Podcasts about eoghain

Bhí an bua ag Tír Eoghain ar Dhún na nGall ag an deireadh seachtaine sa pheil Ghaelach.

Ag ple cluichí an deireadh seachtaine seo.

Tá John ag labhairt faoin lá mór a bheas ag CLG Naomh Muire ar an Domhnach agus foirne ban Dhún na nGall agus Tír Eoghain le dul chun páirce ar na Méilte.

Mír faoi chluiche ceannais sinsear na bhfear Chuige Uladh a bhí ar siúl tráthnóna Dé Sathairn le píosa tráchtaireachta ar an chluiche le Damien Ó Dónaill agus caint le Máire Ní Chochláinn, Uachtarán Bhord Na Contae, CLG Dhún na nGall agus le Mark Harte, iar imreoir contae le Tír Eoghain.

Conor Ó Gallachóir ag caint le Danny i ndiaidh Cluiche Ceannais Faoi 20 Uladh aréir nuair a fuair Tír Eoghain lámh in uachtar ar Dhún na nGall.

Beidh cluiche mór ar siúl anocht ar an Abhainn Bheag i nDoire nuair a thabharfas peileadóirí Faoi 20 Dhún na nGall aghaidh ar Thír Eoghain i gCluiche Ceannais Uladh.

Inniu an naoú lá déag de mhí Aibreáin. Is mise Niall Ó Siadhail.Tá sé ráite ag Uachtarán na Rúise Vladimir Putin inniu go mbeidh sos cogaidh ann go dtí deireadh Dhomhnach na Cásca, agus go bhfuil sé ag súil go ndéanfaidh an Úcráin an rud céanna. Bhí muintir na hÚcráine amhrasach faoin fhógairt, áfach, ós rud é go bhfuil a lán sos cogaidh briste ag na Rúisigh ó bhí 2014 ann. Tá an scéal amuigh go bhfuil na Stáit Aontaithe sásta leithinis na Crimé a ligean don Rúis chun socrú síochána a bhaint amach, rud a sháródh Cairt na Náisiún Aontaithe, agus dúirt Uachtarán Mheiriceá Donald Trump "go mbogfadh na Stáit Aontaithe ar aghaidh" mura dtiocfaí ar shocrú síochána gan mhoill. Níl An Úcráin toilteanach na críocha atá gafa ag an Rúis a thabhairt suas.Sa Ríocht Aontaithe, tá an Chúirt Uachtarach i ndiaidh rialú a fhógairt ina ndeirtear go mbaineann na téarmaí 'bean' agus 'gnéas' le bean bhitheolaíoch agus gnéas bitheolaíoch amháin, rud a fhágann mná trasinscneacha taobh amuigh den sainmhíniú. Chuir feachtasóirí inscne-chriticiúla fáilte roimh an rialú, ach ar an taobh eile tá imní ann nach dtabharfar cosaint cheart don phobal trascinscneach amach anseo. Tagann an fhógairt seo go gairid i ndiaidh céimeanna eile ar gcúl maidir le cearta daoine trasinscneacha sna Stáit Aontaithe agus san Ungáir.Bhain an galfaire Rory McIlroy sprioc mór amach Dé Domhnaigh nuair a bhain sé Comórtas na Máistrí in Augusta, Georgia, sna Stáit Aontaithe. Ciallaíonn sé sin go bhfuil an Chaithréim Mhór bainte amach aige anois: Comórtas na Máistrí, Comórtas Oscailte na Stát Aontaithe, Comórtas Oscailte na Breataine agus Comórtas PGS na Stát Aontaithe. Níor éirigh ach le cúigear eile an éacht seo a dhéanamh roimhe seo, agus ba é Tiger Woods an duine deireanach chun an Chaithréim Mhór a chur i gcrích cúig bliana is fiche ó shin. Chomh maith leis an onóir sin, bhain McIlroy seaicéad glas na Máistrí den chéad uair agus níos mó ná ceithre mhilliún dollar. is as Ard Mhic Neasa i gContae an Dúin é McIlroy, atá ag imirt gailf ó bhí sé ina pháiste óg. *Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.*GLUAISsos cogaidh - trucesocrú síochána - peace settlementbitheolaíoch - biologicalsainmhíniú - definitionan Chaithréim Mhór - the Grand Slaméacht - feat

Bhí deireadh seachtaine gnóthach ann ó thaobh cúrsaí spóirt de agus tá an tráchtaire spóirt as Tír Eoghain, Mark Harte linn le plé a dhéanamh ar chluichí peile an deireadh seachtaine.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.*Inniu an t-ochtú lá de mhí an Mhárta. Is mise Niall Ó Siadhail.Tá sé ráite ag na húdaráis in Sante Fe, New Mexico, go bhfuair an t-aisteoir mór le rá Gene Hackman agus a bhean chéile Betsy Arakawa bás nádúrtha an mhí seo caite. Thángthas ar an bheirt agus iad marbh ina dteach ag deireadh mhí Feabhra, agus i ndiaidh fiosrúcháin is léir go bhfuair Arakawa bás mar gheall ar shiondróm scamhógach hantaivíris, galar neamhchoitianta a scaipeann creimirí, agus gur mhair Hackman beagnach seachtain eile ina diaidh. Bhí Hackman an-tinn le tamall, agus bhí galar croí, galar Alzheimer agus galar duáin air.  BhainHackman clú agus cáil amach sna 1970idí i scannáin ar nós The French Connection agus The Poseidon Adventure. Bhain sé gradam Oscar as a ról in The French Connection agus as ról tacaíochta in Unforgiven in 1992. Suaimhneas síoraí orthu beirt.Thug rí Nigéarach samplaí uisce leis chuig réamhthriail i Londain an tseachtain seo. Bhí an Rí Godwin Bebe Okpabi ag labhairt thar ceann a phobail i nDeilt Abhainn na Nígire maidir le truailliú a rinne an comhlacht ola Shell sa cheantar. Bhí an réamhthriail ar siúl chun scóip na gceisteanna dlíthiúla a shocrú roimh an phríomhthriail, a tharlóidh an bhliain seo chugainn. Dar le Okpabi, tá Shell i ndiaidh na milliúin dollar a chaitheamh ar na dlíodóirí is fearr, in áit an t-airgead sin a chaitheamh ar ghlanadh uiscí agus talamh a phobail. Tá an modh maireachtálatraidisiúnta sa cheantar scriosta, dar leis, agus ta2 leibhéal an-ard ailse sa réigiún, fiú i measc daoine óga. Fógraíodh Dé Céadaoin go gceapfar Coimisinéir Gaeilge agus Coimisinéir Ultaise i dTuaisceart Éireann i mí na Bealtaine. Gealladh na hoifigí nua seo cúig bliana ó shin sa mhargadh New Deal, New Approach, ach níor ceapadh coimisinéir ar bith nuair a tharraing an Páirtí Aontachtach Daonlathach, an DUP, amach as na hinstitiúidí ó thuaidh. Chuir an Chéad-Aire, MichelleO'Neill, agus an LeasChéad-Aire, Emma Little-Pengelly, fáilte roimh an fhógra, agus dúirt Uachtarán nua Chonradh na Gaeilge, Ciarán Mac Giolla Bhéin, gurb é ceapadh an Choimisinéara Gaeilge an “fhoráil is lárnaí san Acht Gaeilge nua”. Is é an ról an bheidh ag an Choimisinéir Teanga ná na caighdeáin teanga a leagan amach do chomhlachtaí poiblí agus iniúchadh a dhéanamh ar ghearáin sa chás go ndéanfadh na comhlachtaí poiblí faillí ina ndualgais teanga.*Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.*GLUAISsiondróm scamhógach hantaivíris - hantavirus pulmonary syndromecreimirí - rodentsréamhthriail - preliminary trialtruailliú - pollutionforáil - clause (legal)faillí - neglect

