Sprekende Letteren | De Gids

Voor ons themanummer over kunstenaar Constant Nieuwenhuys schreef Bram Ieven een poëtisch essay, waarin hij beschouwingen verweeft over het werk van Constant en zijn tijdgenoten, met citaten van o.m. Mark Zuckerberg. Onderweg doemt de vraag op: Hoe kan het dat de publieke ruimte ons tegenwoordig verstrikt, terwijl het zo recent nog als de plek werd gezien waar alle vrijheden konden ontstaan? Bram Ieven (1979) schrijft, geeft les en maakt muziek.

Maria Barnas schreef de gedichtenreeks 'De paling en de dood' voor  De Gids 2021/5, het themanummer over het uisterven van planten en dieren. Hiervoor ging ze mee op jacht met een palingvisser.Maria Barnas (1973) is dichter, schrijver en beeldend kunstenaar. Ze publiceerde onder meer de roman Altijd Augustus (2017) en dichtbundel Nachtboot (2018). Ze is redacteur van De Gids.

Voor De Gids 2021/5 schreven auteurs bijdragen aan een Encyclopædia Exstinctionis, een encyclopedie van het uitsterven. Adriaan van Dis schreef over de giraffe, in zijn lemma 'Het hoofd in de wolken'. Adriaan van Dis (1946) is een schrijvend dier. In het voorjaar verscheen zijn klimaatroman 'KIiFi'. Dit najaar presenteert hij de korte verhalenbundel 'Vijf vrolijke verhalen'.  

De gedichtencyclus 'De vlinderonderzoeker', geschreven door Lies Van Gasse, gaat inderdaad over een vlinderonderzoeker, maar een die zich langzamerhand lijkt te versmelten met zijn studieobject. De poëzie van de pootjes en de vleugels.Lies Van Gasse (1983) is dichter, beeldend kunstenaar en leraar. Met haar bundel Brak de waterdrager won ze de prijs van de provincie Oost-Vlaanderen voor poëzie, met Wenteling werd ze genomineerd voor de Hugues C. Pernath-prijs. Na Wassende stad (2017) verschijnt in 2021 de bundel beestjes.

Vorig jaar lanceerde De Gids de literaire podcast Sprekende Letteren, waarin auteurs hun bijdrage uit het tijdschrift voordragen. Maar hoe klinkt literatuur als die speciaal voor het oor is gemaakt? Bij elk nummer nodigt De Gids schrijvers en makers uit om een literair audiowerk te maken dat aansluit bij het thema van het nummer. Mia You maakte het zesde werk in deze reeks.Een invasieve soort is een organisme dat niet inheems is aan een plek, maar desondanks kan gaan overbevolken. Volgens de National Geographic veroorzaken invasieve soorten ‘grote economische en ecologische schade aan de nieuwe leefomgeving.' Mogelijke voorbeelden zijn zebramosselen, de reuzenberenklauw, rietpadden, geïmmigreerde moeders, Engelstaligen, poëziedocenten en mensen. In deze podcast onderzoekt Mia You, die onder minstens vier van deze soorten te scharen valt, hoe zulke actoren van uitsterving zouden kunnen worden omgedacht tot actoren van conservatie.

ESSAY - In dit essay schrijft Dirk van Weelden over de ONSBank, een organisatie die jongeren met schuldproblemen helpt, onder andere in samenwerking met kunstenaars. Wat kunnen schrijvers en kunstenaars praktisch betekenen voor de kwetsbaren onder ons? Dirk van Weelden (1957) is schrijver en redacteur van De Gids. Hij schreef romans, novellen en bundels met essays en verhalen. Zijn recentste roman is Het laatste jaar (2013). Hij werkt aan een nieuwe roman.

PODCAST - Voor De Gids 2021/4, een themanummer over de kunstenaar Joseph Beuys, maakte dichter Alma Apt het audiowerk 'Dat ze een pauk als tafel gebruikte'. In het werk wordt het idee van het ritueel aan de tand gevoeld. Kunnen wij de moedwillige herhaling van dezelfde handeling tegenwoordig nog als bevrijdend zien? Lees meer over 'Dat ze een pauk als tafel gebruikte'.

ESSAY - Arjen Mulder draagt voor: 'Het getij en de wieren'. Een essay uit De Gids 2021/3, dat het thema de ziel onderzocht.  Arjen Mulder gaat ernaar op zoek in de getijdestrook, het levende landschap van de zee en hoe dit als een denkende entiteit kan worden gezien. Arjen Mulder (1955) is bioloog van opleiding en essayist van roeping. Zijn meest recente boeken zijn: Wat is leven? (2014, bekroond met de Dr. Wijnaendts Franckenprijs 2018), De successtaker (2016) en het spraakmakende Vanuit de plant gezien (2019).

