Kees de Kort | BNR

De inflatie in Nederland kwam in augustus uit op 2,8 procent, iets lager dan de 2,9 procent in juli. En dat is goed nieuws, zegt macro-econoom Edin Mujagic, al merken veel mensen daar weinig van. ‘Wat je regelmatig koopt, wordt juist duurder. Daarom voelt het niet zo.’ Maar jij kijkt altijd achter de komma: wat zat er achter dat cijfer? Ja, de snelle raming van het CBS zegt doorgaans niet zoveel, maar nu hebben we meer details tot onze beschikking. Wat zorgde voor de lagere inflatie? Meubels werden in augustus minder duur dan in juli, en hetzelfde gold voor internationale vluchten. Maar andere producten trokken de inflatie juist omhoog: kleding was flink duurder en ook motorbrandstoffen stegen. Dat zijn alleen precies de dingen die we vaker kopen dan een bank of een verre reis. En daarom voelt inflatie voor veel mensen hoger dan die 2,8 procent. Wat je regelmatig koopt, wordt duurder, en dat merk je veel meer.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse minister van Financiën, Scott Bessent, haalt in een opiniestuk fel uit naar de Federal Reserve. Volgens macro-econoom Arnoud Boot is het stuk vooral bedoeld om de centrale bank te ondermijnen en past het in een politieke strategie. ‘Dit is niet wat je moet willen, in welk land dan ook.’ Was je verbaasd? Nou, je weet niet wat je leest. En dat wordt niet zozeer veroorzaakt door al die losse dingen die hij zegt, want sommige snijden hout. Maar het geheel is evident bedoeld om de Amerikaanse centrale bank te ondermijnen. Het is een directe aanval op de centrale bank en op de onafhankelijkheid van diezelfde bank. Het is puur ingegeven vanuit politiek populistische redenen. Ik kan hem niet helemaal ongelijk geven, maar dat gaat slechts over stukjes van zijn betoog. Maar zijn betoog als geheel? Dat is wat je absoluut niet moet willen, in welk land dan ook. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandse overheid steunt chemiebedrijf Avantium met een investering van 15 miljoen euro in aandelen, al dan niet als onderdeel van een aandelenemissie van 65 miljoen. En één ding is opvallend, vindt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Namelijk hoe zorgvuldig het allemaal is uitgewerkt door het ministerie van Klimaat en Groene Groei.’ Kun je kort uitleggen hoe die constructie werkt? Avantium maakt bioplastics en biogebaseerde chemicaliën en wordt gezien als belangrijk voor duurzaamheid en de klimaattransitie. Het is een innovatief bedrijf dat, zoals vaak in deze fase, al jaren verlies draait. De vraag is hoe je zo’n bedrijf versterkt. Daarvoor is gekozen voor een claimemissie: bestaande aandeelhouders mogen nieuwe aandelen kopen tegen een lagere prijs. Dat klinkt aantrekkelijk, maar in feite wordt gewoon om nieuw kapitaal gevraagd. Doe je mee, dan blijft je belang gelijk; doe je niet mee, dan verwatert het. Je bent dus bijna gedwongen om deel te nemen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is een traditie: enkele weken voordat het rentecomité van de Fed bij elkaar komt, verschijnt het Beige Book, een kwalitatief rapport over het reilen en zeilen van de Amerikaanse economie. Het is een verslag van de twaalf regionale centrale banken, gebaseerd op gesprekken met onder andere het bedrijfsleven, ondernemers en economen. ‘Maar dat verslag beschrijft nu niet veel goeds’, zegt macro-econoom Edin Mujagic. Als je naar die spiegel van de Amerikaanse economie kijkt, wat zie je dan? Niet veel goeds. De meeste districten melden weinig of geen verandering in de economische activiteit, en vier districten zelfs een lichte daling. Vrij vertaald: de Amerikaanse economie groeit nog wel, maar de vaart is eruit. En dat ligt eigenlijk aan iets waarvan je juist hoopt dat het daar níet aan ligt: de consumptie. Dat is de belangrijkste motor van de Amerikaanse economie. Maar overal klinkt het geluid dat consumenten minder uitgeven dan we de afgelopen jaren gewend waren. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland heeft al heel lang te maken met een woningcrisis. De vraag naar huizen is groter dan het aanbod. Dat is een probleem, en tegelijkertijd een cliché, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Maar dat cliché heb je wel nodig om na te kunnen denken over een mogelijke oplossing, en die heb ik gevonden.’ De vraag is natuurlijk: hoe valt er iets aan te doen? Nou, je kunt óf de vraag gaan verlagen, óf ervoor zorgen dat er meer aanbod komt. En het liefst beide. Alleen, dan kijken we naar de realiteit van de afgelopen jaren. De vraag verlagen is zeer onwaarschijnlijk vanwege onze voorkeuren, namelijk waar en hoe we willen wonen. En het aanbod vergroten lukt simpelweg niet, omdat je tegen allerlei regeltjes aanloopt. En dan heb je ook nog het beleid van de overheid, zoals de startersvrijstelling. Heel nobel streven, maar het werkt prijsopdrijvend. En het maximaliseren van huren werkt ook niet. Het loont simpelweg niet om te bouwen en te verhuren, want als je de huren maximaliseert, maximaliseer je de inkomsten van een investeerder, terwijl de kosten voor bouwen en onderhouden van woningen blijven stijgen. Er is dus heel weinig te doen aan de vraag, en zoals het lijkt nog minder aan het aanbod. Dat maakt de situatie uitzichtloos. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De door de Amerikaanse president Donald Trump ingevoerde importheffingen zijn afgelopen weekend door een federale rechtbank onwettig verklaard. Voorlopig blijven ze nog wel geldig, zodat de Amerikaanse regering in beroep kan gaan. ‘Maar hoe dan ook zorgt dit voor meer onzekerheid, en daar houdt de markt niet van’, zegt macro-econoom Edin Mujagic. Wat gebeurde er dit weekend precies? Een rechtbank oordeelde dat de wet waarop Trump de invoerheffingen baseerde, een wet uit 1977, verkeerd is gebruikt. Met andere woorden: een groot deel van de heffingen is in strijd met de wet. De rechters bepaalden echter dat ze voorlopig mogen blijven bestaan, zodat de regering beroep kan aantekenen. Daarmee is de kans groot dat de zaak uiteindelijk bij het Hooggerechtshof belandt, dat een definitief oordeel moet vellen. Maar intussen leidt dit natuurlijk tot onzekerheid. Stel dat er toch routes zijn om die importheffingen overeind te houden. Hoe kan dat? Als het Hooggerechtshof de heffingen goedkeurt, zijn ze definitief legaal. Gaan de hoogste rechters mee met het eerdere oordeel dat ze onwettig zijn, dan zouden ze in principe van tafel moeten. Maar dat betekent niet dat ze niet opnieuw via een omweg kunnen worden ingevoerd. De rechtbank stelde namelijk dat de president zijn bevoegdheid had overschreden, omdat die eigenlijk bij het parlement ligt. Als het Congres – de Eerste en Tweede Kamer in de VS – er alsnog mee instemt, kunnen de heffingen dus gewoon terugkomen, via een omweg. Wat verwacht jij; is het juridisch haalbaar of niet? Hoe dan ook zorgt dit voor meer onzekerheid, en dat is slecht nieuws voor de markt en de economie. Maar in Washington blijft men overtuigd dat het beleid werkt en geen nadelen heeft. Het geld stroomt binnen bij de regering, de Amerikaanse economie groeit door, de inflatie loopt niet verder op en zelfs de aanvallen op de Fed hebben er niet toe geleid dat de rente veel hoger werd. Dus in Washington redeneert men: het werkt, er zijn geen nare gevolgen. Maar ik wil daar graag een kanttekening bij plaatsen: dit kan een eerste effect zijn. Het uiteindelijke effect weten we niet. Maar waar een wil is, is een weg. Washington zal linksom of rechtsom proberen die heffingen overeind te houden. Nu we het toch over die aanvallen op de Fed hebben; Christine Lagarde had daar ook iets over te zeggen? Ze waarschuwt voor de gevolgen van het ondermijnen van de onafhankelijkheid van de Fed in de VS. En daar heeft ze gelijk in; dat hebben veel economen gezegd, ook ik. Maar eerlijk: als het niet om te huilen was, was het wel om te lachen. Want juist zij is misschien wel de laatste die daar recht van spreken over heeft. Lagarde is een politica pur sang die nu de centrale bank leidt. Sinds haar aantreden gaat het vooral over klimaat, duurzaamheid en allerlei onderwerpen waar de centrale bank zich niet mee zou moeten bezighouden. Onder haar leiding is het opkopen van staatsobligaties verankerd in het beleid. Ze presenteert zich als centrale bankier, maar deelt op sociale media foto's met de voorzitter van de Europese Commissie, hand in hand, elkaar met de voornaam aansprekend. En dat nog wel in het ECB-hoofdkwartier, aan de vooravond van een rentevergadering, om met Brussel te overleggen over het rentebeleid. Deze week zei Lagarde dat ze 'met veel aandacht' naar de Franse rentes en spreads kijkt. Dat kan worden opgevat als een verhulde waarschuwing dat de bank zal ingrijpen als Franse rentes te hoog oplopen. Ze belichaamt dus zélf de aantasting van onafhankelijkheid, en is daarmee de laatste die mag waarschuwen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Stablecoins bieden een alternatief betalingssysteem buiten de centrale banken om en krijgen zo steeds meer politieke lading. Tegelijkertijd roepen ze zorgen op, want voor het financiële systeem kunnen ze grote risico’s meebrengen, vindt macro-econoom Arnoud Boot. Wat zijn stablecoins en waarom zijn ze een probleem? Stablecoins zijn eigenlijk een soort geld-equivalent: er worden beleggingen gedaan in Amerikaans kortlopend staatspapier en daar heb je dan een claim op, feitelijk gewoon een dollarclaim. Dat kan functioneren als geld. Het onderwerp wordt steeds urgenter, niet alleen door technologische ontwikkelingen, maar vooral door politieke. Ze zijn een vorm van zelfverrijking én een middel om centrale banken buitenspel te zetten. Stablecoins suggereren dat er een alternatief geldsysteem is en kunnen ook worden gebruikt om andere landen dwars te zitten. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is een kwestie van tijd voordat opnieuw een Franse regering valt. In Nederland levert dat vooral vertraging op, maar in Frankrijk is de situatie nijpender. ‘Met een begrotingstekort van ruim 5 procent en een hoge staatsschuld dreigt het uitblijven van beleid de financiële problemen alleen maar te verergeren’, zegt macro-econoom Edin Mujagic. Wat voor gevolgen heeft dat? Een Franse minister waarschuwde dat het gewicht van de staatsschuld op de schouders van werkenden en toekomstige generaties economische initiatieven zal dwarsbomen. In combinatie met de demografische neergang staat zelfs het sociaal contract in gevaar. Je zou dat overdreven kunnen samenvatten met één woord: revolutie. Er staat veel op het spel. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Gezien de hoge uitgaven aan defensie en infrastructuur zou het handig zijn als Europeanen veel meer zouden gaan beleggen, en minder sparen. ‘We kijken nu met jaloezie naar de VS, waar Amerikanen wel meer beleggen’, zegt econoom Edin Mujagic. ‘En we kijken ook met een scheef oog naar een heleboel mooie Europese bedrijven die na de start-upfase naar Amerika gaan, omdat daar makkelijker geld op te halen is.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Duitse bondskanselier Friedrich Merz wil dat Duitsers meer gaan beleggen, omdat zij niet langer kunnen vertrouwen op het staatspensioen. Dat zei hij in een toespraak in Nedersaksen. De oproep viel niet bij iedereen goed: vooral vakbonden zijn boos omdat ze de oproep ‘out of touch’ vinden. Macro-econoom Edin Mujagic: ‘De vakbonden zijn zelf degenen die ‘out of touch’ zijn’. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse president Donald Trump heeft Fed-bestuurder Lisa Cook ontslagen. Cook heeft zelf echter aangegeven geen gehoor te geven aan het ontslag. Macro-econoom Edin Mujagic stelt dat de onafhankelijkheid van de centrale bank onder druk staat. ‘Niet alleen het rentebeleid van de Fed, maar ook de internationale rol van de Amerikaanse dollar staat op het spel’, zegt hij. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De jaarlijkse bijeenkomst van centrale bankiers in Jackson Hole bood dit jaar weinig antwoorden op de grote vragen over de toekomst van het financiële stelsel. ‘Er ontbrak de moed om tot nieuwe stabiliteit te komen’, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Het was een teleurstelling.’ Op 29 juni was er een memorial-lezing ter nagedachtenis aan Andrew Crockett, voormalig baas van de Bank for International Settlements, en centrale bankier. Hij hield in 2009 en 2010 twee lezingen over hoe het financieel-monetaire systeem in elkaar zit en wat het bij elkaar houdt. Hij kwam uit op drie elementen: hoe je kijkt naar economische en monetaire verhoudingen in de wereld, de instituties die die relaties in goede banen leiden, zoals de centrale bank, en de machtsverhoudingen. Daarbij gaat het nadrukkelijk om samenwerken: ben je bereid macht te misbruiken, of draag je gezamenlijk verantwoordelijkheid? See omnystudio.com/listener for privacy information.

De financiële markten hebben hun ogen gericht op Jackson Hole, waar de beleidsbepalers van de Amerikaanse centrale bank – de Federal Reserve – bijeenkomen voor hun jaarlijkse top. Hoogtepunt is de toespraak van Fed-baas Jerome Powell, die later op vrijdag een toespraak houdt. ‘Mensen hopen op hints over wat de Fed gaat doen in september en de maanden daarna’, vertelt Macro-econoom Edin Mujagic. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Opnieuw ligt een bestuurder van de Amerikaanse centrale bank (Fed) onder vuur. Deze keer is het Lisa Cook. Volgens macro-econoom Edin Mujagic focussen economen zich te veel op de gevolgen die haar vermeende vertrek kan hebben voor het rentebeleid. Daardoor zien zij iets belangrijks over het hoofd, stelt hij. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Opnieuw ligt een bestuurder van de Amerikaanse centrale bank (Fed) onder vuur. Deze keer is het Lisa Cook. Volgens macro-econoom Edin Mujagic focussen economen zich te veel op de gevolgen die haar vermeende vertrek kan hebben voor het rentebeleid. Daardoor zien zij iets belangrijks over het hoofd, stelt hij. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op de financiële markten ontstaan grote zorgen over de ‘fiscale dominantie’. Het fenomeen waarbij onder druk van de politiek centrale bank de rente kunstmatig verlagen, om zo de schuldlasten van overheden te verlichten. ‘Het voorbeeld dat iedereen kent, is natuurlijk de Federal Reserve, die door Donald Trump onder druk wordt gezet om de rente te verlagen’, verklaart macro-econoom Edin Mujagic. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het beleid van kwantitatieve verruiming dat centrale banken wereldwijd uitvoeren, wordt door verschillende economen bejubeld in een rapport van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Zo heeft het beleid – waarbij centrale banken en masse staatsobligaties opkopen – het gevolg dat de economie sneller groeit en daardoor de staatsschuld weer daalt. Maar het zeer positieve onderzoek kan macro-econoom Edin Mujagic niet bekoren. ‘Je moet niet raar staan op te kijken als enige tijd later het leidt tot hogere inflatie.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat de nieuwe ramingen van het IMF voor dit jaar én volgend jaar aanzienlijk florissanter zijn dan alle andere indicatoren heeft primair te maken met de zuinige ramingen van april, die kort volgde op Donald Trumps beruchte liberation day, waarop de president zijn pittige invoerheffingen presenteerde. In dat licht vallen de heffingen tot nu toe behoorlijk mee, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘De heffingen zijn nog steeds hoger dan de afgelopen jaren, maar ten opzichte van april zijn ze lager.’ En in de tussentijd is de dollar in de eerste zes maanden van dit jaar met zo’n 15 procent in waarde gedaald, waardoor de rest van de wereld in een iets ruimer jasje zit, zegt Mujagic. ‘Als je in opkomende markten zit en je hebt schulden in dollars, hoef je minder geld uit te geven aan rentebetalingen en – aflossingen, en houd je wat meer geld over om te spenderen. Ook dat draagt voor een stukje bij aan de betere verwachtingen van het IMF. En ten slotte gaan landen als Duitsland en Frankrijk veel meer geld uitgeven aan infrastructuur en defensie.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Gelijke kansen? Leuk bedacht, maar de Nederlandse maatschappij is zo ingericht dat allerlei bewuste en onbewuste structuren die gelijke kansen in de weg staan, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Een studie van VoxEU laat zien hoe vermogen over generaties je eigen succes bepaalt.’ VoxEU baseert zich op de correlatie tussen succes van veertigjarigen en de rijkdom van hun ouders. Dat is dus nog vóór de erfenisgolf die die generatie kan verwachten. Boot vallen twee dingen op: die correlatie is gigantisch, van maatschappelijk succes tot inkomen en eigen vermogen en die correlatie is de afgelopen twintig jaar alleen maar versterkt. ‘Dat is zorgwekkend, na jarenlange discussies over het scheppen van kansen voor mensen, ongeacht hun afkomst. Daar moeten we ook in het onderwijssysteem rekening mee houden.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Franse tienjarige rente is aan het stijgen en inmiddels bijna gelijk aan de Italiaanse tienjarige rente. Het verschil is nog maar 14 basispunten, waar dat in 2012 nog 500 basispunten was. Dat lijkt reden voor de regering in Rome om groot feest te vieren, maar de schijn bedriegt volgens econoom Edin Mujagic. ‘Er is geen cent afgelost.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Amerikaanse inflatiecijfer is volgens de verwachtingen van analisten in juli uitgekomen op 2,7 procent op jaarbasis, net als in de vorige maand. Volgens econoom Edin Mujagic is dat om twee redenen goed nieuws: ‘Er is geen sprake van versnelling op jaarbasis, en nog belangrijker voor de beurzen is dat het lager is dan waar de markt mee gerekend had, namelijk 2,8 procent.' Wat maakt zo’n verschil van 0,1 procent nou uit?De markt is al gauw blij, en dat geeft ook al aan hoe fragiel het allemaal is. Want als we gisteren te horen hadden gekregen dat het 2,9 procent was geweest, dan was de stemming op de markten vandaag totaal anders geweest vanwege die 0,1 procent. Het is geneuzel in de marge, maar het vermelden waard omdat de markten er blij mee zijn, en ook een heleboel economen. Neem James Bullard, hij is jarenlang de baas geweest van een van de regionale centrale banken in Amerika en wordt nu genoemd als de nieuwe voorzitter van de Fed. Hij heeft gezegd: ‘Je ziet eigenlijk helemaal niets van de invoerheffingen in het inflatiecijfer.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

