Het Mediaforum

De Amerikaanse president Trump en de Israëlische premier Netanyahu presenteerden gisteren het vredesplan voor Gaza. Het 21-stappenplan behelst een staakt-het-vuren en vrijlating van gijzelaars, levend of dood, evenals de vrijlating van Palestijnse gevangenen. Volgens Trump is dit 'het beste wat er in de wereld gaat plaatsvinden'. Journalist Eelco Bosch van Rosenthal zegt de superlatieven van Trump "wel gewend" te zijn, maar stelt dat dit geen vredesplan is omdat "dan beide partijen erbij betrokken" zijn. Er is dan ook nog veel onduidelijk over de toekomst van een Palestijnse staat. "In dit conflict ligt alles gevoelig." Online mediamaker Elger van der Wel meent dat er vooral gefocust moet worden op de voorwaarde dat Hamas wel akkoord moet gaan met het plan, anders maakt Trump "de weg vrij" voor Israël. “Dit gaat waarschijnlijk niet lukken”, denkt Van der Wel. 

In de politiek wordt veel gesproken over oorlogsdreiging. Dat komt natuurlijk door de oorlogen in Oekraïne en Gaza, evenals de verhoogde NAVO-norm voor Defensie. Maar wat is de uitwerking daarvan? Volgens AI-expert Laurens Vreekamp kan oorlogspraat zorgen voor een "domino-effect" in hoe men denkt over de dreiging. "Maak je mensen dan niet onnodig bang?" vraagt Kamran Ullah, hoofdredacteur van De Telegraaf, zich af, ook in de berichtgeving van zijn krant. "Het komende kabinet zal echt keuzes moeten maken." 

Aan tafel zitten Frénk van der Linden, Irene de Kruif en Spraakmaker Laurens Verhagen. Een week vol politieke verontwaardiging over extreemrechts geweld resulteerde gisteren in een vurig debat, dat acht uur duurde. Omdat dát wat lang is voor een journaal vraagt dat om journalistieke keuzes. En dan was er ook opeens een opvallende motie van BBB-leider Caroline van der Plas, hierin pleitte ze voor een asielnoodwet. Dit nieuws zat niet in het overzicht dat Irene de Kruif, politiek verslaggever van RTL Nieuws, maakte. "Ik kijk het debat van A tot Z en dan denk ik wat is de kernboodschap? Wat moet je horen als je om 19:30u de televisie aanzet?" De Kruif vond het verhaal over het pamflet van ChristenUnie-leider Mirjam Bikker en het feit dat de Tweede Kamer zelfs daar niet uit weet te komen, meer veelzeggend dat een motie van Caroline van der Plas "evident een campagnestunt". Journalist Frénk van der Linden vond dat een bijzondere keuze. "Ik begrijp eigenlijk niet zo goed waarom dit is weggelaten uit het item."

De Tweede Kamer debatteert vandaag over de rellen in Den Haag van afgelopen weekend. De grote vraag is of politici medeverantwoordelijk zijn voor wat zich heeft afgespeeld. Minister Van Oosten negeerde een advies van de NCTV om de rellen als extreemrechts te bestempelen en daarnaast krijgen de partijen het niet om een pamflet te ondertekenen tegen recht-extremistisch geweld. "De politiek is een afspiegeling van de samenleving en polarisatie neemt overal toe", zegt Hans van Soest, politiek commentator bij het AD. "Het vertrouwen neemt al af, dat moet je niet extra brandstof geven." Presentator Renze Klamer vraagt zich af waar "invloed overgaat in verantwoordelijkheid." 

Het was een relatief steile leercurve gisteravond voor een nieuw bewindspersoon. Foort van Oosten, demissionair minister van Justitie en Veiligheid, werd in een debat door verschillende oppositiepartijen gevraagd om het geweld van de rellen extreemrechts te noemen. Dat weigerde hij, ook tegenover een journalist van EenVandaag, Marc Belinfante. "U durft hen geen nazi's te noemen," werd hem gezegd. Later op de avond was hij opnieuw te horen in een debat. "Het is een beetje dubbel”, zegt Niki van der Naald, adjunct-hoofdredacteur van De Gelderlander. "Maar ik begrijp zijn terughoudendheid ergens ook wel." Ze verwijst naar eerdere situaties waarin politici te snel oordeelden, voordat er voldoende informatie was. "Maar hier had je het beestje bij z'n naam kunnen noemen." Wel zegt Van der Naald dat het netjes is dat hij er later op terugkwam. "Maar je ziet duidelijk de worsteling." Volgens Rennie Rijpma, hoofdredacteur van het Algemeen Dagblad, zien we een beginnende minister die worstelt met z'n rol als minister van Justitie. "We hebben het hier over de rol van de minister, maar we dienen ook te kijken naar de rol van de journalist. Door de druk op te voeren met dit soort vragen, duw je hem in een hoek. Stel liever een meer open vraag, waarin een minister een breder antwoord kan formuleren." Volgens haar voelt het als' effectbejag om iemand in een rol te dwingen totdat diegene zegt wat men wil horen'. Volgens Spraakmaker en hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis Lotte Jensen is het óók de taak van een journalist om iemand uit te dagen. "Want het is een heikele kwestie, met de VVD die aanschurkt tegen samenwerking met de PVV en steeds meer de rechtse hoek opzoekt. Dus het doet ertoe wat de minister van Justitie hiervan vindt, en hoe je het label plakt. We moeten hier niet naïef over zijn.”

In Capelle aan den IJssel heeft de politie een 15-jarige jongen doodgeschoten bij een McDonalds. Nadien deden media verslag van het voorval en interviewden bijvoorbeeld omstanders. De burgemeester van Capelle aan den IJssel riep vervolgens de media op om niet te speculeren over de zaak. "Wij doen gewoon ons werk", zegt Freek Staps, hoofdredacteur van het ANP. De journalistiek hoort de politie te controleren, meent Staps. "Ik vind het belangrijk om een onderscheid te maken tussen publiceren en iets sensatie noemen. Het kan soms heftig zijn, maar journalistiek laat zien hoe Nederland werkt." Marc Veeningen, hoofdredacteur Nieuws bij Talpa, zegt dat "onderzoek afwachten" niet de taak is van de journalistiek. "Uiteindelijk is de essentie van de journalistiek dat je relevante feiten boven tafel wil krijgen." 