Ag caint ar na cluichí sraithe a bheas ar siúl an deireadh seachtaine seo.

jQuery(document).ready(function(){ cab.clickify(); }); Original Podcast with clickable words https://tinyurl.com/24cstbau Contact: irishlingos@gmail.com A public inquiry has been launched into the Omagh bombing. Tús curtha le fiosrúchán poiblí faoi bhuamáil na hÓmaí. A public inquiry into the murder of 29 people, including a woman who was expecting twins, in the Omagh bombing in Co. Tyrone in 1998 began this morning. Cuireadh tús ar maidin inniu le fiosrúchán poiblí faoi dhúnmharú 29 duine, bean a bhí ag súil le cúpla ina measc, i mbuamáil na hÓmaí i gCo Thír Eoghain i 1998. 29 people were killed and 220 others injured when a car bomb left by the Real IRA exploded in the centre of Omagh on the evening of Saturday 15 August 1998. Maraíodh an 29 agus gortaíodh 220 duine eile nuair a phléasc buama i ngluaisteán a bhí fághta ag an bhFíor-IRA i lár na hÓmaí tráthnóna Dé Sathairn an 15 Lúnasa 1998. The public inquiry was established to determine whether there was an opportunity to prevent the massacre in advance. Bunaíodh an fiosrúchán poiblí lena fháil amach an raibh deis ann roimh ré an sléacht a chosc. In 2021, a judge at the High Court in Belfast said that it was highly likely that the security services could have prevented the bombing if they had acted properly in advance. In 2021, dúirt breitheamh san Ardchúirt i mBéal Feirste gur róchosúil go bhféadfadh na seirbhísí slándála an bhuamáil a chosc dá ngníomhóidís mar ba cheart roimh ré. Judge Mark Horner said the security services had important information about the activities of the Real IRA on both sides of the border before the attack. Dúirt an Breitheamh Mark Horner go raibh eolas tábhachtach ag na seirbhísí slándála faoi ghníomhaíochtaí an Fhíor-IRA ar dhá thaobh na teorann roimh an ionsaí. It is known that police intelligence in the North received a telephone call eleven days before the massacre from an unknown person claiming that there would be a bombing attack in Omagh on August 15th. Tá a fhios go bhfuair lucht faisnéise na bpóilíní sa Tuaisceart glao teileafóin aon lá dhéag roimh an sléacht ó dhuine anaithnid a mhaígh go mbeadh ionsaí buamála san Ómaigh ar an 15 Lúnasa. That person did not provide any information about when or where exactly the attack would occur. Níor thug an duine sin aon eolas faoi cén t-am ná cén áit go baileach a dtarlódh an t-ionsaí. However, intelligence sources did not forward any information to the local police in Omagh. Níor chuir lucht faisnéise aon eolas ar aghaidh chuig na póilíní áitiúla san Ómaigh, áfach. The public inquiry is taking place at the Sruthla Arts Centre in Omagh and is chaired by former senior civil servant Andrew Turnbull. Is in Ionad Ealaíon na Sruthla san Ómaigh atá an fiosrúchán poiblí ar siúl agus is é an t-iar- státseirbhíseach sinsearach Andrew Turnbull an cathaoirleach. To begin with, the relatives of the deceased are giving a personal account, one by one, of the lives of each of the 29. Mar thús, tá cuntas pearsanta á thabhairt ó inniu ag gaolta na marbh, ina nduine agus ina nduine, ar shaol gach duine den 29. They are also giving an account of how the killing affected them. Tá cuntas á thabhairt acu freisin ar an gcaoi a ndeachaigh an marú i gcion orthu. That part of the investigation is expected to last two weeks. Ceaptar go mairfidh an chuid sin den fhiosrúchán coicís. The people who were injured in the bombing will later give an account of what happened to them that day and since. Na daoine a gortaíodh sa bhuamáil, tabharfaidh siadsan cuntas ina dhiaidh sin ar ar bhain dóibh féin an lá úd agus ó shin. Emergency workers who went to the scene of the horror will later tell their own story again. Oibrithe éigeandála a chuaigh chuig láthair an uafáis, inseoidh siad a scéal féin ina dhiaidh sin arís. All statements are being livestreamed online. Tá na ráitis ar fad á mbeoshruthú ar líne. It is currently estimated that evidence will not be presented to the inquiry until early s...

Ag cur síos ar tús ar an dóigh a bhfuil rudaí in Inis Eoghain mar gheall ar Stoirm Éowyn agus comhrá faoi chluiche ceannais soisear clubanna na hÉireann atá le himirt Dé Sathairn idir Naomh Pádraig Uisce Chaoin agus An Cheathrú Rua.

Tá fiosrúchán poiblí de chuid an Choimisún Achomhairc Pleanála ag leanstan ar aghaidh ar an Ómaigh inniu don 3ú lá as a chéile, mar gheall ar mhinach óir ar Shliabh Speirín i gContae Thír Eoghain.

Darren Ó Dubhgáin as an Ardaí Bheag i nGort a'Choirce agus Rebecca Ní Dhonaille as an Mháigh i dTír Eoghain i Rio de Janeiro ag déanamh cur síos ar an aistear atá déanta acu go dtí seo.