De voordracht van EJ Antoni als het nieuwe hoofd van het Bureau of Labor Statistics ondermijnt het vertrouwen in de onafhankelijkheid van de dienst, zegt macro-econoom Edin Mujagić. De Amerikaanse president Donald Trump ziet in Antoni een geschikte opvolger voor Erika McEntarfer die Trump ontsloeg omdat zij volgens hem cijfers gemanipuleerd zou hebben. ‘Het Witte Huis komt er achter dat Antoni’s invloed beperkt gaat zijn.’ Wie is Antoni? Hij is een gepromoveerd econoom en heeft heel veel kritiek op de Amerikaanse statistiekdienst. Dat is niet de reden om iemand af te schrijven, kritiek is heel goed. Ook dat hij niet aan een van de hoog aangeschreven universiteiten in Amerika heeft gestudeerd is geen geldige reden tot kritiek, er zijn genoeg andere universiteiten waar je goede lessen in economie kunt krijgen. Het probleem is niet dat hij onbekend is, maar dat we twijfelen aan zijn onafhankelijkheid. Kennen we hem dan als een Trump-bewonderaar? Ja, als je kijkt naar zijn uitlatingen op social media krijg je sterk de indruk dat hij er alles aan gaat doen om de cijfers te leveren die het Witte Huis wil zien. Zijn invloed zal beperkt zijn, maar zijn benoeming ondermijnt het vertrouwen in de instelling. De cijfers van het bureau zijn erg belangrijk en worden bijvoorbeeld gebruikt door de Fed om het rentebeleid te bepalen. Trump zaagt aan de poten van de dienst. Kan Antoni iets doen aan de cijfers? Zijn invloed, en daar komt Trump nog wel achter, is beperkt. Hij krijgt een persbericht en kan daar niet zomaar in gaan krassen en getallen invullen die hem wél aanstaan. Zo werkt het niet. De komende tijd wordt het interessant om te volgen wat voor veranderingen hij doorvoert. Gaat hij veel mensen ontslaan, gaat hij sleutelen aan de methodiek, nemen veel mensen ontslag omdat ze het niet eens zijn met zijn keuzes? Het kan blijvende en zeer ongewenste gevolgen hebben voor het vertrouwen in het instituut. Kunnen we de cijfers in de toekomst nog wel vertrouwen? Ja, vooralsnog is er geen sprake van Chinese praktijken. Antoni heeft geen invloed op de cijfers zelf. Als we volgende maand een cijfer krijgen waaruit blijkt dat Amerikaanse bedrijven heel weinig nieuwe banen hebben gecreëerd, dan valt dat niet weg te masseren. Hij zal dat gewoon rapporteren.See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘De Nederlander is ongelooflijk behoudzuchtig, buitengewoon avers van risico’s en dus bereid om zijn geld passief bij de bank te zetten, tegen nota bene een hele lage rente’, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘En dat heeft met meerdere factoren te maken.’ Wat maakt de spaarzucht juist nu zo’n urgent probleem? In verkiezingsprogramma’s gaat het erop zichzelf niet over waarom we zoveel geld bij de bank hebben staan. Waar het wél over zou moeten gaan, is hoe we een meer ondernemende samenleving krijgen in een land dat zoveel spaart als Nederland. Er liggen grote uitdagingen om meer zelfredzaam te worden, minder afhankelijk van anderen te zijn en te investeren in moderne technologie om ook minder afhankelijk te worden van de Verenigde Staten. Dat vraagt om risicodragend kapitaal, en om investeringen en beleggingen waar risico’s aan vastzitten. Maar hoe krijgen we, in dat speelveld van een Nederlander die zo behoudend is, diezelfde Nederlander in beweging? Dat moet na de verkiezingen echt een grote vraag worden in de politieke discussie, inclusief wat partijen bereid zijn daaraan te doen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de voordracht van Stephen Miran als opvolger van de eerder opgestapte Adriana Kugler als bestuurslid van de Fed, wordt de Amerikaanse centrale bank door president Donald Trump steeds meer naar zijn eigen hand gezet. ‘Het is hem gelukt’, zegt macro-econoom Arnoud Boot. Wie is deze man? Stephen Miran is eigenlijk een uitstekende econoom. Hij promoveerde aan Harvard University – dezelfde universiteit die zwaar onder vuur ligt van Donald Trump – nota bene bij Martin Feldstein, een van de grootste economen van de vorige eeuw en waarschijnlijk de belangrijkste die nooit de Nobelprijs kreeg. Miran zat al in het Witte Huis, omdat hij voorzitter was van de Council of Economic Advisers. Nu neemt hij tijdelijk plaats in het bestuur van de Federal Reserve, op de stoel van Adriana Kugler, die begin deze maand opstapte. Het is een tijdelijke benoeming. Maakt dat wat uit? Op