Podcast appearances and mentions of Ahmed B Hanbel

Hanbeli mezhebinin imamı, büyük hadis ve fıkıh alimi olan Ahmed b. Hanbel, ehl-i sünnet inancının yerleşmesinde en büyük pay sahiplerindendir. 700 bini aşkın hadisi ezbere bilirdi... Allah, Ahmed b. Hanbel hazretlerinden ve o yoldan gidenlerden razı olsun.

Ahmed b. Hanbel'in bütün hayatını kaplayan en önemli meşguliyeti hadis ilmidir. Hayatını hadis'e göre tanzim etmiş, yazdığı her hadis ile mutlaka amel ettiğini söylemiş, kendisinden istenen fetvaları da hadis'e dayanarak vermiştir. Allah, Ahmed b. Hanbel hazretlerinden ve o yoldan gidenlerden razı olsun.

“Ey insanlar! Sizi cennete yakınlaştıracak, cehennemden uzaklaştıracak hiçbir şey yoktur ki ben onu size emretmiş olmayayım ve sizi cehenneme yaklaştıracak, cennetten uzaklaştıracak hiçbir şey yoktur ki onu sizden nehyetmeyeyim. Rûhu'l-Emîn (Cebrâîl (a.s.), rızkıma tam olarak kavuşmadıkça nefsimin ölmeyeceğini kalbime soktu. Allâh (c.c.)'dan korkun ve rızk aramayı güzel yapın. Onun gecikmesi birtakım günahlarla sizi Allâh (c.c.)'a isyâna sevketmesin. Çünkü Allâh (c.c.) katındakilere ancak O'na itâatle ulaşılabilir.” (Beyhakî) “Kadınları nikâhlayın. Şübhesiz onlar size mal getirecektir.” (Deylemî) “İktisad eden fakîrleşmez.” (Tâberânî) “Geçimde tutumluluk bir kısım ticaretten daha hayırlıdır.” (Dârekutnî) “Yolculuk yapın, sıhhat bulun ve zengînleşin.” (Beyhâkî) “Misafir, rızkıyla gelir, kavmin günahıyla gider ve onların günahlarını azaltır.” (Deylemî) “Allâh (c.c.) kime bir nimet verirse çokça “el-hamdü lillâh” deyip Allâh (c.c.)'a hamdetsin. Kimin günâhı çoğalırsa (bazı rivâyetlerde kaygısı, gamı artarsa) “estağfirullâh” deyip Allâh (c.c.)'dan bağışlanmayı dilesin. Kimin de rızkı geciktirilirse çokça “Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh” desin.” (Taberânî) “Bir kimse istiğfâra devam ederse Allâh (c.c.) ona her darlıktan bir çıkış yolu verir, her kaygıdan âzâd eder ve onu ummadığı yerden rızıklandırır.” (Tirmizî) “Vâkıâ sûresi zengînlik sûresidir. Onu okuyun ve çocuklarınıza öğretin.” (İ. Merduyye) “Kadınlarınıza Vâkıa sûresini öğretiniz. Şübhesiz o, zengînlik suresidir.” (Deylemî) Ümmü Seleme (r.anhâ)'nın rivâyet ettiğine göre Hz. Peygamber (s.a.v.) sabah namâzından sonra şöyle duâ ederdi: “Allâhım senden temiz rızık, faydalı ilim ve makbûl amel dilerim.” (Ahmed b. Hanbel)

