49


Skandalistki ewolucyjne: tak mój dzisiejszy gość, prof. Łukasz Michalczyk z Wydziału Biologii UJ, nazywa swoje malutkie podopieczne (bo są to głównie samice). Mają od 0,1 do 1,2 milimetra długości, większość z nich do rozmnażania nie potrzebuje samców, występują na całym świecie, a niektóre poleciały nawet w przestrzeń kosmiczną i wtedy świat okrzyknął je nieśmiertelnymi. Rozmawiamy oczywiście o niesporczakach.Pierwsza sprawa jest taka, że nieśmiertelne nie są. Rzeczywiście posiadają pewną fascynującą umiejętność: w niesprzyjających warunkach potrafią zapadać w kryptobiozę. – To jakby hibernacja, tylko znacznie głębsza – wyjaśnia biolog. Zwierzę zawiesza procesy życiowe i zamienia się w przetrwalnik, u którego nie da się wykryć oznak życia. Najlepiej sobie radzą z anhydrobiozą (wysychanie w sytuacji braku wody) i z kriobiozą (w niskich temperaturach). Kiedy niekorzystne warunki się zmieniają, zwierzę się wybudza i uruchamia kolejną supermoc: naprawia sobie uszkodzone w czasie kryptobiozy DNA.Fascynujące jest to, że niesporczaki potrafią przy tym korzystać… z DNA innych stworzeń. – Może się zdarzyć, że mechanizm, który ma za zadanie naprawić DNA niesporczaka, wbuduje takie obce DNA do genomu – opowiada mój gość. Czyli mechanizm naprawczy może wychwycić fragment genomu czegoś, co przed kryptobiozą zostało przez niesporczaka zjedzone, na przykład mchu, i użyć go do naprawienia własnego.A jeśli naprawi nim komórkę jajową, to nowa cecha genetyczna będzie replikowana w kolejnych niesporczakach! Szaleństwo, co? Bo większość znanych nam gatunków niesporczaków jest partenogenetyczna, czyli samice rozmnażają się same, tworząc coś w rodzaju swoich klonów. Raz na jakiś czas w populacji pojawiają się też samce, chociaż nie zawsze: naukowcy zaobserwowali już linie, w których przez dziesiątki lat nie pojawił się żaden. To prawdziwy skandal ewolucyjny, ale jeszcze nie koniec zachowań płciowych niesporczaków: są wśród nich też gatunki dwupłciowe oraz hermafrodytyczne.W odcinku usłyszycie też, jak zaobserwować niesporczaka w warunkach domowych, co wspólnego z niesporczakami ma piosenkarka Madonna i jak to jest z tym niesporczakowym genomem, który poleci (trzymamy kciuki!) w kosmos ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim.

Radio Naukowe
Co czują zwierzęta? Ewolucja emocji | OD PODSTAW: Emocje | 4/6 | dr Alicja Puścian

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Jun 16, 2025 27:01


Człowiek to wiadomo, odczuwa całą gamę emocji, mniej lub bardziej zniuansowanych. A inne zwierzęta? Czy pies, który zjadł zeszyt z pracą domową (to się musi zdarzać, skoro tyle osób to raportuje!), zerka na człowieka, bo mu wstyd? A może to wyuczony odruch, który zmniejsza ryzyko kary?Naukowcy badają zwierzęta za pomocą nowoczesnych technologii (wyobraźcie sobie psa, który wchodzi do rezonansu magnetycznego i daje sobie obserwować aktywność mózgu), dzięki czemu wiemy, że podstawowe warianty emocji odczuwają prawdopodobnie wszystkie zwierzęta – nawet owady.W czwartym odcinku cyklu Radio Naukowe: Od Podstaw – Emocje skupiamy się na ewolucji emocji. Posłuchacie o tym, jak emocjami potrafią „zarażać się” nawet tak nieskomplikowane, zdawałoby się, zwierzęta jak ryby; o tym, dlaczego bardziej społeczne zwierzęta mają zwykle szerszy zasób emocji i jak w ogóle badać, co czuje wąż albo muszka owocówka.Od Podstaw to nowy, dodatkowy cykl odcinków Radia Naukowego – serie tematyczne, krótsze odcinki, naukowcy, których znacie i lubicie, którzy porządkują dla was fundamentalne kwestie w swoich dziedzinach.Działamy dzięki wsparciu na https://patronite.pl/radionaukowe. Dziękujemy i zapraszamy do dołączenia do społeczności Patronów!

Magazyn Redakcji Polskiej PRdZ
Komentarze z Polski: zawirowania w polskiej reprezentacji piłkarskiej oraz polonijna edukacja w Argentynie

Magazyn Redakcji Polskiej PRdZ

Play Episode Listen Later Jun 14, 2025 28:26


W tym wydaniu: możliwości zastosowania sztucznej inteligencji w kreacji marki; przyszłość polskiej reprezentacji w piłce nożnej; Maria Ciupalska, prezeska „Macierzy Szkolnej” w Argentynie i nauczycielka w Szkole Podstawowej im. Marii Konopnickiej w Buenos Aires o polonijnej edukacji. Zapraszamy do słuchania!    

Radio Naukowe
Sagi islandzkie – historie bogów, biskupów i wikingów | prof. Jakub Morawiec, dr Marta Rey-Radlińska

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Jun 12, 2025 66:07


Opowieści o królach, o możnych rodach, o poetach, o wojnach, biskupach, a w dużej mierze… o alkoholu. Sagi islandzkie powstawały od XII do XV wieku, spisywano wtedy historie, które w ustnej tradycji krążyły o wiele dłużej. Wiemy to, bo pojawiają się w nich postaci historyczne z X wieku. – Jest to bardzo szeroki wachlarz opowieści, a ten wspólny mianownik to to, że na pewnym etapie w Islandii one są po prostu spisywane – tłumaczy znany wam już prof. Jakub Morawiec z Uniwersytetu Śląskiego. Z nim i dr Martą Rey-Radlińską z Uniwersytetu Jagiellońskiego rozmawiamy o fenomenie sag islandzkich.Najstarsze sagi to poematy, dopiero później zaczęto je tworzyć prozą. Wygląda na to, że Islandczycy darzyli twórczość skaldów szczególną estymą. – W bitwie [pod Hjörungavágr] brało udział czterech Islandczyków i wszyscy byli poetami – śmieje się dr Rey-Radlińska. Co wyjątkowe na tle innych państw skandynawskich, po przyjęciu chrześcijaństwa (Islandia zrobiła to w 1000 roku) nie tępiono przejawów wcześniejszej kultury. Chrześcijańscy poeci i pisarze, jak Snorri Sturluson, chętnie sięgali po dawne opowieści, dzięki czemu zachowały się do dzisiaj.Bohater sagi ma jedno zadanie: rozpoznać znaki i zrozumieć, jaki przeznaczono mu los. – Dobrze spełnione życie to jest takie, które wiąże się z wypełnieniem tego losu – opowiada prof. Morawiec. Ale nawet bohater może zbłądzić, w czym wybitnie pomaga alkohol. W „Sadze o Jomswikingach”, którą właśnie przetłumaczyli moi goście, ambitny, dzielny jarl Sigwaldi pada ofiarą podstępu duńskiego króla Swena. Na uczcie przesadza z alkoholem i składa obietnicę, że wyruszy na Norwegię, by pokonać jej władcę, jarla Haakona. Alkoholowych przechwałek nie da się odwołać, Jomswikingowie pakują się więc w wojnę z Norwegami i ponoszą srogie konsekwencje.W odcinku posłuchacie też o tym, jak współcześni Islandczycy traktują sagi, dlaczego islandzcy chrześcijanie stali się promotorami rodzimej kultury, czy w sagach można znaleźć polskie ślady i czy oferowanie bogom siedmioletniego syna to dobra strategia na bitwę.W dniach 3-8 sierpnia w Katowicach i Krakowie odbędzie się wspaniała konferencja nordystyczna o nazwie „Sagas and Otherness”. Wystąpienia będą otwarte dla publiczności, więc jeśli komuś po drodze, to wybierzcie się posłuchać światowej klasy specjalistów od sag! A kto woli poczytać w domowym zaciszu, może zajrzeć na stronę Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego w poszukiwaniu „Sagi o Jomswikingach” w przekładzie moich dzisiejszych gości.Link do informacji o konferencji: https://us.edu.pl/wydzial/wh/en/konferencje-naukowe/sagaconference2025/ 

Magazyn Redakcji Polskiej PRdZ
Komentarze z Polski: Paryż światową stolicą innowacyjności oraz polska edukacja we Lwowie

Magazyn Redakcji Polskiej PRdZ

Play Episode Listen Later Jun 12, 2025 28:26


W tym wydaniu: Karol Nawrocki odebrał zaświadczenia Państwowej Komisji Wyborczej o wyborze na prezydenta; w Paryżu trwają targi Viva Tech; zastosowanie sztucznej inteligencji w proces kreowania marki; spotkanie z Virą Szerszniową, dyrektorką Szkoły nr 10 im. Św. Marii Magdaleny we Lwowie. Zapraszamy do słuchania!

Od nauczania do uczenia się
EDK#284: Jak promować placówkę edukacyjną?

Od nauczania do uczenia się

Play Episode Listen Later Jun 10, 2025 67:20


Czy szkoła lub przedszkole potrzebują marketingu?I jak to robić, nie pokazując dzieci?W tym odcinku EduKosmosu rozmawiamy o etycznym marketingu edukacyjnym. Dowiesz się, czego szukają młodzi rodzice, jak budować zaufanie do placówki oraz dlaczego zdjęcie dziecka nie jest najlepszą wizytówką. Sprawdź dlaczego prwadzimy kampanię "Nie lajkuj ich życia. Chroń je" : https://fundacjaplandaltonski.pl/nielajkuj/___________________________________________

Radio Naukowe
Jak się nie wściec, jak zachować spokój? Regulacja emocji | OD PODSTAW: Emocje | 3/6 | dr Alicja Puścian

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Jun 9, 2025 26:03


Więcej mądrych treści dostarczamy dzięki wsparciu na https://patronite.pl/radionaukowe***– Przede wszystkim spowolnić – mówi dr Alicja Puścian, pytana o metody pozwalające na opanowanie własnych emocji. – Te parę przysłowiowych wdechów nie wzięło się znikąd. Wykonując głębokie wdechy, dajemy informację zwrotną swojemu własnemu organizmowi, że wszystko tutaj jest w porządku, że to nie jest sytuacja, która powinna bardzo nas denerwować. Dobrze jest także kontrolować to, gdzie płynie nasza uwaga. Umiejscowienie uwagi jest jedną z najskuteczniejszych strategii regulacji emocji – wyjaśnia.W trzecim odcinku naszego cyklu Radio Naukowe Od Podstaw: Emocje, zajmujemy się naukowo potwierdzonymi metodami regulowania emocji. Przy okazji podkreślamy od razu, że regulowanie emocji nie oznacza ich duszenia w sobie czy wypierania. Z odcinka dowiecie się, jak zapanować nad stresem przy wystąpieniach publicznych lub przed rozmową o pracę, jak nie powiedzieć za wiele w czasie kłótni i jak nie dać oszustom rozgrywać naszych emocji.Od Podstaw to nowy, dodatkowy cykl odcinków Radia Naukowego. Serie tematyczne, krótsze odcinki, naukowcy, których znacie i lubicie, którzy porządkują dla was fundamentalne kwestie w swoich dziedzinach.

Osobiste rozmowy holistyczne
Edukacja ekologiczna

Osobiste rozmowy holistyczne

Play Episode Listen Later Jun 7, 2025 63:11


Czego możemy być pewni, a czego nadal nie wiemy o stanie klimatu? I co znaczy dziś żyć ekologicznie. Z Pauliną Górską, dziennikarką, edukatorką i popularyzatorką wiedzy o klimacie, zrównoważonym rozwoju i odpowiedzialnej konsumpcji, rozmawiamy o ekologicznej świadomości i o tym, dlaczego edukacja klimatyczna to dziś podstawa. Co stoi za popularnymi hasłami „less waste”, „zero waste”, czy „cyrkularność”? Jak odnaleźć swoją sprawczość w świecie, który zmienia się niezwykle szybko? Mówimy też o roli „dobrych informacji” i o tym, co naprawdę może nas zmotywować do działania – bez wstydu, przymusu i moralizowania.Podcastu „Osobiste rozmowy holistyczne” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.

Radio Naukowe
Twórcy fizyki – geniusze, łobuzy, intryganci | prof. Andrzej Kajetan Wróblewski

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Jun 5, 2025 66:06


Profesor Andrzej Kajetan Wróblewski jest znany chyba każdemu, kto interesuje się fizyką i jej historią. Kto jeszcze nie zna książek jego autorstwa – gorąco polecam nadrobienie. Prof. Wróblewski to autor licznych kompendiów wiedzy o naukowcach, historii budowania gmachu nauki (które pełne było pomyłek, błędów i brnięcia w ślepe uliczki). Niezwykle żywy, cięty umysł, w którym mieści się niewiarygodna wprost liczba anegdotek i informacji.

Radio Naukowe
Dlaczego czasem wybuchamy? Emocje w praktyce | OD PODSTAW: Emocje | 2/6 | dr Alicja Puścian

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Jun 2, 2025 23:27


Dziś o emocjach w praktyce. – Mamy dowody, które pokazują nam, że prawidłowe funkcjonowanie emocjonalne niezbędne jest do tego, żeby efektywnie podejmować decyzje w życiu codziennym – opowiada dr Alicja Puścian.Z odcinka dowiecie się, czym jest walencja emocji i jak się wiąże z poziomem pobudzenia, dlaczego nie wolno ignorować nieprzyjemnych emocji, czy z punktu widzenia nauki da się oddzielić emocje od podejmowania decyzji i dlaczego czasem wybuchamy z powodu czegoś, co zwykle nas nie porusza.Od Podstaw to nowy, dodatkowy cykl odcinków Radia Naukowego. Serie tematyczne, krótsze odcinki, naukowcy, których znacie i lubicie, porządkujący dla was fundamentalne kwestie w swoich dziedzinach.