Cuirfear tús le fiosrúcháin poiblí de chuid an choimisiún athchomhairc pleanála ar an Ómaigh inniu faoin mianach óir ar shliabh Speirín i gContae Thír Eoghain.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an t-ochtú lá is fiche de mhí na Nollag. Is mise Niall Ó Siadhail. Cailleadh tríocha a hocht duine Lá Nollag nuair a thuirling eitleán ón Asarbaiseáin de thuairt sa Chasacstáin. Bhí beagnach seachtó duine ar bord an eitleáin, a d'fhág Baku, príomhchathair na hAsarbaiseáine, go luath maidin Dé Céadaoin. Bhí an t-eitleán ag iarraidh tuirlingt in Grozny sa tSeisnia nuair a mhothaigh na paisinéirí trí phléasc agus cuireadh an t-eitleán ar atreo trasna Mhuir Chaisp go cósta thiar na Casacstáine, 450 ciliméadar soir. Tuairiscíodh sa Rúis gur bhuail ealta éan an t-eitleán ach cuireadh an locht ar an Rúis féin ina dhiaidh sin, agus saineolaithe ag rá gurbh iad diúracáin aerchosanta a bhuail an t-eitleán. Tá aerlínte náisiúnta na hAsarbaiseáine agus na Casacstáine i ndiaidh cosc a chur ar eitiltí áirithe go dtí an Rúis. Tá an tsaoráid sláinte dheireanach i dtuaisceart Gaza as seirbhís, de réir na hEagraíochta Domhanda Sláinte. Tá ranna tábhachtacha san ospidéal scriosta agus faoi thine i ndiaidh ionsaithe a rinne arm Iosrael, a deir gur “daingean na sceimhlitheoirí” atá san ospidéal. Tá 25 othar atá go dona tinn fós san fhoirgneamh, ach bogadh iad siúd nach bhfuil ach measartha tinn amach go láthair eile atá scriosta, otharlann a tógadh le hairgead ón Indinéis sa bhliain 2016 ach atá ina fothrach anois. Maraíodh cúigear iriseoirí in Gaza Déardaoin agus rinneadh aerionsaithe ar shúiomhanna in Éimin fosta. Tá tíogar Sumatrach darb ainm Dao tagtha go Páirc Dhúlra Fhóite i gContae Chorcaí. Deirtear go bhfuil an tíogar, atá dhá bhliain d'aois, ag socrú isteach go maith agus go gcuirfear le chéile le tíogar baineann darb ainm Jambi é in iarracht an speiceas a chaomhnú. Tá tíogair Shumatracha ar an speiceas is lú de thíogar agus tá siad i mbaol a ndíothaithe ina ngnáthóg nádúrtha mar gheall ar dhífhoraoisiú agus ar phóitseáil. Tá níos lú ná 350 tíogar Sumatrach fágtha anois ach táthar ag súil go mbeidh coileáin ag Dao agus Jambi gan mhoill. Rugadh an tíogar Sumatrach deireanach i bPáirc Dhúlra Fhóite sa bhliain 2019 agus rugadh dhá choileán don tíogar sin i Zú Chester i Sasana ó shin. Go n-éirí go geal le Dao agus Jambi. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS tuairt - crash ealta éan - a flock of birds saoráid sláinte - health facility daingean na sceimhlitheoirí - stronghold of terrorists gnáthóg nádúrtha - natural habitat coileán - cub

Beidh múinteoirí meánscoile sa chontae seo ag dul i mbun agóide inniu ag am lóin lena míshástacht a léiriú faoi na hathruithe atá beartaithe a dhéanamh ar leagan amach agus cur chuige na hArdteiste.

Rachaidh mná na Dúnaibh chun páirce amárach i gcluiche ceannais sóisear club chúige Uladh. Is i gCill Treasa i gcontae Thír Eoghain a imreofar an cluiche in éadan Cumann Pheadar Naofa as Contae an Dúin.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an dara lá de mhí na Samhna. Is mise Niall Ó Siadhail. Cailleadh níos mó ná dhá chéad duine sa Spáinn an tseachtain seo nuair a bhuail tuilte lár, oirthear agus deisceart na tíre, go háirithe sa réigiún València. Tharla na tuilte i ndiaidh fearthainn an-trom ar fad, agus scriosadh feithiclí, droichid agus soilsí sráide le linn na tubaiste. Ní fios cé mhéad duine atá fós ar iarraidh ach is léir gurb iad seo na tuilt e is measa agus is marfaí sa Spáinn i stair na linne seo. Tá tarrthálaithe ag dianchuardach na gceantar a bualadh agus tá an rialtas náisiúnta i ndiaidh cúig mhíle saighdiúir a sheoladh isteach chun cuidiú leis na hiarrachtaí seo. Tá rabhadh aimsire oráiste fós i bhfeidhm in València agus sa Chatalóin. Scríobh Uachtarán na hÉireann Micheál D. Ó hUiginn litir chomhbhróin ar son mhuintir na hÉireann chuig Rí Felipe VI sa Spáinn. Tugadh bata agus bóthar do bhainisteoir Manchester United Erik ten Hag ag tús na seachtaine, i ndiaidh dhá bhliain go leith sa phost. D'éirigh réasúnta maith leis ar dtús, agus dhá chorn buaite aige, ach níor thóg sé United ar ais go barr na sraithe agus ba léir nach raibh úinéirí ná lucht leanúna an chlub sásta leis. Ba é ten Hag an cúigiú bainisteoir buan a bhí ag an chlub ó chuaigh Alex Ferguson ar scor sa bhliain 2013, ach is iad a gcomharsana Manchester City atá chun tosaigh na laethanta seo. Bhí laoch an chlub agus comhthíreach ten Hag Ruud van Nistelrooy i gceannas ar an fhoireann le haghaidh cluiche amháin, ina bhfuair siad an bua ar Leicester City le scór 5-2, ach tá bainisteoir buan nua tagtha isteach anois, Rubén Amorim as an Phortaingéil, a bhain rath amach mar bhainisteoir den chlub Sporting i Liospóin. Tá Oireachtas na Samhna ar siúl i gCill Airne an tseachtain seo, agus Gaeil ó gach cearn den domhan bailithe le chéile chun an teanga agus an cultúr a cheiliúradh. Seoladh an fhéile Dé Céadaoin le hóráidí ó Uachtarán an Oireachtais Pádraig Mag Fhearghusa agus Aire Stáit na Gaeltachta, Spóirt & Corpoideachais, Thomas Byrne TD. Bronnadh duaiseanna Chomórtas Liteartha an Oireachtais agus Gradaim Chumarsáide an Oireachtais ar an lá céanna. I measc imeachtaí eile, bhí seoltaí leabhair, díospóireachtaí, comórtais amhránaíochta agus damhsa, agus seoladh nuachtán clóite nua, An Páipéar, atá ar fáil ar bhonn seachtainiúil ó thús na míosa seo. Beidh Oireachtas na Samhna ag dul ó thuaidh go Béal Feirste an bhliain seo chugainn, den chéad uair ó bhí 1997 ann. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS tarrthálaithe - rescuers rabhadh aimsire oráiste - orange weather warning litir chomhbhróin - letter of condolence comhthíreach - fellow countryman nuachtán clóite - print newspaper ar bhonn seachtainiúil - on a weekly basis

Tá Darren agus Rebecca i bPeru, Meiriceá Theas, san am i láthair agus iad ar shiúl leo ag taisteal.