De demonstratie in Den Haag van afgelopen weekend ging gepaard met behoorlijk wat geweld. Zo werd de politie belaagd en is het D66-kantoor aangevallen. Er werd "een grens overgegaan", stelt journalist Ward Wijndelts. Toen hooligans zich aansloten bij de demonstratie, escaleerde het. Presentator Mandy Woelkens heeft echter moeite met het wegzetten als hooligangedrag. "Door die term te gebruiken, zwakt het op een bepaalde manier af." VVD-minister Eelco Heinen meende dat D66-leider Rob Jetten het geheel 'politiek maakte' door te reageren op de aanval op het D66-kantoor. "Het komt opeens heel goed uit om het niet politiek te maken en mensen aan te spreken. Maar bij XR en Gaza zijn het opeens extremisten", meent Woelkens.

Trump kreeg in het Verenigd Koninkrijk een staatsbanket met 139 kaarsen, 1.452 stuks bestek en cognac uit het geboortejaar van zijn Schotse moeder. Alles werd uit de Britse kast getrokken voor de komst van de Amerikaanse president. "We keken naar een gigantisch spektakel en enorm theater", zegt Clara van de Wiel, adjunct-hoofdredacteur van NRC. "Waarin de Britse regering z'n beste beentje voorzette om Trump op allerlei vlakken gunstig te stemmen." Dat begon al met de uitnodigingsbrief van Starmer in februari. "Wereldpolitiek is voor een deel dat toneelstukje, laten zien hoe de verhoudingen liggen. Nu laat het Verenigd Koninkrijk aan Trump zien dat ze hem enorm waarderen en aan de borst willen koesteren." Dat het wel de Champions League van het paaien leek, stemt Sander Heijne, hoofdredacteur van Vrij Nederland, mee in. "Het laat zien dat Trump de bovenliggende partij is, maar we moeten opletten dat we ons als Europese landen niet als vazalstaten van de VS gaan gedragen. We kunnen als Europa sterk genoeg zijn." Heijne geeft toe dat Rutte, evenals andere Europese leiders, zich ook schuldig heeft gemaakt aan het slijmen bij Trump. "Maar dat is een gevaarlijke strategie. Hij vindt het heel leuk, maar het werkt niet." Van de Wiel stemt hiermee in: "Het zijn steeds dagkoersen." Spraakmaker Daaf Borren, voormalig correspondent in Afrika, moet denken aan het moment dat Ramaphosa, de president van Zuid-Afrika, in een ambush werd gelokt in het Witte Huis, net als later Zelensky overkwam, en zei: "Sorry, President Trump, that we don't have a plane for you." "Die vorm zouden we als Europa wel eens aan mogen nemen, in plaats van de ‘met hangende pootjes'-houding." Eveline van Rijswijk van het Taalteam sluit het Mediaforum af.

Na de eerste dag van de Algemene Beschouwingen viel één ding op: voor de lunch was het een heel ander debat dan na de lunch. Dat had alles te maken met Geert Wilders, die 's ochtends zijn inbreng deed. Een deel van de partijleiders besloot het debat met Wilders niet aan te gaan. 'Misschien wel omdat Wilders goed zit in de wedstrijd als het gaat om asiel en migratie', aldus Bas van Sluis (journalist Dagblad van het Noorden) 'Dan willen andere partijleiders geen olie op het vuur gooien of te wrijven in een vlek.' Volgens columnist Frida Boeke gaat het ook om een moreel standpunt. 'Wilders weet hoe hij het debat moet voeren, maar dingen die hij zegt kloppen niet.' Boeke verwijst naar Wilders' eerdere uitspraken over femicide. 'Hij gebruikt femicide als aanmaakblokje onder vreemdelingenhaat. En dat maakt vrouwen er echt niet veiliger op.' 

We combineren vandaag stand.nl en het Mediaforum. Welkom bij het Politiekforum! De polarisatie in de samenleving, maar ook in de politiek, stond centraal in de troonrede die koning Willem-Alexander uitsprak: politiek en samenleving moeten elkaar ‘op een volwassen manier' de hand reiken. De meeste partijleiders waren het daarmee eens, maar de vraag is: gaan we daar ook iets van terugzien tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen vandaag?  Daarom is onze stelling vandaag: politiek Den Haag moet het compromis weer omarmen. Aan tafel zitten Kees Boonman, Hans van Soest, Floor Bremer en Spraakmaker Kees Boonman. Op de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen geen Mediaforum maar een politiek forum. In het debat zal het gaan over het nalatenschap van kabinet-Schoof. De Volkskrant schreef dat hij de komende dagen te gast is op zijn eigen politieke begrafenis. Durft hij zelf al terug te kijken? Bij Met Het Oog Op Morgen zei de demissionair premier dat hij de politiek heel hard vond. Ook gaf hij aan dat hij zeer geschokt was toen het kabinet voor een tweede keer viel. Hij heeft iets te weinig uit het raam gekeken volgens politiek commentator Kees Boonman. "Die hardheid in de politiek is eigenlijk datgene wat je in de samenleving ziet. Het heeft iets sneus." Boonman vond het wel een mooi gesprek, "omdat hij voor het eerst een keer eens heel eerlijk was over wat hij niet gezien had." Ook Bremer vond het gesprek bij Het Oog interessant. "Ik vond het wel leuk om hem dan nu een keer in deze reflectie te horen en dat hij zelf toch ook wel moest toegeven dat het niet helemaal lekker was gelopen." Politiek commentator van het AD, Hans van Soest, sprak zelf ook met Schoof en zag vooral een teleurgestelde man. "Hij had echt het gevoel dat hij verschil kon maken." 