Andrzej Silczuk Podcast
Jaka jest cena Wolności? Wojciech Wolak

Andrzej Silczuk Podcast

Play Episode Listen Later Jun 2, 2025 68:19


W najnowszym odcinku mojego podcastu podejmujemy interdyscyplinarną analizę zagadnień związanych z używaniem substancji w kontekście pojęcia wolności – zarówno indywidualnej, jak i zbiorowej. Punktem wyjścia jest popularne hasło „Życie to picie”, które poddajemy krytycznej analizie pod kątem jego genezy, funkcji społecznej oraz potencjalnych mechanizmów manipulacyjnych obecnych w przestrzeni publicznej i marketingowej.Rozmawiam z Wojciechem Wolakiem – znanym w mediach społecznościowych jako "Coach od wódki" – który dzieli się własnym doświadczeniem uzależnienia oraz procesem zdrowienia, stanowiącym drogę od postrzegania etanolu jako synonimu wolności do zrozumienia jego funkcji zniewalającej.W rozmowie podejmujemy szereg kluczowych pytań:Czy konsumpcja alkoholu, prezentowana jako wyraz wolności, nie stanowi w istocie jej zaprzeczenia?W jaki sposób normy kulturowe i społeczne – m.in. stygmatyzacja abstynencji – wpływają na percepcję alkoholu jako elementu codzienności?Jak kształtować edukację zdrowotną, by od najmłodszych lat promowała postawy odpowiedzialne i wolne od mitów związanych z alkoholem?Czy obecny model regulacji rynku alkoholu – obejmujący dostępność, politykę cenową, akcyzę – jest spójny z celami zdrowia publicznego?Gdzie leżą granice wolności jednostki w kontekście dobra wspólnego i ochrony przyszłych pokoleń?W dalszej części rozmowy zastanawiamy się, czy możliwa jest redefinicja wolności jako świadomego, odpowiedzialnego wyboru – odpornego na populistyczne narracje i marketingową perswazję, a uwzględniającego długofalowe skutki zdrowotne i społeczne.Wojciech Wolak to geograf, psycholog-in-spe w trakcie specjalizacji z psychologii uzależnień, absolwent studiów podyplomowych z coachingu i terapii. Na bazie osobistego doświadczenia uzależnienia prowadzi działalność edukacyjną i wspierającą osoby w procesie trzeźwienia. Jego media społecznościowe stały się ważnym kanałem promującym podejście oparte na wiedzy, doświadczeniu i empatii:Instagramhttps://www.instagram.com/coach.od.wodki/Facebookhttps://www.facebook.com/coachtrzezwosciStrona internetowahttps://coachodwodki.pl/W odcinku przywołujemy także treści związane z wcześniejszymi materiałami na moim kanale:„A gdyby tak w szkole uczono psychologii?” ▶️ Zobacz na YouTube https://www.youtube.com/watch?v=FqTA1FEE3P0&list=PLxodtSB26THTV-oVLOUNZ77b74ZaoO-6N&index=42„Edukacja zdrowotna” z dr Aleksandrą Lewandowską▶️ Zobacz na YouTubehttps://www.youtube.com/watch?v=eoSOa7HRMPk&list=PLxodtSB26THTV-oVLOUNZ77b74ZaoO-6N&index=9Odcinek „Pop-nauka i pop-psychologia”▶️ Zobacz na YouTubehttps://www.youtube.com/watch?v=1T1P4ptYomk&list=PLxodtSB26THTV-oVLOUNZ77b74ZaoO-6N&index=14Realizacja tego odcinka była możliwa między innymi dzięki wsparciu Patronek i Patronów, za które dziękuję! Jeśli i Ty postanowisz dzisiaj zacząć wspierać moją pracę, będę bardzo wdzięczny za każdy gest. Można zacząć od zaobserwowania mojego kanału lub polecenia tego nagrania.***Jeżeli dostrzegasz u siebie lub bliskich uzależnienie od alkoholu i szukasz pomocy zadzwoń. https://www.uzaleznienia.org.pl/telefony-zaufania

Magazyn Redakcji Polskiej PRdZ
Komentarze z Polski: zapraszamy na POLONIA_CAMP 2025 oraz polska edukacja w Norwegii

Magazyn Redakcji Polskiej PRdZ

Play Episode Listen Later Jun 1, 2025 28:26


W programie zapraszamy na POLONIA_CAMP 2025. To wyjątkowe wydarzenie skierowane do młodych osób polskiego pochodzenia mieszkających poza granicami kraju. W dniach 17–20 lipca 2025 roku kampus Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie stanie się centrum spotkań, integracji i wymiany doświadczeń dla 1000 uczestników z całego świata. Rozmawiamy na ten temat z Robertem Tyszkiewiczem, koordynatorem ds. Polonii i Polaków  za granicą Senatu RP. Instytut Rozwoju Języka Polskiego zmienił zasady dofinansowywania  letniego wypoczynku polonijnych dzieci. O tym rozmowa z dr Urszulą Starakiewicz-Krawczyk, dyrektorką Instytutu Rozwoju Języka  Polskiego. Naszym gościem jest Lidia Lisicka-Wieczorek, kierująca Polską Społeczną Szkołą Sobotnią im. Janusza Korczaka we Fredrikstad, w Norwegii. Zapraszamy do słuchania!

Radio Naukowe
#251 Biblia – czy tłumaczenia wiernie przekazały nam tekst Pisma? | prof. Marcin Majewski

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later May 29, 2025 102:10


Najstarsze zachowane teksty biblijne odkryto dopiero w XX wieku. To teksty z Qumran, datowane od II w. p.n.e. do I w. n.e. Żaden z nich nie jest jednak oryginałem, to też odpisy. – W przypadku Biblii nie mamy autografu, czyli tak zwanego pierwopisu, tego, co sam napisał autor – mówi prof. Marcinem Majewski, biblista z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego i autor popularnego kanału na YouTubie. Rozmawiamy w Krakowie o skomplikowanej materii badania przekładów Biblii.W skład Starego Testamentu wchodzą tylko teksty napisane oryginalnie po hebrajsku, we fragmentach używa się też aramejskiego. Nowy Testament napisano po grecku, choć dobór niektórych słów wskazuje, że językiem ojczystym Jezusa był aramejski. – O ile judaizm i islam przyjmuje tylko tekst oryginalny, czyli hebrajski i arabski, jako tekst natchniony, to w chrześcijaństwie nawet nie mamy żadnego słowa Jezusa, poza powiedzmy „abba”, które Jezus powiedział w swoim własnym języku, bo cała Ewangelia jest napisana po grecku – opowiada mój gość. Aż do XX wieku większość tłumaczeń Biblii była dokonywana nie z języków oryginalnych, tylko z Wulgaty, czyli łacińskiego przekładu z końca IV wieku.Na tłumaczy na każdym polu czekały pułapki. Język hebrajski jest spółgłoskowy, zapisane słowa można różnie interpretować w zależności od tego, jakie samogłoski się doda. W ten sposób nawet św. Hieronim, autor Wulgaty, „dorobił” Mojżeszowi rogi, interpretując słowo krn jako keren (róg) zamiast dużo rzadszego karan (jaśnieć). Do tego słowa zapisywano bez interpunkcji, a czasem nawet bez odstępów.Mamy też problem z przekładaniem zjawisk kulturowych. W języku biblijnym ośrodkiem ludzkich emocji są… nerki. Serce pełni u człowieka zupełnie inną funkcję. – Serce oznacza raczej rozum, wolność albo podejmowanie decyzji, a nie jest związane z uczuciami – tłumaczy biblista. Kiedy tłumacz nie bierze pod uwagę kontekstu kulturowego, czytelnik jest zaskakiwany słowami: „ucieszą się me nerki” albo „zadrżały mu nerki”.Poszczególni tłumacze interpretowali niejasności zgodnie z wybraną przez siebie doktryną, ale jedno mieli wspólne: często łagodzili i formalizowali język, żeby pasował do uroczystej liturgii. A oryginalna Biblia wcale nie była taka formalna. – Biblia jest tekstem bardzo ludzkim, bardzo dosadnym i skierowanym do człowieka, to nie jest tekst pisany pod liturgię – wskazuje profesor. – Pamiętajmy, że Biblia jest literaturą, i to dobrą literaturą.W odcinku usłyszycie masę ciekawostek tłumaczeniowych (dlaczego Adam mógłby być Ziemowitem?), dowiecie się, czy porządny biblista potrafi się doliczyć, ile zna języków obcych, czym się różnią trzy najstarsze Ewangelie od najmłodszej Jana, gdzie w Biblii widać kształtowanie się judaizmu jako religii monoteistycznej i czy Mojżesz przeszedł naprawdę przez morze, czy raczej przez zarośnięte trzcinami jeziorko.

Złapani w sieć - Podcast o e-biznesie. Technologia, marketing i sprzedaż oraz zarządzanie.
89: Biznesowy mózg AI – jak uczyć się i uczyć innych? Artur Janas

Złapani w sieć - Podcast o e-biznesie. Technologia, marketing i sprzedaż oraz zarządzanie.

Play Episode Listen Later May 28, 2025 56:25


Wejdź na stronę https://zlapaniwsiec.pl/89, znajdziesz tam wersję video oraz e-book z dodatkowymi materiałami. Koniecznie polub „Złapanych” na Facebooku: https://www.facebook.com/ZlapaniwSiecplPodcast wspierają marki: Domeny.tv MSERWIS.pl — narzędzia dla e-biznesu: hosting, sklepy i strony.Chcesz korzystać z najnowocześniejszych narzędzi AI, by szybciej zdobywać biznesową wiedzę i dzielić się nią z zespołem? Koniecznie posłuchaj rozmowy z Arturem Janasem i korzystaj z biznesowego mózgu AI do podnoszenia kwalifikacji swoich i zespołu.Szczegóły rozmowy z Arturem:08:02

Radio Naukowe
Czym są emocje? Biologia emocji | OD PODSTAW: Emocje | 1/6 | dr Alicja Puścian

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later May 26, 2025 24:53


Czym są emocje? Według stworzonej w latach 70. klasyfikacji Ekmana odczuwamy sześć głównych emocji: radość, smutek, strach, złość, zaskoczenie i wstręt. Kiedy temat emocji został nieco bardziej zgłębiony naukowo, szybko okazało się, że klasyfikacja jest za wąska i… nieco zbyt sztywna. Emocji jest bowiem więcej, przenikają się i mają wspólne elementy. A wszystko to rodzi się w naszych głowach. – Emocje to całe konstelacje aktywności w naszym mózgu – opowiada dr Alicja Puścian, neurobiolożka behawioralna. W pierwszym odcinku cyklu o emocjach poznacie ich biologię: w których miejscach naszego mózgu powstają, jakie objawy somatyczne mogą wywoływać, jaki wpływ na pojawianie się emocji mają nasze hormony i jaka jest różnica między emocjami a uczuciami (i czy da się tu postawić wyraźną granicę).„Od podstaw” to nowy, dodatkowy cykl odcinków Radia Naukowego. Serie tematyczne, krótsze odcinki, naukowcy, których znacie i lubicie, porządkujący dla was fundamentalne kwestie w swoich dziedzinach.Dajcie znać, jak wam się podoba!

Sukces Pisany Szminką - Olga Kozierowska
Kompetencje rodzicielskie - fakt czy mit?

Sukces Pisany Szminką - Olga Kozierowska

Play Episode Listen Later May 26, 2025 27:28


Czy tożsamość zawodowa ulega zmianie po zostaniu rodzicem? Jaki wizerunek mają matki i ojcowie w organizacjach? Czy urlop rodzicielski jest tylko dziurą w CV czy można uznać go za kompetencyjny skok?59% kobiet i 44% mężczyzn przyznaje, że ich podejście do kariery zmieniło się po urodzeniu dziecka – częściej chcą pracować elastycznie, wybierają sensowność pracy ponad prestiż czy awans. Również 42% kobiet obawia się, że urlop macierzyński zostanie odebrany przez pracodawcę jako „dziura w CV”, natomiast mężczyźni rzadziej mierzą się z takim postrzeganiem. Z badań wynika również, że prawie 40% kobiet z dzieckiem do 3. roku życia czuje, że przestano je postrzegać przez pryzmat ich kompetencji, a zaczęto przez pryzmat ich roli jako matki. Faktem natomiast jest, że rodzice wracają do pracy z lepiej rozwiniętymi umiejętnościami - potrafią zarządzać kryzysami, wykazują się wielozadaniowością, większą empatią, lepszą zdolnością planowania i skuteczną komunikacją.Czy powrót do pracy jest momentem czy może skomplikowanym procesem? Jak powinien wyglądać onboarding powrotu rodziców do pracy? Na te i inne pytania odpowiadają goście Olgi Kozierowskiej - Piotr Marzec, Dyrektor Sprzedaży w Google Cloud i Daria Skrzypczak-Kozikowska, prawniczka, założycielka platformy wsprawiekobiet.pl.

