Podcasts about atomen

Waar is alle materie uit opgebouwd, en welke wetten volgen die deeltjes om alles op aarde en de rest van het heelal vorm te geven? Wat is antimaterie, en wat heeft quantumtheorie daarmee te maken? In Reis naar de kern neemt Ivo van Vulpen, deeltjesonderzoeker bij CERN in Genève en verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, je mee langs al deze grote vragen. Je denkt misschien dat dat ver van je normale belevingswereld afstaat, maar al deze inzichten worden dagelijks gebruikt. Van de GPS op je telefoon, tot de scanners in ziekenhuizen.. Over Reis naar de Kern Na Terug naar de Oerknal met Govert Schilling en Baan door het Brein met Iris Sommer is het nu tijd voor een nieuw avontuur: Reis naar de kern. Een fascinerende duik in de wereld van de allerkleinste deeltjes, waar de allergrootste vragen worden beantwoord. In vijf afleveringen zoomen we in op de wereld van het atoom, de quantummechanica, antimaterie en de ontdekking van het Higgs Boson. Reis naar de Kern is een podcast van BNR. Tekst en presentatie: Ivo van Vulpen. Concept: Connor Clerx. Eindredactie: Annick van der Leeuw. Montage: Gijs Friesen en Connor Clerx. Sounddesign en mixage: Gijs Friesen. Over Ivo Ivo van Vulpen is als deeltjesfysicus werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, het Nationaal Instituut voor subatomaire fysica (Nikhef) en hij doet onderzoek bij de deeltjesversneller (Large Hadron Collider) bij CERN in Genève. Hij is hoogleraar Wetenschapscommunicatie, in het bijzonder betreffende de natuurkunde, aan de Universiteit Leiden. In 2018 verscheen zijn eerste boek: De melodie van de natuur. Transcript aflevering Als je gaat vertellen over de zoektocht naar de bouwstenen van de natuur kunnen we het best starten bij het moment dat iedereen ziet als de start van de reis: het jaar 1912 als het ons voor het eerst lukt om een plaatje te maken van een atoom. Die stap levert een schat aan informatie op en maakt dat we in één klap ons beeld van hoe de natuur werkt compleet moeten herzien. We leren bijvoorbeeld dat alles op aarde uiteindelijk maar uit drie unieke bouwsteentjes bestaat. En we leren dat de logica die de natuur volgt op die piepklein schaal to-taal anders is dan die van onze wereld als mensen. We zien dingen die helemaal niet zouden moeten kunnen volgens alles wat we tot dan toe dachten. Deeltjes blijken op meerdere plekken tegelijk te kunnen zijn en we ontdekken verborgen eigenschappen en nieuwe krachten. Kortom, het hele bouwwerk moet op de schop. En hoewel de zoektocht naar de logica en fundamenten achter deze nieuwe realiteit tot op de dag van vandaag voortduurt geef ik in deze aflevering ook een paar voorbeelden van hoe de inzichten al een toepassing hebben gevonden: niet alleen in de werking van een computerchip of de quantumcomputer, … maar diep in het atoom vonden we ook een manier om onszelf als mensheid te vernietigen. Het onderwerp van deze aflevering is de atoomrevolutie. Maar laten we starten waar we nu zijn: op straat, in de studio, in de auto of waar je deze podcast dan ook beluistert. Als je om je heen kijkt zie je dat de wereld is opgebouwd uit een groot aantal verschillende materialen: de stof van de stoel waarin je zit, de bakstenen van het gebouw waar je langsloopt of het keramiek van de beker waar je je koffie uit drinkt. Op school hebben we geleerd dat er zo’n kleine honderd elementaire bouwstenen zijn, de elementen, waarvan het kleinste ondeelbare brokje een atoom wordt genoemd. Er zijn in de natuur stoffen zoals zuurstof en ijzer die opgebouwd zijn uit één type atoom, in dit geval zuurstofatomen of ijzeratomen, maar er zijn ook veel stoffen waarvan de kleinste unieke bouwsteen een combinatie is van verschillende atomen. Zo’n bouwsteen noemen we een molecuul. Een bekend voorbeeld is bijvoorbeeld water (dat is een combinatie is van 2 waterstofatomen en 1 zuurstofatoom), maar ook suiker, alcohol en DNA zijn ingewikkelde combinaties van atomen van verschillende elementen. Als je wilt begrijpen waarom stoffen hun eigen unieke eigenschappen hebben is het cruciaal om hun bouwstenen te begrijpen. Maar dat gaat niet zomaar. De natuur geeft haar geheimen namelijk niet zomaar prijs. Atomen zijn meer dan een miljoen keer kleiner dan het kleinste voorwerp dat je met je oog kunt zien en het lijkt dan ook een onmogelijke opgave deze wereld te leren kennen. Dé grote truc om dingen zo klein als een atoom in kaart te brengen hebben we in de vorige podcast al kort besproken. In essentie komt het erop neer dat je iets kunt leren over een object door te bestuderen hoe andere deeltjes er vanaf ketsen. Dat is simpeler gezegd dan gedaan, maar in 1912 was het uiteindelijk Ernest Rutherford die het voor het eerst voor elkaar kreeg. Deze aflevering heeft best veel technische elementen, maar ik ga ze toch benoemen, omdat het een belangrijke stap is en de start van al het moderne deeltjesonderzoek. Ik hoop dat het me lukt je er veilig langs te loodsen. Daar gaan we. Die Ernest Rutherford vuurde deeltjes met grote snelheid af op een heel dun laagje goudatomen, iets dat je het best kunt voorstellen als een vel aluminiumfolie, maar dan van goud. En als ik grote snelheid zeg dan bedoel ik niet 200 of 300 km/uur, maar net iets minder dan een miljard kilometer per uur. Om te kijken waar al die afgeketste deeltjes