zichzelf zegt dat weinig. Maar vooraanstaande economen dachten altijd dat het voor Trump erg moeilijk zou zijn om – naast het Hooggerechtshof – ook de Fed naar zijn hand te zetten. Toch lijkt hij daarin te slagen. Dan mag het wel een tijdelijke benoeming zijn, maar Miran heeft zich een vaste rol binnen de Fed weten te verwerven. En zodra de huidige voorzitter Powell vertrekt, kan Trump de hele Federal Reserve naar zijn hand zetten. En dat zal hij ook doen ook. Wat heeft Miran gezegd over de renteverlagingen waar Trump zo op aandringt? Vorig jaar verklaarde Miran dat de geplande renteverlagingen van de Fed niet gepast waren. Ook was hij tegen het stimuleringspakket van voormalig president Joe Biden – ironisch genoeg iets waar Trump in essentie juist vóór zou zijn. Maar deze standpunten, gebaseerd op overtuiging en analyse, worden nu losgelaten. Het enige wat nog telt is hoe je bij Trump een wit voetje kan halen. En dat zie je overal gebeuren – tot in het extreme. We zagen hetzelfde gebeuren bij Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, die terugkwam met misschien wel het minst slechte handelsakkoord. Maar als wij onze rug recht houden, dan maakt Trump geen schijn van kans. Wat had er dan moeten gebeuren? Als de Europese Unie de handen ineen had geslagen met Canada, dan was er een krachtig front gevormd – een front waar ook Zwitserland en andere landen zich bij hadden kunnen aansluiten. Dan wordt er tegengewictht geboden aan iets wat dit gedrag van Trump gewoon is, namelijk fascisme. Dit is een leider die door middel van intimidatie in combinatie met geld alles naar zijn hand kan zetten. Dat is ook deels de reden waarom Trump de hele cryptosector heeft omarmd. Daar wordt gigantisch veel geld gecreëerd, en die sector is bereid zich volledig in te zetten voor Trumps agenda. Voor hem doen tegenstanders er simpelweg niet toe. We zullen bereid moeten zijn om offers te brengen en op te staan. Maar dat lukt alleen als we de handen ineenslaan. Canada en Zwitserland kunnen dat niet alleen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vanaf vandaag gelden er nieuwe Amerikaanse importheffingen voor tientallen landen. Voor Europa komen die neer op 15 procent, maar andere landen worden veel harder geraakt: India krijgt te maken met 50 procent, Zwitserland met 39 procent. ‘Daar hadden ze stiekem op 10 procent gerekend’, zegt FD-redacteur economie Marijn Jongsma. ‘Ze dachten: klein bergland, wij worden vast anders behandeld. Maar vergeet het maar.’ De tariefverhogingen gaan niet alleen in op landenniveau. Trump wil ook per productgroep heffingen invoeren, zoals op staal, aluminium, maar ook chips. ‘Hij heeft gezegd waarschijnlijk 100 procent te gaan heffen op halfgeleiders, tenzij landen flink gaan investeren in de Verenigde Staten. Of tenzij de chips daar al geproduceerd worden.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

De onlineactiviteiten van Ahold Delhaize waren voor het eerst volledig winstgevend, blijkt uit de presentatie van de kwartaalcijfers. Het moederbedrijf van Albert Heijn en webshop bol heeft de afgelopen kwartalen ingezet op de groei van hun online platforms, en dat lijkt windeieren te hebben gelegd. Marijn Jongsma, redacteur macro-economie bij het Financieele Dagblad: ‘Er wordt vooral veel verdiend met advertenties’. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Canada is een van de landen die er niet in geslaagd is om voor 1 augustus een deal te sluiten met president Trump. Daarom heeft Trump besloten om een importheffing van 35 procent op Canadese producten in te voeren. ‘En je zou denken dat dat hard aankomt, maar dat valt mee. De economie is niet stilgevallen’, zegt macro-econoom Edin Mujagic, die momenteel in Canada zit. Hoe hard raken die Amerikaanse heffingen de Canadese economie dan echt? Nou, de Canadese Centrale Bank hield onlangs een rentevergadering en besloot toen om de rente niet te verlagen. Maar als men echt zorgen had gehad over deze heffingen, hadden ze dat wel gedaan. De regering is ook al anticiperend te werk gegaan, bijvoorbeeld door de inkomstenbelasting te verlagen. Canada kan dat makkelijk doen, want de staatsschuld ligt onder de 50 procent van de economie, dus er is ruimte. Daar komt bij dat die heffing van 35 procent niet geldt voor producten die onder het handelsakkoord tussen Mexico, Canada en de VS vallen. En dat is juist het overgrote deel van wat Canada naar de VS exporteert. Dus die 35 procent lijkt veel meer dan het in werkelijkheid is. De economie is nu dus redelijk beschermd. See omnystudio.com/listener for privacy information.