Tá athbhrandáil iomlán déanta ar Choláiste Chineál Eoghain i mBun Cranncha. Is í Coláiste Eoghain ainm na scoile anois agus tá suaitheantas agus éide scoile úr ag an Scoil.

Mark ag cur síos ar na cluichí peile idir Uladh agus Mumhan agus Laighean agus Connacht leis na rialacha úra a thastáil.

Imreofar cluichí idirchúige anocht i bPáirc a 'Chrócaigh leis na rialacha úra atá beartaithe sa pheil a thástáil agus le plé a dhéanamh ar na hathruithe sin tá Mark Harte agus Connie Ó Dochartaigh.

After 15 years of serving the people of Ennis and the wider population of County Clare, EMC Autos will hang up their tools for the last time later this month. Its owners, husband and wife Eoghain and Michelle McMahon have taken the difficult decision for a number of reasons, chief among them being difficulties achieving work-life balance, increased insurance costs, recruitment issues and intense pressure caused by the NCT backlog. Although Michelle and Eoghain will be sorely missed, its customers can rest assured that another garage will take its place as Glenny Auto Works will open on Monday the 4th of November under the ownership of Eamon Glenny. Clare FM's Seán Lyons has caught up with Michelle McMahon to hear about her and Eoghain's experience of running the business since 2009. Photo (c): Clare FM

Tá sé fógartha ag Aire Infrastrúctúr an Tuaiscirt, John O'Dowd, go bhfuil an chéad chuid de thogra uasghrádaithe bóthair an A5 a cheanglaíonn Contaetha Dhún na nGall agus Mhuineacháin, ceadaithe ag Feidhmeannas Stormont.

Bhí cruinniú ag Bord Contae Thír Eoghain aréir agus tá Malachy O' Rourke ceaptha mar bhainisteoir úr fhoireann shinsir na contae ar feadh tréimhse trí bliana agus tá Colm agus Mark ag tabhairt barúil s'acu faoin scéal seo.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an ceathrú lá is fiche de mhí Lúnasa. Is mise Niall Ó Siadhail. Tá ionchúisitheoirí san Iodáil ag smaointiú ar chúisimh dúnorgana maidir le bás seachtair nuair a chuaigh an t-oll-luamh Bayesian go tóin poill amach ó chósta na Sicile Dé Luain. I measc na marbh tá Mike Lynch, Sasanach de bhunús Éireannach a bhunaigh an comhlacht idirnáisiúnta teicneolaíochta Autonomy. Bhí Lynch ag ceiliúradh go bhfuarthas neamhchiontach é i gcúisimh calaoise sna Stáit Aontaithe. Tháinig a bhean chéile slán ón tubaiste ach cailleadh iníon dá gcuid.  Comhtharlú tragóideach ab ea é nuair a maraíodh a chomhchosantóir sa chás calaoise, Stephen Chamberlain, i dtimpiste bóthair, roinnt uaireanta i ndiaidh don long dul go tóin poill. Tá sé ráite ag póilíní i Sasana nach raibh cúinsí amhrasacha bainte le bás Chamberlain. Bhí comhdháil náisiúnta an Pháirtí Dhaonlathaigh ar siúl i Siceágó an tseachtain seo, agus ghlac Kamala Harris leis an ainmniúchán le dul san iomaíocht i gcoinne Donald Trump i dtoghchán uachtaránachta Mheiriceá ag deireadh na bliana. Cháin sí Trump in óráid Déardaoin inar leag sí amach a fís don uachtaránacht. Tharla seo i ndiaidh seachtain d'óráidí móra tugtha ag leithéidí Joe Biden, Barack Obama, Michelle Obama, Hillary Clinton agus Tim Walz, gobharnóir Minnesota, a bheidh ag seasamh le Harris sa toghchán. Tá ag éirí níos fearr leis an Pháirtí Daonlathach sna pobalbhreitheanna ó shocraigh Biden ar éirí as an bealach a fhágáil do Harris. Tá tús curtha le trialacha an chéad vacsaín riamh in aghaidh ailse scamhóg. Deirtear go dtiocfadh leat an vacsaín nua a bheith “ceannródaíoch” sa troid i gcoinne an ghalair, an chúis bháis is mó i measc na gcineálacha ailse. Tá an triail ar siúl sa Ríocht Aontaithe, sna Stáit Aontaithe, sa Ghearmáin, san Ungáir, sa Pholainn, sa Spáinn agus sa Tuirc agus táthar ag súil go mbeidh freagairt imdhíonachta níos fearr ag othair gan dochar ar bith a dhéanamh, rud a tharlaíonn le leithéidí ceimiteiripe. Ba é Janusz Racz as Londain an chéad duine chun an vacsaín a fháil, agus é ag rá go bhfuil sé ag súil le Maratón Londan a rith nuair a bheidh biseach air. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS cúisimh dúnorgana - manslaughter charges oll-luamh - superyacht calaois - fraud cúinsí amhrasacha - suspicious circumstances ailse scamhóg - lung cancer freagairt imdhíonachta - immunity response

Mark ag Plé Daniel Wiffin sa rása snáimhe saorstíle 800 méadar agus Máire ag déanamh cur síos ar an t-aitmaisféar thall agus na himmeachtaí a bheas sí féin agus a teaghlach ag freastal orthu.

Ag labhairt ar na cluichí a bhéas ann ag an deireadh seachtaine Gaillimh v Mhuineachán, Tír Eoghain v Ros Comain, Maigh Eo v Dhoire agus an Lú v Corcaigh.