terecht kwamen had hij een scherm gemaakt dat een lichtflits gaf als er een deeltje op viel. To-taal onverwacht bleek dat sommige deeltjes gewoon bijna recht terugkwamen. Na wat puzzelen bleek dat de enige manier om dat te verklaren was als er in een atoom een kei-harde pit zou zitten. En na alle metingen geanalyseerd kwam inderdaad het bekende beeld van een atoom naar voren zoals we dat op de middelbare school leren en het plaatje van een atoom dat Google of ChatGPT je geeft: Atomen bestaan uit een piepkleine zware atoomkern met een positieve lading Om de atoomkernen draaien lichte elektronen in vaste banen rondjes Elke elektronenbaan heeft een maximum aantal elektronen Omdat we dit beeld kennen klinkt het niet heel spectaculair, maar in die tijd was het revolutionair! Zo‘n atoom kon namelijk helemaal niet bestaan volgens de toen bekende natuurwetten. Het eerste probleem met dit beeld is dat volgens de theorie elektronen helemaal geen rondjes rond de kern mochten draaien. Dat klinkt gek, want de beweging van een deeltje dat om iets zwaars heen draait lijkt precies hetzelfde als de beweging van een planeet die om de zon draait. En dat begrijpen al een paar honderd jaren tot in groot detail dankzij de wetten van Newton. Maar er is wel een cruciaal verschil: een elektron is elektrisch geladen en de theorie van de elektromagnetische kracht zegt dat zulke deeltjes energie verliezen als ze om iets heen draaien. Een elektron in een atoom zou dus energie verliezen en binnen een fractie van een seconde op de kern storten. En zelfs als elektronen om de een of andere onverklaarbare reden al keurig rondjes draaien, waarom dan alleen op bepaalde afstanden? Daar is geen en-ke-le reden voor. Het model van een atoom dat uit de experimenten tevoorschijn kwam, kon volgens de theorie dus helemaal niet bestaan. In zo’n situatie waarin theorie en experiment met elkaar in tegenspraak zijn, delft de theorie meestal het onderspit. Ook in het geval van de elektronen, die vrolijk hun rondjes draaiden. Het was duidelijk dat we iets over het hoofd zagen. Maar wat dan? In de zoektocht naar een verklaringen voor het atoomprobleem zou uiteindelijk de Deense natuurkundige Niels Bohr de impasse doorbreken met een net zo vreemd als briljant idee. Hij stelde voor, - en let op, dit is volledig uit de lucht gegrepen - dat voor elektronen alleen een combinatie van de snelheid en hun afstand tot de atoomkern toegestaan was. Namelijk alleen als het pre-cies een veelvoud was van een klein brokje basis-energie: ℏ. We zeggen dan ook dat de combinatie van snelheid en afstand gequantiseerd is. En omdat snelheid en afstand gekoppeld zijn legt deze eis daardoor een snoeiharde restricties op aan de plek waar elektronen hun rondjes mogen draaien. Met die nieuwe regel kon Bohr ineens niet alleen de stabiele banen verklaren, op precies dezelfde plek als we in het experiment zagen, maar ook nog eens met de juiste energie. Super! Opgelost dus, al wist niemand waarom die quantisatie er was. In de jaren erna is er een veel complexer theoretisch bouwwerk ontstaan rond dit idee: de quantummechanica. Het klassieke beeld van een elektron als een bolletje dat rondjes draait om de kern is vervangen door een elektron als golf en een wolk van waarschijnlijkheden. Een van de vele bizarre gevolgen van de theorie is dat deeltjes op meerdere plekken tegelijk kunnen zijn. Dat klinkt als waanzin en kan haast niet waar zijn. Maar het bleek te kloppen, net als bij alle andere experimenten die de bizarre voorspellingen van de quantumtheorie gingen controleren. De theorie hield moeiteloos stand en is nu een van de belangrijkste pijlers waar de moderne natuurkunde op rust. Een van de vragen die de quantummechanica niet beantwoordde was de vraag waarom er een maximum aantal elektronen is per baan. Kortom, waarom zitten de eerste twee elektronen van een stof als Lithium gezellig bij elkaar in de eerste baan en zit dat derde elektron in zijn eentje een stuk verderop waar hij veel minder sterk vastgebonden zit aan de kern? Belangrijk om te weten, want dat losse derde elektron maakt dat Lithium (een metaal) zich chemisch volstrekt anders gedraagt dan Helium (een gas). Ook hier werd weer een merkwaardige oplossing gevonden door een andere wetenschapper, Pauli, die net als Bohr ook de volstrekt arbitraire eis oplegde dat geen twee elektronen in het atoom hetzelfde mogen zijn. Twee jonge Leidse promotiestudenten theoretische natuurkunde - Samuel Goudsmit en George Uhlenbeck verzonnen (of ontdekten, het is maar hoe je het wilt zien) precies 100 jaar geleden dat elektronen een verborgen eigenschap hadden. Elektronen kwamen in twee smaken en de analogie die daarbij vaak gebruikt wordt is het beeld dat elektronen kunnen draaien: en wel linksom óf rechtsom. Als je van veraf kijkt zie je het verschil helemaal niet tussen een linksom en rechtsom draaiende bal en pas als je het aanraakt voel je dat er toch een verschil is. Met dat nieuwe idee pasten er dus ineens wél twee elektronen in de eerste baan (een linksom-draaiend en een rechtsom-draaiend elektron zijn immers niet hetzelfde), maar die derde ‘mag’ er niet meer bij want ja, dan zou hij hetzelfde zijn als een van de andere elektronen die er al waren. En dat mag niet volgens de nieuwe eis … en dus moet hij wel een stuk verderop gaan zitten. Hebben we hier in de