Radio Naukowe
#250! Czy czarne dziury na pewno istnieją? | prof. Agnieszka Janiuk, dr Maciej Wielgus

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later May 23, 2025 53:56


Działo się! 250. odcinek Radia Naukowego był świętem. Rozmowa odbyła się na żywo, z udziałem publiczności. Gościliśmy na wspaniałym Copernicus Festival, za co ogromnie dziękujemy! Temat główny festiwalu to TAJEMNICA. Trudno o bardziej tajemnicze obiekty we Wszechświecie niż czarne dziury, do których wnętrz zabrania nam zajrzeć fizyka.Gośćmi spotkania byli: prof. Agnieszka Janiuk, astrofizyczka związana z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN w Warszawie, oraz dr Maciej Wielgus z Instituto de Astrofísica de Andalucía – CSIC w Granadzie, w Hiszpanii.Gwiazdą została Stefania – maskotka w kształcie niesporczaka, którą dostaliśmy w prezencie od prof. Łukasza Michalczyka przy okazji nagrania w Krakowie odcinka o tych niezwykłych zwierzętach. Na przykładzie Stefanii (imię padło z publiczności) analizowaliśmy, co dzieje się z ciałem wpadającym do czarnej dziury.Dyskutowaliśmy też o tym, czy są obserwacje, które pozwalają nam na pewno stwierdzić, czy czarne dziury istnieją, o hipotetycznych pierwotnych czarnych dziurach (byłyby to obiekty maleńkie), czym są dyski rozgrzanej materii wirujące wokół czarnych dziur, jaka praca stała za pokazaniem światu pierwszych obrazów czarnych dziur – i wiele, wiele innych. Polecamy w wersji audio lub wideo.https://www.youtube.com/watch?v=8ykpcw4DF6E&ab_channel=RadioNaukoweWięcej o Copernicus Festival: https://copernicusfestival.com/

BSS bez tajemnic
#1000 TYSIĄC odcinków podcastu BSS bez tajemnic

BSS bez tajemnic

Play Episode Listen Later May 22, 2025 46:25


Po pięciu latach nagrywania podcastu BSS bez tajemnic, dziś ukazuje się odcinek numer TYSIĄC. Do nagrania tego odcinka zaprosiłem osoby, które codziennie wspierają jego nagrywanie, czyli Patronów.To inny odcinek niż wszystkie i warto go posłuchać. W tym odcinku poza tym, że jestem jego moderatorem, to zamieniamy się rolami i to ja muszę odpowiadać na pytania.Jak mi poszło? I co takiego pytają Patroni? Posłuchajcie!Pięknie dziękuję Tobie słuchaczu, że tu zajrzałeś. Nie ważne czy jesteś tu po raz pierwszy, czy po raz tysięczny – nisko Ci się kłaniam i zapraszam, abyś został ze mną na dłużej, albo jako subskrybent, albo jako Patron podcastu BSS bez tajemnic.  Kluczowe punkty z rozmowy:·         Edukacja przez całe życie zyskała nowy wymiar dzięki podcastom, które dostarczają wartościowej wiedzy na temat nowoczesnych usług biznesowych.·         Podcasty stają się nieocenionym źródłem informacji i inspiracji, które pozwalają słuchaczom być na bieżąco z najnowszymi trendami i wydarzeniami w branży.·         Wsparcie dla twórców podcastów jest kluczowe, ponieważ umożliwia im dalszy rozwój i dostarczanie wartościowych treści, które mają realny wpływ na życie i decyzje zawodowe słuchaczy.  Linki:Porozmawiaj o tym podcaście ze sztuczną inteligencją - https://bbs-bez-tajemnic.onpodcastai.com/episodes/retVMBOnASX/chat  ****************************Nazywam się Wiktor Doktór i na co dzień prowadzę Klub Pro Progressio https://klub.proprogressio.pl/pl – to społeczność wielu firm prywatnych i organizacji sektora publicznego, którym zależy na rozwoju relacji biznesowych w modelu B2B. W podcaście BSS bez tajemnic poza odcinkami solowymi, zamieszczam rozmowy z ekspertami i specjalistami z różnych dziedzin przedsiębiorczości.Jeśli chcesz się o mnie więcej dowiedzieć, to zapraszam do odwiedzin moich kanałów na:YouTube - https://www.youtube.com/@wiktordoktorFacebook - https://www.facebook.com/wiktor.doktorLinkedIn - https://www.linkedin.com/in/wiktordoktor/Moja strona internetowa - https://wiktordoktor.pl/Możesz też do mnie napisać. Mój adres email to - kontakt(@)wiktordoktor.pl  ****************************Patronami Podcastu “BSS bez tajemnic” są:Marzena Sawicka https://www.linkedin.com/in/marzena-sawicka-a9644a23/Przemysław Sławiński https://www.linkedin.com/in/przemys%C5%82aw-s%C5%82awi%C5%84ski-155a4426/Damian Ruciński - https://www.linkedin.com/in/damian-rucinski/Szymon Kryczka https://www.linkedin.com/in/szymonkryczka/Grzegorz Ludwin https://www.linkedin.com/in/gludwin/Adam Furmańczuk https://www.linkedin.com/in/adam-agilino/Wspaniali ludzie, dzięki którym pojawiają się kolejne odcinki tego podcastu. Ty też możesz wesprzeć rozwój podcastu na:Patronite - https://patronite.pl/wiktordoktorPatreon - https://www.patreon.com/wiktordoktorBuy me a coffee - https://www.buymeacoffee.com/wiktordoktorZrzutka.pl - https://zrzutka.pl/j8kvarBecome a supporter of this podcast: https://www.spreaker.com/podcast/bss-bez-tajemnic--4069078/support.

WINI Rozmawia
Malcolm XD: Emigracja XD, Edukacja XD, serial vs rzeczywistość i rajd multiplą po Warszawie | WINI ROZMAWIA

WINI Rozmawia

Play Episode Listen Later May 21, 2025 83:00


SPRAWDZAJCIE SERIAL "Edukacja XD": https://can.al/YT--Wini-EDUKACJA_XD

Druga Wersja // podcast z Poznania
Zmiany, rozmowy, edukacja, kuny, excele i rolki, czyli zupełnie inny pomysł na telewizję (publiczną) #194

Druga Wersja // podcast z Poznania

Play Episode Listen Later May 19, 2025 57:46


Jak zostaje się dyrektorem regionalnego oddziału telewizji publicznej. Co wynikło (i co jeszcze wyniknie) z analiz niektórych kosztorysów produkcji. Dlaczego trzeba było zdefiniować na nowo rolę regionalnej telewizji (i zabrać się za TikToka). Czy politycy jeszcze dzwonią. Dlaczego warto (i trzeba) jeździć po Wielkopolsce. Jak zmienił się obraz świata w poznańskiej telewizji. Oraz odpowiedź na pytanie, gdzie mieszkały kuny przy ul. Serafitek i dlaczego pewien pan zdecydował się zadzwonić do syna. // Jan Józefowski // p.o. dyrektor oddziału Telewizji Polskiej w Poznaniu -------- Wesprzyj nas, będzie nam miło i pomożesz tworzyć podcast: - abonament, czyli duża wdzięczność: www.patronite.pl/drugawersja - kawka w podziękowaniu za odcinek: www.buycoffee.to/drugawersja -------- My na www: www.drugawersja.pl  My na Spotify: https://spoti.fi/3MWjX9v My na fejsie: www.facebook.com/drugawersja My na YT: https://www.youtube.com/@podcast_poznanski My na insta: www.instagram.com/druga.wersja My na tiktoku: https://www.tiktok.com/@drugawersja

Kawa. Bo czemu nie?
#031 – „100 Ciekawostek o Kawie” #KrzysztofBarista

Kawa. Bo czemu nie?

Play Episode Listen Later May 18, 2025 35:29


Co wspólnego mają tańczące kozy, Ludwig van Beethoven, diabeł, Wiedeń, moje ukochane Hygge i lot na Marsa? Łączy je oczywiście nasza ukochana — kawa, a ponad 100 ciekawostek na jej temat zebrał, w formie książki, mój dzisiejszy gość: Krzysztof Wacławek.Linki:- Strona domowa- Instagram | X/Twitter- Gość: Krzysztof Wacławek- Książka „100 Ciekawostek o Kawie” – weź udział w konkursie i zgarnij egzemplarz! Szczegóły w odcinku.Partnerzy tego odcinka podcastu:- Palarnia kawy HAYB (w odcinku kod -10% na kawy i herbaty!)- Kawa-Warszawa.plProwadzący: Krzysztof KołaczMam prośbę: Oceń ten podcast w Apple Podcasts oraz na Spotify. Zostaw tyle gwiazdek, ile uznasz. Twoja opinia ma znaczenie!Zainteresowany współpracą? Pogadajmy! kawa@boczemunie.plSłuchaj, gdzie chcesz: Apple Podcasts | Spotify i przez RSS.Rozdziały:(00:00:00) INTRO(00:00:52) Gość: Krzysztof Wacławek – „100 Ciekawostek o Kawie”(00:33:25) Konkurs!

Magazyn Redakcji Polskiej PRdZ
Komentarze z Polski: problemy młodych ludzi z rodzin uchodźczych w Polsce oraz polska edukacja w Buenos Aires

Magazyn Redakcji Polskiej PRdZ

Play Episode Listen Later May 18, 2025 28:26


Dziś w programie porozmawiamy o wsparciu jakiego potrzebują dzieci i młodzi ludzie z rodzin uchodźczych, w szczególności z Ukrainy i Białorusi; następnie przeniesiemy się do Argentyny i porozmawiamy m.in. o działalności Szkoły Polskiej im. Marii Konopnickiej w Domu Polskim w Buenos Aires; na koniec zaprosimy na Magazyn Kuriera Galicyjskiego, audycję pokazującą różne aspekty życia Polaków we Lwowie i w ogóle na Ukrainie. Zapraszamy!

Podcast Sektor 3.0
Zaufanie w erze cyberbezpieczeństwa. Czujność, zrozumienie, reakcja

Podcast Sektor 3.0

Play Episode Listen Later May 14, 2025 33:40


Organizacje społeczne nie są bezpieczne. Społecznicy i społeczniczki mogą trafić na celownik cyberprzestępców z powodu swojej działalności. Podatność na ataki zwiększa transparentna obecność w Internecie, dostępne personalia osób zaangażowanych w działalność czy dane kontaktowe. Prezentujemy wyjątkowy w swej formie i misji odcinek Podcastu Sektor 3.0. Poznamy historię Joanny, społeczniczki z Fundacji Aeris Futuro, usłyszymy głos eksperta od systemów IT Macieja Broniarza i wysłuchamy komentarza adwokata Jacka Olejarza z kancelarii Legalden.⏹️ W tym odcinku:00:00 INTRO02:07 Historia Joanny13:58 Ekspert w dziedzinie cyberbezpieczeństwa - porady i strategie16:56 Zrozumienie zagrożeń dla osób starszych18:12 Przestępczość w erze cyfrowej20:00 Reakcja na ataki cybernetyczne22:49 Rola organizacji w zapewnieniu bezpieczeństwa23:57 Odpowiedzialność prawna członków zarządu26:34 Co robić po oszustwie?30:28 Ubezpieczenia jako forma zabezpieczenia32:31 Edukacja i prewencja w cyberbezpieczeństwie⏹️ Więcej przeczytasz na naszym Blogu: https://sektor3-0.pl/blog/ ⏹️ SEKTOR 3.0 to przedsięwzięcie, które wspiera transformację cyfrową i wykorzystywanie nowych technologii w działaniach społecznie użytecznych. ⏹️ Więcej informacji znajdziesz na http://sektor3-0.pl oraz w naszych mediach społecznościowych: FB - https://www.facebook.com/sektor3.0 IG - https://www.instagram.com/sektor_3 LI - https://www.linkedin.com/company/sekt...TT - https://twitter.com/sektor_3

Kroniki migrantki
55: Polska edukacja za granicą - czy warto? | Rozmowa z Leokadią & Libratus

Kroniki migrantki

Play Episode Listen Later May 14, 2025 50:24


Po co jeszcze jedna szkoła? Czy warto zapisywać dziecko do polskiej szkoły, mieszkając za granicą? W tym odcinku rozmawiam z Leokadią – mamą czwórki dzieci i pedagożką socjalną z Berlina, która od kilku lat korzysta z programu Libratus. To forma edukacji domowej, która pozwala dzieciom uczyć się po polsku, zgodnie z polską podstawą programową, a na koniec roku zdobywać państwowe świadectwa. Wszystko odbywa się online, jako uzupełnienie nauki w lokalnej szkole. Z tego odcinka dowiesz się:jak działa system Libratus w praktyce,dlaczego rodzice decydują się na dodatkową edukację po polsku,jak pogodzić szkołę, dom i naukę w dwóch systemach,i czy dzieci nie mają tego po prostu za dużo.To rozmowa dla wszystkich, którzy chcą pielęgnować język i tożsamość swoich dzieci – niezależnie od miejsca zamieszkania. GOŚCINI ODCINKA:Leokadia, mama czwórki dzieci i pedagożka socjalna mieszkająca w BerliniePolskie Szkoły Internetowe Libratus: https://www.libratus.edu.pl/Rekrutacja: https://rekrutacja.libratus.edu.pl/Instagram: @libratus.edu.plKONTAKT: blog@migrantka.comBĄDŹ NA BIEŻĄCO: https://migrantka.com/ https://www.instagram.com/_migrantka/https://www.facebook.com/migrantka/

GREG ALBRECHT PODCAST
GAP Special: Każdy LIDER kiedyś ZARYZYKOWAŁ – Piotr Ferszka, SAP, o strategii, innowacjach i odwadze

GREG ALBRECHT PODCAST

Play Episode Listen Later May 8, 2025 42:56


Odcinek specjalny. W najnowszym odcinku Greg Albrecht Podcast Special, Piotr Ferszka, prezes SAP Polska, dzieli się przemyśleniami na temat przyszłości energii odnawialnej, roli długoterminowego myślenia o przyszłości organizacji oraz wspierania innowacji w biznesie. Z odcinka dowiesz się: – Na czym buduje się prawdziwą przewagę konkurencyjną?– Jakie przekonania blokują innowacyjność w organizacjach?– Co ograniczało rozwój SAP Polska, a zmienia się pod prezesurą Piotra?– Jak połączyć realizację długo- i krótkoterminowych celów?Piotr Ferszka jest prezesem zarządu i dyrektorem zarządzającym SAP Polska. Ma ponad dwudziestoletnie doświadczenie w sprzedaży rozwiązań i systemów IT. Entuzjasta rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz transformacji energetycznej w Polsce. Zaangażowany w rozwój polskiej energetyki wiatrowej oraz członek Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych.