Cuirfear tús le Féile Ghaeltacht Thír Eoghain i gCabhán an Chaorthainn seachtain ón Luain. Seo'd an 13ú uair a bheas an fhéile á reáchtáil.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an cúigiú lá déag de mhí an Mheithimh. Is mise Niall Ó Siadhail. In Éirinn, thángthas ar thorthaí na dtoghchán áitiúil agus Eorpach an deireadh seachtaine seo caite. Choinnigh na páirtithe móra Fianna Fáil agus Fine Gael a líon vótaí agus d'éirigh go maith le roinnt mhaith iarrthóirí neamhspleácha ach theip ar Shinn Féin a líon vótaí a mhéadú. Teip mhór a bhí ann do pháirtí a raibh tacaíocht mhór acu cúpla bliain ó shin. Bhí toghchán iontach ag páirtithe i bhfad amach ar an eite dheas sa Ghearmáin agus sa Fhrainc, agus d'fhógair Uachtarán an Fraince Emmanuel Macron toghchán tobann parlaiminte ina thír féin. Sna tíortha Nordacha, áfach, d'éirigh go maith leis na páirtithe ar an eite chlé ach, ar an mhórgóir, is iad an grúpa den eite dheas EPP a bhfuil an líon is mó suíochán acu i bParlaimint na hEorpa. Bhí Craobhchomórtais Lúthchleasaíochta na hEorpa ar siúl sa Róimh an tseachtain seo caite, agus ba é an comórtas ba rathúla riamh ag foireann Éireann agus ceithre bhonn á dtabhairt abhaile acu. D'éirigh le Ciara Mageean, ar as Port an Pheire i gContae an Dúin í, aisling a fhíorú nuair a ghlac sí an bonn óir sa rás 1500m, agus thug Rhasidat Adeleke ó Thamhlacht i mBaile Átha Cliath léiriú intinne do na Cluichí Oilimpeacha níos moille i mbliana nuair a bhain sise an bonn airgid sa rás 400m. Bhí Adeleke agus Sharlene Mawdsley páirteach sa dá bhonn eile a fuair Éire: bonn airgid i rás sealaíochta 400m na mban agus bonn óir i sa rás sealaíochta 400m measctha. Roimhe seo, ba í Sonia O'Sullivan an lúthchleasaí amháin a bhuaigh bonn óir ag an chomórtas seo. Cuireadh tús le craobhchomórtas na hEorpa eile inné agus foireann sacair na hAlban ag imirt in aghaidh na n-óstach, foireann na Gearmáine in München. Ar an drochuair, chaill na hAlbanaigh 5-1. Tá cruinniú mullaigh síochána ar siúl san Eilvéis faoi láthair, agus ceannairí na dtíortha G7 ag freastal ar chainteanna in ionad saoire ar bharr sléibhe gar do Lucerne. D'aontaigh siad pacáiste cabhrach $50m a thabhairt don Úcráin agus fógraíodh comhaontú slándála déthaobhach idir an Úcráin agus na Stáit Aontaithe go ceann deich mbliana. Tá níos mó ná 100 ceannairí i láthair an deireadh seachtaine seo, an Taoiseach Simon Harris ina measc, ach níl aon ionadaí ann ón Rúis ná ón tSín. D'eisigh Uachtarán na Rúise, Vladimir Putin, liosta éileamh maidir le coinníollacha chun deireadh a chur leis an chogadh, ach dhiúltaigh Uachtarán na hÚcráine Volodymyr Zelenskyy na héilimh go neamhbhalbh, agus dúirt Seansailéir na Gearmáine, Olof Scholz, nach raibh siad dáiríre.  * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS toghchán tobann parlaiminte - snap parliament election ar an mhórgóir - overall rás sealaíochta - relay race léiriú intinne - a statement of intent cruinniú mullaigh síochána - peace summit comhaontú slándála déthaobhach - bilateral security agreement

Tá Fergal ag cur síos ar na cluichí móra a bhéas ar siúil an deireadh seachtaine seo. Clár v Dún na nGall, Tír Eoghain v Corcaigh, Cabhán v Ros Comáin, Doire v Íar Mhí, Ard Mhacha v Gaillimh, Muineachán v An Mhí agus BÁC v Maigh Eo. Ag labhairt fosta ar athraithe ar rialacha peile atá molta ag an ghrúpa oibre atá faoi chúram Jim Gavin.

Ag caint ar a shaothair úr, ceirnín dar teideal Ciorcal Rónáin i gcuimhne ar Rónán Mac Aodha Bhuí, comhrá le Seoirse chomh maith le ceol beo agus éisteacht le píosaí ón cheirnín.

Ag caint le Michelle faoin chluiche mór a bheas ar siúl tráthnóna amárach idir Dún na nGall agus Tír Eoghain.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an séú lá de mhí Aibreáin. Is mise Niall Ó Siadhail. Beidh Simon Harris ina Thaoiseach Dé Máirt nuair a fhillfidh Teachtaí Dála ar an Dáil i ndiaidh shos na Cásca. Ós rud é nach raibh aon iarrthóir eile do cheannaireacht Fhine Gael tar éis do Leo Varadkar éirí as an ról, tá Harris ina cheannaire gan toghchán ach beidh vóta de dhíth sa Dáil chun é a dheimhniú mar Thaoiseach, an Taoiseach is óige i stair an stáit ag seacht mbliana is tríocha d'aois. Baineadh croitheadh as lucht polaitíochta an Tuaiscirt seachtain ó shin nuair a gabhadh Jeffrey Donaldson, ceannaire an Pháirtí Aontachtaigh Daonlathaigh, ar chúiseanna mí-úsáide stairiúla, ach roghnaíodh Gavin Robinson mar cheannaire sealadach an pháirtí agus táthar ag súil nach mbeidh aon drochéifeacht ar Thionól Chnoc an Anfa. Tá beagnach 40 ball den Pháirtí Daonlathach i Meiriceá, Nancy Pelosi ina measc, i ndiaidh impí ar Uachtarán na Stát Aontaithe, Joe Biden, agus ar an Rúnaí Stáit, Anthony Blinken, stop a chur le díolacháin arm d'Iosrael. D'éiligh Biden féin sos cogaidh Déardaoin tar éis d'fhórsaí Iosraelacha seachtar oibrithe cabhracha a mharú. Tá súil ag an charthanacht World Central Kitchen go dtarlóidh fiosrúchán neamhspleách. Ghlac Iosrael freagracht as an eachtra, agus dúirt an Príomh-Aire nár tharla sé d'aon ghnó, ach níor gabhadh aon phardún faoi. Tá imní ann sa Mheánoirthear maidir le freagairt na hIaráine ar mharú seachtar oifigeach den Gharda Réabhlóideach i nDamaisc na Siria fosta. Cuirfear tús le Craobhchomórtas Sinsir na hÉireann sa Pheil an deireadh seachtaine seo agus foireann Londan ag imirt in aghaidh Chontae na Gaillimhe in Ruislip inniu. Beidh Maigh Eo ag imirt i Nua Eabhrac amárach agus roinnt cluichí ar siúl ar fud na hÉireann. Fuair Doire an lámh in uachtar ar Bhaile Átha Cliath an tseachtain seo caite i gcluiche ceannais na Sraithe Náisiúnta agus measann anailísithe gurb iad an dá fhoireann sin chomh maith le Ciarraí a bheidh ag dul in iomaíocht don duais is mó, Corn Mhig Uidhir, ag deireadh an chomórtais i mí Iúil. Cuirfear tús le Craobhchomórtas Sinsir na hÉireann san Iománaíocht an mhí seo fosta ach ar dtús tá cluiche ceannais na Sraithe Náisiúnta idir an Clár agus Cill Cheannaigh ar siúl i nDurlas Éile anocht. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS cúiseanna mí-úsáide stairiúla - historical abuse charges Tionól Chnoc an Anfa - the Stormont Assembly díolacháin arm - arms sales fiosrúchán neamhspleách - independent investigation anailísithe - pundits ag dul in iomaíocht - competing