Câbir (r.a.) anlatıyor: “Arkadaşlarımla beraber sefere çıkmıştık, içimizden birinin başına taş isâbet etti ve başını yaralayıp kemiğini kırdı. Sonra aynı adam uykuda ihtilâm olduğu için, arkadaşlarına: “Teyemmüm edebilir miyim, bu hususta benim için ruhsat buluyor musunuz?” diye sordu. Arkadaşları da: “Hayır, su mevcut oldukça teyemmüme ruhsat yoktur” diye cevâp verdiler. Bunun üzerine o şahıs gusül abdesti aldı ve açık vaziyetteki yaradan içeriye giren suyun tesiri ile vefât etti. Peygamber (s.a.v.)'in huzuruna geldiğimiz zaman, kendisine hadiseyi naklettiler. Bunun üzerine Resûlullâh (s.a.v.): “Adamı öldürmüşler. Bilmiyorlarsa sorsaydılar ya. Cehâletin ilâcı sormaktır, o adama teyemmüm etmek kâfi gelirdi. Yarasına da bir bez parçası koyar, üzerine mesheder ve vücudunun diğer yerlerini de yıkardı” buyurmuştur. (Ebû Davûd) PRATİK FIKIH BİLGİSİ: TAVLA Tavla, dama, okey, satranç ve bilardo gibi oyunlar, iddiâsına olmasa bile oynanması tahrimen (harama yakın) mekruhtur. Çünkü bu gibi oyunlar insanın kumara alışmasına ve vaktini boşa harcamasına neden olur. Oysa vakit insanın en değerli sermayesidir. Bir kazanma-kaybetme, kumar şekline dönüşme varsa haramdır. Resûlullâh (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Tavla oynayan, Allâh (c.c.)'a ve Resûlüne âsî olmuştur.” (Ebû Dâvud) Tavla veya benzeri oyunları oynayan kişinin kumar olsun, olmasın, bundan sebep namazını da terk ediyorsa şahitliği kabul edilmez. (İbn-i Âbidin, c.12, s.516) SUAL: Kadınların tek başına taksiye binmeleri caiz midir? CEVAP: Birbirine yabancı olan bir erkekle bir kadının yalnız olarak bulunmaları dinen haramdır. Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: “Bir erkekle bir kadın yalnız başlarına kalırsa mutlaka üçüncüleri şeytandır.” (Ahmed b. Hanbel) Yani şeytan onların kalbine vesvese verip, şehvetlerini tahrik etmek isteyecektir. Dolayısıyla bir kadının şehir içinde kalabalık olduğu bir sırada, bildiği bir yerden yine bildiği bir yere tehlike olmadığını anladığı takdirde, taksiye binip gitmesinde beis yoktur. Fakat şehir dışı ya da gece vakti olursa veya kocasının izni olmadan yalnız olarak şoförle birlikte taksiye binmesi haramdır. (Halil Günenç, Günümüz Meselelerine Fetvâlar, c.2, s.260)

21. “Kabir azâbının çoğu sidikten temizlenmeye ehemmiyet vermemektendir.” (İbn-i Mâce, Nesâî) 22. “Dişleri misvâk ile temizlemek ölümden başka bütün hastalıkların mühim bir kısmına şifâdır.” (Keşfü'l Hafâ) 23. “Ömrü uzun ve ameli, hareketi, işi ve ibâdeti güzel olan kimseye ne mutlu.” (Tâberânî) 24. “Amellerin Allâh'a en sevgilisi, az da olsa devâmlı olanıdır.” (Buhârî) 25. “Namâzda safları iyi doğrultunuz, yani bir hizada ve muntazam tutunuz.” (Müslim) 26. “Sizden biriniz mescide girdiği zamân iki rekât namâz kılmadıkça oturmasın.” (Müslim) 27. “Mü'mine öldükten sonra verilecek ilk hediye, cenâze namâzını kılan kimsenin Allâh'dan meyyit için mağfiret dilemesidir.” (Deylemî) 28. “Herşeyin bir zekâtı vardır. Cesedin zekâtı da oruçtur.” (İbn-i Mâce) 29. “Kim Ramazân'ın son on gününde itikaf ederse iki hacc ve iki umre sevâbı alır.” (Suyûtî, Durru'l Mensûr) 30. “Malının zekâtını ödediğin zamân artık üzerinde olan borcunu yerine getirmiş olursun.” (Buhârî) 31. “Sadaka vereceğin zamân geciktirme.” (Müsned) 32. “Sadakaların en fazîletlisi su içirmek ve su hayrı yapmaktır.” (Ahmed b. Hanbel) 33. “Allâh'ın elçisi üçtür: 1. Gazâ eden (Düşmanla savaşan), 2. Hacceden, 3. Umre yapan.” (Nesâî) 34. “Cennet gâzîlerin kullandığı kılınçların gölgesi altındadır.” (Buhârî) 35. “Mü'minlerin amellerinin en fazîletlisi, Allâh yolunda savaşmaktır.” (İbn-i Asâkir) 36. “Harb bir hud'adır (hîledir). (Müslim) 37. “Evlenininiz, çoğalınız çünkü ben diğer ümmetlere karşı sizin çokluğunuzla iftihâr edeceğim.” (Beyhâkî) 38. “Yetimi himaye eden cennette şöylece benimle berâberdir.” (Efendimiz (s.a.v.) ‘hâkezâ' buyururken mübârek şehâdet ve orta parmaklarını aralıklı açarak göstermişlerdir.) (Buhârî) 39. “Helâlinden kazanmak hak yolunda yapılan muharebe kadar ecirlidir.” (Deylemî) 40. “Mü'minin en fazîletlisi, ahlâkı en güzel olanıdır.” (Buhârî) Not: Hadîs-i Şerîf'ler Muhterem Ömer Muhammed Öztürk tarafından derlenmiştir.