Bij Nieuwsuur schoven de twee columnisten Geerten Waling, van EW Magazine, en Kustaw Bessems, van de Volkskrant, aan. Het ging, naast de politiek, over de moord op Charlie Kirk, de veelkleurigheid van stemmen in de academische wereld en over de noodzaak van debat. Bessems liet weten getwijfeld te hebben om aan te schuiven, gezien "mensen hun stokpaardjes voorbereiden en weten wat er online kan scoren". "Dat is het politieke klimaat waarin we verzeild geraakt zijn, ook wel polarisatie te noemen", zegt Sofyan El Bouchtili, onderzoeksjournalist voor onder andere Investico. "Scherpe meningen die tegenover elkaar worden gezet en dan vonken moeten geven in een uitzending. En dat zouden mensen fijn vinden om naar te kijken." Wel vertelt El Bouchtili dat dit ertoe leidt dat men niet meer luistert naar wat eronder ligt. "Zo'n scoreborddebat is minder goed voor het publieke debat dat nodig is. We weten allemaal dat heftige emoties tot meer views leiden. Maar zeker publieke media dienen toch een boel context te bieden." "Talkshows gedijen natuurlijk bij het tegenover elkaar zetten van twee mensen met verschillende meningen", zegt Henrike van Gelder, hoofdredacteur bij Kidsweek. "Door korte quotes die ergens uit worden gepikt, raakt iets al snel de nuance kwijt." Spraakmaker en programmamaker Viggo Waas werd zelf ooit in een soortgelijke situatie geplaatst. "Toen ik er niet vurig op in ging, merkte ik teleurstelling bij de redactie. Want de opzet was anders, met hoop op een grote clash." Zelf schuift Waas niet meer snel aan bij een televisieprogramma. "Zo gauw een camera aangaat, wordt ieder woordje op de weegschaal gelegd. Daar heb ik gewoon geen zin meer in." 

Beverwijk was de afgelopen dagen het toneel van een dreigende escalatie van geweld tussen jongeren. Filmpjes van een mishandeling en vechtpartijen gingen viraal, mensen zijn gearresteerd, en de pers is erop gedoken. Wat is er nou echt aan de hand en hoe kan je als journalist het verhaal helder krijgen? "Dit verhaal schreeuwt om een reconstructie", zegt NRC-journalist Hugo Logtenberg. Hij zou ook zelf wel graag zo'n reconstructie willen maken. Eerder maakt hij zoiets al over een basisschool in Oss die dicht ging na online bedreigingen van leerlingen. "Ook daar zag je een vermenging van de virtuele wereld en de echte wereld. Zelfs voor betrokkenen is dat onderscheid heel moeilijk te maken." Parool-journalist Tahrim Ramdjan zag het ook in Amsterdam-Zuidoost gebeuren toen hij schreef over de dood van de 17-jarige jongen Rivaldo. "Dingen kunnen heel snel opgeblazen worden en een eigen leven gaan leiden. En de jongeren zelf hebben er ook helemaal geen grip meer op." Het beste wat je volgens Ramdjan kunt doen is gewoon klassiek verslaggevers werk: namelijk erheen gaan en met mensen praten. "En dan wordt het langzaam een beetje duidelijk."

Binnen een paar uur gingen de eerste complottheorieën over de moord op Charlie Kirk al rond. Hoe kan het dat dit zo snel ontstaat? Anna Dijkman, columnist en redacteur bij het FD, studeerde ooit psychologie en leerde tijdens haar opleiding ook al dat mensen bij grote gebeurtenissen het graag willen begrijpen. "Het idee van het is gewoon een gek, dat is bijna te klein, we willen liever dat er iets achter zit. Zodat het meer betekenis krijgt." We willen volgens Dijkman ook vaak graag patronen ontdekken, maar dat gaat vaak mis. "Er worden totaal random dingen met elkaar verbonden." Marc Adriani, hoofdredacteur van BNR, denkt dat die complottheorieën door sociale media ook steeds groter worden. "Iedereen zit in zijn eigen bubbel, praat het elkaar aan en gaat het daardoor geloven."  Kiki Schippers van het Taalteam sluit het mediaforum af.

Oud-burgemeester Koen Schuiling van Groningen werd afgelopen maart veroordeeld vanwege schennispleging. De afgelopen maanden is NRC in de zaak gedoken voor een reconstructie. Wat is de rol van de media in deze zaak geweest? Media die dit verhaal aanvankelijk op de voet en tot in detail volgden, maar nu beduidend minder gretig zijn. Hansje van de Beek, onderzoeksjournalist bij Argos, denkt dat dit komt omdat het verhaal best ingewikkeld is om kort samen te vatten. Roos Moggré, presentator van EenVandaag, heeft het verhaal van NRC met open mond zitten lezen, ook Van de Beek was onder de indruk. NRC sprak met maar liefst 25 betrokkenen, die allemaal 'on the record' hun verhaal wilden doen. Van de Beek vraagt zich door dit stuk ook af of we wel kritisch genoeg zijn geweest toen het nieuws over Schuiling voor het eerst naar buiten kwam. "Hij is veroordeeld op basis van een bron, daar hadden we toen ook al van kunnen zeggen, was dat genoeg?"

De NPO heeft gisteren haar nieuwe plannen voor radio en tv gepresenteerd tijdens de Seizoenspresentatie 25/26. Men is natuurlijk benieuwd naar de journalistieke veranderingen die op stapel staan. Joost Oranje is genremanager journalistiek bij de NPO en dus nauw betrokken bij de journalistieke programmering van radio en tv. "Ik wil benadrukken dat dit geen idee is dat de NPO zomaar uitvoert. Er is al heel lang over gesproken met alle omroepen, en er is goed gekeken naar wat er nodig is", zegt Oranje. "Daaruit kwam naar voren dat men de zender urgenter en actueler wil maken op bepaalde momenten. Vooral in de ochtend zijn er daarom veranderingen doorgevoerd om dat doel te bereiken. Op de momenten dat mensen naar lineaire media kijken en luisteren, willen we echt actualiteitenrubrieken neerzetten. Nieuws en journalistiek krijgen daarbij voorrang. Daarnaast proberen we zoveel mogelijk horizontaal te programmeren, wat inhoudt dat programma's zoveel mogelijk op vaste tijdstippen te horen zijn. Dat is best ingewikkeld met dertien omroepen in één bestel, maar we hebben dit wel met die gedachte uitgevoerd. Ik denk dat dit onderaan de streep beter uitpakt." Programmamaker en presentator Nadia Moussaid merkt op dat er behoorlijk wat opinie- en kunst- en cultuurprogramma's verdwijnen. Volgens Oranje moet er vooral goed gekeken worden naar de manier waarop mensen luisteren. "We zien bijvoorbeeld dat Kunststof veel beter als podcast beluisterd wordt." Waarbij Moussaid Oranje erop attendeert dat men zo minder snel het programma ontdekt. Oranje vertelt dat er om deze reden ook veel op marketing ingezet wordt voor de online aanwezigheid van programma's.