Tá grúpa úr feachtasaíochta bunaithe ar an Chabrach i gContae Thír Eoghain áit an bhfuil an pobal thar a bheith míshásta faoi bholadh bréan láidir a deir siad atá ag teacht ó mhonarcha beacán nó muisiriún sa cheantar agus atá ag cur isteach ar an phobal.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an seachtú lá is fiche de mhí Eanáir. Is mise Niall Ó Siadhail. Dé hAoine, d'fhógair an Chúirt Bhreithiúnais Idirnáisiúnta go gcaithfidh Iosrael cinntiú nach bhfuil cinedhíothú ar siúl i Stráice Gaza. De réir an rialaithe, a tugadh sa Háig inné, tá ar Iosrael a dhícheall a dhéanamh gan cinedhíothú a ligean, agus gan fianaise gur tharla cinedhíothú a scriosadh. Cé nár iarradh sos cogaidh orthu sa bhreithiúnas idirlinne seo, ciallaíonn na téarmaí a úsáideach go gceaptar go bhfuil sé inchreidte go bhfuil cinedhíothú tar éis tarlú, rud a shéanann na hIosraelaigh go láidir. Chuir ionadaithe ón Afraic Theas, a thug an cás os comhair na Cúirte, fáilte roimh an bhreithiúnas, ach cháin airí ó Iosrael cinneadh agus údarás na Cúirte. Cumadh an Coinbhinsiún um Chinedhíothú sa bhliain 1948, de dheasca na n-ionsaithe uafásacha a rinneadh ar Ghiúdaigh agus ar ghrúpaí eile le linn an Dara Cogadh Domhanda. I gcúirt eile i Nua Eabhrac Dé hAoine, bronnadh $83.3m ar E Jean Carroll ina cás clúmhillte i gcoinne Donald Trump. Tá sí le fáil $18.3m mar chúiteamh as damáistí, chomh maith le $65m mar chúiteamh pionósach. Níor ghlac Trump leis an bhreithiúnas, agus mhaígh sé go raibh feachtas géarleanúna ar siúl. Scríobh Carroll alt don iris New York cúig bliana ó shin inar nocht sí gur éignigh Trump í sa bhliain 1996, agus ghlac giúiré agus breitheamh leis go raibh na líomhaintí seo fíor. Níor chuir sin as do Trump, áfach, agus lean sé ar aghaidh ag clúmhilleadh Carroll go minic. Tá an banna ceoil conspóideach Kneecap i ndiaidh gradam an lucht féachana a bhaint ag an fhéile scannán Sundance in Utah. Ba é an chéad scannán Gaeilge a léiríodh ag Sundance, agus rinneadh comparáid leis an scannán Trainspotting i léirmheas amháin i Meiriceá. Cheannaigh Sony Picture Classics na cearta chun an scannán a dháileadh i Meiriceá Thuaidh, Meiriceá Theas, an Eoraip agus sa Mheánoirthear. Tá an banna conspóideach as na tagairtí a dhéanann siad do dhrugaí agus do chúrsaí polaitíochta i dTuaisceart Éirinn, ach ag an am chéanna tá sé áitithe acu nach bhfuil aon teachtaireacht sheicteach ina gcuid ceoil. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS breithiúnas idirlinne - interim judgement inchreidte - plausible cás clúmhillte - defamation case feachtas géarleanúna - witch hunt gradam an lucht féachana - the audience award teachtaireacht sheicteach - sectarian message

g cur síos ar na cluichí sraithe sa pheile gaelach a bheas ar siúl an deireadh seachtaine seo.

Cailleadh an imreoir óg CLG Chill Dreasa i dTír Eoghain, sé sin Matty McGuigan. Ní raibh sé ach cheithre bliana is fiche d'aois. Labhraíonn Mark faoi seo.

Tá sé beartaithe club dornálaíochta a chur ar bun arís in Anagaire. Labhraíonn Michelle le Charles Charlie faoin chlub dornálaíochta a bhí in Anagaire roimhe seo.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an t-ochtú lá déag de mhí na Samhna. Is mise Niall Ó Siadhail. Tharla comhdháil i nGána an tseachtain seo inar tháinig comhaltaí le chéile ón Aontas Afracach agus Cómhargadh Mhuir Chairib, 75 tír san iomlán. Tá sé ar intinn acu seasamh gualainn ar ghualainn chun áitiú ar thíortha Eorpacha cúiteamh a dhíol as coireanna stairiúla, lena n-áirítear an trádáil thrasatlantach sclábhaíochta. Foilseofar Forógra Accra, ina leagfar amach conas a rachaidh an feachtas chun cinn. Ceaptar go mbeidh ráiteas cuimsitheach chun leithscéal a ghabháil le muintir de bhunús Afracach i measc na n-iarratas. Rinne Rí Séarlas III den Ríocht Aontaithe tagairt don stair agus é ar cuairt sa Chéinia le déanaí ach ní dhearna sé leithscéal foirmiúil. Tá eagraíochtaí eile amhail Ollscoil Ghlaschú agus Eaglais Shasana i ndiaidh gealladh go dtabharfaidh siad na milliúin punt chun cúiteamh a dhéanamh i leith coireanna a rinneadh san am atá thart. In Éirinn, tugadh príosún saoil don fhear a dhúnmharaigh an múinteoir bunscoile Ashling Murphy i mí Eanáir 2022. Bhí an bhean óg, a bhí 23 bliana d'aois ag an am, amuigh ag rith in aice le canáil um thráthnóna nuair a rinneadh ionsaí uirthi. Shéan an cosantóir go ndearna sé an choir, in ainneoin go raibh scéalta eile inste aige cheana. Léigh páirtí agus muintir Ashling ráitis tionchair íospartaigh ag an Phríomh-Chúirt Choiriúil Dé hAoine, inar chuir siad in iúl an croíbhriseadh atá orthu ar fad. Meastar go bhfuil foréigean in aghaidh ban ina ghéarchéim anois, agus ocht mbean déag eile maraithe ó fuair Ashling bás. Fógraíodh inné go mbainfear 10 bpointe den chlub sacair Everton mar gheall ar sháruithe ar rialacha a bhaineann le cothromaíocht airgeadais i bpríomhshraith an spóirt i Sasana. Faoi rialacha na sraithe sin, níl cead ag club ar bith níos mó ná £105m a chailleadh sa bhliain, ach tugadh le fios gur chaill an club, atá lonnaithe i Learpholl, beagnach £400m le linn trí bliana. Is é seo an pionós is airde a gearradh ar chlub sa tsraith, ach thiocfadh leis an scéal dul in olcas dóibh mar tá clubanna eile ag bagairt cás dlí a thabhairt ina n-éadan, ós rud é gur cuireadh síos i sraith níos ísle iadsan sa tréimhse chéanna, agus Everton ag fanacht sa phríomhshraith. Cuireadh níos mó ná céad sárú ar na rialacha i leith Manchester City ach níl fíorasc tugtha go fóill.  * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS coireanna stairiúla - historic crimes an trádáil thrasatlantach sclábhaíochta - the transatlantic slave trade príosún saoil - life sentence foréigean in aghaidh ban - violence against women cothromaíocht airgeadais - financial fair play príomhshraith - premier league

Labhrann Albert faoin taisme tragóideach a tharla luath maidin inniu in Inis Eoghain áit ar maraíodh beirt dhéagóir agus déagóir eile gortaithe.