praktijk nou wat aan? Zeker! Absoluut! Het quantummechanisch gedrag van deeltjes is cruciaal om materiaaleigenschappen te begrijpen en dat is weer belangrijk voor de bouwstenen van een computerchip. En ik nodig je uit om een dag door te brengen zonder daar gebruik van te maken en daarna eens een schatting te maken hoe belangrijk dat is voor de Nederlandse economie. De eigenschap spin wordt ook gebruikt in MRI scans in ziekenhuizen. En die wonderlijke voorspellingen van de quantummechanica dat een deeltje twee verschillende eigenschappen tegelijk kan bezitten en dat het op een mysterieuze wijze verstrengeld kan zijn met een ander deeltje, vormt de basis van de quantumcomputer. Die quantumcomputer, als hij er eenmaal is, zal ons ongekende nieuwe mogelijkheden geven en het is dan ook niet vreemd dat er in veel landen stevig in geïnvesteerd wordt. Ook in Nederland. Kortom, ‘quantum is overal’ en gaat in de toekomst een nog veel enorm belangrijke rol spelen in onze maatschappij. Het is goed om te zien dat er collega’s zijn, zoals bijvoorbeeld Julia Cramer die bij de Universiteit Leiden onderzoek doen naar hoe we ook de maatschappij mee kunnen nemen in deze ontwikkelingen en professor Margriet van der Heijden die bij de Technische Universiteit Eindhoven werkt aan de dialoog met de samenleving over de natuurkunde in brede zin. Na het succes van Rutherford was het een kwestie van tijd voordat de techniek zou verbeteren en we ook de atoomkern zelf zouden kunnen bestuderen. Dat duurde even, maar begin jaren dertig ging het ineens heel erg snel. Zowel in het Verenigd Koninkrijk als in de Verenigde Staten lukte het om deeltjes genoeg energie mee te geven zodat ze de atoomkern konden raken. Een experimentele prestatie van wereldformaat die de onderzoekers de Nobelprijs opleverde en die bekend staat als ‘het splijten van het atoom’. Ik maak even wat reuzenstappen, maar toen het stof neerdaalde bleek de atoomkernen inderdaad piepklein te zijn en opgebouwd uit twee bouwstenen: positief geladen protonen en ongeveer evenveel neutrale neutronen, elk ongeveer 2000 keer zo zwaar waren als een elektron. Een atoom bestaat dus uit een aantal dicht opeengepakte protonen en neutronen in de kern en daaromheen op grote afstand wolken van elektronen om het atoom neutraal te houden. En omdat dit geldt voor alle atomen betekent dit dus dat alles op aarde, en sterker nog, ook alle sterren en andere planeten in het heelal, zijn opgebouwd uit maar drie bouwstenen. Als je Helium wilt maken heb je twee protonen, twee neutronen en twee elektronen nodig en als je goud wilt maken dan pak je ‘gewoon’ 79 protonen, 118 neutronen en 79 elektronen. Het heelal als een puzzel met maar drie verschillende stukjes: ongelooflijk! Maar, het zal eens niet, het leverde ook weer een hoofdpijndossier op. Hoe kan zo’n atoomkern namelijk überhaupt bestaan? Die positief geladen protonen zitten superdicht bij elkaar als als ze dezelfde lading hebben zouden ze elkaar heel hard af moeten stoten. En waarom blijven die neutrale neutronen eigenlijk bij elkaar zitten? De enige oplossing, weer een noodgreep, was om een nieuwe kracht te verzinnen. Een nieuwe natuurkracht die tegelijkertijd heel sterk moet zijn (namelijk sterker dan de elektromagnetische kracht), maar die buiten de atoomkern weer alle kracht verliest (omdat anders de hele wereld zou samenklonteren tot één grote atoomkern). Het werd snel duidelijk dat de energie waarmee neutronen en protonen elkaar aantrekken in de kern, de zogenaamde bindingsenergie, afhangt van het aantal protonen en neutronen. Er bleek on-voor-stel-baar veel energie opgeslagen te zijn in atoomkern en we ontdekten dat het energie op kan leveren als atoomkernen samensmelten of juist splitsen. Dit inzicht gaf ons niet alleen antwoord op de vraag hoe de zon aan zijn energie kwam, maar gaf ons als mensheid ook de mogelijkheid om onszelf te vernietigen met atoombommen. Om deze kernfusie en kernsplijting beter te begrijpen is het handig om, gek genoeg, een link te maken met het bedrijfsleven. We weten dat het voor grote bedrijven op een gegeven moment efficiënter wordt om op te splitsen in kleinere eenheden. De meerwaarde van het bij elkaar blijven weegt dan niet meer op tegen de flexibiliteit en energie die in kleinere eenheden te behalen is. Er is soms een klein zetje nodig om de splitsing in gang te zetten, maar de kosten en het juridisch gedoe betalen zich enorm snel terug. Voor kleine bedrijven geldt juist precies het tegenovergestelde. Want waar de winst voor grote bedrijven te vinden is in opsplitsen, is het voor kleine bedrijven juist verstandig om te fuseren. Natuurlijk moet er eerst geïnvesteerd worden in het proces, maar daarna levert het nieuwe energie en winst op. Gek genoeg blijken voor atoomkernen precies dezelfde wetmatigheden te gelden: het levert energie op als grote atomen splitsen (kernsplijting) en voor kleine atomen als ze fuseren (kernfusie). Eerst splijten: Alle protonen en neutronen bij elkaar houden in grote atoomkernen kost veel meer energie dan de situatie waarin je hetzelfde aantal verdeelt over twee kleinere atomen. Grote atoomkernen zoals Uranium splitsen dan ook maar al te graag, al is daar soms een klein duwtje voor nodig. Bij die splitsing komt energie vrij die in kerncentrales weer gebruikt wordt om water te verwarmen tot stoom … dat weer