Verschillende organisaties uit de wereld van sport, cultuur en media presenteren het Maatschappelijk Noodpakket. Ze roepen de politiek op om te investeren in maatschappelijke sectoren die mensen samenbrengen. In het pakket zitten onder andere een voetbal, een boek en een krant. Volgens Pieter Klok, hoofdredacteur van de Volkskrant, is het 'een goed idee', en mag het best de Volkskrant zijn die in dat pakket zit. "Ik vind het goed dat ze erop wijzen dat het, naast voedsel en dergelijke, ook belangrijk is om geestelijk voedsel achter de hand te hebben." Roos Schlikker, schrijver en columnist bij Het Parool, verwijst terug naar de tijd waarin we binnen moesten blijven vanwege het covid-virus: "Cultuur en sport sleepten ons er destijds doorheen." Ook wijst zij op de hoge kosten van sportclubs en culturele activiteiten. "Het maakt nu zelfs voetbal elitair. We hebben geestelijke voeding nodig voor een weerbare samenleving." "Het is ook het beeld in de maatschappij: hoe nu eenieder op z'n mobieltje kijkt, terwijl vroeger iedereen de krant las", zegt Spraakmaker en Spanje-correspondent Edwin Winkels. "Ze lezen ongetwijfeld ook nog wel kranten op hun mobiel, maar toch aanzienlijk minder, denk ik."

Hoewel we nog naar de stembus moeten zijn partijen in de media al volop bezig met wie met wie wil en vooral: niet wil. Dit viel ook Wendelmoet Boersema op, hoofdredacteur van Trouw. "Je zou zeggen met de versplintering nu is het meer dan nodig dat je alles openhoudt, maar het tegendeel gebeurde." Hierdoor raken partijen de kiezer kwijt, denkt AD-columnist Angela de Jong. "Haal mij eerst maar even binnen met een punt dat je hebt waarop ik wil stemmen." Ook al is het volgens haar een enorm cliché, De Jong mist het eerlijke verhaal. "Zeg mij wat er gaat gebeuren en hoe we dat gaan doen." Volgens Emile Roemer, gouverneur van Limburg, is dat formeren vóór de verkiezingen meer iets van de laatste jaren. En daarmee bereik je de kiezers thuis niet, denkt de voormalig SP-leider. "Het gaat echt om fundamentele keuzes, hoe we de problemen moeten aanpakken en niet over wie dat met wie gaat doen."

Frans Timmermans schoof gisteravond aan bij het programma Pauw en de Wit, maar veel kijkers en mediakenners viel op hoe weinig het gesprek over de inhoud ging. "Het draaide vooral om de persoon Timmermans zelf," zegt Daan Bonenkamp, hoofdredacteur van De Twentsche Courant Tubantia. "Dat lag echt aan de opzet van het programma. De eerste inhoudelijke vraag kwam pas veel later en die was niet eens aan Timmermans, maar aan zijn tafelgenoot Elodie Verweij gericht. Daar heb ik me wel een beetje aan geërgerd. Heb het dan ook gewoon over de inhoud." Ook oud-televisiedirecteur Paul Römer (Talpa, NTR) herkent de trend waarbij het persoonlijke steeds vaker de boventoon voert. "We zijn met z'n allen in een frame gestapt waarin het steeds op de man wordt gespeeld. Timmermans heeft zich daar niet volledig aan kunnen onttrekken, maar ze maakten het hem ook niet makkelijk." Volgens Römer is de balans tussen inhoud en entertainment een voortdurende worsteling. "Het is makkelijker om het conflict op tafel te leggen dan echt de inhoud in te duiken. En politici doen daar zelf ook aan mee." Spraakmaker Fernande van Tets, journalist en Syrië-kenner, vindt dat de verantwoordelijkheid uiteindelijk bij de redacties ligt. "Zij zouden ervoor moeten zorgen dat de inhoud toegankelijk en behapbaar wordt. Ik ben verbaasd dat dat dus niet lukt." Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het Mediaforum af.

Bij de talkshow 'Eva' schoven de hoofdredacteuren van NRC, de Volkskrant, de Telegraaf en NOS Nieuws aan om te praten over de berichtgeving rondom de oorlog in Gaza. Ieder medium maakt daarin andere journalistieke afwegingen. "Het is heel interessant om te zien en te horen hoe die gesprekken op verschillende redacties plaatsvinden", vindt Carmen Fernald, hoofdredacteur Levensbeschouwing en Caribische gebieden bij de NTR. "Het is heel belangrijk om aan het publiek te laten zien, omdat het zo'n heftig debat is en veel gevoelens oproept." Sjirk Kuijper, journalist bij het Nederlands Dagblad, vond het een "mooie demonstratie van pluriformiteit" in het Nederlandse medialandschap. 

Het rommelt bij NSC. De partij lijkt in zwaar te verkeren en de vraag rijst of de verkiezingen nog wel haalbaar zijn. Eddy van Hijum, demissionair minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, is nu de lijsttrekker sinds het vertrek van Nicolien van Vroonhoven en Pieter Omtzigt. In interviews legt hij uit dat Den Haag een "slangenkuil" is en dat de premier geen duidelijke richting heeft aangegeven. "Ik had liever meer antwoorden die naar binnen gericht waren, zoals wat ze beter hadden kunnen doen", reageert Mireille van Ark, adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws. "We hebben dit vaker gezien bij partijen die ontstaan rondom een persoon en de populariteit van de persoon", zegt programmamaker Kefah Allush. "Ik denk niet dat het te keren is. Als je eenmaal in die negatieve spiraal zit, heb je het daar voortdurend over." Aan tafel zitten Mireille van Ark, Kefah Allush en Spraakmaker Lotte Prins.

Aan tafel zitten Arjen Fortuin, Wilma Haan en Spraakmaker Chris de Stoop. Met Jinek, Pauw en De Wit, Lubach, De Slimste Mens en RTL Tonight terug op de buis was het een behoorlijk volle start van het nieuwe tv-seizoen. "Het viel niet mee", reageert Arjen Fortuin, verslaggever bij NRC. Het ging bij de meeste programma's "geen moment over de inhoud van beleid", aldus Fortuin. "We kregen nu een heropvoering van de ruzies van de afgelopen maanden." Ook Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur van NOS Nieuws, had liever het nieuws van de dag besproken gezien dan wat zich afgelopen zomer afspeelde. Fleur Agema zat bij Pauw en De Wit en sprak daar over haar keuze om niet meer kiesbaar te zijn als PVV-lid. "Dat was werken voor Pauw", viel Haan op. "Toen ik keek wie waar zat, wilde ik Agema's verhaal wel horen." 