Meánscoil as Tír Eoghain linn ag comhrá agus ag ceol .

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an séú lá déag de mhí Mheán Fómhair. Is mise Niall Ó Siadhail. Tharla dhá thubaiste nádúrtha uafásacha i dtuaisceart na hAfraice an tseachtain seo caite. Tharla crith talún ar mhéid 6.9, ar a dtugtar 'foréigneach' ar scála déine Mercalli, i Maracó, 70 ciliméadar siar ó dheas ó Marrakesh, agus cailleadh 3,000 duine. Ba é an crith talún ba láidre a taifeadadh sa tír ó bhí 1960 ann. Ansin, taifeadadh an cioclón ba mharfaí riamh sa Mheánmhuir, Stoirm Daniel. Bhí tuilte in a lán tíortha sa réigiún ach tharla an tubaiste ba mheasa sa Libia nuair a cailleadh níos mó ná 10,000 duine sa chathair Derna ar chósta thoir na tíre. Tá géarchéim dhaonnúil ar siúl anois, agus an chathair druidte roimh shibhialtaigh ar eagla go scaipfí galar trí uisce éilithe. Tá seirbhísí éigeandála fós ag cuardach daoine a tháinig slán as an tubaiste. Tá Ceannaire Uachtarach na Cóire Thuaidh, Kim Jong-un, ar cuairt sa Rúis. Creidtear gur mhaith leis an Chreimil airm a cheannach don chogadh san Úcráin. Thaistil Kim Jong-un ar thraein speisialta philéardhíonach agus thug ceannairí an dá thír gunnaí dá chéile, mar aon le bronntanais eile, ar cruinniú mullaigh Dé Céadaoin. Dúirt Uachtarán na Rúise Vladimir Putin go gcuideodh an Rúis leis an Chóiré Thuaidh maidir le teicneolaíocht satailíte, rud a sháródh roinnt rún ó Chomhaile Slándála na Náisiún Aontaithe. Meastar go bhfuil 'cultas pearsan' ar siúl sa Chóiré Thuaidh, agus brú ar an phobal ollmheas a léiriú don Cheannaire Uachtarach agus na Ceananairí a tháinig roimhe: a athair, Kim Jong-il, agus a sheanathair, Kim Il-sung. Chuir foireann na hÉireann tús maith le Corn an Domhain sa Rugbaí an deireadh seachtaine seo caite nuair a fuair siad an bua ba mhó riamh ag Éirinn sa chomórtas seo. Scóráil an Rómáin úd go luath sa chéad leath ach d'fhreagair foireann na hÉireann le dhá úd déag; 82 pointe in aghaidh 8 bpointe an scór ag an deireadh. Fuair Johnny Sexton féin 24 phointe sa chluiche, agus anois tá níos mó pointí scóráilte aige ag Corn an Domhain ná aon imreoir Éireannach eile. Tá Sexton 38 mbliana d'aois, agus é ag teacht i dtreo dheireadh a ghairme imeartha, ach táthar ag súil go gcuideoidh sé le hÉirinn éacht a dhéanamh sa chomórtas seo. Tá Éire chun imeacht in aghaidh Tonga anocht, oíche Dé Sathairn. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodcraolta. * GLUAIS scála déine Mercalli - Mercalli intensity scale géarchéim dhaonnúil - humanitarian crisis uisce éilithe - contaminated water ar thraein speisialta philéardhíonach - on a special bulletproof train roinnt rún ó Chomhaile Slándála na Náisiún Aontaithe - a number of UN Security Council resolutions úd - try (rugby)

Bhí Cathaoirleach Cheantar Bardais Inis Eoghain an Comhairleoir Condae Terry Crossan i láthair thar ceann Chomhairle Condae Dhún na nGall ag Aifreann cuimhneacháin aréir dona triúr páiste as Bun Cranacha a maraíodh i mbuama na hÓmaí.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an cúigiú lá déag de mhí Iúil. Is mise Niall Ó Siadhail.   Tá sé maíte ag ginearál de chuid Arm na Rúise gur tugadh bata agus bóthar dó mar gur inis sé an fhírinne do na ceannairí míleata i Moscó. Deir an Maorghinearál Ivan Popov gur thug sé solas ar fhadhbanna lena n-áirítear easpa airtléire agus saighdiúirí a bheith gortaithe nó maraithe in ionsaithe ón Úcráin. Is cosúil gur chuir Popov na teipeanna seo i leith Valery Gerasimov, Ceannaire an Airm, agus Sergei Shoigu, Aire Cosanta na Rúise, gan a n-ainm a úsáid go neamhbhalbh. Bhí an Chreimil ag iarraidh cur in iúl go bhfuil ceannairí ar fad na tíre ina seasamh gualainn ar ghualainn i ndiaidh an mhéid a thit amach leis an eagraíocht Wagner cúpla seachtain ó shin ach is léir go bhfuil siad scoilte ar cheist ráth an chogaidh san Úcráin. Tá ceardchumann na n-aisteoirí in Hollywood i ndiaidh gníomhaíocht thionsclaíoch a mholadh. Ciallaíonn sé sin go mbeidh aisteoirí agus scríbhneoirí ar stailc ag an am chéanna den chéad uair le níos mó ná seasca bliain anuas. Tá sé ráite ag Sag-Aftra, a bhíonn ag plé le haisteoirí i scannáin, ar an teilifís agus ar an raidió, nach raibh AMPTP – comhghuaillíocht léiritheoirí teilifíse agus raidió - toilteanach a thabhairt maidir le ceisteanna atá ríthábhachtach do bhaill Sag-Aftra. Tá aisteoirí mór le rá ar son na stailce: d'impigh leithéidí Meryl Streep agus Jennifer Lawrence ar cheannairí an cheardchumainn gan géilleadh agus glacadh le drochmhargadh. Cuirfear tús le Corn an Domhain i bpeil na mban an tseachtain seo chugainn, agus beidh foireann na hÉireann ag imirt sa chomórtas den chéad uair. Bhí na himreoirí Éireannacha chun cluiche traenála a imirt in aghaidh na Colóime Dé hAoine, ach éiríodh as an chluiche i ndiaidh fiche bomaite mar gheall ar cé chomh garbh a bhí imreoirí na foirne eile. Tá bainistíocht na hÉireann airdeallach ar chorpacmhainn na n-imreoirí, go háirithe mar tá grúpa deacair acu sa chomórtas: an Astráil, Ceanada agus an Nigéir. É sin ráite, táthar ag súil go mbeidh a lán tacaithe ag an fhoireann Éireannach i measc an phobail san Astráil. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS easpa airtléire - lack of artillery go neamhbhalbh - openly, explicitly gníomhaíocht thionsclaíoch - industrial action cothrom na Féinne - a fair deal bomaite - minute corpacmhainn - fitness

Sna 6 Chondae, tá na póilíní ag fiosrú clamhsáin faoi ghrianghraf den Taoiseach Leo Varadkar a lasadh ar thine cnámh i Maigh gCaiseal, in aice Dhún Geanainn i gCondae Thír Eoghain san oíche Dé Sathairn.