We worden continu afgeleid door de vele ontwikkelingen. Er is chaos op allerlei gebieden, ook bewust gecreëerd door bijvoorbeeld de Verenigde Staten, zegt macro-econoom Arnoud Boot. Daardoor verliezen we het grotere plaatje uit het oog, vindt hij. ‘Eén belangrijk thema dat nu onderbelicht blijft, is het financiële systeem zelf: want hoe houdbaar is dat nog? En hoe moeten we bijvoorbeeld omgaan met nieuwe fenomenen als stablecoins?’ Wat zijn stablecoins eigenlijk? We hebben het vaak over crypto’s. Die cryptomunten, zoals Bitcoin, zijn geen geld. Het is eigenlijk niks; het zijn gecreëerde producten. Je kunt erin beleggen dus je loopt het risico geld kwijt te raken. Maar, er zijn ook stablecoins. Die lijken op crypto’s, maar zijn helemaal anders. Stablecoins zijn digitale tokens die zogenaamd volledig gedekt zijn door echte valuta, meestal Amerikaanse dollars. Dus: als je een stablecoin bezit, zou je daar één dollar voor moeten kunnen krijgen. In theorie zijn ze 100 procent gedekt, en daarom lijken ze verdacht veel op ‘echt’ geld. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Olivier Guersent, scheidend directeur-generaal van de afdeling mededinging van de Europese Commissie, heeft zeker een punt als hij waarschuwt tegen het principe van ‘Europese kampioenen’, zegt macro-econoom Arnout Boot. ‘De neiging om de bedreigingen in de wereld te beantwoorden met het vergroten van de eigen bedrijven leidt tot minder dynamiek, minder innovatie en uiteindelijk tot stagnatie.’ Het is ook best verklaarbaar dat Guersent juist bij zijn afscheid met deze uitspraken in de Financial Times komt, zegt Boot, die zich op zich wel kan vinden in het belang van sterke, gezonde bedrijven. Maar dan moet je vooral de ruimte bieden om zich op die manier te ontwikkelen. Maar dan móet je in Europa de belemmeringen van de interne markt wegnemen – zoals de twee grote economische rapporten van het afgelopen jaar bepleiten. ‘Dát is het aangrijpingspunt, en juist dát wordt gefrustreerd door de nationale overheden in Duitsland en Frankrijk, en feitelijk ook door Brussel.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het langverwachte rentebesluit van de Fed is gisteravond bekendgemaakt. Tegen de wensen van president Donald Trump in liet de centrale bank de rente ongemoeid. De toelichting van Fed-baas Jerome Powell na afloop was volgens econoom Edin Mujagic bijzonder interessant. ‘Er waren nogal wat dingen die je onder het kopje ‘’vuurwerk’’ zou kunnen scharen.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is eindelijk duidelijk wat de hoogte van de Amerikaanse importheffingen op Europese producten gaat zijn. Volgens econoom Edin Mujagic is de vraag nu vooral wat daar het effect van gaat zijn. ‘De twee woorden die je na 2 april van dit jaar veel hoorde, toen op Trumps ‘’Liberation Day’’ de heffingen werden aangekondigd, waren inflatie en recessie. Daar merk je eigenlijk weinig van.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

De deal tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie is door de financiële markten en de verschillende lidstaten van de EU niet met veel enthousiasme ontvangen. Opvallend, aangezien er wel lange tijd naar werd uitgekeken. Dat de handen niet op elkaar gaan, verbaast econoom Edin Mujagic weinig, aangezien er allerlei verklaringen naar buiten zijn gekomen van de EU en de VS ‘die niet bepaald overeenkomen’. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is al veel gezegd over het handelsakkoord dat gisteren in Schotland werd getekend tussen de Verenigde Staten en de EU – en lang niet altijd positief. En ook Arnoud Boot, hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de Universiteit van Amsterdam, loopt niet over van enthousiasme. ‘Europa heeft zich de kaas van het brood laten eten. De Verenigde Staten leggen Europa eigenlijk op wat ze willen.’ Met de deal tussen de VS en Europa lijkt een verdere escalatie van de handelsoorlog voorlopig voorkomen, maar Brussel is er niet geheel schadevrij vanaf gekomen. De Amerikanen gaan 15 procent heffen op een breed scala aan Europese producten, waaronder auto’s, farmaceutica en halfgeleiders. Daarnaast gaat Europa veel energie en defensie kopen in Amerika en investeren in het land. ‘Een akkoord suggereert trouwens dat het van beide kanten komt, en dit is nogal eenzijdig.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is allemaal een beetje amateurniveau, waarop de Europese economie zich momenteel beweegt. Terwijl wij hier het braafste jongetje van de klas zijn, lappen China en de VS alle regels van de internationale rechtsorde aan hun laars, en varen daar wel bij. En economische macht vertaalt zich uiteindelijk in absolute macht, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘De grote uitdaging van Europa is om de wereld beter te maken, in een omgeving waar andere partijen dat helemaal niet willen.’ Een Europese delegatie kwam deze week min of meer met lege handen terug uit China, terwijl de EU een importheffing van 15 procent moest slikken zonder dat daar iets substantieels tegenover staat. China is ook nog eens koploper in een aantal kerntechnologieën, terwijl Trump koste wat kost de AI-race wil winnen. Zo blijkt maar weer hoezeer het loont om alle regels aan je laars te lappen, zegt Boot. ‘Het is een race to the bottom, en het erge is: we kunnen als Europa in feite geen tegenwicht bieden.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