Aan tafel zitten Margriet Brandsma, Aimée Kiene en Spraakmaker Maarten Biermans. De NRC en Volkskrant hebben hun voorpagina's vanmorgen aangepast. Bij de NRC ging het om een zwarte pagina met de tekst: 'Zonder verslaggevers gaat het beeld uit Gaza op zwart.' De Volkskrant plaatste een collage van foto's van in Gaza omgekomen journalisten, met de tekst: 'Journalist is in Gaza een dodelijk beroep.' Tegelijkertijd was er een protestactie waarbij burgers om 12 uur, tijdens het nationale luchtalarm in Nederland, hun werk neer te leggen. "De rol van de journalistiek en de vrije pers is ontzettend belangrijk om informatie te krijgen", zegt Aimée Kiene, chef van Volkskrant Magazine. "Het is een belangrijk signaal." Journalist Margriet Brandsma voelt "ongemak" bij de actie, omdat journalisten dit soort middelen tot hun beschikking hebben, in tegenstelling tot andere beroepsgroepen. Tegelijkertijd vindt Brandsma het "ontzettend goed" dat er aandacht is voor dit onderwerp. "Dit gaat over mensenrechten en dat is niet ingewikkeld", zegt Kiene. 

Terwijl het parlement officieel nog met reces is, is de politieke chaos in Den Haag al een tijd weer aan de gang, stelt Irene de Kruif, politiek verslaggever bij RTL Nieuws. "Maar 4 procent van de Nederlanders zegt nog vertrouwen in de politiek te hebben, dat is historisch laag. Een kabinet met 32 zetels, dat hebben we nog nooit gezien." Volgens De Kruif draait het steeds vaker om de 'poppetjes' en onderlinge verbanden in plaats van inhoud. "Je focus verschuift. Je wil nog wel oog houden op de macht, maar het gaat steeds minder over waar het echt over moet gaan." Een recent incident in de Kamer onderstreept dat sentiment: VVD-Kamerlid Van de Burg gebruikte een scheldwoord richting Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. "De incidenten stapelen zich op", zegt De Kruif. Spraakmaker Ton Heerts, burgemeester van Apeldoorn, reageert: "In het heetst van de strijd snap ik dat het soms uitvergroot wordt. Al is het niet netjes. Je excuses aanbieden is dan de enige juiste reactie.” De Kruif nuanceert: Van de Burg gaf aan dat hij emotioneel werd door het Gaza-debat, er werden onder anderen foto's van dode kinderen naar hem gestuurd. "Dat maakt het persoonlijk en de spanning loopt op." Marc Adriani, hoofdredacteur van BNR Nieuwsradio, vult aan: "Hij had het niet moeten doen, maar hij is ook maar een mens. Hij dook in elk geval niet weg en kwam met een eerlijk excuus. Dat is zeldzaam in Den Haag. We moeten het er ook niet te lang over hebben."

Na de presentatie van het CDA-programma stond partijleider Henri Bontenbal de pers keurig te woord, maar aanschuiven bij een tv-programma deed hij niet. Was dat verstandig? Volgens Clara van der Wiel, adjunct-hoofdredacteur van NRC, is het een strategische keuze. "Juist als weerwoord op politici die bij vorige verkiezingen de media opzochten en een erg duidelijk geluid lieten horen, lijkt Bontenbal voor nuance te kiezen." Van der Wiel zegt dat de politicus de media niet schuwt. "Maar hij kiest wel heel gericht zijn momenten uit." Ook Marc Veeningen, hoofdredacteur bij Talpa Network, valt dit op. "Ik heb ook bij verschillende collega's binnen de media gepolst, en iedereen kreeg een keurige 'nee' als antwoord. Daarmee kan het idee dat het een strategische keuze zou zijn zeker wel bevestigd worden." De afgelopen tijd werd er gesproken over het 'Bontenbal-effect'. Volgens NRC-journalist en Spraakmaker Mark Lievisse Adriaanse was dit effect al langer in opkomst. "'Een interessante man om in de gaten te houden', dacht ik bij mezelf." Ook volgens Van der Wiel zat het Bontenbal-effect er al langer aan te komen. "Ik heb het idee dat meerdere Nederlanders behoefte hebben aan iemand die degelijkheid en rust uitstraalt."

Bij het Kamerdebat van gisteren zou het gaan over de 'ontstane politieke situatie', waarbij de coalitie alleen nog bestaat uit de VVD en BBB, maar het knetterde een stuk minder dan menigeen had verwacht. Wat vooral opviel, was de houding van Yeşilgöz. De VVD-leider leek 'milder, heel rustig' te zijn. "Het is ook de strategie van de VVD op dit moment. Ze staan er slecht voor", zegt politiek commentator Kees Boonman. "Hoe kom je uit die neergang? Dat is voor een politicus in campagnetijd een helse job." Volgens Boonman is de partij bezig met een "virtuele heroriëntatie" voor de komende verkiezingen. "Voor Yeşilgöz is het hopen op een game changer tijdens de campagne", aldus columnist Angela de Jong. Ook Wilders trok de aandacht naar zich toe. De PVV-leider werd direct weersproken door de politie toen hij uitspraken deed over de verdachte van de moord op de 17-jarige Lisa. "Zo vaak hoor je Wilders zijn woorden niet terugnemen", reageert De Jong. 

De moord op de 17-jarige Lisa blijft veel aandacht krijgen in de media. Met acties als 'Wij eisen de nacht op', meer focus op femicide en de rol die mannen op zich dienen te nemen, komt het maatschappelijke debat op gang. Maar ook andere zaken worden erin vermengd, zoals de migratiediscussie, omdat de dader een migratieachtergrond heeft. "Die diepe emotie verklaart waarom er direct een gesprek op gang komt. Maar we moeten oppassen met hoe we hierop reageren. Het wordt gelijk politiek gemaakt", reageert Sander Heijne, hoofdredacteur van Vrij Nederland. "Je moet je bij de feiten houden en niet speculeren", stelt Rennie Rijpma, hoofdredacteur van het AD. 