ESSAY - Dirk Vis draagt voor: ‘De witte zomereik'. In zijn essay, schrijft Dirk over zijn bezoek aan het laatst overgebleven Europese oerbos. Temidden van het beschermde reservaat, ontmoet Dirk Vis alle soorten die hier huishouden, als bezoeker vanuit een andere planeet. Dirk Vis (1981) is schrijver, kunstenaar, kunsttheoriedocent en Gids-redacteur. 

VERHAAL - Marja Pruis draagt voor: ‘De twaalfde stap'. In haar verhaal gaat een vrouw er een paar dagen alleen op uit, in de hoop dat ze door te gaan wandelen en om zich heen te kijken, eindelijk eens uit haar hoofd komt.  Marja Pruis (1959) is schrijver, essayist en redacteur van De Groene Amsterdammer. Lees ‘De twaalfde stap' in De Gids 2021/2.Word abonnee van De Gids.

ESSAY - Maureen Ghazal draagt voor: ‘Menggebied’, waarin ze, al wandelend door de Nederlandse polder waarin ze is opgegroeid, onderzoekt welk landschap haar thuis is. Maureen Ghazal (1995) is dichter, schrijver en kunstenaar. In 2020 nam ze deel aan het Slow Writing Lab van het Nederlands Letterenfonds, waar ze onderzoek deed naar haar geboortegrond in de polder en de invloed van taal op landschap.Lees ‘Menggebied’ in De Gids 2021/2.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Sanneke van Hassel draagt voor: ‘Speeltijd’. Een verhaal dat ze schreef voor De Gids 2021/1, een themanummer over de stad Rotterdam. Sanneke van Hassel schreef tot nu toe zes verhalenbundels en twee romans. Voor haar werk ontving ze onder meer de BNG Nieuwe Literatuurprijs en de Anna Blamanprijs. Lees ‘Speeltijd’ in De Gids 2021/2.Word abonnee van De Gids.

PRESENTATIE - Op 8 april werd in Het Industriegebouw De Gids 2021/2 gepresenteerd, een themanummer gewijd aan de stad Rotterdam. Verschillende schrijvers en dichters droegen hun bijdragen voor, waarvan je in deze aflevering hoort: het gedicht 'Inmiddels' van spokenwordartiest Elten Kiene en het essay 'Ben jij een echte Rotterdammer?' van dichter en performer Dean Bowen. Kijk de gehele livestream van de presentatie van De Gids 2021/2 terug (mede mogelijk gemaakt door Parmando 24Culture, lezenTV en gemeente Rotterdam).Word abonnee van De Gids.

PODCAST - De Gids 2021/2 is een themanummer over Rotterdam. Voor dichter en schrijver Ishmail Kamara, die in 2012 naar Nederland vluchtte, is Rotterdam de stad waar hij als vreemde aankwam, maar waar hij inmiddels zijn muze van heeft gemaakt. Schrijver Wytske Versteeg interviewt Kamara terwijl ze samen door de stad lopen.Lees meer over ‘Waar muren ramen worden’.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Jente Posthuma draagt voor: ‘En daarom haten ze zichzelf’. Een vakantieverhaal met een hoofdpersonage dat het niet zo heeft op andere mensen, maar nog minder op zichzelf. Jente Posthuma (1974) schreef de romans Mensen zonder uitstraling (2016) en Waar ik liever niet aan denk (2020). Lees ‘De erfenis’.Word abonnee van De Gids.

POËZIE - Michael Tedja leest voor: ‘Ballade van de katoenslaaf’. Hij schreef dit gedicht voor De Gids 2021/1, een themanummer over meerstemmigheid in de mode. Michael Tedja is dichter, schrijver en beeldend kunstenaar en ontving in 2020 de Jana Beranováprijs voor zijn gehele literaire oeuvre.Lees ‘Ballade van de katoenslaaf’ in De Gids 2021/1.Word abonnee van De Gids.

ESSAY - Francio Guadeloupe draagt voor: ‘Het geheim van black fashion: gisteren en vandaag’. Rastafari droegen met hun kleding en haardracht een sentiment van anti-onderdrukking uit, maar welke betekenis ligt tegenwoordig verscholen in black fashion? Lees ‘Het geheim van black fashion: gisteren en vandaag’ in De Gids 2021/1: Mode, meerstemmig.Word abonnee van De Gids.