De beurzen kleuren groen, mede dankzij het optimisme over een mogelijke handelsdeal tussen de Verenigde Staten en Europa. Die deal zou lijken op de eerder gesloten overeenkomst met Japan. Maar als het zover komt, zijn het vooral arme Amerikanen die de rekening betalen, waarschuwt Bas Jacobs, hoogleraar overheidsfinanciën aan de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘Uit onderzoek blijkt dat zij het hardst worden geraakt.’ Je kunt op twee manieren naar de deal kijken’, zegt Jacobs. ‘De beurzen denken: het had veel erger kunnen zijn. De heffingen die nu in de maak lijken te zijn, zouden neerkomen op een effectief minimumtarief van 15 procent, dus 10 procent boven op het huidige tarief van bijna 5 procent. En dat valt dan nog mee ten opzichte van de 30 procent die Trump had aangekondigd.’ Maar als econoom zegt Jacobs: dit blijft slecht nieuws. ‘Ook tarieven van 15 procent zijn schadelijk voor de economische ontwikkeling; voor Nederlandse, maar ook Amerikaanse bedrijven en burgers. Ik krijg er nog steeds hoofdpijn van.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Verenigde Staten en Japan zijn tot een handelsdeal gekomen, en daar reageren de beurzen uitstekend op. Onder andere de auto-aandelen staan in het groen. ‘En dat zegt ons als Europa zeker wat’, zegt Bert Colijn, hoofdeconoom Nederland bij ING. ‘De 30 procent die Trump dreigt op te leggen, is blijkbaar niet in steen gebeiteld.’ De Japanners zouden oorspronkelijk een importheffing van 25 procent opgelegd krijgen, maar die komt uiteindelijk neer op 15 procent. ‘Tegelijkertijd is 15 procent geen 10 procent. Met andere woorden: ook goede zakenpartners zoals de Japanners blijven voor de Amerikanen met een hoger gemiddeld tarief zitten.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

JPMorgan Chase overweegt cryptovaluta te accepteren als onderpand voor leningen, meldt de Financial Times. Klanten zouden op die manier leningen kunnen afsluiten met hun cryptovaluta als onderpand. Het duidt op een enorme koerswijziging van de behoorlijk traditioneel ingestelde zakenbank ten aanzien van de oprukkende digitale-activaeconomie. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandse woningmarkt heeft belang bij een langetermijnvisie. Dat wil Barbara Baarsma hoogleraar economie Universiteit van Amsterdam, hoofdeconoom bij PwC, politieke partijen meegeven in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in oktober. ‘We maken er een rotzooitje van door regels op te stellen waarvan we denken dat ze het probleem van de tekorten op de woningmarkt gaan te lossen. En dat lukt niet.’ Volgens Baarsma heeft de woningmarkt voortdurend met nieuwe en soms tegenstrijdige regels te maken. Vaak ligt de focus op het stimuleren van de vraag, zoals met de hypotheekrenteaftrek of voorheen de jubeltoon. Er zijn echter ook regels die de vraag juist remmen, zoals het minimaal annuïtair aflossen om in aanmerking te komen voor het aftrekken van de hypotheekrente of de Wet betaalbare huur die het aanbod omlaag heeft gebracht. Daarnaast richt beleid zich zelden op het vergroten van het aanbod. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je kunt gerust van megalomanie spreken, in een week waarin voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie op de proppen komt met een begroting van 2000 miljard euro voor de toekomstige Europese meerjarenbegroting. En dan heb je ook nog eens allerhande investeringsbanken en onderzoeksinstituten die geld nodig hebben, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Het is een week waarin het niet meer over miljoenen gaat, maar over twee-duizend-miljard, in het geval van de Europese Commissie.’ Terwijl voor Boot duidelijk is dat je grote problemen nooit in een keer groot kunt oplossen: heel veel geld tegen een groot probleem aangooien leidt doorgaans tot slecht besteed geld. ‘Dat is een heel belangrijke randvoorwaarde: er is altijd rust nodig om een probleem op te lossen. En laten we het in verhouding plaatsen: die 2000 miljard die Von der Leyen voorstelt is 15 procent meer dan het huidige uitgavenniveau, goed voor 1,26 procent van het totale Europese product – dus wat er in totaal in Europa verdiend wordt in die periode.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlandse arbeidsmarkt is krap, en dat voelen veel bedrijven: ze zeggen niet te kunnen groeien door een gebrek aan personeel. Tegelijkertijd zijn er volop banen voor wie werk zoekt. Maar wat betekent dat voor het bredere welzijn van mensen? Volgens Menno Middeldorp van RaboResearch draait het namelijk niet alleen om het aantal banen, maar ook om baanzekerheid, persoonlijke ontwikkeling, gezondheid en milieu. Brede welvaart is een samenvatting van een aantal dimensies, legt Middeldorp uit. Rabo Research gebruikt daarvoor wat zij de brede welvaartsindicator noemen. Het onderliggende idee is dat welvaart meer omvat dan alleen het bruto binnenlands product (bbp). ‘In totaal zijn er elf dimensies vastgesteld, elk met eigen indicatoren. Die worden samen gewogen tot één zogeheten superindicator voor brede welvaart.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het onderkomen van de Fed, de Amerikaanse centrale bank, is toe aan een renovatie. Onder andere de marmeren vloeren en liften van het statige gebouw zijn toe aan een opknapbeurt, en dat is een duur project: de verwachting is dat de renovatie zo’n 2,5 miljard dollar gaat kosten. Maar die renovatie zou Fed-voorzitter Jerome Powell nóg duurder kunnen komen te staan, want het zou mogelijk zijn ontslag kunnen betekenen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Chinese economie is in het tweede kwartaal met 5,2 procent gegroeid ten opzichte van een jaar eerder, blijkt uit officiële cijfers. China heeft voor het hele jaar een groeidoelstelling van ongeveer 5 procent. Ondanks dat die doelstelling wordt overtroffen is Menno Middeldorp, hoofd van RaboResearch, sceptisch: ‘Onder de motorkap zie je toch wel wat zorgen’. See omnystudio.com/listener for privacy information.