Radio Naukowe
#248 Matematyka, ekonomia i my – czy da się przewidzieć co i za ile kupimy? | prof. Małgorzata Guzowska

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later May 8, 2025 58:31


– Jednego człowieka bardzo trudno zamodelować, ale grupę osób już tak. Jesteśmy w stanie przewidzieć, z jakim prawdopodobieństwem wybiorą jakieś rozwiązanie – mówi  prof. Małgorzata Guzowska z Wydziału Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego. Rozmawiamy o tym, jaką rolę matematyka pełni w nauce społecznej, jaką jest ekonomia. Sama prof. Guzowska zajmuje się właśnie matematyką w ekonomii, modelowaniem, układami opartymi na równaniach różniczkowych czy różnicowych. To właśnie rozwój matematyki pozwala na tworzenie coraz bardziej złożonych modeli, w których można brać pod uwagę różne czynniki lub zakłócenia (np. wojny, susze).  https://suppi.pl/radionaukowehttps://patronite.pl/radionaukoweSporo rozmawiamy o tym, na ile matematyczny opis tego, co widzimy u innych zwierząt (ławice ryb, ptaki w kluczu) można zastosować do naszych zachowań. Jako ludzie obserwujemy swoje najbliższe otoczenie i dostosowujemy zachowanie (przypomnijcie sobie przetrzebione półki w sklepach przed każdym długim weekendem). Ale ekonomia nie jest w stanie prognozować dokładnego rozwoju sytuacji, bo czynnik ludzki wprowadza zbyt wiele chaosu.W odcinku usłyszycie też, jaką wagę mają influencerzy i gwiazdy K-popu, o trudnościach ekonomistów w erze cyfrowej, o tym, czy ekonomista w ogóle musi znać matematykę (zdania są podzielone), a także o mocy tweetów Elona Muska. Odcinek jest siódmy, ostatnim, jaki przywieźliśmy dla Was ze Szczecina z naszej XIV podróży. Wyjazdy po nagrania są możliwe dzięki wspierającym nas słuchaczom i słuchaczkom na Patronite! Dziękujemy!

Sukces Pisany Szminką - Olga Kozierowska
O szkole, która nie uczy życia

Sukces Pisany Szminką - Olga Kozierowska

Play Episode Listen Later May 8, 2025 29:04


Dlaczego dzieci uczą się rzeczy, których nigdy nie użyją, a nie uczą się tego, co potrzebne im do życia? Czemu nadal każemy im siedzieć w ławkach przez 6 godzin dziennie, zamiast pozwolić doświadczać? I dlaczego szkoła, zamiast rozwijać naturalną ciekawość, często ją tłumi?Edukacja, jaką znamy, nie nadąża za współczesnym światem. Zmieniło się wszystko: rynek pracy, technologie, potrzeby dzieci i rodzin. Ale system oświaty wciąż działa według schematów z ubiegłego wieku. Czy tak musi być? Czy szkoła może wyglądać inaczej?Gościnią Olgi Kozierowskiej w tym odcinku podcastu jest Ela Legoń – innowatorka, która odczarowuje edukację, tworząc przestrzenie, w których dzieci i dorośli uczą się przez doświadczanie. Twórczyni Naukowych Placów Zabaw – miejsc, które łączą edukację z ruchem, zabawą i przyrodą. Zainstalowała ich już kilka tysięcy – w Polsce i za granicą. Prezeska SKLODO i hostka podcastu „Edukacja bez absurdu”.

Konglomerat Podcastowy
Pierwsze wrażenia – Edukacja XD

Konglomerat Podcastowy

Play Episode Listen Later May 4, 2025 30:34


Po wielu przygodach w UK Malcolm i Stomil powracają na łono ojczyzny, by osiąść tymczasowo w stolicy, zasmakować studenckiego życia oraz zgłębić tajniki polskiej sztuki przedsiębiorczości i januszexu. W ramach praktyk oczywiście.Jak „EDUKACJA XD” ma się do „EMIGRACJI XD”? Czy fabuła aby na pewno kręci się wokół tematu edukacji? Co oferują pierwsze epizody nowego sezonu? Czy główni bohaterowie dalej budzą w nas podobne emocje, co w pierwszym sezonie? Dlaczego losy Malcolma przypominają Szymasowi opowieści jego kolegów? Jakie inne seriale komediowe poleci Wam Paweł Mateja? Czy w komedii jest miejsce na opowieść o depresji? Jak ewoluuje humor w serialu Łukasza Kośmickiego? Posłuchajcie!

Radio Naukowe
Ruszyła rekrutacja do LAMU 2025! Letniej Akademii Młodych Umysłów

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Apr 26, 2025 0:52


Letnia Akademia Młodych Umysłów to wakacyjny projekt Radia Naukowego, w którym role się odwracają! To Wy – Młode Umysły – zadajecie pytania, a eksperci i nauczyciele (akademiccy) na nie odpowiadają. Zapraszamy do udziału w 5. sezonie LAMU. Zgłoszenia prosimy nadsyłać od 26 kwietnia do 11 maja do północy.Pytania nagrywacie w formie audio, może być na zwykły dyktafon w smartfonie. Mówcie głośno i śmiało! Nie zapomnijcie dodać swojego imienia i wieku. Nie ma niemądrych pytań, pytajcie o wszystko, co Was ciekawiNagrania zbieramy pod adresem lamu@radionaukowe.plZ wybranymi pytaniami wybieramy się do znakomitych badaczy i badaczek, którzy postarają się na nie odpowiedziećEfekty będą publikowane w Radiu Naukowym jako specjalne odcinki w każdy poniedziałek lipca i sierpnia.Zachęcamy do zakończenia nagrania hasłem: "LAMU - to my to zadajemy pytania".Drodzy Rodzice i Opiekunowie: Nagranie musi być przesłane przez Was, do udziału w LAMU konieczne jest podpisanie i przesłanie skanu/zdjęcia oświadczenia, które znajdziecie tutaj: LINK DO ŚCIĄGNIĘCIA Nie wszystkie nagrania będą mogły być wykorzystane (niestety!). Prosimy o uczulenie dzieci, że mimo przesłania nagrań, mogą nie pojawić się w programie - nie chcielibyśmy, żeby były rozczarowane. Pytań przychodzi po prostu bardzo dużo.  TUTAJ lista z poprzednich edycji, na które już udzieliliśmy odpowiedzi. Prosimy o unikanie dublowania zagadnień. To tyle ze spraw technicznych.Bawcie się dobrze i niech ciekawość będzie z Wami!Poprzednie sezonu znajdziecie tu

Radio Naukowe
#246 Słowiański Wolin – przyciągał zbuntowanych wikingów i kupców z Arabii | dr Wojciech Filipowiak

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Apr 24, 2025 71:42


W Skandynawii epoka Wikingów skończyła się w X wieku wraz z powstaniem państw. Kolejnych 200 lat przetrwała… na Pomorzu. – Południowe wybrzeże Bałtyku jest pogańskie i niepaństwowe jeszcze do XII wieku. W XI-XII wieku wikińskim stylem życia bardziej żyją Słowianie. Duńczycy boją się ich najazdów – mówi mój gość, dr Wojciech Filipowiak z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Spotykamy się w klimatycznej siedzibie Pracowni Archeologicznej w Wolinie. Na poddaszu, w otoczeniu kotów i przy starym drewnianym stole, na rozmawiamy o wczesnośredniowiecznym, słowiańskim Pomorzu i wpływach Skandynawów.***Wspieraj kanał: https://patronite.pl/radionaukoweZobacz nasze Wydawnictwo: https://wydawnictworn.pl/***Wolin to wyzwanie dla archeologów. Najstarsze znalezione na wyspie chaty mogą pochodzić nawet z VIII wieku. Jedna z nich ma kształt łodzi, charakterystyczny dla budownictwa skandynawskiego, wikińskiego. Ale w środku znaleziono naczynia i przedmioty używane przez Słowian. – W Wolinie nic nie jest proste – śmieje się dr Filipowiak. Znaleziska są eklektyczne, podobne do skandynawskich, ale niespotykane w samej Skandynawii. Badacze znaleźli też monety arabskie, a więc miasto musiało zarabiać na handlu z odległymi nawet krainami. – Wolin był wówczas największym miastem na Bałtyku. Nie dużym, nie jednym z większych, największym – podkreśla archeolog. – W szczycie rozwoju Wolin ma około 6,5 tysiąca mieszkańców. Na ówczesne czasy to jest Nowy Jork.Jedną z najbardziej zagadkowych kwestii tego regionu pozostaje Jomsborg. To półlegendarna wikińska twierdza gdzieś u ujścia Odry. – Informacje o tej twierdzy pojawiają się w XIII-wiecznych sagach spisanych w Islandii – opowiada dr Filipowiak. W tekstach sporo jest informacji o tym, jak miała działać twierdza (według surowych, niemal zakonnych zasad), a także o bajecznych przygodach, jakie przeżywali jej mieszkańcy, idealni wikińscy wojownicy. Kwestia Jomsborga do dziś jest dyskusyjna: czy wyidealizowana twierdza jest wyłącznie wytworem literackim, czy miała jednak gdzieś konkretny pierwowzór.Dr Filipowiak argumentuje, że Jomsborg mógł znajdować się na wyspie Wolin na Wzgórzu Wisielców. – Nie Jomsborg tak jak jest opisany dokładnie w sagach, bo to jest bajka na pewno; w sagach piszą o kamiennych bramach, łańcuchach, katapultach i tym podobne. Natomiast mógł to być krótko funkcjonujący garnizon, kontrolujący miasto – wyjaśnia. Dlaczego akurat na Wzgórzu Wisielców? W znanych nam ośrodkach wikińskich nad Bałtykiem, jak duńskie Hedeby czy szwedzka Birka, obok miasta z reguły znajdowała się osadzona na wzgórzu twierdza. – Żeby kontrolować miasto, trzeba kontrolować szlak wodny. I na Wolinie nie ma do tego lepszego miejsca niż Wzgórze Wisielców – tłumaczy swoją koncepcję.  Do tej pory większość badaczy oceniała, że Wolin jako osada i Jomsborg to po prostu to samo miejsce.W odcinku usłyszycie też fascynującą historię rodzinną wielu pokoleń archeologów oraz legendę o zatopionym mieście Wineta, dowiecie się, dlaczego Wolin to unikatowa lokalizacja dla badań archeologicznych i dlaczego aż do 1945 roku mieszkańcy Kamienia Pomorskiego mogli za darmo przejeżdżać mostem w Wolinie.Ostatnio szczególnie zakochana w pracy archeologów, paleontologów i w ogóle ludzi nauki w terenie – polecam gorąco!Dr Filipowiak wspólnie z dr Karoliną Kokorą działają na rzecz wpisania Wolina na listę pomników historii oraz światowego dziedzictwa UNESCO.Uwaga! Można wziąć udział w wykopaliskach na Wolinie. Rozpoczną się 7 lipca na terenie dawnego portu przy Srebrnym Wzgórzu. Organizatorzy zapraszają studentów, doktorantów oraz archeologów – zarówno z doświadczeniem, jak i tych, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z archeologią. Zgłoszenia proszę słać na adres: w.filipowiak@iaepan.edu.plWykopaliska będą otwarte dla zwiedzających. (PS. My się wybieramy)

Radio Naukowe
Koronacja Chrobrego – wczesnośredniowieczna geopolityka Piastów | prof. Grzegorz Pac

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Apr 17, 2025 64:49


Polska tradycja historiograficzna, i to średniowieczna już, nic nie wie o koronacji 1025 roku, my to wiemy tylko ze źródeł niemieckich – mówi (nie ma co ukrywać, dość zaskakująco) prof. Grzegorz Pac z Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Rozmawiamy oczywiście o koronacji Bolesława Chrobrego.To nie znaczy, że tej koronacji nie było. Po prostu dla średniowiecznych polskich kronikarzy dużo ważniejszym wydarzeniem było symboliczne nałożenie korony przez Ottona III podczas zjazdu gnieźnieńskiego. Starania o rzeczywistą koronację utrudniła Bolesławowi śmierć młodego cesarza. Przez kolejnych 25 lat cesarstwem władali ludzie Bolesławowi nieprzychylni. Koronował się dopiero po śmierci Henryka II, kiedy tron cesarski był chwilowo pusty. Nie znamy jednak dokładnej daty dziennej, Wielkanoc 1025 to tylko jedna z możliwych dat.Pewną zagadką jest imię Chrobrego. – Wiemy, że to jest imię Przemyślidów – wskazuje historyk. Boleslav to imię dziadka oraz wuja, krewnych od strony matki – Dąbrówki. Imię po ojcu, Mieszko, odziedziczył dopiero jego młodszy, przyrodni brat. To wskazuje, że Mieszko I jako dziedziców swojego księstwa widział raczej synów drugiej żony Ody, a Bolesław być może miał władać raczej w Czechach (i rzeczywiście władał, ale krótko). Kiedy zmarł Mieszko I, Bolesław wziął sprawy w swoje ręce. W ogóle się przy tym nie patyczkował. – Wszystko wskazuje na to, że przejął pełnię władzy głównie siłą oręża, siłą brutalnej ingerencji – mówi mój gość. Szybko wygnał z kraju macochę i młodszych braci i już w 992 roku był samodzielnym polskim władcą.Z historii kojarzymy go przede wszystkim z dwóch rzeczy: licznych wojen, głównie z niemieckimi panami, oraz zjazdu gnieźnieńskiego i późniejszej koronacji. Wojen toczył rzeczywiście sporo, ale trudno je tak naprawdę postrzegać jako wojny polsko-niemieckie. – Cały bój się miał niby toczyć o naszą suwerenność, a tak naprawdę on się toczy o nasze miejsce w Rzeszy – opowiada prof. Pac. Bo władca Polski był jednym z wielu panów, którzy na własnym terenie sprawowali dość samodzielną władzę, ale i tak mieli nad sobą kogoś, z czyim zdaniem musieli się liczyć: cesarza niemieckiego. Zjazd gnieźnieński i obdarowanie cesarza Ottona III relikwiami św. Wojciecha też miały na celu podbudowanie swojej pozycji w ramach cesarstwa.W odcinku usłyszycie też o żonach Bolesława, o tym, jak surowe prawa może wprowadzić władca, który bardzo chce podkreślać swoje chrześcijaństwo, oraz o tym, dlaczego korona króla Polski okazała się ciężarem.