Kadınlar, Allâh Resûlü (s.a.v.)'in izniyle cephede de görev almış, tabiat ve fıtratına uygun işlerde Allâh (c.c.)'un emir ve nehiylerine uyarak görev ifâ etmişlerdir. Nitekim Muavviz binti Rubeyyi (r.ânhâ), Allâh Resûlü (s.a.v.) ile birlikte gazvede olduklarını, kendisi ve hanım arkadaşlarıyla beraber askerlerin su, sargı malzemeleri vb. ihtiyaçları giderdiklerini, yaralı ve şehitlerle ilgilenerek gerekli tedavi ve sevk işleriyle meşgul oluklarını anlatmıştır. (Buhârî) Resûlullâh (s.a.v.) ilimden habersiz olmamaları, vahyin terbiyesiyle hayatlarına yön vermeleri için cami cemaatine tam tesettürlü olarak gelmelerine izin vermiştir. Onların eşleri ve ebeveynlerinden kendilerine engel olmamalarını ve izin vermelerini de emir buyurmuştur. (Müslim) Ümmü Humeyd es-Saidiyye (r.ânhâ), Peygamber (s.a.v.) Efendimiz'e gelerek arkasında namâz kılmayı sevdiğini söyler. Bunun üzerine Allâh Resûlü (s.a.v.) de ona: “Senin benimle namâz kılmayı sevdiğini muhakkak biliyorum. Ne var ki senin odanda kıldığın namâz, hücrende kıldığından, hücrende kıldığın meskeninde kıldığından, meskeninde kıldığın mahalle mescidinde kıldığından, mahalle mescidinde kıldığın da benim mescidimde kıldığın namâzdan daha hayırlıdır” (Ahmed b. Hanbel) buyurmuştur. Diğer bir rivayette de şöyle buyuruyor: “Kadınların mescitlerinin en hayırlıları odalarının derinlikleridir.” (Taberani) Hz. Âişe (r.ânhâ) validemizin şu sözü çok manidardır: “Şayet Resûlullâh (s.a.v.) Efendimiz kadınların kendisinden sonra düşmüş oldukları duruma yetişip bunu görseydi, elbette onları Beni İsrail'in kadınlarının men oldukları gibi mescidlere gitmekten tamamen men ederdi.” (Buhârî) (Hadislerden Derleme)

Gündüz sabah namazı vâktinin girmesinden, akşam gün batımına kadar olan zaman diliminde 7 adet zikir (vird) vakti vardır. Bu yazıda ilk iki vâkitten bahsedilmiştir. Birinci vâkit; Sabah namazı vâktinin girmesinden güneşin doğmasına kadarki süre içinde zikir yapılacak vâkittir. Bu vâkit için zikir emriyle ilgili ise âyette şöyle buyurulmuştur: “Haydi siz, akşama ulaştığınızda ve sabaha kavuştuğunuzda Allâh'ı tesbih edin.” (Rum s. 17) Yani, o vakitlerde namaz kılarak Allâh (c.c.)'u tenzih ve tesbih ediniz. Kul, sabah namazını cemaatle kıldığı camide, yerinden ayrılmadan, gerekli zikir ve duâları yapar. Bu zikir ve duâları camide yapması daha faziletlidir. Mescitten ayrılmadan önce namazdaki oturuşunu muhafaza ederek önce on defa: “Lâ ilahe illallahu vahdehu lâ şerike leh. Lehül mülkü ve lehül hamdü yuhyî ve yümîtü ve hüve hayyün lâ yemût bi yedihil hayru ve hüve ala külli şey'in kadîr.” (Ahmed b. Hanbel) zikrini söyler. Bundan sonra hiç konuşmadan on defa İhlâs suresini okur. Konuyla ilgili rivâyet edilen Hadis-i Şeriflerde, bahsedilen fazîletin elde edilmesi için bu esnada dünya kelâmı konuşmama şartı zikredilmiştir. Gündüzün ikinci virdi, kuşluk vaktindedir. Bu vakit Yüce Allâh'ın hakkında yemin ettiği kaba kuşluk vaktidir. Bu vâkitte en fazîletli ibâdet; kuşluk namazını kılmaktır. Bu vâkit kuşluk namazının hakiki vâktidir. Nebi (s.a.v) şöyle buyurdu: “Kuşluk namazı, güneş, taşlar ısınacak kadar yükseldiğinde kılınır.” Kuşluk namazından sonra kul, geçimi ile ilgili mubâh ve mendup olan işlere başlar. Yaptığı ticaretini doğrulukla, işini samimiyetle yapar. Bu vakitte maişeti için gerekli olan çalışmayı, kaba kuşluktan zevâl vâktine kadar yapar. (Ebû Tâlib El-Mekkî, Kûtu'l Kulûb, c.1, s.117-123)