PODCAST - Voor De Gids 2021/1, een themanummer over meerstemmigheid in de mode, maakte filmmaker en schrijver Kimiko Goodings (1990) de podcast 'De Japanse school'. In dit autobiografische verhaal werpt ze een nieuw licht op het inmiddels veelbesproken onderwerp culturele toe-eigening. Lees meer over 'De Japanse school'.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Safae el Shayeb draagt voor: 'De erfenis'. Een wonderlijk verhaal dat zich afspeelt tussen een theehuis in Amsterdam en een snikheet Marokko. Safae el Shayeb (1994) studeert filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Lees ‘De erfenis’.Word abonnee van De Gids.

POËZIE - Piet Gerbrandy draagt voor: ‘Een woning voor de ziel’, een indrukwekkende gedichtencylus (of 'leerdicht in aanbouw') uit De Gids 2020/6. Piet Gerbrandy (1958) is dichter, classicus, poëziecriticus, redacteur van De Gids en doceert Latijn aan de Universiteit van Amsterdam.Lees ‘Een woning voor de ziel’.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Klaske Oenema draagt voor: 'Notitie in kleine letters'. Het is een gevoelvol verhaal, vol prachtige zinnen en observaties, over een intense relatie die ten einde loopt. Klaske Oenema (1975) is neerlandicus, beeldend kunstenaar en performer. De muziek die haar verhaal omlijst, is ook van haar hand.Lees ‘Notitie in kleine letters’.Word abonnee van De Gids.

ESSAY - Hans Maarten van den Brink draagt voor: ‘Zwart’, een essay over het zwart – het donker, de afwezigheid van licht – voor het themanummer over de langste nacht. Hij liet zich inspireren door de zwart-witfotografie van kunstenaar Awoiska van der Molen.Lees ‘Zwart’.Word abonnee van De Gids.

KRONIEK & KRITIEK - Persis Bekkering draagt voor: 'Atomen', haar twaalfde en laatste bijdrage aan onze vaste rubriek Kroniek & Kritiek, achter in De Gids. Deze keer schrijft ze over het gevaar van tevredenheid, het belang van gemeenschappen en het oefenen van collectiviteit in zweterige nachtclubs. Lees ‘Atomen’.Word abonnee van De Gids.

ESSAY - Lotte Lentes draagt voor: 'Hoe mijn vader nooit Olympisch zwemkampioen werd', een persoonlijk essay over haar Duitse vader, een bakkerszoon die zo goed kon zwemmen dat hij op weg was naar de Olympische Spelen, maar die nooit bereikte omdat hij van zijn vader in de bakkerij moest blijven. Hoe werkt deze onvervulde droom door in het leven van zijn dochter Lotte?Lees ‘Hoe mijn vader nooit Olympisch zwemkampioen werd’.Word abonnee van De Gids.

PODCAST - Voor De Gids 2020/6, een themanummer over de langste nacht, maakte interdisciplinaire kunstenaar Neske Beks het audiowerk 'La noche más larga 1.0'. Door associatief te schakelen tussen tijd, taal, land, herinneringen van vrienden en haar eigen geheugen komt ze steeds dichter bij die ene onvergetelijke langste nacht.Lees meer over ‘La noche más larga 1.0’.Word abonnee van De Gids.

POËZIE - Pelumi Adejumo leest voor: ‘What's up?’, een gedicht voor het themanummer over self design (De Gids 2020/5). Daarna hoor je Adejumo's voordracht bij de tentoonstelling 'The Self Design Academy' in MU Hybrid Art House. Pelumi Adejumo (1998) schrijft, fotografeert en zingt. Ze studeert Creative Writing aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten.Lees ‘What's up?’.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Selin Kuşçu draagt voor: ‘De presentatie loopt uit’, een verhaal dat ze schreef voor het themanummer over self design. Selin Kuşçu (1991) studeerde Beeld & Taal aan de Gerrit Rietveld Academie en Fiction Writing aan Pratt Institute (New York). Als je vaker naar Sprekende Letteren luistert zal je haar stem herkennen: ze is de host van de podcast.Lees ‘De presentatie loopt uit’.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Wytske Versteeg draagt voor: 'Verbindingen', een verhaal dat ze schreef voor ons Hölderlindossier en waarvoor ze zich liet inspireren op het leven van Friedrich Hölderlin. Wytske Versteeg (1983) schrijft romans en non-fictie. Haar werk werd onder meer bekroond met de BNG Bank Literatuurprijs en Frans Kellendonk-prijs.Lees ‘Verbindingen’.Word abonnee van De Gids.