De media was in de ban van de crisis in Den Haag. Hetzelfde kabinet viel een tweede keer. "Een unieke situatie, waarbij journalisten gelijk op scherp stonden", zegt Wendelmoet Boersema, hoofdredacteur van Trouw. Boersema zegt dat het al veel over NSC is gegaan en dat er velen koppen luidde met een schuldvraag. "Het is altijd breekt betaalt", zegt de hoofdredacteur. Vanuit veel kiezers klonk er onbegrip en de vraag of de ministers niet toch nog even een paar maanden hadden kunnen blijven zitten. "Inhoudelijk snap ik dit, maar campagne technisch zou het dom zijn', zegt Boersema. Bij Tom Kleijn, journalist en programmamaker, rees al snel het sentiment 'daar gaan we weer'. "Ik heb het wel gevolgd, maar ik werd er wat moedeloos van." Constant Meijers, Spraakmaker en popjournalist, was juist blij met de tweede val. "Dit experiment was al sinds het begin gedoemd om te falen. Misschien dat dit stemmers wakker schudt."

De dood van de 17 jarige Lisa uit Abcoude houdt heel Nederland en dus ook de media bezig. De familie heeft gevraagd om verder geen foto's en andere details te delen. 'Het blijft dus zeker bij alleen de informatie die we nu hebben gedeeld', zegt Kamran Ullah, hoofdredacteur van de Telegraaf. Volgens journalist bestaan er wel altijd twee belangen naast elkaar. Die van de familie en die van de journalistiek. En dan heb je nog de politie, die willen ook zo snel mogelijk de verdachte vinden en heeft er dan soms belang bij om bepaalde informatie te delen. Ullah denkt dat de Telegraaf niet minder heeft kunnen berichten dan dat ze nu hebben gedaan. 'Verschrikkelijke zaken hebben maatschappelijk impact en het is onze rol als krant om te beschrijven wat die impact is.'

Aan tafel zitten Sarah Sylbing (VPRO hoofdredacteur), Anna Dijkman (columnist en redacteur bij het FD) en Spraakmaker is Korea-kenner Remco Breuker. Er lijkt altijd één onderwerp de boventoon te voeren bij de verkiezingen. Dit keer lijkt de woningcrisis hét thema te worden. Volgens journalist Anna Dijkman is dat een "veilige" zet, aangezien iedereen daarmee aangesproken wordt. "Hoe gaan ze dat in de praktijk doen? En vanuit welk mensbeeld? Dat hoor je nauwelijks." In verkiezingstijd regent het "platgeslagen oneliners" en wijzen politici naar elkaar, meent Dijkman. Sarah Sylbing, hoofdredacteur van de VPRO, valt het op dat VVD-leider Yeşilgöz in een "vrije val" geraakt is en "doorzichtige" acties onderneemt.  Het mediamoment van Dijkman gaat over het datalek bij het Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Hoe ga je er als journalist mee om als je onderdeel wordt van het nieuws? Het mediamoment van Sylbing gaat over Zomergasten van afgelopen zondag.  Tot slot: NRC stopt de samenwerking met een correspondent in Spanje vanwege ernstige journalistieke fouten. Het gaat dan over het verzinnen van bronnen en het fabriceren van citaten. Ook zou ze familiebanden met bronnen niet hebben vermeld. Hoe kijken onze mediakenners hier naar?

Aan tafel zitten Margriet Brandsma en Sakina Elkayouhi.  Spraakmaker is de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch. Je kan er niet omheen: SAIL in Amsterdam. Tien jaar geleden was de laatste, dus mensen snakken naar alles wat met SAIL te maken heeft, althans dat is de gedachte bij mediamakers. Brandsma: “Ik heb eigenlijk al genoeg van SAIL voordat het begonnen is”. Hoe kijken onze mediakenners er naar? Welke invalshoeken zijn interessant voor een onderwerp als SAIL? Het mediamoment van Brandsma gaat over een stuk van Afrika-correspondent Koert Lindijer. Waarom sprak dit stuk haar zo aan? Zou je als correspondent juist lang op één plek moeten zitten, of na een paar jaar weer een nieuwe standplaats innemen? Het mediamoment van Elkayouhi gaat over een stuk uit de Volkskrant van Laurens Verhagen. Kan kunstmatige intelligentie soms beter schrijven dan een mens? Tot slot bespreken we de BOOS-uitzending van gisteren. In de laatste aflevering onderzoekt BOOS de urgentie van een verhard klimaat waarin publieke stemmen steeds vaker uitgesloten of bedreigd worden. De aflevering benoemt de impact daarvan op de rechterlijke macht, de journalistiek en het publieke debat. Dilan Yeşilgöz reflecteert op haar verantwoordelijkheid binnen die context. Hoe voorzichtig moet je zijn met een politicus uitnodigen in campagnetijd?

Aan tafel zitten Mireille van Ark en Sjirk Kuijper. We hebben het over het vertrek van Tijs van den Brink bij de EO. Hij heeft gesolliciteerd bij het CDA. Of hij op een verkiesbare plaats terecht komt is nog niet duidelijk. De overstap van journalistiek en visa versa wordt regelmatig gemaakt. Hoe kijken onze mediaforumleden daar naar? Volgens Kuijper is het uitgesloten dat Van de Brink 'geen idee' heeft welke plaats hij zal krijgen binnen de partij. "Juist binnen de functie journalist. Dat is de enige functie waarbij je alle schepen moet verbranden voordat je die stap kan gaan zetten." Kuijper noemt het een 'moeilijke overgang met een aannemelijke drijfveer.' Het mediamoment van Van Ark gaat over de presentatie van verkiezingsprogramma's en wat er in staat over de Publieke Omroep. Ook: hoe moet je omgaan met de rol van sociale mediaplatforms? En hoe zit het met de bescherming van journalisten? In zijn mediamoment wil Kuijper het hebben over de rol van de Finse president Stubb. Hij werd flink uitgelicht in de media. Waarom is hij zo interessant? Tot slot hebben we het over de documentaire 'Mallorca: de nacht en de nasleep', van Jessica Vilerius. Gisteren is het eerste deel uitgezonden, waarin onder meer de rol van de media werd belicht. Op internet circuleerde was een filmpje te zien van direct na de vechtpartij. Dat heeft het strafrechtelijk onderzoek beïnvloedt, zegt het OM. Is dat een wrange constatering of is dat nou eenmaal zoals het gaat tegenwoordig?