Abdullah İbn-i Amr (r.a.)'dan, Resûl-i Ekrem (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Oruç ve Kur'ân kul için şefaat edecekler. Oruç diyecek ki; “Ey Allâh'ım, ben onu gündüz yemek, içmekten alıkoydum. Onun hakkında benim şefaatimi kabul eyle.” Kur'ân da, “Ben onu geceleri uyumaktan alıkoydum. Onun hakkında benim şefaatimi kabul eyle” diyecektir. Sonunda ikisinin de şefaati kabul edilecektir.” (Ahmed ibn-i Ebiddunyâ) Bizzat Kur'ân-ı Kerîm'de şöyle geçmektedir: “Gece vâkitleri Allâh (c.c.)'un ayetlerini okurlar ve onlar secdeye kapanırlar, namaz kılarlar.” (Âl-i İmran s. 113) Ebû Hûreyre (r.a.)'dan, Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Kim bir gecede Kur'ân-ı Kerîm'den on âyet okursa o gece gâfillerden sayılmaz.” (Hâkim) Kişi okunması birkaç dakika süren on ayeti okumakla bütün gece gafletten kurtulmuş oluyor. Bundan daha üstün hangi fazîlet olabilir. Hasan-ı Basri (r.âleyh), Resûl-i Ekrem (s.a.v.)'in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: “Gece vakti yüz âyet okuyan kimse Kur'ân-ı Kerîm'in kendisinden hak talep etmesinden kurtulur. İki yüz ayet okuyan kimseye bütün geceyi ibâdetle geçirme sevâbı verilir.” (Muhammed Zekeriyya Kandehlevî, Fezail-i A'mal, s.61-63) PRATİK FIKHÎ BİLGİLER SUAL: Hz. Muaviye (r.a.)'e söven kafir olur mu? CEVAP: Hanefilerin çoğunluğu bir kimsenin sahabeye sövmeyi, onlarla alay etmeyi, onları küçümsemeyi helâl görüp bu fiilleri işleyecek olursa kâfir, helâl görmeden işleyecek olursa fâsık olacağını söylemiştir. Ancak bazı Hanefi fakihleri, aynı sözler Hz. Ebû Bekir ve Ömer için söylenirse, söyleyenin dinden çıkacağını söylemişlerdir. İmam Mâlik, Hz. Peygamber'e sövenin öldürülmesi, Ashâb (r.a.e.)'e sövenin ise tedib amacıyla cezalandırılması gerektiği kanaatindedir. Ahmed b. Hanbel'e göre ise, sahâbeden birine söven kimse şiddetli bir şekilde dövülür. (İbn Abidin, Reddu'l-Muhtar, c.3, s.293)

Selef ekseriyetle şu on san'atı tercih ederlerdi: 1. Dikicilik. 2. Ticâret, 3. Nakliyecilik, 4. Terzilik ve ayakkabıcılık, 5. Elbise temizleyiciliği, 6. Nâlincilik, 7. Demircilik, 8. Eğiricilik, 9. Avcılık. 10. Kitâbcılık [muharrirlik] Abdülvehhab el-Varak (r.âleyh) diyor ki: “Ahmed b. Hanbel bana: “Hangi sanatla iştigâl ediyorsun?” diye sordu. Ben: “Hattâtım, kitâb yazarım” dedim. Ahmed b. Hanbel (r.âleyh): “Çok güzel san'at ve helâl kazanç. Eğer ben de bir sanata intisâb etseydim, bu sanatı tercih ederdim” dedi ve devâmla: “Kâğıdın kenarlarına dış taraflarına yazma” diye öğüt verdi. Çünkü buralara yazılan yazılar zâyil olur.” Dört san'at sâhibi insânlar arasında hafif meşreb diye tanınmıştır. Bunlar; çulhacılar, pamuk satıcılar, iyciler ve çocuk terbiyecileridir. Çünkü bunların ilk üçü ekseriyetle kadınlar ile alışveriş eder. Sonuncusu da çocuklarla meşgûl olur. İbâdet ve farz-ı kifâye kabilinden olan cenâze yıkamak, defnetmek, ezân okumak, terâvih kıldırmak, Kur'ân ve fıkıh öğretmek gibi husûslarda, her ne kadar ücret almak sahih ise de Selef, bunlardan ücret almağı kerih görmüştür. Çünkü bunlann hakkı, bunlardan para almayıp, bunları âhiret sermâyesine ayırmaktır. Ücret almak ise âdeta dünyâlığı âhiret üzerine tercih etmek gibidir. Bu bakımdan hoş değildir. (İmâm-ı Gazâlî (r.âleyh), İhyâu Ulûmi'd-dîn, c.2, s.220) PRATİK FIKHÎ BİLGİLER SUAL: Kullanılması veya yenilmesi haram bir madde veya bunlardan imal edilen ilaçlarla tedavi olmak caiz midir? CEVAP: Hanefi mezhebine göre; bir hastalığın tedavisi için, helâl maddelerden elde edilmiş bir ilaç henüz üretilmemiş ya da üretilen bu ilaca ulaşma imkânı yok ise, haram olan bir maddenin veya bundan üretilen bir ilacın, meslekî ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen müslüman uzman bir doktor tarafından tavsiye edilmesi halinde, kullanılmasında dinen bir sakınca yoktur. Çünkü “Zaruretler yasakları mubah kılar”. Zaruret ortadan kalkar ve başka helal maddelerden yapılan ilaçlar bulunursa, o zaman helal olanları kullanmak gerekir. (Halil Günenç, Günümüz Meselelerine Fetvâlar)