POËZIE - Kyrke Otto en Nisrine Mbarki dragen voor: de gedichten die ze schreven voor het Hölderlindossier (De Gids 2020/5). Kyrke Otto studeerde filosofie en klassieke talen aan de UvA en volgt momenteel een onderzoeksmaster in geschiedenis van de filosofie aan de Radboud Universiteit. Nisrine Mbarki is schrijver, dichter, literair vertaler (uit het Arabisch naar het Nederlands) en programmamaker. Lees 'De torenkamer' van Kyrke Otto.Lees 'oeverloos / lokroep' van Nisrine Mbarki.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Iduna Paalman draagt voor: ‘Rugliggen’, een verhaal dat ze eerder dit jaar schreef voor het jongerennummer van De Gids. Iduna Paalman (1991) is schrijver en dichter. Ze debuteerde in 2019 met de dichtbundel De grom uit de hond halen, die genomineerd werd voor de Ida Gerhardt Poëzieprijs en de C. Buddingh’-prijs. Lees ‘Rugliggen’.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Raoul de Jong draagt voor: 'Maandag: de zoon', een fragment uit zijn nieuwe boek Jaguarman, herwerkt tot een kort verhaal voor De Gids 2020/5 over 'self design'. Raoul de Jong is schrijver, danser en columnist. Hij publiceerde zes boeken. Jaguarman, zijn zevende boek, verschijnt op 12 november 2020. Lees ‘Maandag: de zoon'.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Nicole Kaandorp draagt voor: 'Witte schoenen', uit De Gids 2020/5. Een onbehaaglijk verhaal waarin twee vreemden elkaar ontmoeten op de dansvloer van een festival. Nicole Kaandorp (1997) schrijft verhalen, stond op de shortlist van de Joost Zwagerman Essayprijs 2018, won de Lowlands Schrijfwedstrijd 2019 en is de helft van muziekduo Kopje Onder.Lees ‘Witte schoenen’.Word abonnee van De Gids.

ESSAY - Dirk van Weelden draagt voor: 'Ik verdom het'. In dit essay voor De Gids 2020/5 over self design zaait hij aan de hand van Deborah Eisenberg twijfel over de constructie van het zelf. Dirk van Weelden is schrijver en redacteur van De Gids. Hij schreef verschillende romans, novellen en bundels met essays en verhalen en werkt momenteel aan een nieuwe roman. Lees ‘Ik verdom het’.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Nadia de Vries draagt voor: ‘Leeftijd, geslacht, woonplaats’. Dit verhaal schreef ze voor het themanummer over 'self design'. Nadia de Vries publiceerde eerder de memoires Kleinzeer (2019) en de Engelstalige dichtbundel Dark Hour (2018) en promoveerde dit jaar aan de Universiteit van Amsterdam met een proefschrift over de online afbeelding van het dode menselijk lichaam.Lees ‘Leeftijd, geslacht, woonplaats’.Word abonnee van De Gids.

PODCAST - Voor De Gids 2020/5, een themanummer over self-design, maakte Marte Boneschansker het audiowerk Stervelingen. Ze ging in gesprek met mensen die zichzelf na een bijna-doodervaring opnieuw uitvinden en bestudeert of een bijna-einde het ideale begin kan zijn. Lees meer over ‘Stervelingen’.Word abonnee van De Gids.

PROZAGEDICHT - Tania Verhelst draagt voor: haar prozagedicht 'Het huis' uit De Gids 2020/4. Tania Verhelst tekent, schrijft en is stadsdichter van Brugge. Haar poëziedebuut Twee helften is nét verschenen.Lees ‘Het huis’.Word abonnee van De Gids.

ESSAY - Anneke Brassinga draagt voor: ‘Ontbrekend of aanbrekend?’. Dit essay schreef Brassinga voor het zesdezintuigdossier, waarvoor ze speculeerde over de mogelijkheid van een ethisch-proportioneel zijnszintuig. Anneke Brassinga is dichter, essayist en literair vertaler. Voor haar poëzieoeuvre ontving ze in 2015 de P.C. Hooft-prijs.Lees ‘Ontbrekend of aanbrekend?’.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Fiep van Bodegom draagt voor: 'Maar dat wist je toch?'. Dit verhaal schreef ze voor het zesdezintuigdossier, waarvoor verschillende schrijvers nadachten over de mogelijkheid van een zesde zintuig. Welk zintuig missen we, zijn we verloren of beginnen we te ontwikkelen?Lees ‘Maar dat wist je toch?’.Word abonnee van De Gids.