gebruikt wordt om met behulp van een turbine elektriciteit op te wekken. Bij sommige splijtende atoomkernen blijken neutronen vrij te komen die precies genoeg energie hebben om andere atomen ook het zetje geven om te splijten … waarbij natuurlijk weer neutronen vrijkomen etc. Het idee van een kettingreactie en toepassing in een bom ligt dan voor de hand en dat werd de start van een ongekende wapenwedloop die binnen een paar jaar de atoombom opleverde via het beroemde Manhattan-project. Fuseren: Bij kleine atoomkernen werkt het dus precies andersom. Daar levert het dus juist energie op door samen te smelten. Maar omdat de kernen elektrisch geladen zijn en elkaar afstoten als ze bij elkaar in de buurt komen gebeurt dat samensmelten alleen op plekken waar het erg warm is waardoor de atoomkernen enorm snel bewegen en elkaar dus wel kunnen raken (net zoals twee magneten wel op elkaar kunnen als je maar hard genoeg drukt). Een van die warme plekken is het centrum van onze zon waar het een paar miljoen graden is. Hoewel we al duizenden jaren weten dat de zon elke dag opkomt, wist tot de ontdekking van de atoomkern gek genoeg niemand waar de zon zijn energie vandaan haalde. En nee, zelfs Albert Einstein niet. De brandstof van de zon, waterstof, is ook hier op onze planeet ruim voorradig, dus het is niet gek dat mensen nadenken over kernfusie hier op aarde. Dat kan, maar blijkt een enorme technologische uitdaging te zijn i.v.m. de temperaturen van miljoenen graden die nodig is. Lastig dus, …. maar niet onmogelijk en natuurkunde-collega's vanuit de hele wereld werken samen in grote onderzoeksprojecten om het voor elkaar te krijgen. Ook Nederlanders! Sterker nog, we hebben een apart instituut in Nederland: DIFFER in Eindhoven. Ik kan me heel goed voorstellen dat het je nu een beetje duizelt na verhalen over de quantumcomputer en de kernkrachten. Hopelijk ben je er nog. Al die nieuwe inzichten hebben zowel de wetenschap als de maatschappij ingrijpend veranderd. En hoewel veel raadsels nu opgelost waren, levert deze nieuwe theorie ook weer nieuwe vragen op. Zijn die protonen en neutronen dan echt de kleinste bouwstenen van de natuur? En wat zit er nou achter die rare wetten van de quantummechanica? Een extra punt van zorg is dat de quantumtheorie niet in overeenstemming lijkt met die van de zwaartekracht. We missen dus iets. Maar er was meer vreemds. Veel meer. In het onderzoek naar straling uit de ruimte zagen we deeltjes die geen proton, geen neutron en geen elektron waren. Maar dat waren de enige deeltjes die er waren hadden we net geleerd. Wat is dat nou weer? In de decennia erna leerden we zelf deeltjes maken door protonen op elkaar te schieten in deeltjesversnellers en de ontdekkingen zouden elkaar enorm snel opvolgen, wat uiteindelijk leidde tot de beschrijving van de kleine deeltjes zoals we dat nu nog steeds hebben: het Standaard Model met drie families van elementaire deeltjes, nog kleiner dan de protonen en neutronen en drie quantumkrachten. Maar genoeg voor vandaag. Die ontwikkelingen bespreken we in de volgende aflevering.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Goed schrijven is voor veel mensen een uitdaging, en daarom grijpen ze naar ChatGPT. Maar uit een studie blijkt dat je hersenen dan bij wijze van spreken uit staan. Is dat dan wel zo'n goed idee? Verder hebben we het over een verlamde man die dankzij elektroden kan praten, over een gigantische vulkaan op Mars waar we decennialang naast keken en over 16 miljard gestolen wachtwoorden. Journalisten Pieter Van Dooren, Dominique Deckmyn | Eindredactie Alexander Lippeveld | Audioproductie Pieter Santens | Muziek Brecht Plasschaert | Chef podcast Alexander Lippeveld See omnystudio.com/listener for privacy information.

Facebook en Instagram volgen Android-gebruikers op hun smartphone, hoewel dat eigenlijk onmogelijk hoort te zijn. Hoe komt dat? Verder hebben we het over de Melkweg die beschoten wordt, over brood uit zeegras en over wat Apple allemaal in petto heeft. Journalisten Pieter Van Dooren, Dominique Deckmyn en Karsten Lemmens | Audioproductie Chiaran Verheyden | Muziek Brecht Plasschaert | Chef podcast Alexander Lippeveld See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je kan AI-bots zo ver krijgen dat ze je gaan chanteren, dat blijkt uit een experiment. Hoe zorgelijk is dat? Verder vertellen over hoe we aardolie efficiënter kunnen raffineren, over de Chinezen die een baanbrekende ruimtemissie plannen en over hoe je het best leeslijstjes op het internet bijhoudt. Lees de wekelijkse column 'Technocraat' van Dominique hier. Journalisten Pieter Van Dooren, Dominique Deckmyn | Audioproductie Benjamin Hertoghs | Muziek Brecht Plasschaert | Chef podcast Alexander Lippeveld See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel big tech-bedrijven zijn Amerikaans, en steeds meer mensen zoeken alternatieven in deze geopolitieke gekke tijden. Biedt de website switch-to.eu een oplossing? Verder hebben we het over het weerbericht op Titan, over de weerstand tegen HIV en over hoe ouders hun kinderen steeds vaker weghouden van schermen. Journalisten Dominique Deckmyn, Pieter Van Dooren | Eindredactie Bas Schueremans | Audioproductie Joris Van Damme | Muziek Brecht Plasschaert | Chef podcast Alexander Lippeveld See omnystudio.com/listener for privacy information.