Bazı hadîs-i şerîflerde şöyle buyurulmuştur: “Cenâb-ı Allâh'a razıyen mülâki olmak arzusunda bulunanlar (Allâhü Te‘âlâ'ya, O'nun razı olduğu halde kavuşmak isteyenler) bana çokça salâvat göndersinler.” “Tahkîka sizden bana en yakın olan kimse beni salât-u selâm ile çokça yadeden, ananlardır (Bana çokça salâvat getirenlerdir.)” “Kim bana bir kerre salât ederse Allâh (c.c.) ona on salât eder. Onun on günâhını afveder. Derecesini de on kat yükseltir.” (Buhârî) “Hakikât, Allâhü Te‘âlâ'nın yeryüzünde seyahat eden öyle melekleri vardır ki, onlar ümmetimden bana olan selâmı ulaştırırlar.” (Ahmed b. Hanbel)“Cimri o adamdır ki, yanında anılırım da bana selât etmez.” (Tirmîzi) Yüce Allâh, Kur'ân-ı Kerim'de: “Gerçekten, Allâh ve melekleri peygambere salât ederler. Ey imân edenler, siz de O'na salât ediniz, selâm veriniz.” (Ahzab s. 56) buyurmuştur. Ashâb (r.a.e.)'den Ka'b bin Ucre (r.a) der ki: “Resûlullâh (s.a.v.) yanımıza çıkınca kendisine “Yâ Resûlullâh (s.a.v.). Sana salât-u selâm getirilmesi gerektiğini öğrendik ama, sana salât-u selâmı nasıl getireceğiz?” dedik. Resûlullâh (s.a.v.): “Allâhümme salli âlâ Muhammedin ve âlâ âli Muhammedin kemâ salleyte âlâ İbrâhime ve âlâ âli İbrahim. İnneke hamîdün Mecîd. Allâhümme bârik âlâ Muhammedin ve âlâ âli Muhammedin kemâ berakte âlâ İbrâhime ve âlâ âli İbrahim inneke hamidün Mecîd. (Ey Allah'ım. İbrahim'in âline salât buyurduğun, dünyada, ahirette onların şan ve şereflerini yücelttiğin gibi, Muhammed'e ve âline de salât buyur Onların da dünyada ve ahirette şan ve şereflerini yücelt. Muhakkak ki sen hamd edilmeğe lâyıksındır, yücesindir. Ey Allah'ım, İbrahim'in âline bereket verdiğin gibi, Muhammed'e ve âline de bereket ver. Muhakkak ki sen hamd edilmeğe lâyıksındır. Yücesindir.) deyiniz” buyurdu.” (Asım Köksâl, İslâm Tarihi, c.11, s.116-117)

Ebû Ümâme (r.a.)'den Resûlullâh (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Bir kimse güzel bir şekilde abdest alır, ellerini ve yüzünü yıkar, başını ve kulaklarını mesh eder ve ayaklarını yıkar, sonra farz olan bir namâzı kılarsa, Allâh (c.c.) o gün ayaklarıyla yürüyerek, elleriyle, tutarak, kulaklarıyla işiterek, gözleriyle bakarak ve kalbinden geçirerek yapmış olduğu günâhların hepsini bağışlar.” Ümâme (r.a.): “Vallahi ben bu sözü Resûlullâh (s.a.v.)'den defalarca işittim” dedi. (Ahmed b. Hanbel) Bizler devamlı günâh işliyoruz, Allâh (c.c.)'a isyân ediyoruz, emirlerinden yüz çeviriyoruz, emirleri yerine getirmekte eksiklik yapıyoruz. Bunların karşılığında adaletli ve kudret sahibi olan Allâh (c.c.) katında cezalandırılıp, yaptıklarımızın karşılığını görmemiz gerekirdi. Keremine canımız feda olsun. Mevlâmız kendine yapılan isyânın ve emirlerini çiğnemenin telafisi için bize bir yol göstermiştir. Eğer biz bundan faydalanmıyorsak, bu bizim anlayışsızlığımızdandır. Allâhü Te'âla'nın râhmeti ve lütfu kullara ulaşmak için bahaneler aramaktadır. Bir hadiste “Bir kimse yatarken Teheccüd namâzına kalkmaya niyet eder de uyanamazsa, o namâzı kılmış gibi sevâp alır. Uykusu da kendisine bedavadan kâr kalır” buyurulmuştur. Allâh (c.c.)'ın bağış ve lütfunun sınırı var mı ki? O kerim olan zât, bol bol verirken almamak ne kadar acı bir nasipsizlik ve ne korkunç bir zarardır. Hz. İbn-i Abbas (r.a.), Peygamberimiz (s.a.v.)'in hanımlarından birinin vefat haberini duyunca secdeye kapandı. Biri ona niçin secde yaptığını sorunca buyurdu ki: “Resûlullâh (s.a.v.): “Başınıza bir felaket gelince secde yapınız” yani namazla meşgul olunuz, buyurmuştur. Mü'minlerin annesinin vefatından daha büyük hangi felaket olabilir ki?” (Muhammed Zekeriyya Kandehlevi, Âmellerin Fazîleti, 266-271.s.)