ESSAY - Lise Evers draagt voor: ‘O, ironie!’, een essay waarin ze laat zien hoe de erfenis van Gerard Reve, die zich bediende van ironisch racisme, via Theo van Gogh en GeenStijl doorsijpelt naar de jongste rechtse generatie, met name sinds de vluchtelingenstroom van 2015.Lees ‘O, ironie!’.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Annelies Verbeke draagt voor: ‘Wétiko’, een verhaal waarin een scholier De verwoesting van de West-Indische landen van Bartolomé de las Casas ontdekt, tot ergernis van haar geschiedenisdocent.Lees ‘Wétiko’.Word abonnee van De Gids.

POËZIE - Mischa Andriessen leest voor: 'Het drogsyndicaat', een intrigerende (en subliem voorgedragen) tiendelige gedichtencyclus uit De Gids 2020/4. Lees 'Het drogsyndicaat'.Word abonnee van De Gids.

ESSAY - Menno Hartman leest voor: 'De kameleons van de Peloponnesos' uit De Gids 2020/3. Een essay over het geheim achter de benijdenswaardige levenshouding van de Engelse reisboekenschrijver Patrick Leigh Fermor, wiens oude huis Hartman bezoekt op de Peloponnesos. Lees 'De kameleons van de Peloponnesos'.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Mira Aluç leest voor: ‘Balkon', gepubliceerd op internettijdschrift DIG. Terwijl het ene personage vanaf de bank serie na serie kijkt, kijkt het andere vanaf het balkon naar de levens die zich afspelen in het gebouw aan de overkant van de straat.Lees ‘Balkon’.Word abonnee van De Gids.

VERHAAL - Sholeh Rezazadeh leest voor: 'Een stuk berg', haar bijdrage voor het jongerennummer. Het verhaal speelt zich af op de dertiende dag van de lente, Natuurdag, en traditiegetrouw reist de familie van Arghavan naar het Mishoodaghibergte. Lees ‘Een stuk berg’.

VERHAAL - Jutta Callebaut leest voor: 'Het middelste wezen krijgt het erg warm', gepubliceerd op internettijdschrift DIG. In het verhaal leven we mee met een vrouw die hoog in een toren leeft: haar flatgebouw. Van daaruit bestudeert ze de schepsels die ’s nachts tegenkomt. Lees 'Het middelste wezen krijgt het erg warm'.

VERHAAL - Merijn de Boer leest voor: 'Een vriendendienst'. Een verhaal over twee vrienden die na hun studententijd ieder een heel ander leven zijn gaan leiden.Lees 'Een vriendendienst'.

VERHAAL - Micha Wertheim leest voor: 'Broken Thinker'. Een verhaal dat hij schreef op verzoek van Arnoud Holleman en Gert Jan Kocken, bij het vernielde beeldhouwwerk 'De Denker' van Auguste Rodin uit museum Singer Laren. Een beeld dat schepping en destructie ineen toont. Met geluid van geluidskunstenaar Mat Wijn.Lees ‘Broken Thinker’.

ESSAY - Marie-Noëlle Veys leest voor: 'Alles komt terug', gepubliceerd op internettijdschrift DIG. Het essay laat zich het best omschrijven als een supermarktdagboek. Met haar literaire blik opent Veys de non-plaats waar we bijna dagelijks komen (of misschien moeten we zeggen: kwamen). Lees 'Alles komt terug'.

POËZIE - Salomé Roodenburg leest voor: twee gedichten uit De Gids 2018/5 én twee nieuwe gedichten. Lees 'Kruim' en 'Zonder huis'.

ESSAY - Lynn Berger leest voor: 'Fake Ghosts', geschreven voor het geestennummer. Over de Amerikaanse fotografen William H. Mumler, die roem vergaarde met het portretteren van geesten, en Oscar Mason, die in een roemruchte rechtszaak als getuige werd opgeroepen om Mumler te ontmaskeren.Lees 'Fake Ghosts'.

VERHAAL - Maria Barnas leest voor: 'Hoofdpersonen; Over het echte leven van Anna en Geesje Kwak'. Een verhaal waarin ze een stem geeft aan de twee zusjes die eind 19e eeuw poseerden voor de wereldberoemde kunstenaar Breitner.Lees 'Hoofdpersonen'.