Aan tafel zitten Roos Moggré, Frénk van der Linden en Spraakmaker Eva Boswinkel. Na dagen van speculatie en berichtgevingen was de ontmoeting tussen Trump en Poetin in Alaska vooral een bron van vragen. "Een totale mislukking, en tegelijk is niemand weggelopen", stelt Roos Moggré. In de VS lijkt de top nauwelijks aandacht te krijgen, terwijl Europa scherp meekijkt. "Wat daar besproken is, blijft onduidelijk. Voor ons is het heel bijzonder, want het gaat om een oorlog op ons continent. In Amerika zijn ze daar helemaal niet zo mee bezig", aldus Moggré. Journalist Frénk van der Linden vergelijkt het met de voetbalklassieker Ajax-Feyenoord: "Er is hoop, spanning, speculatie en uiteindelijk weten we nog minder dan in de tijd van Kremlin-watching." Van der Linden stelt dat de media-aandacht buitenproportioneel lijkt, terwijl inhoudelijke duidelijkheid ontbreekt. "Er wordt veel opgepompt, zonder nuance." Spraakmaker Eva Boswinkel, wethouder financiën in Zutphen, stelt de kernvraag: "Moeten we er niet juist wat van vinden, juist omdat het zo dichtbij speelt?" Van der Linden pleit voor aandacht met mate, in plaats van ‘opgepompte' framing. Vandaag gaat Zelensky op bezoek bij Trump. Ook Ursula von der Leijen, Mark Rutte en nog een aantal Europese kopstukken zullen aanwezig zijn. 

Met nog 74 dagen tot de verkiezingen is het politieke gerommel in Den Haag in volle gang. In het Mediaforum bespreken hoofdredacteur Marc Adriani (BNR), mediatech-specialist Elger van der Wel en Duitslandkenner Marja Verburg de onrust binnen meerdere partijen. Terwijl de VVD-top opvallend stil blijft bij tegenvallende peilingen en interne kritiek, noemt Adriani dat juist een slimme strategie: "Niet rollend over straat gaan voorkomt verdere schade bij de kiezer." Van der Wel sluit zich daarbij aan en wijst op het gevaar van 'gerommel' dat de media voedt zonder winst op te leveren. Bij partij DENK is het wél mis: lijsttrekker Stephan van Baarle trekt zich terug na onenigheid met het partijbestuur. Van der Wel noemt het een opmerkelijk moment voor zo'n breuk en denkt dat Van Baarle gokt op een 'schone lei' na een mogelijk aftreden van het bestuur. Ondertussen stapt NSC-Kamerlid Diederik Boomsma over naar JA21, een beweging die volgens Adriani zijn geloofwaardigheid aantast: "Van middenpartij naar radicaal rechts, dat wringt." Tenslotte wordt de politieke stoelendans aangevuld met de terugkeer van Nicolien van Vroonhoven op de lijst van NSC, na eerder te zijn afgehaakt. Volgens Marja Verburg getuigt dit van de chaos én aantrekkingskracht van de Haagse politiek. "Of het nu uit plichtsbesef is of door verslaving aan het spel." Adriani las Van Vroonhoven vanbinnenuit probeert de de cultuur, die zo verziekt is en verzuurd is, te veranderen. "Ik ben erg benieuwd of dat gaat lukken."

De verkiezingsprogramma's beginnen langzaamaan binnen te druppelen. Waar de ene partij het volledige programma al naar buiten brengt, kiest GL-PvdA voor een andere koers. In het AD verscheen een eerste hoofdstuk van hun programma, waarin het ging over de woningmarkt. "Hiermee kan je een poging doen om zelf iets uit te lichten en te zien in hoeverre het aanslaat", denkt journalist Arjen Fortuin. "Iedereen kijkt naar links en wat GL-PvdA gaat doen. Waar gaan ze op insteken om de oude linkse achterban terug te krijgen? Daar krijgen we nu een eerste impressie van", zegt Niki van der Naald, adjunct-hoofdredacteur van De Gelderlander.  Aan tafel zitten Arjen Fortuin, Niki van der Naald en Spraakmaker Erik van Muiswinkel.

Aan tafel zitten Ward Wijndelts, Frida Boeke en Spraakmaker Brenda Kramer. Met de verkiezingen in aantocht wordt elk politiek optreden gewogen, zeker als het buiten de gebaande paden valt. De deelname van D66-lijsttrekker Rob Jetten aan De Slimste Mens zorgt daarom voor discussie. Is dit ‘gratis zendtijd' voor zijn partij? Volgens critici zoals Tina Nijkamp (Telegraaf) en Raymond Mens had de publieke omroep dit moeten tegenhouden. De KRO-NCRV benadrukt echter dat de selectie van deelnemers al ver voor de val van het kabinet plaatsvond en dat elk seizoen meerdere politici worden benaderd. Frida Boeke, schrijver en oud-deelnemer, wijst op de impact die zo'n optreden kan hebben: 'Als hij ver komt, kan dat zeker iets doen.' Ze merkt ook op dat opvallend weinig vrouwen deelnemen: 'Negen op de tien mannen zeggen ja, tegenover één op de tien vrouwen.' Ward Wijndelts, oud-hoofdredacteur van Vrij Nederland, vindt dat het erbij hoort in campagnetijd, zolang kiezers zich ervan bewust zijn dat dit geen debat, maar entertainment is. Een ander politiek podium gaat komend weekend níet door: het Lowlands-debat werd afgeblazen nadat VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz zich terugtrok vanwege een 'geheime reis'. Volgens Boeke was het waarschijnlijk een strategische keuze, gezien het overwegend linkse festivalpubliek. "Het is maar speculeren, maar het lijkt me reëel dat ze heeft bedacht dat hier weinig winst te behalen zou zijn." Spraakmaker Brenda Kramer, directeur van het Sustainable Finance Lab pleit juist voor meer inhoudelijke aandacht: haar organisatie stuurde een oproep naar alle partijen om het in campagnetijd te hebben over brede veiligheid. "Juist nu moet het gesprek worden gevoerd."

Het een AI-plaatje dat Geert Wilde op zijn social media-account deelde, heeft inmiddels duizenden klachten opgeleverd. Naar aanleiding van die klachten hebben moslimorganisaties nu ook een aangifte tegen de PVV-leider, omdat het bericht 'opruiend' zou zijn. De afbeelding wordt zelfs gelijkgesteld aan nazipropaganda. "Dit is gewoon racisme, dit is haat zaaien en het demoniseren van bevolkingsgroepen", zegt programmamaker Nadia Moussaid. "Dit is beeldtaal uit de jaren 30, daar hoeven we niet over te discussiëren", stelt Pieter Klok, hoofdredacteur van De Volkskrant. 