Bir kişinin Müslüman kabul edilebilmesi için bir takım temel şartlar vardır. Bu şartları şöyle sıralayabiliriz: Müslüman, bidata (dine sonradan sokulan haram fikir ve işlere) inanmaz. Büyük günâhta ısrar etmez. Haram mal yemez. Selef-i Salihîne (önceki salih insanlara) dil uzatmaz. Eli ve diliyle müslümanların malına ve namusuna bir zarar vermez. Bütün müslümanlara karşı samimi ve merhametlidir. Onları sevindiren şeye sevinir; onları üzen şeye üzülür. Özellikle, Müslümanların başındaki imama karşı bu konuda çok hassas davranır. Bütün müslümanlara duâ eder. Bütün işlerinde sırf Allâhü Te'âlâ'nın rızâsını arar. Allâh Resûlü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Nefsim kudretinde olan Allâh (c.c.)'a yemin olsun ki kulun, kalbi ve dili selâmette olmadıkça mümin olamaz.” (Ahmed b. Hanbel) Başka bir hadîs-i şerîfte Resûlullâh (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Bilin ki, kanlarınız, mallarınız ve ırzlarınız birbirinize kesinlikle haramdır, tıpkı bu yerde, bu ayda şu gününüzün haram olması gibi. Rabbinize kavuştuğunuz zaman sizi yaptıklarınızdan hesaba çekecek. Sakın benden sonra birbirinizin boyunlarını vuran kafirler olmayın. Bu söylediklerimi duyanlar, duymayanlara ulaştırsınlar. Bazen söz kendisine ulaştırılan kimse, ulaştırılan sözü bizzat dinleyenden daha iyi beller.” Resûlullâh (s.a.v.) sonra: “Tebliğ ettim mi?” diye üç defa tekrarladı. “Evet” cevabımız üzerine: “Ya Rabbi şahid ol!” buyurdu. (Buhârî) Rezin'in rivayetinde şu ziyade vardır: “Üç şey vardır ki, bir müminin kalbi onlara karşı ebediyen ihânet etmez; ameli sırf Allâh (c.c.) için yapmak, idareyi elinde tutana karşı hayırhah olmak, Müslümanların cemaatine katılmak, çünkü onların duâları cemaate dahil olanların hepsini içine alır.” (Ebû Tâlib el-Mekki, Kalplerin Azığı, 3.c., 595-596.s.)