Pakjesbedrijf Amazon is niet vies van wat innovatie, en dat bewijst het met Vulcan, een robot die in het magazijn meewerkt. Is dit een revolutie in robotland? Verder hebben we het over 3D-printen in het lichaam, over hoe je AI buiten je sociale media houdt en over lianen die de jungle verstikken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Teilchen oder Welle – das war die Frage? " eine Rezension von Manfred Orlick – Literaturkritik.de(Hördauer ca. 08 Minuten)Vor hundert Jahren wurde unser Denken durch bahnbrechende Forschungen in der Physik revolutioniert. Atomphysik, Quantenmechanik, Relativitätstheorie und Kosmologie krempelten in wenigen Jahren unser Weltbild völlig um. Vor allem in den 1920er Jahren war die Welt der Physik in Aufruhr. Die Physiker machten sich auf den Weg zu den Atomen im Innersten der Welt und erneuerten unser Verständnis von Raum und Zeit. Sie standen vor der Herausforderung, die Natur des Lichts zu verstehen: Ist es eine Welle oder ein Teilchen? Mit ihren zumeist theoretischen Überlegungen sprengten sie die Grenzen der menschlichen Vorstellungskraft......Von Manfred OrlickDen Text der Rezension finden Sie hierSprecher ist Matthias PöhlmannRegie und Realisation Uwe KullnickDiese Sendung hat Ihnen gefallen? Hören Sie doch mal hier hinein

Wetenschappers hebben een manier gevonden om T. Rex-leer te maken. Kan je dan binnenkort bij Louis Vuitton of Hermès terecht voor een handtas in dinoleer? Verder hebben we het over Apple dat de controle wat verliest over zijn App Store, over ChatGPT dat begon zodanig hard aan te vleien dat het gevaarlijk werd en over het DNA-onderzoek van Gregor Mendel, de vader van de genetica.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wetenschappers hebben het menselijke oog gehackt. Vijf mensen hebben een kleur gezien die eigenlijk niet mag bestaan. Hoe kan dat? Verder hebben we het over Meta AI, de chatbot die gewaagde gesprekken voert, over de krapte op de arbeidsmarkt voor prompt engineers en over de wiebelende aardas.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Facebook en Instagram krijgen een chatbot. Raad eens waarop die getraind is? Op onze eigen berichten. Kan dat zomaar? Verder vragen we ons af of het uitsterven van de dino's iets goeds met zich heeft meegebracht, over het opbreken van twee grote big tech-bedrijven en over een robotbij die kan landen. Journalisten Dominique Deckmyn, Pieter Van Dooren | Audioproductie Joris Van Damme | Muziek Brecht PlasschaertSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Als we nog een flink aantal satellieten naar de sterren sturen, kunnen we die satellieten zo programmeren dat ze het Tesla-logo vertonen tussen de sterren. Of iets anders natuurlijk. Verder hebben we het over AI dat de stijl van bekende tekenfilmstudio's zomaar kopieert en of dat geen plagiaat is. We leren hoe dino's vogels werden en, belangrijk toch, hoe veel landen zich zorgen maken omdat ze gevoelige informatie opslaan in een cloud die in handen is van Amerikaanse bedrijven. En dus ook van Donald Trump. CREDITS: Journalisten Dominique Deckmyn, Pieter Van Dooren | Eindredactie Bart Dobbelaere | Audioproductie Joris Van Damme | Muziek Brecht Plasschaert | Chef podcast Bart Dobbelaere See omnystudio.com/listener for privacy information.

In het Zuid-Afrikaanse onderzoeksstation in Antarctica is het bijna tot moord en doodslag gekomen. Niet zo verwonderlijk als je weet dat wetenschappers daar maanden geïsoleerd op elkaars lip leven. Maar als het op de Zuidpool al niet lukt, wat moet dat straks worden op Mars? Voorts heeft onze technologie-journalist Dominique enkele AI-agents uitgetest. En ook al bakken die er niets van, toch was hij met verstomming geslagen. Tot slot leren we foie gras kennen waarvoor je ganzen geen dwangvoer moet geven en vernemen we dat Google nieuws waardeloos vindt.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze Praattafel podcast bespreken we een bonte verzameling van wereldnieuws en trivialiteiten! China zet grote stappen in nucleaire energie met 's werelds eerste commerciële thorium-reactor, die volgens experts een doorbraak betekent voor veilige kernenergie. Ondertussen zorgt een gelekt rapport van de Duitse inlichtingendienst BND voor opschudding met "plausibel bewijs" dat het coronavirus mogelijk toch uit een laboratorium in Wuhan is ontsnapt. We duiken in de wereld van AI met de nieuwe virtuele assistent "Manus" en bespreken China's voorsprong in de spionagestrijd met hun geavanceerde satelliettechnologie. Verrassend nieuws uit Denemarken: uit een peiling blijkt dat veel Denen Amerika als een grotere bedreiging zien dan Noord-Korea! Voor de luchtige noot testen we jullie kennis met een hilarische St. Patricksday quiz en vertellen we over het nieuwe streamingplatform Cinébib, waar Vlaamse en Brusselse bibliotheken samen zo'n 1.500 films aanbieden.Tune in voor een aflevering vol boeiende discussies en verrassende wendingen!

Er is een Starship-raket ontploft bij de lancering. De tweede al dit jaar. Hoe komt dat en waarom maakt Elon Musk zich geen zorgen? Verder hebben we het over de warme Golfstroom die beter standhoudt dan gevreesd. We hebben het over de Digimeter die ons vertelt hoeveel Vlamingen AI gebruiken (en hoeveel er bang van zijn) en we hebben het over Miles, een vlot sprekende AI. See omnystudio.com/listener for privacy information.