MELLINA
Malcolm XD: Kim jest twórca Fanatyka, Emigracji i Edukacji? MELLINA – Meller

MELLINA

Play Episode Listen Later Apr 11, 2025 54:58


Gościem najnowszej Melliny jest Malcolm XD. To on wymyślił kultowe hasło: „karasie jedzą gów@#@o” w słynnym filmie „Fanatyk”. Marcin Meller próbuje rozszyfrować kim jest człowiek w stroju niebieskiego psa, który bardzo pilnuje tajemnicy swojej tożsamości. Po raz pierwszy Malcolm XD pojawił się fizycznie w studiu. Do tej pory we wszelkich wywiadach reprezentował go automat. Na prośbę gościa musieliśmy jednak zmienić jego głos. Malcolm, który ma na swoim koncie książki Edukacja czy Emigracja, które doczekały się serialu mówi ile w tych historiach wydarzyło się w jego życiu, o teoriach spiskowych i o co chodzi ze złożem minerałów w Ukrainie.

Radio Naukowe
#244 Genetyka pamięci – bezimienne ofiary totalitaryzmów odzyskują tożsamość | prof. Andrzej Ossowski

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Apr 10, 2025 56:36


Genetyka rozwija się w imponującym tempie. Obecnie możliwości to izolowanie DNA z materiału kostnego, a nawet z… kamienia nazębnego; a także analiza genów pod kątem cech fenotypowych: umiemy wyczytać na przykład, że dana osoba prawdopodobnie miała jasną skórę z piegami i zielone oczy, a także czy miała tendencje do łysienia. Dane z badań DNA wykorzystuje się w kryminalistyce, medycynie i wielu innych dziedzinach, ale jest też haczyk: zaawansowane badania wymagają dużych, stabilnych laboratoriów. – Czasy romantycznej genetyki, gdzie mieliśmy dwa pomieszczenia, izolację, PCR, już się po prostu skończyły i nie ma odwrotu – mówi mój dzisiejszy gość, prof. Andrzej Ossowski, kierownik Katedry Medycyny Sądowej Zakładu Genetyki Sądowej na Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie. – To jest pędząca lokomotywa.Zespół prof. Ossowskiego opracował przełomową technikę pozyskiwania DNA z materiału kostnego, choć w kościach zachowuje się on wręcz fatalnie. – To jest materiał, który jest zupełnie zniszczony. W próbkach kości mówimy o pikogramach DNA, a w materiale z krwi mamy setki albo nawet tysiące razy więcej materiału – opowiada profesor. Nowe technologie pozwalają odtworzyć cały genom z zachowanego fragmentu szkieletu. Na tej podstawie prof. Ossowski z zespołem założył Polską Bazę Genetyczną Ofiar Totalitaryzmów. Członkowie zespołu izolują DNA ze szczątków osób znalezionych w bezimiennych, często masowych grobach ofiar II wojny światowej lub powojennego terroru komunistycznego. Pozyskane DNA jest porównywane z bazą pobraną od ochotników z rodzin zaginionych ofiar. – Bez krewnych nie uda nam się nikogo zidentyfikować – wskazuje profesor. W tym roku jego zespół zaczyna badania z grobu w ukraińskich Późnikach. W odcinku usłyszycie też, czym będą Regionalne Centra Medycyny Cyfrowej, co potrafi genetyk, który ma dostęp do czyjejś czaszki, dlaczego powinniśmy zainteresować się tworzeniem bezpiecznych biobanków i jakie są wady systemu grantowego na uczelniach. Tak energicznie działającej jednostki naukowej już dawno nie widziałam!Odcinek powstał w Szczecinie, w ramach XIV. podróży Radia Naukowego. Podróże są możliwe dzięki wspierającej nas społeczności Patronek i Patronów. Tutaj możecie do nich dołączyć: https://patronite.pl/radionaukowe

Podcast Nowoczesny Inwestor - Daniel Siwiec
Chcą żebyś wychował dzieci na biedaków. | Daniel Siwiec

Podcast Nowoczesny Inwestor - Daniel Siwiec

Play Episode Listen Later Apr 4, 2025 6:12


Edukacja finansowa dzieci to dbanie o to, aby rozwijała się ich inteligencja finansowa, świadomość skąd się biorą pieniądze, szacunek do pieniędzy.

Radio Naukowe
#243 Plastik, a może bioplastik? – czy da się zastąpić tworzywa z ropy? | prof. Sandra Paszkiewicz

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Apr 3, 2025 64:38


Pierwszym tworzywem sztucznym był celuloid. Wynaleźli go bracia Hyatt, a kierował nimi lęk, że na świecie zabraknie… kości słoniowej, a więc klawiszy do fortepianów, kul bilardowych i innych przedmiotów codziennego użytku. Kiedy powstały inne sztuczne polimery, ludzkość zachłysnęła  się plastikiem. Lekki, wytrzymały materiał, któremu można nadać dowolny kształt – to był przełom w wielu dziedzinach. – Plastik dla materiałoznawcy jest tak naprawdę cudownym materiałem – opowiada dr hab. inż. Sandra Paszkiewicz, prof. Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technicznego.***Linki do serialu "Próg bólu" na Spotify - https://open.spotify.com/show/3rje2tJUupXjc7epjAchHCna Apple Podcasts - https://podcasts.apple.com/us/podcast/próg-bólu/id1806094116na TOK FM - https://audycje.tokfm.pl/premium/promo/progbolurn***Rozmawiamy dziś o „klasycznym” plastiku z ropy i możliwościach jego zastąpienia. No właśnie, bo pewnych spraw w tym zachwycie nie przewidziano: że plastik naprawdę będzie BARDZO wytrzymały, czyli będzie się niezwykle długo rozkładał. Trudno było też wyobrazić sobie, jak bardzo masowe stanie się to rozwiązanie. – To, co nam najbardziej przeszkadza, to ilość opakowań, która jest wyrzucana i każdego dnia trafia na wysypisko śmieci – tłumaczy prof. Paszkiewicz. Czyli największym problemem jest plastik jednorazowy i to, że wiązania między cząsteczkami węgla są w plastiku tak silne, że nie rozłożą ich żadne bakterie. Część potrafimy zrecyklować (ale robi się przez to droższy, a więc mniej popularny wśród konsumentów), część podlega tzw. recyklingowi energetycznemu (czyli jest spalana, by odzyskać energię – w profesjonalnych spalarniach z filtrami itd., nie w domowych piecach!). Stąd próby stworzenia alternatywy. Najbardziej popularną jest PLA, czyli polilaktyd, biodegradowalny polimer tworzony np. z kukurydzy. Naukowcy eksperymentują z różnymi półproduktami: liśćmi palmowymi, awokado, trzciną cukrową, a nawet syropem klonowym. Kluczowe, by półprodukt był pełen cukru. – Wszędzie, gdzie jest cukier, można by przerobić [na biopolimer], tylko trzeba by zobaczyć, na ile ta produkcja jest wydajna – opowiada materiałoznawczyni. Bo na razie potrzebnych jest 10 ton ziarna kukurydzy, żeby wyprodukować tonę polilaktydu. Do tego trzeba doliczyć koszty wody, środków ochrony roślin, transportu itd. – Ropa naftowa może być na razie niestety bardziej ekologiczna od kukurydzy – wskazuje prof. Paszkiewicz. Ale nie można składać broni: – Chcemy uzyskać taki materiał, który byłby i barierowy, i się rozkładał. I nad tym pracuje m. in. prof. Paszkiewicz razem ze swoim zespołem.Naukowczyni wskazuje też, że trzeba lepiej dobierać opakowania do produktów. – Jeżeli dany materiał dość szybko się rozkłada, to dajmy go do produktów spożywczych, które mają krótki termin przydatności. A nie polistyren, który rozkłada się przez 600 lat, wykorzystujemy do zapakowania serka wiejskiego, którego termin ważności mija po kilku tygodniach.Odcinek powstał w Szczecinie, w ramach XIV. podróży Radia Naukowego. Podróże są możliwe dzięki wspierającej nas społeczności Patronek i Patronów. Tutaj możecie do nich dołączyć: https://patronite.pl/radionaukowe#współpraca

Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS
Jak myśli kształtują rzeczywistość? Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)

Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS

Play Episode Listen Later Apr 1, 2025 55:57


Wybór odpowiedniej metody terapeutycznej jest kluczowy dla skuteczności terapii. Poszczególne nurty terapeutyczne charakteryzują się różną metodyką, a ta powinna być dostosowana do rodzaju problemu, z którym przychodzi pacjent, typu jego osobowości oraz jego oczekiwań. Psychoterapia poznawczo-behawioralna to jedna z najpopularniejszych metod terapeutycznych. Jej celem jest zmiana sposobu myślenia i reakcji na określone bodźce, które prowadzą do trudności emocjonalnych pacjenta, a co za tym idzie – wyposażenie go w „narzędzia” do samodzielnego radzenia sobie z problemami. Czym dokładnie jest psychoterapia poznawczo-behawioralna i na czym polega jej skuteczność w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych? Co na temat efektywności terapii CBT mówią badania naukowe? Jakie najczęstsze mity są z nią związane? Jak wygląda jej zastosowanie w terapii dzieci i młodzieży? Kiedy i dla kogo będzie najlepszym wyborem? Czy mogą się z nią wiązać jakieś zagrożenia? W jaki sposób technologia wpływa na dostępność i skuteczność CBT (przykłady aplikacji i narzędzi online)? Na te wszystkie pytania odpowiedzą – psychiatra, psychoterapeutka i superwizorka dr hab. Agnieszka Popiel, prof. Uniwersytetu SWPS, oraz psycholożka Zofia Szynal (prowadząca webinar). Nie zabraknie także informacji o praktycznych technikach CBT, które każdy może wykorzystać w codziennym życiu, by poprawić swoje funkcjonowanie. Kiedy zgłaszamy się do psychoterapeutki lub psychoterapeuty, chcielibyśmy mieć pewność, że metody i techniki, które nam zaproponują, są oparte na badaniach, a ich skuteczność w terapii konkretnego zaburzenia lub procesu psychologicznego została potwierdzona. I dlatego istotne jest, aby sięgać po psychoterapię, która opiera się na podstawach naukowych. O psychoterapii opartej na dowodach naukowych rozmawiamy w cyklu spotkań “Psychoterapia oparta na nauce”. Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS to projekt popularyzujący wiedzę psychologiczną na najwyższym merytorycznym poziomie oraz odkrywający możliwości działania, jakie daje psychologia w różnych sferach życia zarówno prywatnego, jak i zawodowego. Projekt obejmuje działania online, których celem jest umożliwienie rozwoju każdemu, kto ma taką potrzebę lub ochotę, niezależnie od miejsca, w którym się znajduje. Więcej o projekcie: https://web.swps.pl/strefa-psyche

Radio Naukowe
#242 Polacy na Antarktydzie – historia twardych ludzi | prof. Stanisław Rakusa-Suszczewski