Hz. Âişe (r.anha)'dan, Fahr-i Kainat (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurdu: “Allâh (c.c.) katında ecri en süratli verilen amel, ebeveyne iyiliktir. Sıla-i rahimdir (akraba ziyareti). Cezâsı en süratli verilen günah ise, terör-taşkınlık ve sıla-i rahmi terk eylemektir.” (İbn-i Mace) Ebû Hüreyre (r.a.)'den Resûlullâh (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Âdemoğlunun ameli her Cuma gecesi (Perşembeyi Cumaya bağlayan gece) Allâh (c.c.)'un huzuruna arz ve takdim olunur. Sıla-i rahmi terk edenlerin amellerini Allâh (c.c.) kabul etmez.” (Ahmed b. Hanbel) Cübeyr bin Mut'im (r.a.) Resûlü Ekrem (s.a.v.)'den şöyle işitmiş: “Sıla-i rahmi terk edeni Allâh (c.c.) cennetine koymaz.” (Buhâri, Müslim) Abdullah ibn Ebî Evfa (r.a.) dedi ki: Resûlü Ekrem (s.a.v.)'in huzuru saadetlerinde oturuyorduk. Buyurdu ki: “Sıla-i rahmi terk edenler, bugün bizim meclisimizde oturmasınlar. Bizim aramızda onlara yer yoktur.” Bir genç ayağa kalktı. Gitti teyzesini ziyâret etti. Teyzesi ile arasında bazı şeyler geçtiğinden onu ziyâret etmiyordu. Teyzesinin duâlarını istedi. O da duâlar edip memnun oldu. O genç tekrar Efendimiz (s.a.v.)'in meclisine dönünce Resûlü Ekrem (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurdu: “İçinde sıla-i rahmi terk eden birisi bulunan kavme Allâh (c.c.)'un rahmeti inmez.” (İsfahani) Taberanî Muhtâsar'ında şöyle rivâyet eyledi. Efendimiz (s.a.v.): Aralarında sıla-i rahmi terk eden birisi bulunan bir kavme, rahmet melekleri inmez. Ebû Hüreyre (r.a.)'den Resûlü Ekrem (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurdu: “Nesebinizden sıla-i rahim yapacaklarınızı öğrenin. Zira sıla-i rahim ailede sevgidir. Ömrü bereketlendirmeye ve huzurlu yapmaya yardımcıdır.” (Tirmizî, Taberânî) Hz. Ömer (r.a.) dedi ki: “Soyunuzu sopunuzu öğrenin ve öğretin. Kimin neslinden geldiğinizi belli edin. Birbirinizle tanışın. Akrabanızı ziyaret eyleyin.” (Mehmet Taşkıran, Anne Babaya İyilik, 98.s.)

Lisânın afetlerinden bir tanesi de yabancı genç bir kadınla konuşmaktır. Bu ihtiyaç olmaksızın caiz değildir. Çünkü bu tür konuşma fitneye açık bir olaydır. Eğer şehâdet, alışveriş ve tebliğ gibi bir hacet ile olursa bu caizdir. Hatta aksıran bir kadına dahi cevap teşkil eden duâda bulunulmaz. Ona ne selâm verir, ne de kadın ona selam verdiği zaman onun selâmını aşikâre bir şekilde alır, bilakis o selâmı içinden alır. Aksi de böyledir. Yani erkek aksırdığı zaman yabancı genç kadın ona cevap teşkil eden duâyı yapmaz. Bu konu Hulasâ isimli eserde böyle anlatılmaktadır. Aksırmaya gelince, bir kadın aksırdığı zaman eğer bu kadın ihtiyar ise ona erkek cevâb teşkil eden duâyı okur, şayet kadın genç ise ona duâyı içinden yapar. Bu tıpkı selâm gibidir. Çünkü yabancı bir kadın, bir erkeğe selâm verdiği zaman, eğer kadın ihtiyar ise erkek onun selâmını kendi işiteceği bir ses ile alır, şayet kadın genç ise onun selâmını içinden alır. Yine erkek de böyle, yabancı bir kadına selâm verdiği zaman bunda cevap aksi üzere olur. Efendimiz (s.a.v.) hadîs-i şerîfte şöyle buyurmuştur: “Gözlerin zinası bakmak, kulakların zinası dinlemek, dilin zinası konuşmak, elin zinası tutmak, ayağın zinası da yürümektir. Kalp ise heves eder, temenni eder. Tenasül uzvu bunu tasdik eder veya yalanlar.” (Buharî) Yani bu uzuvlarla zinâ günâhı gibi bir günâh yazılır. Başka bir hadîs-i şerîfte şöyledir: “Gözler zinâ ederler, eller zinâ ederler, ayaklar zinâ ederler ve ferç zinâ eder.” (Ahmed b. Hanbel) (Hadimi, Berika (Tarîkat-ı Muhammediyye Şerhi), 5.c., 65-66.s.)