De gerichte Israëlische aanval waarbij Al Jazeera-journalist Anas Al Sharif omkwam, roept hevige reacties op. Al Sharif, een van de laatst overgebleven actieve verslaggevers in Gaza, werd gedood samen met meerdere collega's. Het Israëlische leger beweert dat hij in werkelijkheid lid was van de militaire tak van Hamas. Een claim die niet onafhankelijk is bevestigd en door Al Jazeera wordt tegengesproken. "Ik was er flink door aangeslagen", zegt Tahrim Ramdjan, verslaggever en chef Opinie van Het Parool. "Dit soort aantijgingen zonder hard bewijs is vaker gebruikt om journalistieke doden te rechtvaardigen. Vanochtend zag ik de beelden. Ik volgde Al Sharif. Het raakt me diep en het lijkt erop dat er geen schaamte meer is." Paul Römer, oud-directeur radio en tv bij Talpa, reageert: "Zelfs al zou Al Sharif lid zijn van Hamas, als hij als journalist herkenbaar verslag doet, is dit een directe aanslag op de persvrijheid. Machthebbers moeten dit stoppen." Römer wijst ook op het bredere probleem: "Zonder voedsel en water is er geen leven, maar zonder vrije journalistiek ook geen waarheid. Israël laat bewust geen journalisten toe. Ze willen niet dat de wereld ziet wat daar gebeurt." 

De Tweede Kamer kwam terug van reces voor een commissiedebat over de situatie in Gaza. Daan Bonenkamp (hoofdredacteur Tubantia) zag tijdens het debat hoe het parlement zich echt een afspiegeling van de samenleving toonde. 'Ze vertolken de emotie die ze voelen', ziet Bonenkamp. 'Ik zie een clash van politieke stijlen.' De Vlaamse journaliste Isolde van den Eynde vond het debat nog wat braaf. Ze wijst op de rol van het parlement. 'Ik vind dat ze verder moeten gaan en het de regeringsleden moeilijk moeten maken', aldus Van den Eynde. 'Ze zouden vragen moeten stellen over wat de regering wel kan doen. Bijvoorbeeld: wat gaat het kabinet doen aan hulp aan de grens van Gaza?' Aan tafel zitten Daan Bonenkamp, Laurens Vreekamp en Spraakmaker Isolde van den Eynde.

Een arts die verbonden is het aan het Erasmus MC stuurde een bericht aan de media dat er een 'besmettelijke verlammingsziekte' in Gaza 'rondwaart.' Dit bericht stuurde de arts vanuit diens betrokkenheid bij een artsencollectief dat zich inzet voor Gaza, niet namens het Erasmus MC. Het Erasmus MC distantieerde zich vervolgens van het bericht, waardoor er verwarring is over de 'besmettelijke verlammingsziekte' waar de arts het over heeft. "Er waren wat elementen waarvan je zegt: dit had beter uitgezocht moeten worden", reageert onderzoeksjournalist Hansje van de Beek. Volgens onderzoeksjournalist Sofyan el Bouchtili is er sprake van een trend waarbij nieuwsmedia alles zo snel mogelijk willen plaatsen. "In snelheid gebeuren dit soort fouten. Het is onhandig, vooral bij een onderwerp dat zo belangrijk is."

Aan tafel zitten Marc Veeningen, Aimée Kiene en Spraakmaker Tim Knol. De voedseldroppings in Gaza maakt het voor journalisten mogelijk om actuele beelden van de oorlog te maken vanuit vliegtuigen. Een 'monotoon grijs', zoals Volkskrant-journalist Jenne Jan Hotland het omschrijft. De enorme verwoesting wordt daardoor duidelijk, evenals hoe gevaarlijk dit soort ondernemingen zijn. Aimée Kiene, hoofdredacteur van Volkskrant Magazine, vond het verhaal "indrukwekkend" en "belangrijk", omdat dit voor het eerst is dat Westerse journalisten weer bij het gebied in de buurt komen. "Het is belangrijk om daar met eigen ogen te kunnen kijken." Marc Veeningen, hoofdredacteur nieuws bij Talpa, ziet dit als een "snipper" van wat er aan informatie komen gaat. "Het echte verhaal zal op de grond gehaald moeten worden en daar is nog altijd geen toegang toe. Het is in elk geval iets."

Onderzoeksjournalisten van RTL Nieuws kwamen in contact met een hacker in Groot-Brittannië die hen informatie aanbood over een huurmoordernaarlijst op het zogenoemde dark web. Daar stonden ook zeven Nederlanders op, waaronder een lerares, een ambtenaar en een verpleegkundige. Het bleek een oplichtingsconstructie, maar de personen die op zoek naar een huurmoordenaar waren "bloedserieus" in hun verzoek. "Moord op bestelling is bijna onvoorstelbaar", zegt Jan Slagter, directeur bij Omroep MAX. Bij dit soort verhalen werkt RTL Nieuws uiteraard samen met politie en justitie. "De relatie tussen journalistiek en justitie schuurt soms", merkt columnist Roos Schlikker op. "Soms is informatie die je krijgt op een strafbare manier verkregen, dus je wil afstand houden van justitie", verklaart Siebe Sietsma, adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws. 

De gijzelaars die Hamas vasthoudt, hebben ook te kampen met ondervoeding doordat er geen voedsel en water Gaza binnenkomt. Volgens journalist Hugo Logtenberg is het "geen toeval" dat deze beelden juist nu verschijnen. "Israël merkt dat de druk enorm groot wordt om in te grijpen, voor Hamas zijn de gijzelaars hun enige wisselgeld. Wie heeft de langste adem? Dit is de uithongering van elkaar." Het is nog de vraag hoe deze beelden naar buiten zijn gekomen. Ondertussen roepen oud-leiders van de Israëlische geheime dienst en oud-topfunctionarissen van het leger Trump op om een einde te brengen aan de oorlog en 'te redden wat er te redden valt.' Volgens Logtenberg is het "bijzonder" dat ze dit zo "publiekelijk" doen. "Het speelveld wordt in die zin weer verlegd."