Ag cur síos ar a cuntas Instagram Flúirse, ag díriú ar fhrásaí agus focail i nGaeilge, dearbhuithe dearfacha agus stór focail a bhaineann le téamaí éagsúla

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an seachtú lá is fiche de mhí na Bealtaine. Is mise Oisín Mac Conamhna. Thosaigh céim na ngrúpaí i gcraobh peile na hÉireann an deireadh seachtaine seo caite. D'éirigh go han-mhaith leis na foirne Connachtacha. Bhí Maigh Eo i bhfad róláidir do Chiarraí i gCill Áirne, nuair a chuir siad deireadh leis an tsraith cluichí gan chailleadh sa bhaile is faide i stair Chumann Lúthchleas Gael. Níor buaileadh Ciarraí sa chraobh i gCill Áirne le naoi gcluiche is tríocha, ó bhí 1995 ann, go dtí gur chuir Maigh Eo faoi smacht iad an Satharn seo caite. Bhí an lámh in uachtar ag Gaillimh thar Thír Eoghain freisin, agus chríochnaigh Sligeach ar comhscór le Cill Dara. Tá neart cluichí le himirt an deireadh seachtaine seo, agus beidh Ros Comáin ag súil le caighdeán ard neamhbhuailte na bhfoirne Connachtacha a choimeád ar siúl, agus iad ag imirt i gcoinne Bhaile Átha Cliath. I Stáit Aontaithe Mheiriceá, chaith Ron DeSantis, gobharnóir Florida, a hata san áireamh i dtoghchán tosaigh an Pháirtí Phobhlachtánaigh chun iarrthóir uachtaránach a roghnú. Bhí sé ag iarraidh an fógra a dhéanamh beo ar Twitter, le chéile le Elon Musk, acht do rinne fadhbanna móra teicniúla praiseach de. D'éirigh príomhinnealtór Twitter as a phost an lá dá gcionn. Tá leathnú cearta gunna, maoiniú a bhaint de scéimeanna éagsúlachta agus cosc ar leabhair áirithe luaite ag DeSantis mar pholasaithe dá chlár rialtais, rud a rinne laoch de i measc na gcoimeádach agus bithiúnach i measc forásaithe. I Londain an deireadh seachtaine seo, tá an Ghaeltacht Cois Tamaise ar siúl arís. Is é an t-imeacht is mó le Conradh na Gaeilge i Londain i rith na bliana, agus thart ar caoga Gaeilgóirí ag freastal air. Thosaigh an deireadh seachtaine le PopUp Gaeltacht aréir, agus tá dianchúrsaí Gaeilge ar siúl ar trí leibhéil ar an Satharn agus ar an Domhnach. Imeachtaí eile ar siúl ná ceardlann amhránaíocht ar an tsean-nós, agus siúlóid Ghaelach in Westminster. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS céim na ngrúpaí - the group stage an lámh in uachtar - the upper hand toghchán tosaigh - primary election scéimeanna éagsúlachta - diversity schemes dianchúrsaí Gaeilge - intensive courses in Irish amhránaíocht ar an tsean-nós - sean-nós singing

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Dé Máirt, fuair giúire i Nua-Eabhrac go ndearna iar-uachtarán na Stát Aontaithe Donald Trump mí-úsáid ghnéis ar an iriseoir E Jean Carroll seacht mbliana is fiche ó shin. Os rud é gur cás sibhialta a bhí ann, gearradh píonós $5m ar Trump ach ní sheolfar go príosún é. Dúirt Carroll go raibh náire uirthi agus gur chaill sí a post mar gheall ar an éigniú agus gur spreag an feachtas #metoo í chun a scéal a insint. Bhí Trump i láthair ag imeacht de chuid CNN oíche Dé Céadaoin, inar mhaígh sé gurb iad cúrsaí polaitíochta ba chúis leis an triail, agus gur goideadh vótaí sa toghchán uachtaránachta in 2020. In ainneoin na bhfadhbanna dlí atá Trump, meastar go bhfuil a lán leantóirí aige i measc na vótálaithe, agus go bhfuil seans ann go mbainfidh sé an chéad toghchán eile in 2024. Tá eolaithe atá ag obair san Elvéis agus san Artach i ndiaidh teacht ar mhiocróib atá ábalta plaistic a dhíleá ag teocht íseal. Táthar eolach ar neart miocrób a bhriseann plaistic anuas ag teocht os ceann 30 céim cheana féin, ach baineann costas ard agus truailliú leis an chleachtas sin mar gheall ar an teas a bheadh de dhíth. Fuarthas roinnt baictéar agus fungas a dhíleánn plaistic ag 15 chéim celsius. Tá plaistic ar cheann de na truailleáin is coitianta ar domhan, agus deirtear go bhfuil plaistic le fáil sa bhia a itheann muid, san uisce a ólann muid agus mar sin inár gcorp féin. Is cosúil gurb é láithreoir teilifíse agus fear grinn Patrick Kielty rogha na coitiantachta don ról an láithreora ar The Late Late Show, an clár teilifíse is cáiliúla de chuid RTÉ. Tá Ryan Tubridy, a thosaigh ar an seó i 2009, chun éirí as ag deireadh na míosa seo, agus tá daoine mór le rá ar nós Claire Byrne agus Miriam O'Callaghan tar éis rá go poiblí nach nglacfaidh siadsan leis an phost. Cuireadh tús leis an chlár cainte sa bhliain 1962, agus bhí Gay Byrne ina óstach ón am sin go dtí 1999. Chaith Pat Kenny deich mbliana sa ról sular tháinig Tubridy isteach. Is as an Dún ó dhúchas do Kielty, agus maraíodh a athair le linn na dTrioblóidí sna Sé Chontae, agus meastar go mbeadh sé in ann dul i ngleic le topaicí tromchúiseacha chomh maith le hábhair éadroma. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS mí-úsáid ghnéis - sexual abuse éigniú - rape díleá - digest truailleán - pollutant rogha na coitiantachta - front runner topaicí tromchúiseacha - serious topics