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Mar 27, 2025 75:38


– Jak to jest mieć przylądek i zatokę swojego nazwiska? – pytam prof. Stanisława Rakusę-Suszczewskiego. Rozmowę nagrywamy w jego mieszkaniu na Starym Mokotowie w Warszawie, przy drewnianym lakierowanym stole. Na ścianach liczne obrazy i mapy, parkiet lekko skrzypi.Istotnie, na Wyspie Króla Jerzego jest przylądek Rakusy, a tuż obok Zatoka Suszczewskiego. – To popełnił prof. Krzysztof Birkenmajer, który robił pierwszą mapę dla tamtego regionu i ponazywał szereg punktów nazwiskami uczestników wyprawy – odpowiada biolog i polarnik, który przez pół wieku jeździł w tereny polarne, głównie do Antarktyki.To prof. Stanisław Rakusa-Suszczewski był inicjatorem, a w 1977 roku również założycielem Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego. Paradoksalnie do założenia stacji przyczyniła się sytuacja geopolityczna. W latach 70. państwa zachodnie nałożyły m.in. na Polskę restrykcje połowowe, spora flota rybacka stała bezczynnie. Prof. Rakusa-Suszczewski wpadł na pomysł, by połączyć przyjemne (w tym przypadku: badania naukowe) z pożytecznym. Polscy rybacy wyruszyli na południe, by łowić morskie ryby, a na pokład wzięli naukowców badających biomasę kryla.Projekt okazał się takim sukcesem, że przychylono się też do pomysłu wybudowania polskiej stacji. Do jej budowy zaangażowano wojsko (specjalistów oraz trzy tysiące ton sprzętu). Miejsce na wyspie wybrał właśnie mój gość.Z półproduktów zestawiono stację w kształcie litery T, z pokoikami dla załogi, laboratorium, a nawet pokojem chirurgicznym. Zimujący z naukowcami i technikami lekarze pomagali nie tylko załodze, ale też kontuzjowanym w pracy rybakom – czasem do stacji było bliżej niż do lekarza na stałym lądzie. Zdarzyła się nawet operacja ratująca życie, kiedy jednemu z rybaków rozlał się wyrostek. – Operował nasz chirurg, a ichtiolog i mikrobiolog jako pomocnicy – opowiada.Stacja im. Henryka Arctowskiego nadała swój pierwszy komunikat 26.02.1977 roku. Od tego czasu regularnie zimują w niej badacze. Teraz dzięki technologiom takie zimowisko łatwiej znieść, ale początki były trudne. – Ludzie byli odłączeni od świata na 7-8 miesięcy – opowiada profesor. Znosili brak kontaktu z bliskimi, ciężkie warunki atmosferyczne (huraganowe wichry o prędkości 200 km/h), ciągłą ciemność. – Ludzie, którzy spędzają tam czas, zostają przyjaciółmi albo wrogami na całe życie – opowiada. Wie, o czym mówi: niedawno z przyjaciółmi z USA świętował na Zoomie 50. rocznicę wspólnego zimowania w stacji amerykańskiej.W odcinku posłuchacie o znaczeniu badań polarnych, o tym, jak dzięki skrupulatnym obserwacjom zdiagnozowano zmiany klimatu, a także o tym, które nacje lepiej znoszą izolację na stacji, w który dzień w roku świętują załogi wszystkich stacji polarnych i do czego są zdolni naukowcy niepokojeni we własnej jadalni przez turystów.Polecam rozmowę z całego serca. Pan profesor to człowiek ulepiony z zupełnie innej gliny i słuchanie go jest jak wspaniała wycieczka w historię polskiego polarnictwa.Naukowe CV:- Magisterium na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego na podstawie badań realizowanych na Spitsbergenie, 1961 r.- Doktorat na Wydziale Oceanografii i Rybactwa Morskiego WSR w Olsztynie, rozprawa dotyczyła planktonu i zależności pokarmowych na Morzu Północnym, 1968 r.- Współorganizował 29 wypraw na Stację i 5 wypraw morskich do Antarktyki, kierował pięcioma wyprawami morskimi PAN/MIR na statku „Profesor Siedlecki”.- Od 1968 roku pracował naukowo i organizacyjnie w Antarktyce, na stacjach radzieckich oraz amerykańskiej McMurdo (tam dwukrotnie zimował), badania przyniosły mu w 1975 roku habilitację w Instytucie Biologii Doświadczalnej PAN im. M. Nenckiego.- Na przełomie 1976/77 r. zorganizował i pokierował wyprawą, która założyła polską stację im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego w Zachodniej Antarktyce; prace naukowe ruszyły w 1980 r.- W latach 80. doradzał Brazylii podczas budowy statku badawczego i stacji antarktycznej oraz przy budowie hiszpańskiej stacji Juan Carlos I.- Wspólnie z profesorami Romualdem Klekowskim, Leszkiem Kuźnickim i Adamem Urbankiem powołał Komitet Badań Antarktycznych PAN, przekształcony później w Komitet Badań Polarnych PAN.- Współorganizował 29 wypraw na Stację im. Arctowskiego i 5 wypraw morskich do Antarktyki.- Nagrodzony m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.Na podstawie materiałów prof. Rakusy-SuszczewskiegoKolaż na miniaturze: nasz gość na stacji Wostok, w tle stacja Arctowskiego w 1984 roku, Armando C. L. Genta, wikimedia.

Od nauczania do uczenia się
EDK#274: Jak zadbać o odporność psychiczną nauczycieli?

Od nauczania do uczenia się

Play Episode Listen Later Mar 25, 2025 91:42


To nietypowy odcinek podcastu, bo zawiera z relacją z konferencji "Odporność psychiczna nauczycieli" w Miliczu.Posłuchaj rozmów z nauczycielami, dyrektorami i ekspertami o ich wyzwaniach, dobrostanie, relacjach i nowatorskich podejściach w edukacji. Dowiedz się o badaniach dotyczących stresu nauczycieli i poznaj szkołę przyszłości im.Astrid Lindgren w Miliczu. Ten odcinek to ważny głos o kondycji i potrzebach polskiej edukacji.Oto spis rozdziałów:00:00:00 Wprowadzenie i nasz komentarz - Anna i Robert Sowińscy00:12:02 Dr Barbara Ostafińska-Molik Uniwersytet Jageilloński - wykładowca konferencji00:20:44 Yuliya Sakalova- Tsuirko - L.O. Nr XV we Wrocławiu, anglista, uczestnik konferencji00:29:01 Justyna Dominik - SP Nr 39 w Gdyni, anglista, uczestnik konferencji00:36:20 Roman Frąckowiak - Dyrektor SP we wsi Rosko, uczestnik konferencji00:41:26 Dr Anna Werner-Maliszewska - Prezes Polskiego Towarzystwo Psychologii Pozytywnej, wykładowca konferencji00:46:14 Lidia Lempart - Dyrektor Ośrodka Rehabilitacji i Terapii Rodzin Dzieci z Wadą Słuchu we Wrocławiu, uczestnik konferencji00:53:26 Prof. Roman Leppert - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, organizator konferencji01:03:00 Izabela Maciejewska - Dyrektor Szkoły Szpitalnej Zespołu Szkół Nr 33 dla Dzieci i Młodzieży Przewlekle Chorej w Bydgoszczy01:10:48 Dr Anna Hildebrandt-Mrozek - Happiness at School, organizator konferencji01:19:38 Dr Anna Przybyło - Dyrektorka Szkoły im Astrid Lindgren w Miliczu, oirganizatorka konferencjiLink do podcastu z dr Anną Przybyło o jej szkole w Miliczu: https://edukosmos.pl/edk184/Link do podcastu z dr Anna Hildebrand-Mrozek: https://edukosmos.pl/edk248 ___________________________________________

Radio Naukowe
#241 My i oni – dlaczego neandertalczycy wyginęli, a homo sapiens przetrwali? | prof. Małgorzata Kot

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Mar 20, 2025 74:04


Ludzie współcześni przez tysiące lat żyli równolegle z innymi hominidami, np. znanymi chyba wszystkim neandertalczykami (ale nie tylko). Nie żyliśmy w jednych grupach, ale na pewno się spotykaliśmy, a przez jakiś czas również się z nimi krzyżowaliśmy. Potem przestaliśmy (to zresztą bardzo ciekawe dlaczego, o czym niżej), ale raczej nie oznaczało to wrogości, nie mamy żadnych znalezisk świadczących o obopólnej agresji. Dzięki dostępności badań genetycznych nasza wiedza o innych hominidach gwałtownie się poszerzyła w ciągu ostatnich 20 lat. O aktualnym stanie wiedzy i niesamowitych perspektywach rozmawiam z prof. Małgorzatą Kot z Wydziału Archeologii UW, która za parę miesięcy ponownie wyrusza do Azji Centralnej, w wysokie góry zachodniego Tienszanu i Pamiro-Ałtaju, by tam szukać śladów relacji ludzi współczesnych z innymi hominidami, tym razem w projekcie finansowanym z grantu ERC Consolidator Grant.Od dawna wiemy, że człowiek współczesny wyewoluował w Afryce i stamtąd wywędrował na inne kontynenty. Genetyka mówi nam więcej: wyjść było kilka. Pierwsze trzy populacje, które dotarły do Europy, po prostu wymarły. My jesteśmy potomkami tej czwartej. Nasi przodkowie poradzili sobie w lodowatej Europie, choć byli przystosowani do warunków afrykańskich. – Brak morfologicznego dostosowania nadrobiliśmy kulturowo – opowiada badaczka. Czyli nauczyliśmy się, jak się ubrać, jak polować i jak mieszkać, by przeżyć. Dość szybko straciliśmy ciemny pigment, częściowo w wyniku ewolucji, a w dużej mierze dzięki krzyżowaniu się z neandertalczykami.Tajemnicza sprawa jest taka, że wcale nie trwało to długo. – Wiemy, że my z neandertalczykiem krzyżowaliśmy się tak naprawdę bardzo krótko, to było jakieś 4-5 tysięcy lat – mówi prof. Kot. A przecież spotykaliśmy się o wiele, wiele dłużej. Hominidy wędrowały w grupach rodzinnych po 8-10 osób. W grupach liczyło się pochodzenie „po mieczu”, mężczyźni byli ze sobą genetycznie spokrewnieni, a córki odchodziły do innych grup. Nie wiemy, jak to dokładnie przebiegało, ale pojedynczej kobiecie na pewno trudno byłoby przeżyć samotnie, więc do wymian musiało dochodzić przy okazji spotkań grup. – Myślę, że każde spotkanie z grupą ludzką było wtedy wartościowe, czy to byli neandertalczycy, czy denisowianie – tłumaczy badaczka. To była szansa na wzbogacenie puli genetycznej. Co ciekawe, nie znaleziono ani jednych szczątków neandertalczyka z genami ludzi współczesnych. Przypuszcza się, że kobiety ludzi współczesnych nie były w stanie urodzić dziecka neandertalczyka – to były dzieci większe, z dużo większą głową. Są też dowody na krzyżowanie się neandertalczyków z denisowianami, a stan wiedzy zmienia się z każdym nowym znaleziskiem.W odcinku usłyszycie też, jak się przygotować do badań w górach Uzbekistanu, dlaczego prof. Kot wierzy, że znajdzie tam ślady denisowian (byli genetycznie dostosowani do życia w wysokich górach!) i dlaczego to inne populacje wyginęły, choć my też byliśmy na granicy wymarcia. Jestem totalnie zafascynowana tym tematem (i panią profesor!)  Polecam gorąco!

Głowa Rządzi Podcast
GRz 138: dr n. med. Dariusz Pysz-Waberski | Do seksu, gotowi? Start! Jak seks wpływa na sport?

Głowa Rządzi Podcast

Play Episode Listen Later Mar 15, 2025 104:33


Wspieraj podcast Głowa Rządzi!- https://buycoffee.to/glowarzadzi- https://patronite.pl/glowarzadziWspółpraca: grzegorz@glowarzadzi.pl---Cześć, tu nadaje podcast Głowa Rządzi, mamy odcinek 138, w którym (pierwszy raz w historii tego kanału) będziemy rozmawiać o seksie. Punktem wyjścia do realizacji tego odcinka było pytanie, które często się pojawia na obozach i zgrupowaniach, a także przed startem w zawodach – jak seks wpływa na wykonanie sportowe? Czy lepiej jest prowadzić aktywność seksualną przed startem, czy lepiej zachować abstynencję? Od czego do zależy? Wykorzystując okazję rozmowy z doświadczonym seksuologiem, psychoterapeutą i biegłym sądowym dr n. med. Dariuszem Pysz-Waberskim, zadałem też dodatkowe pytania, m.in.:• Z jakimi problemami przychodzą najczęściej pacjenci do seksuologa? Czy zdarzają się sportowcy? • Czy w życiu zawodowych sportowców jest miejsce na seks?• Jak działa mechanizm sublimacji?• Czy rozmawianie o seksie, to w Polsce (cały czas) temat tabu?• Jaki wpływ ma seks na wykonanie sportowe? Od czego to może zależeć?• Jaki jest bilans zysków i strat w gospodarce hormonalnej przed zawodami? • Jakie są korzyści i zagrożenia związane z masturbacją przed startem dla wykonania sportowego i zdrowia?• Jakie są zaburzenia funkcji seksualnych sportowców wysokiego wyczynu? • Edukacja seksualna w Polsce - na jakim jest obecnie poziomie? Co można zrobić, żeby Polki i Polacy bardziej świadomie podchodzili do seksu? • Jakie są zagrożenia i korzyści wynikające z oglądania pornografii?• Co z tożsamością płciową, orientacją seksualną i środowiskiem LGBTQ+? Jak się w tym odnaleźć? • Jak zadbać o prewencję i interwencję w kontekście potencjalnych nadużyć seksualnych w środowisku sportowym?Wyszła nam z tego całkiem ciekawa i unikatowa rozmowa! Zachęcam do odsłuchania od deski do deski, komentowania i podania dalej w świat! Gadajmy o seksie! Piona!

Radio Naukowe
#240 Żegluga na Bałtyku – jak wyglądało życie nowożytnych marynarzy? | prof. Radosław Gaziński

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Mar 13, 2025 89:56


–  To było nie tylko mycie pokładu, jak to się najczęściej pokazuje, ale ciężka praca z żaglami. Przy zmiennych wiatrach trzeba było bez przerwy je nastawiać, poluźniać, napinać… –  opowiada o prof. Radosław Gaziński z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego. W Szczecinie, niegdyś kluczowym porcie Królestwa Prus, rozmawiamy o życiu bałtyckich marynarzy w nowożytności.Marynarze wypływający Szczecina i innych pomorskich portów raczej nie pływali daleko. Najczęstsze były trasy po Bałtyku (kilka dni np. do Kopenhagi lub Sztokholmu), po Morzu Północnym (np. do Amsterdamu), najdalej zahaczano o Atlantyk na trasie do Bordeaux. Praca marynarza była sezonowa, z przerwą zimową mniej więcej od połowy listopada do początku lutego.Żeglarstwo uważano za cech, zresztą jeden z bardziej otwartych. – Jak na cechy i ograniczenia cechowe w miastach nowożytnych to była dosyć otwarta droga – opowiada historyk. Marynarzem mógł zostać nawet prosty rybak. Ważna była siła fizyczna i brak lęku wysokości. Jeśli marynarz miał dodatkowo jakieś uzdolnienia, tym lepiej. Dobrze gotujący mógł zostać na statku kucharzem i uniknąć ciężkich prac na pokładzie (ale odpowiadał za ewentualny pożar). Była też ścieżka awansu: pomocnik sternika, sternik, szyper, czyli odpowiednik kapitana. Szyper musiał już umieć czytać i pisać (po niemiecku, w głównym języku morskich miast hanzeatyckich), zdawał też egzamin przed lożą szyprów.Skoro rejsy krótkie, to nie groził marynarzom szkorbut czy wysadzenie na bezludnej wyspie. Ale Bałtyk też miał swoje niespodzianki. To płytkie morze, przez co łatwo było się rozbić o ląd nawet przy wchodzeniu do portu, a podczas sztormów szalały krótkie, niebezpieczne fale. –  Wybrzeża Bałtyku, nawet południowego, są usiane wrakami statków. Tych zatonięć było sporo – mówi historyk.Szyper był odpowiedzialny za przewożony ładunek: jeśli był źle zabezpieczony i zniszczył się, zamókł lub utonął, odpowiadał przed wynajmującym go kupcem. Trzeba było też uważać na floty kaperskie, półpiratów wynajmowanych przez… władców państw bałtyckich. Zwłaszcza w czasie konfliktu wojennego kaprowie lubili nękać floty innych państw, a zyskami dzielili się ze zleceniodawcą.Co ciekawe, w Rzeczpospolitej Bałtyk raczej nie rozpalał wyobraźni. Spośród władających Polską królów o potędze morskiej śnił tylko Zygmunt August (ale jego plany zakończyła przedwczesna śmierć) i królowie elekcyjni z dynastii Wazów – wiadomo, Szwedzi. Oni spotkali się z oporem szlachty, która w silnej flocie widziała niebezpieczne wzmocnienie władzy królewskiej. – Szlachta zupełnie nie rozumiała morza – opowiada prof. Gaziński.W odcinku posłuchacie też o złotej erze żeglarstwa pomorskiego, o tym, kto mógł zostać nazwany Jonaszem, o tym, że statek to kobieta (i bywa zazdrosna), ale też o pasztecikach (okazuje się, że radzieckich) i paprykarzu jako szczecińskich słupach tożsamościowych.Odcinek powstał podczas XIV. podróży Radia Naukowego do Szczecina.