#208 Unicorn Ideas | Tech-Talk & GeschäftsideenFinde eine Geschäftsidee, die perfekt zu dir passt in 1 Minute: digitaleoptimisten.de/quizSamuel und Alex diskutieren die wichtigsten Tech-News und pitchen sich Geschäftsideen. Heute roasten wir eine Geschäftsideen, die Steve Jobs auf dem Fahrrad gehabt haben könnte. Wie du jetzt zum AI-Experten werden kannst. Und natürlich pitchen wir uns wieder Geschäftsideen.Kapitel:(00:20) Intro(09:35) Was Arbeitnehmer jetzt tun müssen(17:22) Atome vs. Bits: Wer hat bessere Karten mit AI?(12:50) Klarna rollt AI wieder zurück(33:16) Roaste diese Geschäftsidee: Airbell Pro(41:56) Fail: Humane AI Pin für 160m USD an HP(47:00) Samuels Geschäftsidee: InsureAI(57:01) Alex' Geschäftsidee: FailBaseMehr Infos:In dieser Episode des Podcasts diskutieren Samuel und Alex über die Auswirkungen von Künstlicher Intelligenz (AI) auf die Arbeitswelt, Karrierechancen im Bereich AI Enablement und die Notwendigkeit von Prozessoptimierung in Unternehmen. Sie beleuchten die Rolle der Menschlichkeit in einer zunehmend automatisierten Welt und ziehen einen Vergleich zwischen der Manipulation von Atomen und Bits in der Unternehmenswelt. In dieser Episode diskutieren Alex Mrozek und Samuel die Rolle von Künstlicher Intelligenz in der Produktentwicklung und Fertigung, insbesondere durch digitale Zwillinge. Sie kritisieren die Mängel am Flughafen Berlin und beleuchten die Start-up-Szene in St. Gallen. Zudem wird eine innovative, aber fragwürdige Geschäftsidee für eine smarte Fahrradklingel vorgestellt und analysiert. In dieser Episode diskutieren Samuel und Alex über die Erfolgsfaktoren von Startup-Ökosystemen, das gescheiterte Gadget Humane AI Pin, und präsentieren ihre neuesten Geschäftsideen. Samuel stellt Insure AI vor, eine Plattform für den Online-Versicherungsvergleich, während Alex die Idee von Failbase präsentiert, einer Datenbank für gescheiterte Startups, um deren Wissen zu nutzen.Keywords:Podcast, AI, Karriere, Automatisierung, Prozessoptimierung, Zukunft der Arbeit, Menschlichkeit, Atome, Bits, KI, Produktentwicklung, digitale Zwillinge, Fertigung, Produktionsoptimierung, Flughafen Berlin, Start-ups, St. Gallen, smarte Geräte, Geschäftsideen, Startup-Ökosysteme, Humane AI Pin, Geschäftsideen, Insure AI, Failbase, Versicherungsvergleich, AI, Innovation, Entrepreneurship, Technologie

De robots komen eraan en ze gaan u helpen in het huishouden. Toch als we Meta en Apple, twee grote spelers in dit wereldje, mogen geloven. Daarnaast vertellen we dat chatbots minder gecensureerd worden en dat je met hen zelfs over politiek kan praten. Ook blijkt AI ons te helpen om pijn en andere ongemakken bij dieren te herkennen aan hun uiterlijk. En tot slot brouwen we geuze met de hulp van... erwten. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe walvissen met mekaar spreken (of zingen) gelijkt op sommige punten echt op mensentaal. Al moeten we u ontgoochelen: wat ze precies aan mekaar melden, weten we nog niet. Daarnaast hebben we het over de bocht van Europa rond AI, zorgen we voor eerherstel voor Bill Gates en leren we op een milieuvriendelijkere manier rijst telen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Misschien moet Donald Trump nog eens goed nadenken of hij Groenland wel wil. De meren daar zijn zonet een kantelpunt gepasseerd: ze waren eerst prachtig blauw, en nu vuilbruin. En ze stoten ook nog eens CO2 uit, in plaats van CO2 op te nemen. Voorts hebben we het over ijsberen en wat we kunnen leren van hun pels, we zien nieuwe volgelingen van Deepseek opduiken en we beleven de tweede geboorte van de pebblewatch, een van de allereerste smartwatches. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wetenschappers hebben een nieuwe soort plastic ontwikkeld: taai, sterk en toch flexibel. Ideaal voor lichte kogelvrije vesten bijvoorbeeld. Voorts is er een handschoen bedacht die pianisten sneller laat spelen dan hun schaduw, hebben we het natuurlijk over Deepseek en proberen we vragen te bedenken die AI nu eens niet kan beantwoorden. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump belooft dat over vier jaar de VS hun vlag op Mars kunnen planten. Zou het werkelijk? Voorts zetten we een belangrijke stap naar kunstmatige cellen en vertellen we waar dat goed voor zou kunnen zijn. We vertellen ook hoe Amerika het 14 uur zonder Tiktok moest stellen en over Russische hakkers die door onze politie werden opgepakt in Spanje. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat als dieren nu eens planten zouden kunnen zijn? Zo ver zijn we nog niet maar het eerste stapje is gezet, met stukjes hamster en stukjes bladgroenkorrel. Verder hebben we het over Meta zonder moderatie, over de tijd dat Pluto en zijn maan Charon samengesmolten waren. En we kijken naar een paar trends van de pas afgelopen CES beurs in Las Vegas. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Datacenters: door de komst van AI worden ze nog groter en slurpen ze nog meer energie. Zou het dan geen goed idee zijn om ze in de ruimte te installeren? Voorts hebben we het over zonnecrème die je niet alleen beschermt tegen schadelijke stralen van de zon maar die je ook verkoeling biedt, over de kans dat de Middellandse Zee leegloopt (het is al eens gebeurd) en nu eens niet over AI maar wel over AGI: Artificial General Intelligence (AGI) of kunstmatige algemene intelligentie. Kort gezegd: dat is de intelligentie van een machine die de capaciteit heeft om elke intellectuele taak die een mens kan uitvoeren, te begrijpen of te leren. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onze technologie-expert heeft deze week begrepen hoe we in de toekomst gaan spreken met onze computer en onze wasmachine. Voorts horen we dat onze aarde een planetoïde bedreigt, dat een chatbot het gezinsleven bedreigt en waarom onze stranden letterlijk kraken door de vele Amerikaanse bezoekers. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Techondernemers uit Silicon Valley slaan graag aan het experimenteren met AI, ook als het gaat om wapens. Zo testen ze autonome drones uit op het slagveld in Oekraïne. Is dat wel verantwoord? Verder hebben we het over de echte oorsprong van bier, airco die uit een spuitbus en de liegende chatbot van Open AI.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een stewardess die beroepshalve moet glimlachen, wordt daar toch gelukkiger van. Verder hebben we het over de vraag of AI een betere weersvoorspeller is dan Jacotte Brokken. De desktop pc is terug, maar hij is gekrompen en de chatbots spreken voortaan vlot Nederlands. Bovendien mag je ze zelfs onderbreken. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bluesky en Threads: zijn het platformen die X (Twitter) het vuur aan de schenen kunnen leggen? En is het iets voor u? Daarnaast hebben we het over de planeet Uranus die ons bijna 40 jaar lang een neus zette, we praten over vissen die zichzelf herkennen en over Google dat de uitgevers van kranten in heel Europa boos heeft gemaakt. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wetenschappers hebben ontdekt waarom wij altijd denken dat we gelijk hebben. En waarom sommige van onze ideeën nog meer vastgeroest zijn dan andere. Verder hebben we het over de grenzen van de groei van AI, want die grenzen zijn in zicht. We praten over hoe het dierenrijk omgaat met ouderdom en over een verbod op sociale media voor tieners. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wij hebben ons leven te danken aan een meteoriet van drie miljard jaar geleden. Dat blijkt tenminste uit oeroude druppeltjes rots. Daarnaast hebben we het over een nieuw buzzwoord uit de wereld van de artificiële intelligentie: agents of agenten. Het zijn AI-systemen die niet alleen antwoorden op uw vragen maar die ook taken kunnen uitvoeren. Een AI-agent zal, bijvoorbeeld, een betaalbaar hotel selecteren, een reservatie maken en meteen ook online treintickets aankopen. Tot slot leren we hoe we met een spons goud kunnen halen uit elektronisch afval en waarom het Chinese leger zo blij was met de AI van Mark Zuckerberg. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Onze collega Karsten liep deze week met een opzichtig juweel rond: de Samsung Galaxy Ring. Die ring belooft ons een gezonder leven en dan willen wij graag weten hoe dat in zijn werk gaat. Voorts hebben we het over de grootste migratie ter wereld, over hoeveel filmpjes je nodig hebt op TikTok om verslaafd te zijn en over de Trappist-planeten en of er leven te vinden is. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Gaan we astronauten stenen laten eten? Niet echt, maar wel voedsel dat van planetoïden is gemaakt. Noem het gerust keienyoghurt. Verder was het een goede week voor Elon Musk: hij lanceerde een zelfrijdende taxi en ving ook nog eens een raket met open armen op. Daarnaast hebben we het ook over hoe het klimaat vogels letterlijk een ander liedje laat zingen en hoe het onderscheid tussen echt en AI steeds vager wordt. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wetenschappers hebben een brein geanalyseerd en in een computer gestimuleerd, en dat is een grote doorbraak, ook al gaat het maar om het brein van een fruitvlieg. Verder hebben we het erover dat je wel eens kletsen zou kunnen krijgen als je met een VR bril rondloopt, hoe de Mount Everest nog altijd groeit en hoe kerncentrales en AI een heel nauwe band hebben See omnystudio.com/listener for privacy information.

We hebben het nieuwe AI-speeltje van Google uitgetest: Notebook LM en we werden omvergeblazen. Geef Notebook LM enkele documenten en het maakt er een samenvatting van, een verhandeling en zelfs een podcast. Voorts kijken we door de nieuwe wonderbril van Mark Zuckerberg, leren we dat Saharazand best vruchtbaar kan zijn in zee en leren we dat atoombommen ons kunnen redden van planetoïden die te dichtbij komen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er komt een versie van Instagram speciaal voor jongeren waarbij ouders makkelijker toezicht kunnen houden en gevoelige inhoud niet wordt getoond. Instagram hadden jongeren niet in het steentijdperk, natuurlijk maar puberen deden ze wel: ook daar hebben we het over. Onze gast Karsten Lemmens testte voor ons een opvouwbare smartphone uit, maar beginnen doen we met de aarde die vroeger een ring had, net als Saturnus. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe zorg je ervoor dat online games je niet te veel geld kosten? Verder hebben we het over de ontdekking dat hoesten niet hetzelfde is als niezen (en hoe die kennis ons helpt), over waar het vaak regent in ons land en hoe chatbots kunnen helpen om desinformatie te bestrijden. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het krioelt van de chatbots op het internet en daardoor zul je straks moeten bewijzen dat je een echte mens bent. Een aantal onderzoekers hebben daar alvast een systeem voor bedacht. Verder hebben we het over iPhones met artificiële intelligentie, een nieuw antibioticum met dank aan de gorilla's en over de jacht op goud en wat botsende aardplaten daarmee te maken hebben.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bits & Atomen is er weer na een mooie zomervakantie. Kinderen zijn terug naar school, maar leren ze daar nog wel iets als ze voortdurend worden afgeleid door hun smartphone? Wij hebben wat tips over hoe je de schermtijd van je kinderen (en van jezelf) in de gaten houdt. Verder hebben we het over hoe maïs met bonen kan praten, over hoe techbedrijven steeds vaker botsen met politici en rechters, en we luisteren ook naar het waauw-signaal van aliens. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De muziekindustrie trekt ten strijde, en wel tegen artificiële intelligentie. Want muziekmodellen als Suno bedreigen het werk van muzikanten. Kunnen zij die strijd ook winnen? Verder hebben we het over de hoge noten in Mozarts 'Koningin van de nacht', over de sterke en zwakke punten van zelfrijdende auto's en over mannen met een klein pietje. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Amerika gaan stemmen op om op de startpagina van sociale media een gezondheidswaarschuwing te zetten. Zoals op sigarettenpakjes. Daarnaast hebben we het over de rommel op internet. Er staat al veel rotzooi op het net en door AI komt er nog een hoop AI-gegenereerde rommel bij. Waarom scoort die zo hoog in Google? En hoe geraken we er weer vanaf? Verder hebben we het over een biorobot in de strijd tegen kanker en over houten satellieten. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Afwassen kan een robot nog altijd niet, maar hout kappen in het bos en op een vrachtwagen laden, lukt wel al. En dat is, jawel, dankzij AI. Komt de doorbraak van robotica nu echt dichtbij? Verder hebben we het over de AI-plannen van Apple, over de chips van Nvidia en over virussen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kunnen we de gedachten van een AI-chatbot lezen? Ja. Althans, onderzoekers hebben aangetoond dat zij kunnen lezen wat er in het brein van zo'n chatbot gebeurt. Kan dat ons helpen om het veiliger te maken? Voorts hebben het over een robotduim, over Facebook dat ook volop inzet op AI, en over hoe ook mieren een opkikker krijgen van koffie. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe krachtig de teksten die AI produceert ook zijn: geregeld staan er zware fouten in. Hallucinaties noemen we dat en ook Google heeft er last van. Verder hebben over spinnen die ons inspireren om nieuwe en betere microfoons te maken, over hoe vaak de moderne mens en de Neanderthalers met mekaar de lakens hebben gedeeld en over de nieuwe AI-functie van Windows die veel kritiek krijgt. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vroeger moesten koffies altijd heet zijn, maar vandaag zijn ice coffees ook in trek. Het proces om zo'n cold brew te maken duurt echter lang. Maar daar heeft de wetenschap nu iets op gevonden. Verder vertellen we hoe je een heleboel stripverhalen online kan lezen voor weinig geld, over hoe generaals beter worden verzorgd in het veldhospitaal dan soldaten en over hoe zoeken via Google grondig zal veranderen. Bovendien is het allicht de schuld van AI dat we nog geen buitenaardse wezens hebben ontmoet.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kinderen starten later met sociale media. Dat blijkt uit het nieuwe onderzoek van Apenstaartjaren. Hoe is die trendbreuk te verklaren? Verder hebben we het over een nieuwe doorbraak in de interactie tussen mens en computer, over onderwaterhittegolven en over de exacte wetenschap achter noice cancelling koptelefoons. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Al een kleine eeuw lang, sinds Alexander Fleming de penicilline ontdekte, slikt de mens antibiotica alsof het een lieve lust is. Maar door dat verkeerde gebruik zijn veel bacteriën resistent geworden. Komt er nu een nieuw antibioticum aan? Verder hebben we het over de scheetknop op Android, over problemen met encryptie en over ijsmeren op Antarctica die komen en gaan. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In De Mol op Play 4 waren onlangs deepfake stemmen te horen. Mét regionaal accent, en het klonk indrukwekkend. Maar zo ongevaarlijk zijn die AI-stemmen natuurlijk niet. Verder hebben we het over groenten kweken op Mars, over Large Language Models die steeds kleiner worden en over Barbiepoppen die toch niet eeuwig jong blijven. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is een bepaalde algensoort die stikstof uit de lucht kunnen omzetten in energie. Dat klinkt technisch, maar het is een bijzondere ontdekking omdat ze nog maar drie keer eerder in de evolutie is waargenomen. Wat kunnen we met die kennis doen? Verder hebben we het over de nieuwe app Airchat, over de mogelijke verkoop van Tiktok in de VS en over onze zenuwbanen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het lijkt wel alsof AI elke dag iets meer kan: de beste schaker verslaan, de beste boekbesprekingen maken en zelf vrolijke stand-upcomedy brengen. We maken de balans op: hoe ver staat AI intussen en is het beter dan de mens zelf? Voorts leren we u een nieuw universum kennen: fediverse – misschien wel het juiste antwoord op online desinformatie en haat. Ook hebben we het over vegan leer dat door bacteriën gekleurd wordt en over ruimtepuin dat we per ongeluk op Mars hebben afgestuurd See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het warm water uitvinden, dat is moeilijk. Maar onderzoekers zijn er wél in geslaagd om een betere manier te vinden om water te koken. Verder hebben we het over een hond die écht begrijpt wat je zegt, over de succesvolle beursgang van Reddit en over hoe Apple weer wat processen aan zijn been heeft door het monopolie dat ze zichzelf toekennen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Britse prinses Kate Middleton kreeg de voorbije week een storm van kritiek over zich heen omdat ze een foto, waarop ze met haar kinderen stond, zelf had bewerkt. Kunnen we in deze tijden nog zeker weten of een foto echt is? Verder hebben we het over een nieuwe boodschap voor aliens die Nasa de ruimte instuurt, over de uitvinder van Bitcoin, en over de invloed van Mars op onze zeeën. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Aan alle aardrijkskundeleerkrachten: het antropoceen bestaat niet. We zitten gewoon nog in het holoceen. Hoe zijn onderzoekers uitgekomen op die conclusie? Verder hebben we het over hoeveel wetenschappelijk onderzoek verloren lijkt te gaan, over de mogelijke Tiktokban in de VS en over de impact die de Digital Markets Act nu al heeft.See omnystudio.com/listener for privacy information.