Âlimlerin bir kısmına göre vakit namazlarını cemaatle kılmak farz-ı ayndır. Cemaatle namazın farz olduğu görüşüne sahip olanlar Ashab'dan İbn-i Mesud ve Ebû Musa el-Eşari (r.a.e.)'dir. İmamlardan İmam Mâlik, İmam Ahmed b. Hanbel ve İmam Ebû Mansûr Mâtürîdî'ye göre de cemaat farzdır. Farz-ı ayn olduğunu söyleyen âlimlere göre, özürsüz tek başına namaz kılanın namazı caiz olmaz. Cemâatle namaz kılmağa farz-ı kifâye diyenler de olmuştur. Hanefi Mezhebi'ndeki en kuvvetli görüşe göre vakit namazlarının cemaatle kılınması vâciptir. Hanefi Mezhebi'nin bir kısım âlimlerine göre ise vacibe yakın bir sünnet-i müekkededir. Bu yüzden terki caiz olmaz, ancak bir özür dolayısıyla terkedilebilir. Âlimler: “Bu ikisi mânâda birbirine eşittir. Sünnetten kastedilen vâcib oluşudur.” demişlerdir. Vacip olan bazen cemaata gitmektir. Vacibe yakın olan sünnet-i müekkede ise buna devamdır. Cemaatle namazı terk etmeyi âdet haline getiren kişi ittifakla günahkâr olur. Cemaatle namazı terkeden kimsenin şehâdeti kabul olmaz. Şer'î bir özrü olmadan cemâati terk edeni ta'zîr vâcip olur. Onu bu işten men etmeyen imam ve komşular günahkâr olur. Hadis-i şeriflerde şöyle buyrulur: “Cennetin vustunda oturmasını (ortasında oturmayı) arzu eden kimse cemâatle namazdan ayrılmasın.” (Menavi) “Din-i İslâm'ın kuvvet bulmak için cemâate olan ihtiyacı, sevâb almak için mü'minlerin cemâate olan ihtiyacından ziyâdedir.” (Menavi) Resûl-i Ekrem (s.a.v.) Efendimiz'in hastalığında Ebû Bekir (r.a.) namaz kıldırdı. Resûlullah (s.a.v.) Hazret-i Âişe (r.anhâ)'nın odasının kapı perdesini açtı, çıkıp ashabına çıktı. Onların namazda saf bağlayarak durduklarını gördü. Çok sevindi ve sesi duyulacak derecede güldü. (Ömer Muhammed Öztürk, Cemaatle Kılınan Namazın Fazîleti, 72.s.)

Cenab-ı Hakk şöyle buyurur: **“Şübhesiz ki mescidler Allâh'ındır; o hâlde (oralarda) Allah ile berâber hiç kimseye ibâdet etmeyin!” (Cin s. 18)** Câmiler için şöyle buyurulmuştur: **“O evler ki Allah-ü Azîmüşşan o evlerin yükseltilmesine ve içlerinde (mübarek) isminin zikredilmesine izin vermiştir. Hiçbir ticaretin ve hiçbir alışverişin kendilerini, Allah'ı anmaktan, namazı kılmaktan, zekâtı vermekten alıkoymadığı birtakım erler, buralarda sabah akşam (beş vakit) O'nu tesbih ederler (namaz kılarlar)” (Nûr s. 36-37)** Resûlullah (s.a.v.) de şöyle buyurmuşlardır: **“Bu mescidler ancak Allâh (c.c.)'u zikretmek, namaz kılmak ya da Kur'ân okumak içindir.” (Müslim)** Başka bir Hadis-i Şerif'te: **“Mescidler bina ediliş maksatları için kullanılır.” (Müslim, İbni Mâce)** buyurulmuştur. İşte bu da mescidlerde asıl olanın namaz, zikir ve Kur'ân kıraati olduğuna, bunun dışında herhangi bir iş yapılmaması gerektiğine delildir. Yüce Allâh'ın âyette “Erlerdir” diye buyurması ve özellikle erkekleri söz konusu etmesi, kadınların mescidlerde (şer'i bir sebeple gelmek dışında) herhangi bir paylarının olmadığını göstermektedir. Zira onların ne cuma namazı kılmak, ne de cemaate katılmak sorumlulukları vardır. Nitekim, Hanefi mezhebine göre kadının cemaate gitmesi mekruhtur. Hatta Ümmü Humeyd (r.anhâ)'dan ve daha başkalarından rivayet edilen Hadis-i Şerif'te Hz. Peygamber (s.a.v.) kadınlarını evlerinde, evlerinin de ücra köşesinde kılacakları namazın mahalle mescidinde hatta Mescid-i Nebi'de kılacakları namazdan daha faziletli olduğunu beyan etmişlerdir. **(_Ahmed b. Hanbel, Beyhaki, Taberâni, Ebu Davud_),(İmam Kurtûbi, _Câmiu'l Ahkam Tefsiri_, c. 12 s.417)**

"Allah sizin dış görünüşünüze ve mallarınıza bakmaz. Ama o sizin kalplerinize ve işlerinize bakar." (Müslim, Birr, 33; İbn Mâce, Zühd, 9; Ahmed b. Hanbel, 2/285, 539) İnsanlar, sözlerine bakmaz; yaptığın işlere bakar... * Enes b. Mâlik (r.â) şöyle dermiş: “Kur'ân okuyan çok kimseler vardır ki Kur'ân onlara lânet eder. * Gerçekten namaz, kötü işden ve uygunsuzluktan alıkor. Muhakkak ki Allah'ı zikretmek (namaz kılmak, yahud Allah'ın mağfiretle kullarını anışı, diğer ibadetlerden) daha büyüktür. Allah, (iyilik ve kötülük) her ne yaparsanız onu bilir.) ANKEBUT Suresi 45. * Onu okuyunuz. Çünkü Allah, onu okumanın her bir harfine karşılık (en az) on sevap verir.”