Od nauczania do uczenia się
EDk#273: Niedoceniani nauczyciele i zaniedbana edukacja obywatelska.

Od nauczania do uczenia się

Play Episode Listen Later Mar 11, 2025 58:35


Czy zawód nauczyciela przechodzi kryzys, czy to tylko chwilowe turbulencje? Czy edukacja obywatelska w szkołach to fikcja? W najnowszym odcinku podcastu EduKosmos przyglądamy się realiom polskiego systemu edukacji i pytamy: czy nauczyciele otrzymują wystarczające wsparcie i uznanie? O czym rozmawiamy?✅ Konferencje dla nauczycieli – czy odpowiadają na realne potrzeby pedagogów, czy to tylko urzędnicza formalność?✅ Motywacja i wypalenie zawodowe – dlaczego tak wielu nauczycieli odczuwa frustrację i brak sensu?✅ Edukacja obywatelska – czy w szkołach w ogóle uczymy odpowiedzialności społecznej?✅ Pośpiech w reformach – czy zmiany wprowadzane z dnia na dzień mają sens?✅ Relacje na linii rodzice – nauczyciele – jak budować współpracę zamiast konfliktu?

Radio Naukowe
#239 Historia i tożsamość Pomorza – dziedzictwo, które powinniśmy odkryć | dr Paweł Migdalski

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Mar 6, 2025 81:19


Niewielkie, ale silne państwo, z dobrze rozwiniętą gospodarką, bo ma porty i leży u ujścia wielkiej rzeki. Według naukowców w żyłach każdej panującej rodziny królewskiej w Europie jest nieco krwi dynastii z tego kraju. Brzmi jak Holandia, a tymczasem mowa o Pomorzu. O wyjątkowym miejscu, gdzie splatały się wpływy polskie, połabskie, niemieckie, szwedzkie i duńskie, oraz o władających Pomorzem Gryfitach rozmawiam z dr. Pawłem Migdalskim z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego.W szkole uczono nas, że Mieszko I podbił Wolin i Pomorze, a kluczowa dla tego procesu była bitwa pod Cedynią. O Cidini pisze niemiecki kronikarz Thietmar, jednak przedstawia tę opowieść jak biblijny moralitet, bez konkretów. Pisze, że zły graf Hodo napadł na dobrego Mieszka, chrzciciela Słowian, i został za to ukarany pod Cidini. Aktualnie historycy wskazują jednak, że polska Cedynia to mało prawdopodobna lokalizacja. Wątpią też, czy opisane przez Thietmara zdarzenie to bitwa. – Może bunt, może wycięcie jeńców, raczej nie bitwa – opowiada dr Migdalski. Nie ma więc silnych poszlak na panowanie Mieszka na Pomorzu. – Za Bolesława Chrobrego mamy biskupstwo w Kołobrzegu i to jest konkret – dodaje mój gość. Chrobry był z pewnością władcą formatu europejskiego, zachowały się ślady jego korespondencji z wielkimi tych czasów. Nie ma jednak ani źródeł pisanych, ani dowodów archeologicznych na to, by panował na zachód od Parsęty, która uchodzi do Bałtyku w Kołobrzegu.W XII wieku Pomorze podzielone było na wiele miniaturowych państewek. Pod naciskiem militarnym ze strony Polski Bolesława Krzywoustego państewka jednoczą się w księstwo pomorskie. Jego pierwszym udokumentowanym władcą był Warcisław I, który na początku XII wieku zaczął 500-letnie panowanie Gryfitów na tronie pomorskim. Podpisał z Krzywoustym układ trybutarny, wiążący dwa niezależne państwa więzią o charakterze podporządkowania. Powiązanie z polskim królestwem przyniosło na Pomorzu ważną zmianę: w 1124 roku przybyła do Szczecina misja chrystianizacyjna pod kierownictwem św. Ottona, biskupa Bambergu. Chrześcijanin Warcisław staje się pomazańcem, władcą nadanym przez boga. Władza Gryfitów trwa pomimo zawirowań historycznych. Po zerwaniu relacji z Polską księstwo pomorskie wchodzi w skład Cesarstwa Niemieckiego, przez jakiś czas zwierzchnikami lennymi Gryfitów są królowie Danii. Rządy Gryfitów kończy prawdopodobnie… brak higieny i dbałości o zdrowie. Od 1600 roku umiera około 20 ostatnich Gryfitów, a w 1637 roku ostatni książę z rodu, Bogusław IV. Pomorze zostaje podzielone między Szwecję a Brandenburgię, a winą za upadek dynastii obarcza się szlachciankę Sydonię von Borck – jeden z Gryfitów złamał jej serce, na co miała zapowiedzieć, że jego dynastia wkrótce wyginie. Dla Sydonii skończyło się to koszmarnie. Jak? Posłuchajcie odcinka. W nim również o tym, jak współcześnie Pomorze Zachodnie pracuje ze swoim dziedzictwem, dlaczego znajdziecie tam mnóstwo kościołów z połowy XIII wieku oraz jaki kluczowy traktat wojny trzydziestoletniej został podpisany na Pomorzu.Odcinek powstał podczas XIV. podróży Radia Naukowego do Szczecina. Chwała Wam, Patroni! Podróże są możliwe dzięki Wam!

Radio Naukowe
#238 Życie we Wszechświecie – na węglu czy na krzemie? blisko czy daleko? | prof. Ewa Szuszkiewicz

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Feb 27, 2025 82:50


Napisano na ten temat mnóstwo książek, nakręcono wiele filmów. Wiemy, że już starożytni Grecy spoglądali w gwiazdy i zastanawiali się, czy gdzieś są inne światy takie jak nasz. W XVII wieku Galileusz opisał góry na Księżycu takim językiem, jakim opisuje się fizyczność Ziemi, a Johannes Kepler wyobrażał, jak mogą wyglądać mieszkańcy Księżyca biorąc pod uwagę jego ekstremalne warunki (wg. Keplera, księżycowe istoty musiały być ogromne). Długo wierzono też w istnienie sztucznie przekopanych kanałów ma Marsie, rysowano ich mapy.Marzymy o życiu na innych planetach i zastanawiamy się, czy istnieje życie na którejś poza naszą. – Ja myślę, że życie jest powszechne – mówi prof. Ewa Szuszkiewicz z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Szczecińskiego, współzałożycielka i koordynatorka Ogólnopolskiego Centrum Zaawansowanych Badań w Zakresie Astrobiologii i Dziedzin Pokrewnych CASA* oraz przewodnicząca Sekcji Astrobiologii i Medycyny Kosmicznej w Komitecie Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN.Pierwszym obiektem zainteresowania naukowców był naturalnie najbliższy nam Księżyc. Znamy go już na tyle dobrze, że jesteśmy pewni: życia tam nie ma. Więcej znaków zapytania jest przy Marsie. Na jego powierzchni nie znaleziono śladów życia, ale wiadomo, że dawniej był podobny do Ziemi, miał oceany i atmosferę. Ostatnie misje wykryły na Marsie fluktuacje metanu, który może pochodzić od istot żywych, ale może też powstawać w wyniku procesów geologicznych. Do odkrycia jest jeszcze dużo, więc wciąż wysyłamy nowe misje. – Po pierwsze możemy znaleźć ślady dawnego życia, a po drugie może w dalszym ciągu istnieć życie, ale pod powierzchnią – opowiada prof. Szuszkiewicz. Wielkim przełomem może być planowana na 2028 rok misja MSR (Mars sample-return), która ma sprowadzić na Ziemię próbki powierzchni Marsa.Uwagę astrobiologów przykuwają też lodowe księżyce gazowych olbrzymów. Jesteśmy niemal pewni, że pod lodem na Europie, Ganimedesie i Kallisto – księżycach Jowisza – ukrywają się oceany. Może więc tam? Mikroorganizmy bezpiecznie ukryte pod warstwą lodu? Śledźcie misję JUICE Europejskiej Agencji Kosmicznej!Z kolei bezzałogowa sonda Cassini-Huygens (NASA, ESA, ASI) zbadała atmosferę Tytana, lodowego księżyca Saturna. Okazało się, że jego atmosfera jest podobna do Ziemi, składa się głównie z azotu. Na Tytanie występują też morza, jeziora i rzeki, choć nie płynie w nich woda, a ciekłe węglowodory, głównie metan. Brzmi ekstremalnie? – Znamy bardzo dużo mikroorganizmów tutaj na Ziemi, które żyją w ekstremalnych warunkach – wskazuje prof. Szuszkiewicz.Co z życiem poza Układem Słonecznym? Jeśli jest, to prawdopodobieństwo, że się z nim zetkniemy, jest niewielkie. Łatwo się minąć w tym ogromie. Nie znaczy to, że się poddajemy. Szykowana przez ESA misja Ariel ma stworzyć katalog atmosfer planet pozasłonecznych. Potrzebujemy więcej danych: jakie atmosfery są we Wszechświecie najczęstsze, jakie występują bliżej swoich słońc, a jakie dalej, jakie przy gwiazdach w wieku naszego Słońca, a jakie przy innych. Uzbrojeni w te statystyki, będziemy lepiej wiedzieli, gdzie szukać.W odcinku usłyszycie też, dlaczego astrobiologów interesuje Wenus, choć padają na niej deszcze z kwasu siarkowego, po co polscy naukowcy wyślą na orbitę drożdże i dlaczego raczej nie warto wiązać nadziei z życiem opartym na krzemie. To fascynujący odcinek, słucha się go jak baśni, a to wszystko badania i nauka, kochani!Odcinek powstał podczas XIV. podróży Radia Naukowego, tym razem zawitaliśmy do Szczecina.Artykuł m. in. dr Janusza Pętkowskiego wspominany pod koniec odcinka: https://arxiv.org/abs/2401.07296

Radio Naukowe
#237 Niedźwiedzie – inteligentni oportuniści, którym należy się respekt | prof. Agnieszka Sergiel

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Feb 20, 2025 65:41


Na świecie występuje ich 8 gatunków. Najmniejszy jest wielkości psa i waży 25 kg, przedstawiciele największego potrafią osiągać niemal tonę. Wszystkie mają niezwykle czuły węch, rozwinięte zdolności manualne (dzięki specyficznej budowie nadgarstka potrafią posłużyć się np. patykiem jak narzędziem) i specyficzne zdolności metaboliczne. Polska to skraj obszaru występowania jednego ich gatunku, można je zaobserwować w Tatrach i Bieszczadach. Mowa oczywiście o niedźwiedziach, a opowiada o nich prof. Agnieszka Sergiel z Instytutu Ochrony Przyrody PAN.***Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukoweWesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowePoznaj nasze wydawnictwo: https://radionaukowe.pl/wydawnictwoKup książki: https://wydawnictwoRN.plSkorzystaj z kodu na audiobooki: sluchamRN***Największa ewolucyjnie wypracowana supermoc niedźwiedzi to umiejętność sezonowego spowolnienia metabolizmu. Gatunki żyjące w klimacie podobnym do naszego wraz ze zbliżaniem się sezonu zimowego zaczynają się objadać, by wytworzyć zapas tkanki tłuszczowej, po czym chowają się w gawrach i zapadają w hibernację. Może trwać kilka tygodni, a nawet miesięcy. Hibernujący niedźwiedź nie wydala, jego ciało stopniowo zużywa zasoby tłuszczowe. Co ciekawe, nie ma ryzyka odleżyn czy zaniku mięśni: zwierzę ćwiczy je przez sen, wprawia w drgania, kręci się i zmienia pozycję. Hibernacja to ważny moment regeneracji, a także czas, w którym w bezpiecznym schronieniu gawry rodzą się niedźwiedziątka. Zagrożeniem dla hibernujących niedźwiedzi są oczywiście ludzie (nagle wybudzona niedźwiedzica może uciec i porzucić młode, skazane wówczas na śmierć z głodu) oraz zmiany klimatu. Globalne ocieplenie wybija zwierzęta z naturalnego rytmu. Niektóre gatunki, np. niedźwiedź polarny, nie hibernują. Zamiast tego ich metabolizm staje się okresowo wolniejszy.Najważniejszym zmysłem niedźwiedzia jest węch, 20 000 razy mocniejszy od ludzkiego. Świetnie rozwinięty narząd Jacobsona wychwytuje i analizuje molekuły zapachowe z powietrza. Sygnały chemiczne są też używane do komunikacji. Niedźwiedzie zostawiają ślady zapachowe, ocierając się o drzewa, ale też specyficznie wciskając stopy w podłoże podczas chodzenia.Trudno oszacować, ile dokładnie jest niedźwiedzi na danym terytorium, bo wędrują. – Nasze niedźwiedzie należą do populacji karpackiej – opowiada badaczka. Populacja porusza się na obszarze od Czech przez Polskę i Słowację po Ukrainę, Rumunię i Serbię. Jedyna weryfikowalna metoda liczenia to ta genetyczna: zbiera się próbki sierści i kału w celu tworzenia bazy danych. Na jej podstawie szacuje się, że w Polsce przebywa mniej niż 150 osobników.Niedźwiedzie nie polują na ludzi, ale zaskoczone potrafią zaatakować. Co zrobić, żeby być bezpiecznym? – Powinniśmy się zachowywać w taki sposób, żeby dać szansę, żeby tego zaskoczenia jednak nie było – wyjaśnia prof. Sergiel. Czyli przede wszystkim dać się usłyszeć z daleka, np. rozmawiać. Niedźwiedź sam sobie pójdzie.W odcinku usłyszycie też, dlaczego najbardziej trzeba chronić odważne, daleko wędrujące niedźwiedzie, co to znaczy, że są one inteligentnymi oportunistami, i czy naprawdę lubią miód (a może beczułka Puchatka powinna być pełna… larw).Podrzucam też linki do badań, o których opowiada w odcinku prof. SergielLiczenie przez niedźwiedzie: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0003347212002126komunikowanie mimiką: https://www.nature.com/articles/s41598-019-39932-6

Radio Naukowe
#236 Karol Wielki – jednoczył królestwa, dławił bunty, wyznaczył ideał władcy | prof. Aneta Pieniądz

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Feb 13, 2025 80:44


⚔️ https://bit.ly/RadioNaukoweCIV – po tym linkiem możecie zdobyć pudełkową wersję gry Sid Meier's Civilization VII ⚔️Wysoki, sprawny fizycznie (chociaż z brzuszkiem), świetny wódz i wojownik. Stabilny, zrównoważony, o pogodnym charakterze – tak przynamniej go opisywano. Zjednoczył sporą część Europy, zrewolucjonizował edukację i prawo, a przede wszystkim przywrócił zachodnie Cesarstwo Rzymskie, koronując się na cesarza Rzymian ponad 300 lat po upadku Miasta (czym zresztą zirytował Bizancjum).Przez kolejne wieki stanowił w Europie wzór władcy idealnego. Mowa oczywiście o Karolu I Wielkim, znanym też z francuska jako Charlemagne. O jego życiu, osiągnięciach i dziedzictwie opowiada prof. Aneta Pieniądz z Wydziału Historii UW, a impulsem do naszej rozmowy stała się premiera gry komputerowej Civilization VII, w której można grać m.in. postacią Karola Wielkiego.Karol objął władzę w królestwie Franków w 768 roku, początkowo wraz z bratem Karlomanem, a od 771 roku samodzielnie. Wywodził się z rodziny, która od pokoleń sprawowała funkcję majordomusa (zarządcy) przy królach z dynastii Merowingów. Jego ojciec Pepin Krótki był pierwszym na tronie Franków władcą z dynastii Karolingów – dzięki rozległym wpływom zyskał wsparcie papieża i został namaszczony na nowego króla. Ówczesne państwa w Europie były z reguły rozdrobnione (po śmierci władcy terytoria pod jego zwierzchnictwem dzielono pomiędzy królewskich synów), o płynnych granicach. – To się opiera przede wszystkim na relacjach osobistych – wskazuje prof. Pieniądz. Władca był powiązany z elitami swojego państwa skomplikowaną siecią pokrewieństwa, powinowactwa i wzajemnych zobowiązań.Niezmiernie ważny był aspekt militarny. – Atrybutem wolności jest bycie wojownikiem, czyli mówiąc krótko: każdy wolny Frank jest wojownikiem – opowiada prof. Pieniądz. Król musiał więc być dobrym wodzem, takim, który swoim wojownikom dawał dużo okazji do wzbogacenia się na łupach po wygranej wojnie.Karol Wielki miał sporo militarnego szczęścia. Podporządkował sobie Longobardów i Bawarię, zmasakrował zbuntowanych Sasów, walczył z muzułmanami z Półwyspu Iberyjskiego, a nawet z koczowniczymi Awarami, których uważano wtedy w Europie za diaboliczne stwory rodem z piekła.W 800 roku Karol koronuje się na cesarza Rzymian. Cesarz wprowadził szeroko zakrojone działania, jednoczące jego poddanych na antycznym - łacińskim fundamencie. Skodyfikowano prawo, utworzono nowy, bardziej czytelny rodzaj pisma (minuskułę karolińską), uporządkowano liturgię kościelną i oczyszczono łacinę. Wszystko to z konkretnym, bardzo nabożnym celem. – Uczymy się języka, ale nie po to, żeby zabawiać się lekturą Cycerona, tylko głównie chodzi o to, żeby oczyszczać język święty – wyjaśnia motywacje ówczesnych prof. Pieniądz. W przyklasztornych szkołach uczyli się również świeccy. Epoka karolińska to czas alfabetyzacji elit, choć sam cesarz nie umiał podobno pisać (ale czytać owszem).W odcinku usłyszycie też, czy Karol Wielki miał wady (poza tym, że nie cierpiał lekarzy!), co się stało z dziedzictwem Karola po jego śmierci, czy aby na pewno polski „król” od Karola pochodzi i do czego przydatne są historykom gry komputerowe.#ad #reklama

Radio Naukowe
#235 Płeć a ewolucja – biologia nie lubi nudy i prostych podziałów | dr Piotr Bernatowicz

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Feb 6, 2025 76:29


„Skąd się biorą dzieci?” – odpowiedź na to klasyczne pytanie młodych Homo sapiens dla części ich rodziców nie jest łatwe. A dodatkowo skomplikuje się, gdy spróbują wziąć pod uwagę rozmnażanie dużo dalszych krewnych z królestwa zwierząt, takich jak ślimaki, tasiemce, błazenki czy niejakie Bonellia viridis… – Cokolwiek sobie wyobrazimy, to na pewno jakieś zwierzęta tak robią – śmieje się gość odcinka, dr Piotr Bernatowicz z Zakładu Fizjologii Zwierząt, Wydziału Biologii UW. Rozmawiamy o płci w świecie zwierząt, o tym co ją determinuje. A płeć jest w świecie biologii nierozerwalnie związana z rozmnażaniem.***Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukoweWesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowePoznaj nasze wydawnictwo: https://radionaukowe.pl/wydawnictwoKup książki: https://wydawnictwoRN.plSkorzystaj z kodu na audiobooki: sluchamRN***Przypomnijmy, że część świata zwierząt rozmnaża się bezpłciowo, co ma jednak poważną wadę. – Jeśli organizmy rozmnażają się bezpłciowo, to produkują swoje klony – wskazuje biolog. To ryzyko, bo różnorodność daje ewolucyjną przewagę: jeśli zmienią się warunki środowiskowe, zróżnicowane potomstwo ma większe szanse na przeżycie. Niektóre zwierzęta, np. mszyce, wypracowały więc okolicznościowe rozmnażanie płciowe. W dobrych warunkach (jest ciepło, jedzenia pod dostatkiem) samica mszycy rozmnaża się, tworząc całą kolonię swoich klonów-samic. Kiedy robi się chłodniej i rośnie ryzyko, że kolonia wyginie, zaczynają się rodzic również samce i dochodzi do rozrodu płciowego: z materiału genetycznego samców i samic powstają jaja przetrwalne, z większą szansą na przeżycie.U wielu gatunków zwierząt płeć nie jest determinowana genetycznie, ale zależy od czynników środowiskowych. Na przykład płeć żółwi zależy od tego, w jakim miejscu samica założy gniazdo (zakopie jaja). By wykluły się z nich samce, musi zadziałać enzym syntetyzujący hormony męskie. Jest on bardzo wrażliwy na temperaturę i działa tylko w określonym zakresie ciepła. Jeśli będzie cieplej (np. bardzo słoneczne miejsce) lub zimniej (np. gniazdo głębiej w piasku), to wyklują się z niego same samice.Niektóre gatunki potrafią zmienić płeć w ciągu życia. Ryby błazenki (popularny filmowy Nemo) żyją w grupach złożonych z dominującej samicy i kilku samców, głównego i pobocznych. Jeśli samica zginie, dominujący samiec wkracza w okres przemiany hormonalnej i staje się samicą: zaczyna produkować komórki jajowe zamiast plemników. Tego w Disneyu nie było!– Im bardziej zaawansowane ewolucyjnie zwierzęta, tym bardziej proces rozmnażania jest usztywniony – opowiada mój gość. Ale nietypowe układy zdarzają się nawet u ssaków. Rozmawiamy np. o hienach, u których dominujące samice wytwarzają zewnętrzne organy płciowe podobne do męskich pozostając przy tym płodne.W odcinku usłyszycie o zadziwiającej gamie zachowań i mechanizmów: o skorupiakach, których płeć zależy od długości dnia, o zwierzętach zdolnych do samozapłodnienia, embrionach żywiących się swoim rodzeństwem czy orzęskach, wymieniających się z partnerami seksualnymi… genomem. Gorąco polecam ten odcinek, może się zakręcić w głowie!Dr Bernatowicza możecie pamiętać z odcinka nr 212 o ewolucji strunowców.W rozmowie wspominam też o odcinku o mrówkach, polecam: nr 223 z Igorem Siedleckim.

Dział Zagraniczny
Czy prywatna edukacja w Wielkiej Brytanii przestaje mieć sens (Dział Zagraniczny Podcast#218)

Dział Zagraniczny

Play Episode Listen Later Jan 30, 2025 56:12


Przez ponad 100 lat chodzenie do prywatnej szkoły było w Wielkiej Brytanii gwarancją dostania się na najlepsze uniwersytety. Czy teraz, gdy w wynikach egzaminów wyprzedziły je szkoły państwowe, płacenie coraz wyższego czesnego straciło sens? I dlaczego paradoksalnie może to uderzyć w najbiedniejszych uczniów?

Radio Naukowe
#234 SmallDrugSens – przenośne wykrywacze narkotyków pomocą dla służb | prof. Łukasz Półtorak

Radio Naukowe

Play Episode Listen Later Jan 30, 2025 43:24


Wyobraźcie sobie taki scenariusz: wchodzicie do sklepu, wybieracie piękne jabłka albo pomarańcze, wyciągacie z kieszeni nieduży czujnik, przykładacie go do owoców i już wiecie, czy producent nielegalnie nie spryskał ich substancją szkodliwą dla waszego zdrowia. Albo w klubie spokojnie zostawiacie drinka na stoliku, kiedy idziecie tańczyć, bo po powrocie możecie sprawdzić podręcznym czujnikiem, czy nikt wam nie dorzucił czegoś do szklanki. Nad tego typu urządzeniami pracują naukowcy na Wydziale Chemii Uniwersytetu Łódzkiego. W tym odcinku rozmawiam z prof. Łukaszem Półtorakiem, który zdobył grant z Narodowego Centrum Nauki na pracę nad czujnikami elektrochemicznymi.***Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukoweWesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowePoznaj nasze wydawnictwo: https://radionaukowe.pl/wydawnictwoKup książki: https://wydawnictwoRN.plSkorzystaj z kodu na audiobooki: sluchamRN***– Ja o elektrochemii lubię myśleć jako o takim tłumaczu – wyjaśnia na początek. Elementy elektrochemiczne przekładają dane elektryczne na chemiczne i odwrotnie. Na tego typu reakcjach opiera się wiele przedmiotów, z których korzystamy na co dzień: katalizatory, baterie np. w naszych smartfonach czy czujniki do oznaczania poziomu glukozy we krwi. W ramach grantu prof. Półtorak pracuje nad urządzeniem do wykrywania nielegalnych substancji psychoaktywnych.Aktualnie do tego celu wykorzystywane są dwie technologie. Pierwsza to czujniki kolorymetryczne, które zmieniają kolor pod wpływem badanej substancji. Są tanie, ale też obarczone sporym marginesem błędu. Kolor potrafi się zmienić, poza tym część osób ma kłopot z precyzyjnym rozróżnianiem odcieni. Drugi wariant to wysłanie próbki do laboratorium toksykologicznego. Są one wyposażone w świetną aparaturę (chromatografy, spektroskopy masowe), ale korzystanie z nich jest bardzo kosztowne. Aparatura jest droga i musi obsługiwać ją świetnie wyszkolony specjalista.Prototyp prof. Półtoraka jest bardzo prosty i może z niego korzystać laik. Składa się z czujnika podobnego do tych stosowanych w glukometrach, aplikacji na smartfona oraz potencjostatu. Działa na zasadzie układu faz niemieszalnych ciecz-ciecz. – Różne molekuły czują się dobrze w różnych ośrodkach – wyjaśnia chemik. Przez badaną próbkę przepuszcza się impuls elektryczny, który zmusza poszczególne związki chemiczne do przejścia do fazy, która nie jest dla nich naturalna. Im większy stawiają opór, tym więcej energii trzeba w to włożyć. Potencjostat przykłada różnicę potencjału (czyli puszcza impuls) oraz sczytuje wynik, a aplikacja podaje interpretację. Metoda jest bardzo czuła i bezbłędna. Badanej nią próbki nie trzeba byłoby wozić do laboratorium, a więc np. policjant mógłby od razu podczas interwencji sprawdzić, czy ma do czynienia z nielegalną substancją i konieczne są dalsze kroki.W odcinku usłyszycie też, dlaczego wdrożenie jakiegoś rozwiązania jest trudniejsze niż jego wymyślenie, dlaczego naukowcy powinni być mobilni i jak zazębiają się nauki ścisłe. Odcinek powstał w czasie XIII podróży Radia Naukowego do Łodzi.

TOK FM Select
"Edukacja zdrowotna musi być nieobowiązkowa ze względu na szacunek do polskiej Konstytucji"

TOK FM Select

Play Episode Listen Later Jan 18, 2025 81:17


Edukacja zdrowotna, Kampania prezydencka, Zmiany w 800+ dla Ukraińców, Chłodna inauguracja prezydenta Trumpa, PKW vs. minister finansów K. Kwiatkowski, P. Piechna-Więckiewicz, A. Radwan-Röhrenschef, D. Sośnierz, P. Uściński